APARTMENT | No.25 - Nguyên tắc cung cấp nước đảm bảo an toàn (Phần 4)

Apartment Biên tập bởi

Chuyên đề: Nguyên tắc cung cấp nước đảm bảo an toàn (Phần 3) 4)

TIÊU CHUẨN

Đối với vật liệu sử dụng trong mạng lưới đường ống

Đặt tiêu chuẩn hệ thống ống nước Đảm bảo chất lượng và thử nghiệm Đào tạo và Khử trùng nghề lắp đặt hệđối thốngvới ống nước mới hành thợ sửa ống nước

Vật liệu kim loại và phi kim loại THI HÀNH QUY CHUẨN sử dụng trong đường ống

KỸ THUẬT ĐƯỜNG ỐNG NƯỚC Các vấn đề chung

liên quan đến dụngphépđường ống nhựa Đơn sử xin cấp & quy trình xét duyệt Kiểm tra định kỳ

24 25

LƯU HÀNHNỘI NỘIBỘBỘ LƯU HÀNH

Kính chào Quý độc giả!

Như Quý vị đã biết hệ thống phân phối nước có ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe của chúng ta.

Chất lượng nước phụ thuộc hoàn toàn vào việc đường ống nước được lắp đặt và duy trì theo đúng các Quy chuẩn, Tiêu chuẩn đã được lập ra. Và để làm được điều đó thì yếu tố con người mà ở đây là những người thợ đường ống nước là vô cùng quan trọng. Chính vì vậy mà quá trình đào tạo và cấp phép hành nghề đối với họ cũng phải tuân theo những quy tắc được các Cơ quan quản lý có thẩm quyền đặt ra. Quá trình xây dựng chương trình đào tạo và cấp phép sẽ là một thách thức đối với những Quốc gia chưa từng có chương trình này.

Ngoài ra cũng phải nhắc đến những vật liệu được sử dụng trong hệ thống cũng sẽ gây ra những tác động đáng kể đến chất lượng nước.

Việc lựa chọn sử dụng những vật liệu, sản phẩm phù hợp với những điều kiện, yêu cầu cụ thể sẽ quyết định đến tính hiệu quả và vệ sinh của hệ thống.

Bien Do Cong Bien Phó Tổng biên tập

Số tạp chí này sẽ đề cập đến hai vấn đề được nêu trên và đem đến cho Quý vị các thông tin đầy đủ nhất.

Chúng tôi mong rằng sẽ tiếp tục nhận được sự ùng hộ của Quý vị.

Xin chân thành cám ơn!

Chịu trách nhiệm nội dung

Hội đồng biên tập Nguyễn Danh Hải Nguyễn Hồng Minh Nguyễn Hoàng Thanh Nguyễn Quang Huy Hoàng Minh Nguyễn Lưu Hồng Hải Nguyễn Cảnh Toàn Lê Tiến Trung Nguyễn Văn Thiệp Trương Minh Thắng Cam Văn Chương Đỗ Trung Hiếu Cao Tiến Trung Tổng biên tập Nguyễn Tất Hồng Dương Phó Tổng biên tập Đỗ Công Biên Biên tập & Thiết kế Phòng phát triển Cộng động Website www.iirr.vn facebook.com/iirr.com

06

Đào tạo và đăng ký hành nghề thợ sửa ống nước Chương trình đào tạo chỉ rõ hai mức độ hoàn thành.

10 Đào tạo cấp phép hành nghề kinh doanh nước

Thông qua việc học chính quy kéo dài từ bốn đến bảy năm hoặc đào tạo sau trung học.

12 Cấp phép và đăng ký hành nghề

Các chương trình đào tạo thường được thiết kế để giúp những thợ thạo việc đáp ứng các yêu cầu về cấp phép.

16 Thành lập chương tình đào tạo

Thành lập chương trình đào tạo là thách thức đầu tiên ở một quốc gia chưa từng có chương tình này.

06 12

16

18

18

Tiêu chuẩn đối với vật liệu sử dụng trong mạng lưới đường ống Thiết lập tiêu chuẩn của các loại đường ống để đảm bảo chất lượng đường ống tốt hơn.

20 Tiêu chuẩn

Đề cập đến hiệu suất tối thiếu của sản phẩm đối với các ứng dụng cụ thể.

24 Các sản phẩm và vật liệu được sử dụng trong mạng lưới đường ống

Bao gồm tiêu chuẩn cho các sản phẩm vật liệu và lựa chọn sản phẩm phù hợp với nhu cầu sử dụng.

34 Vật liệu kim loại và phi kim loại sử dụng trong đường ống

Các loại đường ống làm từ thép hoặc sắt mạ kẽm, đồng, Polybutylen, CPVC, PVC, PE.

48 Các vấn đề chung liên quan đến sử dụng đường ống nhựa

24

Các loại đường ống nhựa cần đáp ứng các nhu cầu về sức khỏe, an toàn và độ bền của ống.

52 Ống đất nung

Sử dụng phổ biến trong hệ thống thoát nước dưới lòng đất.

54 Thiết kế các thiết bị phân phối nước

Các vật liệu cấu thành và thiết bị phân phối nước phải tuân thủ theo các tiêu chuẩn và chứng nhận an toàn.

34

56 Thiết bị vệ sinh

Vật liệu phổ biến và tiếp kiệm nhất cho các thiết bị trong nhà vệ sinh là sứ thủy tinh.

58 Các sản phẩm bê tông

Các vật liệu như bê tông được sử dụng để sản xuất các thiết bị phân phối nước như một phương pháp tiếp kiệm.

48

VÀ

ĐÀO TẠO ĐĂNG KÝ HÀNH NGHỀ THỢ SỬA ỐNG NƯỚC

ửa ống nước là một nghề đòi hỏi kiến thức cũng như tay nghề kỹ thuật. Bộ Xây dựng hoặc tổ chức tương tự có thể phê duyệt các phương pháp tiêu chuẩn cho các quy trình kỹ thuật của hệ thống đường ống nước để làm cơ sở cho việc đào tạo và kiểm tra và cấp chứng chỉ cho các thợ sửa ống nước.

Chương trình đào tạo phải bao quát đầy đủ các khía cạnh lý thuyết và thực hành, hầu hết các hệ thống đào tạo về mạng lưới đường ống nước chỉ rõ hai cấp độ hoàn thành.

06 Apartment

1.

Cấp độ đầu tiên mô tả một người đã đạt được kiến thức và thể hiện các kỹ năng cần thiết để làm việc độc lập mà không cần giám sát, lúc này họ được coi là thợ sửa ống nước thạo việc.

2.

Cấp độ thứ hai là thợ sửa ống nước chuyên nghiệp, áp dụng cho những người đã hoạt động một vài năm với tư cách là người hành nghề và đã chứng minh được trình độ kỹ năng và hiểu biết vượt trội trong nghề.

Apartment 07

ột thợ sửa ống nước chuyên nghiệp có quyền giám sát những người học việc và các dự án xây dựng lớn bao gồm việc lắp đặt các hệ thống phức tạp. Những người thợ ống nước chuyên nghiệp cũng có thể thực hành công tác thanh tra cho các cơ quan chính quyền địa phương.

Nhiều quốc gia có các chương trình đào tạo được chính thức công nhận cho những người muốn trở thành thợ sửa ống nước chuyên nghiệp. Ở những quốc gia đang phát triển, nơi hệ thống đào tạo còn hạn chế, các Cơ quan quản lý cần nỗ lực trong việc thành lập các trường đào tạo thợ ống nước nhằm mở ra những cơ hội cho việc hình thành loại hình chuyên nghiệp này.

08 Apartment

Apartment 09

ĐÀO TẠO CẤP PHÉP HÀNH NGHỀ KINH DOANH NƯỚC

Ở hầu hết các nước phát triển, việc đào tạo hành nghề kinh doanh thông qua học việc chính thức kéo dài từ bốn đến bảy năm, hoặc thông qua đào tạo tại một cơ sở đào tạo sau trung học, chẳng hạn như trường cao đẳng cộng đồng hoặc trường cao đẳng kỹ thuật. Sau khi được đào tạo về hệ thống phân phối trong một trường cao đẳng hoặc cơ sở giáo dục đại học khác, sinh viên được cấp bằng tốt nghiệp hoặc chứng chỉ khi hoàn thành khóa học.

Tuy nhiên, kiến thức thu được từ sách giáo khoa và bài giảng vốn rất quan trọng nhưng chỉ riêng chúng thì không đủ cho một cá nhân có ý định làm việc về hệ thống phân phối. Các chương trình tại trường phải kết hợp đào tạo tại chỗ hiệu quả với sự giám sát của một thợ sửa ống nước có đầy đủ năng lực và kinh nghiệm (thường là thợ sửa ống nước chuyên nghiệp).

10 Apartment

Apartment 11

Cấp phép và Đăng ký hành nghề Các chương trình đào tạo, dù là chương trình học nghề hay đại học, thường được thiết kế để giúp những thợ thạo việc đáp ứng các yêu cầu về giấy phép, đăng ký hành nghề hoặc chứng nhận của địa phương.

Việc cấp giấy phép là sự thừa nhận khả năng của người thợ để hoàn thành công việc mà không cần giám sát.

12 Apartment

Trong trường hợp chính quyền có yêu cầu pháp lý trong việc cấp phép, đăng ký hoặc chứng nhận, cơ quan cấp phép có quyền đình chỉ hoặc thu hồi giấy phép của thợ sửa ống nước, điều này tạo động lực cho một thợ sửa ống nước được cấp phép trong việc duy trì tốt chất lượng công việc và tránh vi phạm quy chuẩn kỹ thuật cục bộ.

Thợ sửa ống nước cũng có thể được yêu cầu giấy chứng nhận nhân thân tốt trước khi được cấp phép và có thể phải nộp một khoản bảo lãnh hoặc cam kết thi hành hợp đồng để thanh toán các chi phí khi công việc có vấn đề trước khi giấy phép được cấp.

Apartment 13

14 Apartment

Ở một số quốc gia, một đơn vị nhà nước chẳng hạn như Bộ Công chánh hay Ủy ban Quản lý nước quốc gia sẽ chịu trách nhiệm về tất cả các mặt về đào tạo và đăng ký. Trong những trường hợp này, các Bộ ngành có liên quan sẽ quản lý các khóa đào tạo, tổ chức thi cấp phép và duy trì danh sách các thợ ống nước đủ tiêu chuẩn được xếp hạng theo cả kinh nghiệm thực tế và lý thuyết. Những thợ sửa ống nước có tên trong danh sách đăng ký hành nghề không cần phải thực hiện thêm các kỳ kiểm tra để có được giấy phép hành nghề. Khi chương trình đào tọa dựa trên hệ thống học nghề, chương trình học nghề phải được công nhận và giám sát bởi một bên thứ ba thích hợp (có thể là tổ chức vệ sinh hoặc y tế quốc gia, viện nghiên cứu xây dựng, công đoàn hoặc Hiệp hội nghề nghiệp).

Ngược lại, ở một số quốc gia, đặc biệt là những nước đang phát triển không quy định các hoạt động của thợ ống nước bằng luật, việc này có thể góp phần đáng kể vào việc hệ thống phân phối kém chất lượng.

Apartment 15

THÀNH LẬP CHƯƠNG TRÌNH ĐÀO TẠO

hách thức đầu tiên trong việc thành lập một chương trình đào tạo tại một thành phố hoặc quốc gia chưa từng có chương trình này là việc tuyển dụng các cá nhân có đủ năng lực và kinh nghiệm hỗ trợ thiết lập các chương trình đào tạo và chứng nhận, điều

16 Apartment

này có thể giải quyết bằng cách mời các thợ ống nước được đào tạo tốt từ bên ngoài khu vực địa phương hoặc từ các quốc gia lân cận. Các chương trình đào tạo ban đầu có thể được thiết lập ở quy mô nhỏ và sau đó có thể được mở rộng để đáp ứng nhu cầu của khu vực.

Apartment 17

TIÊU CHUẨN ĐỐI VỚI VẬT LIỆU SỬ DỤNG TRONG MẠNG LƯỚI ĐƯỜNG ỐNG

18 Apartment

Apartment 19

iêu chuẩn gồm tập hợp các quy tắc phác thảo các đặc điểm kỹ thuật như kích thước, thiết kế vận hành, vật liệu và hiệu năng, hoặc mô tả chất lượng vật liệu, sản phẩm hoặc hệ thống. Các tiêu chuẩn này phải đề cập đến hiệu năng kỳ vọng của sản phẩm đối với các ứng dụng cụ thể, bởi đối với trường hợp chứa nước uống, các hóa chất có thể bị hòa từ sản phẩm vào nước. Mục đích của tiêu chuẩn là cung cấp các thông số kỹ thuật tối thiểu về chất lượng, an toàn hoặc hiệu suất để đảm bảo các sản phẩm và hiệu năng đồng nhất, đồng thời loại bỏ sự không rõ ràng về tính phù hợp của một số sản phẩm thương mại đối với các ứng dụng cụ thể.

20 Apartment

Hơn nữa, chúng cũng giúp làm giảm nguy cơ lỗi do người lắp đặt và đảm bảo cho chủ sở hữu hệ thống phân phối đồng thời cung cấp định hướng cho các nhà sản xuất về sản phẩm của họ. Một số các tiêu chuẩn quốc tế còn giúp tăng hiệu quả kinh tế cho cả nhà sản xuất và người sử dụng bằng cách giảm số lượng sản phẩm cùng loại. Các tiêu chuẩn này có thể được phát triển bởi ngành công nghiệp, các tổ chức phi lợi nhuận hoặc hiệp hội thương mại, cũng như các Cơ quan Quốc gia hoặc Quốc tế. Sự tồn tại của các tiêu chuẩn và người chứng nhận khiến cơ quan quản lý cần phải xây dựng các tiêu chuẩn cho từng trường hợp và hệ thống đánh giá sản phẩm của riêng mình.

Apartment 21

Sự tồn tại của một tiêu chuẩn không phải lúc nào cũng đảm bảo rằng tất cả các sản phẩm đều đáp ứng một tiêu chuẩn cụ thể. Kiểm tra và cân bằng là yếu tố quan trọng để đảm bảo tính đồng nhất của một sản phẩm, điều này đạt được qua việc đánh giá tính tuân thủ. Việc đánh giá tính tuân thủ, lập danh sách sản phẩm và chứng nhận đều mang một ý nghĩa chung. Nói một cách đơn giản thì sản phẩm, vật liệu hoặc thiết bị đã được thử nghiệm và xác minh để đáp ứng thông số kỹ thuật tiêu chuẩn. Có ít nhất ba loại chứng nhận: nhà sản xuất hoặc người bán tự chứng nhận và đảm bảo bằng phương thức bảo hành hoặc hợp đồng; nhà sản xuất hoặc người bán có được sự xác minh của phòng thí nghiệm theo hợp đồng; nơi sản phẩm thương mại cụ thể đã được đánh giá bởi một bên thứ ba (kiểm tra) hay Cơ quan (chứng nhận) độc lập đáng tin cậy có một hệ thống kiểm soát hiệu lực của chứng nhận mà không có bất kỳ liên đới gì tới Nhà sản xuất hoặc người bán.

22 Apartment

Đánh giá sự phù hợp, dưới bất kỳ tên gọi nào, có nghĩa là một sản phẩm, dịch vụ, vật liệu, hệ thống, thiết bị hoặc thành phần đã trải qua thử nghiệm đảm bảo đáp ứng tiêu chuẩn đối với vật liệu, hệ thống, thiết bị hoặc thành phần đó. Có một số tổ chức thực hiện đánh giá sự phù hợp và trong hầu hết các trường hợp, nếu một sản phẩm, vật liệu, hệ thống, thiết bị hoặc thành phần cụ thể đáp ứng một tiêu chuẩn được chỉ định, tổ chức thử nghiệm có thể cho phép gắn nhãn hiệu hoặc biểu tượng của tổ chức trên sản phẩm, vật liệu, hệ thống, thiết bị hoặc thành phần để chứng nhận rằng tiêu chuẩn đã được đáp ứng thành công.

Apartment 23

và được sử dụng trong

Mạng lưới đường ống Tiêu chuẩn cho các sản phẩm vật liệu ộ bền của một hệ thống phân phối phụ thuộc vào chất lượng của các bộ phận cấu thành và kỹ năng của những người lắp đặt. Không có hệ thống phân phối nào, dù được thiết kế tốt đến đâu, có thể hoạt động an toàn hoặc hợp vệ sinh nếu các sản phẩm hoặc vật liệu được sử dụng không đạt yêu cầu. Điều ngược lại cũng đúng - nếu sử dụng các sản phẩm hoặc vật liệu có chất lượng tốt nhất nhưng lắp đặt không đúng cách, hệ thống sẽ bị hỏng.

24 Apartment

Hầu hết các nước công nghiệp đều có các tiêu chuẩn hoặc quy chuẩn quốc gia đặt ra các yêu cầu tối thiểu về đặc điểm kỹ thuật vật liệu, thiết kế và sử dụng các sản phẩm ống nước cụ thể. Tuy nhiên, các Quy chuẩn kỹ thuật về hệ thống phân phối khác nhau đáng kể tùy theo mức độ mà chúng quy định các tiêu chuẩn cho sản phẩn đường ống nước và các nội dung khác. Một số quốc gia cho rằng nên giảm thiểu mức độ chi tiết trong khi những quốc gia khác lại rất đề cao việc này.

Apartment 25

uy nhiên, dù là Quy chuẩn thế nào thì cũng cần cho phép giới thiệu và sử dụng các sản phẩm, vật liệu và cách thức lắp đặt tiên tiến nhất mà không quá trễ. Các quốc gia là thành viên của Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) có thể áp dụng khuôn khổ ISO làm tiêu chuẩn tối thiểu cho các sản phẩm và vật liệu của hệ thống phân phối. Hướng dẫn của WHO về Chất lượng Nước uống nên được sử dụng làm tài liệu tham khảo trong các quyết định liên quan đến các vấn đề sức khỏe. Điều quan trọng là phải đảm bảo rằng các sản phẩm và vật liệu trong hệ thống phân phối được sử dụng phổ biến là cùng loại, ít nhất là trên khắp một quốc gia, để tận dụng lợi thế về quy mô trong sản xuất và đảm bảo khả năng tiếp cận dễ dàng.

26 Apartment

uá trình chứng nhận chất lượng của các sản phẩm ống nước có thể đòi hỏi phải thiết lập các cơ sở thử nghiệm, nơi mà sản phẩm có thể được đánh giá. Trong nhiều trường hợp, sẽ là tiết kiệm hơn nếu chỉ cần áp dụng một chương trình chứng nhận và tiêu chuẩn quốc tế, điều này cũng sẽ tránh sự gia tăng không cần thiết của các tiêu chuẩn.

Người chứng nhận sản phẩm và cơ sở thử nghiệm của họ phải đạt tiêu chuẩn cao nhất và chịu sự đánh giá từ bên ngoài. Việc đưa các vật liệu và sản phẩm phù hợp vào sử dụng phải được giám sát bởi những thợ sửa ống ước có trình độ được đào tạo bởi họ có thể xác định đâu là các sản phẩm thích hợp đối với từng trường hợp.

Apartment 27

Lựa chọn sản phẩm phù hợp

rên thế giới có rất nhiều tiêu chuẩn cùng tổ chức chứng nhận và do đó, một quốc gia không cần thiết phải phát triển một bộ tiêu chuẩn riêng, bên thi công sẽ quyết định áp dụng một trong các hệ thống tiêu chuẩn hiện có và lựa chọn các sản phẩm đáp ứng được các yêu cầu của hệ thống đó.

Khi đánh giá một sản phẩm hoặc vật liệu, cơ quan quản lý (hoặc người chứng nhận) phải xem xét các yếu tố như sau:

?

Sản phẩm hoặc vật liệu có phù hợp với việc lắp đặt hoặc mục đích sử dụng không?

?

?

Sản phẩm hoặc vật liệu có gây hại cho sức khỏe cộng đồng khi hoạt động bình thường không?

Sản phẩm hoặc vật liệu nguy cơ bị thải ra môi trường (ví dụ: nước) ngay từ đầu hoặc sau khi hết tuổi thọ sử dụng không?

28 Apartment

Apartment 29

Tất cả các đường ống, van, vòi và các khớp nối khác được sử dụng để cung cấp nước uống hoặc loại bỏ nước thải không được chứa các chất độc hại vượt quá mức quy định như chì, cadimi và asen.

Các đường ống, van, vòi và các khớp nối khác phải có khả năng dẫn nước ở áp suất được chỉ định

30 Apartment

trong môi trường quy định và phải có đủ độ bền để chứa áp suất bên trong. Hơn nữa, chúng cũng phải có khả năng chịu áp lực bên ngoài nếu chúng được chôn sâu dưới đất. Các tác động của môi trường như nóng, lạnh, giãn nở, co rút, ăn mòn, độ pH và vi khuẩn cũng cần được cân nhắc.

WHO và các Cơ quan Chính phủ từ nhiều quốc gia đã phát triển các hướng dẫn hoặc tiêu chuẩn đưa ra mức nồng độ tối đa có thể chấp nhận được của kim loại, hóa chất và các chất gây ô nhiễm khác trong nguồn cung cấp nước uống công cộng (WHO 2004a). Các hướng dẫn hoặc tiêu chuẩn này sau đó được áp dụng cho các chất gây ô nhiễm rò rỉ từ các thiết bị cố định và mạng lưới hệ thống đường ống liên quan. Ví dụ, tiêu chuẩn có thể yêu cầu mức độ rửa trôi của kim loại nặng không được vượt quá 10% tiêu chuẩn nước uống dựa trên một thử nghiệm tiêu chuẩn mô phỏng các điều kiện sử dụng và tiếp xúc.

Apartment 31

ột số nhà chức trách cũng nhấn mạnh rằng hệ thống đường ống cho hệ thống thoát chất và nước thải phải tuân theo cùng một tiêu chí về vật liệu.

Các nhà sản xuất kinh doanh trong những lĩnh vực này có nghĩa vụ phải tuân thủ nếu không muốn đối diện với nguy cơ mất thị phần hoặc có thể bị truy tố. Các tiêu chuẩn đặt ra cho các vật liệu tiếp xúc với nước uống là các yêu cầu tối thiểu và dựa trên những điều kiện sử dụng cụ thể; ví dụ, một sản phẩm thích hợp cho hệ thống nước lạnh, trong hầu hết các trường hợp, sẽ không được chấp nhận cho hệ thống nước nóng. Thông thường, đường ống và vật liệu xây dựng sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi môi trường khắc nghiệt. Tóm lại, bên thi công và giám sát có nghĩa vụ trong việc đảm bảo vật liệu được lựa chọn phù hợp với các tiêu chuẩn đồng thời không bị ảnh hưởng quá mức bởi các yếu tố cục bộ.

32 Apartment

Tương tự việc đảm bảo chất lượng của vật liệu sử dụng trong mạng lưới đường ống, chính quyền địa phương hoặc Cơ quan quản lý phải đặt ra các tiêu chuẩn về trình độ được đào tạo đạt được của nhân viên lắp đặt. Ở một số quốc gia, vì lý do kinh tế, giao thông, hoặc tiếp cận thị trường quốc tế còn hạn chế, việc lựa chọn vật liệu phù hợp cho hệ thống phân phối thường gặp nhiều rào cản.

Apartment 33

Vật liệu KIM LOẠI và PHI KIM LOẠI sử dụng trong ĐƯỜNG ỐNG Có hai nhóm vật liệu phù hợp trong việc lắp đặt hệ thống đường ống nước: vật liệu kim loại và vật liệu phi kim loại. Trong đó, các vật liệu được sử dụng phổ biến nhất là thép hoặc sắt mạ kẽm, đồng, polybutylen, polyvinylclorua không hóa dẻo (PVC), Polyvinyl clorua clo hóa (CPVC) và polyetylen (PE), các hợp kim kim loại có đặc tính hiệu suất vượt trội cũng được sử dụng rộng rãi.

Ngày nay, vật liệu và công nghệ xây dựng mới liên tục được phát triển cho ngành xây dựng và ngành công nghiệp ống nước.

Do vậy, nếu không có hình thức kiểm soát chất lượng, một số nhà sản xuất sẽ dễ dàng sử dụng các vật liệu kém chất lượng, gây ra thiệt hại cho đơn vị thi công lắp đặt và người dùng cuối. Điều này có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến môi trường và sức khỏe cộng đồng.

34 Apartment

Apartment 35

36 Apartment

Thép hoặc sắt mạ kẽm hép hoặc sắt mạ kẽm là vật liệu làm đường ống truyền thống trong ngành công nghiệp ống nước để dẫn nước sinh hoạt và nước thải. Thuật ngữ “mạ kẽm” từng được gọi là “mạ kẽm nhúng nóng”, hay nói cách khác là ngâm vật liệu hoàn toàn trong kẽm nóng chảy sau khi được xử lý vệ sinh sơ bộ. Công nghệ này giúp bảo vệ bên trong và bên ngoài ống kim loại ở một mức độ chắc chắn nhất định. Gần đây hơn, công nghệ mạ điện được sử dụng có khả năng tạo lớp hoàn thiện bên ngoài đẹp hơn nhưng ít hoặc không có lớp bảo vệ bên trong. Mặc dù xuất hiện trong nhiều Quy chuẩn kỹ thuật trên thế giới, sự phổ biến của đường ống mạ kẽm đang giảm dần. Nó vẫn đang được sử dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp phòng cháy chữa cháy, nhưng nhìn chung ngày càng có nhiều hạn chế về cách thức và vị trí sử dụng đường ống mạ kẽm. Một trong số đó là hiện tượng ăn mòn từ bên trong và bên ngoài khi đường ống mạ kẽm được kết nối với các vật liệu khác nhau, chẳng hạn như hợp kim đồng (đồng thau) trong vòi và van. Hiện tượng ăn mòn bên trong gây ra những mùi khó chịu và tạo kết tủa từ muối sắt trên quần áo.

Việc sử dụng thép hoặc sắt mạ kẽm làm đường ống dẫn nước uống sẽ gặp vấn đề lớn khi dòng nước bị chảy chậm hoặc dừng hẳn trong một thời gian do ăn mòn bên trong. Đường ống thép hoặc sắt mạ kẽm cũng có thể gây ra vị và mùi khó chịu cho nước nếu bị rỉ sét ăn mòn. Hệ thống đường ống mạ kẽm thường được sử dụng ngoài trời, nhưng do kích thước hoặc khối lượng lớn của đường ống và các khớp nối cùng sự thiếu linh hoạt tổng thể, dẫn đến việc vật liệu này không được ưa thích đối với đường ống nước trong nhà. Ống mạ kẽm rất nặng khi lắp đặt và thường được nối bằng cách luồn và vặn các thành phần với nhau, đây là một yếu điểm khi so sánh với các đường ống được làm từ vật liệu khác.

Apartment 37

Ống đồng ng đồng cực kỳ linh hoạt và có đường kính tổng thể nhỏ hơn so với ống mạ kẽm. Do hiện tượng ăn mòn có thể xuất hiện khi đưa đường ống đồng vào vận hành, mặc dù thường ở mức độ nhẹ hơn so với thép mạ kẽm; bên thi công cần cẩn thận để tránh cho ống đồng tiếp xúc với các kim loại khác. Ống đồng với phần thành ống mỏng hơn nên tương đối nhẹ khi lắp ráp và dễ dàng tạo hình theo yêu cầu.

Khi được lắp ráp đúng cách, ống đồng có thể hòa hợp vào các cấu trúc xây dựng mà không gặp khó khăn hay gây trở ngại gì. Hệ thống đường ống có thể được lắp ráp cùng với các phụ kiện nén hoặc hợp chất hàn không chì. Người thợ thực hiện hàn đường ống buộc phải có tay nghề cao.

38 Apartment

Ống đồng cũng đặc biệt hữu ích với hệ thống cấp nước nóng, tuy nhiên, hao hụt nhiệt trở thành một vấn đề nếu đường ống không được cách nhiệt đầy đủ. Bên thi công nên xem xét nguy cơ ăn mòn điện phân đối với các vật liệu kim loại, điều mà xảy ra phổ biến nhất khi các ống hoặc khớp nối mạ kẽm kết nối với các khớp nối hợp kim đồng (đồng thau).

Bên thi công phải lưu ý nước chảy qua hệ thống đường ống đồng không được vượt quá 3 mét mỗi giây. Nếu vượt quá sẽ có nguy cơ cao là lỗ khoan bên trong của hệ thống đường ống sẽ bị xói mòn do dòng chảy và tốc độ sục rửa cao.

Do tính dẫn điện của đồng nên cần đảm bảo rằng các kết nối tiếp địa được tách biệt khỏi hệ thống đường ống và bất kỳ hệ thống dây điện nào.

Apartment 39

Polybutylen rong các hệ thống đường ống phi kim ở một số nước công nghiệp, Polybutylen đang được chấp nhận như một vật liệu thích hợp cho việc dẫn nước sinh hoạt. Tuy nhiên tại Hoa Kỳ, nó bị cấm sử dụng do các vấn đề về rò rỉ tại các khớp nối dẫn đến những thiệt hại cho nguồn nước. Polybutylen rất dễ xử lý và lắp đặt, có thể được sử dụng cho nguồn cung cấp nước nóng và lạnh cho nhà ở. Tuy nhiên, người lắp đặt cần phải thận trọng vì nó có thể bị biến đổi hóa học nếu tiếp xúc với áp suất và nhiệt độ quá cao, và việc tiếp xúc với tia cực tím cũng gây tổn hại cho vật liệu.

40 Apartment

Một số hệ thống mối nối giúp kết nối các hệ thống đường ống polybutylen như hàn nhiệt điện, hàn nóng chảy mối nối cùng nhiều phương pháp nối cơ học.

Một số phương pháp nối cơ học dựa vào vòng kẹp trong khi những phương pháp nối sử dụng khớp nối kiểu nén thông qua đai ốc hoặc dây đai uốn nén. Một số hệ thống nối bao gồm các vật liệu kim loại có thể không thích hợp ở một số vị trí hoặc điều kiện. Ống polybutylen có thể dài tới 6 mét khi thẳng hoặc 60 mét khi cuộn.

Apartment 41

Polyvinyl clorua clo hóa (CPVC)

42 Apartment

được sử dụng rộng rãi trong hệ thống phân phối và vệ sinh nước nóng và lạnh.

CPVC là một loại nhựa dẻo được sản xuất bằng cách trùng hợp vinyl clorua và thêm vào clo. Đường ống CPVC được sản xuất bằng phương pháp ép đùn với kích thước đường kính từ 0,25 inch (0,635 cm) đến 12 inch (30,5 cm) trong Bảng 40, Bảng 80 và tỷ lệ kích thước tiêu chuẩn (SDR Đường ống CPVC được sản xuất theo kích thước tương đương với ống đồng nhưng có khả năng chống ăn mòn và chịu axit tốt hơn nhiều so với ống đồng. CPVC nhẹ, không độc hại và không mùi, đồng thời làm giảm sự phát triển của nấm, tảo và vi khuẩn, được thiết kế để chịu áp suất hoạt động liên tục 600 kPa ở nhiệt độ 95˚C. Với đường ống này, thì ống và khớp nối được cắt dễ dàng và nối bằng phương pháp hàn với dung môi.

Apartment 43

Polyvinyl clorua không hóa dẻo (PVC)

Đường ống PVC khi được sử dụng cùng mối nối hàn bằng dung môi có kích thước tương đương với đường mạ kẽm nhưng có khối lượng nhẹ hơn nhiều.

Bên trong hoặc bên ngoài đường ống PVC không xảy ra hiện tượng ăn mòn như đường ống thép mạ kẽm, tuy nhiên đường ống này dễ bị ảnh hưởng bởi các tác động vật lý nếu lộ thiên trên mặt đất và trở nên giòn hơn khi tiếp xúc với tia cực tím. Đường ống PVC rất nhẹ nhưng lại quá cồng kềnh và không có tính thẩm mỹ khi sử dụng trong các công trình để ở. Nó được sử dụng rộng rãi khắp thế giới cho việc thoát nước (chất thải, nước thải, nước mưa).

44 Apartment

Kích thước đường ống đề cập chỉ mang tính lý thuyết không phải thực tế; Ví dụ, ống kích thước 1 inch trong Bảng 40 có đường kính thực tế bên ngoài là 1,32 inch và bên trong là 1,049 inch.

Kích thước ống đồng (CTS) đã được thêm vào Kích thước ống sắt (IPS) khi ống đồng được phát triển. Kích thước của ống CTS gần với kích thước thực tế hơn IPS. Thông thường, một sản phẩm được sản xuất từ IPS được gọi là “pipe” và một sản phẩm từ CTS được gọi là “tubing”. Đường ống CPVC là một ngoại lệ, chúng được gọi là “pipe” nhưng được bán theo CTS. PVC có thể dùng dung môi hàn hoặc hệ mối nối vòng cao su (đàn hồi) dành cho hệ thống thoát nước bên trong hoặc bên ngoài.

Người lắp đặt cần thận trọng khi sử dụng PVC gần máy đun nước nóng và các nguồn nhiệt tương tự. Ngoài các vấn đề cố hữu liên quan đến sự giãn nở và co lại của PVC, vật liệu này sẽ mềm và biến dạng nếu tiếp xúc với nhiệt độ vượt quá 65°C. Apartment 45

Polyetylen (PE) Ống và khớp nối PE có nhiều loại và kiểu dáng đã tồn tại hơn năm mươi năm. Với các yêu cầu thị trường ngày nay, ống PE phân thành thành ba nhóm:

Ống PE mật độ cao: Khả dụng ở trạng thái giảm ứng suất sau sản xuất (PE tốt nhất trên thực tế), hoặc được sản xuất bằng phương pháp ép đùn chưa qua xử lý. Nó được sử dụng chủ yếu cho các công trình thoát nước và có thể chịu được nhiệt độ cao hơn PVC. Để tránh các vấn đề về lắp đặt và độ oval khi đặt ống đến cao trình thi công tốt nhất nên sử dụng ống thẳng, thường dài đến 6 mét. Các mối nối được tạo bằng cách hàn điện nóng chảy, hàn đối đầu hoặc các mối nối dạng nén với các đường ống và khớp nối có đường kính nhỏ hơn.

46 Apartment

Ống PE mật độ trung bình Linh hoạt hơn so với ống mật độ cao, nó có thành ống mỏng hơn một chút và có khả năng chịu áp suất bên trong cao hơn. Đây là vật liệu ưu tiên khi thi công đường ống vận chuyển nước uống kéo dài. Do ứng dụng và đặc tính vượt trội, nó thường khả dụng ở dạng cuộn có chiều dài lên đến 200 mét (650 feet), tùy thuộc vào đường kính. Phương pháp nối đối với ống PE mật động trung bình cũng giống như đối với ống PE mật độ cao. Đối với những vùng khí hậu lạnh hơn, ống PE dạng cuộn có thể rất khó sử dụng và không thực tế.

Ống PE mật độ thấp Thích hợp cho ngành tưới tiêu, nơi có áp suất vận hành rất thấp, độ linh hoạt cao và chi phí cần thiết thấp. Ống và khớp nói PE mật độ thấp không được cấp phép sử dụng khi kết nối với nguồn nước ở nhiều quốc gia vì chúng có áp suất thấp và tỷ lệ rò rỉ cao.

Apartment 47

CÁC VẤN ĐỀ CHUNG LIÊN QUAN ĐẾN SỬ DỤNG

Hiện nay, rất nhiều hệ thống đường ống composite PE và vật liệu nhựa mới liên tục được phát triển. Mỗi loại cần phải được xem xét dựa trên giá trị của nó đối với từng ứng dụng cụ thể. Trong một số loại, cấu trúc phân tử được liên kết chéo để tạo ra sản phẩm có tính năng vượt trội hơn với độ dày thành mỏng

48 Apartment

hơn nhằm tiếp kiệm lượng nguyên liệu thô. Việc kết hợp các loại vật liệu thô khác nhau bằng cách cán, đùn lớp phủ hoặc chỉ cần thêm vật liệu gia cố trong quá trình ép đùn là đã có thể nâng cao chất lượng cấu trúc cụ thể của vật liệu để khiến nó có thể sử dụng trong cả công trình đường ống nước chuyên dụng và sinh hoạt.

ới việc đáp ứng các tiêu chuẩn về sức khỏe, an toàn và độ bền, ống và khớp nối được sản xuất từ vật liệu nhựa có nhiều ưu điểm để sử dụng cho cả hệ thống ống nước nóng và lạnh. Chúng nhẹ, dễ dàng xử lý, vận chuyển, và cần ít mối nối hơn so với ống kim loại với cùng một chiều dài. Ống và khớp nối được sản xuất từ vật liệu nhựa có thể tốn nhiều chi phí để mua hơn so với ống kim loại, nhưng thời gian lắp đặt hệ thống ống nhựa nói chung ít hơn nhiều so với hệ thống kim loại và điều này có thể giúp tiết kiệm trong tổng thể.

Apartment 49

Đối với một dự án lớn, không có gì lạ khi nhà sản xuất ống nhựa đưa máy đúc hoặc ép đùn với khuôn dập, dụng cụ và nguyên liệu phù hợp, và bắt đầu sản xuất gần thị trường hoặc địa điểm của dự án. Điều này có thể giúp tiết kiệm chi phí vận chuyển và xếp dỡ. Đôi khi chỉ có những đường ống cần được sản xuất tại các địa điểm ở xa do thể tích và khớp nối của chúng, đặc biệt là khi có rất nhiều loại kích thước sẽ được đưa đến riêng.

50 Apartment

Đối với các hệ thống đường ống nước, điều quan trọng là các loại ống khác nhau được giữ tách biệt và không được lẫn với các sản phẩm tương tự. Ví dụ, không nên sử dụng ống và khớp nối thoát nước mưa cho các đường ống dẫn nước vệ sinh (đất, chất thải hoặc ống thông hơi) bởi chúng có phần thành mỏng hơn và không được thiết kế để chịu nhiệt độ cao hay được chôn sâu hơn so với các ứng dụng trên hay gần mặt đất khi mà độ bền là mối quan tâm hàng đầu. Ngược lại, ống thoát nước, chất thải và thông hơi vẫn có thể được sử dụng để thoát nước mưa nhưng chi phí của chúng quá cao và gây lãng phí nếu chỉ dùng vào việc đó.

Một số Tiêu chuẩn và Quy chuẩn yêu cầu các loại ống và khớp nối phải có màu sắc khác nhau để xác định công năng sử dụng của chúng nhằm hỗ trợ người lắp đặt cũng như để tránh các kết nối chéo sau này. Ví dụ, ống và khớp nối PVC dễ dàng được sản xuất với nhiều màu sắc khác nhau; đối với các vật liệu không dễ tạo màu có thể dựa vào sọc màu đặt trên đường ống trong quá trình đùn ép hoặc các dải sơn và nhãn dán sau khi lắp đặt, v.v. Các Cơ quan chức năng khác như Cơ quan cung cấp điện và khí đốt cũng có thể sử dụng màu để đánh dấu. Để tránh nhầm lẫn, cần cần thận khi điều phối các chiến lược đánh dấu hoặc chính sách cho tất cả các đường ống và dịch vụ.

Apartment 51

ỐNG ĐẤT NUNG ng đất nung còn được gọi là sứ, gốm, hoặc đất sét thủy tinh hóa. Đất nung bỏ lò là vật liệu được sử dụng phổ biến nhất cho hệ thống thoát nước dưới mặt đất. Ống đất nung có thể được sản xuất trong nước ở hầu hết mọi quốc gia miễn là có nguồn đất sét chất lượng tốt và nguồn cung cấp năng lượng để nung. Trong quá khứ, quá trình tráng men được thực hiện bằng cách đưa muối vào cuối quá trình nung, tuy nhiên phương pháp này sẽ làm hỏng lò nung và không phải lúc nào cũng tạo ra lớp men đều. Trong những năm gần đây với công nghệ quản lý và vật liệu tiên tiến, kết hợp với việc sử dụng các lò nung kiểu hầm tinh vi, trên thị trường đã xuất hiện một thế hệ ống và phụ kiện bằng đất nung thủy tinh hóa hoàn toàn mới với chất lượng cao cấp hơn trước đây rất nhiều. Chúng có khả năng chống hóa chất và nhiệt độ với các khớp nối đàn hồi, tuy nhiên chúng chưa được lắp đặt nhiều trong các hộ gia đình do chi phí lắp đặt cao nhưng chúng lại rất phổ biến trong khu thương mại hoặc công nghiệp.

52 Apartment

Việc lắp đặt đường ống thoát nước bằng đất nung kiểu cũ rất khó khăn và phải thường xuyên bảo trì do bị gãy và tắc nghẽn, tính rắn vốn có của hệ thống kiểu cũ có thể khiến các đường ống bị gãy tại các khớp nối hoặc khiến bản thân đường ống bị gãy gần khớp nối ngay sau vòng đệm. Rễ cây có thể mọc chen vào khe hở đường ống bị vỡ và cuối cùng sẽ làm tắc ống. Trong một số trường hợp, nước ngầm có thể ngấm vào cống khiến hệ thống bị quá tải, ngoài ra còn xuấy hiện nguy cơ làm ô nhiễm nguồn nước ngầm có thể đến từ rò rỉ nước thải thô từ mối nối hoặc đường ống bị hỏng.

Nhựa, chủ yếu là PVC, hiện nay là vật liệu được sử dụng phổ biến nhất cho các hệ thống thoát nước thải. Các vật liệu khác như gang, gang dẻo, đồng, xi măng sợi và bê tông đặc đôi khi cũng được sử dụng cho hệ thống thoát nước. Mỗi vật liệu đều có điểm mạnh và điểm yếu riêng; tuổi thọ sử dụng của vật liệu phụ thuộc vào mức độ lắp đặt, tính chất của nước hoặc môi trường lắp đặt.

Apartment 53

Thiết kế các thiết bị phân phối nước Cả vật liệu cấu thành và thiết kế của các thiết bị phân phối nước (bồn tắm, bồn rửa mặt, bồn tắm, bệ xí, v.v.) phải tuân theo các tiêu chuẩn và chứng chỉ để đảm bảo tính nhất quán và an toàn. Các thiết bị không nên có phần nhô ra và cạnh nhọn vì có thể gây thương tích cho người sử dụng. Để ngăn chặn khí ga từ cống xâm nhập vào khu vực lắp đặt thiết bị, bên thi công cần thiết kế kết hợp một bẫy nước cố định với ống nối. Đồng thời, để bảo vệ nguồn cung cấp nước uống, tất cả các thiết bị phân phối nước phải được

54 Apartment

thiết kế sao cho đảm bảo rằng nước đi vào sẽ qua một khe khí. Vòi nước phải phù hợp với thiết bị mà nó gắn vào. Khi lắp đặt, cần có môt khoảng cách nhất định giữa điểm thoát nước của vòi nước và thiết bị đầu ra với lỗ thoát nước tràn. Lỗ thoát nước tràn hoàn toàn có thể bị tắc dẫn đến việc khoảng hở không khí không được đảm bảo.

Trong các trường hợp mà ống mềm được gắn vào đầu ra của nước và không thể có khe hở không khí, cần lắp đặt thiết bị chống chảy ngược phù hợp

Ta nên cân nhắc cách sử dụng và văn hóa địa phương khi đánh giá các yêu cầu về hệ thống ống nước, ví dụ như việc lựa chọn bồn cầu có bệ ngồi hoặc bệ ngồi xổm. Ta cũng có thể tổ chức các buổi đào tạo về cách sử dụng các thiết bị nhằm đảm bảo rằng chúng được duy trì ở trạng thái hợp vệ sinh. Ở một số khu vực tôn giáo, người ta thường đặt vòi cấp nước uống liền kề với thiết bị nhà vệ sinh để thuận lợi cho việc gội rửa cá nhân trong tôn giáo.

Đối với những trường hợp như vậy, ta cần phải thực hiện các biện pháp nghiêm ngặt để ngăn ngừa ô nhiễm hoặc kết nối chéo với hệ thống cấp nước uống.

Apartment 55

Thiết bị Vệ sinh

ác thiết bị vệ sinh phải bền, nhẵn và không thấm nước.

Không được có bề mặt khuất có thể bị bám bẩn hoặc ô nhiễm, cả bề mặt bên trong và bên ngoài đều phải dễ làm sạch. Vật liệu phổ biến nhất và tiết kiệm nhất cho các thiết bị trong nhà như bồn cầu, bồn tiểu và chậu rửa là sứ tráng men. Các thiết bị sử dụng hàng ngày như bồn rửa trong nhà bếp và bồn giặt quần áo nên sử dụng thép không gỉ để nâng cao độ bền, ngoài ra thép tráng men và vật liệu nhựa thích hợp cũng có thể được xem xét.

56 Apartment

Vật liệu nhựa thường được sử dụng cho bồn tắm, khay tắm đứng, bồn giặt, bồn chứa, chậu rửa và bồn cầu và thường được gia cố bằng sợi thủy tinh để gia tăng cường độ và độ bền. Vật liệu nhựa mặc dù nhìn chung có độ bền cao nhưng rất dễ bị hư hỏng bề mặt do trầy xước và vết cắt. Thép không gỉ là vật liệu được ưa chuộng cho các thiết bị phân phối nước ở những vị trí có rủi ro gây hư hại đến từ người sử dụng, chẳng hạn như trong các cơ quan và các cơ sở công cộng. Thép không gỉ hiện là sự lựa chọn phù hợp duy nhất trong các lĩnh vực chế biến thực phẩm thương mại hoặc công nghiệp.

Apartment 57

ản xuất ống nước từ bất kỳ vật liệu gì đều tốn kém bởi vốn đầu tư ban đầu vào nhà máy và các công cụ đi kèm là khá lớn. Trừ khi dự trù được khối lượng sản xuất lớn còn không thì chi phí nhập những mặt hàng này sẽ thấp hơn. Các vật liệu như bê tông có thể được sử dụng để chế tạo các thiết bị dùng trong công trình dân dụng như là một phương pháp tiết kiệm ngoại tệ. Sản phẩm bê tông tuy có chất lượng kém hơn những sản phẩm nêu ở trên, nhưng chúng có thể là một lựa chọn thiết thực.

58 Apartment

Các sản phẩm bê tông được thiết kế lý tưởng nhất sao cho các góc cả bên trong và bên ngoài được bo tròn để dễ làm sạch và các đường ống thoát có thể được đúc liền vào thân của thiết bị. Thiết bị bê tông nên được giới hạn dùng cho khay tắm đứng và bồn tắm, và có thể cả thiết bị dùng cho giặt giũ như ống xối. Thiết bị bê tông được khuyến khích để đúc tại chỗ nếu có thể để tránh việc phải vận chuyển. Bê tông không nên được chấp thuận để sản xuất bồn hoặc bàn chế biến thức ăn.

Quy chuẩn ở mỗi địa phương phải bao gồm tất cả các vấn đề có thể xảy ra liên quan đến thiết bị bê tông, nguyên tắc thiết kế chung, v…v đồng thời cũng chỉ rõ tỷ lệ cát, cốt liệu, xi măng và nước trong các hướng dẫn trộn, lắp đặt và hoàn thiện chung.

Các cuộc khảo sát sơ bộ cần xác định tình trạng nguồn cung và chất lượng của nguyên liệu địa phương để đảm bảo rằng các sản phẩm có thể được sản xuất theo đúng tiêu chuẩn. Sản phẩm bê tông không thể hoàn toàn chống thấm, ta có thể sử dụng các phương pháp xử lý bề mặt như ốp gạch men để giải quyết vấn đề này.

Apartment 59

60 Apartment

Apartment 61

62 Apartment

Apartment 63

www.iirr.vn