POLSKI PRZEGLĄD CHIRURGICZNY 2003, 75, 9, 900–909
P R A C E
P O G L Ą D O W E
METODY ŚRÓDOPERACYJNEJ OCENY JAKOŚCI UDROŻNIENIA TĘTNICY SZYJNEJ
ADAM MAZURKIEWICZ, PIOTR ANDZIAK Z Kliniki Chirurgii CSK MSWiA w Warszawie Kierownik: prof. dr hab. P. Andziak
Wieloośrodkowe badania ECST, NASCET, ACAS (1 -4) wykazały przewagę leczenia operacyjnego zwężeń zewnątrzczaszkowego odcinka tętnicy szyjnej wewnętrznej (tszw) nad leczeniem zachowawczym w zapobieganiu udarom niedokrwiennym mózgu. Dotyczy to zwężeń objawowych większych niż 70% i bezobjawowych przekraczających 60%, jeśli okołooperacyjna śmiertelność i liczba powikłań neurologicznych jest w danym ośrodku niższa niż 3%. Jakość wykonanego udrożnienia tętnicy wpływa na występowanie wczesnych i późnych powikłań neurologicznych oraz zwężeń pooperacyjnych. Kontrolne badanie śródoperacyjne po zakończeniu udrożnienia tętnicy szyjnej pozwala na wykrycie i usunięcie zmian morfologicznych i błędów technicznych grożących doraźnymi powikłaniami neurologicznymi lub wytworzeniem zwężenia nawrotowego. Wprowadzenie śródoperacyjnej kontroli jakości udrożnienia tętnicy szyjnej, wraz z innymi czynnikami, spowodowało zmniejszenie liczby udarów okołooperacyjnych i zwężeń nawrotowych. Dokonano przeglądu piśmiennictwa dotyczącego zastosowania arteriografii, ultrasonografii, angioskopii, badania przepływu metodą Dopplera i przepływomierzem elektromagnetycznym, jako metod śródoperacyjnej oceny jakości udrożnienia tętnicy szyjnej oraz ich wpływu na wczesne i odległe wyniki leczenia chirurgicznego.
METODY BADANIA ŚRÓDOPERACYJNEGO Arteriografia śródoperacyjna Arteriografia była pierwszym badaniem zastosowanym do rutynowej śródoperacyjnej kontroli jakości udrożnienia tszw. W 1967 r. Blaisdell i wsp. (5 ) zaproponowali wykonywanie śródoperacyjnej angiografii po zakończeniu udrożnienia tętnicy szyjnej. Arteriografia jest uważana za „złoty standard” i do niej porównuje się czułość i swoistość badania przepływu metodą Dopplera, ultrasonografii oraz angioskopii (6 , 7 , 8). Przewoźny aparat rentgenowski z ramieniem C zapewnia możliwość badania w kilku płaszczyznach. Wprowadzenie techniki subtrakcyjnej pozwala na użycie małej ilości kontrastu (6-8 mililitrów podanych strzykawką). Urządzenie do zapisu obrazu z pominięciem procesu fotochemicznego umożliwia jego wielokrotne odtwarzanie i dalszą obróbkę (np. powiększanie) oraz oszczędza czas. Konieczny jest specjalny stół operacyjny dostosowany do współpracy ze sprzętem rtg. Kontrast podawany jest ze strzykawki przez nakłucie tętnicy szyjnej wspólnej proksymalnie od arteriotomii lub przez cewnik wprowadzony do tętnicy szyjnej wspólnej przez tętnicę tarczową górną (9 ). Czas trwania badania wynosi średnio 10-30 min. Arteriografia pozwala uwidocznić: niedrożność tętnicy, jej skurcz, zwężenie