Podlaskie Wrota nr 3 zima 2017

PISMO SAMORZĄDU WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO | Nr 3 (3) grudzień 2017 | Wydanie bezpłatne | ISSN 2544-2163

Tradycja i pasja tworzenia Discovery promuje Podlaskie Marki

„Dom – miejsce wyśnione” Wywiad z Andrzejem Strumiłło

Nowa era podlaskiego transportu

STRONA REDAKCYJNA | SPIS TREŚCI

Przewodniczący PrzewodniczącySejmiku Sejmiku Województwa WojewództwaPodlaskiego Podlaskiego

Marszałek Marszałek Województwa WojewództwaPodlaskiego Podlaskiego

Jarosław JarosławZygmunt ZygmuntDworzański Dworzański

Jerzy JerzyLeszczyński Leszczyński

Wicemarszałek Wicemarszałek Województwa WojewództwaPodlaskiego Podlaskiego

Wicemarszałek Wicemarszałek WojewództwaPodlaskiego Podlaskiego Województwa

Maciej MaciejŻywno Żywno

Anna AnnaNaszkiewicz Naszkiewicz

CzłonekZarządu Zarządu Członek WojewództwaPodlaskiego Podlaskiego Województwa

Członek CzłonekZarządu Zarządu WojewództwaPodlaskiego Podlaskiego Województwa

Bogdan BogdanDyjuk Dyjuk

Stefan StefanKrajewski Krajewski

Józef Oleszkiewicz, Madonna z Dzieciątkiem, ok. 1825, Muzeum Narodowe w Krakowie

ZZokazji okazjizbliżających zbliżającychsię sięŚwiąt ŚwiątBożego BożegoNarodzenia Narodzenia i iNowego NowegoRoku Roku2018 2018 składamy składamyserdeczne serdeczneżyczenia życzeniazdrowia, zdrowia, spokoju spokojuducha, ducha,realizacji realizacjiosobistych osobistychpragnień pragnień i iŚwiąt Świątspędzonych spędzonychwwRodzinnym RodzinnymGronie.

Gronie.

PISMO SAMORZĄDU WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO Nr 3 (3) grudzień 2017 | Wydanie bezpłatne | ISSN 2544-2163 Wydawca: Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego 15-888 Białystok, ul. Kardynała Stefana Wyszyńskiego 1 Redakcja: Referat Informacji Regionalnej i Komunikacji Społecznej: Paweł Staniurski (redaktor naczelny), Marcin Nawrocki, Kamil Gołaszewski, Ilona Paruk gazeta@wrotapodlasia.pl | tel. 85 66 54 613

Projekt graficzny, skład i łamanie: Paweł Sobolewski | www.sobo.pl Zdjęcie na okładce: Wiktor Wołkow Niepodpisane zdjęcia w numerze: depositephotos.com Nakład: 12 000 egz.

Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych, zastrzega sobie prawo ich skracania i zmiany tytułów oraz redakcyjnego opracowania tekstów przyjętych do druku.

2 PODLASKIE WROTA | nr 3 (3) grudzień 2017

Siła podlaskiej tradycji Podlaskie to region zakorzeniony w tradycji. Dzięki niej możemy budować swoje poczucie bezpieczeństwa i zachowywać własną tożsamość opartą na tym, co znane i bliskie. Budujemy ją na wartościach sprawdzonych przez dziesiątki, a nawet setki lat.

Tradycje związane z Bożym Narodzeniem są w naszym regionie wyjątkowo piękne: u katolików, prawosławnych czy protestantów są one nieco inne, jednak wszystkie pozostawiają w naszych domach ślad wzajemnej łączności poprzez przenikanie się zwyczajów, obrzędów, czy kulinariów.

Tradycja to mocny fundament nie tylko kultury i obyczaju, ale także naszego codziennego funkcjonowania – pracy i aktywności. Dzięki niej wspólnie i z zaangażowaniem, budujemy lepszą przyszłość regionu. Możemy to robić innowacyjnie i nowocześnie. Świetnie pokazują to filmy promujące Podlaskie

Marki, zrealizowane przez znany amerykański kanał telewizyjny Discovery. Wiele z tych branż i firm opartych jest na pięknych, rodzinnych tradycjach przekazywania kolejnym pokoleniom pasji do tworzenia. To jest ich wielką siłą.

Mam nadzieje, że tradycja zbliżających się Świąt Bożego Narodzenia obudzi w nas to co najlepsze – optymizm, energię do działania, oraz chęć naprawiania świata. Warto wierzyć w człowieka i drzemiące w nim dobro. W tym wyjątkowym czasie pamiętajmy o słowach profesora Andrzeja Strumiłły, którego rok właśnie kończymy: „Jeśli zakładamy że ktoś jest zły – to my popełniamy błąd”.

Marszałek Województwa Podlaskiego Jerzy Leszczyński

KULTURA

PODLASKIE OD KUCHNI

4

DOM – MIEJSCE WYŚNIONE WYWIAD Z PROF. ANDRZEJEM STRUMIŁŁĄ

24

6

LOT SKRZYDŁAMI WYOBRAŹNI

7

WIELKIE ŚWIĘTO PODLASKIEJ KULTURY

8

WIELKI SUKCES NASZEJ OPERY

ROZWÓJ REGIONU 10

NOWA ERA PODLASKIEGO TRANSPORTU

13

REKORDOWY ROZWÓJ DRÓG WOJEWÓDZKICH

NASZ SAMORZĄD 16

RADNI SEJMIKU WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO V KADENCJI

18

DECYZJE SEJMIKU WOJEWÓDZTWA

19

DECYZJE ZARZĄDU WOJEWÓDZTWA

PODLASKA MARKA 21

OKRASA ŁAMIE PRZEPISY W CIECHANOWCU

WESOŁYCH ŚWIĄT 22

POTRAWY WIGILIJNE

ZASILANE NATURĄ 25

DISCOVERY PROMUJE PODLASKIE MARKI

ROLNICTWO I ROZWÓJ WSI 28

OZE SZANSĄ DLA MIESZKAŃCÓW

SPORT 29

EKSTRAKLASA TO ICH ŻYWIOŁ

ZDROWIE 30

NOCNA I ŚWIĄTECZNA OPIEKA ZDROWOTNA

30

INWESTUJEMY W REHABILITACJĘ LECZNICZĄ W WOJEWÓDZTWIE PODLASKIM

PODLASKIE DZIEDZICTWO 31

400 LAT ZAKONU BAZYLIANÓW

32

ORDER ŚWIĘTEJ RÓWNEJ APOSTOŁOM MARII MAGDALENY

PODLASKIE BOŻE NARODZENIE

PODLASKIE WROTA | nr 3 (3) grudzień 2017 3

KULTURA

Dom – miejsce wyśnione Z Andrzejem Strumiłłą – artystą wszechstronnym: malarzem, grafikiem, fotografem, rzeźbiarzem, poetą rozmawiał Paweł Staniurski.

Panie Profesorze, w albumie „Dom”, wydanym w tym roku, dzieli się Pan z czytelnikami miejscem swojego zamieszkania. Oglądając ten album możemy stać się Pana gośćmi. Dom w Maćkowej Rudzie, na Suwalszczyźnie, ma w sobie wiele uroku… Jednak Pan sam siebie określa jako pielgrzyma, czyli kogoś będącego nieustannie poza domem.

Bo jestem pielgrzymem. Jak z resztą bardzo wiele pokoleń Polaków. To zresztą termin mickiewiczowski: „pielgrzymstwo polskie”. Gdzieś czytałem, że w chwili obecnej 20 milionów Polaków jest rozproszonych po różnych miejscach na świecie. Może naród polski skazany jest na pielgrzymowanie…

Czym w takim razie jest dom dla pielgrzyma?

Przystankiem. Miejscem wymarzonym i wyśnionym. W pewnym sensie też celem i czymś stałym… Chociaż wiemy, że nie ma nic trwałego w historii. My Polacy często musieliśmy swoje domy porzucać – palono je nam i burzono. Odchodziliśmy zmuszeni do wędrówki. Ja sam jestem przybyszem ze Wschodu. Repatriantem. Jak Pan wie, urodziłem się w Wilnie, a wychowałem się na Ziemi Nowogródzkiej. Tam są moje sentymentalne korzenie. Moja rodzina pochodzi z Wielkiego Księstwa Litewskiego – mój ojciec urodził się na ziemi mińskiej, matka na północnej Wileńszczyźnie, Auksztocie.

4 PODLASKIE WROTA | nr 3 (3) grudzień 2017

Podróżował Pan po całym świecie, ale też intensywnie wędrował po Polsce…

Czułem się wędrowcem w Polsce. Mieszkałem w Lublinie, w Łodzi, w Warszawie, w Krakowie, miałem własne siedlisko na Mazurach. Mazury były dla mnie ojczyzną przybraną. Bliską również w sensie przyrodniczym. Później bardzo dużo jeździłem po świecie, głównie po Azji, Europie i Ameryce, pracowałem w Nowym Jorku i to wszystko sprawiło, że czułem się jakby wypełniony, naładowany jak akumulator, który kipi i wymaga rozładowania tej zgromadzonej energii. Postanowiłem więc, że znajdę takie ciche miejsce, na pograniczu Litwy, Białorusi i Polski. Szukałem przystani, w której unosiłby się jeszcze duch Wielkiego Księstwa Litewskiego. Tak trafiłem właśnie na Suwalszczyznę, do Maćkowej Rudy, gdzie wybudowałem dom.

Wielokrotnie podkreślał Pan to uczucie niesamowitej energii, która w Panu jest. Z czego Pan ją czerpał? Z podróży? A może to właśnie pobyt w zaciszu domu pozwalał zebrać siły na kolejną wędrówkę?

Pielgrzymowanie na pewno daje energię. Jest lekcją świata. Możemy zobaczyć jak żyją inne narody. Poznać ich koncepcje życia, charakter, dostrzec, co osiągnęły. To duża wiedza. Ale kształci nas także życie w kraju, praca, zaangażowanie.

Pan bardzo mocno angażuje się w życie kulturalne w naszym regionie.

Staram się to robić. Zacząłem, kiedy powstało województwo suwalskie.

Mieszkałem wówczas na Mazurach. Zostały one włączone w kształt województwa i ówczesny wojewoda Pan Złotorzyński przyjechał do Niedźwiedziego Rogu, gdzie wybudowałem dom nad brzegiem jeziora Śniardwy, siadł na jego brzegu i powiedział, że bardzo chciałby ożywić życie kulturalne w województwie suwalskim.

To był początek Pańskiego spotkania z Suwalszczyzną?

Tak. Wtedy zaproponowałem organizowanie spotkań artystycznych na terenie byłego klasztoru Kamedułów na Wigrach. To miejsce było jeszcze wtedy ruiną. Zacząłem organizować tam międzynarodowe plenery, poświęcone sprawom ochrony przyrody i ich wartości kulturowych. Łączeniu natury, ekologii z kulturą i sztuką. W ciągu kilku lat przyjeżdżały tam dziesiątki osób z wielu krajów Europy a nawet świata. Dzięki temu doskonale poznałem Suwalszczyznę, opracowałem nawet książki studyjne o Mazurskim Parku Krajobrazowym, Suwalskim Parku Krajobrazowym i Wigierskim Parku Krajobrazowym. Jeździłem, fotografowałem, rozmawiałem z ludźmi, zachęcałem do tej pracy współautorów.

Przed wybudowaniem domu w Maćkowej Rudzie poznał Pan zgiełk Manhattanu…

Do Nowego Jorku trafiłem wygrawszy międzynarodowy otwarty konkurs na kierownika wydawnictw graficznych Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Nie była to oczywiście pozycja dyplomaty. Natomiast byłem częścią czegoś, co nazywa się General Service – personel obsługi. I tam przez dwa lata bardzo ciężko pracowałem. Wraz z moimi współpracownikami zrealizowaliśmy w tym czasie 3600 zamówień dla ONZ, FAO, UNICEF i UNESCO. Wydawnictwa, plakaty, znaczki, akcesoria. Bardzo zachłannie wtedy pracowałem.

Nic więc dziwnego, że po tak intensywnym okresie wybrał Pan na swój dom Suwalszczyznę – idealne miejsce na to żeby przyhamować i wypocząć. Pomogło życie w takim zaciszu?

Ja wcale nie odpoczywam! Nadal jestem jak naładowany akumulator.

Wciąż mam tyle koncepcji, pomysłów, że gdybym miał do dyspozycji nie jedną dobę, ale dwie, trzy, czy cztery, to też bym je spokojnie wypełnił.

Wie Pan... Ja nie mogę spać. W nocy myślę. Wieczorem kładę się sumując pracę dnia i planując dzień następny. A w nocy właściwie już to zaczynam realizować w myślach.

Otoczenie Pańskiego domu wywołuje w człowieku refleksyjny nastrój i może być inspiracją. Ono jest niezwykłe. Mnóstwo starych drzew, ogromnych kamieni, konie, ptaki, psy, wiatr wiejący od Czarnej Hańczy… Z nich składa się Pana domowe zacisze. Są ważne?

Bardzo. I o nich wszystkich mógłbym długo opowiadać. Kamień na przykład jest dla mnie czymś mistycznym, symbolicznym. Jest w nim coś nie-

zwykłego. Ta twarda materia, opoka. Z niego wznoszą gmachy, pomniki, kościoły… Kamień to także tablice nagrobne, to pamięć. Dlatego też na pamiątkę tych wszystkich, którzy mieszkali w tym miejscu przede mną: łowców reniferów, Jaćwingów, osadników, ułożyłem duży kamienny krąg z dużym kołem młyńskim pośrodku. To forma ołtarzowa… A w ogóle to kolekcjonuję kamienie! Mam szafę z kamieniami, przywoziłem je z całego świata i prosiłem o to znajomych.

Drzewo, podobnie jak kamień, jest bardzo ważnym symbolem: z niego powstaje i kołyska i mebel, krzyż, ale także trumna. Ono towarzyszy nam za życia, daje nam cień, a potem zamyka nasze życie…

A zwierzęta... Żywe istoty, które tak jak my myślą, kochają, cierpią, darzą uczuciem przyjaźni. Myślę, że one także mają swoją duszę. Dzięki obcowaniu z nimi, nasze życie jest dużo ciekawsze i bogatsze.

A ludzie?

Na ogół mam do nich szczęście. Nie mam żadnych wyraźnych wrogów. Staram się przyjaźnić z ludźmi i być życzliwy.

Mój mistrz profesor Władysław Strzemiński, który uczył mnie patrzenia na świat i sztukę, powiedział mi kiedyś: „Należy każdego człowieka uważać za bardzo dobrego. Jeżeli on okaże się niezbyt dobry, albo zły, to będzie to jego wina, a nie nasza”. Jeżeli zakładamy, że ktoś jest zły, to my popełniamy błąd. Ten sąd bierzemy na własne sumienie. Uważam, że ludzie są na ogół nieźli. Mam bardzo dobrych sąsiadów. Bardzo dobre relacje na mojej wsi.

I generalnie pozytywne relacje z ludźmi. Weźmy chociaż Białystok – jakoś udaje mi się znaleźć tutaj miejsce dla mojej twórczości. Robiłem tutaj już wiele wystaw. Wszędzie traktują mnie życzliwie. W Urzędzie Marszałkowskim również mam przyjaciół, mogę uznać ten urząd za przyjazny. Moi przyjaciele pracują też w operze. Jestem zadowolony ze współżycia z innymi ludźmi. W swoim życiu jakoś nie spotkałem kogoś, kto byłby zapiekłym wrogiem, czy szkodnikiem, jeśli chodzi o moją osobę.

To duże szczęście móc powiedzieć coś takiego po tylu latach życia, prawda?

Tak. To jest też pewne moje bogactwo. Mogę powiedzieć , że byłem obdarzony przyjaźnią ludzi. W różnych krajach, na różnych kontynentach.

Jakoś tak mi się to wszystko dobrze układało…

Niedługo Święta Bożego Narodzenia. Jak one wyglądają w Pana domu?

Jest opłatek, są kolędy, świece, świąteczne dania… Kiedyś przed świętami szedłem z wnuczkiem do mojego lasu i wycinaliśmy choinkę. To było moje zajęcie. Każde wycięcie drzewa jest rodzajem jakiegoś dramatycznego aktu. Ale w tym okresie choinka być musi. Dekorujemy z rodziną to zielone, pachnące, żywe drzewo. Piękny zwyczaj. W tym roku ziemia suwalska wysłała do Watykanu wspaniałą choinkę spod Gołdapi, która stanie na placu św. Piotra. Jesteśmy z tego bardzo dumni.

PODLASKIE WROTA | nr 3 (3) grudzień 2017 5

KULTURA

Lot skrzydłami wyobraźni Kamil Gołaszewski | fot. UMWP/Marcin Nawrocki

Za nami ostatnie wydarzenie z cyklu „Rok 2017 rokiem Profesora Andrzeja Strumiłły”. Zwieńczeniem obchodów 90-lecia artysty był wernisaż jego wystawy pt. „Lot” w Muzeum Podlaskim w Białymstoku.

Uroczystość odbyła się 30 listopada, a więc w wigilię świętego Andrzeja. Był to wieczór wyjątkowy, z uwagi na fakt, że właśnie tego dnia urodzony w Wilnie kreator obchodził swoje imieniny. Jako pierwszy życzenia profesorowi złożył dyrektor Muzeum Podlaskiego w Białymstoku Andrzej Lechowski.

– Czuję się niejako beneficjentem dzisiejszej uroczystości, bowiem na swoich imieninach nie miałbym okazji przyjąć tutaj tylu wspaniałych gości.

Profesor za to zawsze może liczyć na tłumy – powiedział z przymrużeniem oka. – Andrzej Strumiłło jest bardzo precyzyjny w swoich planach wystawienniczych. Ustaliliśmy zatem, że zorganizujemy wspólne imieniny.

Wszystkiego najlepszego – dodał, po czym wręczono prezenty i odśpiewano gromkie „sto lat” profesorowi.

Podczas składania życzeń głos zabrał także Anatol Wap, dyrektor Departamentu Kultury i Dziedzictwa Narodowego z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego.

– Sejmik Województwa Podlaskiego postanowił uświetnić 90-lecie profesora Andrzeja Strumiłły, ustanawiając rok 2017 rokiem jego twórczości.

Od lutego odbyło się wiele przedsięwzięć kulturalnych z udziałem tego wszechstronnego i niebywale skromnego artysty. Był to bardzo owocny czas dla społeczności regionu, a także wspólnoty samorządowej, zaangażowanej w promocję tych wydarzeń. Chcę serdecznie podziękować profesorowi za ten wspaniały rok – mówił.

Zanim jednak dostojny jubilat otrzymał zasłużone prezenty i gratulacje, w tej właśnie sali, udekorowanej dziełami artysty, miał miejsce wzru-

6 PODLASKIE WROTA | nr 3 (3) grudzień 2017

szający koncert kameralny sopranistki Marleny Borowskiej oraz pianisty Roberta Marata. Nastrojowa muzyka owego duetu wprowadziła uczestników uroczystości w stan podniosłości, a jej treść odnosiła się również do twórczości profesora.

Część uroczystą spotkania podsumował nie kto inny, jak sam profesor Andrzej Strumiłło, wprowadzając uczestników w tematykę wernisażu.

– Wystawa malarstwa „Lot” wyraża naszą tęsknotę za wznoszeniem się ponad to, czego doświadczamy na co dzień. Często jest to rzeczywistość trudna i smutna. Wszyscy mamy w sobie gen ptaka, który czasem wzywa nas do uniesienia się. Namalowane przeze mnie postacie przypominają człowieka – tłumaczył. – Trudno określić ich rasę i epokę, w której się znajdują. Jest jednak wspólna cecha, która je łączy. To skrzydła. Przedstawione są w różnej formie – dodał.

Oprócz wystawy obrazów, obecni na wernisażu mogli zapoznać się także z zaprezentowanymi w sąsiadujących salach osobistymi kronikami profesora.

– One są nawet dla mnie cenniejsze, gdyż zawierają treść mojego życia – podsumował.

Wystawę profesora w Muzeum Podlaskim można podziwiać do 4 lutego 2018 roku.

WIELKIE ŚWIĘTO PODLASKIEJ KULTURY Paweł Staniurski | fot. OiFP/Michał Heller

Najwybitniejsi podlascy artyści, animatorzy kultury, oraz osoby zaangażowane w ochronę dziedzictwa kulturowego, jak co roku otrzymali Nagrodę Marszałka Województwa Podlaskiego. Gala, podczas której poznaliśmy laureatów i byliśmy świadkami ich uhonorowania, odbyła się w tym roku w wyjątkowej scenerii – na scenie głównej Opery i Filharmonii Podlaskiej – Europejskim Centrum Sztuki.

Gala wręczenia Nagród Marszałka Województwa Podlaskiego w dziedzinie twórczości artystycznej, upowszechniania i ochrony kultury za sezon 2016/2017 odbyła się 25 października. Tego dnia nasza opera wypełniona była wdzięcznością za pracę i zaangażowanie nagrodzonych, a także ich wielkim wzruszeniem . Na uroczystość przybyli przedstawiciele świata kultury w naszym regionie, a także laureaci nagrody z poprzednich lat, natomiast nagrody wręczali: Marszałek Województwa Podlaskiego Jerzy Leszczyński wraz z Wicemarszałkiem Maciejem Żywno.

– Dzisiejsze spotkanie to okazja do tego, żeby docenić osoby, które wiele wniosły do szeroko rozumianej kultury naszego województwa. Bardzo doceniamy wszystko to, co Państwo przez swoją twórczość i codzienną pracę wnoszą w nasze życie – powiedział marszałek Leszczyński.

Nagrodę z rąk marszałków odebrało w tym roku

siedem osób, wybranych spośród 15 nominowanych. Wyboru dokonała specjalnie powołana komisja obradująca pod przewodnictwem Sławomira Zgrzywy.

– Komisja pracowała bardzo zgodnie, dzięki czemu przedstawiliśmy zarządowi województwa listę osób wytypowanych do nagrody jednogłośnie. Nie było sporów i wątpliwości ani co do skali osiągnięć, ani znaczenia działań podejmowanych przez laureatów.

Najbardziej uroczystym momentem było oczywiście wręczenie nagród. Otrzymali je: Marlena Borowska – sopranistka, kameralistka, organizatorka wydarzeń artystycznych, pedagog wokalistyki – za 25 lat pracy na rzecz rozwoju sztuki muzycznej w województwie podlaskim, a nade wszystko w Suwałkach; Przemysław Filip Karwowski – artysta plastyk, scenograf Teatru Lalki i Aktora w Łomży – za całokształt dokonań artystycznych; Barbara Muszyńska-Piecka – aktorka Białostockiego Teatru Lalek – za 50 lat pracy artystycznej; Urszula Stankiewicz – starszy Kustosz Działu Archeologii Muzeum Podlaskiego – za 35 lat pracy badawczej archeologicznej oraz za niezwykłe efekty tych badań zwłaszcza w okolicy Brańska, Tykocina i Białegostoku; Tadeusz Szereszewski – pedagog, animator kultury - za całokształt dokonań w dziedzinie wychowania i edukacji patriotycznej, zachowanie pamięci historycznej wśród dzieci i młodzieży z Bielska Podlaskiego; Aleksander Wasyluk – animator kultury – za działalność na rzecz promocji prawosławia w kraju i za granicą, szczególnie za promocję wydarzenia „Kolory Prawosławia. Polska” w ponad 50 miejscach świata w 15 krajach; Wiktor Szwed – poeta białoruski, tłumacz, publicysta – za całokształt dokonań twórczych.

Każda z nagrodzonych osób dziękowała za docenienie jej pracy i twórczości, nie ukrywając przy tym ogromnych emocji. Jednak szczególnie mocno wybrzmiały słowa Wiktora Szweda, człowieka już wiekowego – Cieszę się, że po moim odejściu, które nastąpi niedługo, będzie

jakiś ślad. Jakiś ślad po tym wszystkim co zrobiłem w ciągu swego długiego życia.

Charakter wydarzenia sprawił, że nie mogło zabraknąć w nim akcentów artystycznych – wszyscy zebrani mogli wysłuchać doskonałego występu nagrodzonej sopranistki Marleny Borowskiej, a także zobaczyć występ rozświetlonej marionetki poruszanej przez Mateusza Tymurę – to z kolei nawiązanie do wieloletniej pracy aktorki Barbary Muszyńskiej – Piecki.

Spotkanie zakończyło krótkie wystąpienie wicemarszałka Macieja Żywno, który stwierdził: Po dzisiejszym dniu możemy mieć przeświadczenie, że w województwie podlaskim mamy bogactwo utalentowanych ludzi z pasją.

Dzisiaj mamy zaszczyt uhonorować ludzi, których praca, pasja i twórczość promuje nasz region w kraju i poza jego granicami, a to pięknie służy rozwojowi naszej małej ojczyzny. marszałek Jerzy Leszczyński PODLASKIE WROTA | nr 3 (3) grudzień 2017 7

KULTURA

Wielki sukces naszej opery Kamil Gołaszewski | fot. OiFP/Michał Heller

Nie milkną echa polskiej premiery musicalu Doktor Żywago. O najnowszej produkcji Opery i Filharmonii Podlaskiej można przeczytać na kanałach społecznościowych Broadway’u, a zainteresowanie spektaklem reżysera Jakuba Szydłowskiego było ogromne w skali kraju. Adaptacja nagrodzonej literackim Noblem powieści Borysa Pasternaka to wyjątkowe widowisko z nastrojową, poruszającą muzyką Lucy Simon w tle.

To jedna z najpiękniejszych w dziejach światowej literatury historii o miłości. Przeniesienie jej na scenę musicalową wymaga nadzwyczajnej wirtuozerii – mówi Damian Tanajewski, dyrektor Opery i Filharmonii Podlaskiej.

Powieść dobrze obrazuje historyczne wydarzenia, a także społeczne napięcia i nastroje w zmieniającej się rzeczywistości Rosji na początku XX wieku. Osią wydarzeń są miłosne perypetie tytułowego bohatera podczas przełomowych dla losów tego państwa momentów – rewolucji lutowej i październikowej (bolszewickiej) oraz wojny domowej, której konsekwencją było utworzenie Związku Radzieckiego.

– Spektakl w reżyserii Jakuba Szydłowskiego czytelnie nawiązuje do czasów, w których oryginalnie osadzona jest akcja opisana przez Borysa Pasternaka – dodaje.

8 PODLASKIE WROTA | nr 3 (3) grudzień 2017

Źródło inspiracji za oceanem

Jako pierwsi powieść rosyjskiego pisarza przenieśli na sceny opery Amerykanie. Libretto stworzone przez Michaela Wellera w 2011 roku, a także muzyczna kompozycja Lucy Simon, nawiązują również do hollywoodzkiej adaptacji filmu z 1965 roku w reżyserii Davida Leana.

– Doktor Żywago w wersji Lucy Simon to dzieło najbliższe operze kameralnej. My to jeszcze bardziej urozmaiciliśmy, wykorzystując możliwości dużej sceny Opery i Filharmonii Podlaskiej – wyjaśnia Krzysztof Dombek, który zajął się instrumentacją twórczości amerykańskiej kompozytorki.

Imponujące dekoracje wystawionego w Białymstoku musicalu to z kolei zasługa scenografa Mariusza Napierały.

– One doskonale obrazują dni upadku caratu i narodziny sowieckiego imperium – zaznacza Tanajewski.

Efektowna produkcja

Realizatorzy raczą widzów także efektownym wykorzystaniem materiałów pirotechnicznych podczas scen batalistycznych. Musical jest produkcją widowiskową, dynamiczną. Uwagę przykuwają również kostiumy zaprojektowane przez Annę Chadaj. Jest ich ponad 500.

Rolę tytułowego bohatera odgrywa dwóch aktorów – Łukasz Zagrobelny i Rafał Drozd.

– Jestem szczęśliwy, bo mam okazję współpracować ze wspaniałymi artystami. Każdy jest tutaj znakomity w swoim fachu – podkreśla Drozd.

Premierowy spektakl w Operze i Filharmonii Podlaskiej odbył się 15 września. Cieszył się ogromnym zainteresowaniem, bilety na wydarzenie rozeszły się w błyskawicznym tempie.

– To jest nasz największy sukces frekwencyjny, odkąd istnieje białostocka opera – przyznaje dyrektor OiFP.

Żywago w mediach społecznościowych

Od połowy września do końca listopada wystawiono łącznie 33 spektakle. Na jednym z nich pojawiła się Rhonda Carlson, znana trenerka wokalna aktorów z nowojorskiego Broadway’u.

Była pod wrażeniem polskiego musicalu, a szczególnie występu Pauliny Janczak, która wcieliła się w postać Lary Guichard, obiektu pożądania doktora Jurija Żywago. „Świetnie się spisałaś Paulina. Czuję wielką radość. Proszę przekazać dyrektorowi i całej ekipie produkcyjnej, że jestem pod wrażeniem jakości produkcji. To bardzo atrakcyjna propozycja” – napisała na swoim profilu facebookowym.

Na tym samym portalu społecznościowym, kanał tematyczny Doctor Zhivago on Broadway zamieścił informacje o wystawianym spektaklu w Białymstoku.

DOKTOR ŻYWAGO Produkcja oryginalna: La Jolla Playhouse, San Diego, Kalifornia | Prapremiera: 19/02/2011, The Lyric Theatre, Sydney | Premiera polska: 15/09/2017, Opera i Filharmonia Podlaska, Białystok | Reżyseria: Jakub Szydłowski | Kierownictwo muzyczne: Grzegorz Berniak | Instrumentacja: Krzysztof Dombek | Przekład libretta: Daniel Wyszogrodzki | Scenografia: Mariusz Napierała | Kostiumy: Anna Chadaj | Choreografia: Jarosław Staniek | Kierownik Chóru: Violetta Bielecka | Dyrygent Chóru Dziecięcego: Ewa Barbara Rafałko | Reżyseria świateł: Maciej Igielski | Reżyseria multimediów: Sylwester Łukaszuk | Producent: Damian Tanajewski oraz Opera i Filharmonia Podlaska | Producent wykonawczy: Anna Jakubowska-Podsiad OBSADA: Jurij Żywago: Łukasz Zagrobelny / Rafał Drozd | Lara Guichard: Paulina Janczak / Agnieszka Przekupień / Anna Gigiel | Wiktor Komarowski: Tomasz Steciuk / Damian Aleksander / Dariusz Kordek | Pasza Antipow/Strelnikow: Tomasz Bacajewski / Marcin Wortmann / Bartłomiej Łochnicki | Tonia Gromeko: Monika Ziółkowska / Monika Bestecka / Dorota Białkowska | Aleksander Gromeko: Tomasz Madej / Grzegorz Pierczyński | Anna Gromeko: Anita Steciuk / Anna Sztejner

PODLASKIE WROTA | nr 3 (3) grudzień 2017 9

ROZWÓJ REGIONU

Nowa era podlaskiego transportu Kamil Gołaszewski | UMWP/Anna Augustynowicz, Marcin Nawrocki, Wojciech Oksztol, Studio Wasabi/Przemysław Sejwa

Niegdyś był uważany za jeden z największych i najnowocześniejszych obiektów w całym kraju. Stary dworzec PKS w Białymstoku przeszedł już do historii. Po 30 latach doczekaliśmy się nowego. Oddany do użytku w grudniu 2017 roku nowoczesny kompleks dworcowy, wraz z siedzibą spółki PKS Nova, ma być wizytówką naszego regionu.

To inwestycja długo oczekiwana, zapoczątkowana jeszcze przez poprzedni zarząd województwa, przez marszałka Mieczysława Kazimierza Baszko. Kluczową rolę w jej realizacji odegrał także Departament Infrastruktury i Transportu UMWP kierowany przez Leszka Lulewicza. Staraliśmy się jak najlepiej realizować to przedsięwzięcie, aby poprawić warunki podróżnym, pracownikom, a przede wszystkim, żeby mieszkańcy regionu byli z niego dumni – mówi Marszałek Województwa Podlaskiego Jerzy Leszczyński.

10 PODLASKIE WROTA | nr 3 (3) grudzień 2017

Zmiany były konieczne

Koncepcja wybudowania nowego dworca zrodziła się już w 2015 roku. Ówczesny zarząd województwa, mając na uwadze pogarszające się z roku na rok warunki terenu PKS w Białymstoku przy ul. Bohaterów Monte Cassino, postanowił zmienić jego oblicze. Po wielomiesięcznych naradach podjęto konkretne działania. W efekcie zarząd spółki PKS sprzedał część powierzchni działki inwestorowi, który w zamian wybudował dworzec z zapleczem funkcjonalnym – stacją obsługi pojazdów, myjnią samochodową i biurami dla pracowników administracyjnych. Realizacją projektu zajęła się warszawska firma Budner sp. z o.o. – zwycięzca przetargu na inwestycję. Podpisanie aktu notarialnego o przekazaniu 45 procent nieruchomości deweloperowi miało miejsce 1 marca 2017 roku.

Wykonawca ma w przyszłości czerpać dochody z wynajmu lokali

centrum handlowo-biurowego, które będzie zlokalizowane w pobliżu dworca. Na decyzję zarządu województwa o sposobie sprzedaży gruntu wpływ miał także fakt, że spółka PKS sprzedała prawo użytkowania wieczystego swojej nieruchomości przy ul.

Fabrycznej, gdzie posiadała swoją siedzibę oraz stację obsługi autobusów. Powstała zatem potrzeba wygospodarowania miejsca pod nową siedzibę i warsztat.

Uczestnicy uroczystego wmurowania aktu erekcyjnego.

To miejsce kultowe

Poprzedni dworzec PKS w Białymstoku został oddany do użytku w 1986 roku. Droga realizacji inwestycji nie była usłana różami.

Budowę rozpoczęto bowiem w latach 70. i trwała bardzo długo.

Kiedy wreszcie udało się ją sfinalizować, dworzec został wówczas opisany przez ogólnopolskie media jako najbardziej nowoczesny i największy w kraju. To sprawia, że wielu – szczególnie starszych podróżnych – z sentymentem, a niekiedy nawet z łezką w oku, wspomina ówczesny obiekt.

Uroczyste rozpoczęcie prac

Budowa przebiegała sprawnie. Choć do pierwszych prac przystąpiono już w marcu, za jej oficjalne rozpoczęcie przyjmuje się datę 29 maja 2017 roku. Wówczas do specjalnej kapsuły czasu wmurowano akt erekcyjny, który podpisali marszałek Jerzy Leszczyński, prezes PKS Nova S.A. Cezary Sieradzki, prezes spółki Budner Marek Budner, wiceprezes rady nadzorczej P.A. Nova S.A. (generalny wykonawca inwestycji) Ewa Bobkowska oraz inicjator i pomysłodawca przedsięwzięcia Mieczysław Kazimierz Baszko – obecnie poseł na Sejm VII kadencji.

Oddany do użytku w latach 80. dworzec był jedną z pereł PRL-owskiej architektury

Dobrym przykładem identyfikacji mieszkańców Podlaskiego z tym kultowym miejscem było muzyczne pożegnanie dworca PKS, w ramach festiwalu Up To Date 1 października 2016 roku. Odbyło sie ono w wyjątkowej scenerii, w murach starego budynku – kilka miesięcy przed rozbiórką. W rytmie dźwięków elektronicznych

– To była właściwa decyzja, dzięki której mieszkańcy regionu, białostoczanie, a także pracownicy spółki PKS Nova będą mieli komfortowe warunki podróży i pracy – mówi Mieczysław Baszko. – Jestem wdzięczny obecnemu zarządowi województwa za włożony trud. Życzę, aby cały kompleks dworcowy dobrze służył społeczności.

PODLASKIE WROTA | nr 3 (3) grudzień 2017 11

ROZWÓJ REGIONU

setki mieszkańców bawiło się do późnych godzin nocnych, w otoczeniu dawnych punktów małej gastronomii i pawilonów handlowych – charakterystycznych pomieszczeń w przestrzeni historycznego lokalu. W marcu br. żywe zainteresowanie mediów i lokalnej społeczności wzbudziło zburzenie starego budynku dworca po 30 latach. Od tego momentu rozpoczęło się przygotowywanie terenu pod nową inwestycję.

Nowoczesne standardy

Powstały kompleks dworcowy ma zupełnie nowy charakter, zarówno jeśli chodzi o walor architektoniczny, wykorzystanie przestrzeni i energooszczędność. Jest dostosowany do rzeczywistych potrzeb i realnego natężenia ruchu autobusowego.

– Obecnie dworzec zajmuje około 1,5 tys. metrów kwadratowych. Do dyspozycji pasażerów są cztery kasy, poczekalnia, kawiarenka, kącik prasowy i przechowalnia bagażu. Autobusy odjeżdżają z 15 stanowisk – informuje Cezary Sieradzki, prezes PKS Nova S.A.

986 26 lipca 1

otwarcie Uroc z ysteKS dworca P stoku prz y w Bia łym rów Monte ul. BohateNa tamte Cassino. jednym c z a s y b y ł s z yc h z najwiękziej i najbard snych nowoc ze w ca łym obiek tów kraju

2015

ny c z a s e m Naznac zow ymaga ł dworzec ej gruntownacji. Zarząd modernizztwa wojewód y prze z kierowan a mars za łk wa Bas zko Miec z ysłac y zję podją ł de waniu o w ybudo worca n owe g o d

12 PODLASKIE WROTA | nr 3 (3) grudzień 2017

Na terenie działki znajduje się także nowa stacja obsługi pojazdów i myjnia samochodowa. Koszt całej inwestycji wyniósł 13,6 milionów złotych.

Budynek dworcowy prezentuje się okazale. Oprócz nowoczesnych, szklanych elewacji, uwagę przykuwają neony na zewnętrznej ścianie od strony ulicy Bohaterów Monte Cassino. Na jednym z nich widnieje kolorowy, pikselowy żubr, a więc logo województwa podlaskiego. Na pierwszym piętrze znajduje się administracja, biura PKS Nova oraz pomieszczenia socjalne pracowników.

Miejsca na parterze są z kolei zarezerwowane dla kas biletowych i poczekalni.

Modernizacji uległy także stanowiska odjazdowe. Podróżni będą wyruszać w trasę z pięciu peronów. Nad każdym z nich zamontowano stalowe konstrukcje wiat. Powinno być zatem bezpieczniej, wygodniej, a przede wszystkim schludniej.

– To ważny moment dla mieszkańców Białegostoku i całego województwa. Rozpoczynamy bowiem nowy rozdział podlaskiej komunikacji autobusowej – kwituje marszałek Jerzy Leszczyński.

017 1 marca 2

bud ynku Zburzenieworca po starego d 30 latach

017 29 maja 2 Uroc z ysteanie wmurow c yjnego ak tu ereke i oficjaln cie rozpoc zę owego budow y n dworca

ia 11 grudn

2017

otwarcie Uroc z yste worca d n owe g o

Rekordowy rozwój dróg wojewódzkich Marcin Nawrocki | fot. UMWP/Wojciech Oksztol, Archiwum PZDW w Białymstoku

Ponad 1,4 mld zł na rozwój dróg wojewódzkich w regionie pozyskały do tej pory Samorząd Województwa Podlaskiego i Miasto Białystok. Środki te pochodzą przede wszystkim z programów unijnych – Programu Operacyjnego Polska Wschodnia 2014-2020 oraz Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego (RPOWP) na lata 2014-2020. W pierwszej części przybliżymy informacje o rozbudowie dróg wojewódzkich finansowanych z programu Polska Wschodnia.

Według stanu na koniec października 2017 r. w regionie jest ok. 1280 km dróg wojewódzkich.

Liczba jest zmienna z uwagi na nowe przebiegi budowanych i rozbudowywanych tras czy przejmowanie niektórych odcinków dróg od zarządców krajowych lub powiatowych.

Z unijnego budżetu w latach 2014-2020 można modernizować drogi wojewódzkie z Programu Operacyjnego Polska Wschodnia (przeznaczonego dla pięciu województw Polski Wschodniej) oraz z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego. Pierwszy z nich, rządowy, zarządzany jest przez Ministerstwo Rozwoju i podlegającą mu Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości. Drugi, samorządowy – przez Zarząd Województwa Podlaskiego.

Program Operacyjny Polska Wschodnia 2014-2020 Program ten kierowany jest do podmiotów z pięciu województw: warmińsko-mazurskiego, podlaskiego, lubelskiego, świętokrzyskiego i podkarpackiego. Jeśli chodzi o budowę i modernizację dróg, beneficjentami – poza samorządem województwa, może być pięć miast wojewódzkich Polski Wschodniej (Białystok, Kielce, Lublin, Olsztyn, Rzeszów) wraz z ich tzw. obszarami funkcjonalnymi. Zasady są jednak takie, że środki można przeznaczyć tylko na inwestycje na drogach: PODLASKIE WROTA | nr 3 (3) grudzień 2017 13

1

ROZWÓJ REGIONU

• krajowych i wojewódzkich w obrębie miast wojewódzkich, • wojewódzkich w tzw. obszarach funkcjonalnych miast wojewódzkich.

1

Białostocki Obszar Funkcjonalny

Białostocki Obszar Funkcjonalny tworzą miasto Białystok oraz dziewięć gmin należących do powiatu białostockiego, w tym gminy miejsko-wiejskie: Choroszcz, Czarna Białostocka, Łapy, Supraśl, Wasilków, Zabłudów oraz gminy wiejskie: Dobrzyniewo Duże, Juchnowiec Kościelny, Turośń Kościelna. Samorządy wspólnie przygotowały strategię wskazującą na najważniejsze cele i działania w obszarach gospodarczych, środowiskowych, klimatycznych, demograficznych oraz społecznych. Dzięki temu mogą korzystać ze specjalnych środków Regionalnego Programu Operacyjnego.

Tylko drogi wojewódzkie, leżące na terenie BOF mogą korzystać z dofinansowania w ramach programu dla Polski Wschodniej.

Chodzi bowiem o drogi doprowadzające do dróg krajowych, które łączą się z siecią TEN-T. Sieć TEN-T to najważniejsze drogi międzynarodowe w ramach Unii Europejskiej, których wykaz modyfikowany jest co kilka lat. Głównym uzasadnieniem takiego wyboru jest zwiększenie dostępności miast wojewódzkich i wzmocnienie ich jako istotnych rynków pracy oraz głównych ośrodków przedsiębiorczości na wschodzie kraju.

Na pozostałe drogi wojewódzkie można pozyskać środki także z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego.

Ponad miliard złotych na podlaskie drogi Ponad 1 mld zł z Programu Polska Wschodnia 2014-2020 pozyskały dotąd Województwo Podlaskie oraz Miasto Białystok. Stanowi to prawie 50% wszystkich środków przeznaczonych na ten cel dla wszystkich pięciu województw.

Za kwotę ponad 520 mln zł Miasto Białystok przebudowuje część ulicy Ciołkowskiego (od ulicy Mickiewicza do Trasy Generalskiej – ulicy Sulika), od podstaw buduje Trasę Niepodległości (od ulicy Ciołkowskiego i Widok tj. drogi wojewódzkiej Nr 678 do alei Jana Pawła II) oraz przebudowuje trasy wylotowe z Białegostoku na Warszawę – przedłużenie alei Jana Pawła II (droga wojewódzka Nr 676) oraz ulicy Generała Franciszka Kleeberga do dwupasmowej drogi krajowej nr 8.

Samorząd Województwa Podlaskiego zdobył z kolei środki na realizację przebudowy dróg wojewódzkich: 14 PODLASKIE WROTA | nr 3 (3) grudzień 2017

2

3

4

Nr 678 na odcinku Kleosin – Markowszczyzna (z obwodnicą Księżyna) – o długości 6,65 km (w tym 3,7 km nowego przebiegu) i łącznej wartości ponad 134,7 mln zł (kwota dofinansowania z UE – 112,7 mln zł); w ramach inwestycji planowana jest budowa dwóch wiaduktów, podziemnych przejść dla pieszych oraz obwodnicy Księżyna; zakończenie realizacji projektu planowane jest na przełom 2018/2019; Nr 682 na odcinku Markowszczyzna – Łapy – o długości 14,07 km i łącznej wartości projektu 201,4 mln zł (dofinansowanie z UE – 171,2 mln zł); planowany termin zakończenia prac w połowie 2019 roku; projekt zakłada m.in. budowę trzech obwodnic: Uhowa, Turośni Dolnej i Markowszczyzny, a inwestycja kończy się w pobliżu planowanego węzła na trasie przyszłej południowej obwodnicy Białegostoku na drodze S19; Nr 676 na odcinku granica miasta Białystok – Supraśl – o długości 9,75 km i łącznej wartości projektu 133,2 mln zł (dofinansowanie z UE – 102 mln zł); zakończenie prac planowane jest na koniec 2018 roku; przedsięwzięcie zlokalizowane jest na terenie gmin Wasilków i Supraśl. Biegnie od Białegostoku przez Nowodworce, Ogrodniczki, Krasne do Supraśla; w ramach inwestycji zostaną wybudowane m.in. estakada w Krasnem i obwodnica Ogrodniczek; na części trasy (od granic Białegostoku do zjazdu na Nowodworce) będzie biegła droga dwujezdniowa, dalej droga jednojezdniowa; Nr 685 na odcinku Zabłudów (od drogi krajowej 19) – granica gminy Zabłudów – o długości 8,4 km i łącznej wartości ok. 52,5 mln zł (dofinansowanie z UE – 44,6 mln zł); zakończenie prac planowane jest na połowę 2019 roku; zakres inwestycji obejmuje poszerzenie drogi do 7 metrów, wzmocnienie nawierzchni, budowę ciągu rowerowego oraz chodników.

2

3

4

Łączna wartość dofinansowania pozyskanego dotąd przez Samorząd Województwa Podlaskiego z Programu Operacyjnego Polska Wschodnia wynosi ponad 430 mln zł. Dzięki temu możliwa jest realizacja projektów o wartości ponad 522 mln zł.

Dla porównania, w perspektywie 2007-2013 udało się pozyskać na drogi wojewódzkie w regionie środki tylko na jeden projekt tj. przebudowę odcinka drogi nr 645 od granicy województwa do Nowogrodu, wraz z mostem przez rzekę Pisę, w miejscowości Morgowniki o wartości 67 mln zł (dofinansowanie z UE – 50,2 mln zł).

Na możliwości sfinansowania z ww. programu czeka jeszcze ostatni odcinek trasy z Białegostoku do Wysokiego Mazowieckiego: Łapy – Roszki Wodźki wraz z obwodnicą Łap. Liczyć ma ok.

14 km o łącznej wartości ok. 196,5 mln zł zł (potencjalne dofinansowanie z UE – 167 mln zł). Pozwoliłoby to zrealizować praktycznie wszystkie odcinki z „Regionalnego planu transportowego dla województwa podlaskiego na lata 2014-

2020” wokół Białegostoku. Przebudowę i modernizację pozostałych dróg wojewódzkich można sfinansować z Regionalnego Programu Operacyjnego. Więcej o tych inwestycjach w kolejnym numerze.

Regionalny plan transportowy

„Regionalny plan transportowy województwa podlaskiego na lata 2014‐2020” został przyjęty przez Zarząd Województwa Podlaskiego 20 kwietnia 2016 roku. Plan określa cele i kierunki rozwoju infrastruktury drogowej i kolejowej w regionie. Identyfikuje najważniejsze inwestycje, które mogą być realizowane w perspektywie finansowej 2014‐2020. Plan zawiera m.in. listę 29 najważniejszych zadań inwestycyjnych na sieci dróg wojewódzkich województwa podlaskiego.

PODLASKIE WROTA | nr 3 (3) grudzień 2017 15

NASZ SAMORZĄD

RADNI SEJMIKU WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO V KADENCJI

1

OKRĘG

Bogusław Dębski

Karol Pilecki

ur. w 1984 r.

Wybrany z listy PO Przewodniczący Komisji Statutowo-Regulaminowej Członek Komisji: Skarbu i Finansów; Rozwoju, Gospodarki, Infrastruktury i Promocji; Edukacji, Kultury, Turystyki i Sportu; Rolnictwa, Obszarów Wiejskich i Ochrony Środowiska, Zdrowia Radny IV i V kadencji Członek Zarządu Województwa Podlaskiego w latach 2013-2014

2

OKRĘG

Cezary Cieślukowski

Krzysztof Krasiński ur. w1950 r.

Wybrany z listy PiS Członek Komisji: Rozwoju, Gospodarki, Infrastruktury i Promocji; Skarbu i Finansów Radny V kadencji

Jarosław Zygmunt Dworzański Przewodniczący Sejmiku Województwa Podlaskiego V kadencji Przewodniczący Klubu Radnych PO ur. w 1955 r.

Wybrany z listy PO Przewodniczący Komisji Edukacji, Kultury, Turystyki i Sportu Członek Komisji: Skarbu i Finansów; Zdrowia; Rolnictwa, Obszarów Wiejskich i Ochrony Środowiska; Statutowo-Regulaminowej Radny III, IV i V kadencji Marszałek Województwa Podlaskiego w latach 2008-2014

Marian Czesław Szamatowicz ur. w 1935 r.

Wybrany z listy PO Członek Komisji: Zdrowia; Edukacji, Kultury, Turystyki i Sportu Radny IV i V kadencji Przewodniczący Sejmiku Województwa Podlaskiego V kadencji w latach 2014-2015

Elżbieta Maria Kaufman-Suszko Przewodnicząca Klubu Radnych PiS ur. w 1948 r.

Wybrana z listy PiS Członek Komisji: Zdrowia; Rodziny i Polityki Społecznej; Skarbu i Finansów; Edukacji, Kultury, Turystyki i Sportu; Rozwoju, Gospodarki, Infrastruktury i Promocji Radna I, II, IV i V kadencji Członek Zarządu Województwa Podlaskiego w latach 1998-2000

Justyna Emilia Żalek

ur. w 1975 r.

Wybrana z listy PiS Wiceprzewodnicząca Komisji Zdrowia Członek Komisji Rodziny i Polityki Społecznej Radna V kadencji

POWIATY: AUGUSTOWSKI, SEJNEŃSKI, SUWALSKI, SOKÓLSKI, MONIECKI ORAZ MIASTO SUWAŁKI

ur. w 1962 r.

Wybrany z listy PSL Przewodniczący Komisji Rolnictwa, Obszarów Wiejskich i Ochrony Środowiska Członek Komisji Skarbu i Finansów Radny I, II, IV i V kadencji Członek Zarządu Województwa Podlaskiego w latach 2011-2013

Marek Citko

ur. w1974 r.

Wybrany z listy PiS Członek Komisji Edukacji, Kultury, Turystyki i Sportu Radny V kadencji

MIASTO BIAŁYSTOK

ur. w 1953 r.

Wybrany z listy PiS Przewodniczący Komisji Skarbu i Finansów Członek Komisji Rewizyjnej; Zdrowia Radny III i V kadencji Wicemarszałek Województwa Podlaskiego w latach 2008-2010 Marszałek elekt w roku 2006

Anna Naszkiewicz

Wicemarszałek Województwa Podlaskiego ur. w 1980 r.

Wybrana z listy PO Członek Komisji Rodziny i Polityki Społecznej Radna V kadencji

Leszek Dec ur. w1960 r.

Wybrany z listy PiS Wiceprzewodniczący Komisji Statutowo – Regulaminowej Radny III, IV i V kadencji

Andrzej Zbigniew Koronkiewicz ur. w 1965 r.

Wybrany z listy PSL Członek Komisji: Rolnictwa, Obszarów Wiejskich i Ochrony Środowiska; Rozwoju, Gospodarki, Infrastruktury i Promocji; Edukacji, Kultury, Turystyki i Sportu

Radny V kadencji

Włodzimierz Szypcio

ur. w 1971 r.

Wybrany z listy PSL Wiceprzewodniczący Komisji Rozwoju, Gospodarki, Infrastruktury i Promocji Członek Komisji: Rewizyjnej; Rolnictwa, Obszarów Wiejskich i Ochrony Środowiska Radny V kadencji

Bogdan Dyjuk

Członek Zarządu Województwa Podlaskiego ur. w 1960 r.

Wybrany z listy PSL Członek Komisji: Zdrowia; StatutowoRegulaminowej Radny III, IV i V kadencji Przewodniczący Sejmiku Województwa Podlaskiego IV kadencji w latach 2010-2014 Wiceprzewodniczący Sejmiku Województwa Podlaskiego III kadencji w latach 2007-2010

Waldemar Kwaterski

ur. w 1963 r.

Wybrany z listy PO Przewodniczący Komisji Zdrowia Członek Komisji Rolnictwa, Obszarów Wiejskich i Ochrony Środowiska Radny IV i V kadencji

OKRĘG

3

POWIATY: GRAJEWSKI, KOLNEŃSKI, ŁOMŻYŃSKI, ZAMBROWSKI ORAZ MIASTO ŁOMŻA

Mieczysław Bagiński

Wiceprzewodniczący Sejmiku Województwa Podlaskiego V kadencji ur. w 1944 r.

Wybrany z listy PSL Członek Komisji: Skarbu i Finansów; Rozwoju, Gospodarki, Infrastruktury i Promocji; Rolnictwa, Obszarów Wiejskich i Ochrony Środowiska; Rodziny i Polityki Społecznej.

Radny I, II, III, IV i V kadencji Przewodniczący Sejmiku Województwa Podlaskiego III kadencji w latach 2007-2010

Adam Mariusz Niebrzydowski ur. w 1976 r.

Wybrany z listy PiS Członek Komisji: Rolnictwa, Obszarów Wiejskich i Ochrony Środowiska; Skarbu i Finansów Radny V kadencji

OKRĘG

4

Mikołaj Janowski

Henryk Łukaszewicz

ur. w 1965 r.

Wybrany z listy PiS Członek Komisji: Rozwoju, Gospodarki, Infrastruktury i Promocji; Edukacji, Kultury, Turystyki i Sportu Radny IV i V kadencji

Stefan Krajewski

Członek Zarządu Województwa Podlaskiego ur. w 1981 r.

Wybrany z listy PSL Członek Komisji: Rolnictwa, Obszarów Wiejskich i Ochrony Środowiska; Skarbu i Finansów; Rozwoju, Gospodarki, Infrastruktury i Promocji Radny V kadencji

Marek Olbryś

Wiceprzewodniczący Sejmiku Województwa Podlaskiego V kadencji ur. w 1958 r.

Wybrany z listy PiS Wiceprzewodniczący Komisji Rodziny i Polityki Społecznej Członek Komisji Zdrowia Radny III, IV i V kadencji Wicemarszałek Województwa Podlaskiego w latach 2007-2008

Marek Adam Komorowski ur. w 1959 r.

Wybrany z listy PiS Wiceprzewodniczący Komisji Rewizyjnej Członek Komisji Skarbu i Finansów Radny III, IV i V kadencji

Jacek Piorunek

Wiceprzewodniczący Sejmiku Województwa Podlaskiego V kadencji ur. w 1965 r.

Wybrany z listy PO Wiceprzewodniczący Komisji Rolnictwa, Obszarów Wiejskich i Ochrony Środowiska Członek Komisji Edukacji, Kultury, Turystyki i Sportu Radny III, IV i V kadencji Członek Zarządu Województwa Podlaskiego w latach 2008-2014

POWIATY: BIELSKI, HAJNOWSKI, SIEMIATYCKI, WYSOKOMAZOWIECKI I BIAŁOSTOCKI

Przewodniczący Klubu Radnych PSL ur. w 1962 r.

Wybrany z listy PSL Przewodniczący Komisji Rozwoju, Gospodarki, Infrastruktury i Promocji Członek Komisji: Rolnictwa, Obszarów Wiejskich i Ochrony Środowiska; Rodziny i Polityki Społecznej.

Radny III, IV i V kadencji Członek Zarządu Województwa Podlaskiego w latach 2007-2008

Łukasz Siekierko

ur. w 1988 r.

Wybrany z listy PiS Członek Komisji: Rewizyjnej; Rozwoju, Gospodarki, Infrastruktury i Promocji Radny IV i V kadencji

Walenty Korycki ur. w 1963 r.

Wybrany z listy PSL Wiceprzewodniczący Komisji Skarbu i Finansów Członek Komisji: Edukacji, Kultury, Turystyki i Sportu; Rolnictwa, Obszarów Wiejskich i Ochrony Środowiska Radny IV i V kadencji Wicemarszałek Województwa Podlaskiego w latach 2010-2014

Włodzimierz Pietroczuk

Jerzy Leszczyński

Marszałek Województwa Podlaskiego ur. w 1961 r.

Wybrany z listy PSL Członek Komisji: Skarbu i Finansów; Rozwoju, Gospodarki, Infrastruktury i Promocji; Rolnictwa, Obszarów Wiejskich i Ochrony Środowiska.

Radny V kadencji

Daria Krystyna Sapińska

ur. w 1947 r.

Wybrany z listy SLD Przewodniczący Komisji Rewizyjnej Członek Komisji: Edukacji, Kultury, Turystyki i Sportu; Rolnictwa, Obszarów Wiejskich i Ochrony Środowiska Radny V kadencji

ur. w 1956 r.

Wybrana z listy PO Przewodnicząca Komisji Rodziny i Polityki Społecznej Członek Komisji: Zdrowia; Rewizyjnej; Edukacji, Kultury, Turystyki i Sportu; Rolnictwa, Obszarów Wiejskich i Ochrony Środowiska Radna III, IV i V kadencji

Karol Tylenda

ur. w 1974 r.

Wybrany z listy PiS Członek Komisji: Skarbu i Finansów; Rolnictwa, Obszarów Wiejskich i Ochrony Środowiska Radny II, III i V kadencji Członek Zarządu Województwa Podlaskiego w latach 2002-2008

Maciej Zenon Żywno

Wicemarszałek Województwa Podlaskiego ur. w 1976 r.

Wybrany z listy PO Członek Komisji: Rolnictwa, Obszarów Wiejskich i Ochrony Środowiska; Zdrowia Radny V kadencji

NASZ SAMORZĄD

DECYZJE SEJMIKU WOJEWÓDZTWA

Ilona Paruk | fot. UMWP/Wojciech Oksztol

Dwie ostatnie sesje Sejmiku Województwa Podlaskiego rozpoczęły się wyjątkowo uroczyście. Na początku 42. posiedzenia Sejmiku radni województwa, wraz z zarządem województwa, uhonorowali podlaskich finalistów AgroLigi. Natomiast ostatnia sesja była okazją do wręczenia Odznaki Honorowej Województwa Podlaskiego Metropolicie Seniorowi Białostockiemu Ks. Abp Edwardowi Ozorowskiemu.

Odznaka Honorowa Województwa Podlaskiego wręczona Ks. Abp Edwardowi Ozorowskiemu Zarząd województwa w obecności radnych podziękował w ten sposób J. E. Księdzu Arcybiskupowi Edwardowi Ozorowskiemu za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultywowania tradycji, wartości chrześcijańskiej i wieloletnią posługę duszpasterską. Ksiądz arcybiskup odbierając odznakę życzył wszystkim, by nie zapominali, że najważniejszą spośród wszystkich zasad, które powinny kierować życiem człowieka jest „kochać Boga i kochać bliźniego”.

Abp senior Edward Ozorowski kierował Archidiecezją Białostocką od jesieni 2006 r. do wiosny 2017 r. – wcześniej, od 1979 r. był biskupem pomocniczym.

Podlascy finaliści AgroLigi i konkursu na najlepsze gospodarstwo ekologiczne uhonorowani Podczas 42. sesji Sejmiku uhonorowani zostali podlascy finaliści AgroLigi. Prezes Grupy Agrocentrum Adam Pietruszyński otrzymał tytuł Mistrza Krajowego Agroligi 2016 w kategorii Firmy; Dorota i Andrzej Dziekońscy z Dziękoni w gminie Mońki zdobyli tytuł Wicemistrza Krajowej Agroligi 2016 w kategorii Gospodarstwo Rolne. Uhonorowani zostali także podlascy finaliści X Ogólnopolskiego Konkursu na Najlepsze Gospodarstwo Ekologiczne.

Dofinansowanie na budowę wiaduktu nad torami dla Sokółki Radni zdecydowali po raz kolejny zwiększyć kwotę dofinansowania dla inwestycji budowy wiaduktu nad torami w Sokółce o 15 mln zł.

Wcześniej przyznana kwota wynosiła 30 mln zł, obecnie to 45 mln zł.

Zwiększenie dofinansowania związane było z tym, iż po rozstrzygnięciu przetargu okazało się, że posiadane środki były niewystarczające na rozpoczęcie inwestycji.

Budowa pasa startowego na Krywlanach Radni podjęli decyzję, iż w 2018 roku przeznaczą nie 8 a 16 mln zł Miastu Białystok na budowę pasa startowego na lotnisku lokalnym na Krywlanach. Utwardzony pas startowy ma mieć 1350 metrów długości i 30 metrów szerokości. Powstanie tam też m.in. płyta do zawracania, drogi kołowania i miejsce postoju dla samolotów.

Strategia Promocji Gospodarczej Województwa Podlaskiego Radni rozpatrzyli informację w sprawie Strategii Promocji Gospodarczej Województwa Podlaskiego. Marek Proniewski, z-ca Dyrektora Departamentu Współpracy z Zagranicą i Promocji przedstawił założenia doku18 PODLASKIE WROTA | nr 3 (3) grudzień 2017

mentu strategicznego wskazującego cele, metody i narzędzia w zakresie promocji gospodarczej województwa podlaskiego. Celem opracowania Strategii Promocji Gospodarczej Województwa Podlaskiego jest zaplanowanie – w perspektywie długookresowej – partnerskich działań promocji gospodarczej regionu, które pozwolą na wsparcie aktywności podlaskich przedsiębiorców.

Pierwsze czytanie projektu budżetu województwa podlaskiego na 2018 r.

Listopadową sesję Sejmiku Województwa Podlaskiego zdominował punkt poświęcony I czytaniu projektu budżetu województwa podlaskiego na 2018 r. W imieniu zarządu województwa projekt budżetu na przyszły rok przedstawił marszałek Jerzy Leszczyński. Jak powiedział, proponowany budżet jest budżetem proinwestycyjnym, ambitnym, nakierowanym na rozwój regionu, koniecznym i bezpiecznym.

PROJEKT BUDŻETU WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO NA 2018 ROK Dochody Wydatki Deficyt Środki z UE na realizację zadań województwa

– ponad 825 mln zł – 979,5 mln zł – ponad 153,8 mln zł – blisko 470 mln zł

Wydatki: utrzymanie dróg wojewódzkich – 600 mln zł zadania inwestycyjne na drogach wojewódzkich – blisko 540 mln zł; w tym: środki z UE na inwestycje na drogach wojewódzkich – 428 mln zł kolejowe przewozy pasażerskie – ponad 24,6 mln zł kultura – ponad 58,7 mln zł ochrona zdrowia – 28,1 mln zł dofinansowanie dla Miasta Białystok na rozbudowę lotniska lokalnego na Krywlanach – 16 mln zł dotacje dla powiatów na przebudowy dróg lokalnych – 5 mln zł zakup sprzętu ratowniczo-gaśniczego – 800 tys. zł budowa i modernizacja dróg dojazdowych do gruntów rolnych – blisko 1,5 mln zł

NASZ SAMORZĄD

DECYZJE ZARZĄDU WOJEWÓDZTWA Fundusze na remonty w gminach przez gminy, należące do Lokalnej Grupy Działania Stowarzyszenia N.A.R.E.W. W Gminie Łapy, dzięki zostanie „Świat w kolorach” w Łapach. W Gminie Poświętne zagospodarowane zostanie centrum miejscowości Brzozowo Stare (139 tys. zł). Gmina Choroszcz przebuduje Rynek 11 Listopada w Choroszczy (ok. 1,4 mln zł).

Gmina Kobylin-Borzymy za pozyskane środki odnowi place w trzech wsiach: Nowe Garbowo, Milewo Zabielne i Kropiwnica Gajki (228,5 tys. zł). W Surażu zaś wyremontowany zostanie Rynek Lacki (277 tys. zł).

Zabłudów atrakcyjny dla przedsiębiorców Gmina Zabłudów stanie się atrakcyjnym miejscem dla inwestora za sprawą dotacji z RPOWP na realizację dwóch projektów. Pierwszy z nich polega na uzbrojeniu 4,5 ha gruntów pod inwestycje 1,1 mln zł. Drugi projekt zakłada przebudowę odcinka drogi krajowej nr 19 i budowę drogi dojazdowej (gminnej). Tu również kwota dotacji wynosi 1,1 mln zł.

Umowy na gospodarkę wodno-ściekową Kolejne samorządy z naszego regionu otrzymały pieniądze z PROW na gospodarkę wodno-ściekową. To zasługa zarządu województwa, któremu udało się przekonać Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, do przesunięcia blisko 3,5 mln euro z działania Odnowa i rozwój wsi na działanie gospodarka wodno-ściekowa. Pierwsze 33 umowy zostały podpisane w lipcu br. Dodatkowe fundusze pozwoliły na podpisanie kolejnych 11 umów na modernizację ujęć wody, inwestycje związane z kanalizacją i odprowadzaniem ścieków.

Budowa drogi Markowszczyzna – Łapy Przebudowa drogi Markowszczyzna – Łapy ruszyła. Inwestycja prowadzona będzie na odcinku o długości 14,07 km.

Droga zostanie rozbudowana, powstaną obwodnice Uhowa, Turośni Dolnej i Markowszczyzny, co na znacznej części zmieni przebieg trasy. Zakończenie prac planowane jest na czerwiec 2019 r. Całkowity koszt inwestycji to ponad 201 mln zł, z czego blisko 172 mln zł pochodzi z Programu Operacyjnego Samorząd Województwa Podlaskiego.

Modernizacja drogi Zabłudów-Nowosady Przebudowa drogi Zabłudów – Nowosady na odcinku ok. 8,4 km ruszyła. Powstanie most na rzece Rudnia, zatoki autobusowe oraz skrzyżowania. Na całej długości drogi zostanie poprowadzona ścieżka rowerowa i chodniki.

Droga służyć będzie mieszkańcom oraz przedsiębiorcom, się także do rozwoju turystyki, bowiem droga ta prowadzi do Białowieży. Całkowity koszt inwestycji to ponad 50 mln zł. z Programu Operacyjnego Polska Wschodnia (44 mln zł).

Pozostała część pochodzi z budżetu województwa. Prace zakończyć się mają w czerwcu 2019 r.

Instalacje fotowoltaiczne i kolektory słoneczne 62 gminy z naszego województwa skorzystają fotowoltaicznych i kolektorów słonecznych. Łączna wartość inwestycji to 109,2 mln zł. wynosi 70,3 mln zł uzyskały gminy: Mońki - 1,59 mln zł, Czeremcha – 1,55 mln zł, Zambrów

Odnawialne Źródła Energii Inwestycje na rzecz ekologii i odnawialnych źródeł energii w gospodarstwach domowych na terenie gmin Krypno i Wyszki są możliwe dzięki dotacji w wysokości blisko 969 tys. zł. Środki pochodzą z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Na terenie Gminy Krypno zamontowane zostaną instalacje solarne w budynkach mieszkalnych – dotacja ponad 533 tys. zł. W Gminie Wyszki – zamontowane będą zestawy OZE do wytwarzania energii cieplnej w budynkach mieszkalnych.

Gotowi na zmiany Projekt „Gotowi na zmiany!” ponad 1 mln zł w ramach RPOWP. Jego celem jest pomoc osobom z niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym i znacznym w znalezieniu pracy oraz poprawie jakości życia.

Z projektu skorzystać może pięćdziesięciu mieszkańców powiatów suwalskiego, sejneńskiego i augustowskiego.

W jego ramach przewidziano szkolenia zawodowe, staże oraz warsztaty kompetencji. Realizatorem przedsięwzięcia jest Środowiskowy Dom Samopomocy w Lipniaku (powiat suwalski).

NASZ SAMORZĄD

Łomżyńska grupa taneczna „Tacy sami” na festiwalu we Francji Integracyjną grupę „Tacy Sami” działającą przy Regionalnym Ośrodku Kultury w Łomży, tworzą tancerze zarówno w pełni sprawni jak i niepełnosprawni. Po raz czwarty wzięli oni udział w festiwalu, którego celem jest zwrócenie uwagi na problem niepełnosprawności oraz pełna integracja osób pełnosprawnych z niepełnosprawnymi poprzez sztukę.

Wyjazd grupy tancerzy oraz ich opiekunów do Francji na Festiwal Mode H 2017 możliwy był dzięki wsparciu zarządu województwa. Przekazał on na ten cel kwotę 10 tys. zł.

Przedszkola z dotacjami W gminach należących do LGD „Brama na Podlasie” będą budowane i modernizowane przedszkola. Realizacja 2 mln 433 tys. zł. Na poziomie lokalnym uzyskanie tych środków możliwe było dzięki Rozwojowi Lokalnemu Kierowanemu przez Społeczność (RLKS). Dzięki dotacji w wysokości 1,8 mln zł w Gminie Szumowo powstanie nowe przedszkole. W Wysokiem Mazowieckiem zostanie wyremontowane Przedszkole Miejskie nr 2 (dotacja 310 tys. zł), zaś na terenie Gminy Szepietowo obiekty oświatowe zostaną dostosowane do potrzeb dzieci w wieku

Centra Kształcenia Praktycznego przy białostockich zawodówkach „Wiemy więcej – budujemy więcej” oraz „Gastronomik Białystok. Przepis na sukces!” to tytuły projektów tzw. zintegrowanych RPOWP. Realizowane są przez dwie białostockie zawodówki – Zespół Szkół Budowlano-Geodezyjnych oraz Zespół Szkół Gastronomicznych. Te nowatorskie w skali kraju projekty polegają na kształceniu zawodowym młodzieży w porozumieniu z pracodawcami i w odpowiedzi na zapotrzebowanie rynku pracy. W ich ramach powstaną dwa Centra Kształcenia Praktycznego, dodatkowo uczniowie Kwotę 14,7 mln zł Budowlano-Geodezyjnych w Białymstoku, natomiast 8,4 mln zł

Modernizacja ośrodka rehabilitacji w Kisielnicy 198 tys. zł to kwota, którą zarząd województwa przeznaczone są na modernizację Ośrodka Rehabilitacji Dziennej w Kisielnicy, będącego placówką szpitala.

To właśnie tam, dzięki hipoterapii, do zdrowia wracają najmłodsi mieszkańcy regionu. W bieżącym roku powstanie dokumentacja przetargowa. Jest to pierwszy krok do budowy krytej ujeżdżalni oraz remontu istniejącego budynku.

Praca z dziećmi i młodzieżą w czasie wolnym 250 tys. zł w ramach RPOWP otrzymała Gmina Drohiczyn, należąca do LGD Tygiel Doliny Bugu. Kwota ta umożliwi realizację projektu „Jestem super! – Programy pracy z dziećmi i młodzieżą w czasie wolnym”. W ramach przedsięwzięcia wsparciem objętych zostanie 60 dzieci w wieku 7-14 lat, pochodzących z ubogich rodzin, przeżywających trudności opiekuńczowychowawcze. Wezmą one udział w terapii i zajęciach, które rozwiną ich zdolności, a także wzmocnią kompetencje.

Oddział Okulistyczny w Szpitalu Wojewódzkim w Suwałkach Od 1 listopada pacjenci mogą korzystać z Oddziału Okulistycznego w Szpitalu Wojewódzkim im. dr Ludwika Rydygiera w Suwałkach. Składa się on z sal chorych (osiem łóżek) i sali operacyjnej. Oddział został doposażony w nowoczesny sprzęt i aparaturę medyczną m.in. laser okulistyczny, USG, mikroskop operacyjny, biometr optyczny.

588 tys. zł. Środki te pochodziły z budżetu województwa i przeznaczone były na realizację zadania pn. „Zakup sprzętu i aparatury medycznej na potrzeby doposażenia Szpitala Wojewódzkiego im. dr. Ludwika Rydygiera w Suwałkach”.

Kształcenie zawodowe na miarę XXI wieku Blisko 5 mln zł projekt „Suwalskie Centra Kompetencji Zawodowej – kompleksowy model modernizacji systemu kształcenia zawodowego na terenie Miasta Suwałki”. Udział w nim wezmą cztery suwalskie placówki – Zespół Szkół nr 4, Zespół Szkół nr 6 im. Karola Brzostowskiego, ZS Technicznych oraz Suwalski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli. W ramach projektu utworzone zostaną klasy patronackie, w których kształcenie odbywać się będzie pod kątem potrzeb takich jak Salag, Malow, Animex i Forte.

Dodatkowo przewidziane są m.in. staże zawodowe dla uczniów i nauczycieli organizowane u pracodawców, a także doposażenie pracowni do kształcenia zawodowego.

Przedsięwzięcie zakończyć się ma w sierpniu 2020 roku.

Nowe windy w Szpitalu Wojewódzkim w Łomży 360 tys. zł z budżetu województwa Wojewódzkiego im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Łomży. Środki te przeznaczone są m.in. na wymianę windy w Pawilonie H, która służy pacjentom Pracowni rezonansu magnetycznego, Oddziału Dziecięcego, Oddziału Psychiatrycznego i Poradni Zdrowia Psychicznego. Dodatkowo w placówce zostaną wymienione trzy automatyczne myjnie dezynfektorów do kaczek i basenów, które są niezbędnym wyposażeniem każdego z oddziałów szpitalnych.

PODLASKA MARKA

Okrasa łamie przepisy... w Ciechanowcu Katarzyna Wieliczko, Departament Współpracy z Zagranicą i Promocji UMWP | fot. UMWP/Marcin Nawrocki

Tegoroczny Honorowy Ambasador Województwa Podlaskiego postanowił zrealizować kolejny odcinek programu „Okrasa łamie przepisy” na terenie malowniczego skansenu Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu. Przywitany przez marszałka Jerzego Leszczyńskiego (zamieszkującego właśnie to miasto), nie krył, że wybór miejsca nie był przypadkowy.

Jak przyznał Okrasa – tytuł podlaskiego ambasadora zobowiązuje – stąd pomysł na odcinek programu kulinarnego w całości poświęconego naszej regionalnej kuchni, a dokładnie sycącym potrawom, które jadano po zakończeniu pracy w polu.

A jak prace w polu to i maszyny rolnicze, także te zabytkowe, których w ciechanowieckim muzeum przecież nie brakuje (w tutejszych zbiorach jest kolekcja największa w Polsce). Od tego akcentu zaczął się i sam program, bo Karol Okrasa nie mógł odmówić sobie przyjemności przejażdżki zabytkowym traktorem. W czasie emisji nie zabrakło też demonstracji prac polowych z udziałem zabytkowych, wciąż działających maszyn rolniczych. Widzowie mogli również zobaczyć, jak niegdyś wyglądała

Okrasa w trakcie realizacji programu.

orka za pomocą pługu konnego. Kucharz sam chwycił za pług i dzielnie zaorał dwa zagony. Jak wspominał, w dzieciństwie dużo czasu spędzał na wsi, gdzie prac w polu uczył go dziadek.

– Dziś mało kto jest sobie w stanie wyobrazić trud, który towarzyszył dawnemu rolnikowi. Aby zaorać jeden hektar ziemi, trzeba było przejść za koniem kilkadziesiąt kilometrów, trzymając w dłoniach ciężki pług.

Współczesnemu podlaskiemu rolnikowi, który w nowoczesnym ciągniku operuje joystickiem, zajmuje to niewiele czasu. Ale po ciężkiej pracy trzeba coś zjeść – podkreślał w czasie nagrania.

Choć Karol Okrasa gotował pożywne potrawy z lokalnych produktów, to stały się one inspiracją do stworzenia nowych, autorskich dań – ta-

kich jak rosół z kaczki z ciemnym piwem, razowym chlebem i odrobiną oleju z czarnuszki. Do pozostałych dań wykorzystano sery – w końcu nasze województwo jest największym zagłębiem polskiego mleczarstwa.

Ale nie tylko. Podlaskie – o czym zaznaczył w rozmowie Jerzy Leszczyński – to obecnie także miejsce produkcji najnowocześniejszego sprzętu rolniczego o światowej renomie. Nasz region nie tylko przemysłem stoi.

Widzowie całej Polski dowiedzą się także co ciekawego można zobaczyć i gdzie smacznie zjeść w Podlaskiem.

Premiera odcinka miała miejsce 4 listopada na antenie TVP 1. Wciąż można zobaczyć go na platformie vod.tvp.pl, w zakładce programu „Okrasa łamie przepisy”.

Marszałek Jerzy Leszczyński wręcza Karolowi Okrasie pierwszy numer Podlaskich Wrót

Podlaskie Boże Narodzenie dr Artur Gaweł, dyrektor Podlaskiego Muzeum Kultury Ludowej | fot. Artur Warchal, Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu, Artur Gaweł

Okres zbliżających się Świąt Bożego Narodzenia to niezwykle radosny i rodzinny czas, ale też jeden z nielicznych okresów w roku, gdy sięgamy do tradycji.

Na Podlasiu bożonarodzeniowe obrzędy są wyjątkowe z uwagi na przenikanie się kultury katolickiej oraz prawosławnej. Święta Bożego Narodzenia są poprzedzone okresem przygotowania, zwanym w Kościele katolickim adwentem. Na Podlasiu wraz z nadejściem adwentu rozpoczynano grę na ligawkach, co nazywano niegdyś „otrębywaniem adwentu”. Grano na nich zazwyczaj wieczorami, zwłaszcza przy mroźnej aurze, kiedy odgłosy trąbienia było słychać w odległości do kilku kilometrów.

W Kościele prawosławnym okres przygotowania do świąt Bożego Narodzenia poprzedza post, zwany Filipowym. Jego nazwa pochodzi od dnia św. Filipa Apostoła przypadającym 14 listopada (27 listopada według nowego stylu), kiedy się rozpoczyna. Trwa on czterdzieści dni.

Wigilijny wystrój

Najważniejszy dzień w roku

Pierwsza gwiazdka

Wigilia Bożego Narodzenia była w przeszłości i nadal pozostaje najbardziej uroczyście obchodzonym dniem w całym roku obrzędowym na Podlasiu. Już od samego rana starano się przestrzegać licznych nakazów i zakazów dotyczących wszystkich członków rodziny. I tak chcąc zapewnić sobie chęć do pracy i pomyślność w wykonywaniu wszelkich prac gospodarskich należało wstać wcześnie rano. Kto zbyt długo wylegiwał się w łóżku, ten cały rok miał być ospały i leniwy. Zwracano również uwagę, kto pierwszy przyjdzie z sąsiedzką wizytą. Jeśli była to kobieta, to nadchodzący rok miał być nieudany w gospodarowaniu i w innych zaplanowanych przedsięwzięciach. Przeciwnego skutku spodziewano się po odwiedzinach mężczyzny. Unikano kłótni, gdyż wróżyło to niezgodę panującą w rodzinie przez cały nadchodzący rok.

Panowało powszechnie przekonanie, iż w Wigilię nie należy niczego pożyczać, gdyż miało to skutkować niepowodzeniem w gospodarowaniu. Uważnie obserwowano pogodę. Jeśli Wigilia była dniem słonecznym, to również nadchodzący rok miał wyróżniać się dobrą pogodą, natomiast dzień pochmurny, deszczowy lub śnieżny zapowiadał rok mokry i chłodny.

22 PODLASKIE WROTA | nr 3 (3) grudzień 2017

Jeszcze na początku XX wieku nie wyobrażano sobie Wigilii na Podlasiu bez stojącego w rogu izby snopa zboża. Współcześnie zwyczaj ten zanikł zupełnie. Zastąpiony został przez bożonarodzeniową choinkę. Wiązkę dorodnego zboża wnosił gospodarz tuż przed rozpoczęciem uroczystej kolacji, stawiając ją następnie pod świętymi obrazami. Do połowy XX wieku do obowiązkowego wystroju Wigilii należało siano na biesiadnym stole.

Rozściełano je również na ławach, na których zasiadano podczas kolacji, a także pod stołem. Im więcej rozłożono siana, tym miało to stanowić lepszą wróżbę na przyszłość.

Wieczerzę wigilijną rozpoczynano w momencie dostrzeżenia pierwszej gwiazdy na niebie. Wśród ludności katolickiej, po zmówieniu wspólnej modlitwy, uczestnicy kolacji składali sobie życzenia łamiąc się opłatkiem. W prawosławiu opłatek jest zastąpiony ciastem wypiekanym z pszennej mąki i drożdży rozmieszanych w wodzie, zwany prosforą.

Ciasto te ma formę małej bułeczki, złożonej z dwóch krążków symbolizujących boską i ludzką naturę Chrystusa, przy czym na górnym są odciśnięte litery oznaczające Chrystusa Zwycięzcę. Po złożeniu życzeń zasiadano do stołu. Zwyczajowo, jako pierwszy konsumpcję rozpoczynał najstarszy wiekiem mężczyzna. Wigilię należało spożywać w nastroju uroczystym i poważnym. W trakcie Wigilii spożywano dania postne.

Przywiązywano wagę nie tylko do rodzaju jedzenia, ale także do liczby potraw, które miały znaleźć się na wigilijnym stole. Czyniono starania, aby była to liczba nieparzysta – od siedmiu do jedenastu. Warto dodać, iż pojawiająca się coraz częściej liczba dwunastu potraw nawiązuje do liczby apostołów podczas ostatniej wieczerzy.

Drewniany Kościół na terenie Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu

WESOŁYCH ŚWIĄT

Potrawy wigilijne

Jak wielkie znaczenie przywiązywano do rodzaju dań spożywanych podczas tej uroczystej wieczerzy świadczy fakt, iż określano ją kiedyś na Podlasiu mianem Kuci, czyli jednej ze spożywanych potraw. W skład kutii (kucji) wchodził pęczak z dodatkiem maku i miodu. Z czasem pęczak coraz częściej zastępowała kasza z pszenicy, a do samej kutii zaczęto dodawać bakalii. Drugim bardzo popularnym daniem związanym z Wigilią był kisiel, który przygotowywano zalewając gorącą wodą owsianą mąkę, następnie gotując i pozostawiając do zastygnięcia, aż uzyskał konsystencję galarety.

Kisiel często polewano do smaku mlekiem makowym. Pozostałe tradycyjne potrawy wigilijne to: gotowana kapusta z grzybami, zupa z suszonych grzybów, gotowany groch i fasola, gotowane ziemniaki, polewane niekiedy mlekiem z maku, pasternak, suszone gruszki, kluski z makiem, kasza jaglana, placki z pszennej mąki oraz różne dania ze śledzi. Jako napój pito kompot z suszonych owoców, najczęściej gruszek. Każdy uczestnik wieczerzy, zgodnie z tradycją musiał spróbować wszystkich potraw – jeśli tego nie zrobił, to groziło mu to nieszczęściem w nowym roku.

Pasterka

Wigilijny wieczór kończyło uczestnictwo we mszy świętej rozpoczynającej się o północy, zwanej pasterką. Również w tradycji prawosławnej odbywa się w nocy poprzedzającej dzień Bożego Narodzenia uroczysta liturgia. Zgodnie z powszechnie znanym wierzeniem gospodarze po zakończeniu pasterki i porannych mszy starali się jak najszybciej wrócić do swoich domów. Któremu z nich udało się dotrzeć do domu przed innymi, temu miały szczególnie obrodzić zboża oraz groch. Gospodarz ten miał też, jako pierwszy kończyć w ciągu całego roku wszystkie prace polowe. Prowadziło to do swoistych wyścigów, w których zdarzały się nawet wywrotki sań.

Odpoczynek w gronie rodzinnym

Dzień Bożego Narodzenia przeznaczano na modlitwę, śpiewanie kolęd i odpoczynek w gronie rodzinnym. Nie można było wykonywać żadnych prac domowych, a nawet przygotowywać potraw do spożycia. Unikano wizyt sąsiedzkich. Osoby szczególnie religijne nie przyjmowały nawet w tym dniu kolędników.

Po powrocie z kościoła gospodarz obchodził budynki w zagrodzie kropiąc je święconą wodą, aby w ten sposób uchronić je przed pożarem.

Grupa kolędnicza, Janowszczyzna

W Wigilię uważnie obserwowano pogodę. Jeśli była dniem słonecznym, to również nadchodzący rok miał wyróżniać się dobrą pogodą.

Pokropienie stodoły lub spichlerza, w których przechowywano zboże, miało zapewnić urodzaj zbóż w czasie najbliższych zbiorów. Kropiono również zwierzęta hodowlane, ule, drzewa w sadzie oraz domowników. Na zakończenie odmawiano modlitwę, w której proszono Boga o urodzaj, a także opiekę nad dobytkiem i całą rodziną. Po modlitwie spożywano uroczyste śniadanie, złożone przede wszystkim z potraw mięsnych oraz słodkich ciast.

Święcenie owsa

W drugi dzień świąt, czyli w dniu świętego Szczepana, w kościołach na Podlasiu święcono owies. Zdarzało się również, że poświęcano i inne gatunki zbóż. Dodawano je później do ziarna podczas siewu, aby w ten sposób uchronić wzrastające zboże przed wszelkimi klęskami, a dzięki temu zapewnić obfity urodzaj. Poświęconym owsem karmiono zwierzęta gospodarskie, a zwłaszcza konie, wierząc, że dzięki temu będą się dobrze hodowały. Współcześnie zwyczaj poświęcania owsa praktycznie zanikł. Z każdym rokiem zmniejsza się liczba kościołów, w których się go kultywuje.

Kolędowanie

Ze świętami Bożego Narodzenia kojarzony jest powszechnie zwyczaj kolędowania, znany zarówno u katolików, jak i u prawosławnych. We wsiach zamieszkałych przez katolików rozpoczynano je w drugi dzień świąt i chodzono zwykle do Trzech Króli. W prawosławnych – kolędowano w Boże Narodzenie i następującą po nim noc. Jeśli wieś była zamieszkana zarówno przez katolików, jak i prawosławnych, to kolędowano w obu terminach.

Kolędnicy chodzili w grupach liczących nawet do dwudziestu osób. Najczęściej kolędowano z gwiazdami. Szczególnie ozdobne były gwiazdy wykonywane przez prawosławnych kolędników. Ich głównym elementem konstrukcyjnym była obręcz z łubu z sita, do której mocowano listewki tworzące ramiona. Walory estetyczne gwiazd znacząco podnosiły naklejone na ramionach i licu wycinanki. Z czasem, zamiast wycinanek zaczęto na licu naklejać drukowane, kolorowe obrazki o treści religijnej lub wstawiać miniaturowe szopki z figurkami i dekoracjami słomiano-papierowymi. Najpopularniejszym na Podlasiu widowiskiem kolędniczym w XIX i XX wieku było przedstawienie król Herod. Kolędnicy zaprzestali chodzenia z herodami w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku. Tradycja herodów jest jednak nadal podtrzymywana dzięki corocznym powiatowym oraz wojewódzkim przeglądom zespołów kolędniczych. Widowisko król Herod było odgrywane także w niektórych miejscowościach zamieszkałych przez ludność prawosławną. Podstawowy wątek widowiska stanowiła zbrodnia króla Heroda, za którą zostaje ukarany śmiercią. Herody mimo swego misteryjnego charakteru, walki Dobra ze Złem, były przede wszystkim wizytą grupy kolędniczej, która składała życzenia pomyślności w nowym roku wszystkim domownikom.

PODLASKIE WROTA | nr 3 (3) grudzień 2017 23

PODLASKIE OD KUCHNI

Potrawy wigilijne Danuta Bagińska, Stowarzyszenie Bardzo Aktywna Wieś „Barwa” | fot. Artur Gaweł

Karol Okrasa został w tym roku honorowym ambasadorem naszego regionu. To doskonała okazja do promocji podlaskich kulinariów. Dlatego inicjujemy nowy dział „Podlaskie od kuchni”. Zachęcamy czytelników do dzielenia się w nim swoimi pomysłami na przepisy kuchni regionalnej. W tym przedświątecznym numerze prezentujemy trzy podlaskie dania wigilijne, które poleca Pani Danuta Bagińska, prezes Stowarzyszenia Bardzo Aktywna Wieś „Barwa”.

KUTIA

BARSZCZ CZERWONY WIGILIJNY

SKŁADNIKI: 1,5 kg buraków Jarzyny do wywaru 6-8 suszonych borowików 1 cebula Pieprz, sól, ocet winny, cukier – ok. 1-2 szklanki Olej do smażenia cebuli PRZYGOTOWANIE: Buraki umyć, obrać i pokroić w cienkie plastry. Ułożyć w głębokim naczyniu, zasypać cukrem. Pozostawić na 12 godzin. Ugotować wywar z warzyw. Buraki z sokiem zalać ok. 2 l wody, gotować do miękkości. Połączyć z wywarem. Borowiki zalać wodą. Gotować do miękkości. Cebulę pokroić i przesmażyć na oleju, dodać do wywaru z grzybami. Zagotować. Oba wywary odcedzić i połączyć.

Doprawić do smaku.

24 PODLASKIE WROTA | nr 3 (3) grudzień 2017

SKŁADNIKI: 1 szklanka maku Szklanka ziaren pszenicy ½ szklanki cukru pudru ½ szklanki miodu 200 g posiekanych włoskich orzechów 100 g posiekanych migdałów 3 łyżki sparzonych wrzątkiem rodzynków 4-5 fig i daktyli Skórka otartej cytryny Szklanka mleka Szczypta soli PRZYGOTOWANIE: Namoczoną poprzedniego dnia pszenicę ugotować, zmieniając kilkakrotnie wodę podczas gotowania. Gdy zmięknie, osączyć na sicie.

Umyty mak zalać wrzącym mlekiem, zagotować na małym ogniu, po czym przepuścić kilkakrotnie przez maszynkę z najdrobniejszą siatką. Połączyć mak z ugotowaną pszenicą, dodać pozostałe składniki, dokładnie wymieszać i wstawić do lodówki. Podawać w salaterce obłożoną łamańcami. Im więcej miodu i bakalii, tym kutia lepsza.

ŚLEDZIE KORZENNE

SKŁADNIKI: 1 kg matiasów 1-2 łyżki majeranku 5 ziaren ziela angielskiego 5 ziaren jałowca 1/2 łyżeczki pieprzu kolorowego w całości 1/2 łyżeczki pieprzu czarnego mielonego listek laurowy 2-3 ząbki czosnku przeciśniętego 1/2 łyżeczki soli 3 cebule olej rzepakowy PRZYGOTOWANIE: Śledzie wymoczyć w wodzie około trzech godzin. Pokroić w paseczki, cebulę pokroić w kostkę i zeszklić na oleju. Odstawić do ostygnięcia.

Wymieszać ze sobą zioła: majeranek, jałowiec, pieprz kolorowy, pieprz zwykły, sól, listek laurowy. W misce układać warstwami: cebulę, zioła, śledzie, na górze powinna być cebula i zioła. Zalać wszystko olejem, dodać czosnek i wymieszać. Odstawić na dzień i gotowe.

Discovery promuje Podlaskie Marki Marcin Nawrocki | fot. Krzysztof Ciuba, Marek Drygała

Mitem jest twierdzenie, że Podlaskie to wyłącznie natura. Podlaskie to tradycja, ale również pasja, talenty, niepokorny indywidualizm i stałe poszukiwania, by tworzyć coś bardziej doskonałego. Województwo Podlaskie wspólnie z Discovery Polska wyprodukowało właśnie klipy promocyjne prezentujące inne oblicze regionu.

Tytułowi bohaterowie to laureaci Podlaskiej Marki oraz Ambasadorowie Podlaskiej Gospodarki.

Nowe spojrzenie na nasz region? Nic bardziej mylnego. Oblicze Podlaskiego z pasją, technologią i odkryciami towarzyszy nam od lat. Tutaj, jak nigdzie indziej, natura splata się z nowoczesnym stylem życia. Pozwala naładować się na nowo energią i pomysłami. Zapewnia harmonię, a jednocześnie daje nieograniczoną przestrzeń do tworzenia.

Właśnie o tym opowiadają bohaterowie filmów promujących Podlaskie.

Czerpanie z natury – branża mleczarska Branża mleczarska to najprężniej działająca gałąź przemysłu w województwie podlaskim. Stąd pochodzi co trzecia szklanka mleka wypijana w Polsce. To nie tylko przetwórcy, ale i producenci.

Bogdan Hajkowski jest właścicielem największej w Polsce, i jednej z większych w Europie, obory dla krów mlecznych. Obecnie ma ich 170 sztuk przy rocznej produkcji 1 mln litrów mleka. Chce osiągnąć 4,5 mln rocznie. – To jednak nie tylko biznes. To przyjemność i hobby – mówi.

Na co dzień prowadzi gospodarstwo rolne w Grodziszczanach w gmi-

Branża mleczarska to najprężniej działająca gałąź przemysłu w województwie podlaskim.

Stąd pochodzi co trzecia szklanka mleka wypijana w Polsce.

nie Dąbrowa Białostocka, które odziedziczył po swoim ojcu i dziadku.

Z Grajewa pochodzi z kolei Beata Budna, na co dzień pracowniczka firmy Mlekpol – najnowocześniejszej spółdzielni mleczarskiej w Polsce.

– Pamiętam, jak moja babcia sama robiła masło w domu. Zawsze lubiłam nabiał na słodko. Twaróg z cukrem, serniki. Dzisiaj w Mlekpolu produkujemy ich dziesiątki rodzajów – opowiada. Mlekpol posiada 12 zakładów produkcyjnych i jest jednym z największych z Europie przetwórców mleka, a jego produkty są obecne na wielu rynkach zagranicznych.

Branża mleczarska jest Ambasadorem Podlaskiej Gospodarki. SM Mlekpol jest laureatem Podlaskiej Marki za mleko Łaciate.

Dobra tradycja – przemysł jachtowy

Bohater filmu dotyczącego branży mleczarskiej, Bogdan Hajkowski, właściciel największej w Polsce obory dla krów mlecznych wraz z córką

Podlaski przemysł jachtowy jest wizytówką regionu. Produkowane tu łodzie i ich komponenty pływają po wodach całego świata.

– U nas, na Podlasiu, najważniejsza jest tradycja. W zwyczajach, kuchni i w zawodzie również – mówi Benedykt Kozłowski – właściciel firmy Balt-Yacht, który zaczynał pracę w zakładzie szkutniczym swojego PODLASKIE WROTA | nr 3 (3) grudzień 2017 25

ZASILANE NATURĄ

teścia. Firma Balt-Yacht istnieje na rynku od 27 lat, a jej łodzie rozpoznawalne są na rynkach zachodnich. Mimo zmiany technologii, z drewna na laminat, pewne rzeczy pozostały niezmienne. – By zbudować łódź trzeba cierpliwości, precyzji. Nie można się spieszyć. Jakość wykonania, bezpieczeństwo – one zawsze muszą stać na pierwszym miejscu. Tak mówi nasza tradycja, a na tradycji buduje się najtrwalsze rzeczy – dodaje.

Tradycje rodzinne kontynuuje również Sebastian Nietupski – dyrektor zarządzający firmy Kotniz, którą przed czterdziestu laty założył jego ojciec. Specjalizują się w produkcji elementów wykończeniowych jachtów – okuć, drzwi przesuwanych i kół sterowych. Nazywają to „biżuterią dla łodzi”.

Studenci Politechniki Białostockiej konstruują łaziki marsjańskie, które seryjnie wygrywają zawody międzynarodowe.

Ich produkty trafiają do największych i najważniejszych stoczni w Europie we Francji, Niemczech, Hiszpanii oraz Anglii, a stamtąd już jako elementy jachtów uczestniczą w rejsach po całym świecie. – Jedno jest zawsze stałe – zmiana. U nas zmiana to dążenie do tego, żeby robić coś lepiej. Nie kopiujemy, chcemy być indywidualni i najlepsi w swoim fachu – mówi.

Przemysł jachtowy jest Ambasadorem Podlaskiej Gospodarki.

Studenci Politechniki Białostockiej od siedmiu lat konstruują także łaziki marsjańskie. Prace nad jedną maszyną trwają wiele miesięcy. A najważniejsza w tym jest współpraca. Ogromną rolę wszystkich członków w pracy drużynowej podkreśla Maciej Rećko – opiekun naukowy budowy analogu łazika marsjańskiego na Politechnice Białostockiej. Załogi tej uczelni już trzykrotnie wygrywały w corocznym konkursie robotów w Univerity Rover Challenge w USA. To przedsięwzięcie organizowane jest przez stowarzyszenie The Mars Society dla drużyn studenckich z całego świata. – Przyniosło nam to bardzo duży prestiż i wiele z tego możemy wykorzystać w dalszej pracy – przekonuje. – Łaziki też na tym korzystają. Stają się rozpoznawalne. Są zapraszane na różne imprezy. Magma 2 na przykład wręczała kwiaty Angeli Merkel. Najwyraźniej stworzyliśmy prawdziwych celebrytów – konkluduje.

Petros Psyllos oraz Politechnika Białostocka są laureatami Podlaskiej Marki. Petros Psyllos za Matię, sztuczne oko dla osób niewidomych; Politechnika – za łaziki marsjańskie Magma 2, Hyperion, Hyperion 2.

Niepokorne myślenie – wynalazki

Poszukiwanie piękna – kultura

Podlaski przemysł jachtowy jest wizytówką regionu. Produkowane tu łodzie i ich komponenty pływają po wodach całego świata.

– Żeby być wynalazcą, trzeba być człowiekiem ciekawym świata – mówi Petros Psyllos, jeden z najzdolniejszych wynalazców w Polsce, na co dzień student Politechniki Biaostockiej. Kiedy był małym dzieckiem, próbował naśladować swego dziadka elektryka, dziś jest laureatem kilkunastu konkursów krajowych i międzynarodowych, a przez amerykańskiego Forbesa uznawany jest za jednego z 30 najlepszych europejskich innowatorów. Obecnie pracuje nad wynalazkami wykorzystującymi sztuczną inteligencję. Dlaczego stąd nie wyjechał? – W Białymstoku lubię spokój. To, że nie ma tutaj szklanego sufitu, który ogranicza. Spokojnie robimy swoje, a potem okazuje się, że jesteśmy na światowym poziomie – mówi.

Województwo podlaskie to nie tylko wspaniała przyroda, to także bogata oferta kulturalna, znana w całej Polsce.

– Od początku ważne było to, żeby nie bać się wyzwań, żeby nie iść na

Województwo podlaskie to nie tylko wspaniała przyroda, to także bogata oferta kulturalna.

Petros Psyllos skonstruował urządzenie MATIA – sztuczne oko dla osób niewidomych

26 PODLASKIE WROTA | nr 3 (3) grudzień 2017

kompromis, żeby współpracować z najlepszymi – opowiada Monika Szewczyk – dyrektor Galerii Arsenał w Białymstoku. Prowadzi ją od 1990 roku. To rozpoznawalna w kraju i za granicą marka związana ze sztuką współczesną. Swoje prace pokazują w niej artyści polscy i zagraniczni, znani z wielu międzynarodowych wystaw.

– Kultura jest ważniejsza niż nam się wydaje, bo bardzo ważne jest to, co ludzie przeżywają będąc ze sobą w kontekście kultury – mówi Jędrzej Dondziło, twórca Up To Date Festival. Oglądając w telewizji różne imprezy muzyczne, zapragnął zorganizować coś własnego w Białymsto-

ku. Festiwal muzyki elektronicznej. Dziś grają tu artyści z różnych stron świata gatunków muzycznych od techno, przez ambient po hip-hop.

Nie zamierza jednak, mimo sukcesu, przenosić go np. do Warszawy. Chce kontynuować to dzieło tutaj.

Galeria Arsenał oraz Up To Date Festival są laureatami Podlaskiej Marki.

Nieustanny rozwój – innowacje medyczne Sektor medyczny jest jedną z wiodących specjalizacji województwa podlaskiego. Działają tu liderzy w produkcji implantów medycznych, a wysoko wyspecjalizowane kadry zapewnia Uniwersytet Medyczny w Białymstoku.

Największym polskim producentem implantów dla ortopedii i traumatologii jest firma ChM z Lewickich w gminie Juchnowiec Kościelny. Michał Charkiewicz, jeden z członków zarządu jest synem założyciela, który jeszcze w latach osiemdziesiątych założył mały zakład rzemieślniczy. Obecnie swoje produkty eksportują na cały świat. Do tworzenia implantów stosują najnowsze technologie i zdobycze naukowe. Choć działają globalnie, są bardzo związani z regionem, bowiem większość pracowników to absolwenci Politechniki Białostockiej. – Ale najbardziej cieszy mnie, że robimy coś, co pozytywnie wpływa na życie ludzi. W ciągu roku pomagamy wrócić do zdrowia dziesiątkom tysięcy pacjentów.

I to jest prawdziwy powód do dumy – podsumowuje.

Małżeństwo profesorów – Anna i Krzysztof Bielawscy – od wielu lat zajmują się poszukiwaniem nowych związków przeciwnowotworowych.

Na co dzień są pracownikami naukowymi Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. Dzięki swojej żmudnej pracy i niekończącym się testom biologicznym, odkryli związki bardziej skuteczne, niż stosowane dotychczas chemioterapeutyki. Zostały one opatentowane i czekają na dalsze testy. – Mamy satysfakcje naukową. Ale to nie koniec. Nas interesują poszukiwania – przekonują oboje.

W Podlaskim działają liderzy w produkcji implantów medycznych, a wysoko wyspecjalizowane kadry zapewnia Uniwersytet Medyczny w Białymstoku.

ChM oraz Uniwersytet Medyczny w Białymstoku są laureatami Podlaskiej Marki. ChM za implant „system płytek blokowanych”; Uniwersytet Medyczny za wynalazek naukowy „pochodne diizochinoliny i ich zastosowanie w walce z nowotworami”.

Przedstawione w filmach sukcesy indywidualne i zespołowe – od medycyny, przez branżę mleczarską i jachtową, po kulturę współczesną i wynalazczość – to efekt marzeń, talentu, pasji oraz ciężkiej pracy mieszkańców województwa podlaskiego. To „towar” eksportowy, dzięki któremu Urząd Marszałkowski chce rozwijać wizerunek regionu. Ma być bliższy nowym technologiom i wyzwaniom współczesności reprezentowanym przez podlaskich pasjonatów.

Materiały filmowe dostępne są w serwisie Youtube (youtube.com/ podlaskie). Wzbogacone zostały o napisy polskie dla osób niesłyszących, w dalszej kolejności także o napisy w językach rosyjskim i angielskim. Planowana jest również kampania telewizyjna.

Nagroda PODLASKA MARKA w sposób szczególny premiuje produkty, których charakter jest zgodny z założeniami marki „Województwo Podlaskie”. Nagroda przyznawana jest od 2004 roku. Nabór zgłoszeń do kolejnej edycji Podlaskiej Marki rozpocznie się 1 stycznia 2018 r.

AMBASADOR PODLASKIEJ GOSPODARKI to wyróżnienie, które Zarząd Województwa Podlaskiego przyznaje branżom o szczególnym znaczeniu dla promocji i rozwoju województwa podlaskiego. Laureatem w 2015 roku została branża mleczarska, w 2016 – sektor metalowy z Klastrem Obróbki Metali, w 2017 – podlaski przemysł jachtowy.

Tytuł HONOROWEGO AMBASADORA WOJEWÓDZTWA, nadawany od 2005 roku, przyznaje Marszałek Województwa Podlaskiego. Mogą go otrzymać przedstawiciele różnych sfer życia społecznego: polityki, sportu, kultury i sztuki, edukacji, nauki, działalności społecznej i charytatywnej. Są to osoby powszechnie znane, a jednocześnie należące do grona osób zaufania społecznego.

O wyróżnieniach, historii oraz zasadach przyznania Podlaskiej Marki w roku 2018 – w następnym numerze.

PODLASKIE WROTA | nr 3 (3) grudzień 2017 27

ROLNICTWO I ROZWÓJ WSI

OZE SZANSĄ DLA MIESZKAŃCÓW Kamil Gołaszewski | fot. UMWP/Anna Augustynowicz

Odnawialne Źródła Energii są racjonalnym sposobem prowadzenia gospodarstwa domowego.

O tym między innymi dyskutowano podczas debaty „OZE na wsi dla zwykłego mieszkańca” w siedzibie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego.

Jesteśmy za wprowadzaniem nowych technologii, przyjaznych środowisku i obywatelom z punktu widzenia ekonomicznego. Chcemy jak najlepiej przygotować mieszkańców województwa podlaskiego do wykorzystywania nowoczesnych systemów wytwarzania energii, a także poinformować, jakie są możliwości ich finansowania – tymi słowami rozpoczął konferencję Marszałek Województwa Podlaskiego Jerzy Leszczyński.

Celem spotkania było szczegółowe omówienie zagadnień dotyczących Odnawialnych Źródeł Energii, w tym racjonalnych sposobów ich wykorzystania przez mieszkańców obszarów wiejskich. Grono eksperckie debaty stanowili: Członek Zarządu Województwa Podlaskiego Stefan Krajewski, praktycy OZE – właściciel firmy Optima Polska Paweł Wyszyński i dr inż. Małgorzata Smuczyńska, reprezentant Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich Marcin Muszyc, przedstawiciel Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska Michał Frydrych, menedżer projektu w niemieckiej firmie EnergieVision Martin Kastner oraz prowadzący dyskusję dr hab. inż. z Politechniki Białostockiej Maciej Zajkowski.

Wykorzystanie energii odnawialnej służy dziś przede wszystkim ograniczeniu kosztów eksploatacji zasobów naturalnych, zawartych w ziemi i atmosferze. Chodzi tu nie tyle o aspekt finansowy, a o zagrożenia klimatyczne – problemy zdrowotne, koszty opieki lekarskiej, straty poniesione przy uprawie roli, degradacja środowiska i szereg innych niebezpieczeństw wynikających z zanieczyszczenia powietrza. W przeciwieństwie do źródeł nieodnawialnych, pozyskiwanie energii

28 PODLASKIE WROTA | nr 3 (3) grudzień 2017

z OZE nie wiąże się z długotrwałym deficytem surowców, ponieważ proces ich wytwarzania zachodzi szybciej. To alternatywny sposób pozyskiwania energii elektrycznej i cieplnej.

– Omawiając zagadnienie, warto wiedzieć, że z jednej strony są tu zobowiązania Polski wobec Unii Europejskiej w zakresie polityki klimatycznej, a z drugiej gospodarowanie energią na cele naszych gospodarstw. W dzisiejszej dyskusji koncentrujemy uwagę przede wszystkim na tym drugim aspekcie – zaznaczył prof. Maciej Zajkowski.

Instalacje OZE wykorzystują do produkcji energii użytkowej:

energię wiatru (turbiny wiatrowe) energię wody (pompy ciepła) energię słoneczną (kolektory słoneczne, panele fotowoltaiczne) biomasę (biogazownie) energię geotermalną (pompy ciepła)

– Na razie ostrożnie podchodziłbym w naszym regionie do inwestycji z wykorzystaniem energii wiatrowej, z tego względu, że tereny województwa podlaskiego nie sprzyjają jej wytwarzaniu.

Prędkość wiatru, w przeciwieństwie do regionów północnej części kraju, jest dosyć niska. Jedynie bilans energetyczny w obrębie Suwalszczyzny może przynieść wymierne korzyści – przyznał Paweł Wyszyński.

Alternatywnym sposobem wykorzystania OZE są również biogazownie, w praktyce jeszcze niezastosowane w naszym regionie.

W tej dziedzinie swoimi doświadczeniami, zaobserwowanymi w Niemczech, podzielił się Martin Kastner.

– U nas biogazownie, w porównaniu choćby do energetyki wiatrowej, są droższym rozwiązaniem.

Natomiast ich zaletą jest to, że umożliwiają produkowanie energii elektrycznej i cieplnej jednocześnie oraz dobrze ją magazynują.

Przydają się też w krytycznych momentach, gdy brakuje słońca i wiatru – podkreślił.

Na razie najbardziej popularnymi instalacjami OZE w województwie podlaskim są pompy ciepła, kolektory słoneczne i panele fotowoltaiczne. Szczególnie interesujące zdaniem uczestników debaty są instalacje hybrydowe, wykorzystujące wyżej wymienione aparatury celem usprawnienia i bardziej wszechstronnej produkcji energii. Czy osoba fizyczna, zainteresowana montażem owych urządzeń, może uzyskać z tego tytułu dofinansowanie, czy jednak powinna odkładać środki z własnej kieszeni? Na to pytanie odpowiedział Stefan Krajewski, Członek Zarządu Województwa Podlaskiego.

– Jeśli ta energia ma być wykorzystywana do celów wyłącznie gospodarstwa domowego, to w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego mieszkańcy mogą uzyskać takowe wsparcie – poinformował.

Natomiast Michał Frydrych wyjaśnił, czy istnieje szansa, by prosumenci indywidualnie uzyskali dofinansowanie.

– W Banku Ochrony Środowiska istnieje program „Prosument”, który umożliwia po części finansowanie inwestycji klienta, przy jednoczesnym zawarciu umowy na pożyczkę. W województwie jest szansa na pozyskanie środków także przy pomocy RPO, tyle że już o to obywatele powinni się ubiegać za pośrednictwem Lokalnych Grup Działania – poinformował.

Zainteresowani zgłębieniem tematyki Odnawialnych Źródeł Energii oraz szczegółowym przebiegiem konferencji, mogą uzyskać dodatkowe informacje na stronie internetowej www.debataoze. wrotapodlasia.pl. Prezentowana jest tam m.in. relacja wideo z dyskusji oraz konkluzje.

Organizatorem debaty był Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich.

SPORT

EKSTRAKLASA TO ICH ŻYWIOŁ Kamil Gołaszewski | fot. Maciej Gilewski

Na futsalowej mapie Polski są od niedawna, a już jest o nich głośno. Drużyna MOKS Słoneczny Stok Białystok w swoim debiutanckim sezonie w ekstraklasie postraszyła ligowych mocarzy. Do historii przeszła wygrana podlaskiego beniaminka w Chorzowie, z pięciokrotnym mistrzem kraju – Cleareksem 4:0.

Sami byliśmy ciekawi, czy poziom, który prezentujemy, wystarczy na elitę. Kilka lat temu, w barwach ekipy z Torunia, miałem już okazję w niej występować jako zawodnik. Zupełnie inny smak ma jednak awans, wywalczony z klubem i chłopakami z naszego regionu. Tym bardziej, że teraz łączę funkcje zawodnika i grającego trenera – mówi Adrian Citko, szkoleniowiec MOKS.

Oni są stąd Kadrę popularnych „Słonecznych” tworzą w zdecydowanej większości piłkarze z województwa podlaskiego. Zanim zostali pełnoprawnymi futsalistami, godzili tę odmianę futbolu także z grą na boiskach trawiastych, przeważnie na szczeblu trzeciej bądź czwartej ligi. Przed sezonem 2017/2018 musieli się określić. W regulaminie ekstraklasy jest bowiem zapis, że nie można już łączyć roli piłkarza i futsalisty – czyli piłkarza halowego.

– Wszyscy chłopcy, którzy u nas grają, zrezygnowali z trawy. Opieramy zespół w głównej mierze na zawodnikach z regionu. Tegorocznym „rodzynkiem” w naszej ekipie jest jedynie Ukrainiec Witalij Lisnyczenko – zaznacza Wacław Rekść, prezes białostockiego klubu. – Niewielka liczba zawodników spoza regionu wynika także z naszych ograniczonych

możliwości finansowych. Wciąż jesteśmy na etapie poszukiwania sponsorów. Bez nich nie da się normalnie funkcjonować na najwyższym poziomie.

Od III ligi do elity Futsalowa drużyna MOKS ma relatywnie krótką historię. Choć Międzyosiedlowy Klub Sportowy (MOKS) Słoneczny Stok istnieje od 1998 roku, to sekcja futsalu została utworzona dopiero w 2006 roku. Do rozgrywek ligowych po raz pierwszy Słoneczni przystąpili w sezonie 2007/2008. Wówczas zainaugurowali zmagania w III lidze i na dobrą sprawę od tego momentu rozpoczął się proces budowy zespołu, który dziś z powodzeniem występuje na boiskach elity.

– Sukcesywnie pięliśmy się po ligowych szczeblach aż na sam szczyt. Obecnie mamy bardzo młody zespół. Mam 32 lata i uchodzę w drużynie za weterana. To też powoduje, że w niektórych meczach ekstraklasy jeszcze płacimy frycowe. Jednak zdążyliśmy już pokazać się z dobrej strony, i to w starciach z najlepszymi – dodaje Citko.

Powołania do kadry narodowej Szerokim echem w naszym kraju odbił się szczególnie wyczyn Słonecznych w czwartej kolejce ekstraklasy. Wówczas rozbili na wyjeździe najbardziej utytułowany zespół elity – Clearex Chorzów 4:0 (zdobywca halowego Pucharu Polski 2016 i pięciokrotny mistrz). Wcześniej Podlasianie zatrzymali u siebie m.in. wicemistrza z ubiegłego sezonu – Gattę Zduńska Wola. Zremisowali 5:5 po widowiskowym, pełnym zwrotów akcji meczu.

– Fizycznie byliśmy świetnie przygotowani. Rozpalała nas energia. Natomiast Gatta piłkarsko jest jeszcze klasę wyżej od nas. Niemal każda ich okazja kończyła się golem – przyznaje kapitan MOKS Patryk Hryckiewicz. Białostoczanie świetnie radzą

sobie w delegacjach, o czym przekonały się ekipy AZS Katowice (wygrana MOKS 6:3) i Red Dragons Pniewy (9:4). Dobre występy Słonecznych zaowocowały powołaniami naszych zawodników do kadry narodowej. Koszulki z orzełkiem na piersi niebawem przywdzieją Adrian Citko i bramkarz Norbert Jendruczek.

Jeszcze płacą frycowe Były też wpadki, np. porażki u siebie z niżej notowanymi ekipami ekstraklasy – MKF Solne Miasto Wieliczka 1:2 i Pogonią Szczecin 1:3. Kiepska skuteczność w meczach na swoim boisku to na razie główny mankament MOKS. Słonecznym najwyraźniej jeszcze rola faworyta nie służy. Podkreślmy, że nasz beniaminek wciąż uczy się gry w futsalowej elicie, a czas powinien pracować na jego korzyść.

– Często gramy jeszcze na fantazji z pierwszej ligi.

Brakuje nam trochę wyrachowania, dopiero poznajemy nowe otoczenie. Cieszę się jednak, że nie nastąpiło zapowiadane z wielu stron bolesne zderzenie z rzeczywistością. Udowodniliśmy już, że zasługujemy na grę w ekstraklasie i nie znaleźliśmy się w niej przypadkowo – kończy trener MOKS. Po dziesięciu kolejkach białostoczanie zajmują szóstą pozycję w Futsal Ekstraklasie.

Tabela Ekstraklasy 1. Rekord Bielsko-Biała 2. Gatta Zduńska Wola 3. Słomniczanka Słomniki 4. FC Toruń 5. Piast Gliwice 6. MOKS Białystok 7. Clearex Chorzów 8. Red Dragons Pniewy 9. AZS UG Gdańsk 10. Pogoń Szczecin 11. AZS UŚ Katowice 12. MKF Wieliczka

10 10 9 9 10 10 9 10 10 10 10 9

30 20 18 16 14 13 13 12 10 10 7 6

84:19 38:28 30:23 27:21 23:24 36:37 25:32 27:38 34:50 27:44 19:39 21:36

PODLASKIE WROTA | nr 3 (3) grudzień 2017 29

ZDROWIE

NOCNA I ŚWIĄTECZNA OPIEKA ZDROWOTNA

Ilona Paruk

Od 1 października świadczenia nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej uległy zmianie.

Obok prezentujemy wykaz placówek w województwie podlaskim, w których w razie nagłego zachorowania lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia można uzyskać pomoc w nocy, weekendy oraz święta.

L.p. Nazwa świadczeniodawcy

Adres miejsca realiz. świadczeń

Telefon

1

SP ZOZ W AUGUSTOWIE

2

SAMODZIELNY SZPITAL MIEJSKI IM. PCK

AUGUSTÓW, SZPITALNA 12 BIAŁYSTOK, SIENKIEWICZA 79 nocna i świąteczna opieka zdrowotna wyjazdowa

87 644 43 00 85 652 25 05 85 663 73 10 - lekarz 85 663 73 09 - pielęgniarka

3

BIAŁYSTOK, SKŁODOWSKIEJ 26 (BUD. C, WEJŚCIE ZA BUD. ADMINISTRACJI) BIELSK PODLASKI, KLESZCZELOWSKA 1

85 748 81 26, 748 81 27

4

SP ZOZ WOJEWÓDZKI SZPITAL ZESPOLONY IM. J. ŚNIADECKIEGO SP ZOZ W BIELSKU PODLASKIM

5

SP ZOZ W DĄBROWIE BIAŁOSTOCKIEJ

DĄBROWA BIAŁOSTOCKA, SKŁODOWSKIEJ 15

6

SZPITAL OGÓLNY IM. DR W. GINELA W GRAJEWIE SP ZOZ W HAJNÓWCE SP ZOZ IM. DR E. JELSKIEGO SZPITAL OGÓLNY W KOLNIE SP ZOZ W ŁAPACH SZPITAL WOJEWÓDZKI IM. KARD. S. WYSZYŃSKIEGO

GRAJEWO, KONSTYTUCJI 3 MAJA 34

601 200 611, 501 041 100

HAJNÓWKA, DOWGIRDA 9 KNYSZYN, GRODZIEŃSKA 96 KOLNO, WOJSKA POLSKIEGO 69 ŁAPY, KORCZAKA 23 ŁOMŻA, PIŁSUDSKIEGO 11 (ambulatorium pediatryczne) ŁOMŻA, SZOSA ZAMBROWSKA 1/19 (ambulatorium dla dorosłych) MOŃKI, NIEPODLEGŁOŚCI 9 SEJNY, RITTLERA 1

85 682 91 11 85 716 70 49 86 273 93 21 85 814 24 35

7 8 9 10 11 12

WSPR SP ZOZ W ŁOMŻY

13 14

SP ZOZ W MOŃKACH SP ZOZ W SEJNACH

15

SP ZOZ W SIEMIATYCZACH

SIEMIATYCZE, SZPITALNA 8

16 17

SOKÓŁKA, SIKORSKIEGO 40 SUWAŁKI, SZPITALNA 60

19

SP ZOZ W SOKÓŁCE SZPITAL WOJEWÓDZKI IM. DR. L. RYDYGIERA SP ZOZ WOJEWÓDZKA STACJA POGOTOWIA RATUNKOWEGO W BIAŁYMSTOKU SZPITAL OGÓLNY W WYSOKIEM MAZ.

20

SZPITAL POWIATOWY W ZAMBROWIE NZOZ

18

85 833 43 77 85 712 33 17, 511 955 632, 512 338 618

86 473 36 66 86 216 23 60 85 727 81 60, 668 877 540 87 517 23 01 85 655 22 00 wew. 360, 517 598 801, 514 998 183 85 722 05 33 87 562 95 79

WASILKÓW, KRYŃSKA 32

85 745 35 58

WYSOKIE MAZOWIECKIE, SZPITALNA 5

86 477 54 50 86 276 36 59, 504 547 537, 789 105 235

ZAMBRÓW, JANA PAWŁA II 3

Źródło: NFZ POW w Białymstoku.

Opieka medyczna, która do tej pory zapewniana była w przychodniach i ośrodkach będących na kontrakcie z Narodowym Funduszem Zdrowia została przejęta przez szpitale, wpisane w tzw. „sieć szpitali”. Osoby, które przyjadą do szpitala, będą przejmowane i kierowane do odpowiedniego miejsca, w zależności od stanu zdrowia.

Trafią one albo na SOR, albo do całonocnej i świątecznej opieki.

Pacjenci wymagający szybkiej interwencji medycznej często musieli czekać w jednej kolejce z osobami, które nie zdążyły z wizytą w przychodni. Zdaniem Ministerstwa Zdrowia zmiana ta przyczynić się ma do skrócenia czasu oczekiwania w Szpitalnych Oddziałach Ratunkowych i Izbach Przyjęć.

INWESTUJEMY W REHABILITACJĘ LECZNICZĄ W WOJEWÓDZTWIE PODLASKIM Ilona Paruk | fot. UMWP/Wojciech Oksztol

31. października członkowie zarządu województwa podpisali umowę na dofinansowanie nowoczesnego ośrodka rehabilitacyjnego w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym im. J. Śniadeckiego w Białymstoku.

Nowy ośrodek posłuży m. in. pacjentom ze schorzeniami neurologicznymi po udarach mózgu, z uszkodzeniem rdzenia kręgowego, świeżo po operacjach np. endoprotez oraz z bólami kręgosłupa. Będzie się on mieścić w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym im. J. Śniadeckiego w Białymstoku.

– To ważny dzień dla naszego szpitala – dojdzie do skutku długo oczekiwana inwestycja, która poprawi warunki oddziału rehabilitacji ogólnoustrojowej i neurologicznej – powiedział Jerzy Leszczyński, Marszałek Województwa Podlaskiego.

W ramach projektu budynek przy ul. Skłodowskiej, w którym dzisiaj mieści się laryngologia i okulistyka, przejdzie gruntowny remont. Do zmodernizowanego budynku przeniosą się oddziały rehabilitacji ogólnoustrojowej i neurologicznej. Mieścić się tu będzie ośrodek rehabilitacji dziennej, a także poradnia rehabilitacyjna. W obiekcie znajdą się też sale gimnastyczne, przebieralnie oraz zaplecze techniczne. Powstaną komfortowe sale, z których skorzysta ok. 200 osób miesięcznie.

30 PODLASKIE WROTA | nr 3 (3) grudzień 2017

Od lewej Wicemarszałek Województwa Podlaskiego Maciej Żywno; Członek Zarządu Województwa Podlaskiego Bogdan Dyjuk; Marszałek Województwa Podlaskiego Jerzy Leszczyński; Dyrektor Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego im. J. Śniadeckiego w Białymstoku Cezary Nowosielski.

Władze placówki zamierzają zaopatrzyć oddziały w nowoczesny sprzęt służący rehabilitacji (m.in. urządzenia terapeutyczne kończyn górnych i dolnych oraz zestawy do ćwiczeń mowy dla pacjentów po udarach).

Zakupiony zostanie sprzęt codziennego użytku (wózki inwalidzkie, łóżka ortopedyczne, materace i poduszki przeciwodleżynowe).

– Każdego roku dokładamy dziesiątki milionów złotych na poprawę infrastruktury. Cieszymy się, że w ramach konkursu Szpital Wojewódzki w Białymstoku uzyskał dofinansowanie na stworzenie oddziału rehabilitacji na miarę XXI wieku – powiedział Bogdan Dyjuk, Członek Zarządu Województwa Podlaskiego.

Całkowita wartość projektu to 9 mln 148 tys. zł. Wkład własny z budżetu województwa to ponad 2,4 mln zł. Natomiast kwota 6,7 mln zł to dofinansowanie z RPOWP. Inwestycja ma być ukończona z końcem stycznia 2019 r.

400 lat

PODLASKIE DZIEDZICTWO

zakonu bazylianów

dr Radosław Dobrowolski, historyk, burmistrz Supraśla | fot. Aneta Trojanowska

Zgromadzenie bazylianów ma związek z dziejami terenów województwa podlaskiego, a szczególnie z obszarami, które historycznie należały do Wielkiego Księstwa Litewskiego. Na jego obecnym obszarze istniały niegdyś klasztory bazylianów w Supraślu, Kuźnicy, Drohiczynie i w Krasnymborze. W tym roku przypada jubileusz 400 lat reformy zakonu bazylianów, zainaugurowany w Bazylice Świętego Piotra w Rzymie 11 listopada 2016 r. przez Patriarchę Światosława Szewczuka.

Klasztor w Supraślu leżący niegdyś w powiecie grodzieńskim w województwie trockim na Litwie, stał się ośrodkiem bazylianów od przyjęcia unii brzeskiej w 1603 r. przez zakonników prawosławnych. Aż do 1839 r., kiedy to w Imperium Rosyjskim zlikwidowano unię między kościołami prawosławnym i katolickim (tzw. Unię Brzeską z 1596 r.), pozostawał we władaniu tego zakonu. Pojawienie się w Supraślu bazylianów poprzedzał kilkuletni spór przeciwników i zwolenników integracji wyznaniowej. Ostateczny arbitraż w sprawie klasztoru wydał jego kolator Hieronim Chodkiewicz.

Supraski monaster – perła Rzeczypospolitej

Supraski monaster był jedną z największych siedzib bazyliańskich w dawnej Polsce. Poprzez zachowanie odrębności organizacyjnej i prawnej względem utworzonej w 1617 r. pierwszej bazyliańskiej kongregacji zakonnej, klasztor ten był ośrodkiem wyjątkowym w Rzeczypospolitej. Przez swój nietypowy status prawny, świadczył o ruskiej tradycji mniszej, liturgicznej, historycznej i kulturalnej. W latach 1695-1803 istniała w Supraślu zakonna oficyna wydawnicza ojców bazylianów, a jej zadaniem było tłoczenie ksiąg liturgicznych pisanych w języku staro-cerkiewno-słowiańskim. Wielu archimandrytów – bazylianów z Supraśla było jednocześnie zwierzchnikami całej Cerkwi w Rzeczypospolitej.

Powstanie klasztoru w Kuźnicy

Klasztor w Kuźnicy Białostockiej (obecnie Kuźnicy), p.w. Opieki Najświętszej Maryi Panny (Pokrowy) powstawał od 1721 r. jako filia supraskiego klasztoru. W 1743 r. otrzymał fundusz starosty sumiliskiego Kazimierza Ludwika Micuty z Wahanowa oraz jego żony Ludwiki z Chrzanowskich. Źródła historyczne wskazują, że dopiero około roku 1763 wybudowano tam dom zakonny. Pozwoliło to na stałe osiedlenie się w Kuźnicy mnichów z Supraśla.

Podobnie jak cerkiew, był to budynek drewniany, kryty gontem. Jego budowniczym był cudzoziemiec, bazylianin ks. Cezary Kinner, którego ciało pochowano w tamtejszej cerkwi. Klasztor kuźnicki zlikwidowano w 1832 r. Drewniana cerkiew spłonęła w czasie II wojny światowej.

do Nowogródka. Miejsce unickich zakonników na krótko zajęły mniszki bazylianki przybyłe z Grodna, a następnie bernardyni, którzy przebywali w Krasnymborze kolejne 20 lat. Około 1683 r. osiedli się tam dominikanie prowincji litewskiej i pozostawali w Krasnymborze do 1825 r.

Klasztor drohicki

Potęga i dziedzictwo zakonu

Obecność bazylianów w Drohiczynie sięga połowy XVIII w., kiedy zakonnicy prowadzili tam dorywczą placówkę misyjną. Klasztor tego zgromadzenia powstał w 1792 r. Jego pozostałością jest murowana cerkiew nosząca niegdyś wezwanie Świętej Trójcy (obecnie prawosławna świątynia parafialna pw. Św. Mikołaja). Klasztor bazylianów w Drohiczynie ufundowała Konstancja z Kuczyńskich Ciecierska. Istniał on do 1828 r. Od czasu powstania, drohicki monaster wchodził w skład kongregacji pw.

Pokrowy Najświętszej Bogarodzicy. Po likwidacji Rzeczypospolitej w 1795 r. i wejściu Drohiczyna we władanie Prus, prowincjał ks. Atanazy Falkowski przekazał administrowanie klasztorem drohickim archimandrytom supraskim.

Fundacja Krasnobrodzka

Obecność bazylianów, choć krótka, zaznaczyła się również w dobrach rodowych Chreprowiczów w Krasnymborze k. Sztabina. Na pierwszej bazyliańskiej kongregacji zakonu zwołanej na 20 lipca 1617 r. wg. juliańskiego kalendarza do Nowogrodowic, poruszano sprawę „fundacji Krasnoborskiej”.

Relacjonowano, że w swoim majątku w Krasnymborze Adam Chreprowicz funduje dla kilkunastu mnichów bazyliański monaster. Chciano uruchomić tam jedną z pierwszych szkół tego akurat reformującego się zgromadzenia. W dokumencie z dnia 5 lutego 1627 r. Adam Chreprowicz informował, że morowe powietrze spowodowało śmierć wszystkich poddanych klasztoru. W wyniku zarazy bazylianie zmuszeni zostali do przeniesienia się

Z zakonem bazylianów były również związane rezydencje tego zgromadzenia w Tykocinie, Białymstoku, Zabłudowie i Samogrodzie. Wszystkie te ośrodki zależne były od supraskiej archimandrii. Ze wszystkich rezydencji najwydatniej zarysowała się placówka z Tykocina. W 1637 r. metropolita Rafał Korsak potwierdzał zakonnikom z Supraśla darowiznę na rzecz parafii unickiej w tym mieście. W połowie XVII w. w Tykocinie bazylianie posiadali nie tylko parafialną cerkiew wzniesioną w 1645 r., ale również dwór, folusz, młyny, spichlerze, stajnie, piekarnie oraz port rzeczny. We dworze bazyliańskim w tym mieście 23 marca 1655 r. zmarł metropolita unicki Antoni Sielawa, który w okresie najazdu moskiewskiego, uchodząc z Połocka, znalazł tam azyl i schronienie. Kolejną tykocińską cerkiew bazylianie z Supraśla wznieśli w 1758 r. W 1833 r. została ona przeniesiona na cmentarz katolicki w Sokołach, gdzie znajduje się do dnia współczesnego. W Tykocinie pozostał jeden z elementów wyposażenia bazyliańskiej cerkwi pw. Św. Mikołaja, tj. krzyż procesyjny, bogato polichromowany, przedstawiający postać ukrzyżowanego Chrystusa.

Z dziedzictwem zakonu bazylianów związane są również sanktuaria Kościoła wschodniego na Białostocczyźnie, organizowane w czasach archimandryty supraskiego – metropolity całej Rusi Leona Kiszki. Były to miejsca kultu w Starym Korninie, Grabarce oraz w uroczysku Święta Woda pod Wasilkowem.

PODLASKIE WROTA | nr 3 (3) grudzień 2017 31

PODLASKIE DZIEDZICTWO

Order Świętej Równej Apostołom Marii Magdaleny – najwyższe odznaczenie prawosławne Paweł Staniurski | fot. UMWP/Wojciech Oksztol

Podlascy rolnicy zostali w tym roku w sposób szczególny docenieni przez Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny. Metropolita Warszawski i całej Polski Sawa złożył na ręce Marszałka Województwa Podlaskiego najwyższe prawosławne odznaczenie - Order Świętej Równej Apostołom Marii Magdaleny. W ten sposób wyrażone zostało „uznanie pracy rolników województwa podlaskiego, wyrażanej w miłości do ziemi i przywiązanie do tradycji przodków”.

Order ustanowiony został 28 marca 1972 pów Prawosławnego Autokefalicznego tugalii Gabriela, czy byłego Patriarchę roku podczas Synodu Biskupów Polskie- Kościoła Prawosławnego. W większości Konstantynopola Dymitra I. go Autokefalicznego Kościoła Prawo- nadania orderu zbiegają się ze świętami Dowodem nadania Orderu jest dyplom, sławnego dla docenienia osób świeckich wielkanocnymi, jednak zdarza się rów- natomiast oznakę orderową stanowi krąi duchownych (zarówno fizycznych jak nież wręczanie go podczas innych waż- żek metalowy o średnicy 66 mm, który i prawnych) za pracę dla dobra Cerkwi nych uroczystości. w zależności od stopnia jest złocony, srePo raz pierwszy odznaczenie to zostało brzony lub brązowy i patynowany. Proi służbę dla dobra człowieka.

Dzieli się on na trzy stopnie, przy czym nadane w maju 1974 roku Prawosławne- jekt graficzny oznaki wykonał prof. Adam I stopniem honoruje się niemal tylko mu Metropolicie Pragi – Doroteuszowi. Stulony Dobrzański. i wyłącznie zwierzchników Kościoła. Wśród odznaczonych Orderem I stopnia Wnioski o jego nadanie składają księ- wymienić można m.in. byłego prezyden- Tekst mógł powstać dzięki uprzejmości ża parafialni oraz biskupi diecezjalni, na ta Portugalii Mario Soaresa, byłego pra- Jego Ekscelencji Biskupa Supraskiego ręce Przewodniczącego Synodu Bisku- wosławnego Metropolitę Lizbony i Por- Andrzeja.

Jego Ekscelencja Metropolita Sawa odznaczył marszałka Jerzego Leszczyńskiego podczas tegorocznych dożynek w Perlejewie Orderem II stopnia, honorując w ten sposób trud podlaskich rolników.