ISBN: 9789490825072 Wettelijk depot: D/2020/9498/1 NUR 660 Tekst: Korneel Boon, Stijn Lemaire Redactie: Sven De Potter Eindredactie: Nico Kennes, Sven De Potter Vormgeving: Tim Broothaers Druk: Graphius Gent Verantwoordelijke uitgever: VI.BE Bloemenstraat 32 1000 Brussel
Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Hoewel bij de totstandkoming van deze inspiratiegids de grootst mogelijke zorg is betracht, bestaat de mogelijkheid dat bepaalde informatie na verloop van tijd verouderd of niet meer juist is. De uitgever, de redactie en de auteurs zijn dan ook niet aansprakelijk voor de gevolgen van activiteiten die worden ondernomen op basis van deze uitgave. Music Is The Answer - november 2020
P4
Deze gids kwam tot stand met de steun van
Deze publicatie werd verder aangesterkt met
VVSG en Cera.
bijdragen en kritische noten van De Federatie (Sociaal-cultureel werk en Amateurkunsten), Demos, Formaat, vzw Integratiepact, Internationaal Comité vzw, OP/TIL en Tweeperenboom. Onze dank gaat hiervoor uit naar Nick Beerens, Sylvia Matthys, Lies Moors, Bart Rogé, Axel Ronse, Anke Seynaeve, Nele Smets, Wouter Van Bellingen,
In de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten vindt VI.BE al jaren een sterk klankbord en een loyale partner die ons helpt door de bril van gemeenten en steden te kijken. We delen het geloof in de waarde van een lokaal muziekbeleid en de overtuiging van de kracht van Lokale Helden of methodieken zoals die van een Popraad. www.vvsg.be
Ken Van Roose, Elke Verhaeghe, Tina Vervloessem en Valerie Vonck. We danken ook alle gemeenten en steden, organisatoren, verenigingen, initiatieven en enthousiastelingen die de kracht van muziek omarmen en wiens inspirerende activiteiten deze publicatie verrijken. Knowledge is power. And music is the answer.
Cera geeft ons in onze zoektocht niet enkel de financiële slagkracht, maar is al jarenlang een klankbord en een inspiratie. Hun missie? Als coöperatie gelooft Cera in de kracht van samenwerking, in solidariteit en respect voor iedereen. Samen met haar 400.000 vennoten en honderden organisaties en verenigingen bouwt ze aan een warme en duurzame samenleving. Cera brengt mensen, middelen en organisaties samen met een duidelijk doel voor ogen: samen investeren in welvaart en welzijn. Samen met VI.BE wil Cera de maatschappelijke kracht van muziek lokaal, diepgeworteld en breed vertakt laten uitstrekken over heel Vlaanderen en Brussel. www.cera.coop
P5
inhoud
voorwoorden wie zijn wij?
10
over deze publicatie
12
hoofstuk 1
P6
8
de kracht van muziek
14
1.1. muziek en maatschappij
15
1.2. lokaal muziekbeleid en kansen
19
1.3. lokale helden
21
1.3.1. lokale impact, vlaamse resonantie
23
1.3.2. impactmeting
25
1.3.3. het resultaat
26
effect 1: organisatoren, come again!
27
effect 2: het publiek (her)ontdekt
28
effect 3: de muzikant groeit
30
effect 4: muziek: de lijm die het sociaal weefsel bijeenhoudt
32
hoofstuk 2
een lokaal muziekbeleid
36
2.1. maak een inventaris
37
2.5.4. ondersteuning
70
informeren
73
promo! zorg voor een buzz
75
de lokale muziekscene
38
vinger aan de pols
39
2.2 popraad, de stem van de muzikant
materiĂŤle ondersteuning
77
40
experiment wordt fundament
financiĂŤle ondersteuning
78
42
2.5.5. educatie
80
de methodiek
43
opportuniteiten en valkuilen
2.6. van buurt tot bovenlokaal
84
44
2.7. over culturen heen
90
2.3. wie is de artiest?
46
2.4. plan van aanpak
48
wat kwamen we te weten?
93
aan de slag
96
positie, rol en verantwoordelijkheid 2.5 aan de slag
51 54
2.5.1. netwerk
55
2.5.2. repeteren
58
2.5.3. speelkansen
63
hoofstuk 3
inspiratie
100
inspiratiefiches
101
adressenlijst
138
bronnen
140
P7
voorwoorden
Wie had dat ooit durven dromen. VI.BE brengt een inspiratiegids uit voor gemeenten en steden om aan de slag te gaan met een lokaal muziekbeleid. Voor velen mag het vanzelfsprekend lijken, dat was het voor ons tot voor kort zeker niet. VI.BE - toen Poppunt - mag dan wel groot geworden zijn in de schoot van de amateurkunsten, het lokale niveau was voor ons lang deels onbetreden terrein. Tot die ene vrijdag 30 april 2015. De eerste editie van Lokale Helden opende onze ogen, om ze daarna niet meer te sluiten. Het gemeentelijke niveau was niet langer een ‘ver van ons bed’-show, maar werd het middelpunt van onze werking. Want als we één iets leerden, dan wel dit: het lokale niveau vormt de voedingsbodem, de basis van ons muzikale ecosysteem. Hier ontspruit het talent, groeit het, heeft het haar wortels. Een vruchtbaar lokaal muziekklimaat staat met andere woorden garant voor een bloeiend en boeiend muzieklandschap, zowel lokaal, nationaal als internationaal. Vandaag zijn lokale besturen en diensten onze belangrijkste bondgenoten. Een bondgenootschap dat met de steun van Cera en VVSG in de voorbije jaren al vruchten afwierp voor zowel artiest als organisator, beleidsmaker als medewerker in het veld. We zijn trots op wat er in de afgelopen vijf jaar gerealiseerd is en kijken nu verder. Het lokale is meer dan ooit de toekomst. We dromen ervan om de handen ineen te slaan met iedere Vlaamse of Brusselse gemeente die mee de kracht van muziek wil omarmen. De komende jaren zullen we daarom nog meer inzetten op het ondersteunen van gemeenten en steden bij het uitbouwen van een vruchtbaar lokaal muziekbeleid, waar iedereen de vruchten van plukt. Luc Nowé Directeur VI.BE
P8
‘Music is the answer’. Tientallen pop- of dance nummers dragen deze titel. “Music is the answer to your problems. Keep on moving then you can solve them.” Dat muziek voor velen een antwoord is, weten we in België maar al te goed. Land van de festivals, van de fijne pop- en rockbands, van wakker worden en gaan slapen met onze favoriete radiozender op de achtergrond. Ook in moeilijke tijden grijpen we terug naar de muziek die ons troost, warmte geeft en vrolijk maakt. Als burgemeester ben ik fier om in deze inspiratiegids enkele good practices uit onze muzikale stad vermeld te zien, zoals de multiculturele eerste editie van 30/30/30. In Genk geloven wij in ons lokaal talent. Het krijgt een plaats tijdens ons jaarlijks gratis festival Genk On Stage, op muzikale vrijdagen in de bibliotheek en op allerhande andere stadsinitiatieven. We bieden repetitieruimtes, zichtbaarheid en ondersteuning aan. We geloven in ons talent en in het geven van kansen, in het ontplooien van dat talent en in de kracht van het lokale. Muziek verbindt. En daar zijn wij als lokaal bestuur een belangrijke schakel in. Deze inspiratiegids, die VVSG samen met VI.BE en Cera met veel trots voorstelt, is weer een grote stap vooruit in de verdere ondersteuning en ontwikkeling van gemeenten en steden en hun lokaal muziekbeleid. Het overschrijdt disciplines. Jong, oud, popmuziek of jazz, het spreekt iedereen aan. De afgelopen jaren toonden ons reeds de kracht van deze samenwerking, en als voorzitter van VVSG stemt deze nieuwe mijlpaal mij hoopvol voor nog mooiere resultaten. Muziek kan ‘the answer’ zijn, zeker op lokaal vlak. Hopelijk biedt deze gids daar de nodige inspiratie voor. Want het lokale vormt de voedingsbodem van een fantastisch muzieklandschap in Vlaanderen en België. Tijd om het vuur aan te wakkeren. Wim Dries Voorzitter VVSG, Burgemeester stad Genk
P9
P 10
wie zijn wij?
20 jaar liefde voor muziek. Zo zou je VI.BE né Poppunt - makkelijk kunnen omschrijven. Poppunt zette zich de afgelopen 20 jaar als één van de negen amateurkunstenorganisaties in voor beginnende tot semi-pro muzikanten, dj’s en producers. Begin 2020 kreeg deze missie en werking er een volwaardig familielid bij: het team ‘niet-klassieke muziek’ van Kunstenpunt. Het was meteen de geboorte van een nieuw kind, met veel feestgedruis gedoopt tot VI.BE. In de nieuwe naam zit zowat alles vervat waar muziek voor staat: ontroering, spanning, troost, een zindering. Vandaag is VI.BE het aanspreekpunt voor zowel artiest als sector, van beginner tot professional , van lokaal tot internationaal, ongeacht het genre. Met de vinger aan de pols en bakken goesting delen we kennis van zaken en creëren we kansen voor iedereen die actief met muziek bezig is. VI.BE bouwt bruggen tussen genres en niveaus, ondersteunt talent en zet het op de kaart, tot over de landsgrenzen heen. We begeleiden meer dan duizend artiesten per jaar, bij elke stap van hun traject, hoe bescheiden of groots hun ambities zijn. Beginners en bekende namen. Van underground tot populair. Van folk tot techno. Zo kun je ons kennen via VI.BE platform, VI.BE advies of initiatieven zoals Lokale Helden, Stoemp!, de Popraad, Sound Track en sinds 2019 ook de MIA’s. Op lokaal, nationaal en internationaal niveau ijveren we voor een muziekklimaat waarin artiesten en hun omkadering kunnen groeien en schitteren. We verzamelen, beheren en delen expertise, faciliteren netwerk en overleg en zijn een hefboom voor speelkansen, exposure, ontwikkeling en internationalisering. VI.BE wil organisaties en beleidsmakers overtuigen van de kracht van muziek. Samen met iedereen die een verschil wil maken, verleggen we muzikale grenzen in Vlaanderen, Brussel en ver daarbuiten.
P 11
over deze publicatie
Met het project Lokale Helden stortte VI.BE zich in 2015 met volle overgave in het lokale muzieklandschap. Elke organisator, gemeente of stad die het wou horen, kreeg de vraag om op 30 april 2015 lokaal muziektalent op een podium te plaatsen. Vijf jaar en vier edities later kunnen we putten uit een grote bron aan kennis, cijfers en ervaringen, die we nu graag delen. ‘Music Is The Answer’ kadert in de missie van VI.BE om lokaal een steen te verleggen. Net als in ieder ander ecosysteem begint een gezond muziekklimaat bij de basis. Door op lokaal niveau artiesten samen te brengen met beleidsmakers, podia en organisatoren maak je werk van een muziekbeleid dat élke artiest erkent en ondersteunt. Een beleid waarin zowel artiesten als organisatoren kunnen bloeien en waar de gemeenschap de vruchten van plukt. ‘Music Is The Answer’ is het sluitstuk van een vijfjarig innovatief traject, uniek binnen de amateurkunsten en muzieksector. Het is een disciplineoverschrijdende inspiratiegids die iedere artiest van jong tot oud, van pop tot folk, van elektronisch tot jazz - ondersteunt en gemeenten en steden maximaal van de positieve effecten van muziek wil laten genieten. Deze publicatie toont aan hoe een lokaal muziekbeleid zorgt voor het versterken van het sociale weefsel in je gemeente of stad. Of hoe muziek verbindt en een kracht is over grenzen heen. Mogelijk faciliteerde of organiseerde je als bestuur al initiatieven in de richting van een lokaal muziekbeleid. Evengoed is dat niet het geval of bestaan er twijfels over hoe je dit het best aanpakt.
P 12
Hoe ondersteun of organiseer je bijvoorbeeld een muziekwedstrijd? Wat met repetitieruimtes? Of hoe maak je het muzikaal talent in je gemeente of stad zichtbaar? Met deze publicatie willen we lokale diensten en besturen niet alleen inspireren en tools aanreiken voor het ontwikkelen van een gezond muziekbeleid, maar hen vooral ook overtuigen van de kracht van muziek. ‘Music Is The Answer’ toont aan hoe inzetten op muziek niet alleen kansen biedt aan artiesten en organisatoren, maar aan de hele gemeenschap. Muziek als antwoord op de vele uitdagingen waar gemeenten en steden voor staan. Het is vooral zaak om het vuur aan de lont te houden, de ogen en oren te openen voor de eigen - lokale - verdienste, en inspiratie te zoeken en te vinden bij gelijkaardige initiatieven, en die vervolgens toe te passen op de eigen gemeente of stad. Want je zou ervan versteld staan hoe snel een vonk kan uitgroeien tot een prachtig vuur waar iedereen zich aan kan verwarmen. Laat ‘Music Is The Answer’ dus vooral een handson gids zijn waarmee je als gemeente of stad ongeacht de grootte of ambitieniveau - aan de slag kunt. Deze inspiratiegids wil lokale beleidsmakers stimuleren om te investeren in muziek, mensen en middelen. We willen gemeenten en steden niet enkel wegwijs maken in het lokale muzieklandschap, maar hen eveneens inzicht geven in het belang van een vruchtbaar lokaal muziekklimaat, en helderheid scheppen over hun mogelijke rol. We zijn ervan overtuigd dat de succesverhalen in deze publicatie een mooie inspiratie kunnen zijn.
P 13