F
podaniu ulega szybkiej i całkowitej przemianie w osoczu i wątrobie do aktywnego dabigatranu. Jako kompetycyjny, bezpośredni inhibitor trombiny (DTI) wiąże się z aktywnym enzymem, uniemożliwiając przemianę fibrynogenu w fibrynę. Dabigatran hamuje aktywność zarówno wolnej trombiny, jak i trombiny związanej ze skrzepem fibrynowym, zmniejsza także indukowaną fibryną aktywację płytek krwi. Lek nie wiąże się przy tym z innymi białkami osocza ani pozostałymi czynnikami krzepnięcia. Wskazaniami do stosowania dabigatranu są: prewencja pierwotna żylnych powikłań zakrzepowo-zatorowych u dorosłych pacjentów po przebytej, planowanej alloplastyce stawu biodrowego lub kolanowego oraz prewencja udarów i zatorowości systemowej u dorosłych pacjentów z niezastawkowym migotaniem przedsionków. Najczęstszym działaniem niepożądanym podczas terapii dabigatranem są krwawienia z przewodu pokarmowego, nosa oraz rzadsze z dróg moczowo-płciowych oraz do ośrodkowego układu nerwowego. Nie należy podawać jednocześnie z dabigatranem: ryfampicyny, ziela dziurawca (Hypericumperforatum), karbamazepiny, fenytoiny, gdyż zmniejszają one stężenie leku w osoczu. Natomiast jednoczesne podanie go z niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi, kwasem acetylosalicylowym czy klopidogrelem zwiększa ryzyko krwawień1, 7.
Rywaroksaban jest to pierwszy, doustny, selektywny inhibitor czynnika Xa. Zahamowanie jego aktywności uniemożliwia przekształcenie protrombiny w aktywną trombinę, co w efekcie blokuje powstanie skrzepu. Rywaroksaban (Xarelto) Jest to pierwszy doustny, selektywny inhibitor czynnika Xa. Zahamowanie jego aktywności uniemożliwia przekształcenie protrombiny w aktywną trombinę, co w efekcie blokuje powstanie skrzepu. Rywaroksaban nie wpływa na czynność płytek krwi ani na aktywność trombiny. Siła hamowania aktywności czynnika Xa oraz wpływ rywaroksabanu na parametry laboratoryjne oceniające układ krzepnięcia – czas protrombinowy (PT, INR) oraz czas częściowej tromboplastyny po aktywacji (APTT), zależą przede wszystkim od zastosowanej dawki, jednak w terapii rutynowej nie ma konieczności monitorowania parametrów. Lek stosuje się w prewencji udarów i zatoro-
wości obwodowej u pacjentów z niezastawkowym migotaniem przedsionków, również w leczeniu i prewencji wtórnej zakrzepicy żył głębokich oraz zatorowości płucnej, w profilaktyce żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej u dorosłych pacjentów po przebytej planowanej alloplastyce stawu biodrowego lub kolanowego. Najczęściej występującymi działaniami niepożądanymi są krwawienia lub niedokrwistości, rzadziej pojawiają się nudności czy zwiększenie aktywności aminotransferaz. Odnotowano interakcje z lekami przeciwgrzybiczymi (ketokonazol, itrakonazol, worykonazol, porykonazol) oraz z niektórymi lekami przeciwretrowirusowymi – inhibitorami HIV-proteazy (rytonawir). Zwiększają one istotnie stężenie rywaroksabanu w osoczu, co wiąże się ze zwiększeniem ryzyka krwawień. Jednoczesne stosowanie preparatu z silnymi induktorami CYP3A4 (ryfampicyna, fenytoina, karbamazepina, fenobarbital lub ziele dziurawca pospolitego) może prowadzić do zmniejszenia stężeń rywaroksabanu w osoczu krwi1, 8.
Apiksaban jest odwracalnym, silnym, bezpośrednim oraz wybiórczym inhibitorem czynnika Xa, dzięki czemu hamuje wytwarzanie trombiny i powstanie zakrzepu. Ma zdolność do oddziaływania na czynnik Xa zarówno w postaci wolnej, jak i związanej ze skrzepem. Apiksaban (Eliquis) Apiksaban jest odwracalnym, silnym, bezpośrednim oraz wybiórczym inhibitorem czynnika Xa, dzięki czemu hamuje wytwa-
NOAC
Dabigartan Rywaroksaban Apigatran
A
R
M
A
K
O
T
E
R
A
P
I
A
rzanie trombiny i powstanie zakrzepu. Ma zdolność do oddziaływania na czynnik Xa zarówno w postaci wolnej, jak i związanej ze skrzepem. Na agregację płytek krwi apiksaban wpływa pośrednio poprzez inhibicję trombiny, która wywołuje proces agregacji. Podobnie jak poprzednie leki, Eliquis zastosowanie znalazł w prewencji żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej u dorosłych pacjentów po przebytej planowanej protezoplastyce stawu biodrowego lub kolanowego, w zapobieganiu udarów i zatorowości obwodowej w przypadku niezastawkowego migotania przedsionków oraz w leczeniu i prewencji wtórnej zakrzepicy żył głębokich, również zatorowości płucnej. Najczęściej wymienianymi działaniami niepożądanymi, które odnotowano, były krwawienia, krwiaki, stłuczenia. Interakcje lekowe są podobne jak w przypadku dabigatranu oraz rywaroksabanu i przedstawia je Tabela 211. Wynalezienie nowych leków w naturalny sposób wymusiło także opracowanie swoistych preparatów, które pełniłyby rolę antidotum w przypadku zatrucia. Dla dabigatranu wprowadzono już na rynek idarucyzumab (Praxbind). Stosuje się go w sytuacjach, w których konieczne jest szybkie odwrócenie działania przeciwzakrzepowego Pradaxy: w razie nieplanowanego zabiegu chirurgicznego (w trybie nagłym), w razie zagrażającego życiu lub nieopanowanego krwawienia. Idarucyzumab to fragment humanizowanego przeciwciała monoklonalnego (Fab), który wiąże się z dabigatranem z bardzo dużym powinowactwem, około 300 razy silniejszym niż powinowactwo wiązania dabigatranu do trombiny. Kompleks idarucyzumab-dabigatran charakteryzuje się dużą szybkością wiązania przy bardzo wolnymi rozpadzie, co zapewnia mu stabilność. Idarucyzumab silnie i swoiście wiąże się z dabigatranem oraz jego metabolitami. W ten sposób szybko i skutecznie neutralizuje ich działanie przeciwzakrzepowe9.
Inny lek/grupa leków
Interakcja
inhibitory CYP3A4 i glikoproteiny P (np. amiodaron, werapamil, chinidyna, ketokonazol)
zwiększenie stężenia osoczowego leku z grupy NOAC i związane z tym większe ryzyko krwanień
inne leki przeciwzakrzepowe
zwiększone ryzyko krwawień
kwas acetylosalicylowy, NLPZ
zwiększone ryzyko krwawień (szczególnie z przewodu pokarmowego)
induktory CYP3A4 (np. fenytoina, karbamazepina, fenobarbital, ziele dziurawca)
znaczne zmniejszenie stężenia leku z grupy NOAC w osoczu krwi
Tabela 2. Interakcje wybranych leków z grupy NOAC (na podstawie kart charakterystyki).
11