Biuletyn Informacyjny nr 32

Biuletyn Informacyjny

32

JESIEŃ 2014 • ISSN 1427-7093

Nasz Skolimów

A D

M

NUMER •

Zarządu Głównego

Z A S P - S T O WA R Z Y S Z E N I E P O L S K I C H A R T Y S T Ó W T E AT R U, F I L M U, R A D I A I T E L E W I Z J I

Czy uratujemy Dom Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie od... likwidacji?!

Wkrótce

WYDANIE SPECJALNE NR 33 BIULETYNU INFORMACYJNEGO ZASP

4 Słowem wstępu

- Olgierd Łukaszewicz

4 Zwolnić Krzysztofa Mieszkowskiego?

To bardzo proste - Olgierd Łukaszewicz

5 Dyrektorzy do dymisji, czyli wasalizacja teatrów - Roman Pawłowski

43 Odejścia i powroty

FESTIWALE

- Joanna Żędzianowska

21 32. Festiwal Szkół Teatralnych

SEKCJA KRYTYKÓW TEATRALNYCH

23 Festiwal „Dwa Teatry” w Sopocie

- Hanna Karolak

- Janina Klimasowa

spis treści

PREZES

44 Teatr odkryty, teatr niezwykły

już po raz czternasty!

- Andrzej Brzoska/ Janusz Adam Dziewiątkowski

25 W Poraju jak w raju - Krystyna Maciejewska-Gniatkowska 26 Festiwal Singera czyli

Z PRAC ZARZĄDU

przywracanie pamięci - Hanna Karolak

7 Sprawozdanie kwartalne z działalności Zarządu Głównego ZASP - Olgierd Łukaszewicz

29 Wzruszenia najwyższych lotów

SKOLIMÓW

GALERIA SCENOGRAFÓW

10 Spotkanie Koła Młodych ZASP

- Joanna Rawik

30 Julia Skrzynecka

w Skolimowie - Rafał Zawierucha

JUBILEUSZE

46 Jubileusze lipiec- październik 2014 48 Barbara Bittnerówna - Zofia Perczyńska

49 Z wizytą u pani Alicji Boniuszko - Joanna Żędzianowska

50 Kanadyjsko-Polskie Stowarzyszenie Artystyczne King-Matt

POŻEGNANIA

32 Światło w teatrze

51 Tadeusz Wojan - Urszula Binkowska

- Kazimierz Braun

51 Zofia Błońska - Zbigniew Rymarz

MOIM ZDANIEM

14 I znowu o Skolimowie - Zofia Perczyńska

15 Skolimów – moje

osobiste przesłanie - Irena Delmar-Czarnecka

15 Londyńska cegiełka na rzecz weteranów - Piotr Gulbicki

ROZMOWA JUBILEUSZOWA

17 ...Aktor jest jak ogrodnik, żyje z sezonu na sezon...

- Krystyna Piaseczna

52 Ewa Habielska

33 Nie rozumiem...

- Wojciech Maciejewski

- Zbigniew Rymarz

53 Krystyna Marynowska

35 Co nam zostało z tych lat...?

- Witold Sadowy

- Władysław Owczarzak

Z KRAJU ODDZIAŁ W KRAKOWIE

54 Manuela Kiernikówna - Witold Sadowy

54 Małgorzata Gorzewska-Cegiełłowa - Rena Rolska

38 Czas na taniec

56 Maria Krzyszkowska-Nowicka

40 Krótki kurs kostiumu, czyli artystyczny testament Anny Smolickiej - Ziuta Zającówna

57 Stefan Poźniak

- Dominika Jamrozy

- Ryszarda Gozdowska - Krystyna Li-U-Fa

58 Lena Zelwerowicz

ODDZIAŁ WE WROCŁAWIU

- Maria Wilma-Hinz

- Anna Szopa

WSPOMNIENIA

ODDZIAŁ W GDAŃSKU

58 Halina Mikołajska

- Joanna Żędzianowska

59 Szymona Szurmiej

41 Informacja

42 Gdańskie Neptuny

43 Pomagamy młodym artystom - Joanna Żędzianowska

- Witold Sadowy

- Olgierd Łukaszewicz

BIULETYN INFORMACYJNY ZASP Redakcja: Krystyna Piaseczna - Redaktor Naczelna, Barbara Zawada, Andrzej Dębski, Łukasz Kaczyński, Agnieszka Kahl * Adres Redakcji: Zarząd Główny ZASP, 00-536 Warszawa, Al. Ujazdowskie 45, tel. 22 696 79 22, fax 22 696 79 29, e-mail: a.miller@zasp.pl * Redakcja zastrzega sobie prawo dokonywania skrótów i zmian Winieta czołowa, Layout: Marek Lewandowski * Okładka: Barbara Zawada Projekt graficzny, skład, łamanie: Pink Design (www.pink-design.pl), Druk: Grafix-Bis (www.grafixbis.pl) * Wydawca: Zarząd Główny ZASP * Wykorzystano zdjęcia i materiały ze zbiorów: Zarząd Główny ZASP oraz Biura Informacji i Promocji ZASP (Maria Wilma-Hinz), Oddziałów i Kół ZASP oraz archiwów prywatnych.

Biuletyn Informacyjny 32-2014

3

W chwili, gdy zamykamy ten numer „Biuletynu” do druku, finiszujemy z trwającą od kwietnia akcją mającą na celu ustabilizowanie sytuacji DAW. Włączenie DAW do systemu pomocy społecznej pozwoliło tej placówce przetrwać prawie 11 lat. Półtora roku temu urzędnicy pomocy społecznej stwierdzili, że nasz Dom jest za drogi i nie będą go wspierać przez kierowanie do DAW wysłużonych artystów.

Wiemy już, że Minister Kultury nie ma prawnych możliwości przejęcia opieki nad Domem, ani też Minister Pracy i Polityki Społecznej. Wielu ważnych polityków kieruje nasze nadzieje w stronę samorządu stolicy jako ostatniej możliwości ratunku. W tych dniach wręczymy Pani Prezydent Hannie Gronkiewicz-Waltz apel podpisany przez dziesiątki przedstawicieli naszego środowiska. Być może dojdzie do narady wspólnej Pani Prezydent oraz Ministrów w/w resortów z naszym udziałem. Wszyscy chcą nam pomóc, ale wszyscy zasłaniają się krępującym ich chęci prawem. Kiedy kierowałem ZASP-em w latach 2002-2005, po raz

pierwszy zderzyłem się z problemem kto sfinansuje DAW, jeśli nie ma do tego prawa Minister Kultury. Znalezione systemowe rozwiązanie w ramach pomocy społecznej było jedynym wówczas możliwym.

W mojej ocenie, jest to nadal jedyne systemowe rozwiązanie w ramach którego państwo mogłoby wziąć odpowiedzialność za DAW. Niestety, nie może być on domem pracy twórczej, jak sugerują niektórzy, bo faktycznie jest domem opieki. Nawet gdyby DAW był domem pracy twórczej, musiałby być ministerialnym domem pracy twórczej, aby Minister Kultury go utrzymał. Prezesury podjąłem się ostatnio dlatego, że zagro-

fot. E. Gowin

Prezes

Słowem wstępu

żenie dla istnienia Skolimowa było dla mnie oczywiste w dniu wyborów i nie chciałem uchylić się od odpowiedzialności za DAW. Za kilka tygodni wydamy specjalny numer „Biuletynu” poświęcony obronie DAW. Jednak już dziś jest pewne, że za część istotną finansów DAW będzie musiało odpowiadać nasze środowisko. Stąd pytanie: Czy uratujemy Dom Artystów Weteranów Scen Polskich im. Wojciecha Bogusławskiego w Skolimowie... od likwidacji?

Olgierd Łukaszewicz Prezes Zarządu Głównego ZASP

Zwolnić Krzysztofa Mieszkowskiego? To bardzo proste Spór o Dyrektora Mieszkowskiego jest sporem zasadniczym dla rozumienia w Polsce odpowiedzialności samorządów za powierzone im instytucje. Nie powinien ugrzęznąć w sporze o estetykę tego teatru ani o dobór słów.

Zwracam się z apelem do Koleżanek i Kolegów z ZASP, aby spór Dyrektora Krzysztofa Mieszkowskiego z Marszałkiem Radosławem Mołoniem widzieć w perspektywie umowy w sprawie prowadzenia Teatru Polskiego we Wrocławiu jako wspólnej instytucji kultury zawartej 8 września 2005 r. pomiędzy Marszałkiem Województwa Dolnośląskiego Pawłem Wróblewskim i Waldemarem Dąbrowskim, ówczesnym Ministrem Kultury.

W paragrafie 2 punkt 3 stwierdza się: „prowadzenie teatru polegać będzie w wymiarze finansowym na zapewnieniu przez Województwo i Ministra z ich budżetów kosztów (w następujących proporcjach: 50% ze środków Ministra, 50% ze środków Województwa”). Punkt 5 stanowi, że środki finansowe wyniosą 4 500 000 zł każda

4

Biuletyn Informacyjny 32-2014

ze stron. Umowa wynikła z sytuacji województwa w roku 2005, a koszty nie ujęły sytuacji teatru po remoncie (jaki miał miejsce po pożarze teatru). Dyrektorem teatru był wówczas Bogdan Tosza. Intencją Ministra było pomóc Marszałkowi w prowadzeniu teatru, co niestety, Zarząd Województwa potraktował jako częściowe zwolnienie go z odpowiedzialności za teatr i nie chciał przyjąć do wiadomości, że intencją Ministerstwa było wesprzeć działalność artystyczną teatru. Dlatego 19 sierpnia 2009 r. Minister Bogdan Zdrojewski podpisał aneks do w/w umowy z Marszałkiem Markiem Łapińskim, w którym napisano: „dotacja Ministra przeznaczona będzie na działalność merytoryczną teatru. Teatr zobowiązany jest do prowadzenia odrębnej ewidencji środków pochodzących z budżetu Ministra. Minister przeznaczy rocznie

nie mniej niż 4 254 000 zł, a Województwo 5 600 000 zł”.

Wczoraj pan Marszałek Radosław Mołoń stwierdził w wywiadzie, że teatr ma 10 000 000 zł., ale nie wspomniał, że nie cała kwota pochodzi od Zarządu Województwa Dolnośląskiego. Mówi: „wolałbym taki scenariusz: dyrektor Mieszkowski przychodzi do mnie i mówi: Panie Marszałku zapłaciłem już za prąd, wodę, śmieci, wynajem, czyli wszystkie koszty stałe i nie mam teraz za co grać”. Dla Marszałka przede wszystkim liczy się opłacenie wywozu śmieci, opłata za prąd, wodę itd. a nie fakt, czy teatr gra i czy produkuje nowe przedstawienia i czy w konsekwencji artyści otrzymują wynagrodzenie czy też nie.

Najwyższy czas wskazać na forum publicznym, że to organizator samorządowy jest odpowiedzialny za swój teatr, a nie Minister, który wpadł w pułapkę umowy o współprowadzeniu. Kiedy przed laty czyniłem starania na rzecz uratowania Teatru Polskiego we Wrocławiu, kiedy Marszałkiem odpowiedzialnym za kulturę był Marszałek Leszek Ryk, działałem w przekonaniu, że władze dolnośląskie nie potraktują gestu Ministra jako łatwego zwolnienia z ustawowego obowiązku, jakim stało się dla Województwa prowadzenie

Spór o Dyrektora Mieszkowskiego jest sporem zasadniczym dla rozumienia w Polsce odpowiedzialności samorządów za powierzone im instytucje. Nie powinien ugrzęznąć w sporze o estetykę tego teatru ani o dobór słów. To, co zaproponowała pani Strzępka wyklucza ją z kręgu ludzi kulturalnych, ale jej wściekłość trafia w sedno - nie po to jest teatr, żeby nie grał. Podobnie uważa kol. Paweł Łysak, co wyraził w wywiadzie dla „Rzeczpospolitej” (dostępny na e-teatr.pl). Mówi m.in.: „władze muszą pamiętać, że nie da się oszczędzać

bez końca, bez uszczerbku dla jakości artystycznej”.

Prezes

Nie po to jest teatr, żeby nie grał

Teatru Polskiego. Zarząd Województwa zmniejszył w istocie w ten sposób swoje nakłady na działalność teatru. Znam analizy byłego z-cy Dyrektora Grzegorza Stryjeńskiego (przesłałem je Kolegom do wiadomości), z których jednoznacznie wynika, że teatr nie powinien grać ani szykować nowych premier żeby zapłacić za wodę, prąd, śmieci itd. Ta analiza miała na celu edukację odpowiedzialnych za teatr. Nie mogła stać się receptą wprowadzoną w życie.

ZASP-owcy powinni widzieć ten spór we własnym interesie - teatr musi mieć pieniądze w pierwszym rzędzie dla artystów.

Sprawa wody, prądu to obowiązek elementarny właściciela teatru. Tymczasem do ZASP wpłynęło pismo od Marszałka zwracające się o opinię ZASP w sprawie odwołania dyrektora. Jak wynika z pisma, dyrektor przekroczył umowę z Marszałkiem, co automatycznie stanowi ustawową przyczynę dla której zwalnia się dyrektora. Do czego więc potrzebna jest opinia ZASP? Ustawa mówi też o konieczności zasięgnięcia opinii Ministra, który jest w tym wypadku współorganizatorem. Pozostaje mieć nadzieję, że Minister zweryfikuje w dyskusji z samorządem Województwa Dolnośląskiego swój pogląd na rolę, jaką odgrywa będąc współorganizatorem Teatru Polskiego we Wrocławiu.

Olgierd Łukaszewicz Prezes Zarządu Głównego ZASP 3.09.2014 r.

Dyrektorzy do dymisji, czyli wasalizacja teatrów Po dymisji Skolmowskiego i Mieszkowskiego żaden dyrektor teatru nie może czuć się pewny. Ani taki, który prowadzi teatr artystyczny i odnosi sukcesy na świecie, ani taki, który jest świetnym menedżerem i umie na teatrze zarabiać.

W ciągu kilkunastu dni na dwóch krańcach Polski lokalne władze samorządowe postanowiły odwołać dyrektorów dwóch dużych instytucji artystycznych. W Białymstoku zarząd województwa podlaskiego rozwiązał umowę z Roberto Skolmowskim, szefem nowej Opery Podlaskiej, we Wrocławiu tamtejszy urząd marszałkowski wszczął procedurę odwołania Krzysztofa Mieszkowskiego, dyrektora Teatru Polskiego. Żeby produkować spektakle, trzeba się zadłużać Te dwa teatry są na przeciwległych biegunach życia kulturalnego. Otwarta dwa lata temu Opera i Filharmonia Podlaska dopiero szuka swojej tożsamości. Jej repertuar jest eklektyczny, obok opery i koncertów symfonicznych są w nim bajki dla dzieci, musicale i komercyjne koncerty.

Z kolei Teatr Polski to jedna z najbardziej cenionych scen teatralnych w Polsce, stały gość krajowych i zagranicznych festiwali.

Współpracuje z nim czołówka polskich reżyserów: Jan Klata, Krystian Lupa, Michał Zadara, Monika Strzępka.

To, co je łączy, to dług strukturalny - oba teatry dostają od swoich organizatorów dotacje niewystarczające na utrzymanie.

W każdym brakuje blisko 3 mln zł. Aby produkować nowe spektakle, muszą się zadłużać. Polski ma w tej chwili 800 tys. zł długu, Opera Podlaska - ponad 5 mln zł, w tym 3 mln zł kredytu. W obu przypadkach bezpośrednim powodem odwołania dyrektora jest fatalna sytuacja finansowa i złe zarządzanie. Coraz wyraźniej jednak widać, że to nie dyrektorzy źle gospodarują publicznymi pieniędzmi, ale władze nie wywiązują się z obowiązku wspierania swoich instytucji.

Teatr, który nie gra? Porażka Wystarczy przyjrzeć się sytuacji w Operze Podlaskiej. Studium wykonalności - podstawowy dokument, na bazie którego planuje się każdą inwestycję i późniejsze jej utrzymanie - zakładało, że dotacja dla Opery w 2013 roku wyniesie ok. 20 mln zł i co roku będzie zwiększana o pół miliona. Tymczasem łączna dotacja z Ministerstwa Kultury, Urzędu Marszałkowskiego i Urzędu Miasta zamiast rosnąć, spada: w 2012 roku, kiedy Opera inaugurowała działalność, wynosiła 19,5 mln zł, dwa lata później spadła do 18,5 mln zł, czyli 2,5 mln zł poniżej poziomu przewidzianego w studium wykonalności.

W Teatrze Polskim nie było studium wykonalności, bo to instytucja działająca od dawna, jest za to analiza, którą wykonał Grzegorz Stryjeński, zastępca dyrektora do spraw finansowych. Teatr zatrudnił go Biuletyn Informacyjny 32-2014

5

Prezes

w odpowiedzi na żądanie urzędu marszałkowskiego, aby finansami zajął się profesjonalny menedżer (Mieszkowski z zawodu jest krytykiem teatralnym).

Stryjeński miał opracować program naprawczy finansów sceny, tymczasem napisał raport, w którym wykazał, że teatrowi brakuje co roku blisko 3 mln zł na bieżące koszty utrzymania (w sumie teatr dostaje od marszałka i ministra kultury ok. 10 mln zł, dotacja ministerialna idzie na działalność artystyczną).

W ubiegłym roku udało się zmniejszyć zadłużenie, ale teatr nie grał przez kilka miesięcy i przesunął nowe premiery na następny sezon. Z punktu widzenia urzędników wszystko się zgadzało, jednak z punktu widzenia życia kulturalnego była to porażka. Teatr, który nie gra, nie wypełnia swojej misji publicznej. Nie mówiąc już o tym, że pozbawieni spektakli aktorzy żyją na gołej pensji, która w teatrach jest niska (teatry płacą im dodatkowo za każde przedstawienie).

Misja - zarabianie pieniędzy?

Zarówno Mieszkowski, jak i Skolmowski wielokrotnie monitowali swoich organizatorów w sprawie zbyt niskiego finansowania, ale ci, zamiast szukać dodatkowych pieniędzy w budżecie, żądali większych oszczędności. A kiedy to nie przynosiło rezultatu, nasyłali kontrole.

Od lektury protokołów pokontrolnych jeży się włos na głowie, jednak nie z powodu zaniedbań teatrów, ale ignorancji kontrolerów. Na przykład „rewizorzy” z wrocławskiego urzędu marszałkowskiego zarzucili Mieszkowskiemu, że na trzy ostatnie premiery, kosztujące łącznie blisko 1 mln zł, sprzedano tylko 23 bilety, co przyniosło teatrowi 1800 zł wpływu. Czyżby nie wiedzieli, że na premiery zwyczajowo rozdaje się zaproszenia, a potem teatr powtarza spektakle, często przez wiele sezonów?

Z kolei w Białymstoku kontrolerzy rozliczali Skolmowskiego z rzekomej straty na produkcji „Traviaty”. Spektakl kosztował blisko 1,5 mln zł, a wpływy wyniosły pół miliona mniej. Problem w tym, że uwzględnili tylko pierwszy sezon eksploatacji przedstawienia, tak jakby „Traviata” miała w następnym sezonie zejść z afisza.

Równie absurdalne są rady urzędników, jak oszczędzać w teatrze. Marszałek województwa podlaskiego Jarosław Dworzański, ogłaszając rozwiązanie umowy ze Skolmowskim powiedział, że jego następca będzie musiał ograniczyć klasyczną scenografię na rzecz tańszych technik multimedialnych oraz organizować występy gwiazd

6

Biuletyn Informacyjny 32-2014

estrady. - To się zapewne bardziej opłaci wyjaśnił marszałek, dając dowód, że nie rozumie, do czego powołana jest publiczna instytucja kultury i na czym polega jej misja. Na pewno nie na zarabianiu pieniędzy.

Trzymany w kleszczach dyrektor nie będzie podskakiwał Dymisja Skolmowskiego jest w tym kontekście szczególnie absurdalna, ponieważ akurat ten dyrektor świetnie radził sobie od strony komercyjnej. Opera Podlaska nie słynie z wybitnych premier, ma za to frekwencję na poziomie 200 tys. widzów rocznie - jedną z największych w tego typu instytucjach w Polsce.

Dla porównania Teatr Wielki w Poznaniu, który dostaje 7 mln zł więcej dotacji od białostockiej opery, odwiedziło w ubiegłym roku 85 tys. widzów, choć Poznań to większe miasto. Skolmowski miał także rekordowe wpływy - 9 mln zł ze sprzedaży biletów, wynajmu sali. W oczach urzędników okazało się to jednak niewystarczającym osiągnięciem.

Władze samorządowe wmawiają opinii publicznej, że nie mogą spełnić oczekiwań instytucji kultury, bo w budżecie brakuje pieniędzy. Nie jest to do końca prawda, bowiem na inne przedsięwzięcia, na przykład związane z promocją, wojewódzkie samorządy nie szczędzą środków. Dolnośląskie wyda aż 66 mln zł na budowę internetowego portalu o regionie e-DolnySlask.

W rzeczywistości zaniżanie dotacji jest władzom na rękę. To dobry sposób, aby kontrolować podległą instytucję. Trzymany w kleszczach dyrektor nie będzie podskakiwał, wystawiał kontrowersyjnych sztuk, krytykował polityki lokalnych władz.

Niechcący między wierszami przyznał to marszałek województwa dolnośląskiego Radosław Mołoń, który, krytykując Mieszkowskiego za zadłużanie Teatru Polskiego, powiedział tak: „Wolałbym taki scenariusz, kiedy [dyrektor Mieszkowski] przychodzi do mnie i mówi: „Panie marszałku, zapłaciłem już za prąd, wodę, śmieci, wynajem, czyli

Urzędnikom nic nie grozi za głodzenie teatru, natomiast dyrektor za złamanie dyscypliny finansów publicznych może zapłacić rozwiązaniem kontraktu, a nawet zakazem pełnienia funkcji związanych ze środkami publicznymi.

wszystkie koszty stałe, i nie mam teraz za co grać. On tego nie robił. A byłaby wówczas inna sytuacja”.

Marszałek daje więc do zrozumienia, że gdyby dyrektor ukorzył się i poprosił o wsparcie na nowe premiery - dostałby je.

Tylko że nie ma to nic wspólnego z niezależnością instytucji kultury, wpisaną w ustawę o działalności kulturalnej. Dyrektor staje się tutaj wasalem urzędnika, który może mu pomóc lub nie. Pod warunkiem oczywiście, że ten wcześniej zapłaci rachunki.

Urzędnikom nic nie grozi za głodzenie teatru Podobne problemy ma większość teatrów w Polsce. Kontrakty dyrektorskie, które miały uregulować relacje między dyrektorami a organizatorami, okazały się fikcją: nakładają na dyrektorów całą listę obowiązków: określoną liczbę przedstawień w roku, liczbę widzów, premier itd., natomiast nie gwarantują środków na realizację.

Fikcją jest też zapis ustawy o działalności kulturalnej, który zobowiązuje samorządy do pokrycia kosztów utrzymania i działalności instytucji kultury. Organizatorzy mają to w nosie. Urzędnikom nic nie grozi za głodzenie teatru, natomiast dyrektor za złamanie dyscypliny finansów publicznych może zapłacić rozwiązaniem kontraktu, a nawet zakazem pełnienia funkcji związanych ze środkami publicznymi.

Ta dysproporcja w relacjach - artyści władza będzie zawsze prowadziła do kryzysowych sytuacji, jak w przypadku Wrocławia i Białegostoku.

Prezes ZASP Olgierd Łukaszewicz, broniąc dyrektora Mieszkowskiego, napisał, że obecny spór jest zasadniczy dla rozumienia w Polsce odpowiedzialności samorządów za powierzone im instytucje.

Nie mam złudzeń, że zmieni on świadomość urzędników, może jednak doprowadzić do korekty prawa, tak aby lepiej chroniło instytucje przed arbitralnymi decyzjami urzędników.

Jedno jest pewne: po dymisji Skolmowskiego i Mieszkowskiego żaden dyrektor instytucji nie może czuć się pewny. Ani taki, który prowadzi teatr artystyczny i odnosi sukcesy na świecie, ani taki, który jest świetnym menedżerem i umie na teatrze zarabiać. Obie umiejętności to za mało dla naszych panów i władców.

Roman Pawłowski Gazeta Wyborcza Strony Lokalne Białystok nr 212, wydanie z dnia 12/09/2014

z prac Zarządu

Sprawozdanie kwartalne z działalności Zarządu Głównego ZASP Realizując swój statutowy obowiązek, zgodnie z zapisami § 28 ust. 3 Statutu ZASP, Zarząd Główny ZASP – Stowarzyszenia Polskich Artystów Teatru, Filmu, Radia i Telewizji składa niniejsze sprawozdanie ze swej działalności od 9 czerwca do 21 września 2014 r.

W okresie sprawozdawczym odbyło się 5 posiedzeń i podjęto 75 uchwał umożliwiających realizację celów statutowych Stowarzyszenia oraz wypływających ze spraw bieżących. Księga Uchwał stanowi załącznik nr 1 do sprawozdania. Szczegółowe treści Uchwał znajdują się w protokołach z poszczególnych posiedzeń Zarządu Głównego. Niezależnie od posiedzeń, w pilnych sprawach wymagających uzgodnień, członkowie Zarządu kontaktowali się ze sobą bezpośrednio, a poza tym pełnili dyżury w siedzibie ZASP. Posiedzenia odbyły się w obecności członków Głównej Komisji Rewizyjnej, Przewodniczącego Programowej Rady Sekcji oraz zaproszonych gości. Tematyka posiedzeń Zarządu Głównego dotyczyła spraw roboczych oraz bieżących działań.

1. Sprawy programowe: DAW: Główne kierunki działania Prezesa Zarządu Głównego ZASP są nadal skoncentrowane na działaniach wokół ratowania Domu Artystów Weteranów. Wobec utrzymującej się sytuacji, Prezes Olgierd Łukaszewicz w okresie od czerwca do września br. odbył szereg bardzo ważnych rozmów i konsultacji na szczeblu ministerialnym i władz miasta, które dotyczyły możliwości rozwiązania problemów DAW. Były to spotkania i rozmowy między innymi z: Wiceprezydentem m.st. Warszawy Włodzimierzem Paszyńskim, Dyrektorem Biura Projektów i Pomocy Społecznej Tomaszem Pactwą, Dyrektorem Departamentu Prawnego Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej Magdaleną Fabisiak, Ministrem Pracy i Polityki Społecznej Władysławem Kosiniakiem-Kamyszem, Sekretarzem Stanu w MKiDN Piotrem Żuchowskim, Skarbnikiem m.st. Warszawy Mirosławem Czekajem, Dyrektorem Biura Kultury Urzędu m.st. Warszawy Tomaszem Janowskim, Ministrem Kultury prof.

Małgorzatą Omilanowską oraz ekspertami ZASP ds. Skolimowa dr Krzysztofem Toroń-

czykiem, Pawłem Dangelem i Krzysztofem Szusterem.

(Szczegółowe informacje na temat powyższych działań zawarte są w 9 notatkach Prezesa ZASP dla Zarządu Głównego ZASP.) Wobec wyczerpania możliwości stworzenia systemowego finansowania DAW ze środków rządowych Prezes ZASP w dniu 3 września 2014 roku sformułował apel środowiska artystycznego skierowany do Prezydent Hanny Gronkiewicz-Waltz z prośbą o ratunek dla ZASP. Starania ZASP wobec władz Miasta st. Warszawy popiera Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Małgorzata Omilanowska i Minister Pracy Władysław Kosiniak-Kamysz.

9 czerwca 2014 r.

Odbyło się spotkanie z panią Elżbietą Frister na temat podjęcia przez nią aktywności fundraisingu na rzecz DAW. 30 czerwca 2014 r.

W DAW miało miejsce spotkanie z członkiem Zarządu Totalizatora Sportowego Grzegorzem Sołtysińskim, red. Janem Zawiszą z udziałem Zofii Kucównej i Danuty Szaflarskiej oraz dyr. Andrzejem Gajewskim. Omówiono możliwe formy współpracy z Marketingiem Totalizatora.

14 lipca 2014 r.

Odbyło się spotkanie z dyrektorem biura Fundacji PZU panią Izabelą Rakuć-Kochaniak z inspiracji pani Elżbiety Frister. Wydaje się, że są szanse na pozyskiwanie z Fundacji PZU kwot w wysokości ok. 100 000 zł rocznie przez 3 lata po wypracowaniu wspólnego projektu. Tego samego dnia nadeszła również informacja z Totalizatora Sportowego podpisana przez członka Zarządu Totalizatora, pana Grzegorza Sołtysińskiego z propozycją nieodpłatnego udziału znanych polskich aktorów w marketingu i reklamie Totalizatora oraz uczestnictwa tychże w wyścigach konnych na Służewcu w zamian za wsparcie finansowe na rzecz DAW przez Totalizator Sportowy.

INNE: 1 czerwca 2014 r.

W Teatrze Narodowym odbyło się spotkanie przedstawicieli Rady do Spraw Instytucji Artystycznych przy MK przewodniczącego Rady Pawła Łysaka i dyr. Krzysztofa Torończyka z Prezesem ZASP Olgierdem Łukaszewiczem i dwoma Wiceprezesami Krzysztofem Góreckim i Piotrem Głowackim, na temat możliwości współpracy z Radą w przedmiocie nowelizacji ustawy o działalności kulturalnej, dotyczącej wprowadzenia umów sezonowych dla artystów – wykonawców. Zwalczony w ubiegłej kadencji przez ZASP projekt, zgodnie z zapowiedziami ministerstwa i dyrektorów, został poddany dyskusji pod kątem wprowadzenia rotacji w teatrach, dającej młodym artystom szansę angażu w teatrach. Prezes ZASP zaproponował, aby dążyć do podpisania umów zbiorowych pomiędzy dyrektorami i ZASP lub też dokumentów mających charakter quasi umów zbiorowych. Status ekonomiczny i socjalny artystów powinien być brany pod uwagę, przy tak daleko idących zmianach.

(Szczegółowe informacje zawarte są w notatce nr 6 Prezesa ZASP dla Zarządu Głównego ZASP.) 14 lipca 2014 r.

Zarząd Główny Z ASP podjął uchwałę w sprawie umieszczenia nazwy ZASP przy nazwiskach artystów w napisach końcowych filmów, seriali, spektakli, na plakatach itp.

2. Dom Artystów Weteranów Scen Polskich: W okresie sprawozdawczym Zarząd Główny ZASP podjął 4 Uchwały w sprawach dotyczących Domu Artystów Weteranów Scen Polskich w Konstancinie- Jeziorna: 23 czerwca br. został zatwierdzony Regulamin Pełnomocnika ds. Skolimowa, 25 sierpnia 2014 roku zostały zatwierdzone zmiany w Regulaminie Organizacyjnym Domu Artystów Weteranów Scen Polskich im. Wojcie-

Biuletyn Informacyjny 32-2014

7

z prac Zarządu

cha Bogusławskiego. Zarząd Główny ZASP w związku z wprowadzonymi zmianami w Statucie ZASP polegającymi na zmianie nazwy ZASP oraz zmianie nazwy Zarządu Stowarzyszenia dokonał zmian w tekście ww. regulaminu wprowadzając nowe nazwy: ZASP- Stowarzyszenie Polskich Artystów Teatru, Filmu, Radia i Telewizji oraz Zarząd Główny. Zarząd Główny ZASP podjął również decyzję o dopisaniu w wyżej wymienionym Regulaminie w rozdziale V Zasady korzystania z pokoi gościnnych par.13 pkt. 13 następującej treści: osoby korzystające z pobytu w pokojach gościnnych nie są pensjonariuszami DAW i nie korzystają ze świadczeń przysługujących pensjonariuszom DAW. Osoby takie w ramach uiszczonej opłaty otrzymują w ustalonym okresie pobytu prawo do: pobytu w pokoju gościnnym oraz trzech posiłków dziennie jak w par. 6 ust. 2 pkt. d) niniejszego Regulaminu. Pozostałe uchwały dotyczą: 1 osoby przebywającej w DAW na zasadach gościa, 1 przyjęcia do DAW na zasadach komercyjnych.

3. Prawo autorskie W minionym okresie Zarząd Główny ZASP w sprawach repartycji podjął 8 Uchwał, które dotyczyły głównie wypłat bieżących.

9 czerwca 2014 r.

Zarząd Główny ZASP powołał pana Krzysztofa Góreckiego na Pełnomocnika Zarządu Głównego ZASP ds. Repartycji.

23 czerwca 2014 r.

Zarząd powołał pana Macieja Małka na Przewodniczącego Komisji ds. Repartycji, Prawa Autorskiego i Praw Pokrewnych ZASP. 8 września 2014 r.

Zarząd podjął uchwałę o podniesieniu kosztów Inkasa i Repartycji do poziomu 16% brutto.

8 września 2014 r.

Zarząd podjął uchwałę w sprawie udzielenia pełnomocnictwa radcom prawnym: Dobiesławowi Stefaniakowi i Maciejowi Chmielewskiemu uprawniającego do reprezentowania ZASP przed sądami powszechnymi wszystkich instancji oraz Sądem Najwyższym we wszystkich sprawach związanych z przysługującymi ZASP względem Polskiego Radia S.A. z siedzibą w Warszawie roszczeniami o wynagrodzenie dochodzonymi w zakresie zbiorowego zarządzania, o którym mowa w ar. 110 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

8

Biuletyn Informacyjny 32-2014

4. Sprawy finansowe W minionym okresie Zarząd Główny ZASP w sprawach finansowych podjął 21 Uchwał, w tym: 6 dotyczących spraw repartycji, 1 w sprawie korekty Budżetu ZASP, 14 dotyczących codziennych spraw finansowych.

Sprawy organizacyjne: 9 czerwca 2014 r.

Zarząd Główny ZASP powołał panią Krystynę Piaseczną na Pełnomocnika Zarządu ZASP ds. Promocji i Informacji. Pani Krystyna Piaseczna rozpoczęła prace nad zbudowaniem strategii marki i wizerunku ZASP. Obecnie trwają prezentacje ofert przedstawionych przez firmy zewnętrzne.

9 czerwca 2014 r.

Zarząd Główny ZASP powołał panią Krystynę Piaseczną na Redaktor Naczelną Biuletynu Informacyjnego ZASP. Na tym samym posiedzeniu, Zarząd uchwalił Regulamin Komisji pod nazwą „Redakcja Biuletynu Informacyjnego ZASP”.

9 czerwca 2014 r.

Zarząd zatwierdził Regulamin Programowej Rady Sekcji.

23 czerwca 2014 r.

Zarząd Główny ZASP uchwalił skład Komisji ds. Monitorowania Sytuacji Teatrów Publicznych w Polsce. W skład Komisji weszli: Ewa Leśniak, Andrzej Pawłowski, Grzegorz Sierzputowski, Wojciech Bartoszek, Jerzy Kosiewicz, Elżbieta Frister.

23 czerwca 2014 r.

Zarząd Główny ZASP zatwierdził Regulamin Pełnomocnika Zarządu ds. Skolimowa.

23 czerwca 2014 r.

Zarząd Główny ZASP zatwierdził skład Komisji pod nazwą „Zespół Redakcyjny Biuletynu Informacyjnego ZASP”. W skład Komisji oprócz pani Krystyny Piasecznej weszli: Barbara Zawada, Łukasz Kaczyński i Andrzej Dębski.

25 sierpnia 2014 r.

Zarząd Główny Z ASP podjął Uchwałę w sprawie zmiany nazw Oddziałów w związku z wprowadzonymi w Statucie ZASP zmianami.

25 sierpnia 2014 r.

Zarząd Główny Z A SP podjął Uchwa łę w sprawie zatwierdzenia regulaminów w związku z wprowadzonymi zmianami w Statucie ZASP.

25 sierpnia 2014 r.

Zarząd Główny ZASP podjął decyzję o uchyleniu Regulaminów i odwołaniu członków następujących komisji: Komisji ds. Bezetatowych Członków ZASP, Komisji Klubowej, Komisji ds. Opieki nad Grobami Zmarłych Artystów, Komisji ds. emerytalnych ZASP. 25 sierpnia 2014 r.

Zarząd Główny ZASP podjął decyzję o uchyleniu niżej wymienionych regulaminów funduszy w ZASP: Regulamin Funduszu Społeczno-Socjalnego, Regulamin Funduszu Samopomocy Koleżeńskiej, Regulamin Funduszu Stypendiów dla Młodych Artystów, Regulamin Funduszu Ochrony Dokumentacji Teatralnej ZASP, Regulamin Nagród Związku Artystów Scen Polskich, Regulamin Funduszu im. Gabrieli i Arkadiusza Wąsowicz-Svengali.

25 sierpnia 2014 r.

Zarząd Główny ZASP podjął decyzję o uchyleniu Regulaminu Biura Informacji i Promocji z 2000 roku. Zakres działania Biura Informacji i Promocji ujęty jest w Regulaminie Biura ZASP. 25 sierpnia 2014 r.

Zarząd Główny ZASP powołał Barbarę Zawadę, Barbarę Sier-Janik, Dorotę Bierkowską, Kayę Kołodziejczyk, Judytę Turan, Małgorzatę Moskalewicz, Sławomira Dolińca i mecenasa Grzegorza Rybickiego na członków Komisji ds. Zagranicznych. W tym dniu Zarząd Główny ZASP zatwierdził również Regulamin ww. komisji.

Zarząd Główny ZASP na posiedzeniu w dniu 25.08.2014 r. odwołał członków Komisji do Monitorowania Sytuacji Ekonomicznej i Socjalnej Artystów Scen Polskich, a na posiedzeniu w dniu 8 września odwołał Komisję i uchylił jej Regulamin.

8 września 2014 r.

Zarząd Główny ZASP powołał następujące osoby w skład Komisji ds. Statutu Artysty: Anna Markowicz, Romuald Krężel, Kinga Ilgner, Piotr Głowacki, Elżbieta Czerwińska.

- opiniowanie przez ZASP kandydatów na stanowiska dyrektorów 14 lipca 2014 r.

Zarząd Główny ZASP upoważnił Zarząd Oddziału ZASP w Katowicach do wyznaczenia przedstawiciela ZASP do komisji konkursowej powołanej do przeprowadzenia konkursu na dyrektora Teatru Dzieci Zagłębia w Będzinie.

2 września 2014 r. do ZASP wpłynęło pismo Dyrektora Departamentu Narodowych Instytucji Kultury dr Zenona Butkiewicza z prośbą o opinię ZASP w związku z zamiarem Marszałka Województwa Dolnośląskiego dotyczącym odwołania pana Krzysztofa Mieszkowskiego z funkcji dyrektora Teatru Polskiego we Wrocławiu. 8 września br. Zarząd Główny ZASP po dyskusji wystosował odpowiedź do Marszałka Radosława Mołonia, że przyjął do wiadomości jego pismo. Do pisma została dołączona opinia Zarządu Oddziału ZASP we Wrocławiu.

- Patronaty ZASP: 14 lipca 2014 r.

Zarząd Główny ZASP po zapoznaniu się z prośbą organizatorów XI edycji Festiwalu Kultury Żydowskiej Warszawa Singera postanowił objąć to wydarzenie patronatem, nie wywołującym skutków finansowych dla ZASP. 25 sierpnia 2014 r.

Zarząd Główny ZASP po zapoznaniu się z prośbą Stowarzyszenia BROADWAY organizatora II Konkursu Sztuki Baletowej – postanawia objąć to wydarzenie patronatem, który nie wywołuje skutków finansowych dla ZASP.

8 września 2014 r.

Zarząd Główny ZASP po zapoznaniu się z prośbą Fundacji Sztuki Tańca autora projektu pt. „Taniec w malarstwie- śladami Edgara Degas’a” – postanawia objąć to wydarzenie patronatem, nie wywołującym skutków finansowych dla ZASP.

14 lipca 2014 r.

Zarząd Główny ZASP uwzględnił wniosek Oddziału ZASP w Krakowie i przeznaczył kwotę 10 tys. zł na pokrycie kosztów remontu siedziby Oddziału.

8 września 2014 r.

Zarząd Główny ZASP po zapoznaniu się z prośbą Wojewódzkiego Ośrodka Animacji Kultury w Białymstoku, organizatora Festiwalu Piosenki Literackiej „W żółtych płomieniach liści” im. Łucji Prus – postanawia objąć to wydarzenie patronatem honorowym, nie wywołującym skutków finansowych dla ZASP.

14 lipca 2014 r.

Zarząd Główny ZASP po zapoznaniu się z wnioskiem Sekcji Scenografów ZASP podjął decyzję o pokryciu 50% kosztów (1100 zł brutto) oprawy obrazów, projektów graficznych, które zostały przekazane przez członków Sekcji do Domu Artystów Weteranów Scen Polskich.

- sprawy Oddziałów ZASP: 23 czerwca 2014 r.

Zarząd Główny ZASP udzielił p. Andrzejowi Lajborkowi Przewodniczącemu Zarządu Oddziału ZASP w Poznaniu i p. Januszowi Andrzejewskiemu Wiceprzewodniczącemu Zarządu Oddziału ZASP w Poznaniu pełnomocnictwa do reprezentowania ZASP w zakresie podpisywania wniosków o udzielenie dotacji i reprezentowania ZASP w tym zakresie przed właściwymi organami państwowymi i samorządowymi.

23 czerwca 2014 r.

Zarząd Główny ZASP na wniosek Oddziału ZASP w Krakowie podjął decyzję o dofinansowaniu kwotą 3 000 tys. zł brutto działalności wystawienniczej w Klubie Aktora Loża w Krakowie w roku 2014.

23 czerwca 2014 r.

Zarząd Główny ZASP na wniosek Zarządu X Oddziału Bydgosko- Toruńskiego podjął decyzję o przeznaczeniu 1500 zł brutto na dofinansowanie kosztów 2-dniowych warsztatów tanecznych w Toruniu.

z prac Zarządu

25 sierpnia 2014 r.

Zarząd Główny podjął uchwałę o delegowaniu Tomasza Grochoczyńskiego i Danuty Renz do reprezentowania ZASP w komisji konkursowej konkursu na stanowisko dyrektora Państwowego Zespołu Pieśni i Tańca „Mazowsze” im. Tadeusza Sygietyńskiego w Karolinie, ogłoszonego przez Zarząd Województwa Mazowieckiego.

- sprawy Sekcji ZASP:

25 sierpnia 2014 roku – Zarząd Główny ZASP na wniosek Sekcji Teatrów Dramatycznych postanowił dofinansować budżet Sekcji kwotą 5 000 zł brutto z rezerwy na działalność sekcji.

- Biuro ZASP: 14 lipca 2014 r.

Zarząd Główny uchwalił przyjęcie tekstu Regulaminu wynagradzania pracowników ZASP- Stowarzyszenia Polskich Artystów Teatru, Filmu, Radia i Telewizji i zatwierdził Tabele stanowisk i stawek wynagrodzenia zasadniczego brutto.

6. Sprawy informacyjne: „Biuletyn Informacyjny ZASP Nr 32” jest w trakcie przygotowywania i dokładane są wszelkie starania, aby ukazał się jak najszybciej.

Za Zarząd Główny ZASP Olgierd Łukaszewicz Prezes Zarządu Głównego ZASP

Sprostowanie

Pragnę bardzo przeprosić kol. Hannę Zawadzką - Korpolewską za pominięcie jej nazwiska w składzie Zarządu Sekcji Tańca i Baletu ZASP w okresie 2010-2014 (Biuletyn Informacyjny nr 31 str. 41 ). Podobnie jak innym członkom naszego Zarządu także Hani dziękuje za wspaniałą współpracę, za jej sumienność, profesjonalizm i mądrość, a przede wszystkim za pozytywna energię, którą nas obdarzyła.

Z wyrazami szacunku Barbara Sier-Janik

Sprostowanie

Redakcja przeprasza Zdzisława Jaskułę – dyrektora Teatru Nowego im. Kazimierza Dejmka w Łodzi za błąd w imieniu i nazwisku w sprawozdaniu Prezesa Olgierda Łukaszewicza (Biuletyn Informacyjny ZASP nr 31, str. 10)

Biuletyn Informacyjny 32-2014

9

Skolimów

Spotkanie Koła Młodych ZASP w Skolimowie Chciałbym napisać swój pierwszy artykuł do naszego Biuletynu ZASP-owego. Nie wiem, czy tak się odmienia, czy inaczej, ale zacznę od takiej odmiany. Właściwie od czego zacząć? Nigdy nie pisałem, zatem wybaczcie jeśli będzie nudno. Zastanawiam się, jak napisać o spotkaniu w Skolimowie, które odbyło się 29 czerwca br. w miejscu położonym niedaleko Warszawy. Miejscu bliskim sztuce teatralnej i nie tylko teatralnej, bowiem przebywają w tym Domu artyści różnych dziedzin, którzy całe swoje życie oddali sztuce.

Może, przy tej okazji podzielę się z czytelnikami informacjami o ruchu młodych ZASP MŁODYCH. Bez obaw! Jaka jest granica wieku? Nie ma! Chodzi o młodych duchem, ludzi, którzy chcą działać, chcą żyć i być dumni, że są członkami Stowarzyszenia, oraz, że zależy im na silnym trwaniu na miarę światowych stowarzyszeń artystycznych... Założyliśmy w ZASP Koło Młodych, które w chwili obecnej liczy ponad 100 członków. Od stycznia ta liczba ciągle się zwiększa. Ale największym sukcesem naszym jest to, że zaczyna się o Stowarzyszeniu mówić w teatrach, z dyrektorami, ludźmi kultury, polityki, producentami, dementując często nieprawdziwe pogłoski krążące w środowisku. Ale często też nasi rozmówcy mają rację. Podjęliśmy się działań w strukturach wspaniałego, wieloletniego Stowarzyszenia z ogromną tradycją, ze wspaniałymi artystami, wybitnymi postaciami, Stowarzyszania które potrzebuje nowej fali, pokolenia które o nie zadba. Tego chcemy, aby zadbać o nas, o tych, którzy już swoje przeżyli, i o tych, którzy przyjdą po nas. Jak? Tego nie wiemy. Ale jeśli każdy z nas będzie miał naprawdę czyste intencje, chęć niesienia dobra i dbania o siebie i innych, mamy szansę stworzyć mocne i liczące się Stowarzyszenie.

Rozmawiamy ale także działamy, bowiem to właśnie z naszego Koła jest Piotr Głowacki czyli Wiceprezes Stowarzyszenia. Na Walnym Zjeździe przedstawił program, którego dawno nikt w ten sposób nie uczynił kandydując na stanowisko Prezesa. Może więc przełom...

A teraz Skolimów Zawsze się mówi w naszych kręgach o Skolimowie, o potrzebnej pomocy, o tym że ważna jest pamięć o mieszkańcach. Żeby na własne oczy przekonać się co to właści-

10

Biuletyn Informacyjny 32-2014

wie za miejsce, trzeba po prostu tam pojechać. Dlatego postanowiliśmy jako Koło Młodych ZASP, zrobić spotkanie, właśnie w Skolimowie, aby porozmawiać z mieszkańcami, żeby odbyło się spotkanie wielopokoleniowe. 29 czerwca w aurze zmiennej pogody, jak to u nas bywa spotkaliśmy się. W programie koncert Anny Markowicz, smaczny grill, footbudka, rozmowy i poznanie mieszkańców. Byłem ciekaw czy jest możliwe spotkać się właśnie tam, w tym ważnym dla nas domu. Przyjechało ponad 20 osób. Niestety nie było nas dużo, każdy ma swoje życie zawodowe, musi zarabiać pieniądze. Nie każdy z nas ma komfort bycia na etacie i przeniesienia częściowo odpowiedzialności za siebie na dyrekcję teatru, która często jeszcze dba o repertuar, o teatr, o widza dając po prostu możliwość grania - o to przecież nam aktorom chodzi - żeby grać.

Na szczęście zostaliśmy pozytywnie zaskoczeni obecnością mieszkańców, którzy z wielką radością przyszli do pięknego parku. Wśród drzew i kwiatów spotkaliśmy się by porozmawiać o tym co się dzieje w świecie. Mieszkańcy podkreślali, że chcą z nami rozmawiać, chcą nas dopingować, opowiadać swoje przeżycia, swoje doświadczenia, dawać rady, bo to przecież trudne życie, ale „tylko takie godne jest artysty”.

Ci, którzy nie byli w stanie przyjść o własnych siłach, zostali zaskoczeni naszym przyjściem do nich, do pokoi szpitalika.

Było to wielkie doświadczenie. Idąc do tych chorych ludzi, często przykutych do łóżka, my, młodzi artyści, zdaliśmy sobie sprawę czym tak naprawdę jest nasze życie. Jakie ono jest? Jakie ono będzie? Co w nim najważniejsze? Byłem jednym z tych, którzy się tam znaleźli obok Magdy Kaczmarek i Wojtka Solarza, potem dołączył

Sebastian Stankiewicz, a reszta Koła intensywnie prowadziła rozmowy i bawiła mieszkańców w ogrodzie. W szpitaliku wiele pytań rodziło się w mojej głowie, pytań bez odpowiedzi albo z jedną odpowiedzią, najważniejszą, być dobrym człowiekiem reszta przyjdzie sama.

Wdzięczność tych ludzi, którą widziałem w ich oczach jest nie do opisania. Chcemy, aby artyści znowu zaczęli rozmawiać ze sobą na tematy ważne, aby zaczęli dbać o nasze wspólne sprawy, o nasze miejsce w społeczeństwie, w państwie, w sztuce. Te tematy również poruszaliśmy na spotkaniu w Skolimowie. Był z nami Piotr Głowacki Wiceprezes ZASP. Był z nami mecenas Grzegorz Rybicki. Dzięki energii jaką ma Piotr, wierzę, że ZASP stanie się silnym stowarzyszeniem, przy wsparciu Koła Młodych oraz dzięki pracy, jaką każdy z nas wkłada w budowanie Stowarzyszenia.

Jak na razie to nasze Koło zainspirowało artystów w Poznaniu którzy założyli tam Koło Młodych. Trzeba się zrzeszać – mówienie o tym jest już działaniem, a zatem bez nawoływania nie będzie działania. To są bardzo delikatne procesy, wymagające cierpliwości oraz czasu, a tego bardzo często nam brakuje. Jednak całym sercem wierzę w to, że ZASP w obliczu zmieniającego się rynku pracy, zmieniającego się świata, zacznie na nowo dbać o każdego artystę, o rozwój poziomu sztuki i kultury w naszym kraju, o sytuację materialną często wybitnych artystów, którzy stali się nagle niemodni i teraz potrzebują naszej pomocy np. w zakresie przekwalifikowania zawodowego.

Rafał Zawierucha Przewodniczący Koła Młodych ZASP

fot. Ł. Prokop

fot. Ł. Prokop

fot. Ł. Prokop

fot. Ł. Prokop

fot. Ł. Prokop

fot. Ł. Prokop

fot. Ł. Prokop

budka

Biuletyn Informacyjny 32-2014

Skolimów

fot. Ł. Prokop

fot. Ł. Prokop

fot. Ł. Prokop

FOTO

11

Skolimów Uczestnicy pikniku w Skolimowie

12

Marcin Kwaśny, Małgorzata Zawadzka, Maciej Makowski

Rafał Zawierucha, Piotr Głowacki, Maciej Makowski, Wojciech Solarz, Magdalena Kaczmarczyk

Olgierd Łukaszewicz, Małgorzata Zawadzka, Maciej Makowski, Andrzej Perkman

Małgorzata Zawadzka, Maciej Makowski

Anna Markowicz, Rafał Zawierucha, Andrzej Perkman

Scena zbiorowa

Biuletyn Informacyjny 32-2014

Skolimów Dyrektor DAW Grażyna Grałek z mieszkańcami i gośćmi

Na zdjęciu m.in.: Grzegorz Sierzputowski, Piotr Głowacki, Marcin Kwaśny, Marlena Miarczyńska, Olgierd Łukaszewicz, Tadeusz Aleksandrowicz, Ryszard Rembiszewski

Wojciech Solarz, Zbigniew Umiński, Jerzy Zamorski, Danuta Muszyńska-Zamorska

Małgorzata Zawadzka, Anna Kaźmierowska, Ryszarda Gozdowska

Marlena Miarczyńska, Marcin Kwaśny, Rafał Zawierucha, Maria Resler, Grażyna Grałek, Piotr Głowacki

Anna Markowicz, Andrzej Perkman

Maciej Makowski

Rafał Zawierucha, Magdalena Kaczmarczyk, Wojciech Solarz

Wojciech Solarz, Zbigniew Umiński, Tadeusz Aleksandrowicz, Jerzy Zamorski, Danuta Muszyńska-Zamorska Biuletyn Informacyjny 32-2014

13

Skolimów

I znowu o Skolimowie Maciej Makowski, Marcin Kwaśny, Wojciech Solarz

Tym razem z nutką optymizmu. Mieszkam tu już ponad 7 lat i sprawy DAW dobre czy złe – są mi najbliższe.

Powiało młodością, zapałem – oby nie słomianym!

29 czerwca br. w niedzielę o 16 odbył się uroczysty piknik z koncertem, grillowaniem i atrakcjami.

Prezes Olgierd Łukaszewicz – mający na swej szpakowatej już głowie ogrom spraw ZASP-u – wraz z Zarządem Głównym powierzył losy Skolimowa młodemu zastępcy Piotrowi Głowackiemu – mianując go pełnomocnikiem ds. Skolimowa. A spraw jest dużo. Skolimów się starzeje pod troskliwą opieką naszego kochanego doktora i pielęgniarek. Już ponad tuzin osób przekroczyło (nawet dawno) 90 lat.

Krystyna Mazur, Maciej Makowski, Marcin Kwaśny, Wojciech Solarz

Zastrzyk młodych opiekunów bardzo się przyda – liczymy na wizyty, kontakty, aktywne działanie. Młodzi pamiętajcie o nas!

Zaczęło się obiecująco – oby tak dalej! Piknik był bardzo udany. Wprawdzie pogoda niepewna i dopiero o 15-tej zapadła decyzja, że jednak impreza odbędzie się w naszym pięknym parku, pod altanką. Obecny był Prezes ZASP Olgierd Łukaszewicz, Marlena Miarczyńska, członkowie Zarządu i wielu kolegów.

Uczestnicy pikniku

Inicjatywa młodych ZASP-owców, krótkie przemówienia, wręczanie każdemu bombonierki i występ Anny Markowicz z piosenkami, przebojami dawnych lat, a więc naszej młodości. Po godzinie zapowiedziana przerwa na kolację, a o 18-tej grillowanie. I wtedy nagle ulewny deszcz i burza. Konsternacja! I niemal cud! O 18-tej już nie padało, świeciło słońce i było ciepło. I w tej ciepłej atmosferze jedliśmy smaczną kiełbaskę, karkówkę, pieczone kartofle popijając czerwonym winem. I długie Polaków rozmowy. Ja osobiście otwarcie i szczerze rozmawiałam z panem Piotrem. W dyskusji mieliśmy wspólne poglądy.

Głównie dotyczyły usilnych starań o fundusze, dotacje, pozyskiwanie dopłat dla ubiegających się o pobyt w DAW aktorów, członków ZASP, których nie stać na tak wysoką odpłatność, dążyć – w miarę możliwości do przywrócenia pierwotnego w założeniu celu Domu Artysty Weterana. No i tradycyjna Komisja Skolimowska – komu to przeszkadzało?

Młodzi i zasp-owcy zapowiedzieli częsty kontakt i zmiany – oby to nie były „obiecanki cacanki”.

Andrzej Perkman, Joanna Derengowska, Rafał Zawierucha

DAW jest dobrodziejstwem dla nas. Zapewnia godną, dobrą i bezpieczną starość. Szanujmy to, dbajmy, chuchajmy i dmuchajmy. A na koniec humorystycznie, bo jak mawiała Hanka Bielicka „Jeszcze Polska nie zginęła póki się śmiejemy”. Jeśli Unia Europejska płaci rybakom, żeby nie łowili ryb w zachodnim Bałtyku to może nam zapłaci za miejsca dla ubogich artystów. Kto wie? Może się uda.

Zofia Perczyńska Kronikarz Skolimowa Zdjęcia: Ł. Prokop

14

Biuletyn Informacyjny 32-2014 Rafał Zawierucha, Małgorzata Zawadzka

LondynSkolimów dla Skolimowa

Skolimów - moje osobiste przesłanie Wiele przyczyn składa się dziś na to, że ten przepiękny i szlachetny cel - Dom Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie ma kłopoty.

Zmiany ekonomiczne w Polsce, zwiększenie kosztów utrzymania związanych z rosnącymi cenami produktów i usług, wynagrodzeń, inflacją oraz innymi kosztami utrzymania Domu - (starsze części wymagają częstszych remontów). Wytyczane nowe cele zapominają niestety o starych ludziach, a zwłaszcza o starych artystach, a zwłaszcza o starych aktorach. Chociaż cel jaki wyznaczyli sobie aktorzy z poprzednich pokoleń jest jasny, po prostu pomóc, podać rękę, przytulić pokazać, że Ci dzięki którym płakaliśmy, czy śmialiśmy się są dla nas warci szacunku. Bardzo ważną sprawą jest bezpieczeństwo pensjonariuszy tu koszta też idą w górę, wymagane jest to przez najzwyklejszy i elementarny standard życia.

Nie zawsze sukces artystyczny idzie w parze z sukcesem finansowym. Zawód aktora to działanie na granicy realiów i fantazji.

Jak bardzo trzeba znać realia, aby zagrać kogoś, stworzyć postać na scenie, aby każdy widz uwierzył. Do tego trzeba mieć specjalną konstrukcję psycho-fizyczną, ale przecież dzięki temu widz albo płacze, albo się śmieje, i wychodzi z teatru z przesłaniem zawartym w literaturze i zagranym przez aktora.

Dom Artystów Weteranów Scen Polskich przyjmuje ludzi teatru - wszystkich, ze sceny i spoza sceny (zespół techniczny). DAW, to najszlachetniejsza instytucja opiekuńcza dla tych, którym los nie sprzyjał albo po prostu nie mieli tyle szczęścia, aby pobudować własny dom.

Podzielmy się zamożnością, która w tym wypadku ratuje czyjeś życie i pozwala na zachowanie do końca resztek honoru. Życie aktora, muzyka, śpiewaka, tancerza, scenografa, reżysera, generalnie człowieka teatru - artysty, często - jest niezwykle trudne.

Tym razem pomyślmy inaczej. Zaprosiliśmy na spektakl specjalny w wykonaniu jednego z najwybitniejszych polskich aktorów - Olgierda Łukaszewicza. Ten wyjątko-

wy i wybitny aktor - Prezes ZASP w Kraju, jest znany z wielu ról filmowych i teatralnych. Dzięki wielkiej uprzejmości J.E Ambasadora RP Pana Witolda Sobków oraz Konsula Generalnego RP Pana Ireneusza Truszkowskiego i Ambasady RP w Wielkiej Brytanii, mieliśmy ogromną przyjemność gościć Olgierda Łukaszewicza w dniu 5 czerwca br. w Ambasadzie Rzeczypospolitej Polskiej w Londynie, gdzie odbyła się londyńska premiera monodramu pt.: „A KAZ TYZ TA POLSKA, A KAZ TA”. Monodram opracowany na podstawie dramatów Stanisława Wyspiańskiego – „Wesele” i „Wyzwolenie”. Scenariusz i Reżyseria Olgierd Łukaszewicz.

Namawiałam całym sercem na spotkanie z najpiękniejszą polską literaturą w najwspanialszym wykonaniu. Cały dochód przekazany został na Dom Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie. Lista darczyńców opublikowana została na łamach „Dziennika Polskiego” i „Tygodnia”, oraz na stronach internetowych ZASP w Kraju.

Irena Delmar-Czarnecka Prezes ZASP za Granicą

Londyńska cegiełka na rzecz weteranów Półtoragodzinny występ, artystyczna uczta. Duchowa, patriotyczna, intelektualna. Olgierd Łukaszewicz podbił serca widzów zgromadzonych w Ambasadzie Polskiej w Londynie. Dochód z imprezy zostanie przekazany na Dom Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie.

Irena Delmar. Ta znana na polonijnej scenie aktorka, od 33 lat Prezes ZASP za Granicą, nie zasypuje gruszek w popiele.

Niedawno dzięki jej staraniom został wybudowany pomnik „Dla Nich”, poświęcony żołnierzom Polskich Sił Zbrojnych walczących na Zachodzie. Warszawskie Powązki, przywracanie narodowej pamięci. Teraz zbiera fundusze na kolejny szczytny cel.

– Podczas pobytu w Polsce poprosiłam Olgierda Łukaszewicza, znakomitego aktora i prezesa krajowego ZASP-u, żeby odwiedził

naszą polonijną społeczność w Londynie.

Podczas rozmowy okazało się, że potrzebna jest pomoc dla Domu Artystów Weteranów w Skolimowie, który przeżywa finansowe kłopoty. To był impuls, postanowiłam działać – opowiada Irena Delmar, dodając, że akcja wpisuje się w historię emigracji niepodległościowej. Wcześniej Skolimów wsparli m.in. aktorzy Zofia Terne oraz Wincenty Rapacki z siostrą. Umiemy pomagać, potrafimy się dzielić, wiemy, co znaczy zrozumienie…

Szukając człowieka Czwartkowy wieczór, sala Ambasady RP w Londynie wypełnia się niemal do ostatniego miejsca. Jest prezydentowa Karolina Kaczorowska, jest rektor Polskiej Misji Katolickiej w Anglii i Walii ksiądz Stefan Wylężek, są konsulowie Ireneusz Truszkowski i Tomasz Stachurski. Tym razem scenografia zupełnie inna niż zazwyczaj. Pośrodku stół z porozrzucanymi wkoło gazetami, po obu stronach krzesła. Snop światła, nastrojowa muzyka. Za chwilę rozpocznie się monodram Olgierda Łukaszewicza pt. „A Kaz Biuletyn Informacyjny 32-2014

15

LondynSkolimów dla Skolimowa

Po spektaklu Olgierd Łukaszewicz podpisuje autografy

Tyz Ta Polska, A Kaz Ta”, na podstawie „Wesela” i „Wyzwolenia” Stanisława Wyspiańskiego. Patriotyczna nuta i powtarzające się pytana – o polską duszę, o narodowy determinizm, o cykliczność historii.

Polska, ojczyzna, honor. Słowa, deklaracje, zapewnienia. Odmieniane przez wszystkie przypadki, w różnych konfiguracjach. Przelana krew, ofiara życia i śmierci. Dokąd zmierzamy? Po co? Czy warto? Dlaczego?

Te pytania, aktualne 100 lat temu, nie tracą na aktualności również i dziś. A Łukaszewicz potrafi budować napięcie. Dbałość o detale, artystyczny warsztat. Z papierową czapką błazna na głowie, na bosaka, prowadzi monolog z samym sobą. I z widownią. Jak ów Sokrates szukający człowieka.

W biały dzień, w blasku świecy. Cisza, pustka, zatracenie…

W jesieni życia Autor scenariusza, reżyser, odtwórca Komedianta Narodowej Sceny. Olgierd Łukaszewicz, mimo 68 lat, ciągle jest w formie.

Dzisiejszy występ kończy burza braw, zaraz po nim jest okazja porozmawiać z gościem

Widownia w Ambasadzie RP w Londynie

z Polski. Moderatorem dyskusji jest współorganizator spotkania Grzegorz Stachurski, pytań z sali nie brakuje. I wspomnień.

Takich jak to Ewy Kwaśniewskiej z londyńskiego chóru Ave Verum, która przypadkowo spotkała Łukaszewicza kilkadziesiąt lat temu w barze mlecznym w Łodzi. Smak tamtych klopsików i autograf mistrza na chusteczce długo był powodem do dumy.

Wystąpił w wielu kultowych filmach, grał na teatralnych scenach – w Polsce, ale też w Austrii i w Niemczech, gdzie mieszkał przez osiem lat (1988 – 1996). Rok po powrocie do kraju odcisnął swoją dłoń na Promenadzie Gwiazd w Międzyzdrojach.

Ale nie tylko jako aktor zapisał się w annałach polskiej kultury. Będąc prezesem ZASP-u (2002 – 2005 i 2011 – do chwili obecnej) aktywnie walczy o utrzymanie Domu Artystów Weteranów w Skolimowie, którego przyszłość, ze względów finansowych, rysuje się w ciemnych barwach.

– Jego utrzymanie to mój priorytet, z tego powodu ponownie zgodziłem się przyjąć

prezesurę ZASP-u. Naszym starszym koleżankom i kolegom należy się godna jesień życia – deklaruje Łukaszewicz, dodając, że mieszkańcami ośrodka w przeszłości byli m.in. Stefania Grodzieńska, Irena Kwiatkowska, Danuta Rinn, Adolf Dymsza. Obecnie przebywa w nim ponad 40 pensjonariuszy.

Trud kreowania Jego historia sięga lat 20. ubiegłego stulecia. Najpierw z inicjatywy aktora Teatru Narodowego Antoniego Bednarczyka powstało schronisko, które następnie, w 1927 roku, zostało przekształcone w Dom Artystów Weteranów Scen Polskich.

Obiekt przetrwał okupację, a po wojnie, zarówno w okresie komunizmu, jak i po jego upadku, służył kolejnym pokoleniom artystów – dzięki finansowej pomocy Ministerstwa Kultury i Sztuki, testamentowym zapisom oraz hojności darczyńców. Wśród tych ostatnich są m.in. Fundacja Królowej Holenderskiej, Sobiesław Zasada, Mira Zimińska-Sygietyńska, Jan Kulczyk i Zbigniew Niemczycki.

Ośrodek od lat organizuje imprezy charytatywne, spektakle, występy. Przed Świętami Bożego Narodzenia i Wielkiej Nocy odbywają się tam spotkania podczas których przy wspólnym stole zasiadają mieszkańcy, artyści, przyjaciele, darczyńcy.

– Zawód aktora jest szczególnie trudny; czasami uda się osiągnąć sukces, innym razem nie. Trud kreowania jest wyczerpującym psychicznie i fizycznie darem, nie zawsze idącym w parze z zadowoleniem finansowym. Jednak do końca trzeba żyć z honorem, dlatego warto pomagać innym – mówi Irena Delmar, która szczególne podziękowania za pomoc w przygotowaniu imprezy składa ambasadorowi Witoldowi Sobkowowi, a także konsul Ines Czajczyńskiej-Da Costa. Łącznie zebrano 3670 funtów, które zasilą fundusz Domu Artystów Weteranów w Skolimowie.

Piotr Gulbicki

16

BiuletynRP Informacyjny Konsul Generalny w Londynie32-2014 Ireneusz Truszkowski, Irena Delmar-Czarnecka, Olgierd Łukaszewicz

Z Krzysztofem Góreckim rozmawia Krystyna Piaseczna Krystyna Piaseczna: Zastanawiałam się, patrząc na twój bogaty życiorys, jak to się w ogóle zaczęło. Zaczęło się w dzieciństwie? Gdzie pojawiła się pierwsza inspiracja z domu, przeczucia, co to było?

Krzysztof Górecki: Był Henryk Mikołaj Górecki. On niestety nie jest z mojej rodziny, ale było to ważne nazwisko już wtedy, funkcjonowało. Zaczęło się w technikum ekonomicznym, w szkole średniej, kiedy pasjonat od języka polskiego Kazimierz Długosz…

K.P.: Też dobre nazwisko...

K.G.: …zainspirował nas wszystkich i powiedział, że robimy teatr poezji. I zrobiliśmy ten teatr poezji, wygraliśmy kilka festiwali.

K.P.: To było w Krakowie?

K.G.: To było w Miechowie. Technikum ekonomiczne było w Miechowie. No i potem, kiedy na studniówce przyszedł jeden z artystów Opery Krakowskiej, pytał się czy ja zdaję do szkoły teatralnej. Nie, nie zdaję.

Zdaję na polonistykę na Uniwersytet Jagielloński, tam otrzymam gruntowne wykształcenie. Powiedział: to jest błąd. Jak on tak powiedział, to zacząłem to przemyśliwać wspólnie z moim wychowawcą-polonistą.

K.P.: A rodzina?

K.G.: Rodzina pochodzi z Zagłębia, tato był więźniem obozu w Oświęcimiu, zmarł 10 lat temu, mama jest najwspanialszą mamą, która „pierwszy raz pokazała mi księżyc”, w lutym będzie miała 90 lat. Mam brata, który mieszka na stałe w Stanach Zjednoczonych. Mam dwóch synów: Mikołaj jest operatorem filmowym, a Mateusz pracuje w korporacji, jest wziętym grafikiem komputerowym. Mam też dwóch wnuków Tymona, który ma 5 i pół roku i Tytusa, który ma 2 i pół roku. To są bardzo ważne osoby

rozmowa jubileuszowa

fot. S. Strama

...Aktor jak ogrodnik żyje z sezonu na sezon...

Krzysztof Górecki

w moim życiu. Szkoda, że mieszkają w Warszawie, staram się często ich odwiedzać.

K.P.: Będziesz wnukom sugerował, zarażał ich miłością do teatru? Chciałbyś żeby byli aktorami?

K.G.: Czytam Tymonowi książkę „Szekspir dla dzieci”. On chce, żeby mu to czytać. Więc czytam mu Hamleta, Makbeta, wszystkie utwory Szekspira, one są w takim sosie faktycznie dziecięcym, ale jest pokazana cała historia ludzkich namiętności, ludzkich nienawiści i tak dalej. Jego to bardzo interesuje, chyba więc w przyszłości... na razie rapuje piosenki, które sam wymyśla.

K.P.: Czyli dla Ciebie, ciągle jeszcze, teatr to szkoła życia poprzez dramat, poprzez zespół, poprzez dramaturgię klasyczną, to szkoła życia czy przygoda estetyczna?

K.G.: Krysiu, dopiero teraz jest szkoła życia. Dopiero teraz zaczyna się szkoła życia, jak weszliśmy w zupełnie inną rzeczywistość. Ja mówię o tej rzeczywistości kapitalistycznej, gdzie wszystko nam się przekręciło. Kiedy dorastałem w Krakowie, bo jak wiesz pierwszy sezon to był sezon w Płocku m.in. z Jasiem Skotnickim, Jukiem Kowarskim i Grzesiem Mrówczyńskim i ta debiutująca rola „Kordiana”. Potem wróciłem do Krakowa, bo tu mnie chcieli.

K.P.: A tam Cię nie chcieli?

K.G.: Chcieli, tylko bałem się, że w tym Płocku... to było tak: wychodziłem z teatru, jechaliśmy z Gosią Rożniatowską, Krzysiem Jędryskiem, Jurkiem Kuczerą jakimś takim autobusem ciemnym do naszego osiedla i wszystko było jakieś takie... nie potrafiliśmy wydać z siebie więcej energii niż wydobywaliśmy w teatrze. A wydawało się nam, że powinniśmy jeszcze żyć obok. Ale wiesz Kraków nęcił, bo tu był Swinarski, był Jaroc-

ki, był Wajda. Był Stary Teatr, no co będę mówił był rok 75, to było coś fantastycznego. Była Piwnica pod Baranami i dlatego jak powiedziano, że chcą mnie w Krakowie, zaangażowałem się do Ryszarda Filipskiego, do Teatru Ludowego. Był to teatr dość politycznie zaangażowany, straciłem przez to nawet wielu znajomych.

K.P.: Ale przypomnij jak to było, tzn. Filipski Ciebie znalazł?

K.G.: Znaleźli mnie jego koledzy i powiedzieli, że chcą, żebym był z nimi.

K.P.: Jak pamiętasz organizację życia teatralnego w Płocku, potem w Krakowie u Filipskliego w teatrze Ludowym. Jak to wyglądało, to była silna władza. Tu był Swinarski, tam był Filipski, prawda. Ale ta organizacja życia teatralnego wtedy w Polsce w ogóle wyglądała inaczej. Czym to się różniło generalnie od tego co jest dzisiaj? Był stały zespół, jak już się miało etat to...

K.G.: Przychodziło się do teatru, gdzie przede wszystkim byli starsi koledzy, którzy dzielili się swoimi doświadczeniami. Dostawaliśmy informacje m.in. jak należy zachowywać się w teatrze, czyli o tych elementarnych rzeczach savoir vivre’u. Pamiętam jak świętej pamięci Zdzisław Klucznik zawsze mówił, że należy mieszkać blisko miejsca, w którym się pracuje. Graliśmy trzydzieści parę przedstawień w miesiącu. Mieliśmy nie najlepszą prasę, ale ona wynikała zupełnie z innych pobudek.

K.P.: Z jakich?

K.G.: Z pobudek politycznych. Ryszard Filipski był bardzo jednoznacznie określony, zresztą potem zaczął robić teatr Eref. Ja nie angażowałem się w to, ponieważ to nie było w kręgu moich zainteresowań.

Biuletyn Informacyjny 32-2014

17

K.P.: Nie, no była trochę legenda. Koledzy robili dobre artystycznie monodramy, wszystkie przecież je oglądałem w piwnicy na placu Wolnica. Ja w ogóle nie chcę do tego wracać bo tematy polityczne są mi tak obce, a dzisiaj już w ogóle przestałem na to zwracać uwagę, ponieważ sprawia mi to jakiś tam wewnętrzny dyskomfort. Słuchanie tego, mówienie o tym mnie po prostu nie interesuje. Chcę grać Szekspira, to jest dla mnie marzenie. I zagrałem tego Szekspira – Poloniusza, ostatnia moja premiera była w marcu tego roku.

K.P.: Chcę wrócić do czegoś istotnego, takie wyczulenie na temat tego, że twój dyrektor może się opowiedzieć, po jakiejś niebezpiecznej stronie z pewną grupą ludzi, czy potem, jak dostawałeś się w ręce nowych reżyserów, nowych dyrektorów, czy byłeś czujny na to?

K.G.: W Kole ZASP było wtedy kilkanaście osób w naszym teatrze, właściwie obowiązkiem było należeć do ZASP-u, ale mój teatr jest specyficzny, zawsze ZASP miał tu coś do powiedzenia. Zawsze było Koło ZASP i niezależnie od opcji, kto był dyrektorem, a tych dyrektorów po drodze było kilku, każdy w pewnym momencie pewne ważne decyzje konsultował z przedstawicielami ZASP-u. Tak jest do dzisiaj. Jacek Strama, dyrektor, jest obecnie członkiem ZASP-u i wszystkie ważne artystyczne decyzje konsultuje z zespołem. Taka dziwna demokracja, ale okazuje się, że w wielu momentach ona się sprawdza.

K.P.: Czyli wyczulenie na to, żeby gdzieś nie popełnić błędu, gdzieś się nie zagubić miedzy zespołem a dyrektorem, gdzieś to zostało, prawda?

K.G.: Tak, zawsze było. Z tym, że w przypadku R. Filipskiego, on zajmował się trochę innymi sprawami. Jeżeli miał ustaloną jakąś linię repertuarową to oczywiście nikt mu tego zaburzyć nie mógł, ale wiesz jeżeli przedstawienie „Dziś do Ciebie przyjść nie mogę”, grałem ponad 300 razy i widownia odbierała to fantastycznie. W „Betlejem Polskim” Henia Giżyckiego na końcu młody chłopak ze szkoły muzycznej śpiewał „Podnieś rączkę Boże Dziecię”, to nie było przedstawienia żeby ludzie nie wstali i nie przeżywali tego w jakimś ogromnym uniesieniu.

K.P.: Artysta miał wyjątkowy prestiż społeczny w tamtych latach. Ale porozmawiajmy o sytuacji wewnątrz teatru. Na co mógł liczyć aktor będący członkiem ZASP-u?

fot. R. Kornecki

rozmowa jubileuszowa

K.P.: Ale czy to była legenda, czy faktycznie tak było w tym teatrze?

K.G.: To nie miało żadnego znaczenia, Filipski nie wymagał ode mnie żadnej deklaracji. Wręcz przeciwnie, powiedział, że ja jestem kowalem swojego losu, to jak zagram będzie wpływało na to jak zostanę obsadzony i co będę grał. Spotkałem fantastycznych kolegów w teatrze w Nowej Hucie: Janusz R. Nowicki, Tadeusz Kwinta, Andrzej Kozak – to były nazwiska. Nie wymieniam wszystkich, ale to byli fantastyczni aktorzy, to byli ludzie, na których patrzyłem i się uczyłem. Tadziu Szaniecki, Andrzej Gazdeczka, siedzenie z nimi w garderobie było dla mnie ogromną nobilitacją i przyjemnością.

K.P.: Czyli był zjednoczony zespół?

Z. Zającówna, R. Gancarczyk, J. Stuhr, K. Górecki, „Iwona, księżniczka Burgunda”, W. Gombrowicz; Teatr Telewizji

fot. R. Kornecki

K.G.: Był zjednoczony zespół, do tego stopnia, że myśmy nawet wyjeżdżali wspólnie na ferie zimowe, na tygodniowe wyjazdy w okolicach Wielkanocy, bardzo się lubiliśmy. Nie wiem z czego to wynikało, jak była tylko możliwość często spotykaliśmy się np. na nocnych brydżach i to tylko w gronie ludzi teatru. Grała jeszcze Basia Stesłowicz, Zbyszek Horawa, śp. Władysław Bułka.

Tu jest problem, jak to zrobić, żeby takie relacje przenieść na grunt dzisiejszy, bo jak rozumiem zmierzasz do tego.

K.P.: Jak funkcjonuje teraz zespół? Interesuje mnie też krystalizowanie się twojej osobowości jako aktora, jako człowieka, jako kolegi, przyjaciela no i społecznika.

Kiedy się zapisałeś do ZASP-u?

K.G.: Od razu.

K.P.: A ile osób było w ZASP-ie?

J. Stuhr, K. Górecki, „Iwona, księżniczka Burgunda”, W. Gombrowicz; Teatr Telewizji

18

Biuletyn Informacyjny 32-2014

rozmowa jubileuszowa fot. S. Strama

K. Górecki „Kupiec Wenecki”, W. Szekspir, reż. T. Swoboda; Teatr Ludowy Kraków

K.G.: Ja mogłem liczyć na jedną dużą rolę w sezonie, to było bardzo dużo. Zagranie dużej, dobrej roli w sezonie, jakby to sobie policzyć to jest teraz prawie 40 ról. Dochodziły jeszcze występy gościnne w różnych teatrach.

K.P.: Byłeś w ZASP-ie. Koło ZASP czym się kiedyś zajmowało a czym się zajmuje teraz? Spotykaliście się i to były spotkania towarzyskie, co się załatwiało na tych zebraniach?

K.G.: Właściwie to nie jest tajemnicą, Jurek Fedorowicz – nasz poseł mówi, że jestem tą osobą, która namaściła go na to stanowisko. Ale to była historia taka, że Andrzej Buszewicz był przewodniczącym Zarządu Oddziału i stworzyła się taka sytuacja po odejściu Henryka Giżyckiego (Olek Bednarz był jeszcze w naszym zespole i pełnił obowiązki dyrektora) znaleźliśmy się w sytuacji takiej, że trzeba było wybrać nowego dyrektora. I był pomysł żeby został nim albo Brunon Rajca albo ktoś inny. Nieformalnie dowiedziałem się, że Jurek Fedorowicz, aktor Starego Teatru, który miał w sobie nutkę społecznika jest bardzo zainteresowany propozycją w Teatrze Ludowym. I dokładnie tak się stało, władze uznały i zaakceptowały nasz wybór. Początkowy okres Jurka Fedorowicza był wspaniały. To początek współpracy z J. Stuhrem (moim kolegą ze studiów), K. Orzechowskim, M. Wojtyszką, W. Nurkowskim – zjawili się w tym teatrze wszyscy.

K.P.: Mogę to potwierdzić, robiąc reportaż z jednego z festiwali w Edynburgu spotkałam się z Fedorowiczem. Przyjechaliście z całym zespołem. Fantastycznie.

K.G.: Byliśmy w Edynburgu z Makbetem, dostaliśmy od recenzentów pięć na pięć gwiazdek, to było wydarzenie. Graliśmy

Makbeta również w Londynie, w tym czasie, tego jednego wieczoru było grane siedem przedstawień w różnych offowych i zawodowych teatrach. Potem jeździliśmy z „Iwoną” z J. Stuhrem, gdzie grałem Szambelana. Tę rolę będę do końca życia pamiętał tak jak Kordiana, bo to było fantastyczne przeżycie. Zjeździłem z tym teatrem kawał świata.

K.P.: Wracam uparcie do istoty naszej rozmowy, czyli do ZASP-u, przy okazji Twojego jubileuszu, jak funkcjonują Koła?

K.G.: Teraz ludzie aktywizują się w sytuacjach zagrożeń czy zwolnień. Wtedy Koło zaczyna być bardzo aktywne a nie mówiąc już o zmianie dyrekcji. Mnie jest trudno o tym mówić, bo jestem nestorem w tym teatrze, wszyscy wiedzą, że jestem wiceprezesem Zarządu Głównego ZASP, ale wiesz zwracanie uwagi młodym ludziom np. żeby nie wchodzić w prywatnych butach na scenę, mówienie o takich banalnych rzeczach jest dla mnie męczące. Pedagodzy twierdzą, że ich tego uczą w szkołach teatralnych, uczą ich punktualności, słowa przepraszam, pokory wobec zawodu, ale wydaje mi się, że to wszystko zostało jakoś stłamszone, to nie jest tak jak było kiedyś. Bunio Klucznik był członkiem ZASP-u, on był naprawdę wielkim autorytetem i nikt nie mógł sobie pozwolić na to, żeby gadać za kulisami, jak on przygotowywał się do wejścia na scenę. A teraz za kulisami często rozmawia się towarzysko. Ja nie potrafię z rozmowy prywatnej wejść od razu na scenę i zagrać.

K.P.: Wspominasz w jednym ze swoich wywiadów o ogrodzie, który kochasz. Tam też jest sezonowa praca. Jakbyś miał tak porównać opiekę nad ogrodem a opiekę nad teatrem jako społecznik i człowiek ZASP-u, który też umie liczyć (bo w ogrodzie też

trzeba umieć liczyć) co się opłaci, co się nie opłaci. To ten ogródek oliwny jak wygląda?

K.G.: Ten ogródek oliwny wygląda tak, że on daje taką specyficzną energię. Rano, kiedy siedzę sobie na ganku, piję kawę i patrzę na te kwiaty, słucham tej „muzyki”, to w ogóle robi się od razu inny wymiar.

To uczy też tego, że jeżeli nie skoszę trawy co sześć, siedem dni to będę miał problem, ponieważ ona urośnie już taka, że będę potem musiał ją grabić i ta „równowaga” zostanie zachwiana.

K.P.: Kosiarka Ci się zepsuje (śmiech) K.G.: Staram się po prostu pilnować pewnego porządku. I być może tu znajdę analogie do teatru, bo w teatrze też staram się pilnować pewnego porządku i staram się np. nie wyjeżdżać na narty w dniu, w którym gram, ponieważ to mnie stresuje. Staram się zawsze być co najmniej godzinę przed przedstawieniem, niezależnie od tego gdzie ono by nie było i myśleć o tym momencie, kiedy „się zacznie”.

Tak sobie napisałem dzisiaj, dla mnie najważniejsze są trzy sprawy: rodzina, teatr i ZASP. Okazuje się, że ZASP jest na trzeciej pozycji. On jest dwa dni w tygodniu: poniedziałki, wtorki a poza tym funkcjonuje jeszcze cały czas dookoła. Ale to jest pewnego rodzaju porządek. W tej mojej rodzinie, która funkcjonuje, wydaje mi się, w miarę precyzyjnie i jest uporządkowana. To jest ciągle ta sama żona od 40 lat, mamy 40-lecie ślubu w przyszłym roku, to są ci dwaj świetni synowie, to jest to co uczy namiętności, miłości, nienawiści, złości. Wszystko tam się ogniskuje, co potem przenosi się do teatru. ZASP funkcjonuje coraz mocniej od 1994 roku, kiedy przyjechałem do Warszawy. Zająłem się repartycjami. Ktoś musi nad tym czuwać. Ostatnio byłem na Biuletyn Informacyjny 32-2014

19

rozmowa jubileuszowa

J. Lesiak, K. Górecki, „Fanszen”, David Hare, reż. W. Śmigasiewicz; Teatr Ludowy Kraków fot. W. Plewiński

Jestem czasem zawiedziony i myślę żeby wyjść z tej piaskownicy, przynajmniej zmienić zabawki. A potrafię to zrobić. Wyszedłem z kasyna w Las Vegas mając wygrane 180 $.

fot. Z. Łagocki

spotkaniu z Andrzejem Wyrobcem wiceministrem kultury, gdzie rozmawialiśmy o podziale pieniędzy z tzw. czystych nośników.

Wyszedłem w optymistycznym nastroju, ale co z tego wyniknie, czas pokaże. Dotychczasowe przepisy obejmują stare, nieaktualne już rodzaje nośników i urządzeń typu kasety VHS a mamy już tablety, smartfony.

Producenci tych nowości audiowizualnych powinni płacić twórcom jakąś część swoich dochodów, bo każdy użytkownik w każdej chwili może ściągnąć na swoje urządzenie mobilne film, serial czy muzykę.

I wszędzie, w cywilizowanych krajach jest to uporządkowane. My ciągle nie możemy się porozumieć ze środowiskami producentów i importerów zobligowanych do uiszczenia tych opłat.

K.P.: Jakie cechy powinni mieć ci młodzi, którym ty dajesz jakieś zadania do wykonania?

K.G.: Ja nie chcę żeby nasza rozmowa tak brzmiała, ale jestem bardzo pesymistycznie do tego nastawiony. Ja mogę prosić kolegów naprawdę o bardzo proste rzeczy, nie mogę prosić ich o coś co zajmie im dużo czasu, co będzie wymagało ich poświęcenia. Po prostu ta epoka się skończyła, to już minęło, tego już nie ma. Ten materializm, ten pieniądz, „ten zły”. Dochodzę do tego, że ci którzy nam płacą (wracam ponownie do repartycji) oni chcą jak najmniej płacić, wykorzystują każdy moment, żeby nie płacić. Koledzy mają do mnie pretensje, że nie dostają takich a takich pieniędzy czy nie dostali pieniędzy ci, którzy na nie oczekują.

Krysiu, ja uczestniczyłem w pewnym momencie w rozmowach z tymi ludźmi i patrzę na rzeszę prawników, którzy wynajdą każdy pretekst czy kruczek prawny żeby jak najmniej zapłacić. Nawet minister Wyrobiec powiedział, że my możemy coś tu ustalić, ale jest jeszcze Ministerstwo Gospodarki i tu otwiera się następna furtka bo producenci płacą podatki. To wszystko są naczynia połączone i teraz trzeba, nie wiem przez jakie ministerstwo, jakiego premiera, jakie lobby dojść do tego żeby mieć zagwarantowane i respektowane prawa, które daje nam ustawa.

K.P.: Czy po 40-tu latach pracy jest jeszcze w Twoim życiu miejsce na marzenia? Co Ci się jeszcze marzy?

K.G.: Marzy mi się. No nie, nie będę się zwierzał ze swoich marzeń.

20

Biuletyn Informacyjny 32-2014

K. Górecki, B. Grzybowicz, „Dyl Sowizdrzał”, Grigorij Gorin, reż. T. Ryłko; Teatr Bagatela Kraków

K.P.: Spróbuj.

K.G.: Chciałbym mieć kolejnego wnuka.

Moje marzenia głównie dotyczą najbliższych, rodziny. Marzę również o kolejnej dobrej roli. Teraz nie narzekam, gram bardzo dużo.

Ja gram w tej chwili w 10 przedstawieniach w Krakowie, w tym kilka głównych ról. „Wszystko o mężczyznach” gramy prawie 300 razy z Tomkiem Obarą i Piotrkiem Pilitowskim, byliśmy z tym przedstawieniem m.in. w Kanadzie, gram Ojca w „Królik, królik”, Pulio w „Przedstawieniu Hamleta we wsi Głucha Dolna”, Poloniusza w Hamlecie.

Każda taka rola wypływa z marzeń.

Marzę o tym żeby w naszym gronie, gronie Zarządu Głównego panowała zgoda, żebyśmy się rozumieli nawzajem, żebyśmy rozumieli swoje bolączki, nasze ułomności.

K.P.: A marzenie o ZASP w jego drugim stuleciu istnienia? Przetrwa ZASP?

K.G.: Marzenie o ZASP-ie jest takie, żebym w pociągu z Krakowa na zebranie repartycji jechał jak kiedyś w towarzystwie Jerzego Stuhra, Jerzego Bińczyckiego, Anny Dymnej, Andrzeja Mrowca. Chciałbym żeby wielkie nazwiska pojawiały się tu nie sporadycznie tylko, żeby z tych wielkich, dużych nazwisk składała się nasza organizacja bo wtedy mielibyśmy dużo większą siłę przebicia. Marzeniem jest to, aby zachować to piękne utożsamianie się ze starością – mówię o Skolimowie, żeby zachować to w całości i żebyśmy do tego podchodzili szlachetnie.

PS 29 września 2014 roku Jubilat otrzymał od Prezydenta RP Złoty Medal za długoletnią służbę.

22 listopada 2014 roku w Teatrze Ludowym w Krakowie odbędzie się jubileusz 40-lecia pracy artystycznej Krzysztofa Góreckiego.

festiwale

Aktorstwo – zawód wysokiego ryzyka

32. Festiwal Szkół Teatralnych Po raz pierwszy, w sposób tak wyrazisty, zaistniała konieczność refleksji nad warunkami i możliwościami uprawiania zawodu aktora.

Właśnie spotkała się grupa młodych, wykształconych, stojących u progu życia zawodowego entuzjastów, którzy osiągnęli sprawność artystyczną drogą wielu wyrzeczeń. Przeszli próbę egzaminów wstępnych, trudy czteroletniej edukacji w szkołach aktorskich, konfrontację z publicznością i mediami.

Są uczestnikami wielkiej metamorfozy tradycji. Dawne pojmowanie zawodu i bezpieczeństwo odeszły w przeszłość. Talent i szczęście aktorskie nie są już gwarantami powodzenia, koniecznością stało się poszukiwanie nowych rozwiązań, przystosowanie do niezwykle trudnych warunków.

W tej sytuacji wydaje się naturalną chęć poszukiwania wsparcia w stowarzyszeniu - zakorzenionym w tradycji, bo poczucie wspólnoty dodaje - odwagi. Stąd akces około stu osób do ZASP, udział w debatach, konferencjach i aktywność społeczna. Na tegorocznym Festiwalu Koło Młodych utworzyło stanowisko informacji i agitacji, gdzie były dostępne wszelkie materiały dotyczące ZASP-u.

Paweł Dobek, Agata Kulesza

Ciekawym, nowym pomysłem było utworzenie „młodego” jury, które po obejrzeniu wszystkich spektakli przyznało i wręczyło nagrodę za najlepszy epizod. Należy dodać, że działalność ZASP-u w tym kierunku nabrała impetu. Wiceprezes ZASP Piotr Głowacki łączy troskę o Skolimów z inicjatywami na rzecz młodych.

Obok rywalizacji dyplomantów bardzo ważną częścią programu była dwudniowa konferencja przygotowana przez organizatorów Festiwalu. Jej tytuł: „Aktor-producent. Wolny zawód?” trafiał w sedno problemu. Zgromadziła grono kompetentnych i doświadczonych osób, które próbowały diagnozować sytuację na rynku pracy. Z refleksji dyskutantów wynikało, że nie można ustalić modelu budowania kariery, ponieważ jest kilka wariantów funkcjonowania, trzeba więc korzystać z wszelkich możliwości.

32. Festiwal Szkół Teatralnych zgromadził pedagogów i dyplomantów czterech szkół: Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie, Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie, jej filii we Wrocławiu, Państwo-

Inauguracja 32. Festiwalu Szkół Teatralnych w Łodzi

wej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi.

Spektakle dyplomowe Wydziałów Aktorskich prezentowane były na scenach Teatru Nowego i Teatru Studyjnego. Od 6 do 11 maja 2014 r. rywalizowali ze sobą, przy gorącym aplauzie publiczności, przyszli mistrzowie sceny.

Jury w składzie: Agata Kulesza i Bartłomiej Topa – aktorzy, Adam Orzechowski – dyrektor teatru, Jacek Wakar – krytyk i Wioletta Laszczka – przedstawicielka MKiDN, oceniało role, aby przyznać nagrody.

Niewątpliwą zaletą repertuaru Festiwalu była różnorodność spektakli: od tradycyjnego „Samobójcy” Nikołaja Erdmana, w reż.

Jerzego Treli (AT Warszawa), po ekstremalne „Odyseje 2014” Agaty Dudy-Gracz Biuletyn Informacyjny 32-2014

21

festiwale „Odyseje 2014”, reż. Agata Duda-Gracz

Julian Świeżewski

(PWST Wrocław). Refleksje psychologiczno-filozoficzne w „Ecce homo!!!” I. D. Yaloma, w reż. Krzysztofa Majchrzaka wystawione w oryginalny sposób znalazły się obok adaptacji prozy „Szkice z Dostojewskiego”, w reż. Mai Komorowskiej. Oba spektakle przygotowane przez Akademię Teatralną. Klasykę reprezentowała szekspirowska komedia „Poskromienie złośnicy”, w reż.

Małgorzaty Warsickiej (PWSFTviT), zaś widowisko muzyczne „Dyplom z kosmosu” opracowali Tomasz Jękot i Patrycja Kowańska, opiekę pedagogiczną sprawowała zaś Ewa Kaim (PWST Kraków).

Szczupłość miejsca nie pozwala na omówienie jedenastu spektakli, trzeba jednak podkreślić, że wiele z nich wykazało wysoki poziom artystyczny i dobre przygotowanie do zawodu. Aktorzy oddani bez reszty nie wahali się wykonywać karkołomne zadania w dziwnych okolicznościach, jak choćby te w autobusie i w plenerze w spektaklu „Odyseje 2014” Agaty Dudy-Gracz. Sukcesy tych przedstawień zależały w dużej mierze od umiejętności gry zespołowej, jak również czasami od sprawności ruchowo-wokalnej czego przykładem był spektakl „Tonacja blue” Davida Hare’a, reż. Marcin Hycnar.

Wydaje się, że najważniejsze jest nakreślenie takiej linii repertuarowej szkół, która umożliwi studentom budowanie ról dostępnymi środkami aktorskimi.

Analiza postaci, poznanie jej środowiska i epoki przyczyni się do rozwoju osobowości młodego aktora.

Wówczas poddanie się osądowi jurorów i publiczności nie przyniesie zawodu.

runek konstruowania i rozwoju postaci, indywidualizacji występujących.

Unikanie pewnej monotonii repertuarowej oraz wsparcie reżyserów o talentach pedagogicznych i doświadczeniu ułatwi młodym aktorom trudne zadanie zakotwiczenia w zawodzie.

Wśród nagrodzonych najwyższe oceny otrzymali wykonawcy ról intelektualnie bogatych bądź opartych na tradycji.

Jurorzy przyznali następujące nagrody: Grand Prix za wybitną osobowość w wysokości 15.000 złotych ufundowaną przez MKiDN otrzymał Julian Świeżewski AT za role w „Ecce homo!!!” oraz „Szkice z Dostojewskiego”.

Nagrody w wysokości 5.000 złotych uzyskali: Aneta Gołębiewska i Piotr Marzecki, oboje AT za rolę w przedstawieniu „Ecce homo!!!”.

Nagrody w wysokości 3.000 złotych otrzymali: Dominik Rybiałek, Magdalena Koleśnik za rolę w „Samobójcy” PWST Kraków, a także Wiktoria Węgrzyn z Krakowa za udział w spektaklu „Dyplom z kosmosu” oraz Paweł Dobek za rolę w sztuce „Marat/Sade” (PWSFTviT).

Jeżeli studenci z Wrocławia mogli zaistnieć tylko w wieloobsadowych, dynamicznych spektaklach, często opartych na improwizacji, dostępnych dla małej garstki publiczności, wtedy nie został spełniony wa-

Biuletyn Informacyjny 32-2014

Paweł Dobek (PWSFTviT) uzyskał kilka nagród, wśród nich nagrodę publiczności i dziennikarzy.

Nagrodę publiczności zdobyła także Aleksandra Przybył (PWSFTviT).

Legendarną Nagrodę im. Jana Machulskiego wręczono Paulinie Szostak (AT).

Jury ZASP-u przyznało swoją nagrodę Konradowi Wosikowi (wrocławska filia PWST) za najlepszy epizod.

Najwięcej nagród otrzymali studenci Warszawy i Krakowa.

Choć uwaga uczestników Festiwalu koncentrowała się na scenie (dosłownie bo publiczność często tam zasiadała), to miłym gestem organizatorów były projekcje i spotkania z laureatami ubiegłych festiwali, odnoszącymi sukcesy w filmach.

Dorobek 32. Festiwalu oceniam wysoko. Organizując festiwale przez wiele lat, PWSFTviT wypracowała model optymalny, gdzie prezentacja umiejętności i talentów idzie w parze z refleksją nad naturą zawodu i warunkami uprawiania sztuki. Występom towarzyszyła gazeta festiwalowa „Tupot”, w której zamieszczano gorące jeszcze recenzje. Dość duże zainteresowanie mediów sprzyjało nadziejom dyplomantów. Chcę podkreślić bardzo dobrą atmosferę spotkań festiwalowych.

Janina Klimasowa Sekcja Krytyków Teatralnych ZASP

„Dyplom z kosmosu”, reż. Ewa Kaim

22

Wyróżnienia otrzymali: Ewa Jakubowicz (AT), Ewelina Przybył, Maciej Charyton, Lena Schimscheiner (PWST Kraków), Waldemar Krawczyk, Tomasz Piotrowski (wrocławska filia PWST).

fot. M. Zacharow/Szkoła Filmowa w Łodzi

festiwale

Festiwal „Dwa Teatry” w Sopocie już po raz czternasty!

Już czternasty raz do gościnnego kurortu nad Bałtykiem zjechali twórcy i miłośnicy Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej. Festiwal radiowej i telewizyjnej twórczości teatralnej odbywał się w tym roku na progu lata, w dniach 14-16 czerwca. W sopockim Multikinie, podczas otwartych prezentacji, przedstawiono aż 21 słuchowisk i 11 spektakli telewizyjnych będących przeglądem ubiegłorocznych i tegorocznych osiągnięć publicznych nadawców.

Organizatorami XIV Festiwalu „Dwa Teatry” byli: Telewizja Polska S.A., Polskie Radio S.A., Samorząd Województwa Pomorskiego, Miasto Sopot, Gdańsk i Gdynia oraz Radio Gdańsk S.A. Po raz pierwszy Honorowym Patronatem Festiwal objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronisław Komorowski. Patronami honorowymi byli również Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji oraz Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Wielką Nagrodę Festiwalu za wybitne kreacje aktorskie w Teatrze Polskiego Radia i Teatrze Telewizji Polskiej otrzymało w tym roku dwoje wybitnych aktorów: Teresa Budzisz-Krzyżanowska (w swoim dorobku ma dziesiątki wspaniałych ról pierwszo- i drugoplanowych w spektaklach telewizyjnych i słuchowiskach, laureatka nagrody aktorskiej na XIII Festiwalu „Dwa Teatry” za rolę Hanny Arendt w spektaklu Feliksa Falka „Rzecz o banalności miłości”) oraz Wojciech Pszoniak (nieoceniony mistrz tragedii, farsy i komedii, odtwórca dziesiątek ról telewizyjnych i radiowych laureat nagrody aktorskiej na XII Festiwalu „Dwa Teatry” za rolę Brémonta w spektaklu „Skarpetki, opus 124” w reż. Macieja Englerta). Obo-

Wpjciech Pszoniak

Teresa Budzisz-Krzyżanowska

je laureaci nie kryli zaskoczenia z powodu przyznania nagrody za całokształt pracy artystycznej - Ta nagroda jest mi szczególnie droga, bo dostaję ją za pracę dla dwóch teatrów o niezwykłym zasięgu i wadze - podkreślał Wojciech Pszoniak. - One docierają do ludzi, którzy są poza wielkimi ośrodkami miejskimi. To jest wielka misyjna rola. Teresa Budzisz-Krzyżanowska dodawała, że dzięki radiu możliwe jest nawiązanie szczególnie intymnego kontaktu ze słuchaczem.

- Ktoś, kto mnie słucha, robi to z własnej nieprzymuszonej woli. Jest to rodzaj skupienia i rozbudzania wyobraźni i u aktora, i u słuchacza. Radio bezsprzecznie ma duszę, tutaj słowo jest uszanowane. Co ciekawe, najłatwiej, zdaniem aktorki, jest zagrać te cechy charakteru, których nie mamy. Na ogół ludzie nie są ze sobą pogodzeni.

Ja też bym chciała być trochę inna. To mi się czasem w teatrze zdarza...

Najważniejszym punktem programu tegorocznego festiwalu był oczywiście konkurs słuchowisk i spektakli telewizyjnych. Nie zabrakło jednak – jak co roku – dodatkowych, okołofestiwalowych atrakcji skierowanych do szerokiej publiczności, a więc: spotkań z twórcami, warsztatów dla młodzieży, paneli dyskusyjnych, najlepszych reportaży, spotkań z gwiazdami oraz spektakli teatralnych na żywo i prezentacji radiowej i telewizyjnej twórczości Sławomira Mrożka. Wydarzeniem tegorocznej edycji „Dwóch Teatrów” był z pewnością udział Telewizji ARTE, francusko-niemieckiego kanału kulturalnego, znanego w Europie z ambitnej i wysoce artystycznej oferty programowej. Dzięki uprzejmości TV ARTE widzowie mieli możliwość obejrzeć trzy znakomite produkcje telewizyjne ARTE France („Przyjaciele na sprzedaż”, „Ileż miłości” oraz „System Ponziego”), których scenariusze powstały na podstawie sztuk teatralnych.

Dzięki teatrowi radia i telewizji, kultura przez wielkie „K” trafia pod „strzechy”. Podczas finału XIV Festiwalu Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej „Dwa Teatry - Sopot 2014” wyróżniono najlepsze radiowe słuchowiska oraz sztuki wyemitowane na małym ekranie.

Najlepsze słuchowiska Jury w składzie: Danuta Stenka – przewodnicząca, Elżbieta Pleszkun-Olejniczakowa, Tadeusz Dąbrowski, Jerzy Gruza, Edward Pałłasz postanowiło przyznać następujące nagrody: • Grand Prix dla najlepszego słuchowiska – „Królowa i Szekspir” według dramatu EstherVilar, w tym: za reżyserię – Januszowi Kukule; za adaptację – Krzysztofowi Sielickiemu; za rolę Królowej Elżbiety – Marii Pakulnis.

Słuchowisko zostało zgłoszone przez Pierwszy Program Polskiego Radia.

Grand Prix ufundował Prezes Zarządu Polskiego Radia S.A.

Maria Pakulnis i Anna Cieślak podczas nagrania słuchowiska „Królowa i Szekspir”

• Nagrodę za reżyserię słuchowiska „Mistrz Manole” Dariuszowi Błaszczykowi (zgłoszenie Teatru Polskiego Radia). Nagrodę ufundował Marszałek Województwa Pomorskiego.

• Nagrodę za scenariusz oryginalny ex aequo dla: Marka Kochana za scenariusz do „Trzej panowie jadą autem” w reżyserii Adama Wojtyszki (zgłoszenie Programu 3 Polskiego Radia) oraz Sebastiana Majewskiego za scenariusz do „Nietoty” w reżyserii Jana Klaty (zgłoszenie Radia Kraków). Nagrodę ufundowała Grupa LOTOS. • Nagrodę za scenariusz będący adaptacją dla Jana Warenyci za scenariusz słuchowiska „Trylogia. Fuga alla polacca” według opowiadania ZbignieBiuletyn Informacyjny 32-2014

23

festiwale

wa Wojnarowskiego (zgłoszenie Teatru Polskiego Radia). Nagrodę ufundował dziennik „Rzeczpospolita”.

• Nagrodę im. Janusza Hajduna za realizację akustyczną słuchowiska „Andy” w reżyserii Krzysztofa Czeczota dla Andrzeja Brzoski (zgłoszenie Programu 3 Polskiego Radia). Nagrodę ufundowało Radio Gdańsk S.A. • Nagrodę za muzykę oryginalną lub opracowanie muzyczne dla Jacka Hałasa za muzykę oryginalną w słuchowisku „Mistrz Manole” w reżyserii Dariusza Błaszczyka (zgłoszenie Teatru Polskiego Radia). Nagrodę ufundował Prezydent Miasta Sopotu.

• Nagrodę aktorską za rolę kobiecą dla Anny Cieślak za tytułową rolę w słuchowisku „Salome” w reżyserii Dariusza Błaszczyka (zgłoszenie Programu 2 Polskiego Radia). Nagrodę ufundował Prezydent Miasta Gdańska.

• Nagrodę aktorską za rolę męską dla Adama Woronowicza za tytułową rolę w słuchowisku „Andy” w reżyserii Krzysztofa Czeczota (zgłoszenie Programu 3 Polskiego Radia). Nagrodę ufundował Prezydent Miasta Gdyni.

• Nagrodę aktorską za drugoplanową rolę kobiecą otrzymała Wiktoria Gorodeckaja za rolę Andżeliki w słuchowisku „Próba” w reżyserii Edwarda Wojtaszka (zgłoszenie Programu 2 Polskiego Radia). Nagrodę ufundowała Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna Sp. z o.o.

• Nagrodę aktorską za drugoplanową rolę męską dla Łukasza Lewandowskiego za rolę Akwizytora w słuchowisku „Abrakadabra” w reżyserii Waldemara Modestowicza (zgłoszenie Radiowej Jedynki). Nagrodę ufundowała INPRO S.A. • Nagrodę Honorową im. Krzysztofa Zaleskiego za twórczość odrzucającą stereotypy i łatwe nowinki, umocowaną w pamięci i historii, dotyczącą problemów współczesności przyznano Waldemarowi Modestowiczowi, reżyserowi słuchowisk „Abrakadabra”, „Lala”, „Ryszard III. Gra o tron”, „Upadek z trzepaka”.

• Honorową nagrodę zespołową dla Producenta słuchowisk otrzymała radiowa Dwójka za różnorodną ofertę programową.

Ponadto jury przyznało wyróżnienia w formie rekomendacji do powtórzenia na ante-

24

Biuletyn Informacyjny 32-2014

nie ogólnopolskiej i antenach rozgłośni regionalnych następującym słuchowiskom: „W środku słońca gromadzi się popiół” Artura Pałygi w reżyserii Pawła Łysaka (zgłoszenie Polskiego Radia Pomorza i Kujaw); „Bowiem jak śmierć potężna jest pamięć” autorstwa i w reżyserii Mieczysława Abramowicza (zgłoszenie Radia Gdańsk S.A.); „Casting, czyli Długa rozmowa o filmie, którego nikt nie będzie chciał oglądać” Andrzeja Mularczyka w reżyserii Janusza Kukuły (zgłoszenie Radiowej Jedynki); „Beztlenowce” autorstwa i w reżyserii Ingmara Villqista (zgłoszenie Programu 3 Polskiego Radia).

Najlepsze spektakle telewizyjne Jury w składzie: Maja Ostaszewska – przewodnicząca, Krzysztof Babicki, Andrzej Bart, Zdzisław Pietrasik, Wojciech Todorow przyznało następujące nagrody: • Grand Prix dla najlepszego spektaklu Teatru TV – „Skutkom ubocznym” Petra Zelenki w reżyserii Leszka Dawida.

Werdykt wyraża tęsknotę za spektaklami powstającymi specjalnie dla Teatru Telewizji. Wśród nagrodzonych znaleźli się: Leszek Dawid za reżyserię; Anna Radwan za rolę Jany; Krzysztof Stroiński za rolę Jerzego; Adam Ferency za rolę Jana; Magdalena Czerwińska za rolę Ewy; Dawid Ogrodnik za rolę Hanki; Łukasz Gutt za zdjęcia; Katarzyna Sobańska i Marcel Sławiński za scenografię; Bartosz Straburzyński za muzykę. Nagrodę ufundował Prezes Zarządu TVP S.A. • Nagrodę za reżyserię Robertowi Talarczykowi za oryginalne przeniesienie do telewizji spektaklu teatru żywego planu „Piąta strona świata”. Nagrodę ufundował Marszałek Województwa Pomorskiego.

• Nagrodę za oryginalny współczesny tekst dramatyczny lub adaptację teatralną dla Roberta Talarczyka za twórczą adaptację niezwykłej powieści Kazimierza Kutza „Piąta strona świata”. Nagrodę ufundowała Telewizja Polska S.A. • Nagrodę za zdjęcia dla Marcina Koszałki za sposób obrazowania wnoszący nową jakość do spek taklu „Korzeniec” w reżyserii Remigiusza Brzyka. Nagrodę ufundował Bank Millenium S.A. • Nagrodę za scenografię dla Remigiusza Brzyka za spektakl „Korzeniec”.

Nagrodę ufundował Prezydent Miasta Gdyni.

• Nagrodę im. Janusza Hajduna za muzykę oryginalną lub opracowanie muzyczne dla Stanisława Radwana za muzykę do spektakli: „Miłość na Krymie” w reżyserii teatralnej Jerzego Jarockiego i telewizyjnej Jana Englerta oraz „Udręka życia” w reżyserii Jana Englerta. Nagrodę ufundowało Radio Gdańsk S.A. • Nagrodę za twórczą realizację telewizyjną spektaklu teatralnego dla Leszka Ptaszyńskiego za spektakl „Piąta strona świata” w reżyserii Roberta Talarczyka. Nagrodę ufundowała Grupa Lotos S.A. • Nagrodę za montaż dla Macieja Pawlińskiego za spektakl „Skutki uboczne” w reżyserii Leszka Dawida. Nagrodę ufundował Prezydent Miasta Gdańska.

• Nagrodę aktorską za rolę kobiecą dla Anny Seniuk za role: Lewiwy w spektaklu „Udręka życia” w reż. Jana Englerta, Matriony Wasiljewny Czelcowej w spektaklu „Miłość na Krymie” w reżyserii teatralnej Jerzego Jarockiego i telewizyjnej Jana Englerta oraz za rolę Alicji w spektaklu „Brancz” w reżyserii Juliusza Machulskiego. Nagrodę ufundował dziennik „Rzeczpospolita”.

• Nagrodę aktorską za rolę męską dla Jana Frycza za rolę Iwana Nikołajewicza Zachedryńskiego w spektaklu „Miłość na Krymie” w reżyserii teatralnej Jerzego Jarockiego i reżyserii telewizyjnej Jana Englerta. Nagrodę ufundowałPrezydent Miasta Sopotu.

• Nagrodę honorową im. Krzysztofa Zaleskiego za twórczość odrzucającą stereotypy i łatwe nowinki, umocowaną w pamięci i historii, dotyczącą problemów współczesności dla Jana Englerta za reżyserię telewizyjną spektaklu „Miłość na Krymie” w reżyserii Jerzego Jarockiego.

Ponadto jury przyznało trzy wyróżnienia aktorskie: Jolancie Fraszyńskiej za rolę Lily Karłownej Swietłowej w spektaklu „Miłość na Krymie” w reżyserii teatralnej Jerzego Jarockiego i reżyserii telewizyjnej Jana Englerta; Dariuszowi Chojnackiemu za rolę Bohatera w spektaklu „Piąta strona świata” w reżyserii Roberta Talarczyka; Edycie Ostojak za role: Ester Pławner, Żydówki i służącej Korzeńców w spektaklu „Korzeniec” w reżyserii teatralnej Remigiusza Brzyka i telewizyjnej Marcina Koszałki.

Andrzej Brzoska i Janusz Adam Dziewiątkowski Sekcja Radia, Telewizji i Filmu

festiwale

W Poraju jak w raju Piąty Ogólnopolski Festiwal Piosenki Janusza Gniatkowskiego za nami. Czy się udał? Tak, udał się. Wciąż słyszeliśmy gratulacje: od publiczności, od artystów, a nawet od jury, które w tym roku było aż pięcioosobowe: Rena Rolska - ZASP, Tomasz Bielski - STOART, etatowo już panowie Marek Gaszyński i Edward Spyrka, oraz przedstawiciel wiernego festiwalowi I Programu Polskiego Radia Paweł Sztompke. Festiwalowi patronowało również Radio Katowice, Radio Opole, Radio Piekary, Radio Bogoria, TV Katowice, reklamowało Radio Chicago 10/30 am.

Występujący artyści to głównie członkowie ZASP-u, których ujrzeli widzowie w Poraju po raz pierwszy z okazji 75-lecia Janusza Gniatkowskiego, w roku 2003. Plener, tłumy ludzi. Był to już przedsmak kolejnych festiwali. Artystów wtedy przywiózł Janusz Horodniczy. Byli to: Hanka Rek, Krystyna Sienkiewicz, także Nina Urbano i Andrzej Dyszak. Był również długoletni współorganizator festiwali opolskich Władysław

Rena Rolska wręcza nagrodę ZASP-u Kindze Hyrze

Bartkiewicz i to on rzucił hasło, a potem pomógł w organizacji pierwszego festiwalu.

festiwal, a zamiast trzeciego już niestety koncert pamięci Janusza Gniatkowskiego.

Pierwszy festiwal w roku 2007 wsparli gremialnie koledzy z dawnych lat – przedstawiciele ZASP-u. Bezpłatnie... A gdy Edward Hulewicz wręczał Gniatkowskiemu kopertę, ten dowcipkował, że są w niej pewnie życzenia, ale Edward równie dowcipnie rozwiał jego wątpliwości... Potem był drugi

Od trzeciego festiwalu ZASP zaczął przyznawać swoją nagrodę uczestnikom konkursu. W tym roku otrzymała ją z rąk pani Reny Rolskiej Kinga Hyra, która zdobyła także pierwsze miejsce w kategorii wiekowej do lat 18, oraz Grad Prix Festiwalu ufundowane przez profesora Jerzego Buzka.

Fani zgromadzeni przed tablicą pamiątkową Janusza Gniatkowskiego oraz Tadeusz Woźniakowski (ZASP) i Irena Gałązka (STOART)

Jury i uczestnicy konkursu w drugim dniu festiwalu Biuletyn Informacyjny 32-2014

25

festiwale

Dwa równorzędne pierwsze miejsca zajęli w kategorii „dorośli” zespól JSWC i Magdalena Łągiewka. W kategorii od 8 do 12 lat pierwsze miejsce przypadło Julii Muc. Zawitały również na festiwal nowe style muzyczne. W konkursie pojawił się rap. Zespół JSWC zdobył pierwszą nagrodę rozbudowując w piosenkę znane powiedzenie Janusza Gniatkowskiego „W Poraju jak w raju”. Drugi styl był reprezentowany przez zespół NEFRE. W stylu rap zaśpiewali „Bella bella donę”. Ale to już były gwiazy, Jola Kubicka zaśpiewała Meksykankę, Krystyna Maciejewska „Chleb twój i mój”, Irena Gałązka „Kubę”, Edward Hulewicz „Indonezję”, Wojciech Korda „Idzie wiosna ulicą”,

a Tadeusz Woźniakowski „We mgle porannej”. Zaśpiewali także swoje przeboje.

Wszyscy laureaci śpiewali piosenki Gniatkowskiego, a publiczności i tak było ich za mało.

Były także wydarzenia towarzyszące festiwalowi. W pierwszym dniu wystawa publikacji prasowych z całego świata o Januszu Gniatkowskim oraz spotkanie z dziennikarzami, m.in.: z Adamem Jersychna z „Dziennika Kijowskiego”. Drugi dzień to wielogodzinne przesłuchania konkursowe w pięciu grupach wiekowych: od pięciu lat – zwycięzca Oliwier Felisiak do siedemdziesięciu lat – zwyciężyła „Szalona piątka plus”.

Trzeci dzień to uroczyste odsłonięcie tablicy pamiątkowej Janusza Gniatkowskiego ufundowanej przez wójta Łukasza Stacherę. Koncert laureatów i gwiazd odbył się w tropikalnym słońcu. „Tym razem Janusz Gniatkowski przesadził z pogodą” powiedział prowadzący koncert Ryszard Rembiszewski.

Stowarzyszenie Apasjonata, gmina Poraj, GOK Poraj oraz pozyskany nowo przyjaciel festiwalu związek STOART to ci, którym zawdzięczamy, że kolejny jubileuszowy festiwal piosenek Janusza Gniatkowskiego mógł się odbyć.

Krystyna Maciejewska-Gniatkowska Sekcja Estrady ZASP

Festiwal Singera czyli przywracanie pamięci Co roku więcej publiczności, co roku więcej imprez. XI edycja Festiwalu oferuje uczestnikom dwieście najróżniejszych atrakcji. Ale ponieważ organizatorem i sercem festiwalu jest Teatr Żydowski, zacznijmy od teatru...

A więc najpierw polecany przez organizatorów kontrowersyjny spektakl „Bóg zemsty”. Dlaczego? Po pierwsze autor „Boga zemsty”, Szolem Asz, nazywany żydowskim Wyspiańskim, który urodził się w Kutnie w 1852 roku, a zmarł w roku 1915, w Polsce jest autorem całkowicie nieznanym. Każda więc okazja przywrócenia jego pamięci jest na wagę złota. Przyjaźń Szolema Asza z polskimi intelektualistami, także z Witkacym utwierdzała go w przekonaniu, by pisać w języku jidysz, co jak wcześniej sam podejrzewał nadało piętno indywidualne jego twórczości. Drugi powód przypomnienia sztuki Asza to fakt, że autorem scenariusza i reżyserem „Boga zemsty” jest pracujący w bukaresztańskim teatrze Andrei Munteanu, który opracował dla Teatru Warszawskiego tekst w języku jidysz. W Europie są tylko dwa teatry grające w jidysz: Teatr Żydowski w Warszawie i Teatr Żydowski w Bukareszcie. Gdy Icchak Baszewis Singer odbierał nagrodę Nobla powiedział: „Lubię pisać opowieści o duchach, a nic bardziej nie pasuje do ducha niż umierający język. Im bardziej martwy język, tym bardziej żywy duch. Duchy

26

Biuletyn Informacyjny 32-2014

Otwarta uroczystość przy szabasowym stole prowadzona przez Gołdę Tencer 28.08.2014 r. w rmach XI Festiwalu Kultury Żydowskiej

kochają jidysz i wszystkie mówią tym językiem. Po drugie wierzę w zmartwychwstanie. Jestem pewien, że wkrótce przyjdzie Mesjasz i pewnego dnia miliony zmarłych mówiących językiem jidysz powstaną z gro-

bów, ich pierwsze pytanie będzie brzmiało: -Czy jest coś nowego do czytania w jidysz?”

Skąd kontrowersje w związku ze sztuką, już od prapremiery w Berlinie, w reżyserii Re-

festiwale

W tym roku na całym świecie teatry święcą 50. rocznicę prapremiery „Skrzypka”

„Marienbad” na podstawie powieści Szolema Alejchema, reż. Maciej Wojtyszko, prem. 22.02.2013 r., Teatr Żydowski w Warszawie

inhardta w roku 1907. Skandaliczny wydał się niektórym temat: cieszący się szacunkiem miejscowej społeczności, właściciel kamienicy Jankiel, w piwnicy swego domu prowadzi dom publiczny. Szefową jest jego żona, ale zwabiona do tego przybytku rozpusty zostaje też jego córka Rywke. Jankiel próbuje metody: panu Bogu świeczkę i diabłu ogarek. Aby odkupić grzechy, zamawia Świętą Torę, czyli zwój tekstów z Pięcioksiągu. Gdy jednak widzi, na ile ten niecny proceder wciągnął jego córkę, zaczyna rozumieć, że Bóg nie przebaczy mu podwójnej moralności, ani tego, że skazał córkę na zatracenie. Można podzielić kamienicę na dwie części, ale duszy nie da się podzielić, na część czystą i zbrukaną. Tak jak nie da się przekupić Boga. Trzeba ponieść karę. Może ta świadomość, która pojawia się w umyśle Jankiela będzie stanowić jego odkupienie.

Profesor Anna Kuligowska-Korzeniewska porównuje „Boga zemsty” do „Moralności pani Dulskiej” napisanej również w 1906 roku, której tematem jest, jak i u Asza, zło i podwójna moralność. Anna Kuligowska-Korzeniewska broni Szaloma Asza przed zarzutem braku moralności przytaczając jego własne słowa: „Nie potrafię nawiązać kontaktu z dziełem, które - choćby nie wiem jak genialne - nie przedstawia świata ludzi z religijną powagą”. Jak więc widać tak dla autora jak i bohatera relacja z Bogiem stała się w pewnym momencie fundamentalna.

Wydarzeniem teatralnym stała się też premiera spektaklu z Izraela w reżyserii Samuela Shohata „Robot Planet” według „Bajek Robotów” Lema, łącząca grę aktorską z animacją kukiełek.

Coś z lżejszego repertuaru to program muzyczno-kabaretowy „Tuwim or not Tuwim”.

Dwa wielkie monodramy stanowią popis nagradzanych na wielu festiwalach wybitnych aktorek. I tak„Diva” to dramatyczna historia śpiewaczki żydowskiej Nory Sedler deportowanej do łódzkiego getta, która przeżycie opłaciła piekłem upokorzenia. Za rolę Nory Wioleta Komar otrzymała w Nowym Jorku tytuł najlepszej aktorki na świecie Festiwalu Teatrów Jednoosobowych. Spektakl „Dziś wieczorem Lola Blau” to na pozór podobna historia śpiewaczki, robiącej karierę w zniemczonym Wiedniu, zmuszonej w pewnym momencie emigrować do Stanów Zjednoczonych. Maia Morgenstern gorzka, sarkastyczna a zarazem liryczna w roli Loli potwierdziła swoją klasę. Rumuńska aktorka znana jest z wielu wybitnych kreacji filmowych między innymi Elektry, z którą wystąpiła w Atenach i w słynnej „Pasji” Mela Gibsona”. „Kołysanki na wieczny sen” w lirycznym wykonaniu Leny Piękniewskiej to jak sama mówi„utulenie pamięci” po tych, co odeszli.

Jak nie zagubić się w propozycjach, które oferują widzom organizatorzy Festiwalu?

Najprościej chyba wziąć do ręki przewodnik „Warszawa Singera” i starannie przestudiować dzień po dniu. Bez tego ani rusz. Przez rok możemy odtwarzać w pamięci widziane i usłyszane spektakle, póki nie zelektryzuje nas hasło kolejnego Festiwalu. Bo na ten festiwal czekają wciąż nowi fani kultury Żydowskiej odczuwający potrzebę zanurzenia się w korzenie wciąż odradzającej się obyczajowości, sztuki, tradycji.

Zanim jeszcze w synagodze zainaugurował Festiwal koncert kantorów, zagorzali wielbiciele tradycji mogli wybrać się do Biłgoraja, czy Radzymina, gdzie mieszkał Singer, no i przede wszystkim do Leoncina, gdzie równo 110 lat temu urodził się pisarz, a w przyszłości, jak obiecują organizatorzy, może uda nam się wpaść też do… Nowego Jor-

ku, gdzie duch mistrza przechadza się po Broadwayu i gdzie Singer spędził pięćdziesiąt lat. „Warszawa Singera” w Biłgoraju zgromadziła ponad 500 osób.

A na Grzybowskiej recitale, koncerty, wielkie gotowanie, warsztaty taneczne i literackie, nauka jidysz, jazz, programy poetycko-muzyczne. Niczego przeoczyć nie można.

A już na pewno nie „Skrzypka na dachu”, jeśli ktoś jakimś trafem dotąd tego głośnego spektaklu nie widział, bo właśnie w tym roku na całym świecie teatry święcą 50. rocznicę prapremiery „Skrzypka”. Jak podkreśla Dawid Szurmiej, reprezentujący kolejne pokolenie Szurmiejów, wszyscy jesteśmy jedną wielką rodziną, bo tak naprawdę do końca nie wiemy jakie są nasze korzenie. Dlatego na festiwalu pojawiają się znani polscy aktorzy, Olgierd Łukaszewicz, Anna Polony, Jerzy Stuhr, Włodzimierz Press w cyklu „Czytelnia pisarzy żydowskich - Mistrzowie czytają”. Zaiste mistrzowie.

Jeśli nawet, choćby za sprawą postaci Tewje Mleczarza, którego Szolem Alejchem wykreował nie bez racji na żydowskiego Hioba, wydawało nam się, że poznaliśmy twórczość Szolema Alejchema, a właściwie Salomona Rabinowicza, to dopiero w pogłębionej interpretacji jego prozy przez Olgierda Łukaszewicza dostrzegliśmy wszystkie niuanse w spojrzeniu na świat tego pisarza, zwanego „mitologiem codzienności”. Pisarza, którego dorobek liczy 40 tomów a ostatnie dzieło „Z jarmarku” ma charakter na poły autobiograficzny. Gruntownie wykształcony, choć z instynktem samouka, odznaczał się spojrzeniem sceptyka i racjonalisty, zasługując na określenie sceny życia „komedią rozwianych złudzeń”.

Olgierd Łukaszewicz połączył ciepło prozy Alejchema, jego wysublimowane poczucie

Biuletyn Informacyjny 32-2014

27

festiwale

śli nie rozumie się Chełma, to czy można zrozumieć świat?” No chyba nie… Adresowany do dziecięcej wyobraźni jest coroczny piknik„Dziecięca Warszawa Singera”.

Zarówno dzieci jak i dorośli zadumają się nad pytaniami, jakie usłyszą w spektaklu„Srebrna łyżeczka”:-Czy kot może myśleć, że jest psem? Czy pies może myśleć, że jest kotem? Czy srebrna łyżeczka może urodzić małą łyżeczkę i czy łatwo zamienić się w naleśnik? Bądź tu mądry i spróbuj odpowiedzieć. Ale może nie chodzi o odpowiedzi, a o pytania przenoszące nas w świat fantazji?

„Bóg zemsty”, Szalom Asz, reż. Andrei Munteanu, prem. 19.12.2013 r., Teatr Żydowski w Warszawie

„Marienbad” na podstawie powieści Szolema Alejchema, reż. Maciej Wojtyszko, prem. 22.02.2013 r., Teatr Żydowski w Warszawie

humoru z powagą refleksji, które mu podpowiadał chłodny umysł...

Pokazał siłę charakteru bohaterów Alejchema przeciwstawiających się dramatom życia. Bo jak mawiał Tewje: „W życiu są tylko dwie fabuły, szczęśliwy traf albo niezasłużona katastrofa”. Te drugie nękały go nieustannie, ale dzielnie stawiał czoła zrządzeniom losu.

Ogromnym powodzeniem cieszył się występ Anny Szałapak. „Wielkie gotowanie” czyli czulent dla tysiąca konsumentów przygotowali Aneta i Jan Kuroniowie. Do konkurencji stanęła też Ewa Wachowicz.

Inny, ciekawy cykl to „Opowiedz mi swoją historię”.

Imprezy rozrzucone są po całej Warszawie. Piwnica na Wójtowskiej, Muzeum Hi-

28

Biuletyn Informacyjny 32-2014

storii Żydów Polskich, Zamek Królewski, Austriackie Forum Kultury, Klub „Skład Butelek” na 11-go Listopada. Wszystkie te i wiele innych instytucji gościnnie użyczają miejsca dla imprez Festiwalu Singera.

Są też i wędrówki sentymentalne: spacer śladami kapliczek na podwórkach żydowskiej Pragi, wędrówka po żydowskim Lesznie, spacer muzyczny ulicami, których już nie ma i, a jakże, po Bazarze Różyckiego.

To, co łączy wszystkich to„Shabat Shalom”, świąteczny wieczór, gdzie palimy szabasowe świece, błogosławimy wino, słuchamy Tory, a wszystko to przy długim stole, przy którym zasiądziemy w istocie jak jedna wielka rodzina.

No i raj dla dzieci. Spektakl „O karpiu, kozie i trąbce, która gasiła pożary” wg opowiadań Singera, w reżyserii Macieja Wojtyszki, który będzie można zobaczyć jeszcze w październiku. Jak pisze Singer to bajka o mądrych ludziach z miasta Chełma, „a je-

Nie sposób opisać wszystkich atrakcji i wzruszeń, jakie czekają na Festiwalu Singera. Trzeba po prostu przyjść i choćby pospacerować po ulicy Próżnej, częściowo pięknie odrestaurowanej, której kramy i sklepiki cofną nas w świat, którego już nie ma.

Cały czas jest z nami Szymon Szurmiej, któremu XI Edycja Festiwalu jest w oczywisty sposób dedykowana, a którego humor i talent towarzyszył nam przez wszystkie kolejne edycje i aż trudno uwierzyć, że Go właśnie zabrakło. Wystawa jego zdjęć z licznych kreacji „Hommage a Szymon Szurmiej” opatrzona jest mottem samego Mistrza: „Bądź pan mądry i nie durniej, jak powiada Szymon Szurmiej” - Szymonowi - Przyjaciele. Gołda Tencer, dyrektor generalny Fundacji Shalom, prywatnie żona Szymona Szurmieja powiedziała: „Wszystko czego się dowiedziałam, wszystko co pokochałam nauczył mnie Szymon. Smutno bez niego, ale tym bardziej musimy kontynuować jego dzieło”. Spojrzymy na Szymona Szurmieja także przez to, co było mu szczególnie bliskie. Człowieka serio, człowieka uczuciowego. Przypomniany 1-go września spektakl „Noc całego życia” wyreżyserowany przez Szurmieja, poświęcony jest ostatnim chwilom Janusza Korczaka i refleksjom ze swego życia, jakimi dzieli się wspaniały Doktor. Jak pisze Szurmiej: - Chciałem tym przedstawieniem pokazać zmagania człowieka świadomego zbliżającego się kresu. Człowieka, który mówił o sobie: „Nazywałem się kiedyś dyrektorem światła. Światło zgaśnie. Nie wiem, co powiem moim dzieciom zanim to nastąpi”.

To spektakl, który będzie wracał na deski Teatru Żydowskiego. Nie sposób nie obejrzeć tej historii, która chwyta za gardło. Tak jak nie sposób zapomnieć wszystkich doznań jakich dostarczył nam Festiwal Singera, Festiwal przywracania pamięci.

Hanna Karolak Sekcja Krytyków Teatralnych ZASP fot. Andrzej Karolak

festiwale

Wzruszenia najwyższych lotów Bardzo odmienna, nieco mroczna. Niezwykle interesujący, głęboki głos. Chyba ONA. Świetna!

Dramatyczna! Oryginalna.

Tak w swoich notatkach oceniłam finalistkę VI. Edycji Festiwalu Piosenki Literackiej imienia Łucji Prus „W żółtych płomieniach liści” w Białymstoku (3, 4, 5 października 2014 r). Justyna Panfilewicz przyjechała z Sierakowic Prawych koło Skierniewic. Śpiewała przedostatnia, podnosząc wydatnie emocjonalny nastrój widowni. W moim odczuciu było to dramaturgiczne apogeum tej najważniejszej części festiwalu.

Najpierw zaprezentowała „Jawność” Wisławy Szymborskiej z muzyką Andrzeja Mundkowskiego i to już było intrygujące. „Kantata” Jana Zycha do muzyki Jana Kantego Pawluśkiewicza (z repertuaru Marka Grechuty) ujawniła w całej pełni ogromne możliwości młodej wokalistki, która ma na koncie nagrodę Festiwalu Poezji Śpiewanej w Olsztynie. Nie miałam cienia wątpliwości, że właśnie Justyna pod każdym względem zasługuje na nagrodę ZASP. Wygrała również drugie miejsce wśród nagród głównych.

Poziom tegorocznej edycji festiwalu im. Łucji Prus był zaskakująco wysoki. Jury złożone z wybitnych fachowców, jak profesor Włodzimierz Nahorny, Janusz Strobel, Krzysztof Herdzin, że wymienię najważniejszych, miało naprawdę trudne zadanie. Prezentacje i koncert galowy prowadził sprawnie i kompetentnie ojciec założyciel festiwalu, przedstawiciel ZASP – Piotr Jędrzejczak. Opiekunką i duszą tej wspaniałej imprezy jest od jej początku niezawodna Magdalena Kruszyńska-Sosnowska z Działu Teatralnego Wojewódzkiego Ośrodka Animacji Kultury.

Justyna Panfilewicz

Janusz Strobel, Justyna Panfilewicz, Cezary Jan Mielko

Warto przypomnieć, że na III Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu (1965 r.) Łucja Prus zaśpiewała „Nic dwa razy się nie zdarza” (Wisława Szymborska, muz. Andrzeja Mundkowskiego), utwór został uhonorowany nagrodą ministra Kultury i Sztuki. Niebawem jedna z ulic Białegostoku, rodzinnego miasta Łucji, otrzyma Jej miano.

Joanna Rawik Sekcja Estrady ZASP fot. M. Adamski

Biuletyn Informacyjny 32-2014 Piotr Bogusław Jędrzejczak

29

galeria scenografów

„Czarnoksiężnik z krainy Oz”, L.F. Baum, Teatr im. J. Słowackiego w Krakowie, reż. Jarosław Kilian - scenografia i kostiumy - 2011, fot. Ewa Krasucka

JULIA SKRZYNECKA - Ukończyła z wyróżnieniem Katedrę Scenografii

na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. Jest autorką scenografii i kostiumów do ponad 30 spektakli w teatrach operowych, dramatycznych i muzycznych w Polsce i za granicą.

Wielokrotnie współpracowała z Dianą Marszałek. W 2011 roku otrzymała nagrodę w plebiscycie publiczności Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie za scenografię do „Czarnoksiężnika z krainy Oz” w reżyserii Jarosława Kiliana, a w 2012 nagrodę im. Teresy Roszkowskiej dla młodego scenografa przyznawaną przez Polski Ośrodek Międzynarodowego Instytutu Teatralnego (ITI-UNESCO) oraz Fundację im. Leona Schillera.

30

Biuletyn Informacyjny 32-2014

galeria scenografów „Ognisty Ptak”, I. Strawinski / „Cudowny Mandaryn”, B. Bartók, Opera Wrocławska, reż. Robert Bondara - scenografia i kostiumy - 2014, fot. Ewa Krasucka

„Cyrulik sewilski”, G.Rossini, Teatr Wielki w Łodzi, reż. Natalia Babińska - kostiumy - 2014 Biuletyn Informacyjny 32-2014

31

galeria scenografów

Notatka reżysera

Światło w teatrze Światło pochodzi od Boga. Bóg jest światłem. „Bóg jest światłością”. Nie na darmo szatan zwany jest księciem ciemności. Nie przypadkowo ciemnica w więzieniu jest torturą. Światło daje życie. Ciemność zabija. Światło w teatrze Światło daje teatrowi życie. Bez światła nie ma teatru. Światło umożliwia kontakt międzyludzki, który jest fundamentem i istotą teatru. Tylko ludzie, którzy siebie widzą mogą się – w teatrze – komunikować. W teatrze nie wystarczy się słyszeć, dotykać, wiedzieć o swojej obecności – to wszystko bywa ważne i potrzebne, ale jest wtórne wobec widzenia, osobistego pełnego kontaktu.

Siła światła Światło ma ogromną siłę przyciągania i odpychania, skupiania i rozpraszania. Światło kieruje naszym ruchem, uwagą, ogólnie – percepcją. W ciemnej sali nawet bardzo nikły płomień świecy skupia uwagę, każe zwrócić się do niego, dążyć do niego.

Służba światła Światło w widowisku teatralnym służy przede wszystkim człowiekowi, a dopiero po drugie, materialnemu otoczeniu człowieka. Człowiek jest centrum teatru, a zatem człowiek (aktor, postać) jest zasadniczym odbiorcą światła. Przedmioty, w tym dekoracje, kostiumy, rekwizyty wymagają światła o tyle, o ile służą człowiekowi. Światło naturalne i sztuczne Światło, co oczywiste, może mieć pochodzenie naturalne i pochodzenie sztuczne.

Jest przy tym ogromna różnica pomiędzy światłem emanującym z urządzeń technicznych – żarówki, reflektory, lasery itp. z jednej strony, a z drugiej strony, światłem pochodzących z naturalnych procesów spalania – ognisko, lampa naftowa, świeca, zapałka itp. Istnieje też ogromna różnica w naszym emocjonalnym reagowaniu na światło sztuczne i naturalne. Światło naturalnie i sztuczne w teatrze W przestrzeni teatralnej światło bywało i bywa naturalne (choć dziś rzadko) i sztuczne. Światło naturalne: światło słońca w teatrach starożytnej Grecji i Rzymu, pochodnie i świece w średniowiecznych kościołach (gdzie grano widowiska), na placach i ulicach, a także w pałacach, a także we współczesnych widowiskach ulicznych, czy tych dawanych w parkach. Światło naturalne w przestrzeni sztucznej jest szczególnie ekspresyjne. (Chcąc go używać ludzie teatru muszą przeważ-

32

Biuletyn Informacyjny 32-2014

nie staczać homeryckie boje ze strażą pożarną). Światło sztuczne: we wszelkiego typu przestrzeniach zamkniętych, poczynając od barokowych teatrów, aż do małych salek współczesnych zespołów eksperymentalnych.

Światło ogólne Światło ogólne jest zawsze nie-dramatyczne. Światło ogólne jest zawsze statyczne. Światło ogólne nie opowiada akcji, nie opowiada zdarzeń. A więc nie sprzyja akcji i nie sprzyja postaciom dramatu.

Dwa zasadnicze elementy-obiekty oczekujące światła Są dwa zasadnicze elementy-obiekty, które domagają się światła w teatrze. Po pierwsze ─ człowiek. Po drugie ─ przestrzeń wokół człowieka. W przestrzeni otwartej, naturalnej (lub sztucznej), gdzie jest światło naturalne, człowiek jest silnie zintegrowany z przestrzenią wokół niego. - W przestrzeni zamkniętej, na scenach i scenkach, tam gdzie używa się reflektorów można przy pomocy światła budować dramatyczne napięcie pomiędzy człowiekiem i przestrzenią. Gdy tworzy się światło widowiska, trzeba pamiętać o kolejności tworzenia: najpierw człowiek, potem to, co wokół niego; najpierw światło dla człowieka, potem dla architektury, dekoracji, przedmiotów materialnych.

Światło lokalne Światło lokalne jest dramatyczne, ekspresyjne, funkcjonalne, atrakcyjne. Wiedzą o tym reżyserzy i scenografowie, a także reżyserzy światła, już od czasów ekspresjonizmu w malarstwie (ale przecież wieki wcześniej tak tworzył światło swych obrazów Georges de La Tour).

Światło aktora Człowiek-aktor w teatrze jest dany człowiekowi-widzowi zawsze w całości swego ciała. Najważniejsza jest przy tym, oczywiście, twarz. Czasem światło może skupić uwagę, zazwyczaj na chwilę, na jakiejś części ciała. Światło boczne i tylne wydobywa najbardziej ekspresyjnie, najbardziej całościowo ciało aktora, jego sylwetkę, ruch, gest. Takie światło sprzyja również ekspresji ludzkiej twarzy, choć najczęściej dodatkiem (bardzo ważnym) jest światło przednie. Błędem jest jednak oświetlanie ludzkiej twarzy tylko z przodu. Światło przednie spłaszcza.

Ustawiając światła na aktora, trzeba zaczynać od świateł tylnych i bocznych, i niejako koronować pracę, światłem z przodu.

Strefy cienia Ekspresję światła na scenie (tam gdzie jest aktor, tam gdzie są ważne punkty akcji) podnoszą strefy cienia, ciemne, lub o mniejszym oświetleniu. Akcję amplifikuje, dramatyzuje ruch postaci przemieszczającej się przez różne strefy światła i mroku ─ gdy na przykład postać przechodzi od strefy jasnej, poprzez ciemną, znów do jasnej.

Światło przestrzeni Światło przestrzeni wokół człowieka (dekoracji, przedmiotów) jest funkcją ruchu człowieka, jego czynności. Światło musi komunikować widzowi akcję, ruch, gest, czynność. Może je amplifikować, albo unieważniać. Podobnie jak światło aktora, światło dekoracji jest najbardziej ekspresyjne, gdy pada od tyłu, z boku. Wiedzieli o tym dobrze filmowi ekspresjoniści.

Cień w dekoracji „Cień jest synem słońca” mawiali starożytni. „Cień daje życie dekoracji” mawiał wielki mistrz scenografii Andrzej Pronaszko.

Cień uruchamia dekorację statyczną. Puszcza ją w tan. Cień podnosi również ekspresję akcji: cień człowieka poruszający się na dekoracji; postać ludzka rzucająca ruchome cienie. (Jest błędem i działaniem przeciwko akcji, eliminowanie cieni na scenie).

Klimat, atmosfera, nastrój Te elementy widowiska tworzone, budowane i wyrażane są przede wszystkim przez kolory światła. Jakiż kontrast, na przykład, pomiędzy zimnym światłem niebieskim i gorącym światłem pomarańczowym.

Trzy zasady „im mniej tym lepiej” 1. Im mniej źródeł światła, tym intensywniejsze działanie światła.

2. Im mniej kolorów światła, tym intensywniejsze działanie tych, których użyto.

3. Im mniej różnych kierunków skąd pada światło, tym bardziej światło jest wyraziste.

Kazimierz Braun

moim zdaniem

Nie rozumiem...

Zbigniew Rymarz

- Nie rozumiem, dlaczego kultura nie doczekała się dotacji w postaci 1% obiecywanej przez rząd.

- Nie rozumiem, dlaczego dwa wspaniałe zespoły „Mazowsze” i „Śląsk” mogły wcześniej być zespołami państwowymi, a teraz są regionalnymi. Przecież były ambasadorami naszej kultury - dużo większej niż kultura ambasadora w Paryżu, który goszcząc w ambasadzie uczestników Międzynarodowego Zjazdu Polonii nie raczył zjawić się na 10 minut, żeby przywitać swoich gości, bo „musiał” zająć się czternastoletnim synem.

Zastąpił go odchodzący konsul, który pokazał wielką klasę i był znakomitym przedstawicielem naszego kraju.

- Nie rozumiem, dlaczego - Operetka Mazowiecka - zmieniła nazwę na „Teatr Muzyczny” (a taki już jest na Nowogrodzkiej) i zajęła się małymi formami estradowymi. Nie w tym celu została powołana.

- Nie rozumiem, czemu w ubiegłym sezonie odbyło się tam tylko jedno przedstawienie operetkowe. No, chyba, że dyrektor zauważył, że poza „Wesołą Wdówką”, inne produkcje były dalekie nawet od średniego poziomu. Wobec tego, dlaczego tym jedynym przedstawieniem była akurat „Księżniczka Czardasza” tandetnie zrealizowana przez osobę, która powinna mieć prokuratorski zakaz reżyserowania spektakli operetkowych. Reżyser „Zemsty Nietoperza” też nie błysnął inwencją – za to „pokroił” znakomity tekst Tuwima.

- I wreszcie, nie rozumiem, dlaczego Warszawska Opera Kameralna, która również była ambasadorem naszego kraju i jego kultury popadła w totalną jałowość. Zwalniając dyrektora Stefana Sutkowskiego „wylano dziecko z kąpielą”. Jeżeli zmiana była konieczna – to na stanowisko dyrektora należało powołać wybitnego znawcę opery posiadającego umiejętności menadżerskie.

- Obecny dyrektor przyznał, że na muzyce się nie zna (co było uczciwym postawieniem sprawy). Powołał zatem na dyrektora artystycznego wieloletniego, znakomitego dyrygenta tej placówki. Decyzja okazała się niewypałem. Nie wystarczy być świetnym dyrygentem, żeby sensownie pełnić tę funkcję.

- Tu mała dygresja. Kiedyś na stanowisku dyrektora „Estrady Stołecznej” obsadzono byłego dyrektora MHD – Odzież. Byliśmy załamani, ale dość szybko przekonaliśmy się, że znakomicie sobie poradził dobierając mądrych doradców. Powstał wtedy Teatr Sensacji w Pałacu Kultury, powstawały nowe kabarety. No, cóż, może doradcy dyrektora artystycznego Opery Kameralnej są złymi doradcami, może bliższe są im własne interesy niż dobro Opery.

- Nie rozumiem, czemu wokaliści w wieku 40 – 50 lat (kiedy są w najlepszej formie głosowej) są odstawiani „na boczny tor”.

Chyba dyrektor artystyczny wie o tych przypadkach, bo przecież musi mieć wpływ na obsady.

- Jest jeszcze opiekun wokalny. Czyżby też się na tym nie znał? To może należy zmienić go na kogoś bardziej kompetentnego.

Zdaję sobie sprawę, że trzeba wprowadzać do repertuaru młodych śpiewaków, ale pod warunkiem, że spełniają wokalne i aktorskie wymagania powierzonej im partii.

- Jeżeli młody, nie wyśpiewany jeszcze głos, otrzymuje bardzo trudne zadanie, np. ma zaśpiewać powtarzające się wysokie „C” (w przypadku tenora), to po dwóch latach może się okazać, że zdarł głos i zamiast śpiewać „rzęzi”. Dotyczy to wszystkich głosów.

- Często teatry idą na łatwiznę i chcąc pomóc pupilom skracają arię, skreślają, obniżają góry. To, z czym sobie poradzi

Dyrektorze, kto Panu podpowiedział takie rozwiązanie i kto miał w tym interes?

doświadczony śpiewak, dla młodego wykonawcy będzie „wyższą szkołą jazdy”, wspinaczką na Mount Everest. Przecież opera to nie Dom Kultury, czy występ „u cioci na imieninach”. Widz kupując bilet ma prawo wymagać szacunku i protestować przeciwko chałturze.

- Byłem na spektaklach, gdzie skracano lub skreślano arie, gdzie tenor „zarzynał koguty”, bo w wyższej szkole muzycznej ktoś chciał z barytona zrobić tenora.

- Wróćmy jednak do problemów Opery Kameralnej.

- Rozumiem, że teatr ma kłopoty finansowe, ale nie rozumiem, czemu tylko śpiewacy zostali zmuszeni do podpisania umów półetatowych, lub do odejścia z teatru. Wydaje się, że to żadna oszczędność. Żeby podreperować budżet teatru, takie same umowy powinni podpisać dyrektorzy, opiekun wokalny, cały pion artystyczny, techniczny i administracja. To dopiero by była oszczędność.

- Muzycy – po doświadczeniach solistów śpiewaków – przyszli z adwokatem i zostali na pełnych etatach. Czy wobec tego rozmowy z solistami są nieformalne?

- Dyrektorze, kto Panu podpowiedział takie rozwiązanie i kto miał w tym interes?

Proszę nie traktować moich wypowiedzi jako nagonki na teatr. Sprawa Opery Kameralnej jest bliska mojemu sercu.

- Mam wielkie uznanie za programy edukacyjne dla dzieci i młodzieży (tu ukłon dla pani Violi Łabanow), za „Czarodziejski Flet” w polskiej wersji językowej, za wznowienie „Kopciuszka” G. Rossiniego, „Halki” Moniuszki. Te pozycje zaliczam do rozsądnej polityki repertuarowej. Rozumiem okrojony Festiwal Mozartowski…

- Jestem jednak rozczarowany, bo w swojej naiwności wierzyłem, że dyrektorzy po objęciu stanowisk przejrzą magazyny dekoracji i kostiumów. Sprawdzą, co można wykorzystać i pomyślą o wznowieniach, które nie są tak kosztowne jak nowa premiera.

Tu chyba mam większe pretensje do dyrektora artystycznego, który powinien był zainicjować taką akcję.

Biuletyn Informacyjny 32-2014

33

moim zdaniem

Do tego te koszmarne, rozmazane ekrany.

Wytrzymaliśmy tylko I akt. W tym roku dotrwałem do końca „Czarodziejskiego fletu”, chociaż ta baśń, pozbawiona klasycznych kostiumów, staje się nijaka. Ginie magia spektaklu, ulatuje z niego poezja, znika rytuał.

- Podobne odczucia mieli moi znajomi, którzy kilka dni temu obejrzeli „Czarodziejski flet” w Wiedniu. Tam też śpiewacy byli ubrani współcześnie. Zastanawiam się, czy w takiej sytuacji nie lepiej byłoby wystawić wersję koncertową.

- 3 lipca obejrzałem w Łomży spektakl „Don Pasquale”, zaprezentowany w ramach odbywającego się tam festiwalu.

- Opera Kameralna miała w swoim dorobku wszystkie dzieła Monteverdiego, „Aptekarza” J. Haydna, chyba też „Alcestę” Ch. W. Glucka, polskie opery klasyczne: „Szarlatana” K. Kurpińskiego, „Nędzę uszczęśliwioną” K. Kamieńskiego, „Krakowiaków i górali” J. Stefaniego, wszystkie opery Mozarta (jako jedyny teatr na świecie). Z oper romantycznych był „Wolny strzelec” C. M. Webera. Operę włoską reprezentowało 9 oper Rossiniego, „Napój miłosny” G. Donizettiego, „Falstaff” Verdiego. Operę rosyjską – bardzo udany spektakl „Eugeniusza Oniegina” P. Czajkowskiego. Z oper impresjonistycznych – znakomita wokalnie i aktorsko „Jenufa” L. Janačka.

34

Biuletyn Informacyjny 32-2014

- Wiem, że w moim wykazie są luki, ale może warto wznowić chociaż kilka wymienionych przeze mnie pozycji.

- Duże brawa należą się dyrekcji za wznowienie „Polieukta” Zygmunta Krauzego.

- Mam też zastrzeżenia do reklamy. Internet wszystkiego nie załatwia. Warto, żeby patronat medialny objęło kilka liczących się gazet.

- Rozczarowało mnie ubiegłoroczne wznowienie „Don Giovanniego”. Wyjątkowo bezsensowny był pomysł umieszczenia orkiestry na pierwszym planie i zepchnięcia solistów w głąb sceny. Nawet w koncertowych wersjach oper soliści - śpiewacy maja mikrofony ustawione przed orkiestrą.

- Nie ma kurtyny. Widzę współczesne wnętrze, w którym ustawione są 4 manekiny z sukniami Hanki Bielickiej. Po chwili wchodzą służący Don Pasquale, ktoś zamiata, jedni ścierają kurz z mebli, inni wchodzą na widownię i „odkurzają” oparcia foteli. Zaczyna się jakaś zabawa. Wchodzi Don Pasquale, autentycznie starszy pan w ciemnym garniturze. Bohaterowie są ubrani współcześnie –w surdut– kolorową koszulę, bluzę… i, o dziwo, nic nie razi.

Okazało się, że jest to opera, którą można przenieść w czasie. Orkiestrę zastępuje znakomita pianistka. Reżyser prowadzi aktorów tak, że ich zachowania, czy zmiany sytuacji są w pełni organiczne, naturalne. Szwy reżyserskie nie istnieją. Spektakl wciąga od pierwszej chwili, bawi, intryguje.

Jak przez mgłę pamiętałem libretto, więc zabawa była przednia. Co więcej – znakomite aktorstwo i wspaniały wokal. Arie są nie tylko popisem możliwości wokalnych – one żyją i wraz z sytuacjami popychają akcję do przodu. Kunszt reżyserski zespolił się w jedno z perfekcyjnym wykonawstwem. Dawno nie widziałem tak doskonałego spektaklu operowego. Chyba poprzednim była „Jenufa” w reżyserii Jitki Stokalskiej.

- Będę najszczęśliwszym człowiekiem, jeżeli kultura znajdzie oparcie finansowe, przestanie być subkulturą, kiedy ze spektakli operowych i dramatycznych będę mógł wyjść uskrzydlony.

- Życzę Operze Kameralnej i całej naszej kulturze szybkich zmian na lepsze, a nową Panią Minister i włodarzy miast proszę o pomoc w naprawie niemal sięgającej już dna kultury narodowej.

Zbigniew Rymarz P.S. Gratuluję dyrektorowi Opery Kameralnej decyzji o wystawieniu opery „Marionetek” (Uprowadzenie z Seraju). Dziękuję...

moim zdaniem

Co nam zostało z tych lat…?

Władysław Owczarzak

W czerwcu 1989 roku, po wyborach do parlamentu przegranych przez ówczesną peerelowską władzę, nasza znakomita koleżanka Joanna Szczepkowska, ku ogólnemu zaskoczeniu, ogłosiła w telewizji: „Proszę państwa 4 czerwca 1989 roku skończył się w Polsce komunizm”. Byliśmy nie tylko zaskoczeni, ale także pełni obaw reakcji przegranej władzy. Przecież nie spodziewano się zmiany ustroju, a jedynie współrządzenie z nową siłą społeczno – polityczną jaką była dziesięciomilionowa „Solidarność”. Myślę że ta deklaracja, ten komunikat stał się sygnałem i zachętą do myślenia i działania na rzecz nowej ustrojowej transformacji ze wszystkimi wynikającymi z tego faktu konsekwencjami politycznymi, ekonomicznymi i socjalnymi.

W jednej z dwudziestu sześciu uchwał zjazdowych znalazło się podziękowanie dla ustępującego prezesa Gustawa Holoubka za jego dwunastoletnią „obywatelską służbę”, „za odważne, a przede wszystkim głęboko mądre przemówienie na ostatniej Sesji Sejmu PRL”.

Dziś po dwudziestu pięciu latach od tego już historycznego wydarzenia, gdy media gęsto powoływały się na wystąpienie koleżanki Szczepkowskiej, odkrywamy jak sądzę siłę i znaczenie tego wydarzenia.

Zwycięstwo ogłasza się zwykle bardzo hałaśliwie, przy dźwiękach werbli, wiwatów i niekontrolowanej euforii. Zwycięstwo ogłoszone przez Joannę Szczepkowską ma oczywiście wymiar ponadczasowy, jednak forma i sposób podania tego komunikatu cechowała przede wszystkim szczerość, tworząc bezwiednie - być może - niepowtarzalną i najprawdziwszą aktorską i autorską kreację i… może właśnie dlatego tak często i chętnie się ją cytuję.

Wiele było wypowiedzi naszych kolegów w tych trudnych czasach, które drażniły partyjno-rządowych notabli, były więc i tego konsekwencje. W dniach 11-13 grudnia 1981 roku odbywał się Kongres Kultury Polskiej, jednak trzynastego grudnia rano na zamkniętych drzwiach Teatru Dramatycznego, w którym obradował Kongres znajdowała się informacja: „Na mocy decyzji prezydenta m. st. Warszawy Kongres Kultury został rozwiązany”. Minionej nocy uchwałą Rady Państwa wprowadzono stan wojenny. Aresztowania, internowanie m.in.

Haliny Mikołajskiej, Andrzeja Kijowskiego, Klemensa Szaniawskiego, Andrzeja Szczypiorskiego, Jerzego Markuszewskiego.

Lata osiemdziesiąte to okres olbrzymiego zaangażowania ludzi teatru w polityczne działania opozycji. Warto przypomnieć o bojkocie telewizji publicznej przez znaczną część aktorów, udział w nielegalnych imprezach i akcjach charytatywnych, publiczne wypowiedzi poparcia dla „Solidarności” i uczestnictwo w jej władzach, strajki w teatrach i wiele innych działań, które określały jednoznacznie intencje naszego środowiska.

6 grudnia tego roku prezydent m. st. Warszawy w porozumieniu z ministrem Kultury i Sztuki zawiesił działalność ZASP-u na czas trwania stanu wojennego. ZASP jednak prowadził wspólnie ze strukturami „Solidarności”, nieformalną działalność pomocy koleżeńskiej. Po półrocznym zawie-

16 kwietnia 1981 roku na Nadzwyczajnym Zjeździe Delegatów SPATiF- ZASP, Prezes Gustaw Holoubek w swym powitalnym przemówieniu powiedział m.in. (…) „Wtedy, kiedy trzeba było określić swoją ideowo – polityczną przynależność, kiedy ważyły się losy robotniczego protestu, odłożyliśmy własne partykularne sprawy i <Solidarności> wyznaczyliśmy pierwszeństwo”.

Nowo wybrany prezes Andrzej Szczepkowski w swoim kończącym Zjazd przemówieniu powiedział m.in. „Chciałbym na chwilkę zastanowić się nad treścią hasła, które najczęściej rzuca się nam w oczy - <Program Partii Programem Narodu> (…) Jedna rada tutaj wydaje się dość prosta. Trzeba odwrócić to hasło, powinno ono dziś brzmieć następująco - <Program Narodu Programem Partii >”.

Prezydent m. st.

Warszawy zawiesił działalność ZASP-u na czas trwania stanu wojennego.

szeniu w dniu 28 czerwca 1982 roku uchylono zawieszenie ZASP-u.

Nie na długo. 30 listopada działalność zawieszono ponownie, a już 1 grudnia 1982 roku władze podjęły decyzje o rozwiązaniu Stowarzyszenia ZASP, szeroko uzasadniając nielegalne działania polityczne, niezgodne ze Statutem. Prezydium ZASP odwołało się od tej decyzji do ministra Spraw Wewnętrznych, który decyzję o rozwiązaniu utrzymał w mocy uzasadniając: „Od początku stanu wojennego władze Związku czynnie organizowały opozycyjne nastawienie środowiska artystycznego wobec decyzji organów państwowych. Organizując nielegalne, zakonspirowane spotkania, akcje petycyjno – listowe, zbiórki publiczne i kolportaż ulotek o treści antypaństwowej, wielokrotnie wykroczono przeciw obowiązującym przepisom prawa”.

I tak ciągła niepewność co dalej, została jednoznacznie określona. Nie był to jednak sukces władzy. Oportunistyczny stosunek przeważającej części środowiska, stał się jeszcze bardziej radykalny i nie podporządkował się instrukcjom płynącym z KC. Najboleśniej władza odczuwała bojkot telewizji przez znaczną część aktorów, bowiem nie wynikał on z organizacyjnego ZASP-owskiego nakazu, ale był indywidualną, niezależną decyzją. To zjawisko odbiło się szerokim echem poparcia w zagranicznych środowiskach teatralnych i komentowane było przez prasę zachodnią. Warto zacytować fragment wywiadu Wojciecha Pszoniaka, który był wówczas we Francji: „Tu, we Francji, głęboki rezonans wywołała relacja Simone Signoret, która była w tamtym okresie w Polsce i wróciła stamtąd pod przejmującym wrażeniem tego, co widziała: sytuacji ogólnej i – stale podkreślała – wspaniałej postawy niemal całego środowiska teatralnego”.

W grudniu 1982 roku w Paryżu Międzynarodowe Stowarzyszenie Obrony Praw Artystów z jego przewodniczącą Ariane Mnouchkine na czele, zorganizowało akcję solidarnościową z aktorami w Polsce.

W skierowanym apelu do aktorów francuskich czytamy: „Po raz pierwszy w dziejach historii artyści zjednoczyli się, aby zbojkotować władzę, która panuje w ich kraju. (…)

Dlatego też to, co dzieje się dzisiaj w Polsce, winno nam służyć za przykład, przyBiuletyn Informacyjny 32-2014

35

moim zdaniem

kład bez precedensu. Od 13 grudnia 1981 roku aktorzy polscy odmawiają pracy w radio i telewizji. Ich odważna solidarność to odpowiedź na rozpowszechnione opinie o <bezsilności artysty>. Oni robią po prostu to, co powinni robić – nie pojawiają się. Ale im bardziej są nieobecni tym bliżsi stają się sercom społeczeństwa, które wie, że ich nieobecność przynosi każdego dnia trochę więcej wolności i wzmaga ducha oporu”.

Czy dzisiaj o naszej jedności środowiska można mówić w podobnym tonie? Ale oto za sprawą profesora Henryka Szletyńskiego 16 maja 1983 roku odbyło się w Warszawie Zebranie Konstytucyjne Komitetu Organizacyjnego „nowego” Stowarzyszenia.

Profesor zwrócił uwagę na (…) „Konieczność, tak z racji moralnych i obywatelskich, jak i pozytywistycznych, powołania do życia ZASP–u, omijając głosy przeciwstawiające się tej realizacji. Trzeba utworzyć taki ZASP, który nadal będzie partnerem organów państwowych dla dobra publicznego”.

Jednak nie wszyscy koledzy przyjęli tę inicjatywę pozytywnie, niektórzy uznali to wręcz za zdradę, za kolaborację. Najbliższa przyszłość potwierdziła słuszność inicjatywy Profesora. 19 grudnia 1983 w Warszawie w Teatrze Dramatycznym odbył się Zjazd Założycielski „nowego” Związku Artystów Scen Polskich. Prezesem został Henryk Szletyński, który zakończył obrady słowami: „Nie będziemy uprawiali agitacji, ale nie skrywamy wobec ZASP-u życzenia, które piękny język łaciński ujmuje słowami: Quod floret, crescatet et multiplicat (Niechaj kwitnie, rośnie i mnoży się).

I tak powoli odżywał reaktywowany ZASP. Odbywały się kolejne Zjazdy, wybierano kolejnych prezesów: Tadeusz Jastrzębowski (1985- 88), Kazimierz Dejmek (1988-89), Andrzej Łapicki (1989-96). Władza dogadywała się z opozycją i wspólnie, jak za króla Artura, zasiedli do okrągłego stołu, który zresztą także przez część opozycji uznany został za zdradę ideałów Solidarnościowych. Jednak zwycięstwo opozycji w wyborach 4 czerwca 1989 roku, wydaje się być mocnym argumentem potwierdzającym słuszność obranej drogi. Gustaw Holoubek i Andrzej Szczepkowski zostali senatorami, Andrzej Łapicki – posłem.

Powierzenie Tadeuszowi Mazowieckiemu stanowiska premiera pozwoliło wreszcie w pełni usatysfakcjonować zwycięską opozycję. Już we wrześniu tego roku premier przedstawił Sejmowi skład Rady Ministrów.

I tu znowu miłe zaskoczenie – urząd Ministra Kultury i Sztuki powierzono koleżance z środowiska teatralnego - Izabeli Cywińskiej. W tej początkowej fazie ścierania się dwóch sił: zwycięskiej opozycji i bronią-

36

Biuletyn Informacyjny 32-2014

Od 13 grudnia 1981 roku aktorzy polscy odmawiają pracy w radio i telewizji

cej swej dotychczasowej, coraz bardziej wymykającej się spod kontroli kierowniczej roli PZPR, optymizm społeczny stawał się wartością nadrzędną, pozbawioną jednak świadomości zbliżających się zagrożeń w związku z przygotowywaną reformą o zasięgu dotąd w naszej historii niespotykanym. Rozczarowania były nieuniknione, nie ominęły także i nas, ludzi i instytucji Kultury i Sztuki.

Tak więc żyjemy w wolnym kraju. I oto twórca stał się wolnym człowiekiem i audytorium, do którego przemawia twórca i jego dzieło – to również ludzie wolni, doświadczający uroków wolności już 25 lat. I tylko zastanawiającym jest fakt, że euforia z odzyskanej niepodległości, wolności wypowiedzi wygasa. To ledwie tlące się szczątki haseł, które ongiś jednoczyły wszystkie warstwy społeczne, inspirowały do działania i aktywności.

Wśród tego pospolitego ruszenia nie mogło zabraknąć również ludzi sztuki – twórców. Zdecydowana większość ludzi kultury, sztuki i nauki, wiedziona olbrzymią nadzieją, że wolność wypowiedzi stanie się kołem napędowym dla kształtowania się nowego wizerunku indywidualności i osobowości twórców, a instytucje kultury staną się nośnikami prawdziwie moralnych i etycznych wartości, większość twórców i intelektualistów, stanęła w szeregu ponad dziesięciomilionowej armii pospolitego ruszenia, by swoim autorytetem, żarliwością i twórczym potencjałem wspomagać tych, którzy skutecznie bronili się przed słabnącymi atakami idei socjalizmu.

Pamiętamy euforię zwycięstwa, pamiętamy i czujemy jeszcze jej smak. Ale pamiętamy także, jak Pani Minister Kultury i Sztuki kazała teatrom stać się natychmiast instytucjami samowystarczalnymi, pamiętamy jak siłą rozpędu przystąpiono do likwidacji teatrów i tylko dzięki stanowczemu protestowi środowisk twórczych z ZASP-em w roli głównej, proces ten udało sie zatrzymać.

Pamiętamy również, że na ławach Sejmu i Senatu zasiadali wybitni ludzie kultury, którzy o dziwo nie mieli odwagi zbyt gło-

śno i konsekwentnie domagać się właściwego miejsca dla kultury w nowo organizującej się strukturze państwa. Na ten temat parlament woli się nie wypowiadać, bowiem kultura i sztuka nie są w kręgu ich zainteresowania. Dostrzec to można gołym okiem. Już w kwietniu 1996 roku na XLV Zjeździe ZASP, delegaci podjęli uchwałę w której wyrażają swoją dezaprobatę dla poczynań ówczesnych władz. Czytamy m.in. „Erozja norm moralnych na najwyższych szczeblach władzy nie sprzyja budowie społeczeństwa demokratycznego, wolnego i niezawisłego. Nieposzanowanie fundamentalnych norm etycznych i prawnych, takich jak obrona prawdy, ochrona interesów Ojczyzny, godność ludzka i własny honor, jest w najwyższym stopniu naganna i wzbudzająca sprzeciw.” Obecna afera podsłuchowa z całą brutalnością odkrywa prawdziwe, negatywne oblicze moralne, etyczne i kompetencyjne naszych polityków. Nic więc dziwnego że nowa ustawa o Instytucjach Artystycznych i Kulturalnych przepadła jednym głosem, bo ten jeden poseł zapomniał czy ma nacisnąć „Tak” czy „Nie”.

Jak zatem praktycznie wygląda ta z trudem wywalczona wolność wypowiedzi?

Doskonale. Wolno krytykować rząd, partie, można kandydować na prezydenta, do parlamentu – wykształcenie nie jest konieczne, ale trzeba mieć pieniądze lub hojnych sponsorów. I jeszcze można się ubiegać o różne lukratywne stanowiska, z tym że o sukcesie decydują w olbrzymiej większości przypadków partie rządzące i układy towarzyskie, tak jak za PRL–u. No i jeszcze można krytykować swoich przełożonych, zwierzchników, szefów.

Można… ale odradzam, stanowczo odradzam. Jeżeli podwładny ośmieli się choćby w najdelikatniejszy sposób poddać krytyce zwierzchnika lub jego decyzje, a nawet mieć tylko odmienne zdanie, jest skazany na karę najbardziej dotkliwą – czyli pozbawienie środków do życia i dołączenie do ponad dwu milionowej rzeszy bezrobotnych, to kolejny stracony konsument kultury, któremu już dawno zlikwidowano domy kultury, świetlice i kluby. A pieniądze na bilet do teatru, na koncert, wiele rodzin musi przeznaczyć na życie, na utrzymanie domu.

Znamy te sprawy z autopsji.

ZASP wiele pieniędzy przeznaczył na procesy sądowe w obronie aktorów. Niestety nie zawsze skutecznie. Czasem osobista interwencja Prezesa Olgierda Łukaszewicza łagodzi konflikty, ale i to nie jest uniwersalnym remedium. Jako rodzaj degradacji środowiska artystycznego należy uznać decyzję Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, który obowiązującą w Polsce najniższą pensję 1480 zł, dla naszego śro-

Tracimy niemal wszystko co przez ponad 90 lat ZASP wywalczył dla swego środowiska. Dodatek twórczy to już odległe wspomnienie, podatek 50% uzysku częściowo już nie funkcjonuje, a ponoć Ministerstwo Pracy już przygotowuje decyzje o całkowitej likwidacji. Likwidacja wcześniejszych emerytur dla artystów wykonawców, to skandal, który musi budzić szczególne oburzenie. Można siedzieć przy biurku do 67 lat, choć i to jest ponad siły, ale kazać tancerzom, muzykom, lalkarzom występować na scenie jest dowodem kompletnego dyletantyzmu decydentów. Ze szczególnym upodobaniem władze manipulują emerytami. Pamiętamy, a w każdym razie emeryci tzw. budżetówki pamiętają, jak legenda „Solidarności”, Prezydent Lech Wałęsa, jedną z pierwszych ustaw jaką podpisał była ustawa o obniżeniu emerytur. Wprawdzie Trybunał Konstytucyjny uznał ją za niezgodną z prawem, i rząd musiał wypłacić odszkodowanie, ale emerytur nie przywrócił. Ostatnie decyzje rządu dotyczące funduszy emerytalnych również budzą wiele wątpliwości.

Jednak najbardziej obecnie bulwersującą ZASP-owców sprawą jest sytuacja Domu Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie. Jest to perła w koronie naszego Stowarzyszenia, - istnieje obawa że możemy ją stracić. Historia tego Domu może być przykładem wspaniałomyślności naszych znakomitych poprzedników.

To za przyczyną ich ofiarności, w roku 1927, 13 kwietnia uroczyście otwarto Dom Aktora Weterana w Skolimowie, któremu nadano imię Wojciecha Bogusławskiego. Pełnił on przed II wojną światową także funkcję schroniska dla aktorów będących w trudnej sytuacji życiowej.

Po wojnie unowocześniany i rozbudowywany stał się obiektem, w którym wielu naszych znakomitych artystów mogło spędzić swoje ostatnie lata życia w warunkach godnych ich wielkości. Dom był utrzymywany z dotacji państwowej i z części emerytury pensjonariuszy.

Obecna administracja państwa uznała, że DAW to Dom prywatny i nie będzie łożyć na jego utrzymanie.

Tak było do niedawna. Obecna administracja państwa uznała, że to Dom prywatny i nie będzie łożyć na jego utrzymanie.

W tej sytuacji ZASP już od kilku lat pokrywa brakującą część kosztów, które rocznie wynoszą około 600 – 700 tysięcy złotych.

Możliwości finansowe jednak topnieją, a intensywne starania czynione przez ZASP i osobiście przez Prezesa Olgierda Łukaszewicza kończą się na obietnicach lub na mnożeniu biurokratycznych barier.

Jest kompletną bzdurą traktować DAW w Skolimowie jako prywatną instytucję.

Stowarzyszenie jest organizacją pozarządową, ale działa w interesie społecznym chroniąc m.in. artystów samotnych i chorych, obywateli tego państwa, którzy ponoć zgodnie z konstytucją mają równe prawa. Niestety, nic bardziej mylnego. Wszyscy ci na wysokich stołkach państwowych i samorządowych, parlamentarzyści, armia ministerialnych i parlamentarnych doradców, dyrektorzy, prezesi, członkowie rad nadzorczych spółek skarbu państwa, mają zagwarantowane – mimo trudnej sytuacji ekonomicznej – ustawowe podwyżki płac, monstrualne pensje, diety, premie, ekwiwalenty i odprawy w przypadku pozbawienia ich stanowiska przekraczające niekiedy i miliony złotych. To są przywileje, które zapisali sobie ci, którzy w dniach euforii społecznej po zwycięstwie nad „komunizmem” zadbali o swoje interesy, zapominając kto wyniósł ich na szczyty władzy.

I tak biedniejące ekonomicznie, moralnie i duchowo społeczeństwo, zmuszone jest z niesmakiem patrzeć na politycznych dyletantów, którzy z uporem godnym lepszej sprawy próbują przekonać nas o potrzebie wyrzeczeń, pouczają nas, że restrukturyzacja państwa wymaga by społeczeństwo wzięło na siebie koszty przemian. I co?

I społeczeństwo z determinacją bierze ten ciężar. I jeszcze… kosztowny ciężar utrzymania establiszmentu. No cóż bilans 25-lecia III RP nie jest imponujący.

Profesor Andrzej Szachaj tak tłumaczy dzisiejszą rzeczywistość: (…) -„Gdy próbuję spojrzeć na te ćwierć wieku bez odniesienia do głębokiej przeszłości, nie jestem tak entuzjastyczny w ich ocenie. Faktycznie, to że udało nam się szybko zbudować nowy, zdecydowanie lepszy system społecznogospodarczy jest wielkim sukcesem. Byłbym jednak bardziej umiarkowany w świętowaniu tego sukcesu, ponieważ uważam, że te 25 lat nie były w tej samej skali udane dla wszystkich, co tłumaczy istnienie ogromnych pokładów frustracji w społeczeństwie. Skala społecznych nierówności jest zbyt wielka, za duże bezrobocie, za dużo pracujących biednych, czyli tych, którzy zarabiają za mało, aby zaspokoić potrzeby życiowe, zbyt wielu ludzi jest zawie-

moim zdaniem

dowiska obniżył do 1050 zł. Czy to jest uczciwe?

dzionych. (…) Wszystkie badania pokazują, że w aspekcie przestrzegania praw pracowniczych i ogólnej pozycji pracowników względem pracodawców, bardzo odstajemy od reszty Europy. (…) dzisiaj z perspektywy 25 lat, widzimy, że koszty wprowadzenia w życie neoliberalnej kuracji były chyba zbyt duże, a zyski z niej zostały niesprawiedliwie rozdzielone. Neoliberalizm stał się, niestety, narzędziem odwracania pewnych dwudziestowiecznych procesów cywilizowania kapitalizmu i przyczynił się do skierowania go ponownie na tory dziewiętnastowieczne.” Trudno się nie zgodzić z tymi stwierdzeniami.

Czy jest szansa na poprawę sytuacji w naszym kraju? Mało prawdopodobne. Zatem winniśmy sami zadbać o nasze sprawy, przynajmniej w tym zakresie w jakim próby działania mogą okazać się skuteczne. Jednak warunkiem powodzenia jest integracja środowiska, ludzi teatru. Mamy wielu przyjaciół i sympatyków, którzy m.in. wspierają również finansowo DAW w Skolimowie. Powołano Fundację Artystów Weteranów Scen Polskich, w której gromadzone są środki z 1% odpisu podatku, z darowizn kolegów i sponsorów. Jesteśmy im bardzo wdzięczni.

ZASP wielokrotnie apelował do kolegów o jednoczenie się i wstępowanie w szeregi naszego Stowarzyszenia, o powrót tych, którzy z różnych powodów je opuścili.

Konflikty między kolegami nie powinny być powodem rezygnacji z przynależności do ZASP-u. Wielu kolegów zapisało się w naszej pamięci jako aktywnych, sprawnie organizacyjnie działających w szeregach ZASP-u. Wielką determinację i zaangażowanie wykazał Kolega Kazimierz Kaczor jeszcze jako wiceprezes przy powołaniu Organizacji Zbiorowego Zarządzania czyli repartycji. Ta komórka działająca w strukturach ZASP jest niezwykle ważnym ogniwem zarówno dla ZASP jak i dla środowiska teatralnego, w interesie którego występuje.

Jest to jedna z nielicznych, jaśniejszych kart minionego 25-lecia. Obecna trudna sytuacja ekonomiczna i socjalna środowiska teatralnego stawia przed ZASP-em potrzebę szczególnego zaangażowania i zwarcia szeregów, i choć rozwarstwienie materialne wśród aktorów jest znaczne, to nie musi ono być powodem podziału koleżeńskiego, a im bardziej będziemy się wspierać tym łatwiej będzie nam znosić trudy i niedogodności obecnej rzeczywistości, zaś satysfakcja z osiąganych celów - pełniejsza.

O czym przeświadczony jest …

Władysław Owczarzak Sekcja Teatrów Lalkowych ZASP Członek GKR ZASP

Biuletyn Informacyjny 32-2014

37

z kraju Oddział w Krakowie

fot. T. Korczyński

Czas na taniec

Balet Dworski „Cracovia Danza” to zespół znany szerokiej publiczności głównie dzięki widowiskom baletowo-tanecznym odwołującym się do spuścizny minionych epok. Oryginalne choreografie, wyszukane kostiumy, dobór tematów i tytułów (m.in. „Legenda o Królowej Jadwidze” wg L. Rydla, „Maskara„Ballet de la Musique” da Królowej Bony”, „Szachy” wg J. Kochanowskiego, „Sobieski i Marysieńka”, „Taneczny Świat Chopina”, „Barwy Polski według Karola Szymanowskiego”, „W starym kinie”) są potwierdzeniem pracy, zaangażowania i troski dyrektor Romany Agnel o utrzymanie założonej przed laty linii repertuarowej Baletu. Jego oferta pełnymi garściami czerpie z bogactwa polskiej historii i sztuki, od wieków wpisujących się w dorobek kulturowy Europy. Taka koncepcja, uniwersalny „język” tańca oraz wysoki poziom artystyczny prezentowanych spektakli gwarantują ich świetny odbiór w Polsce i poza jej granicami, nawet w tak odległych Chinach.

Tworzenie repertuarowych przedstawień to nie jedyny przejaw działalności „Cracovii Danzy”. Balet od lat organizuje wiele interesujących projektów. Od lutego br. również cykl spotkań zatytułowany CZAS NA TANIEC! Pomysłodawczynie przedsięwzięcia – Romana Agnel oraz Agnieszka Malatyńska-Stankiewicz (prowadząca) – odwołały się do sprawdzonej formuły rozmów z zaproszonymi gośćmi. Otwarte spotkania odbywały się raz w miesiącu, w środę o godz. 19.00, w siedzibie Baletu, w Krakowie, przy pl. Na Groblach 7. Od kwietnia do lipca br. cykl realizowany był we współpracy z Instytutem Muzyki i Tańca.

Forma krótkiej relacji narzuca swego rodzaju skrótowość. Nie sposób szczegółowo opisać każdą z tych sześciu interesujących dyskusji. CZAS NA TANIEC! w lutym zainaugurowała rozmowa poświęcona nieżyjącej od lat prof. Janinie Strzembosz, wybitnej artystce, pedagog kilku pokoleń tancerzy i choreografów, uczennicy Isadory Duncan. O swojej mistrzyni, życiowym i artystycznym autorytecie opowiadali wówczas jej współpracownicy i wychowankowie, m.in. Agnieszka Gorczyca, Anna Morańska i Anatol Kocyłowski. Zebrani dzielili się anegdotami, wspomnieniami, często nie kryjąc wzruszenia... W marcu interlokutorem A. Malatyńskiej – Stankiewicz był Wacław Niedźwiedź, obecnie pedagog, który w swojej artystycznej karierze zatańczył wiele głównych partii w najznakomitszych spektaklach baletowych. Dyskusja skupiła się przede wszystkim na istotnym w pracy tancerzy aspekcie, mianowicie na part-

38

Biuletyn Informacyjny 32-2014

nerowaniu. Uzupełnieniem tego spotkania była rozmowa, która odbyła się dwa miesiące później w czerwcu. Jej główną bohaterką była Alina Towarnicka, przez lata pierwsza tancerka baletu Opery Krakowskiej, dzisiaj pedagog i choreograf współpracujący z „Cracovią Danzą”. A. Towarnicka z niezwykłą skromnością opowiedziała o swojej imponującej drodze zawodowej, podzieliła się swoimi fascynacjami artystycznymi i przemyśleniami dotyczącymi uprawiania tego wymagającego zawodu. Interesującym wątkiem podjętym przez prowadzącą było poruszenie trudnego dla wszystkich artystów wyzwania - umiejętności odejścia we właściwym momencie ze sceny i odnalezienia się w nowej życiowej roli. W maju w Krakowie na zaproszenie Romany Agnel gościł Zbigniew Szymczyk – dyrektor Wrocławskiego Teatru Pantomimy, bowiem kolejne spotkanie w ramach cyklu poświęcone było osobie Henryka Tomaszewskiego.

Z. Szymczyk barwnie i ze swadą opowiadał o Mistrzu, jego metodzie pracy z tancerzami i aktorami. W rozmowie uczestniczył także Krzysztof Antkowiak, tancerz Baletu „Cracovia Danza”, wcześniej przez lata związany z teatrem Tomaszewskiego.

Niezwykłą zaletą tego rodzaju spotkań jest fakt, że podczas nich usłyszeć można wiele ciekawych informacji, których nie znajdzie się w opracowaniach dotyczących historii teatru czy tańca. Z rozmów wyłaniają się portrety osób, opisy artystycznych zdarzeń dotąd nie publikowane. To wartość niepodważalna. W mojej pamięci – obok archiwalnych zdjęć z ponadczasowych spektakli Mistrza - utkwiła praktyczna, pantomimiczna

prezentacja w wykonaniu Z. Szymczyka, polegająca na ukazaniu postaci muszkietera za pomocą trzech precyzyjnych ruchów. Ostatnie w minionym sezonie spotkanie, które wyjątkowo w lipcu odbyło się w krakowskim Centrum Kultury „Dworek Białoprądnicki” (po wykładzie dr Tomasza Nowaka prezentowanym w ramach Akademii Tańca Polskiego) nosiło tytuł „Magia i siła tańca polskiego!”.Tym razem gośćmi byli praktyk - Leszek Rembowski (tancerz, choreograf, wykładowca Państwowej Szkoły Baletowej oraz Akademii Muzycznej w Poznaniu) oraz teoretyk – dr T. Nowak, (muzykolog z Uniwersytetu Warszawskiego). Dyskusja, która toczyła się głównie wokół mazura, potwierdziła zasadność organizowania paneli dyskusyjnych, w których uczestniczyliby przedstawiciele świata nauki i choreografowie-badacze tańca, pasjonaci, do których - jak sądzę wąskiego grona - należy Leszek Rembowski. Taka wymiana doświadczeń oraz wiedzy ma ogromne znaczenie w rozwoju badań nad historią tańca polskiego.

Dobra wiadomość dla zainteresowanych: cykl CZAS NA TANIEC! będzie od jesieni kontynuowany. Tym, którzy jeszcze na spotkania nie dotarli, rekomendacją niech będzie satysfakcjonujący organizatorów niedosyt, jaki wyrażają wychodzący z siedziby Baletu w środowe wieczory… Zachwyceni tą interesującą i potrzebną inicjatywą zadają pytania: kiedy odbędzie się kolejne spotkanie? jaki zaplanowano temat?... a „zakulisowym” rozmowom nie ma końca…

fot. T. Korczyński

*** Okres wakacyjny to od wielu lat dla Zespołu „Cracovia Danza” czas wytężonej pracy. W tym roku działo się wyjątkowo dużo.

W dniach od 21 do 25 lipca 2014 r. trwała AKADEMIA TAŃCA POLSKIEGO – interesująca propozycja zarówno dla zawodowych tancerzy (kurs prowadzony przez Romanę Agnel i Leszka Rembowskiego), jak i dla osób zainteresowanych tańcem polskim.

Dla nich, jak i dla uczestników Akademii odbywały się otwarte wykłady. 21.07.2014 r. dr hab. Szymon Paczkowski wygłosił referat zatytułowany „Johann Sebastian Bach i Polska XVIII wieku”, a 23.07.2014 r. dr Tomasz Nowak zaprezentował wykład „Przemiany gatunku mazura w latach 17951939 w świetle źródeł piśmienniczych, ikonograficznych, kinetograficznych i filmowych”. Akademia zakończyła się piątkowym pokazem jej uczestników oraz tancerzy „Cracovia Danza” zatytułowanym „A la Polonaise”. W programie, do którego choreografie opracowali Romana Angel i Leszek Rembowski, przedstawione zostały tańce polskie od XVII do XIX wieku, m.in. mazur salonowy odtworzony przez L. Rembow-

skiego na podstawie XIX-wiecznych opisów Mieczysława Hłaski.

Dzień przerwy dzielił Akademię od kolejnego, ważnego dla Baletu od lat projektu. 27 lipca 2014 r. premierą spektaklu „Concordances” w wykonaniu zespołów „Compagnie Outre Mesure”, „Ensemble Donaïres”, „Compagnie RenaiDanse” na scenie krakowskiej PWST im. L. Solskiego zainaugurowany został FESTIWAL TAŃCÓW DWORSKICH „CRACOVIA DANZA”. W tym roku wyjątkowy, bo piętnasty, jubileuszowy. Spektakl „Concordances” w warstwie inscenizacyjnej operował prostą i oszczędną formą (elementy scenografii, pomysłowe kostiumy) i – jak wskazuje jego tytuł - odwoływał się do jedności, harmonii i partnerstwa sztuk - muzyki i tańca w XVIi XVII-wiecznej Europie. Tym samym widowisko wpisywało się idealnie w myśl przewodnią tegorocznej edycji festiwalu, która brzmiała „Muzyka a taniec dworski”. By tradycji stało się zadość przez kolejne dni (28 lipca – 1 sierpnia 2014 r.) odbywały się warsztaty tańców dworskich oraz muzyczne. Co roku ta edukacyjna część festiwalu

z kraju Oddział w Krakowie

fot. T. Korczyński

„Ballet de la Musique”

realizowana jest w siedzibie Stowarzyszenia Willa Decjusza. Po raz kolejny zajęcia prowadzone przez znawców tematu, przyjeżdżających do Krakowa z Anglii, Francji, Włoch, ba … nawet Indii spotkały się z niezwykłym odzewem zainteresowanych. Po pięciu dniach pracy z mistrzami uczestnicy warsztatów, a także zespoły biorące udział w tym projekcie zaprezentowały się na scenach plenerowych w Pałacu Biskupa Erazma Ciołka (oddziale Muzeum Narodowego w Krakowie) oraz na Dziedzińcu Arkadowym Zamku Królewskiego na Wawelu. Działo się to w ramach finału festiwalu, w pierwszy weekend sierpnia. Zakończeniu festiwalu towarzyszą zawsze wyjątkowe widowiska w wykonaniu zaproszonych Gości oraz Baletu „Cracovia Dazna”.

2 sierpnia br. o godz. 20.00 na czarownym wawelskim wzgórzu odbyła się finałowa gala zatytułowana „Mariaż muzyki i tańca”. Na scenie wystąpili, m.in. Alaknanda Bose z „Alaknanda Sanskriti”, Marie-Claire Bär le Corre, Véronique Daniels, Barbara Segal, Ana Yepes, Robin Joly z „Compagnie Outre Mesure”. Wyjątkowy był kolejny wieczór. 3 sierpnia br. miała miejsce premiera Baletu „Cracovia Danza” – „Ballet de la Musique”, w której obok tancerzy pojawili się muzycy z Zespołu Muzyki Dawnej „Intrada”. Autorką inscenizacji i zaprezentowanych w spektaklu choreografii jest Romana Agnel. Tak mówi o swojej pracy: „Spektakl oparłam na technice tańca barokowego. Na scenie zobaczyć można postaci-instrumenty, a każdy z nich reprezentuje inny styl muzyczny i taneczny, np. flet odwołuje się do stylu niemieckiego, gitara – hiszpańskiego, klawesyn – francuskiego, a polskiego – trąbka. (…) Pojawiają się także elementy rytmiki, taktowania. Harmonia tańczy do wzoru tercji małej, tercji dużej i oktawy”. Widowisko ma wiele atutów, należą do nich także scenografia i kostiumy zaprojektowane przez Monikę Polak-Luścińską. Smak, wyczucie stylu, a także dbałość o każdy szczegół i komfort pracy tancerzy to znaki rozpoznawcze jej pracy.

Spektakl „Ballet de la Musique” to ważna i godna polecenia propozycja, świetnie wpisująca się w bogatą i różnorodną ofertę repertuarową Zespołu.

Akademia i Festiwal przeszły już do historii. Oba przedsięwzięcia dofinansowane zostały przez Ministerstwo Kultury. Jesienią przed Baletem Dworskim „Cracovia Danza” kolejne projekty, wyzwania, premiery. Od października rozpoczyna się kolejny sezon cyklu „Niedziele dla Tańca – Balet Dworski Cracovia Danza w Teatrze Ludowym”. Trzymajmy zatem mocno kciuki, by wszystkie przedsięwzięcia odbyły się zgodnie z planem i zamierzeniami artystycznymi twórców.

„Ballet de la Musique”

Dominika Jamrozy Biuletyn Informacyjny 32-2014

39

z kraju Oddział w Krakowie

Wspomnienie o Annie Smolickiej

Krótki kurs kostiumu, czyli artystyczny testament Anny Smolickiej W dniu 4 lipca 2014 roku w Klubie Aktora Loża odbyło się otwarcie wystawy kostiumów Anny Smolickiej (1952-2005) - wspaniałej artystki i mojej serdecznej koleżanki, autorki projektów kostiumów do ponad stu spektakli, które wraz ze swoim mężem-scenografemTadeuszem Smolickim, realizowała w teatrach w całej Polsce.

Wystawa, choć niewielka, pokazuje bogactwo i różnorodność konwencji i stylów, w których z profesjonalną dbałością o szczegóły, poruszała się artystka. Od klasycznej, odwzorowanej z wielkim pietyzmem, sukni królowej Bony dla Anny Dymnej w telewizyjnym spektaklu „Farfurka Królowej Bony” Anny Świrszczyńskiej w reż.

Tomasza Dobrowolskiego (1993), do kostiumów z „Mistrza i Małgorzaty” Michaiła Bułhakowa zrealizowanych w Teatrze Polskim w Bielsku Białej (1998) i w Teatrze Nowym w Łodzi (2003).

Anna Smolicka w swoich projektach ujawnia ogromne bogactwo twórczej wyobraźni, która łączy się z doskonałością warsztatową i rzemieślniczą precyzją, co można podziwiać na prezentowanych rysunkach i szkicach kostiumów.

Anna Smolicka ukończyła etnografię na Uniwersytecie Jagiellońskim (1981) a „uprawnienia scenografa” uzyskała w 1985 r. Współpracowała z teatrami w Bielsku Białej („Mazepa”-1985 reż. Jan Sycz, „Bez oręża”1988), Katowicach („Damy i huzary” A. Fredry w reż. Macieja Wojtyszki1995) Wrocławiu, Sosnowcu („Ferdydurke” W. Gombrowicza w reż. Jacka Bunscha 2002). Założyła w Krakowie Galerię Teatralną Proscenium na ul. Marka 22, która jest obecnie siedzibą Stowarzyszenia Teatrów Nieinstytucjonalnych.

Premiera spektaklu „Metamorfozy Teatru Pijana Sypialnia” według tekstów futurystycznych i w mojej reżyserii ze wspaniałymi szytymi z folii,

40

Biuletyn Informacyjny 32-2014

Anna Smolicka

z kraju Oddział we Wrocławiu

kostiumami Ani zainaugurowała działalność Teatru Proscenium (1998), który powstał przy tej galerii.

Już wcześniej współpracowałam z Anią przy realizacji „Osmędeuszy” Mirona Białoszewskiego, spektaklu nagrodzonego na festiwalu Kontrapunkt w Szczecinie (2004). Anna Smolicka była nie tylko pełną pasji, wyjątkową artystką, ale i życzliwą dla wszystkich ciepłą osobą, z którą współpraca była za każdym razem twórczą przygodą.

Dzięki inicjatywie krakowskiego Oddziału ZASP, choć w skromnym wymiarze, można obejrzeć w Klubie Loża „Krótki kurs kostiumu, czyli artystyczny testament Anny Smolickiej, o której pisał Krzysztof Miklaszewski, że: „była jedną z niewielu artystek, która potrafiła zrealizować do końca każdy ze swoich najbardziej wyrafinowanych pomysłów. Wystarczy porównać jej kostiumowe szkice i ich sceniczne realizacje. W tym też cel zrozumienia Jej „Kursu”.

Ziuta Zajacówna Oddział ZASP w Krakowie

Informacja W maju w Operze Wrocławskiej podczas Gali Baletowej odbyło się wręczenie brązowego odznaczenia Gloria Artis Piotrowi Oleksiakowi, wieloletniemu soliście i asystentowi choreografa Opery.

Gospodarzem uroczystości był zastępca dyrektora Opery Wrocławskiej pan Janusz Słoniowski. W uroczystości wziął również udział dyrektor Wydziału Kultury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego we Wrocławiu pan Jacek Gawroński, a także przedstawiciele ZASP – Urszula Drzewińska, która wręczyła odznaczenie i Maria Kijak, reprezentująca Sekcję Tańca i Baletu ZASP. Gratulacje złożyła również kierownik baletu Opery Wrocławskiej Bożena Klimczak.

Maria Kijak, Janusz Słoniowski, Jacek Gawroński, Anna Szopa, Piotr Oleksiak, Urszula Drzewińska

Podczas wieczoru wymieniono także Annę Szopę, solistkę baletu Opery Wrocławskiej, która brązowe odznaczenie Gloria Artis odebrała 28.04.2014 z rąk przedstawiciela MKiDN podczas uroczystości z okazji Międzynarodowego Dnia Tańca, w siedzibie ZASP w Warszawie.

Podczas wieczoru dyrektor Janusz Słoniowski przybliżył publiczności sylwetki odznaczonych i ich zasługi dla polskiej kultury i baletu. Publiczność nagrodziła swoich tancerzy gromkimi brawami.

Było to pierwsze od wielu lat uroczyste wręczenie odznaczeń dla artystów opery na deskach sceny, podczas spektaklu. Myślę, że jest to ważne zarówno dla artystów, jak i publiczności, która dzięki takim przedsięwzięciom poznaje tych, których ogląda na co dzień na macierzystej scenie i ich dorobek artystyczny.

Ania Szopa Oddział ZASP we Wrocławiu

Biuletyn Informacyjny 32-2014

41

z kraju Oddział w Gdańsku

Gdańskie Neptuny Od roku 2006 Prezydent Miasta Gdańska przyznaje nagrodę „Neptuny”, honorując polskich i zagranicznych twórców, których działalność artystyczna nawiązuje do gdańskiej tradycji bądź współczesności, a ich dorobek pozostawia trwały ślad w historii naszego miasta. Jest to najważniejsze wyróżnienie w mieście, które wydarzeniami Sierpnia 80 otworzyło drogę do wolności, demokracji i jedności europejskiej.

Honoruje ludzi o niekwestionowanym dorobku artystycznym. Jej laureatami są m.in.

Andrzej Wajda, Jan A.P. Kaczmarek, Jerzy Radziwiłowicz, Krystyna Janda, Krzysztof Penderecki, Marcel Łoziński, Maja Komorowska, Agnieszka Holland, Janusz Głowacki, Jacek Fedorowicz. co wraz z mężem Jerzym Kiszkisem została aresztowana i osadzona w ośrodkach internowania.

Tegoroczna ceremonia wręczenia Neptunów tradycyjnie odbyła się w Dworze Artusa i była pierwszym akcentem tegorocznego Festiwalu Solidarity of Arts, który już po raz szósty został w Gdańsku zorganizowany przez Samorząd Województwa Pomorskie-

go, Miasto Gdańsk, Polski Instytut Sztuki Filmowej, Europejskie Centrum Solidarności, Polską Filharmonię Bałtycką oraz Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Festiwal z założenia jest promocją kultury wysokiej wśród szerokiego grona odbiorców.

Joanna Żędzianowska

fot. A. Potocka

W tym roku ta najważniejsza gdańska nagroda trafiła w ręce naszej Honorowej Przewodniczącej – Haliny Słojewskiej-Kołodziej.

W laudacji przeczytanej przez aktora Teatru Narodowego Cezarego Kosińskiego ze wszech miar słusznie określona jako wizytówka artystycznego Gdańska. Z miastem tym związana przez blisko 50 lat, zawsze zaangażowana w działalność społeczną, również tę, w podziemnej „Solidarności”.

W ostatnich latach z niezwykłym zaangażowaniem stała się strażniczką i opiekunką spuścizny po mężu, Marianie Kołodzieju.

Nie kryjąc ogromnego wzruszenia i radości, które jej ta Nagroda dała, podziękowała kapitule i wszystkim gościom zebranym w piątkowy wieczór 8 sierpnia w Dworze Artusa słowami wiersza Julii Hartwig „Westchnienie”.

Drugą uhonorowaną osobą został gdański pisarz Stefan Chwin, który przez swą twórczość, znaną w wielu krajach Europy i świata, wzmocnił poczucie „gdańskości” i ugruntował powiedzenie, że teraz „dobrze jest być gdańszczaninem”. Aktorka Olga Bołądź przeczytała w laudacji: „jeden z niewielu pisarzy, którzy nie boją się pytać o duszę człowieka”.

Stefan Chwin, Prezydent Paweł Adamowicz, Andrzej Fidyk, Halina Słojewska-Kołodziej fot. A. Potocka

Trzecim laureatem Nagrody „Neptuna”, dla którego laudację przeczytała aktorka Agata Buzek, został mistrz polskiego dokumentu, profesor sztuki filmowej, znakomity obserwator prawdy o człowieku ukryty za kamerą – pan Andrzej Fidyk.

Uroczystość prowadzoną przez Krzysztofa Maternę uświetnił występ znakomitej harfistki i jej zespołu „Anna Faber Trio”.

Pamiętamy również o uroczystości w 2012 roku, kiedy to z rąk Prezydenta Pawła Adamowicza Neptuna odebrała nasza znakomita koleżanka, symbol gdańskiej sceny - Halina Winiarska-Kiszkis. Przez blisko 40 lat była pani Halina aktorką Teatru Wybrzeże – „klasyczna uroda, zniewalający głos, dystans w grze, elegancja, ucieleśnienie scenicznego ideału”, zaś w latach 80. czynną działaczką „Solidarności”, za

42

Biuletyn Informacyjny 32-2014

Anna Faber Trio

z kraju Oddział w Gdańsku

Pomagamy młodym artystom

Koncert z orkiestrą 31.05.2014 Słowo wstępne (Adrianna Wolf), w tle Bałtycka Filharmonia Młodych

Pomysłodawczynią i animatorką tego festiwalu jest pani Adrianna Joanna Wolf – młoda, gdańska pianistka, doktorantka Akademii Muzycznej w Gdańsku, a jego główny cel, to przybliżenie publiczności młodych, wyróżniających się, nagradzanych już na zagranicznych koncertach pianistów, związanych z naszym miastem.

Jak wiele radości może dać decyzja o wsparciu dobrej inicjatywy artystycznej, przekonaliśmy się udzielając niewielkiej pomocy finansowej dla zorganizowania nowego w Gdańsku Festiwalu Pianistycznego - Gdańscy Pianiści Miastu. Już pierwsza, ubiegłoroczna edycja okazała się sporym sukcesem. W tym roku odbyły się dwie odsłony tego wydarzenia – edycja karnawałowa w lutym oraz główna edycja na przełomie maja i czerwca. kową Karłowicza oraz słynna V Symfonia Beethovena.

Cieszymy się, że znaleźliśmy się w wąskim gronie sponsorów (Salon Pianin i Fortepianów Nord-Piano i firma Yamaha) tego bar-

dzo profesjonalnie przygotowanego i szeroko rozreklamowanego w Radio Gdańsk wydarzenia, promującego młodych artystów naszego regionu.

Joanna Żędzianowska

W dniach 27 i 28 maja w Sali Mieszczańskiej Ratusza Staromiejskiego w znakomitych solowych występach zaprezentowała się czwórka z nich: Michał Mossakowski, Mikołaj Sikała, Bartosz Skłodowski i Anna Szałucka, a wystąpili po mini koncercie, brawurowo zagranym przez panią Adriannę Wolf.

W dniach 31 maja i 1 czerwca w zabytkowym wnętrzu Centrum św. Jana w Gdańsku odbyły się dwa koncerty z orkiestrą. Wystąpiła dwójka utalentowanych pianistów, również studentów gdańskiej uczelni – Arkadiusz Farkowski i Adam Piórkowski. Solistom towarzyszyła Bałtycka Filharmonia Młodych pod dyrekcją Sylwii Anny Janiak.

Obok koncertów fortepianowych Mozarta i Chopina zabrzmiały wybitne dzieła orkiestrowe – Serenada na orkiestrę smycz-

Próba przed koncertem

Odejścia i powroty Dwa lata minęły w maju od pożegnania naszego Kolegi, Wiesława Nowickiego, aktora, dziennikarza, reżysera, animatora kultury, pasjonata muzyki, poety, człowieka renesansu, bogatego ogromnym poczuciem humoru.

Jak to bywa z ludźmi tak wielu zainteresowań i talentów, zwykle coś pozostawiają sobie na wyłączność. Dla pana Wiesława takim obszarem prywatności pozostawały wiersze – pisane z potrzeby serca, zatrzymujące ulotne chwile i refleksje. Trafiające ostatecznie do szuflady.

W ubiegłym roku, dzięki staraniom żony, pani Wandy Neumann-Nowickiej, aktorki Teatru Wybrzeże i córki Eweliny – utalentowanej skrzypaczki, wydany został tomik poezji pana Wiesława „Wiersze gostomskie”. Wiersze, pisane w ukochanym przez rodzinę Nowickich ich miejscu na ziemi –

wsi Gostomek na Kaszubach, spotkały się z dużym uznaniem na XIV Targach Książki Kaszubskiej i Pomorskiej w Kościerzynie COSTERINA 2013. Ten tomik poezji otrzymał III miejsce i nagrodę w konkursie Wydawców Literatury Pomorskiej.

Biuletyn Informacyjny 32-2014

43

z kraju Sekcja Krytyków Teatralnych

tomik poezji pana Wiesława „Wiersze łódzkie żartobliwe” również zostały dostrzeżone i wyróżnione. Choć klimat przeważa łódzki, są w nim także strofy związane z Kaszubami i Gostomkiem. Poznanie kolejnych wierszy było oczywiście możliwe dzięki staraniom i pracy pań Wandy i Eweliny Nowickich.

W lipcu tego roku dotarła do nas dobra wiadomość, że na tegorocznych Kościerskich Targach Książki COSTERINA 2014 kolejny

Tak we wstępie do tego tomiku napisał pan Senator Ryszard Bonisławski: Wiersze wzbogacone o krótkie komentarze i wyjaśnienia, ubarwione zdjęciami miejsc i osób poprowadzą nas po Łodzi odkrywanej przez Wiesława Nowickiego podczas krótkich tu pobytów oraz spotkań. Są wśród nich bardzo osobiste przesiąknięte nostalgią, ciepłem i autoironią, są także pełne humoru opisy znanych autorowi osób. Tak się składa, że znam niemal każdą z nich, spostrzeżenia są celne i dowcipne, ale nie ranią tych, których dotyczą.

Jako filolog dostrzegam także umiejętność żonglowania słowami, szukania ich nowych znaczeń, dzięki temu żartobliwe wiersze stają się literackimi perełkami.

W jednym z wierszy Wiesław Nowicki zawarł proste, ale ważne dla każdego z nas przesłanie: Ja przeminę, ty przeminiesz.

Byli, przeszli, przyjdą inni.

Bez patosu tedy spójrzmy w serce własne, by zrozumieć, że jeżeli uda nam się choć idejkę jedną czystą tu zostawić, będzie dobrze.

Reszta tylko jest dowcipem.

Czy nie jest to prosta, pozbawiona patosu recepta na udane życie?

Ryszard Bonisławski „Wiersze łódzkie żartobliwe„ Wiesława Nowickiego ukazały się w 2014 roku nakładem łódzkiego Domu Wydawniczego Księży Młyn.

Joanna Żędzianowska

Teresica-Una Pasión

Teatr odkryty, teatr niezwykły Zadaniem Sekcji Krytyków Teatralnych ZASP-u w tych chaotycznych czasach jest promowanie zjawisk, które proponują nowe formy w artystycznym kształcie. Nic więc dziwnego, że zainteresował mnie projekt, którego pomysłodawcy i pasjonaci nosili się tak długo, aż wreszcie doczekał się realizacji i to w miejscu nieoczekiwanym, czyli w Operze Krakowskiej.

Reżyser niemiecki, aktor i dramaturg, Fred Apke i aktorka Marta Klubowicz wykorzystując pieśni hiszpańskiego renesansu, w tym unikalne pieśni sefardyjskie i strukturę zapomnianej już dziś formy jaką jest opera serenata, łącząca elementy teatru i opery, wystawili spektakl „Teresica” wykorzystując możliwości wokalne i muzyczne opery, wnosząc jednocześnie do libretta napisanego przez Freda Apke warstwę aktorską. Swoją pasją zarazili cały zespół wykonawców, znakomitą wokalistkę, zespół muzyczny grający na niezwykłych, starych instrumentach, zwłaszcza że swoich rozmów o realizacji tego projektu nie rozpoczynali, jak to jest dziś w zwyczaju, od pytania „za ile”. O losach tego pomysłu i drodze do jego realizacji traktuje poniższy tekst.

44

Biuletyn Informacyjny 32-2014

A jak zaczęła się droga niemieckiego reżysera na deski Opery Krakowskiej? Jak zwykle od przypadku, jeśli ktoś wierzy w przypadki, bo ja nie.

20 lat temu Apke u swego przyjaciela znalazł płytę „Muzyka renesansu na Neapolitańskim dworze”, którą nagrał zespół Hesperion XXI pod batutą Jordiego Savalla - z niezwykłą sopranistką Montserrat Figueras (zmarłą w 2011 roku), zafascynowaną muzyką średniowiecza, renesansu i baroku. Fred Apke odsłuchał tę płytę urzeczony, zapewne nie raz i coś zakiełkowało w jego wyobraźni. To, co urzekło go zrazu to cudowna warstwa muzyczna łącząca pieśni sefardyjskie, elementy żydowsko- chrześcijańskie i mauretańskie. Bohaterką owych pieśni była Anna de Mendoga y de la Cerda, żona Ruya Gomeza de Silva.

Postać Donny Anny, której inspiracją mogła być tajemnicza księżniczka Eboli, stała się główną postacią libretta Freda Apke. Trzeba było tylko (tylko? bagatela!) stworzyć historię prostą i atrakcyjną, w której dałoby się wykorzystać te przepiękne pieśni i ułożyć je w pewien chronologiczny cykl. Ale Fred Apke nie tylko zaangażował w ten pomysł cały swój talent, ale miał na realizację tego pomysłu… 20 lat! Wspierała go w tym przedsięwzięciu Marta Klubowicz, aktorka grająca w wielu jego sztukach, tłumaczka, poetka, słowem Muza reżysera.

Opera serenata wywodzi się od włoskiego słowa „sereno”, co oznacza spektakl wieczorny, pod gołym, pogodnym niebem. Ów tekst mówiony ilustrowany jest prostymi piosenkami, lekkimi w charakterze ariami, co sugeruje spektakl rozrywkowy, wy-

fot. J. Jarczok

„Teresica Una-Pasión”, Fred Apke, Opera Krakowska, prem. 23.05.2014 r.

„Teresica Una-Pasión”, Fred Apke, Opera Krakowska, prem. 23.05.2014 r.

stawiany niegdyś w prywatnych pałacach arystokracji.

Jak nie utracić nic z finezji formy, jak nie zubożyć warstwy muzycznej i wokalnej? Ale, że nad Fredem Apke czuwały dobre gwiazdy, trafił na wspaniałych artystów Opery Krakowskiej, na której zamówienie ów spektakl stworzył. O precyzję muzycznego kształtu zadbał kierownik muzyczny i aranżer, Zygmunt Magiera i Mikołaj Blajda, autor opracowania muzycznego, delektujący się dźwiękami takich starych instrumentów jak viola da gamba czy teorba.

Entuzjazm Freda Apke porwał cały zespół, który pracował z zaangażowaniem, jakiego w tradycyjnych teatrach się już nie spotyka. Dwunastu wokalistów, którzy nie tylko wykonują ilustrujące historię tytułowej bohaterki Teresici arie, ale też przeżywają jej dramat. Udzielają się im wyraźnie emocje, związane z niesprawiedliwą karą, jaką poniosła. Nieoczekiwanie stają się więc elementem teatru. Pięcioosobowy zespół

z kraju Sekcja Krytyków Teatralnych

fot. J. Jarczok

Jest piękna. Kostiumy, wyczarowane niemal dosłownie, z braku środków, przez Bożenę Pędziwiatr, podkreślają urodę renesansowych kreacji, ale w Annie nie ma świadomej kokieterii. Jest skupiona na zamyśle, który wiąże się z urodzinowym spektaklem. Jakby nie dowierzała, że może jeszcze wykorzystać swój urok wobec starego, arbitralnego męża, którym w jakiś sposób gardzi.

muzyczny opanował genialnie grę na starych instrumentach. Partię Teresici śpiewa, ale można powiedzieć, że i gra zaskakująco sprawnie wybitna śpiewaczka Iwona Socha.

Pora więc przejść do warstwy teatralnej.

Osią fabuły libretta jest prosta, na pozór, historia. Donna Anna prosi swego męża, by pozwolił jej w dniu urodzin, wystawić w pałacowym ogrodzie przedstawienie, którego główną bohaterką będzie wiejska dziewczyna Teresica. Anna nie jest tu jedynie widzem, ale angażuje się w akcję spektaklu.

To bardzo istotna rola Marty Klubowicz. Za jej inicjatywą kryje się pewna intencja. Anna,która została wydana za mąż jako młodziutka, dwunastoletnia dziewczyna jest wobec męża lojalna, zgodnie z obyczajowością tamtej epoki, określającą relacje między mężem a żoną. Ale nie jest bezkrytyczna. W dodatku to silna osobowość, co jej jednocześnie utrudnia i pomaga trwać w tym związku.

To bardzo ciekawe zadanie aktorskie: narzucenie dyscypliny swojej postaci i rygorystyczne jej egzekwowanie. Klubowicz trzyma się tej konwencji konsekwentnie.

Gdzieś w głębi serca liczy na to, że w duszy jej zasznurowanego emocjonalnie męża drgnie jakaś ludzka struna. Przed laty skazał na banicję Teresicę za to, że uległa miłości. Stał się stróżem moralności, choć właśnie on nie ma do tego podstaw. Chce sztucznie podtrzymać swój autorytet. Wyrok na dziewczynę był okrutny i niesprawiedliwy. Czy wierzył w jego słuszność, czy zachował się jak hipokryta?

Anna prowadzi scenariusz swojej sztuki w ten sposób, że jej mąż, Gomez de Silva musi drugi raz wydać wyrok na Teresicę.

Liczy na jego skruchę. Pokazuje historię Teresici tak, by wzruszyła nie tylko mieszkańców wsi, ale i władcę. Niestety głęboko się zawodzi. Hrabia, niezdolny do ekspiacji, wydaje po raz drugi bezwzględny wyrok.

Marta Klubowicz trzyma swoje emocje na wodzy, ale z jej gestów i spojrzeń można odczytać jak głęboko rozumie dziewczynę, która poszła za głosem serca, co jej nie było dane. Donna Anna ukrywa do końca pewną tajemnicę. Od czasu, gdy walcząc podczas zawodów szermierki ze swoim paziem straciła oko, nosi na powiece czarną opaskę. W finale zdejmuje ją i odkrywa, że właśnie tym zasłoniętym okiem widziała więcej niż drugim. Także więcej niż inni.

Dostrzegała tajemnice zakryte przed światem. Tu włącza się typowa dla twórczości Freda Apke metafizyka. Padają słowa o grzechu, miłosierdziu, przebaczeniu.

Nic tu nie jest oczywiste. Tajemnica, to coś, czego nie jesteśmy w stanie„gołym okiem” przeniknąć. Tak więc banalna z pozoru historia nabiera głębi i religijno-filozoficznego wymiaru. Męża Donny Anny, Hrabiego de Silva gra Jan Mączka. Los zdarzył, że aktorzy spotykają się po latach, gdy Marta Klubowicz partnerowała mu w popularnym – „Tulipanie”.

To niespodziewane spotkanie po latach nadaje szczególny wymiar ich kreacjom.

Hanna Karolak Sekcja Krytyków Teatralnych ZASP

Biuletyn Informacyjny 32-2014

45

jubileusze

Jubileusze lipiec - październik 2014 Drogie Koleżanki i Koledzy!

W imieniu własnym, jak też ZASP - Stowarzyszenia Polskich Artystów Teatru, Filmu, Radia i Telewizji pragnę wyrazić najserdeczniejsze gratulacje z okazji obchodzonych Jubileuszów pracy artystycznej, złożyć gorące podziękowania za wieloletnią działalność na scenach polskich, pracę artystyczną i pedagogiczną, wspaniałe kreacje. Życząc zdrowia, pomyślności, radości z nadchodzących dni pragnę podziękować za Państwa pracę na rzecz naszego Stowarzyszenia.

Olgierd Łukaszewicz - Prezes ZASP wraz z Zarządem Głównym

80 lat pracy artystycznej 1 września - Maria Morbitzer; Sekcja Teatrów Muzycznych

75 lat pracy artystycznej 14 września - Danuta Szaflarska, Zasłużony Członek ZASP; Sekcja Teatrów Dramatycznych

70 lat pracy artystycznej 20 września - Bogusława Czosnowska, Zasłużony Członek ZASP; Sekcja Reżyserów 21 października - Wojciech Zagórski-Cacko; Sekcja Teatrów Dramatycznych

65 lat pracy artystycznej 1 września - Marek Tadeusz Nowakowski (reżyserskiej); Sekcja Radia, Telewizji i Filmu 5 października - Tadeusz Bourdo; Sekcja Teatrów Muzycznych

60 lat pracy artystycznej 1 lipca - Stanisław Sparażyński; Sekcja Teatrów Dramatycznych 3 sierpnia - Witold Tokarski, Zasłużony Członek ZASP; Sekcja Teatrów Dramatycznych 1września - Ryszarda Gozdowska, Zasłużony Członek ZASP; Sekcja Tańca i Baletu 1września - Krzysztof Rzeszot; Sekcja Tańca i Baletu 11 września - Danuta Balicka; Sekcja Teatrów Dramatycznych 11 września - Ewa Nahlik (scenograficznej); Sekcja Teatrów Dramatycznych 10 października - Irena Siempińska; Sekcja Teatrów Lalkowych

46

Biuletyn Informacyjny 32-2014

13 października - Wanda Swaryczewska; Sekcja Teatrów Dramatycznych 13 października - Barbara Wałkówna-Zbiróg, Zasłużony Członek ZASP; Sekcja Teatrów Dramatycznych

55 lat pracy artystycznej 7 lipca - Antonina Girycz; Sekcja Teatrów Dramatycznych 7 lipca - Jadwiga Skupnik; Sekcja Teatrów Dramatycznych 12 lipca - Andrzej Mrożewski; Sekcja Teatrów Dramatycznych 12 lipca - Anna Polony; Sekcja Teatrów Dramatycznych 12 lipca - Ewa Śmiałowska-Mrożewska; Sekcja Teatrów Dramatycznych 12 lipca - Anna Urlata-Gdowska; Sekcja Teatrów Dramatycznych 29 lipca - Marianna Firlej-Kopocz; Sekcja Estrady 15 sierpnia - Stefan Iżyłowski; Sekcja Teatrów Dramatycznych 1 września - Maria Wit-Godwod; Sekcja Estrady 1 września - Maria Wójcikowska; Sekcja Teatrów Dramatycznych 30 września - Danuta Abramowicz; Sekcja Tańca i Baletu 12 października - Anna Milewska-Zawada; Sekcja Teatrów Dramatycznych 25 października - Krystyna Kołodziejczyk-Szyszko; Sekcja Teatrów Dramatycznych 25 października - Iwona Słoczyńska; Sekcja Teatrów Dramatycznych

50 lat pracy artystycznej 18 lipca - Teresa Lipowska-Januszkiewicz; Sekcja Teatrów Dramatycznych 19 lipca - Barbara Barcz-Berdak-Potocka; Sekcja Teatrów Dramatycznych 1 września - Krystyna Lech-Mączka; Sekcja Estrady

45 lat pracy artystycznej 13 lipca - Adam Kopciuszewski; Sekcja Teatrów Dramatycznych 18 lipca - Ewa Kania; Sekcja Teatrów Dramatycznych 11 września - Mieczysław Antoni Gajda; Sekcja Teatrów Dramatycznych 12 września - Barbara Sokołowska; Sekcja Teatrów Dramatycznych 14 września - Andrzej Bogusz; Sekcja Reżyserów 18 października - Janusz Szydłowski; Sekcja Teatrów Dramatycznych 18 października - Jerzy Trela, Zasłużony Członek ZASP; Sekcja Teatrów Dramatycznych

19 października - Adam Sadzik; Sekcja Teatrów Dramatycznych 30 października - Lech Sołuba; Sekcja Teatrów Dramatycznych 31 października - Ignacy Gogolewski (reżyserskiej), Zasłużony Członek ZASP; Sekcja Teatrów Dramatycznych

jubileusze

1 września - Paweł Unrug; Sekcja Teatrów Dramatycznych 5 września - Wojciech Nowicki; Sekcja Teatrów Dramatycznych 15 września - Stenia Stefania Kozłowska; Sekcja Estrady 15 września - Edward Stasiński; Sekcja Teatrów Muzycznych 24 września - Elżbieta Zawistowska-Zatwarska; Sekcja Teatrów Dramatycznych 3 października - Andrzej Richter; Sekcja Teatrów Dramatycznych 7 października - Anna Seniuk; Sekcja Teatrów Dramatycznych 9 października - Andrzej Fedorowicz; Sekcja Teatrów Dramatycznych 9 października - Eugeniusz Nowakowski; Sekcja Teatrów Dramatycznych 9 października - Paweł Nowisz; Sekcja Teatrów Dramatycznych 10 października - Bogusław Koprowski; Sekcja Teatrów Dramatycznych 10 października - Marian Opania; Sekcja Teatrów Dramatycznych 15 października - Damian Damięcki, Zasłużony Członek ZASP; Sekcja Teatrów Dramatycznych 24 października - Nina Skołuba-Uryga, Zasłużony Członek ZASP; Sekcja Teatrów Dramatycznych 27 października - Emilia Krakowska, Zasłużony Członek ZASP, Sekcja Teatrów Dramatycznych 31 października - Elżbieta Koślacz-Virol; Sekcja Teatrów Dramatycznych

40 lat pracy artystycznej 6 lipca - Anna Romantowska; Sekcja Teatrów Dramatycznych 27 lipca - Hanna Pater, Zasłużony Członek ZASP; Sekcja Teatrów Dramatycznych 8 września - Kazimierz Krzaczkowski; Sekcja Teatrów Dramatycznych 22 września - Janusz Grenda; Sekcja Teatrów Dramatycznych 3 października - Andrzej Brzeski; Sekcja Teatrów Dramatycznych 3 października - Renata Kretówna; Sekcja Teatrów Dramatycznych 3 października - Grażyna Leśniak-Dangel; Sekcja Teatrów Dramtycznych 5 października - Wiesław Górski (reżyserskiej); Sekcja Reżyserów 15 października - Bożena Leszczyńska-Trepnau; Sekcja Estrady 23 października - Marta Bielecka; Sekcja Teatrów Lalkowych 24 października - Marek Frąckowiak; Sekcja Teatrów Dramatycznych 26 października - Bożenna Jankiewicz; Sekcja Estrady

35 lat pracy artystycznej 19 sierpnia - Maria Mielnikow-Krawczyk; Sekcja Teatrów Dramatycznych 20 września - Andrzej Czaplarski; Sekcja Teatrów Dramatycznych 29 września - Zbigniew Leraczyk; Sekcja Teatrów Dramatycznych 30 września - Leon Krzycki; Sekcja Teatrów Lalkowych 8 października - Grażyna Kozłowska-Czaplanka; Sekcja Teatrów Dramatycznych

KOMUNIKAT Szanowni Państwo, rubryka „Jubileusze” redagowana jest na podstawie materiałów otrzymywanych z Instytutu Teatralnego, który bazuje na dokumentach przekazywanych przez Państwa i teatry.

Może zdarzyć się, że na łamach Biuletynu nie odnotujemy czyjegoś jubileuszu, co nie wynika z naszego niedopatrzenia, lecz z braku informacji.

Stąd nasza prośba o zgłaszanie i uzupełnianie danych o sobie i swoich artystycznych dokonaniach we wspomnianym Instytucie Teatralnym [Warszawa, ul. Jazdów 1, tel.: 22-501 70 10 (11)].

Biuletyn Informacyjny 32-2014

47

jubileusze

Barbara Bittnerówna O Basi można by pisać całe tomy. Była zjawiskiem.

Oczarowała świat swoim tanecznym kunsztem, talentem, urodą i wdziękiem. Jej nota biograficzna jest nie tylko w Polskiej Encyklopedii ale i Angielskiej Brytanice. Pamięć o niej jest utrwalona w specjalnie nakręconym filmie ukazującym jej taniec i życie prywatne. Napisała też książkę pt. „Nie tylko o tańcu” – wydaną w 2004 roku.

Od blisko 20 lat mieszka w Domu Aktora w Skolimowie, w artystycznie urządzonym apartamencie. Przez wiele lat razem z mężem - śpiewakiem operowym Lesławem Finze. Po jego śmierci, w 1998 roku, sama, ale na drzwiach do dziś jest metalowa tabliczka z jego nazwiskiem. Nie chce jej usunąć – „Bo Lesio jest tu ze mną” – mówi.

Urodziła się 4 września 1924 roku we Lwowie. A więc skończyła właśnie 90 lat.

Karierę swoją rozpoczęła już jako dziecko – grając w filmie ze Szczepciem i Tońciem, a w Teatrze Wielkim we Lwowie zagrała rolę małej Helenki w sztuce „Teoria Ensteina” A. Cwojdzińskiego. Tańca uczyła się na prywatnych lekcjach u Stanisława Fabiszewskiego we Lwowie, a następnie ukończyła studia taneczne w prywatnej szkole Zygmunta Dąbrowskiego w Warszawie.

Barbara Bittnerówna i Witold Gruca

Debiutowała w 1939 roku w Teatrze 8.15 w Warszawie w operetce „Krysia Leśniczanka”. W czasie okupacji tańczyła w duecie z Jerzym Kaplińskim. Po wojnie zostali zaangażowani razem przez Zygmunta Latoszewskiego do Opery Poznańskiej. On na stanowisko kierownika baletu, ona primabaleriny.

I tu przytoczę fragment z książki Witolda Sadowego: „ ...I tak zaczęła się jej wielka kariera usłana niekończącym się sukcesem. Jej talent zniewalał i błyszczał najpiękniejszym blaskiem, była zjawiskiem wyjątkowym [...]. Po trzech latach przeniosła się do Opery Śląskiej w Bytomiu. Tańczyła Coppelię, Fontannę Bachczysaraju. Kolejne sukcesy to Opera Warszawska przy ulicy Nowogrodzkiej. Jej wspaniała Julia w balecie Prokofiewa „Romeo i Julia” z równie wspaniałym Romeo – Witoldem Grucą.

Basia tańczyła z wieloma wybitnymi tancerzami: Jerzym Kaplińskim, Zbigniewem Klińskim, Stanisławem Szymańskim, Wojciechem Wiesiołowskim, ale najdłużej była związana z Witoldem Grucą. Stworzyli idealny duet występując w teatrze małych form „Arabesca” w tańcach współczesnych – jeżdżąc po całej Polsce i tańcząc w wielu krajach: Ameryce, Kanadzie, Anglii, Niemczech, Czechosłowacji i Związku Radzieckim.

W roku 1956 zdobyli I Nagrodę na Międzynarodowym Konkursie Tańca w Vercelli we Włoszech PRIMO PREMIO ABSOLUTO. W Londynie nagrali swój występ dla telewizji BBC. Jako jedyna polska tancerka otrzymała tytuł „Prima Balerina Absoluta”.

Jest Zasłużonym Członkiem ZASP, odznaczona Złotym Medalem „Gloria Artis” i oczywiście wieloma orderami, medalami, nagrodami – nie sposób wszystkich wyliczyć.

48

Biuletyn Informacyjny 32-2014

„Coppelia” Léo Delibes

jubileusze

Ludzie o Niej pamiętają. Dostaje listy z prośbą o autograf, a Andrzej Grzybowski przesyła Jej pozdrowienia. Zawsze dbająca o swój wygląd (krucze włosy uczesane na pazia – delikatny makijaż) ostatnio szuka samotności.

Unika kontaktów, tylko nieliczni mają wstęp do jej pokoju. Czasem jednak spaceruje po korytarzu ze swoim balkonikiem – zajrzy do jadalni na pogaduszki. Kocha spokój, telewizję, radio, codzienną gazetę i ZASP-owy Biuletyn.

Basiu! To wszystko co napisałam – to za mało. Bo za małe są słowa, którymi można o Tobie pisać. Jesteś naszym skolimowskim skarbem.

Sto lat Basiu – albo dłużej Niech Ci dobre zdrowie służy.

Zofia Perczyńska Kronikarz Skolimowa

Barbara Bittnerówna

„Anna Polka”, J. Strauss, Barbara Bittnerówna i Jerzy Kapliński

Z wizytą u pani Alicji Boniuszko 3 czerwca 2014 r. Jubileusz 60-lecia pracy artystycznej obchodziła wyjątkowa osoba, pierwsza dama scen baletowych – pani Alicja Boniuszko.

Tancerka – legenda. Jej nazwisko można znaleźć w polskich i światowych encyklopediach baletowych. Od kiedy postawiła pierwsze kroki w szkole prof. Janiny Jarzynówny–Sobczak było wiadomo, że balet stanie się całym jej życiem. Kreacją była każda jej rola. Choć zafascynowana była tańcem klasycznym, z równą pasją, zrozumieniem i powodzeniem włączyła się w nurt budowania nowej formy nowoczesnego tańca. Stworzyła głęboko dramatyczną postać Dziewczyny w „Cudownym Mandarynie”, była wzruszającą i liryczną Chloe i Kopciuszkiem, wstrząsającą szekspirowską Julią, niezwykle wyrazistą i sugestywną Zaremą w „Fontannie Bachczysaraju”. Jej niezapomniane role klasyczne to m.in. Odetta – Odylia w „Jeziorze łabędzim”. Jej praca przyniosła sławę na całym świecie.

Przez blisko 60 lat tańczyła, reżyserowała i uczyła młodzież w Szkole Baletowej. Aż niespodziewanie, w czerwcu 2011 r. unieruchomił ją udar mózgu i w ciągu kilku minut zmieniło się całe jej dotychczasowe życie. Znalazła troskliwą pielęgniarską opiekę w Domu Pomocy „Tęcza” w Łapinie, urokliwym miejscu wśród lasów i jezior. Odwiedziliśmy ją tam pewnego lipcowego dnia, aby złożyć jej jubileuszowe gratulacje i porozmawiać o tym, co trapi i czym żyje środowisko baletowe w naszym mieście. Z głębi serca zapewniliśmy panią Alicję, że jest dla nas wciąż piękną, pełną życia i pasji artystycznych Pierwszą Artystką Baletu. Primabaleriną. I że tego nic nie zmieni.

Joanna Żędzianowska

„Cudowny Mandaryn”, Opera Bałtycka. Od lewej: Marceli Żędzianowski, Alicja Boniuszko, Roman Szymczak Biuletyn Informacyjny 32-2014

49

jubileusze

Teatr Polski Vancouver

Kanadyjsko-Polskie Stowarzyszenie Artystyczne King Matt Z okazji 10-lecia istnienia teatru propagującego dramaturgię polską w Kanadzie (S. Mrożka, J. Słowackiego, A. Fredrę, F. Zabłockiego, J. Korczaka, S. Grochowiaka, W. Chotomską, J. Brzechwę, J. Przyborę, J. Wasowskiego) przygotowywaną przez wspaniałych i oddanych twórców (Jerzego

Kupczyńskiego, Julię Wernio, Marka Czumę, prof. Piotra Salabera), serdeczne gratulacje dla całego zespołu na ręce pana Ryszarda Kopplingera przesyła ZASPStowarzyszenie Polskich Artystów Teatru, Filmu, Radia i Telewizji.

„Chłopcy”, S. Grochowiak

„Król Maciuś Pierwszy”, J. Korczak

„Bazyliszek Warszawski”, W. Chotomska, Dzieci z Teatru Króla Maciusia BC Children’s Hospital, Vancouver

„Piosenka jest dobra na wszystko”, J. Przybora, J. Wasowski

„Jaś i Małgosia”

50

Biuletyn Informacyjny 32-2014

Magdalena Zawadzka „Piosenka jest dobra na wszystko”, J. Przybora, J. Wasowski

adeusz urodził się w Łodzi w 1927 roku. Jego mama chciała, żeby został aktorem. Już jako kilkuletni chłopiec - grywał w amatorskich teatrach. Potem przyszła wojna i został wywieziony na roboty przymusowe do Niemiec. W 1945 roku powrócił do Polski i kierował teatrami amatorskimi. Nauczył się grać na skrzypcach, pianinie i gitarze – był samoukiem. W 1953 roku zaczął pracować w Teatrze Lalek „Pinokio”, dyplom aktora otrzymał w 1957 roku. Do pracy przyjmowała go Marta Janic. W Teatrze „Pinokio” pracował aż do lat 90-tych XX wieku. Zagrał w 83 przedstawieniach, a były to przeważnie główne role. Był wielokrotnie nagradzany na festiwalach teatralnych.

Otrzymywał wysokie odznaczenia państwowe, w tym: Złoty Krzyż Zasługi, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Nagrodę Prezesa Rady Ministrów.

Dla nas - aktorów Tadeusz był autorytetem - mistrzem na scenie i w życiu. Był nieprawdopodobnie zdolnym aktorem, fantastycznie animował lalkami. Niby tak od niechcenia, a każdy ruch był perfek-

cyjny i dopracowany. Często nawet nie patrzył na lalkę, a ona żyła własnym życiem. Kiedy myślę o Tadziu, przychodzą na myśl takie słowa jak: szlachetność, radość życia, poczucie humoru, skromność.

pożegnania

T

Tadeusz Wojan budził szacunek, ale nie stwarzał dystansu. Był bezpośredni, nazywał rzeczy wprost, ale nie obrażał nikogo. Nigdy nie narzekał. Pamiętam jak jeździliśmy takim okropnym roburem w teren. Trzęsło bardzo i rozmawiać się nie dało, bo taki był wówczas hałas. Docieraliśmy do wiosek, gdzie nigdy teatr nie zawitał i graliśmy w nieogrzewanych remizach. Zimno było okropnie, graliśmy w kurtkach i strasznie się buntowaliśmy, że to już ostatni raz. Jedyny Tadziu nie narzekał.

Tylko nas rozśmieszał. Był świetnym kompanem, lubił się bawić.

Tadziu był twórcą kabaretu TEATR PRZY KAWIE, pisał piosenki, monologi, scenki o tematyce teatralnej.

Tadziu byłeś dobrym człowiekiem, dziękujemy ci i do widzenia.

Urszula Binkowska

Tadeusz Wojan (30.08.1927 - 7.04.2014)

J

25 kwietnia zadzwoniła do mnie Magda Ciesielska. „Mam smutną wiadomość. Zosia nie żyje. Miała wylew”. Kolejna osoba, po której niewiele zostanie.

Po powrocie z obozu, od lipca 1946 do końca 1952 roku. Zosia pracuje w Banku Inwestycyjnym jako kierownik kancelarii. Od 16 maja 1952 do 31 grudnia 1953 jest kierownikiem artystycznym zespołów amatorskich Związku Zawodowego Pracowników Państwowych i Społecznych. W tym czasie uzyskuje uprawnienia reżysera zespołów amatorskich. Od 1 stycznia 1954 współpracuje z Estradą Stołeczną jako konferansjerka i recytatorka otrzymawszy z Ministerstwa Kultury prawo współpracy.

Zosia była żołnierzem Armii Krajowej, łączniczką w Powstaniu Warszawskim, jeńcem obozu w Oberlangen. O Jej przeszłości dowiedziałem się dwa lata temu, kiedy zaprosiła nas do kina „Wisła” na pokaz filmu z Powstania, którego bohaterkami były łączniczki z oddziału Zosi. Poszczególne sekwencje filmu przeplatane były aktualnymi wypowiedziami i wspomnieniami bohaterek.

W tym okresie poznałem Zosię i bardzo często mieliśmy wspólne koncerty. Była lubiana przez kolegów, a Jej występy cieszyły się uznaniem publiczności. Prowadząc konferansjerkę starała się jak najlepiej „sprzedać” zapowiadanego wykonawcę, często żartobliwie, ale zawsze bardzo, bardzo ciepło. Nasze wspólne występy zaowocowały wieloletnią przyjaźnią. W maju 1961 Zosia uzyskuje uprawnienia zawodowego arty-

eszcze w Wielką Sobotę rozmawiałem z Zosią składając Jej życzenia świąteczne i prosiłem – chyba po raz pięćdziesiąty – żeby przygotowała dla Instytutu Teatralnego swój życiorys artystyczny, zdjęcia i plakaty. Obiecała. Mieliśmy spotkać się w okolicy Jej imienin.

Zofia Błońska (6.05.1925 - 25.04.2014)

Biuletyn Informacyjny 32-2014

51

pożegnania

sty estradowego – specjalność: recytator i konferansjer.

Lata 50-70 to czas, w którym estrady bardzo często montowały ekipy artystyczne.

Wykonawcy mieli zagwarantowane dziesięć koncertów… i nawet jeżeli odbyło się mniej imprez – honoraria otrzymywali za dziesięć.

Każdy cykl przygotowywał reżyser. Jeden z naszych programów reżyserował Walery Jastrzębiec, przedwojenny dyrektor teatrów rewiowych („Stańczyk”, „Eldorado”, „Olimpia”, „Wodewil”, „Bagatela”, „Czerwony As”, „Ananas”, „Nowy Ananas” w Warszawie i „Gong” w Krakowie)… oraz autor tekstów. Któregoś dnia po skończeniu swojego monologu Zosia zwróciła się do dyrektora Jastrzębca: - Dyrektorze, po tym monologu przydałby się fragment jakiejś starej, szmirowatej piosenki. Na przykład: „Skrwawione serce, zdeptane w tłumie, o poniewierce zapomnieć umie” (tu zamarłem)… czy pan to pamięta?

Prowadząc konferansjerkę starała się jak najlepiej „sprzedać” zapowiadanego wykonawcę

- Pamiętam, pamiętam, bo ja to napisałem.

Zosia była przerażona. Widząc Jej minę dyrektor Jastrzębiec zaczął się śmiać.

- Niech się pani nie denerwuje. Znam wartość tego tekstu, mam poczucie humoru i krytyczny stosunek do niektórych moich utworów. Cóż, taka była moda i wymagania widowni.

zjawiła się w Warszawie i tu też przyjęto ją do pracy w Polskim Radiu, w dziale Realizacji Akustycznej. Po odbyciu odpowiednich szkoleń i kursów zasiadła za konsoletą jako realizator akustyczny. Wkrótce znalazła się w sferze produkcyjnej Teatru Polskiego Radia. Jako realizator akustyczny uczestniczyła w niezliczonej ilości słuchowisk i audycji poetyckich.

Ewa Habielska (29.06.1920 - 23.05.2014)

E

wa Habielska urodziła się w 1920 roku w Stanisławowie. Szkołę średnią i maturę odbyła w 1938 roku we Lwowie. Tam też zaczęła studia medyczne przerwane przez wojnę. Sytuacja sprawiła, że w 1939 roku przedostała się do Rumunii i tam spędziła całą wojnę. Na początku 1947 roku

52

Biuletyn Informacyjny 32-2014

Była zawsze świetnie przygotowana do czekających ją zadań. Wnikliwie analizowała tekst literacki, a wynikające z niego powinności w sferze tła akustycznego, koniecznych elementów dźwiękowych, nie rzadko płynące z jej wyobraźni odznaczały się pomysłowością i podnosiły walor artystyczny dzieła. Reżyserzy i aktorzy chętnie z nią współpracowali.

Wnosiła do pracy lekkość i przyjemną atmosferę. To też po jakimś czasie została samodzielnym realizatorem audycji. Nagrywała różne magazyny literackie, audycje poetyckie, audycje słowno-muzyczne, rozmaite składanki itd.

W uznaniu osiągnięć ZASP uhonorował Ewę Habielską zaszczytnym tytułem Członka Zasłużonego.

Próba potoczyła się dalej w jeszcze weselszej atmosferze.

Występowałem razem z Zosią ponad 15 lat. Potem Zosia organizowała imprezy i zaczęła pracę w Towarzystwie Ubezpieczeń i Reasekuracji „Warta” (inspektor), a od maja roku 1960 do 31 sierpnia 1976 w „Pagarcie” (rzeczoznawca).

We wrześniu 1976 zrezygnowała z występów i do końca sierpnia 1993 związana była z „Teatrem Powszechnym” jako organizator pracy artystycznej. Stąd odeszła na emeryturę.

N a s ze ko n t ak t y b y ł y n a d al b ar dzo czę s te p onieważ z „ Pow s ze c hny m” współpracowałem.

Może ktoś z kolegów będzie zaskoczony, że piszę o osobie, którą mało kto pamięta, ale zależy mi, żeby po każdym z kolegów (z nas!) został chociaż mały ślad.

Zbigniew Rymarz

Była obdarzona niezwykłym zmysłem obserwacyjnym toczącego się życia. Umiała z niego wyławiać liczne śmiesznostki i niedorzeczności i ubrawszy je w wymyślną formę satyryczną przedstawiać obecnym.

Tak więc potrafiła nas szczerze zabawić i rozśmieszyć.

Jej syn, profesor Rafał Habielski w swoim czasie zainteresował się w celach naukowych sytuacją i działalnością polskiej emigracji w Londynie. Jeździł tam wielokrotnie. W tych wyjazdach brała udział także Ewa Habielska, najpierw z synem, a później już bez niego. Nie było roku żeby nie była w Londynie. Tam też zadzierzgnęła nici przyjaźni z córkami marszałka Józefa Piłsudskiego. A kiedy panie Wanda i Jadwiga przeniosły się do Warszawy przyjaźń tę kontynuowano na gruncie krajowym.

Droga Pani Ewo! Będzie nam Pani solidności i poczucia humoru bardzo brakowało.

Wspominać Panią będziemy jako wspaniałą i szlachetną osobę.

Wojciech Maciejewski

W roku 1937 znalazła się w Polskim Balecie Reprezentacyjnym Arnolda Szyfmana. Objechała z nim kawał świata sławiąc imię polskiego baletu. Na krótko przed wybuchem drugiej wojny światowej zainteresował się nią film. Zagrała główną rolę kobiecą w filmie Józefa Lejtesa „Inżynier Szaruda”. Jej partnerem był wówczas Jan Kreczmar. Film nie zdążył wejść jeszcze na ekrany a już rozpoczęła zdjęcia do kolejnego „Przygody pana Piorunkiewicza” z Janem Kurnakowiczem w roli tytułowej, w reżyserii Eugeniusza Cękalskiego.

Krystyna Marynowska (05.06.1916 - 08.06.2014)

B

yła wybitną tancerką o silnej osobowości i pięknych warunkach zewnętrznych, ale też utalentowaną aktorką i pedagogiem. W latach trzydziestych ubiegłego stulecia Krystyna Marynowska ukończyła studia baletowe u Jadwigi Hryniewieckiej i Zofii Pflanc-Dróbeckiej.

Już pierwszymi recitalami tanecznymi zwróciła na siebie uwagę. Oczarowała publicz-

Jej zdjęcia pojawiały się we wszystkich dziennikach i czasopismach filmowych.

Pisano o niej w superlatywach. Lansowano jako wschodzącą gwiazdę polskiego kina.

Jej pięknie rozpoczynającą się karierę przerwała wojna. Taśmy z filmami spłonęły.

W czasie okupacji niemieckiej w Warszawie – zaprzyjaźniona z wielkimi aktorkami była jedną z udziałowczyń kawiarni „U Aktorek” przy ul. Pięknej, róg al. Ujazdowskich.

Dziś w tym pałacyku mieści się Ambasada Szwajcarii.

W okupowanej Warszawie występowała na estradach kawiarni, a także w teatrach rewiowych i komediach. W Teatrze „Nowości” tańczyła w Balecie Feliksa Parnella. Była jego partnerką w słynnej etiudzie baletowej „Terpsychora na podwórku”, w której obydwoje dali nie tylko wysokiej klasy popis taneczny ale także aktorski. Cały czas działała w konspiracji. W czasie Powstania Warszawskiego była sanitariuszką Armii Krajowej.

pożegnania

ność i krytyków. Do kanonów tańca klasycznego włączyła elementy nowoczesne.

Mówiono o niej, że jest pierwszą „tancerką wyzwoloną”. Z zespołem baletowym Wiery Pietrakiewicz odbyła tournee po Italii.

Po wojnie ponownie została solistką Baletu Parnella. Potem na długie lata związała się z Henrykiem Tomaszewskim i jego słynną Pantomimą Wrocławską.

Była osobą pogodną i życzliwą ludziom, wielką społeczniczką i działaczką Związku Artystów Scen Polskich.

Doczekała sędziwego wieku. Zmarła 8 czerwca 2014 roku mając 98 lat.

Z Krysią łączyła mnie długotrwała więź koleżeńska. Kilka lat temu w Drugim Programie Polskiego Radia u red. Iwony Malinowskiej nagraliśmy wspomnienia z czasów okupacji niemieckiej. W ostatnim okresie była już bardzo chora i cierpiąca, ale jej umysł do końca funkcjonował bezbłędnie.

Interesowała się wszystkim. Żegnaj kochana Krysiu. Śpij spokojnie.

Witold Sadowy

Jej pięknie rozpoczynającą się karierę przerwała wojna. Taśmy z filmami spłonęły.

Biuletyn Informacyjny 32-2014

53

M

pożegnania

anuela Kiernikówna była piękną kobietą i utalentowaną aktorką.

W ubiegłym roku skończyła 90 lat. Zmarła w Warszawie 25 czerwca 2014 roku.

Kochała teatr

Już tylko nieliczni pamiętają ją z występów na scenach teatrów warszawskich za czasów dyrekcji Ireny Babel i Adama Hanuszkiewicza w Teatrze Powszechnym (w latach 1954-1958), Ireny Grywińskiej w Teatrze Ludowym na Szwedzkiej (w latach 19581960) oraz w Teatrze Narodowym za dyrekcji Kazimierza Dejmka i Adama Hanuszkiewicza (w latach 1964-1977). U Dejmka grała między innymi Kmitową w jego słynnych „Dziadach” Adama Mickiewicza zdjętych na polecenie Władysława Gomułki w roku 1967.

Była niespokojnym duchem. Kochała teatr obłędnie. Chciała pracować z wybitnymi reżyserami. Zmieniała teatry jak rękawiczki. Poza Krakowem, w którym spędziła lata 1945-1948 - pracowała w teatrach poznańskich w latach 1948 –1949, u dyrektora Zbigniewa Szczerbowskiego w Teatrze Nowym oraz w latach 1950-1954 u Wilama Horzycy w Teatrze Polskim. Jej ważne role z tego okresu to tytułowa „Candida” w sztuce Bernarda Shawa i Solange w„Lecie w Nohant” Jarosława Iwaszkiewicza, w reżyserii Emila Chaberskiego, Ofelia w „Hamlecie” Szekspira, w reżyserii Wilama Horzycy, a także Goplana w „Balladynie” Juliusza Słowackiego, w reżyserii Władysława Woźnika.

W sezonie 1949-50 była aktorką Teatrów Dramatycznych we Wrocławiu. A w latach 1960-1962 Teatru im. Juliusza Osterwy w Gorzowie Wielkopolskim oraz w latach 1962-1964 Teatru im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach.

Manuela Kiernikówna urodziła się w Krakowie 30 września1923 roku. O teatrze marzyła od dziecka. W roku 1945 zaraz po wojnie była słuchaczką Studia Aktor-

Małgorzata Gorzewska-Cegiełłowa (11.06.1929 - 1.09.2014)

P

oznałyśmy się na początku lat sześćdziesiątych XX wieku. Tak, tak ponad 50 lat minęło. Aż trudno uwierzyć. Pamiętam dokładnie adres. Miało to miejsce –

54

Biuletyn Informacyjny 32-2014

obłędnie. Chciała pracować z wybitnymi reżyserami. Zmieniała teatry jak rękawiczki.

Manuela Kiernikówna (30.09.1923 - 25.06.2014) skiego przy Starym Teatrze w Krakowie.

Jej mistrzami byli wielcy aktorzy tamtych lat Maria Dulęba, Juliusz Osterwa i Janusz Warnecki.

Po zdaniu egzaminu przed Komisją ZASP-u i uzyskaniu tzw. „prawa grania” debiutowała na scenie Teatru Kameralnego TUR - rolą Augustyny w sztuce Jarosława Iwaszkiewicza „Lato w Nohant”. Rok później zagrała obok Juliusza Osterwy Diannę w „Fantazym” Juliusza Słowackiego w Teatrze im.

Juliusza Słowackiego, a potem jeszcze Marię z Magdali w sztuce Karola Huberta Rostworowskiego „Judasz z Kariothu”.

Warszawskie role Kiernikówny to między innymi Maniewiczowa w „Żabusi” Gabrieli Zapolskiej w Teatrze Ludowym, w reżyserii Ireny Grywińskiej w roku 1959, a w Teatrze Powszechnym wcześniej - bo w roku 1956 między innymi Diana w sztuce Eduardo De Filippo „Filomena Marturano”, w reżyserii Adama Hanuszkiewicza oraz Machmada

Warszawa, ul. Flory 9 – biuro Stołecznej Estrady. Oficjalnie, funkcja pełniona przez Małgorzatę Gorzewską brzmiała: specjalista ds. programowych.

Cofnijmy się teraz w czasy, które znam z licznych opowieści Małgosi, a przez te wszystkie lata naszej znajomości, był i na to czas.

w sztuce Artura Marii Swinarskiego „Ararat”, w reżyserii Ireny Babel.

W roku 1979 pożegnała się z teatrem.

Przeszła na emeryturę. Nie pokazywała się w środowisku. Świat o niej zapomniał, a ona żyła w samotności. Nie była w najlepszej formie. Chorowała. Wiadomości o niej dostawałem od Danusi Szmit-Zawieruchy, naszej wspólnej przyjaciółki, redaktor naczelnej miesięcznika „Skarpa Warszawska”. Czasem rozmawiałem z Manuelą Kiernikówną przez telefon. Nie graliśmy nigdy razem w żadnym teatrze i nigdy z nią nie pracowałem. Nasze kontakty były luźne. Czasem spotykaliśmy się i wymienialiśmy kilka grzecznościowych słow.

Nie byliśmy nawet po imieniu. Żegnam ją ze smutkiem.

Witold Sadowy

Po wstępnych studiach muzycznych w Łodzi i w Szczecinie w 1954 r. zdała pierwszy egzamin eksternistyczny z zakresu małych form estradowych przed Państwową Komisją Ministerstwa Kultury i Sztuki. Po roku po raz drugi przystąpiła do egzaminu, który zdała, uzyskując pełne prawa artysty dramatu.

Najlepszym lekarstwem okazał się ZASP, który stał się nowym polem działania Małgorzaty Gorzewskiej.

Jak zwykle przyjazna ludziom, pełna pomysłów, skuteczna w ich realizacji, doceniona przez władze ZASP, otrz ymuje status Zasłużonego Członka naszego Stowarzyszenia.

Powrót do Łodzi w 1954 r. I tu Małgosia spełnia wreszcie swoje marzenia. Zostaje zaangażowana do Teatru Powszechnego pod dyr. Jadwigi Chojnackiej. Kolejne sezony pracuje w Teatrze Nowym pod dyr.

Kazimierza Dejmka.

Wybrana do Zarządu Oddziału Warszawskiego jak również do Zarządu Sekcji Estrady, zostaje wprowadzona do Kapituły Członków Zasłużonych ZASP.

Równolegle współpraca z Estradą Łódzką oraz orkiestrą Polskiego Radia pod dyr. Henryka Debicha. Prowadzi tam konferansjerkę, ciekawie urozmaiconą szeroką znajomością dzieł poetyckich i muzycznych.

Dla przykładu w ogromnym skrócie, jedna z Jej inicjatyw, która znalazła swe pozytywne zakończenie dzięki niesłabnącej determinacji, wobec piętrzących się trudności.

Cotygodniowy magazyn aktualności kulturalnych w Ośrodku Telewizji Polskiej w Łodzi współtworzy z reżyserem Januszem Rzeszewskim.

I znowu los niespodziewanie wkracza w Jej życie. Przenosiny do Warszawy, z powiększoną już rodziną (syn Piotr).

Zostaje zaangażowana do Stołecznej Estrady jako wspomniany „specjalista ds. programowych”.

Jest rok 1962 Małgorzata Gorzewska już jako członek rzeczywisty ZASP-u wstępuje w szeregi Sekcji Dramatu, aby po niedługim czasie odnaleźć swoje miejsce w Sekcji Estrady.

Dlaczego?

Stale współpracuje z Państwowymi Filharmoniami na terenie Polski: Warszawa, Białystok, Rzeszów, Bydgoszcz, Łódź, Lublin, Kielce, Wrocław.

Jak zwykle, koncerty te wiąże ciekawą konferansjerką, bogatą w wiedzę literacką i muzyczną.

Zostaje zaproszona do prowadzenia koncertów Wielkiej Orkiestry Symfonicznej ZSRR pod dyr. M. Szostakowicza.

A gdy zespół Filharmonii Warszawskiej wyjeżdża do Niemiec – prowadzi tam konferansjerkę w języku niemieckim.

A Tino Rossi! Kiedy gościł w Polsce, jego recitale prowadziła Małgorzata Gorzewska (to Jej pseudonim artystyczny).

pożegnania

I tu, niejako następstwo wytężonej pracy (że nie wspomnę o ogromniej dbałości o Dom i Rodzinę!!!) zawał serca! Trzeba było zwolnić tempo.

Opisane tu fakty działy się na tle bogatych wydarzeń z życia osobistego. Ślub z Januszem Cegiełło w 1948 r.

Wyjazd z Łodzi do Szczecina, gdzie Jej mąż objął stanowisko dyrektora powstającej po zawierusze wojennej Filharmonii Szczecińskiej.

Nieco starsze pokolenie zapewne pamięta bardzo ciekawe i z niecierpliwością oczekiwane bo cykliczne, widowiska słowno-muzyczne pt. „Słuchamy i patrzymy” emitowane przez TV Katowice w roku 1970, gdzie obok prowadzącego Janusza Cegiełły pełniła funkcję asystenta reżysera.

A praca w estradzie również nie pozwalała Jej spocząć na laurach. 18 programów w Sali Kongresowej pt. „La donna é mobile” widowisko z udziałem Bernarda Ładysza i Paulosa Raptisa w Teatrze Żydowskim.

Wiele koncertów okazjonalnych o znaczeniu ogólnospołecznym np. „Dzień Matki”. Koncert na 35-lecie PRL w Teatrze Wielkim.

Jest taka wieś podlaska w okolicach Łochowa. Maleńka szkoła w Julinie zagrożona likwidacją, a właśnie inaugurująca rok Paderewskiego – swego patrona, jako że onego czasu p. Helena Paderewska – jako wielka filantropka – na podarowanym odpowiednim kawałku ziemi ufundowała zwykłą „podstawówkę”.

I właśnie nie kto inny, tylko Małgorzata Gorzewska uruchomiła wszystkie dostępne Jej „tryby” działania, które w efekcie przyczyniły się do uratowania szkoły.

Z okazji kolejnej rocznicy jej istnienia, w 2003 r. Kapituła Medalu Heleny i Ignacego Paderewskich obdarowała nasze Stowarzyszenie ufundowanym Medalem.

Z braku miejsca, nie będę cytować listu jakim odpowiedział na to zaszczytne wyróżnienie Prezes ZASP Olgierd Łukaszewicz.

Droga Nasza Małgosiu!

Najlepszym lekarstwem okazał się ZASP, który stał się nowym polem działania Małgorzaty Gorzewskiej

Tak bardzo pragnę aby szersze grono kolegów dowiedziało się o Twojej działalności, a ci którzy znali Cię osobiście aby przypomnieli sobie Twoją osobę, ciepłą, serdeczną, skorą do pomocy i skuteczną w podjętych działaniach. Żegnamy Cię i do zobaczenia.

Gdzieś tam...

Kiedyś tam...

Rena Rolska Sekcja Estrady ZASP

Biuletyn Informacyjny 32-2014

55

pożegnania

W życiu osobistym była szczęśliwa.

Wykonywała swój ulubiony zawód, osiągnęła najwyższe szczyty (...)

Pracowała z najsłynniejszymi choreografami polskimi i zagranicznymi ze wschodu i zachodu.

Brała udział w wielu koncertach galowych w Polsce i poza jej granicami: USA, Monte Carlo, Londyn, Paryż, Berlin, Moskwa. Występowała w filmach i wielu programach telewizyjnych. Zasiadała w Jury Międzynarodowych Konkursów Baletowych m.in.: w Warnie, Moskwie, Tokio, Osace, Stanach Zjednoczonych, w Helsinkach i Paryżu – ponieważ oprócz wielkiej fachowości tanecznej znała doskonale język francuski. Przewodniczyła również Jury Polskich Konkursów Tańca i Choreografii w Gdańsku.

Maria Krzyszkowska-Nowicka (11.11.1927 - 28.09.2014)

27

września 2014 roku zmarła wieloletnia primabalerina, czołowa polska tancerka powojennego okresu.

Urodzona w Warszawie, uczennica primabaleriny Ireny Szymańskiej i Leona Wójcikowskiego - solisty Zespołu Sergiusza Diagilewa, absolwentka Miejskiej Szkoły Baletowej w Warszawie.

W okresie okupacji niemieckiej, na tajnych kompletach zdała egzamin maturalny, zaraz po upadku Powstania Warszawskiego została wywieziona do obozu koncentracyjnego w Rawensbrück, w którym przebywała aż do końca wojny.

W 1945 roku została wysłana na wyspę Sylt koło Danii, gdzie pierwszym transportem wróciła do Polski.

Po zakończeniu działań wojennych, razem ze swym profesorem a późniejszym mężem Leonem Wójcikowskim stworzyli duet klasyczny z którym występowali w wielu polskich miastach: Łodzi, Krakowie, Katowicach i innych.

W 1947 roku jako pierwsza solistka została zaangażowana do Teatru Nowego w Warszawie, w którym pracowała do 1950 r.

W tym samym roku rozpoczyna pracę w Operze Poznańskiej na stanowisku primabaleriny, to samo stanowisko piastowała w Operze Warszawskiej na ul. Nowogrodzkiej, a potem w Teatrze Wielkim. Tańczyła główne role w baletach klasycznych Odetta - Odylia w „Jeziorze łabędzim”, „Giselle”, „Coppelia”, „Don Kichot”, „Szeherezada”, „Pietruszka”, „Romeo i Julia”, „Kopciuszek”, „Pan Twardowski”, „Harnasie”, „Bolero”, „Czerwony płaszcz”, „Soirees et matinees musicales”, „Pory roku”, „Świtezianka”. Jej partnerami byli najwybitniejsi soliści tancerze: W. Gruca, W Borkowski, Z. Kiliński, Z. Strzałkowski, B. Bulder, G. Wilk, W. Wiesiołowski, S. Szymański, H. Giero, S. Wenta, Z. Ćwioro, D. Blajer i inni.

56

Biuletyn Informacyjny 32-2014

Od 1977 roku była dyrektorem baletu Teatru Wielkiego w Warszawie, wprowadzała na scenę choreografię najbardziej znanych twórców ze wschodu i z zachodu. Pod Jej dyrekcją zespół baletowy występował w wielu krajach europejskich także w Kanadzie, USA, na Tajwanie zdobywając wspaniałe recenzje krytyków i aplauz publiczności.

W 1996 roku została dyrektorem baletu Teatru Muzycznego ROMA, który prowadziła aż do przejścia na emeryturę. Pomimo wielu propozycji, aby prowadzić zespoły baletowe w operach, operetkach lub szkołach baletowych – zawsze odmawiała.

W życiu osobistym była szczęśliwa. Wykonywała swój ulubiony zawód, osiągnęła najwyższe szczyty, miała wspaniałe warunki, idealne jak na tancerkę. Uczyła się śpiewu, miała bardzo ładny sopran, ale rzadko koncentrowała jako śpiewaczka. Miała kochającego męża Zbigniewa Nowickiego - śpiewaka solistę, z którym była bardzo szczęśliwa przez wiele lat.

Za swój talent i zasługi dla baletu polskiego została udekorowana najwyższymi polskimi odznaczeniami państwowymi i uhonorowana wieloma nagrodami Ministra Kultury i Dziedzictwa narodowego oraz m.st. Warszawy.

Była wieloletnim Członkiem Zasłużonym ZASP. Odeszła na zawsze wielka artystka, pracowita, perfekcyjna w swojej pracy, podziwiana, utalentowana, dobry i szlachetny człowiek.

Na pogrzebie żegnało Ją całe środowisko baletowe kilku pokoleń.

Została pochowana w grobie rodzinnym na Starych Powązkach w Warszawie. Żegnaj nasza Pani Mario, na zawsze zostaniesz w naszej pamięci.

Ryszarda Gozdowska Sekcja Tańca i Baletu ZASP

ostać tę wszyscy znają doskonale.

Stefan Poźniak urodził się 7 lipca 1937 roku w Warszawie.

Podczas jednego z wywiadów poznał iluzjonistę mgr Władysława Kierasa. Zaczął zabawę w czarodzieja, jak wielu z nas.

Początkowe zainteresowanie sztuką przerodziło się w pasję, którą zarażał wielu młodych początkujących iluzjonistów. Przychodziło mu to łatwiej ze względu na fakt, że jako dziennikarz z zawodu z łatwością nawiązywał kontakty z ludźmi.

Lena Zelwerowicz (10.12.1903-0.06.1998)

P

o wielomiesięcznych trudach, dzięki staraniom redaktor Ewy Heine, aktorki Hanny Bondarewskiej, przy wsparciu Konsulatu Generalnego w Nowym Jorku, prof. Barbary Osterloff, prorektor warszawskiej Akademii Teatralnej, Ignacego Gogolewskiego, Przewodniczącego Kapituły Członków Zasłużonych ZASP oraz samego Stowarzyszenia, do Polski została sprowadzona urna z prochami śp. Heleny Zelwerowicz-Orchoń, którą pożegnaliśmy na cmentarzu w Skolimowie.

Stefan Poźniak prowadził również spotkania dla umysłowo upośledzonych. Odznaczony Srebrnym Krzyżem PCK. Był wykładowcą na Kongresach Iluzji – wydał książkę „Magia nie jedno ma imię”.

Był przewodniczącym Sądu Koleżeńskiego Oddziału ZASP w Warszawie. Był członkiem ZAiKS. Zmarł 9 października 2014 roku.

Krystyna Li-U-Fa Sekcja Estrady ZASP

fot. M. Wilma-Hinz/ZASP

(7.07.1937-9.10.2014)

Łączył artystyczne uzdolnienia z kierowaniem przez dwa lata zespołem estradowym „Patrol”.

Wygłaszał odczyty – aktywnie uczestniczył w życiu kulturalnym.

Za tę działalność Krajowy Komitet Wychowania Resocjalizującego uhonorował go odznaką „Przyjaciel Dziecka”.

fot. M. Wilma-Hinz/ZASP

Stefan Poźniak

Ze sztuką iluzji zetknął się w latach 50tych. Iluzja zafascynowała go do tego stopnia, że złożył egzamin weryfikacyjny dla aktorów estradowych w Ministerstwie Kultury i Sztuki i zyskał status zawodowego artysty.

Przez następne lata udzielał się w Krajowej Sekcji Iluzji przy Związkach Zawodowych Pracowników Kultury i Sztuki. W 1976 r. wstąpił do Klubu Iluzjonistów w Łodzi.

W krótkim czasie członkowie klubu wybrali go na wiceprezesa KKI ds. artystycznych,

a jakiś czas później objął zaszczytną funkcję przewodniczącego tej organizacji.

Na zdj. m.in.: ks. Grzegorz Michalczyk, Ignacy Gogolewski, Jadwiga Bogusz-Fitio, Krystyna Górka-Królak, Ewa Heine, Hanna Bondarewska, Barbara Osterloff

Maria Wilma-Hinz

fot. M. Wilma-Hinz/ZASP

Prochy Pani Leny, po szesnastu latach od śmierci, spoczęły 10 września 2014 roku w Kwaterze Aktorów. W kaplicy Domu Artystów Weteranów Scen Polskich mszę odprawił duszpasterz środowisk twórczych, ksiądz Grzegorz Michalczyk. Żegnali ją m. in.: Grzegorz Gierak, Grażyna Grałek, Dyrektor DAW, Tomasz Grochoczyński, Prorektor AT i Stanisław Górka, profesor Akademii Teatralnej w Warszawie oraz mieszkańcy Domu.

Tak jak wielu Polaków z jej pokolenia, odbyła długą i trudną drogę, szukając szczęścia za oceanem. Teraz wróciła do kraju, gdzie odnalazła spokój wśród innych artystów pochowanych na cichym cmentarzu w Skolimowie.

pożegnania

P

Na zdj. m.in.: Ignacy Gogolewski, Barbara Osterloff , Tomasz Grochoczyński, Krystyna Górka-Królak, Hanna Bondarewska, Stanisław Górka, Grzegorz Gierak Biuletyn Informacyjny 32-2014

57

wspomnienia

polityka, tylko moralna sprawa rzeczywistości”. „Jak się wie już co to jest, to nie można udawać dalej, że się nic nie wie”. Za ten bunt przeciwko władzy ludowej zapłaciła najwyższą cenę. Pięć lat szykan, inwigilacji, ciągłych aresztowań i internowania.

A także zakaz uprawiania zawodu i nie wymieniania jej nazwiska w środkach masowego przekazu. Nie chcąc szkodzić teatrowi i kolegom, zdecydowała się na odejście z teatru, ale Erwin Axer nie zgodził się na to. Została. Była na etacie, ale nic nie grała. Władze partyjne nie cofnęły zakazu. Jeździła po Polsce z koncertami. Występowała w salach kościelnych i świetlicach. Wszędzie entuzjastycznie przyjmowana i oklaskiwana. Zdawała już sobie sprawę, że to nie ją oklaskują, wielką aktorkę Halinę Mikołajską, tylko symbol oporu przeciwko komunistycznej władzy.

Halina Mikołajska (22.03.1925 - 21.06.1989) Wspomnienie w dwudziestą piątą rocznicę śmierci Świętując w czerwcu br. 25-lecie naszej niepodległości zapomniano niestety o Halinie Mikołajskiej. A przecież to Ona rezygnując z kariery i narażając się na szykany przyczyniła się do tego, że mamy dziś wolną i niepodległą Polskę. Chora, cierpiąca, umierająca na raka i czekająca na śmierć zmobilizowała się i w dniu pierwszych wolnych wyborów 4 czerwca 1989 roku kazała się nieść do punktu wyborczego, aby oddać swój głos na wolną Polskę. Krótko się nią cieszyła. Kilkanaście dni po zwycięstwie, odeszła z tego świata 21 czerwca 1989 roku. Minęła właśnie dwudziesta piąta rocznica Jej śmierci.

Była wielką aktorką. Teatr był Jej pasją i przeznaczeniem. Nim tylko żyła. Nie interesowała się polityką, ale w pewnym momencie zbuntowała się. Polska stała się dla niej ważniejsza niż zawód, który kochała. Kiedy w roku 1975 złożyła swój podpis pod „Protestem 59 intelektualistów” - nie godząc się na wprowadzenie do Konstytucji zapisu o nienaruszalności sojuszu Polski ze Związkiem Radzieckim i kierowniczej roli PZPR a rok później, jako członek „Solidarności”, stała się jedną z najaktywniejszych działaczek i założycielek KOR-u zaczęła sobie uświadamiać, że to już koniec jej kariery zawodowej. Będąc wówczas aktorką Teatru Współczesnego, jej dyrektor Erwin Axer powiedział do niej: „Z wielkiej aktorki stajesz się dyletantką w polityce”. A Ona mu na to „Nie interesuje mnie

58

Biuletyn Informacyjny 32-2014

Akceptowała to z goryczą i dalej jeździła po Polsce. Robiła to z potrzeby serca. Teatr był już dla niej nie ważny. Ważna była Polska, którą kochała i o którą walczyła. W dniu 15 lipca 1982 roku, na premierze „Wyzwolenia” Wyspiańskiego w Teatrze Polskim, kiedy po internowaniu wymizerowana, w sybirackim mundurze, wchodziła na scenę jako polska Hest - publiczność wstała z miejsc obsypując ją huraganami braw i bukietami kwiatów. Nie była już wielką aktorką Haliną Mikołajską. Była bohaterką narodową.

Nową Emilią Plater.

Na krótko przed śmiercią otrzymała serdeczny list od Papieża Jana Pawła II, w którym zapewniał ją o gorących modlitwach do Boga.

Odeszła do innego świata 21 lipca 1989 roku. Pochowana została na Cmentarzu w Laskach. Spoczywa tam ze swoim mężem, znakomitym pisarzem Kazimierzem Brandysem. Wspominając Halinę Mikołajską w dwudziestą piątą rocznicę Jej śmierci, pamiętać należy o niej nie tylko, jako o wielkiej bohaterce narodowej, ale także jako wielkiej aktorce, której nazwisko zapisała jeszcze za życia historia polskiego teatru złotymi zgłoskami.

Urodziła się w Krakowie w roku 1925. Zaczynała w czasie okupacji grając jako amatorka w Teatrze Podziemnym Adama Mularczyka. Już wtedy wykazywała nieprzeciętne zdolności aktorskie. Po wojnie ukończyła studia przy Starym Teatrze w Krakowie.

Największe sukcesy odnosiła w Warszawie w Teatrze Dramatycznym w latach 50-tych i 60-tych ubiegłego stulecia. Tam zagrała swoje najwspanialsze role, dwie z nich genialnie. Delikatną Szen-Te, przeistacza-

Za bunt przeciwko władzy ludowej zapłaciła najwyższą cenę. Pięć lat szykan, inwigilacji, ciągłych aresztowań i internowania.

jącą się na oczach widza w brutalnego i złego kuzyna Szui-Ta w sztuce Bertholda Brechta „Dobry człowiek z Seczuanu” i Starą w „Krzesłach” Eugene Ionesco z Janem Świderskim w roli Starego. Inne wybitne jej role w Dramatycznym to Rachel w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego, Elizabeth w „Procesie w Salem” Arthura Millera, Margit w „Imionach władzy” Jerzego Broszkiewicza i Antygona w dramacie Jean’a Anouilha.

Kolejne wielkie role grała na scenie Teatru Współczesnego w latach 1960 - 1981. Elżbietę w „Marii Stuart” Fryderyka Schillera, Matkę w „Matce” Witkacego, Panią Alwing w „Upiorach” Ibsena i Raniewską w „Wiśniowym sadzie” Czechowa.

Sprawdziła się także jako reżyser przygotowując „Iwonę, księżniczkę Burgunda” i „Romulusa Wielkiego” w Teatrze Dramatycznym. Uczyła młodzież w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie.

Była świetnym pedagogiem. Występowała w radiu, telewizji i w filmie. Do filmu nie miała szczęścia.

Nieliczne role filmowe jakie zagrała, nie były na miarę jej talentu. To piękna i szlachetna postać. Godna najwyższego szacunku. Szkoda, że tak szybko o Niej zapomniano. Ale cóż takie jest życie.

Witold Sadowy

zdecydowała o opuszczeniu Polski, nie wszyscy jeszcze zdawaliśmy sobie wówczas sprawę z tego, co przyszło Mu ratować po hańbiącym nas marcu 1968. W Jego kanonie zasad działalność artystyczna miała humanizować świat. Wyznał: odradzanie człowieczeństwa w ludziach jest zadaniem na miarę sakralnej posługi.

Jako kontynuator jedynego wówczas na świecie teatru grającego w języku jidysz, poznał ludzi pod różnymi szerokościami geograficznymi, poznał wielkich swojej epoki, prezydentów, polityków, koronowane głowy. Świętego Jana Pawła II poznał jako młodego aktora konspiracyjnego teatru. Podkreślał: naszym zadaniem jest trwanie niezależnie od zmieniających się ideologii, politycznych nastrojów czy ekip rządowych.

Mody, idee, ludzie władzy odchodzą. Kultura zostaje. Kiedy po wojnie zjawił się na zachodnich rubieżach nowej Polski, zaangażował się w odbudowę zniszczeń. Wrocław, który był miastem gruzów, dumnie nosił nazwę miasta pokoju.

To tam Szymon Szurmiej ukształtował swój warsztat reżyserski i opanował rzemiosło aktorskie.

Szymon Szurmiej

(18.06.1923 - 16.07.2014)

W

Należał do tych, którzy z energią zaangażowali się w budowanie świata nadziei. Na Dolnym Śląsku rozpoznał swoje powołanie i mógł stwierdzić: to nie ja jestem w teatrze, to teatr jest we mnie.

imieniu ZASP – Stowarzyszenia Polskich Artystów Teatru, Filmu, Radia i Telewizji żegnam Szymona Szurmieja, wybitnego Artystę, Członka Zasłużonego naszego Stowarzyszenia, którego szeroka działalność artystyczna i społeczna wzruszała nas postacią dojrzałego humanizmu.

Grał w życiu role wielkie i małe ze znakomitym rezultatem, ale od dzieciństwa zapatrzony był w kreacje Charlie Chaplina. Pod koniec życia w rozmowie z Krystyną Gucewicz powiedział: zawsze marzyłem żeby być clownem. Największa satysfakcja jest wtedy, kiedy mogę rozśmieszać ludzi. Oni tak radośnie się śmieją.

Pamiętamy bowiem, że Jego poglądy i wyraz Jego dzieł reżyserskich, aktorskich ukształtowały się na fundamencie najstraszniejszych zbrodni XX w. Na fundamencie doświadczenia. Jako niespełna 20-latek oderwany od rodziny przeżył syberyjską katorgę. Nie zabrakło Mu młodzieńczej odwagi, aby zapytać swoich katów: ZA CO? Odpowiedzi nie otrzymał nigdy. Radziecki totalitaryzm i hitlerowska machina zagłady dotknęły Jego bliskich, przyjaciół, znajomych. Zniszczyły świat w którym był zakorzeniony.

Przez wiele lat marzył także o realizacji idei Janusza Korczaka w których centrum stoi dziecko. Odpowiedzialność za nie i za dziecko w sobie miały być według Szymona Szurmieja receptą na polepszenie świata. Mam jedną cechę, która mnie zubaża. Nie mam w sobie krzty nienawiści. Nie pamiętam krzywd, po prostu zapominam. Rozważał tak na użytek swojej wyobraźni aktorskiej, a przecież właśnie ta cecha Jego osobowości pozwoliła Mu zgromadzić wokół siebie wielu, aby cieszyć się Jego mądrością.

Zrodzony z ojca Polaka i matki Żydówki po latach wyznał: zawsze podkreślam, że najważniejsze dla mnie było i jest ratowanie resztek kultury polsko-żydowskiej. To Jego motto stanowi po dziś dzień wyzwanie dla naszych sumień.

Kochany Szymonie, Byłeś dla nas Przyjacielem i Przewodnikiem. Dziękujemy Ci.

Kiedy ponad 40 lat temu obejmował dyrekcję Państwowego Teatru Żydowskiego jako następca Idy Kamińskiej, która

Mowa pogrzebowa Prezesa ZASP ku czci Szymona Szurmieja, Warszawa, dnia 24 lipca 2014 roku

Olgierd Łukaszewicz Prezes Zarządu Głównego ZASP

1

Organizacja Pożytku Publicznego Fundacja Artystów Weteranów Scen Polskich

Przypomina, że każdy może pomóc

%

Nie zap om n ij!

DAW przekazując 1% podatku.

Zwracamy się do naszych Członków i naszych Sympatyków

Z A S P - S T O WA R Z Y S Z E N I E P O L S K I C H A R T Y S T Ó W T E AT R U, F I L M U, R A D I A I T E L E W I Z J I