PC-Active 299 by PC-Active

& DOE SP RA - E C SP HE IA BE T-Z L RR E L Y F PI

PC-ACTIVE APRIL / MEI 2018

Het antwoord op al je digitale vragen

EDITIE 299

DOE-HET-ZELF & RASPBERRY PI SPECIAL HCC!EXPO KOM NAAR

EDITIE 299 APRIL / MEI 2018 â&#x201A;¬ 5,05 DOE-HET-ZELF : MAAK ZELF JE HUIS SLIM, ESP8266 SLIM STOPCONTACT, LUCHTKWALITEITSMONITOR I WINDOWS INSTALLEREN ZONDER SCHIJF OF PRODUCTSLEUTEL

Zonder schijf of sleutel WINDOWS INSTALLEREN 12

HCC

Maak zelf je huis slim 50 12 MEI ESP8266: smart voor weinig 60 Luchtkwaliteit meten met Raspberry Pi 64

HCC!RETRO: PASSIE VOOR RETROCOMPUTERS 44

WINDOWS REDSTONE 4 Dit moet je aanpassen

BESTANDEN VERSLEUTELEN Opties binnen Windows 38 EXTERN BUREAUBLAD Overal bij je computer

FOTO VAN HET NET PLUKKEN Mag dat eigenlijk wel? 32 BEAMERS BELICHT 4K versus full-hd

ONLINE FINGERPRINTING Ben je altijd te traceren? 84 BITFOUTEN IN DOWNLOADS BitTorrent de oplossing? 92 VIDEOBEWERKINGSAPPS Dit zijn de beste 76 ULTIEME ULTIMAKER? 3D-printer Ultimaker 3

Veilig de weg op ANDROID AUTO

Leren programmeren APPLES SWIFT

Storage Made New

Super fast external storage The new Samsung Portable SSD T5 opens a whole new world of storage possibilities with super-fast speeds, a sleek and solid aluminum body, and secure data protection.

For more information about Samsung PSSD T5, visit www.samsung.com/T5.

UPDATE

Voorwoord

Uitnodiging We zijn al bijna 41, maar we blijven ons jubileum vieren

Op 27 april 2018 bestaat HCC al 41 jaar, maar

een Raspberry Pi, Windows, Android of Swift van

nog steeds vieren we het 40-jarig jubileum

Apple. Het begint al heel mooi met een artikel

van onze vereniging. Zo stonden de afgelopen

waarin je leert hoe het werkt als je Windows op-

maanden, naast de gebruikelijke verenigings-

nieuw wilt installeren, maar je hebt geen schijfje

activiteiten, vooral in het teken van het uitreiken

of productsleutel meer. Ik wens je veel plezier

van jubileumspeldjes aan leden die al tien(tallen)

met de workshops en natuurlijk ook met de

jaren lid zijn. Op vele drukbezochte bijeenkom-

andere artikelen.

sten werden de jubilarissen getrakteerd op koffie en taart en kregen ze een mooie jubileumspeld.

LEZERSENQUÊTE

In dit nummer zie je een aantal foto’s van die

Ook vraag ik je aandacht voor de jaarlijkse

bijeenkomsten met trouwe leden, mooi om te

lezersenquête. Zoals altijd zijn we benieuwd

zien! Mooi was ook het feit dat we onlangs een

naar je mening: wat vind je goed en ook, wat

nieuw lid inschreven met de leeftijd van…. 14 jaar.

kan beter? We stellen het erg op prijs als je hem

Zowel jong als oud is en blijft geïnteresseerd in

invult en als je je gegevens achterlaat, maak je

computers, techniek en alles wat daarbij hoort,

bovendien kans op een leuke prijs.

dus ook HCC. Daarom nodig ik je ook van harte uit om naar de

WEBSITE PC-ACTIVE

HCC!expo te komen, een landelijk HCC-evene-

Prijzen worden er ook weggegeven in de maand

ment waar veel Interessegroepen zich presente-

april, op elke werkdag. Vanaf 3 april kun je

ren en veel workshops en presentaties worden

namelijk ook terecht op www.pcactive.nl voor

gegeven. Deze dag vindt plaats op 12 mei in het

nieuws, reviews, workshops, tips, et cetera. Op

Beatrix-gebouw in de Jaarbeurs in Utrecht. Er is

de pagina’s 48 en 49 vind je meer informatie over

die dag van alles te doen, meer en actuele infor-

deze website en ook welke mooie prijzen je kunt

matie vind je op www.hcc.nl/expo.

winnen. Net als voor de HCC!expo nodig ik je hierbij van harte uit om deze te bezoeken.

WORKSHOPS Zoals altijd heeft PC-Active een thema en dat is dit keer: doe het zelf! Je kunt lekker aan de slag

Met vriendelijke groet

met maar liefst acht workshops en voor ieder-

Rob Coenraads - hoofdredacteur PC-Active

een zit er wat bij, of je nu aan de slag wilt met

rob.coenraads@hcc.nl

PC-Active is een uitgave van HCC en een vast onderdeel van het HCC-lidmaatschap. Voor informatie over het lidmaatschap en het doorvoeren van wijzigingen: www.hcc.nl/informatie. Wil je lid worden? Ga dan naar: www.hcc.nl/lidworden.

PC-ACTIVE 299

DOE HET LEKKER ZELF Deze editie hebben we lekker veel te knutselen en andere zaken die je goed zelf onder handen kunt nemen. Zo vertellen we hoe je zelf je huis slim maakt [p. 50] en hoe je bovendien slimme apparaten ‘oma-proef’ maakt met een spotgoedkoop ESP8266-apparaat [p. 60]. Ook vertellen we hoe je de luchtkwaliteit binnenshuis in de gaten houdt met een Raspberry Pi [p. 64]. Verder hebben we workshops om het maximale uit Windows te halen, zoals bestanden versleutelen [p. 38] en hoe je overal bij je eigen computerbestanden kunt [p. 19]. Natuurlijk vergeten we ook de Apple-liefhebbers niet: leren en programmeren met Swift [p. 68]. PC-ACTIVE FEB / MAART 2018

Het antwoord op al je

S, VIDEOMONTAGE I WINDOWS

lezersenquete, dan kunnen we daarmee aan de

SPECIAL

2018 € 5,05

FRISSE WIND(OWS) Wis opstartprogramma’s

Test: budget- & camerasmar tphones 50 25 fotografietips voor je smartphone 56 Video monteren in Windo ws 10 64

STARTEN MET SCRATCH Zelf programmeren

MEER SCHIJFRUIMTE Met OneDrive-on-demand 35

PHONES, 25 FOTOGRAFIETIP

of opbouwende kritiek? Laat het ons weten via www.hcc.nl/

digitale vragen

SMARTPHONE FOTOGRAFIE

BACK-UP JE SYSTEEM Straks niet meer in W10? 18

SPECIAL: BUDGET- EN CAMERASMART

lezersenquête in te vullen. Heb je wensen, complimenten en/

IDEEEN EN PLANNEN Vastleggen in Onenote

TOOLWIZ TIME FREEZE Lekker experimenteren

MEER CONTROLE Opslaglocaties aanpassen

VIRTUELE PC INSTALLER EN Windows for Workgroups 3.11 92 3D-HOLOGRAM Maak hem zelf!

XP ACTIVEREN I GAMECONSOLE

beveiligingscamera ter waarde van € 179,-!

EDITIE 298 FEB / MAART

SMARTPHONEFOTOGRAFIE

Zoals elk jaar, vragen we nu ook weer van jullie om onze

slag. Bovendien maak je kans op de Nest Cam IQ

EDITIE 298

ENQUETE

IS AT AM ERIN GR SHC RZEK DA TOVE BIJ

BOUWEN

Activeren kan gewoon! WINDOWS XP OUD?

Zelf gameconsole bouwen RASPBERRY PI

HCC

FLEXIBEL PROGRAMMERE N MET

PCA298_Cover.indd

HCC!FORTH

Gratis bij autoverzekering DASHCAM

48+97

12-01-18 10:34

LEZERS ENQUETE GEEF JE MENING!

INHOUD

Update

WINDOWS UPDATE

06 Inbox: vragen van lezers

Wat brengt Redstone 4?

14 Windows 10 Redstone 4 update 26 Nuttige tips van lezers

Windows brengt twee keer per

32 Mag je fotoâ&#x20AC;&#x2122;s van internet plukken?

jaar een grote update uit en de

42 Synology Drive en Moments

nieuwste staat voor de deur. Gaat

48 De website van PC-Active komt eraan!

tijdlijn mee deze keer en wat kun je er verder van verwachten?

PC-Active 299

88 Druk jij je digitale fotoâ&#x20AC;&#x2122;s af?

98 Next en colofon

Review 10 Hebbedingen, hardware die je moet!? 24 Gadgets en cadeautips

ESP8266

30 Handige computerhulpjes

Smart voor weinig

36 De leukste nieuwe apps 76 De beste video-apps

Ga zelf aan de slag met een (slim-

82 Beamers belicht

me) stekker en zorg dat zelfs oma

87 De ultieme Ultimaker

je slimme huis kan bedienen. Met onze workshop is het een fluitje van een (paar) cent.

Workshop

12 Windows opnieuw installeren 19 Zo kun je overal bij je bestanden 38 Je bestanden achter slot en grendel 50 Maak je van je huis een smart home 56 Android Auto doe-het-zelf

RASPBERRY PI

60 Knutselen met ESP8266

Bouw een luchtkwaliteitsmonitor

64 Check je luchtkwaliteit met je eigen Pi 68 Leer programmeren met Swift

Wist je dat de lucht in je huis vaak

Tech

helemaal niet zo best is? Bouw

84 Denkwerk: online fingerprinting

nu zelf met een Raspberry Pi een

92 Het Lab: bitfouten opgelost

luchtkwaliteitmonitor en ontdek hoe het er bij jou thuis voorstaat.

44 HCC!retro, passie voor oude computers

Column

PROGRAMMEREN

79 Marc Hijink

Met Apples Swift

95 Herbert Blankesteijn

HCC

Programmeren ingewikkeld? Dat

29 Word lid en profiteer

valt reuze mee, als je het tenminste

43 HCC!expo: houd 12 mei vrij!

doet met Swift. Leuk om te doen,

74 Interessegroepen op een rij

eenvoudig om te leren en heel stoer om over te vertellen.

Reportage

80 HCC informeert 90 Het digitale leven van Aad 96 Aanbiedingen speciaal voor leden

PC-ACTIVE 299

INBOX Vragen van lezers

AAD MUNSTERMAN, ROB COENRAADS EN HCC!VRAAGBAAK

WEBSITE BOUWEN

UPDATE

Inbox

In de map c:\xampp\htdocs kun je mappen op

Ik ben geïnteresseerd om een website te bouwen.

nemen die je als website via je browser kunt

Kunnen jullie me op weg helpen om dat met zo

openen via: localhost/<mapnaam>. Standaard is

weinig mogelijk kosten te doen?

het dashboard al beschikbaar en te starten via

John Dickens

localhost/dashboard. Bovenaan zie je dan links naar de FAQ’s, HOW-TO’s en PHPInfo en phpMyad-

Leuke vraag die je computerhobby kan verbre-

min. Voorbeelden uit de cursus kun je kopiëren

den. Het lijkt een complexe vraag, maar door-

naar een map ‘test’ en een bestand met de naam

dat er vrij veel laagdrempelige informatie en

index.html. Bewerken van dat bestand gaat het

gereedschappen beschikbaar zijn, valt dat wel

handigst met het gratis Notepad++. Toegang tot

mee. Voor het bouwen van een website heb je

die website is dan via localhost/test.

wel kennis en kunde nodig. Een website bestaat

Je kunt een website geheel vanuit het niets

uit content (de inhoud) en producten om de

opbouwen, maar dat is aardig complex, of ge-

website technisch op te bouwen, zoals HTML5

bruikmaken van een zogenoemd CMS (Content

(de primaire taal waarin een website geprogram-

Management Systeem). Het gratis Wordpress is

meerd wordt), CCS3 (de beschrijving van de te

daarbij een goede optie, omdat dit ook door veel

gebruiken stijlen), PHP (een interpretator die

serviceproviders al standaard bij een installatie

HTML-code genereert), SQL (een databasetaal),

van een webserver geleverd wordt. Er worden bij

Javascript en dergelijke. Om de kennis hiervan

Wordpress al diverse thema’s (een websitestijl)

op te bouwen kun je, in eigen tempo, gratis

meegeleverd waardoor je snel al iets zichtbaars

trainingen volgen op www.w3schools.com. Volg ze

hebt. Over Wordpress is op internet veel informa-

dan in de volgorde zoals hierboven genoemd. De

tie te vinden. Zie bijvoorbeeld: https://webtalis.

cursus is in het Engels met heel veel voorbeel-

nl/wordpress-handleiding/. Er zijn ook veel gratis

den waarmee je zelf kunt experimenteren. Eén

plug-ins beschikbaar, bijvoorbeeld om je ge-

voorbeeld zegt veelal meer dan 1.000 woorden. Is

bouwde website te exporten en installeren in het

Engels een bezwaar, dan zijn er ook Nederlandse

wereldwijde web. Wordpress NL download je als

boeken waarin alle genoemde onderdelen zijn

zip en laat het uitpakken in bijvoorbeeld: :\xampp\

beschreven, zie hiervoor bijvoorbeeld de website

htdocs\test-wp. Als je localhost/test-wp/ in de

van Van Duuren Informatica. Aan deze boeken

browser invoert., start je het configuratiescherm

zijn wel kosten verbonden!

van Wordpress.

Voor het bouwen van een website in een eigen

Hoe een webpagina wordt opgebouwd, kun je

testomgeving kun je het gratis XAMPP op je com-

zien in de browser door op de pagina te gaan

puter installeren. Dit is beschikbaar voor Windows,

staan met je muisaanwijzer en met je rechtermuis-

Linux of OSX. Hierbij krijg je een Apache-webser-

knop, bij gebruik van Chrome, op Inspecteren te

ver, MySQL-database, PHP en nog wat andere

klikken. Al het bovenstaande is gratis, totdat je

hulpmiddelen. Het is niet aan te bevelen om na

besluit de website bij een serviceprovider te laten

installatie alle services te laten starten zodra de

hosten.

computer wordt opgestart, omdat ze dan continu resources van je computer gebruiken. Via het XAMPP Control Panel (maak een snelkoppeling

FOTO NAAR E-MAILGEADRESSEERDE WERKT NIET MEER

voor c:\xampp\xampp-control.exe op je desktop)

Ik kan via rechtsklikken op een foto en dan kiezen

kun je de benodigde services (primair Apache

voor Kopiëren naar en daarna E-mailgeadres-

en MySQL) aan- en uitzetten als je ze nodig hebt.

seerde geen foto meer naar Outlook 2010 sturen.

XAMPP vraagt waar je de installatie wil laten

Het lijkt erop dat dit na de upgrade naar Windows

plaatsvinden. Om de paden niet al te lang te laten

10 versie 1709 is begonnen. Hoe los ik dit op?

worden, is C:\ een goede optie.

Peter de Groot

PC-ACTIVE 299

Heb je een vraag? Vragen kun je sturen naar pc-active@hcc.nl. Je krijgt alleen een antwoord als je vraag voor deze rubriek wordt geselecteerd. Voor een gegarandeerd antwoord maak je gebruik van onze nieuwe dienst: www.hcc.nl/vraagbaak Hier kun je je vraag stellen waarbij ervaren vrijwilligers klaarstaan om te assisteren bij de probleemoplossing. Liever persoonlijk contact? Kijk op www.hcc.nl/helpdesk. Bij de HCC!hulp supportlijn wordt je probleem geanalyseerd en samen opgelost. HCC-leden vinden het telefoonnummer van de helpdesk op de achterzijde van de HCC-ledenpas (60 ct per min). De helpdesk voor niet-HCC-leden is te bereiken via 0900-4224857 (80 ct per min.).

computer crasht en ik moet Windows 10 weer opnieuw installeren. Hoe gaat dat werken? Ben Larks Met de upgrade van Windows 7 of een andere versie naar Windows 10 is er wel een licentie code gegenereerd. Deze is intern in Windows 10 opgeslagen en kun je opvragen via het gratis programmaatje ProduKey. Als je Microsoft Office hebt geïnstalleerd, dan wordt die sleutel ook getoond. Noteer deze sleutel(s) op een veilige plek, zodat je die voor noodgevallen altijd beschikbaar hebt. Het is ook zo dat de licentiecode van Windows Het is een handige functie om foto’s op die

10 door Microsoft in zijn systemen wordt geregis-

manier te versturen omdat je dan, voordat je een

treerd en gekoppeld wordt aan jouw computer.

foto verstuurt, direct het formaat van de foto kunt

Van je computer wordt op basis van de hardware-

aanpassen. Het kan zijn dat door de upgrade de

configuratie een ‘handtekening’ gemaakt, zodat

link met Outlook is verbroken. Dit kun je als volgt

deze licentiesleutel altijd geassocieerd kan wor-

herstellen: ga linksonder in je scherm naar het

den met jouw computer. Bij opnieuw installeren

Windows-logo en klik erop met je rechtermuis-

van Windows 10, zal dan automatisch je systeem

knop, kies bovenin vervolgens Apps en onderde-

herkend worden en de bijbehorende licentiesleu-

len. Typ in het zoekvenster in het midden onder

tel worden toegekend. Hierbij geldt wel dat het

Apps en onderdelen vervolgens office in. Daaron-

dezelfde versie van het besturingssysteem moet

der krijg je dan Office 2010 te zien. Klik daarop,

zijn: Home of Pro. Upgraden van Home naar Pro

klik nu op Wijzigen en vervolgens op Ja.

met dezelfde licentiesleutel werkt dus niet. De

Je krijgt nu een herstelscherm te zien. Kies Snel

harde schijf is geen onderdeel van de ‘handteke-

herstellen en klik op Herstellen. Als dit niet werkt,

ning’. Het vergroten van de harde schijf of vervan-

kun je hetzelfde proberen maar dan met Online

gen door een SSD is dus altijd mogelijk.

herstellen.

Als je de Windows 10-versie gekoppeld hebt aan een Microsoft-account, dan kun je zelfs bij vervan-

LICENTIESLEUTEL NA UPGRADE NAAR WINDOWS 10

ging van het moederbord de licentiesleutel weer koppelen aan je computer. Hiervoor moet dan wel de probleemoplosser voor activeringen gebruikt

Ik heb mijn computer geüpgraded van Windows

worden.

7 naar Windows 10. Daarbij is mij geen nieuwe

Meer over het opnieuw installeren lees je in het

licentiecode beschikbaar gesteld. Stel dat mijn

artikel Windows opnieuw installeren op pagina 12.

UPDATE

Inbox

DISM EN DRIVERS In PC-Active editie 298 van feb/maart 2018 staat in de rubriek Inbox een verhandeling over het commando DISM. Een prima artikel, maar toen ik probeerde het uit te voeren, bleek dat voor 60 drivers een stick van 8 GB te klein was. Een waarschuwing daarvoor was misschien wel op z’n plaats geweest. Maar waar ik dit mailtje eigenlijk voor schrijf, is de vraag hoe die drivers teruggezet moeten worden na een herinstallatie. Moet dat ook met DISM of moet een andere methode toegepast worden? Jaap Bol Bij meer dan 8 GB aan drivers moet er wel iets aan de hand zijn. Nadere analyse heeft aangege-

dus maak altijd eerst een herstelpunt, voordat

ven dat er op je laptop 35 verschillende NVDIA-

er het een en ander wordt verwijderd. Daarnaast

displaydrivers van circa 400 MB aanwezig zijn.

kun je met deze tool ook oude drivers zichtbaar

Daar wordt er echter maar één van gebruikt. Mo-

maken. Een oude driver is een driver waarvoor

gelijk is je systeem door de fabrikant zo afgele-

een nieuwere versie aanwezig is. Haal je deze

verd. Voor de lezer is het wellicht ook interessant

driver weg, dan kun je voor het betreffende appa-

om te zien welke drivers er allemaal op een sys-

raat geen roll-back van de driver meer uitvoeren.

teem aanwezig zijn. Microsoft gebruikt daarvoor

Wijzigingen worden pas uitgevoerd als de app is

de map DriverStore. Met het freewareprogramma

opgestart als administrator.

DriverStoreExplorer (rapr.exe v0.9.5) kun je alle

Nu het antwoord op je vraag. Het terugzetten van

geïnstalleerde drivers op je systeem, met de INF-

drivers, die ontbreken na een schone installatie

naam, de gebruiker, leverancier, versienummers

of bij problemen, gaat op de standaardmanier.

en datum en omvang, zichtbaar maken. Het is een

Als er na de installatie van het besturingssysteem

portable app waarvoor geen installatie nodig is.

nog apparaten zijn met een vraagteken in Appa-

Windows of je virusscanner kan een beveiligings-

raatbeheer, dan kun je met de rechtermuisknop

waarschuwing geven als je de app opent, maar

Stuurprogramma installeren/bijwerken kiezen en

die kun je negeren.

naar een driver zoeken en daarbij selecteren Op

Opschonen van overbodige drivers is op zich

mijn computer zoeken naar stuurprogrammasoft-

niet nodig. Ze nemen echter wel opslagruimte in

ware. Als je daarop klikt, kun je via bladeren de

beslag. Dat kan bij een kleine SSD van belang

schijf en map selecteren waarin je, via DISM, de

zijn. Aan het opschonen van drivers zitten risico’s,

drivers hebt veiliggesteld.

PC-ACTIVE 299

AAD MUNSTERMAN, JORIS HOOGLAND EN ROB COENRAADS

HEBBEDINGEN?! In Hebbedingen?! bespreken we hard- en software en diensten die ons digitale leven beter, gemakkelijker en leuker moeten maken. We hebben er een aantal voor je geselecteerd.

VERNUFTIGE THERMOSTAAT Thermostaat Tado heeft een minimalistisch design. Het kastje heeft geen beeldscherm, maar een grove matrix-grid die met ledjes door de witte behuizing de huidige en ingestelde temperatuur op aanvraag toont. Doe jij niets, dan is het ‘slechts’ een wit, informatieloos vierkantje op de muur, waarmee je alleen de temperatuur kunt wijzigen. Het lijkt erg summier, maar het vernuft zit ‘m in de techniek en het bedieningsgemak via de app of de spraakassistent van je smartphone. De techniek is vernuftig: zo detecteert de thermostaat of er ramen open staan en schakelt dan automatisch de verwarming tijdelijk uit. Ook detecteert Tado wanneer de laatste persoon (gekoppelde

de thermostaat ook met de verwarmingsketel communiceren. Zo

smartphone) het huis verlaten heeft of weer in de buurt komt,

kun je met genoeg knoppen elke ruimte op de juiste temperatuur

om zo de temperatuur efficiënt te regelen. Wat Tado uniek

instellen. Enige nadeel is dat de knoppen de hoofdthermosstaat

maakt, is dat hij werkt met vrijwel elke moderne combi-ketel

overrulen en met bijna € 80,- per stuk erg prijzig zijn.

en niet alleen binair (aan of uit) maar ook modulair (als de

Tado thermostaat | plus: strak design, modulaire aansturing ketel | min: duur, bediening via thermostaat zeer summier | prijs: circa € 350,-

ketel dit ondersteunt), waarmee de stookkracht van de ketel stapsgewijs wordt geregeld. Ook kun je ruimtes los van elkaar op temperatuur houden via slimme radiatorknoppen, die naast

Spin 11 (R751TN-C5SH). Allereerst compact, want het is een 1,5 kilo lichte laptop van bijna 30 cm. breed, 21 cm. diep en 20 cm. hoog, met een 11,6-inch HD-beeldscherm. Dat scherm is overigens wel aanraakgevoelig en dat werkt vlot en prettig, mede dankzij de meegeleverde Wacom-stylus. Dankzij het touchscreen kun je hem ook als tablet gebruiken, waarbij je het scherm gemakkelijk kunt draaien, bijvoorbeeld in de ‘tent’stand of zelfs helemaal tegen de achterkant van het toetsenbord. Verder is de laptop stevig, hij heeft een zogeheten ruggedized ontwerp die hem moet beschermen tegen stoten en vallen. Goedkoop is hij ook met zijn adviesprijs van € 399,-,

STEVIGE CHROMEBOOK

maar het is een Chromebook dus Windows-programma’s

Veel notebookfabrikanten proberen elkaar de loef af te steken

downloadt in de Google Play Store. Prima laptop dus en be-

door de dunste laptop ter wereld uit te brengen. Voor veel

doeld voor scholieren, maar niet geschikt om foto’s en video’s

mensen maakt die ene millimeter niet uit, die zoeken juist

te bewerken of te gamen.

andere kwaliteiten in een laptop. Zo wil de een graag een laptop met een groot 15inch full-hd scherm met Windows, terwijl een ander juist een compacte, stevige en goedkope laptop wil hebben. In die laatste categorie valt de Acer Chromebook

werken er niet op. Tenzij je Office 365 hebt of de Office-app

Acer Chromebook Spin 11 (R751TN-C5SH) | plus: zowel laptop als tablet, touchscreen met stylus, stevig | min: vooral bedoeld voor eenvoudige taken | prijs: € 399,-

REVIEW

Hebbedingen?!

PDF POWER Pdf is een populair bestandsformaat: we

creëren van nagenoeg elk document, even-

kennen allemaal Adobe Acrobat Reader

als van jpg-bestanden. De Create-assistant

en soms ook gratis pdf-programma’s. Die

werkt in Batch-mode en wordt gebruikt voor

beperken zich tot lezen of beperkte moge-

het selecteren van meerdere documenten

lijkheden om aanpassingen te doen aan het

als input en één of meerdere pdf’s, met een

pdf-bestand. Wil je uitgebreide mogelijkhe-

geselecteerde kwaliteitsnorm en opties, als

den, dan ben je aangewezen op betaalde

output. De Convert-assistant werkt andersom,

versies. Adobe Acrobat Pro is stevig geprijsd,

dus van pdf naar Word, Excel, jpg, etc. Met

de Nuance Power PDF-producten liggen daar

Optical Character Recognition (OCR) kun je

ver onder. In Nuance Power PDF 2.1 Standard

(ook via een scanner ingelezen) bestanden

en Advanced zijn de documentbehandelings-

omzetten in tekst. De pdf-bestanden kun je

functies gelijk, maar de Advanced-versie is

op diverse manieren bewerken: doorzoekbaar

bedoeld voor de zakelijke markt. Daarin vind

maken, catalogus toevoegen, teksten en foto’s

je aanvullende functies voor koppelingen

wijzigen, kant- en handtekeningen toevoegen

met populaire documentbeheersystemen,

en het versleutelen van het bestand. Ook kun

samenwerken, beveiliging en dergelijke. In de

je via Dragon Notes gedicteerde tekst als

door ons geteste Advanced-versie heb je een

notitie toevoegen.

drietal applicaties in het startmenu: Power

De kwaliteit van het creëren is prima en de

PDF Advanced, Convert-assistant en Crea-

conversie werkt redelijk snel en verrassend

te-assistant. De geboden functionaliteit is erg

goed. Al met al veel functionaliteiten die je zelf

veelzijdig. Samengevat kun je pdf-bestanden

kunt ervaren via de gratis probeerversie.

Nuance Power PDF 2 Advanced | plus: veel functionaliteit, uitstekende prijs/prestatie verhouding | min: bij de conversie is altijd wel optimalisatie mogelijk, hoeveelheid functies maakt het gebruik wat lastig | prijs: Nuance Power PDF 2 Standard € 99,-, Nuance Power PDF 2 Advanced € 169,- (Enterprise licenties beschikbaar)

DUIVELS HELDER GELUID De Teufel-hoofdtelefoon Real Blue NC is de opvolger van de Mute BT en heeft een helder geluid en een verbeterde ANC (Active Noise Control)-chip. Dankzij deze ruisonderdrukking wordt zo veel mogelijk omgevingsgeluid geëlimineerd. De ANC doet goed, maar werkt het best bij gelijkmatige stoorniveaus zoals bij ventilatoren en vliegtuigen. In tegenstelling tot bij de Mute BT is aptX niet aanwezig. AptX is een technologie om muziek met een hogere kwaliteit (cd) via bluetooth over te dragen. Dat zal de audiofiel teleurstellen, maar voor de doelgroep, waarbij veelal via mp3 wordt afgespeeld, niet veel uitmaken. De hoofdtelefoon weegt circa 260 gram en de oorkussens zijn zacht, zodat je lang comfortabel kunt luisteren. Handig is het touchpad op de rechterschelp waarmee het geluidsniveau, nummers skippen, pauze en telefoon kunnen worden bestuurd. Dit werkt alleen via bluetooth. De oplaadbare Li-ion-accu zorgt voor een luistertijd van circa 25 uur met bluetooth en ANC en tot zo’n 50 uur met ANC uitgeschakeld en aangesloten via de meegeleverde 125 centimeter lange kabel met 3,5mm-jack-aansluiting. Deze kabel heeft ook een geïntegreerde microfoon- en telefoonbediening; verder worden een vliegtuigadapter en een mooie reishoes meegeleverd. Teufel staat bekend om producten met een goede prijs-prestatieverhouding en dat is met de deze hoofdtelefoon ook weer gelukt. Teufel Real Blue NC | plus: prima kwaliteit geluid, goede onderdrukking omgevingsgeluid | min: kort kabeltje voor opladen, geen aptX | prijs: € 199,99

PC-ACTIVE 299 11

DENNIS GANDASOEBRATA

FRIS BEGINNEN ZONDER ZORGEN Met een schone lei beginnen en Windows opnieuw installeren, was vroeger eenvoudig. Je had de installatie-dvd en de sticker met de licentiesleutel. Maar wat doe je zonder dvd, herstelpartitie of sleutel?

roeger was het zo overzichtelijk: bij een

geĂŻntroduceerd: de licentie is gekoppeld aan de

nieuwe computer ontving je een installa-

onderliggende hardware. Wanneer je Windows op

tie-dvd (of cd of diskette) in een doosje

een andere computer installeert of de bestaande

met op papier de productsleutel. Of er zat een

computer ingrijpend aanpast (zoals het vervangen

sticker met de licentiesleutel op de computerkast.

van het moederbord), moet de licentie opnieuw

Handig als je later de computer wilde opschonen

worden geactiveerd. Voor Windows 10 hebben de

en voorzien van een frisse Windows-installatie.

makers de activering aangepast. Voortaan wordt

Maar wat zijn de mogelijkheden anno 2018? Hoe

de activeringsstatus van de computer online op-

kom je achter de productsleutel (als die nog

geslagen en direct gecontroleerd bij het aanmel-

nodig is) en wat zijn de opties als je geen her-

den met een Microsoft-account. Bij een herinstal-

stelpartitie met de Windows-installatiebestanden

latie op dezelfde machine en aanmelding met je

meer hebt?

Microsoft-account, wordt de machine automatisch geactiveerd.

PRODUCTSLEUTEL ACHTERHALEN Heb je de Windows-productsleutel niet meer, dan kun je deze alsnog opgraven uit het Windowsregister. Doe dat dus eerst, voordat je de pc leegmaakt om opnieuw te installeren. Om een productsleutel te achterhalen die je niet meer hebt, kun je gebruikmaken van Magical Jelly Bean Keyfinder (www.magicaljellybean.com/ keyfinder). Het programma zoekt niet alleen naar Windows-sleutels, maar toont ook andere De goede oude tijd, waarin je nog netjes installatiemateriaal kreeg als je een licentie kocht

VERNIEUWDE ACTIVERING Bij een schone installatie van Windows speelt de productsleutel een grote rol, al is deze voor Windows 10 minder relevant dankzij een verbe-

terd proces rondom productactivering. Met de

Oude productsleutels zijn meestal opgeslagen in het

komst van Windows XP werd productactivering

WORKSHOP

Windows installeren zonder schijfje

sleutels, bijvoorbeeld van Office. Nadat Keyfinder de computer heeft gescand, vind je de aangetroffen programma’s links in het venster. Klik op een programma om in het rechtervenster de bijbehorende gebruikersgegevens te zien. Let daarbij op variabelen zoals Product ID en CD Key. Tip: gebruik dit moment direct om een inventarisatie te maken van alle aanwezige productsleutels op het systeem en sla ze in een centraal document op.

HERINSTALLATIE ZONDER MEDIA

Maak een ISO-bestand (dat je op dvd kunt branden) of een opstartbare usb-stick

Heb je geen installatiemedia meer en is er geen herstelpartitie van de fabrikant die je kunt gebruiken om de machine opnieuw te installeren, dan kun je gebruikmaken van een wizard waarmee je Windows 10 alsnog schoon installeert. Je hoeft dan ook niet op zoek naar de installatiebestanden. Je gebruikt de functie Opnieuw beginnen met een schone installatie van Windows. Prettig aan deze optie is dat er een écht schone installatie van Windows wordt geplaatst. Even tuele bloatware die door de hardwarefabrikant is geplaatst, zoals proefversies van antivirus- of Offi-

Kies taal, editie en architectuur (32-bit of 64-bit)

ce-programma’s, raak je hiermee ook in één keer kwijt. Open het instellingenvenster van Windows

EERDERE VERSIES

10 (Windows-toets+I) en kies voor Systeemherstel,

Wil je Windows 8.1 of Windows 7 opnieuw instal-

Opnieuw beginnen met een schone installatie van

leren? Via de website www.microsoft.com/nl-nl/

Windows 10.

software-download/home heb je toegang tot deze installatiebestanden. De manier waarop dit

NIEUWE INSTALLATIEMEDIA MAKEN

gaat, is afhankelijk van de Windows-versie. Voor

Wil je graag Windows 10 installeren met behulp

Windows 7 geef je via de website de productsleu-

van installatiemedia (zoals opstartbare usb-stick),

tel op. Nadat deze is geverifieerd, kun je de taal

dan kun je gebruik maken van het Hulppro-

kiezen en aangeven of je de 32- of 64-bit versie

gramma voor media. Hiermee download je de

wilt downloaden. Maak je gebruik van Windows

installatiebestanden en maak je een opstartbare

8.1, dan download je via de website het Hulppro-

usb-stick of dvd. Op www.microsoft.com/nl-nl/soft-

gramma voor media. Klik op Hulpprogramma nu

ware-download/windows10 kies je voor Hulppro-

downloaden. In de wizard geef je taal, editie en

gramma nu downloaden. De wizard geeft twee

architectuur (32-bit of 64-bit) aan. De werking is

opties: Deze pc nu bijwerken en Installatiemedia

vergelijkbaar met het maken van installatiemedia

(USB-stick, dvd of ISO-bestand) voor een andere

voor Windows 10.

pc maken. Kies voor de tweede optie en klik op Volgende. Geef aan welke Windows-versie je wilt binnenhalen. Haal het vinkje weg bij Gebruik de aanbevolen opties voor deze pc als je de versie zelf wilt kiezen. Kies nu het gewenste medium, bijvoorbeeld een usb-flashstation. Houd rekening met een minimale capaciteit van 8 GB. Je kunt ook kiezen voor een ISO-bestand. Dit is handig om een installatie-dvd te branden of als je het ISO-bestand wilt gebruiken voor bijvoorbeeld een virtuele machine. Windows wordt vervolgens op de achtergrond gedownload.

Ook voor Windows 7 en Windows 8.1 zijn de installatiebestanden nog beschikbaar

PC-ACTIVE 299 13

DENNIS GANDASOEBRATA

VOORUITBLIK WINDOWS 10

‘REDSTONE 4’ Het ontwikkelteam van Windows legt op dit moment de laatste hand aan de nieuwste update van Windows 10, met de voorlopige codenaam Redstone 4. Wij werpen een blik op de nieuwste mogelijkheden.

inds de komst van Windows 10 is het ontwikkelschema van Windows flink op de schop gegaan. Zoals het overzicht in het

kader ‘Builds’ laat zien, verschijnen er regelmatig updates voor Windows 10. Redstone 4 – voor-

Builds Elke Windows-versie is te herkennen aan het buildnummer. Deze viercijferige reeks begint met het jaartal van uitgave (bijvoorbeeld 18 voor 2018), gevolgd door de maand. Je vraagt het buildnummer op door in het Startmenu te typen Winver, gevolgd door een druk op Enter. • 1507 Oorspronkelijke uitgave • 1511 November Update • 1607 Anniversary Update • 1703 Creators Update • 1709 Fall Creators Update • 1803 Codenaam ‘Redstone 4’ (mogelijk ‘Spring Creators Update’)

alsnog de codenaam van deze update – komt op korte termijn uit en bevat net als voorgaande Windows 10-updates weer verbeteringen en

uiteindelijke versie van die update. De balk geeft

functionele uitbreidingen. Je kunt uiterlijke en

een overzicht van de activiteiten uit het verleden,

functionele wijzigingen verwachten.

bijvoorbeeld de programma’s waarmee je hebt gewerkt of de websites die je hebt bezocht. Met

TIMELINE

de schuif rechts in het venster blader je letterlijk

De timeline – in het Nederlands vooralsnog heel

terug in de tijd. De gegevens worden tot 30 da-

algemeen Taakweergave genoemd – maakt De timeline laat zien

eindelijk zijn opwachting in Redstone 4. Helemaal

waarmee je bezig bent

nieuw is de functie niet: al bij de ontwikkeling van

geweest en laat je naar die

de Fall Creators Update werd timeline aangekon-

vensters terugkeren

digd, maar deze was niet op tijd klaar voor de

Je kunt er ook voor kiezen geen gebruik te maken van de timeline

UPDATE

gen bewaard. Klik op een activiteit om deze weer te openen. Via een klik met de rechtermuisknop, heb je toegang tot aanvullende opties, bijvoorbeeld voor het verwijderen van de specifieke activiteit. Gelukkig kun je de instellingen van de timeline verder naar je hand zetten via het instellingenvenster. Zo vinden we onder Privacy, Activity History de optie om het verzamelen van de activiteiten juist in of uit te schakelen. Handig is dat dit zich niet beperkt tot de huidige computer, maar ook je activiteiten op andere apparaten zoals smartphone of andere Windows 10-apparaten kan meenemen. Timeline maakt hiervoor gebruik van je Microsoft-account.

HET OOG WIL OOK WAT Het uiterlijk van Windows 10 gaat met de komende release nauwelijks op de schop. Wel zijn sommige elementen opgefrist volgens het ‘Fluent Design System’. Hierin wordt gewerkt met transpa-

Vooruitblik Windows 10 ‘Redstone 4’

Niet meer dubbel zien Gebruikers met een laptop en een extern scherm kennen het ongetwijfeld: na het koppelen van het externe scherm, is de gebruikersomgeving van sommige programma’s wat ‘wazig’. Hetzelfde ‘risico’ loop je bij het aanpassen van de beeldscherminstellingen. In het instellingenvenster vinden we onder Advanced Scaling Settings de optie Let Windows try to fix apps so they’re not blurry. Op onze testmachine bleek de functie effectief bij driekwart van de programma’s die hiervan last hebben, waaronder Microsoft Outlook. Het opnieuw aanmelden bij Windows – iets dat normaal gesproken het euvel verhelpt – was niet meer nodig. Je kunt op programmaniveau nu ook de DPI-instellingen aanpassen: klik met de rechtermuisknop op een exe-bestand, kies Eigenschappen, Compatibiliteit en klik op de knop Hoge DPI-instellingen wijzigen.

De nieuwe functie moet problemen met DPI-instellingen verhelpen

tie Nearby Sharing in Redstone 4 van Windows 10 doet weer denken aan deze tijden en nog meer aan het succesvolle AirDrop van Apple. Op basis van een bluetooth- of wifiverbinding kun je bestanden naar personen in je directe omgeving Het Fluent Design System moet meer samenhang brengen in de gebruikersomgeving van Windows 10 rantie, veel lichte elementen en onderdelen van de gebruikersomgeving die pas tevoorschijn komen zodra ze nodig zijn. Ook wordt er meer met geanimeerde overgangen gewerkt. Het Fluent Design System is al aangekondigd bij de Fall Creators Update, maar krijgt met Redstone 4 meer zichtbaarheid. Voorbeeld hiervan is het onderdeel Personen, het venster van de klok en agenda, maar ook de nieuwste versie van Edge

AD-HOC BESTANDSUITWISSELING Wie Windows Vista heeft gebruikt, herinnert zich ongetwijfeld nog de functie Windows Meeting Space, waarmee je een ad-hoc netwerk opzette en presentaties (en andere bestanden) met andere gebruikers uitwisselde. Bijzonder populair was deze functie niet, aangezien we er na Vista niets

Bestanden uitwisselen met personen in de omgeving,

meer van hebben vernomen. De nieuwe func-

zonder verdere configuratie

PC-ACTIVE 299 15

Cortana?

GAMEBALK

Ook met de komst van Redstone 4 kunnen we nog niet rekenen op spraakassistent Cortana met Nederlandse ondersteuning. Zodra we het testsysteem op de Nederlandse regio overschakelen, verdwijnt Cortana als sneeuw voor de zon. Het is nog niet duidelijk wanneer Nederland ook eindelijk wordt meegenomen in de ondersteuning.

Voor de gamers onder ons: de Gamebalk – die je opent via de toetsencombinatie Windows-toets+G – heeft een logischer indeling gekregen. Er is een aparte sectie voor het maken van screenshots en video’s. Ook kun je kiezen voor een donker of juist licht thema.

sturen, zonder dat je hiervoor bent aangemeld bij

NIET STOREN

hetzelfde netwerk. Je vindt optie in het instellin-

Om te helpen ongestoord te kunnen doorwerken,

genvenster (Windows-toets+I) via Shared Experi-

hebben de makers de functie Focusondersteu-

ences. Standaard is de functie uitgeschakeld.

ning (voorheen bekend onder de naam Stiltetijd) verder uitgebreid. Daarbij kun je aangeven welke

VAARWEL VOOR THUISGROEPEN

meldingen je wilt zien en welke meldingen direct

De met Windows Vista geïntroduceerde thuis

naar het actiecentrum moeten worden doorge-

groepen moeten het veld ruimen in Redstone

stuurd. Je kunt via een prioriteitenlijst aangeven

4. Met thuisgroepen kun je eenvoudig mappen,

welke meldingen alsnog mogen verschijnen.

bestanden en apparaten delen met anderen in

Nieuw zijn de automatische regels: op basis van

het thuisnetwerk. Hiermee geven de makers te

een activiteit (bijvoorbeeld bij werken op een

kennen dat ze inmiddels de voorkeur geven aan

extern scherm of het spelen van een game)

bestandsuitwisseling via clouddiensten zoals

worden deze geactiveerd. Het is jammer dat je hierbij afhankelijk bent van de voorgedefinieerde regels en je niet zelf regels kunt aanmaken. Op dit moment is het alleen mogelijk om de stilte-uren aan te passen.

Verkenner laat nu ook

OneDrive en uiteraard het eerdergenoemde Near-

in het navigatievenster

by Sharing. Over OneDrive gesproken: Verkenner

de status van OneDrive-

geeft nu duidelijker de synchronisatiestatus van

bestanden zien

OneDrive-bestanden weer. Links in het navigatie venster zie je of je bestanden alleen online of zowel online als lokaal beschikbaar zijn. Ook deze

Vooralsnog kun je geen eigen regels voor Focus Assist

functie moet je expliciet inschakelen.

opstellen

Privacy Op privacy-vlak kent Redstone 4 nog een paar andere opties. Via het instellingenvenster bepaal je nu ook welke Windows-apps toegang mogen krijgen tot de mappen Afbeeldingen, Video’s en Documenten. Kies voor Privacy in het instellingenvenster om de opties te configureren.

EDGE Zoals we inmiddels gewend zijn van de Windowsupdates, krijgt ook Edge in Redstone 4 een aantal verbeteringen. De meest in het oog springende feature is Clutter-free printing. Druk je een webpagina af, dan kun je ervoor kiezen om alle onnodige extra’s (lees: advertenties) uit te sluiten.

UPDATE

Edge kan nu (financiële) gegevens voor je invullen in formulieren

Vooruitblik Windows 10 ‘Redstone 4’

Eindelijk inzicht in de data die met Microsoft wordt gedeeld

Afbeeldingen die deel uit maken van de pagina,

BEVEILIGING EN PRIVACY

worden hierbij wel netjes afgedrukt. Verder treffen

Op het gebied van privacy beleefde Windows 10

we de nieuwe optie Mute tab aan, waarmee je

een valse start: er was kritiek op de standaard

eventueel geluid dat ongevraagd op een web-

privacy-instellingen en hoeveelheid verzamelde

site wordt afgespeeld, kunt onderdrukken. De

informatie. In Redstone 4 vind je het Windows

gebruikersomgeving is ook verder onder handen

Defender Security Center. In het hoofdvenster

genomen. Zo is een donker thema beschikbaar

worden de belangrijkste beveiligingsonderde-

en is de hub overzichtelijker ingedeeld. In Edge

len getoond, waaronder Accountbeveiliging en

worden hier favoriete websites, leeslijsten van

Apparaatbeveiliging. Via hetzelfde onderdeel kun

e-boeken, browsegeschiedenis en downloads ge-

je ook een nieuw onderdeel openen dat je inzicht

toond. Het venster heeft voortaan een horizontale

geeft in de gegevens die Microsoft naar de eigen

opzet, zodat er meer ruimte is voor de verschillen-

servers verstuurt. Een goede stap in de richting

de onderdelen.

naar een opener houding en meer controle over je eigen gegevens. Ga naar Privacy, Diagnostics

FORMULIEREN INVULLEN

& feedback. Kies voor Aan bij de optie Diagnostic

Ook nieuw in Edge is de mogelijkheid om

data viewer. Klik hierna op de knop Diagnostic

formulieren automatisch in te vullen, waaronder

Data Viewer om de bijbehorende app te downloa-

creditcardgegevens. Deze informatie kan worden gedeeld met meerdere apparaten, waardoor je ze altijd bij de hand hebt. Om de gegevens te beveiligen, vraagt Edge nog wel altijd om de verificatiecode behorende bij de creditcard. Verder ondersteunt de InPrivate-modus van Edge nu ook plug-ins en kun je per plug-in aangeven of deze mag worden gebruikt in de afgeschermde modus.

GROTERE VRIENDENGROEP Als je gebruikmaakt van het onderdeel Personen (in de taakbalk), valt op dat je in de huidige versie maximaal drie personen aan de taakbalk kunt koppelen. Binnen Redstone 4 is de limiet verhoogd naar 10 personen. Bovendien kun je de

Geen enkel programma

personen slepen en neerzetten, bijvoorbeeld om

meer toegang geven tot

de volgorde aan te passen.

je camera

PC-ACTIVE 299 17

Eindstreep niet gehaald Net zoals de functie timeline de vorige Windows-versie niet heeft gehaald, zijn er met Redstone 4 ook weer zaken die de eindstreep op dit moment niet halen. Voor de functie Sets zullen we tot minstens Redstone 5 geduld moeten hebben. Met Sets ondersteunen vensters voortaan meerdere tabbladen, vergelijkbaar met een browser. De tabbladen in één venster hoeven niet van hetzelfde programma te zijn. Je werkt dus bijvoorbeeld met een venster dat bestaat uit een tabblad met een website, een PowerPoint-presentatie en Photoshop. Kun je niet wachten op zulke functionaliteit, dan kun je deze nu al toevoegen via een extern programma zoals Stardock Groupy (www.stardock.com/products/ groupy).

den en de gegevens in te zien. In het instellingen-

Lettertypen worden nu direct in de gebruikersomgeving

venster vinden we ook de optie om de camera

getoond, en gedownload via Windows Store

ontoegankelijk te maken voor programma’s (Let apps use my camera hardware). Deze instelling

lingenvenster via System, Storage, Free up space

is van toepassing op alle Windows-bureaublad-

now. Waar het in dat voorbeeld nog gaat om het

programma’s, dus kun je hierin geen onderscheid

simpelweg ‘verplaatsen’ van bestaande functiona-

maken. Voor Windows-apps kun je dit wél op

liteit, brengen sommige verhuizingen ook een ge-

app-niveau instellen.

bruiksvriendelijker uiterlijk met zich mee, zoals het onderdeel Lettertypen. In plaats van de namen

AANMELDEN MET JE SMARTPHONE

van de lettertypen, zie je nu ook direct het uiterlijk

Over wachtwoorden en de effectiviteit hiervan is

van het font. Nieuwe fonts worden bovendien

de afgelopen jaren steeds meer te doen. Als je

voortaan aangeboden via de Windows Store.

gebruikmaakt van Windows 10 S (een ‘veiligere’ Windows-versie met alleen apps uit de Windows Store), heb je bij Redstone 4 waarschijnlijk straks de mogelijkheid om je bij Windows aan te melden met behulp van je smartphone. Je maakt daarbij gebruik van een combinatie tussen Windows Hello en de Authenticator-app, die beschikbaar is voor Windows Phone, Android en iOS. Op je smartphone verschijnt de vraag of je het aanmelden bij Windows 10 goedkeurt, waarna de toegang wordt verschaft. Wij verwachten dat de functie bij succes ook beschikbaar wordt voor de overige Windows 10-edities. Maak je nog gebruik van wachtwoorden, dan kun je beveiligingsvragen opstellen voor het aanmeldscherm. Als je je wachtwoord niet meer weet, dan kun je alsnog toegang tot het lokale systeem krijgen na het beantwoorden van de vragen. Via het instellingenvenster (Accounts, Aanmeldingsopties, Uw beveiligingsvragen bijwerken) kun je de vragen voor lokale accounts maken.

OPRUIMWOEDE Sinds de introductie van het instellingenvenster in Windows 8, als opvolger van het klassieke configuratiescherm, zijn steeds meer opties naar

dit onderdeel verhuisd. Goed voorbeeld hiervan is

Het instellingenvenster wordt met elke update van

Schijfopruiming. Je vindt dit voortaan in het instel-

Windows uitgebreider

WORKSHOP

DENNIS GANDASOEBRATA

Overal bij je computer

OVERAL BIJ JE COMPUTER Aan de slag met Extern bureaublad en TeamViewer Ondanks de populariteit van de cloud, is het nog steeds handig af en toe op afstand toegang te hebben tot je computer. Hoe stel je vlot zo’n externe verbinding in?

n elke versie van Windows 10 vind je de client Extern bureaublad. Dit programma geeft toegang tot andere computers met Windows.

Zorg dat je Externe toegang op de hostcomputer inschakelt

Wil je zelf de computer toegankelijk maken voor andere machines, dan heb je de Pro-versie van Windows 10 nodig. Deze versie kan naast de eerdergenoemde ‘client-modus’ ook werken in de ‘host-modus’. Heb je de Pro-versie niet en wil je de machine toch als host opzetten, dan zijn er alternatieven voor Extern bureaublad beschikbaar. Deze bespreken we verderop. Eerst gaan we aan

zelf aanpassen als je Windows 10 Pro hebt. Open

de slag met het ingebouwde Extern bureaublad

het Startmenu en typ Externe toegang. Kies voor

van Windows 10.

Externe toegang tot uw computer toestaan. Het venster Systeemeigenschappen wordt geopend. Op het tabblad Externe verbindingen kies je voor de optie Externe verbindingen met deze computer toestaan. Voor extra veiligheid zorg je bovendien dat de volgende optie is ingeschakeld: Alleen verbinding toestaan met computers waarop Extern bureaublad met verificatie op netwerkniveau wordt uitgevoerd.

LEDEN SELECTEREN Via de knop Gebruikers selecteren kun je opgeven welke gebruikers toegang tot het systeem Windows 10 (en eerdere versies zoals 8.1, 7 en Vista)

hebben. Houd er rekening mee dat Administrators

kennen Extern bureaublad

(beheerders) altijd toegang hebben, ook al zijn ze niet in de lijst opgenomen. Via de knop Toevoe-

DE VOORBEREIDING

gen kun je aanvullende gebruikers specificeren.

Standaard worden externe verbindingen met

Dit is dus alleen van belang als je toegang wilt ge-

een Windows 10-machine geblokkeerd. Dit kun je

ven aan een standaardgebruiker, zonder Adminis-

PC-ACTIVE 299 19

trator-rechten. Zorg ervoor dat alle gebruikers een

gebruik van een multimonitor-opstelling, dan vink

wachtwoord gebruiken; zonder wachtwoord staat

je ook de optie aan Alle beeldschermen voor

Extern bureaublad geen verbinding toe.

de externe sessie gebruiken. Bij Kleuren geef je de gewenste beeldkwaliteit op. Standaard is dit

VERBINDING MAKEN

Hoogste kwaliteit, maar je kunt dit ook terugscha-

In Windows 10 Home en Pro heb je de beschik-

len naar bijvoorbeeld Hoge kleuren (16 bits).

king over het programma Verbinding met extern bureaublad (Remote Desktop). Met dit client-

APPARATEN DELEN

programma maak je verbinding met andere

Via het tabblad Lokale bronnen bepaal je of het

computers. Je vindt het programma door in het

geluid van de externe computer ook moet worden

Startmenu Extern bureaublad te typen. Via het

doorgestuurd naar de computer waarmee je op

venster Extern bureaublad maak je op afstand

dat moment werkt. Klik op de knop Instellingen in

verbinding. In het vak Computer geef je de

de sectie Muziek en geef aan of het geluid op de

computernaam op. In de meeste gevallen is dit

huidige computer, op de externe computer of niet moeten worden afgespeeld. Ook is de sectie Lokale apparaten en bronnen interessant. Hier geef je aan of je eventuele printers die op de huidige computer zijn aangesloten, ook vanaf de externe computer wilt gebruiken. Standaard is hierbij Printers aangevinkt, maar achter de knop Meer kun je ook zaken als een externe schijf en andere randapparatuur opgeven.

PRESTATIES ONDER CONTROLE De uiteindelijke ervaring met Extern bureaublad is sterk afhankelijk van de internetverbinding. Weet je al dat deze niet optimaal is, dan kun je via het tabblad Gebruikerservaring alsnog zorgen voor een degelijke verbinding. In de dropdown-lijst kies je de gebruikte verbinding, bijvoorbeeld

Bepaal de weergavekwaliteit van de externe sessie het IP-adres van de machine die je wilt bereiken. Voordat je klikt op Verbinden, kies je voor Opties weergeven. Achter deze koppeling gaat een flinke hoeveelheid keuzeÂmogelijkheden verborgen. Op de tab Weergave bepaal je de venstergrootte van de computer die je benadert. Plaats de schuif uiterst rechts voor een volledig beeld. Maak je

IP-adres achterhalen Je gebruikt het IP-adres om de computer in het netwerk te benaderen. Om het IP-adres te achterhalen, open je Taakbeheer (via de toetsencombinatie Ctrl+Shift+Esc). Open de tab Prestaties. In geval van een bekabelde verbinding vind je het IP-adres bij Ethernet. Is de machine draadloos verbonden, dan vind je het IP-adres bij Wi-Fi.

Je kunt Extern bureaublad rekening laten houden met de verbindingssnelheid

WORKSHOP

LAN of Breedband. Je ziet na de keuze direct welke onderdelen wel of niet worden toegestaan, bijvoorbeeld animaties van menu’s en vensters of vloeiende lettertypen. Je kunt ook een eigen selectie maken voor jouw specifieke verbindingssnelheid, door te kiezen voor LAN en de vinkjes weg te halen bij de onderdelen die niet belangrijk zijn.

Overal bij je computer

Verbindingsinstellingen Als je vaak verbinding maakt met dezelfde computer, is het handig om de verbindingsinstellingen op te slaan. Je kunt ze er dan later weer snel bij pakken en het bespaart je het steeds opnieuw opgegeven van de gegevens. Op het tabblad Weergave van het instellingenvenster klik je op de knop Opslaan. Geef het zogeheten RDP-bestand een passende naam. Tip: sla het RDP-bestand op het bureaublad op, zodat je de verbinding kunt opzetten door erop te dubbelklikken.

ANDERE CLIENTS Behalve vanaf een andere Windows-computer, kun je je computer op afstand benaderen van

VAN BUITENAF? TIJD VOOR ALTERNATIEF

verschillende apparaten. In de Google Play Store

Wil je de computer niet alleen op afstand bena-

op Android zoek je op Microsoft Remote Desktop.

deren als je je op hetzelfde netwerk bevindt, maar

Gebruik je iOS, dan zoek je in Apples App Store

ook van buitenaf (bijvoorbeeld vanaf je werk)? Bij

eveneens op Microsoft Remote Desktop. Voor

Extern bureaublad heb je de mogelijkheid om de

MacOS is de app beschikbaar via de Mac App

computer toegankelijk te maken via een VPN-con-

Store, onder de naam Microsoft Remote Desktop

nectie of direct. Hiervoor is het nodig om op de

10. Naast de bureaubladversie in Windows 10 van

netwerkrouter de TCP-poort van Remote Desktop

Extern bureaublad, is er voor Windows 10 ook een

(3389) naar de computer binnen het netwerk te

Universal Windows App beschikbaar in de Micro-

forwarden en de machine vervolgens van buitenaf

soft Store. Zoek naar Microsoft Extern bureaublad.

te benaderen op basis van het publieke IP-adres.

Deze komt vooral van pas op tablets.

Dit vraagt handmatige aanpassingen en in het geval van een directe verbinding van buitenaf is

AANMELDEN VIA MICROSOFT ACCOUNT

het niet de meest veilige route. Met alternatieve

Meld je je bij Windows 10 aan met een Microsoft

programma’s gaat dit eenvoudiger.

Account – en die kans is in een thuissituatie relatief groot – dan is het even opletten geblazen bij het aanmelden via een externe client. Kun je

AAN DE SLAG MET TEAMVIEWER Er bestaan verschillende alternatieven voor Extern bureaublad. Voor veel programma’s moet worden betaald. Voor thuisgebruik is dat gelukkig niet altijd noodzakelijk, bijvoorbeeld bij TeamViewer. Dit is een van de meest uitgebreide programma’s

De app voor Extern bureaublad is voor verschillende apparaten beschikbaar, bijvoorbeeld voor Android niet verbinden met je eigen naam, gebruik dan het e-mailadres van je Microsoft Account. Bij Gebruikersnaam geef je het volgende op: microsoftaccount\<e-mailadres> (bijvoorbeeld: microsoftaccount\daan@domein.nl) en bij Wacht-

TeamViewer is een uitgebreid – en in veel gevallen

woord het daarbij horende wachtwoord.

gratis – alternatief voor Extern bureaublad

PC-ACTIVE 299 21

voor externe toegang. Prettig is dat je op afstand

puter bij TeamViewer bekendstaat. Dit nummer

met een computer kunt verbinden en dat deze

heb je nodig om vanaf een andere locatie verbin-

computer dan ook bruikbaar blijft voor een even-

ding met de machine te leggen. Bij Wachtwoord

tuele gebruiker die de machine op dat moment

vind je het bijbehorende wachtwoord. Handiger is

lokaal gebruikt. Kies je tijdens de installatie voor

om een apparaat aan een account toe te voegen,

thuisgebruik, dan mag je de licentie kosteloos

zodat je je eigen aanmeldingsgegevens kunt kie-

gebruiken.

zen. Klik op Apparaat aan een account toewijzen,

Je vindt TeamViewer 13 via www.teamviewer.com/

en klik op Account aanmaken.

nl/download/windows. Installeer TeamViewer op zowel de host- als clientmachine.

VERBINDEN VIA ADRESBOEK Nadat je een account hebt aangemaakt en je

ZONDER TE INSTALLEREN

hiermee op alle machines hebt aangemeld, vind

Heb je TeamViewer nodig om op afstand verbin-

je de apparaten terug in het adresboek. Klik op

ding te maken met een van de andere computers,

het adresboekicoontje (de derde knop van de

maar wil je het niet installeren op de computer

rij links in het venster), klap het onderdeel Mijn

waarmee je verbinding maakt? Dit kan bijvoor-

computers uit en selecteer de machine waarmee

beeld wanneer je tijdelijk een computer van

je verbinding wilt maken. Uiterst rechts zie je de

iemand anders gebruikt. Download alsnog het

acties die je met de computer op afstand kunt

installatieprogramma en start het. Kies echter

uitvoeren. De eerste optie – Vraag om bevesti-

tijdens de installatie voor de optie Alleen starten.

ging – gebruik je alleen als een andere persoon

Er wordt nu niets geïnstalleerd.

VERBINDING MAKEN Direct na installatie schakel je TeamViewer 13 over op de nieuwe gebruikersomgeving. Kies Extra’s, Opties en zet een vinkje bij Nieuwe gebruikers interface gebruiken. Open hierna de sectie Afstandsbediening toestaan (dit is de eerste categorie). Je vindt hier twee belangrijke onderdelen. Bij Uw ID vind je het nummer waaronder de com-

Een overzicht van de computers waarmee je kunt verbinden de hostcomputer gebruikt en toegang kan geven. De tweede optie – Met behulp van wachtwoord – laat je de machine zonder verdere bevestiging bedienen. De laatste twee opties – Presentatie en Videogesprek – zijn voor ons doel minder relevant. Deze worden in de praktijk vaak gebruikt

Je gebruikt het ID van de hostcomputer zodat je ermee

door bijvoorbeeld support-medewerkers van de

kunt verbinden

IT-afdeling binnen een organisatie.

WORKSHOP

Overal bij je computer

Aanvullende opties vind je in de balk bovenin het scherm

AANVULLENDE OPTIES Tijdens de verbinding met de externe computer, toont TeamViewer bovenin een balk met aanvullende opties. Via de knop Home vraag je een overzicht van de computer op afstand, met informatie zoals IP-adressen, besturingssysteem en beveiligingsstatus. Via Acties sluit je de huidige sessie af, maar kun je de computer ook op afstand vergrendelen en opnieuw opstarten. Ook kun je via dit onderdeel andere deelnemers uitnodigen om zich bij de sessie aan te sluiten. Klik op de knop Beeld om te bepalen hoe de weergave van de externe computer is. Vooral het onderdeel Kwaliteit is van belang, omdat je hiermee bepaalt of je optimaliseert op snelheid of op weergavekwaliteit.

ONDERSTEUNING Benader je de computer op afstand om een ander te helpen, dan is het onderdeel Communicatie interessant. Hiermee kun je een audio-, video- of chatconversatie opzetten. Tot slot is er de sectie Bestanden en extra’s, waarmee je bestan-

zonder dat je eerst de gebruikersomgeving hoeft

Handig: alleen maar

den tussen de beide machines kunt uitwisselen.

te openen. In het onderdeel Afstandsbediening

bestanden ophalen van

Ook kun je via dit onderdeel schermafdrukken

toestaan typ je de ID in van de computer op

de externe computer

makenen sessies opnemen.

afstand. Selecteer hierna de optie Bestansdsoverdracht en klik op Verbinden. Er wordt een venster

ALLEEN BESTANDEN OVERBRENGEN

geopend waarin je links de client- en rechts de

Heb je alleen een bestand nodig van de compu-

hostcomputer ziet. Selecteer de bestanden op de

ter die je op afstand benadert? Met de modus

hostcomputer en kies een doelmap op de client-

Bestandsoverdracht kun je bestanden ophalen

computer. Vervolgens versleep je de bestanden naar de nieuwe locatie.

AUTOMATISCH VERBINDEN Om ook toegang tot de machine te krijgen zonder fysiek aanwezig te zijn, stel je de optie Toegang zonder toezicht in. Kies voor Verbinding, Toegang zonder toezicht instellen. Een wizard wordt gestart. Klik op Volgende. Vervolgens geef je een naam voor de machine op, evenals een wachtwoord. Je kunt voortaan altijd je computers op afstand De wizard Toegang zonder toezicht instellen

benaderen.

PC-ACTIVE 299 23

DOOR: ROB DEKKERS

GADGETS EN KOOPTIPS Op deze twee pagina’s vind je leuke gadgets en kooptips die wij tegenkwamen en je niet willen onthouden. NANOLEAF LIGHT PANELS SMARTER KIT Maak met negen driehoekige panelen een mooi figuur op je wand, gebruik de heel goede app onder meer voor kleurweergaves en -intensiteit en het resultaat is verbluffend! Hoewel duur, krijgt hij toch 5 sterren: aanrader dus! adviesprijs: € 249,99 APRIL / MEI

2018

SAMSUNG GEAR FIT2 PRO

YAMAHA WXAD-10

Compacte, waterdichte en han-

Deze MusicCast streaming adapter streamt

dige wearable die je fitheid in de

internetradio en -diensten zoals Spotify en

gaten houdt en waarmee je je

iTunes, maar ook internetradio via DLNA,

loop- en fietsroutes plant en volgt

MusicCast, AirPlay of bluetooth naar je

met realtime kaarten. Beschikt

hifiset, bluetooth-speaker/hoofdtelefoon of

over GPS en heeft een lange

MusicCast-server door je gehele woning.

batterijduur.

adviesprijs: € 149,-

adviesprijs: € 229,-

BOWERS & WILKINS PX Met deze fraai vormgegeven hoofdtelefoon van dit Britse topaudiomerk mag je gezien worden, maar belangrijker nog: hij biedt prima geluid en noise-cancelling. adviesprijs: € 399,APRIL / MEI

2018

REVIEW

Gadgets en kooptips

ROYOLE MOON Met deze draagbare thuisbioscoop lijkt alsof je kijkt naar een scherm van 20 meter en hoewel ook het geluid goed is, is dit toch wel een heel duur speeltje voor filmliefhebbers en gamers. adviesprijs: € 899,-

SAMSUNG GEAR SPORT

DEVOLO POWERLINE LAN 1200 TRIPLE+ STARTER KIT

Deze sportieve smartwatch

Via je stroomnet en router creëer je gigabitverbindin-

oogt fraai en is solide (water-

gen in je woning dankzij deze nieuwe variant met twee

dicht!), gemakkelijk te bedie-

adapters en drie ethernetpoorten. Deze sets zijn ook

nen dankzij het touchscreen

leverbaar met lagere snelheden en wifi-repeater.

en de draairing en is gewoon

adviesprijs: € 150,-

een fijne smartwatch! adviesprijs: € 349,-

THE NORTH FACE PECKHAM RUGZAK Op zoek naar een handige, leuke en goede rugzak waar je ook nog eens je laptop in kwijt kunt? Hier dus! Nu nog even een goede prijs zoeken, want je kunt online natuurlijk een veel betere prijs vinden dan alle hier genoemde adviesprijzen. adviesprijs: € 120,-

PC-ACTIVE 299 25

ONDER REDACTIE VAN ROB COENRAADS

LEZERSTIPS Doe je voordeel met deze interessante en leuke tips die lezers van PC-Active hebben ingestuurd. jALBUM VOOR FOTOGRAFEN

voor het uiterlijk van je presentatie. Die vorm

Graag wijs ik mijn medelezers op het programma

geving kun je ook nog naar je hand zetten, daarin

jAlbum. een nog vrij onbekend softwarepakket

zijn veel keuzes te maken.

voor fotografieliefhebbers & professionals. Dit

jAlbum kan veel en daar zijn verschillende, zeer schappelijke, bedragen aan gekoppeld. Is je eenmalige licentie na twaalf maanden verlopen, dan blijft de software gewoon werken; met een jaarabonnement ben je altijd verzekerd van up dates en ondersteuning. Al die mogelijkheden kun je zelf even bekijken op https://jalbum.net/nl/ Zelf gebruik ik maar een klein deeltje van jAlbum: ik zet mijn foto’s uit mijn afbeeldingenmap op mijn eigen website. En dat is dan een werkje van twee muisklikken: 1. maak album, 2. upload album. Lijkt dit stukje op een reclame? Vast wel, jAlbum heeft dat een beetje nodig, maar ik wil het vooral met jullie delen als grote aanrader! Sándor Góra

RADIOSTATIONS UIT VS Ik ben een fervente film- en muziekliefhebber en omdat in België en Nederland niet altijd de keer nu eens niet om foto’s (video’s kan ook)

recentste films en muziek verkrijgbaar zijn, zoek

te bewerken, wel om ze op te slaan en/of af te

ik vaak op buitenlandse websites. Heel vaak zijn

beelden. Het bedrijfje van David Ekholm zetelt in

de media op die websites enkel te bekijken of

Zweden, maar de programmatuur is volledig in het

beluisteren door inwoners van dat land. Er zijn al

Nederlands.

heel wat artikelen verschenen rond VPN om dit

Als je het programma downloadt, kies je een skin

probleem te omzeilen, maar heel vaak zijn dat

De winnende Lezerstip Onze favoriete Lezerstip werd ditmaal ingestuurd door Dennis Freni met de tip Radiostations uit de VS. Hiervoor krijgt hij de met 4 sterren bekroonde Tado Starterkit en twee radiatorknoppen ter waarde van € 407,-. Gefeliciteerd!

UPDATE

Lezerstips

oplossingen voor de computer. Het rotzooien met allerlei kabels van mijn computer naar de tv of het opzetten van een mediaserver is mij teveel geworden en tegenwoordig gebruiken we voor bijna alles onze smartphone. Via een Google Chromecast stream je tegenwoor dig alles van je smartphone naar je tv. Elke tv of radiostation heeft tegenwoordig wel z’n eigen app. En media bekijken of beluisteren is tegenwoordig gratis. Mits je voldoet aan die ene heel belangrijke voorwaarde dat je surft vanuit het land waar de app wordt aangeboden. Die app kun je meestal ook alleen maar downloaden als Google je account aan dat land heeft gekoppeld. Ge lukkig bestaan er heel wat

apk4fun.com en apkpure.com. Daar heb ik bij

websites waar je

voorbeeld iHeartRadio vandaan gehaald. iHeart

de verschillende

Radio is een app waarop je allerlei Amerikaanse

versies van een

radiostations kunt streamen. Mijn lievelingsstation

app als apart in

is 102.7 KIISFM, één van de bekendste radiozen

stallatiebestand

ders van Amerika.

(een APK) kunt

Om een apk te installeren, dien je wel je

downloaden.

Android-toestel toestemming te geven om appli

Apk-sites die ik

caties te installeren van andere aanbieders dan

vaak gebruik, zijn

de Google Play store. Dat doe je door naar Instel-

Stuur in en win! Ook een goede, interessante en/of leuke digitale tip die je met ons wilt delen? Stuur je tip (maximaal 350 woorden) met afbeelding vóór 15 april 2018 naar rob.coenraads@hcc.nl en vermeld in de onderwerpregel Tip. Onze favoriete Lezerstip wordt in de volgende uitgave beloond met de met 4 sterren bekroonde Blaupunkt Alarmsysteem SA2900-R t.w.v. € 499,-.

PC-ACTIVE 299 27

lingen te gaan en vervolgens voor Schermvergr. en beveilig. (of Beveiliging) te kiezen.

Je kunt MS-Word-bestanden (.doc of .docx) ope

Daar schakel je Onbekende

nen in LibreOffice Writer. Hierbij worden de ontbre

bronnen in.

kende Windows-lettertypes vervangen door zoveel

Vervolgens kun je op bijvoor

mogelijk gelijkwaardige Linux-lettertypes. Toch kan

beeld apkpure.com je app

er nog storend tekstverloop optreden. Het gaat

downloaden. Klik op download

beter als je de nodige truetype/cleartype-letterty

APK en vervolgens bij de

pes van Windows in Ubuntu installeert. De Engels

waarschuwing op OK.

talige website www.pcworld.com/article/2863497/

De app is nu geïnstalleerd,

how-to-install-microsoft-fonts-in-linux-office-suites.

maar zonder de juiste ver

html beschrijft hoe je een beperkt aantal door

binding zal de app uiteraard

Microsoft vrij beschikbaar gestelde MS core-fonts

niet werken. Een tweede stap

kunt installeren (voor alle gebruikers).

is dus een VPN-verbinding

Als je over een Windows-installatie beschikt, kan

opzetten om die app te ge

het nog eenvoudiger (dit werkt bij mij in Ubuntu

bruiken, zodat de app denkt

16.04 LTS). Ga naar de Windowsmap C:\Windows\

dat je vanuit het juiste land content probeert te

Fonts\ en kopieer de betreffende lettertypes naar

bekijken of beluisteren.

je Ubuntu-gebruikersmap ~/.local/share/fonts/. De

Er bestaan talloze gratis VPN-diensten, maar

lettertypes zijn nu meteen voor de huidige gebrui

geen enkele voldeed echt aan wat ik zocht of die

ker beschikbaar in alle applicaties (wel even de

gemakkelijk was op te zetten. Tot ik Orbot tegen

applicatie opnieuw starten). Wil je minder letter

kwam, wellicht bekend van TheTor Project, een

types? Verwijder ze dan weer uit de Fonts/ map.

browser waarbij je anoniem kunt surfen. De app is

De map .local/ is een verborgen map. Gebruik in

gratis, best snel en heel makkelijk te configureren.

Bestanden de toetsencombinatie Ctrl+H om deze

Je kunt hem gewoon verkrijgen in de Google Play

te tonen. Het kan zijn dat de Fonts/ map nog niet

Store.

bestaat, die moet je dan zelf aanmaken.

Naast een aan/uit-functie kun je het land kiezen

Writer laat van een geselecteerde tekst het origi

van waaruit je wenst te surfen en per app die

nele Windows-lettertype zien. Als een vervangend

je op je telefoon hebt staan, kun je aangeven

lettertype gebruikt is, wordt de originele naam

of je VPN wenst te gebruiken. Er bestaat ook

cursief getoond (in het plaatje is Arial nog niet

nog een ‘brug’-functie voor wanneer je bijvoor

geïnstalleerd). Is het Windows-lettertype wel be

beeld vanaf het werk zou willen VPN’en, maar

schikbaar, dan is de naam niet cursief. Als er toch

de bedrijfsfirewall geen vreemde verbindingen

nog tekstverloop optreedt, kun je hieraan zien of

toelaat. Via een andere binnenlandse ‘vertrouw

dit mogelijk door een ontbrekend lettertype wordt

de’ verbinding maak je dan toch connectie met

veroorzaakt.

de server die je hebt gekozen. In het voorbeeld

Gustaaf van Dijk

van iHeart Radio heb ik dus het land op United States staan, de VPN-mode ingeschakeld en voor de app iHeart Radio aangeduid om auto matisch een VPN-verbinding te gebruiken bij het opstarten. Nog een leuke app is USTV, ook verkrijgbaar in de Google Play Store, met allerlei Amerikaanse topzenders. Dennis Freni

WINDOWS-LETTERTYPES IN UBUNTU LINUX

w.h c

c.n

l/lid

rde

6x WELKOMST CADEAU

= HCC-LIDMAATSCHAP DE VOORDELEN VAN HET HCC-LIDMAATSCHAP

GRATIS INTERNET SECURITY T.W.V. € 20,-

GRATIS DASHCAM BIJ AUTO VERZEKERING

• 6x per jaar PC-Active • Heel veel voordeel, maandelijks wisselende aanbiedingen + vast (collectief) voordeel • Presentaties & workshops door het hele land • Hulp & advies: via de HCC!hulp helpdesk en de Vraagbaak • Verdieping via Interessegroepen zoals Windows, Apple, 3D-printen, drones en beleggen

WORD DAAROM NU HCC-LID EN BESPAAR VEEL GELD • Gratis Eset Internet Security halfjaar t.w.v. € 20,• Ontvang meteen de nieuwste editie van PC-Active • Kies zelf je gratis welkomstgeschenk

OPTIE 1: De nieuwste ‘Raspberry Pi voor Beginners’-gids t.w.v. € 12,95 met alle informatie die je nodig hebt om aan de slag te gaan met de Raspberry Pi 3. OPTIE 2: Een maar liefst 32 GB grote microsd-kaart voor je smartphone, tablet of camera van Toshiba t.w.v. € 15,99 Ben je al lid? Dan krijg je € 4,- korting op de Raspberry Pi-special via www.hcc.nl/ledenvoordeel www.hcc.nl/lidworden

SPECCY

Als je het ons vraagt, komen sommige verbeteringen wel heel laat. Een

Benieuwd naar een gedetailleerd overzicht van

goed voorbeeld hiervan is de consumentenversie van Skype: de interface

de onderdelen in de computer? Speccy toont uit

was al jaren gedateerd en nodigde niet uit om mee te werken. Gelukkig

welke componenten het systeem is opgebouwd

hebben de makers van Skype het licht ook gezien en eind vorig jaar de

en verzamelt realtime gegevens van de individue-

desktopversie van Skype van een nieuw uiterlijk voorzien. De interface

le onderdelen. Het venster is opgebouwd uit

oogt eindelijk rustig, overzichtelijk en fris.

twee delen. Links vind je een overzicht van de

Behalve een nieuw uiterlijk kent Skype nog een aantal vernieuwingen. Zo

hardwareÂonderdelen, zoals processor, intern

IN DO W W

S 10 PH RO ON FI ME E RE FO IN X TE RN SA ET FA EX PL ED RI OR GE ER

SKYPE FOR DESKTOP

DR iO OID S

Handige tools voor je computer

IN DO W AC S OS LI NU X

TOOLS

DENNIS GANDASOEBRATA

geheugen en harde schijf, rechts de bijbehorende details. Via Speccy kun je ook een snapshot maken van het systeem: handig als je bijvoorbeeld een onderdeel wilt vervangen en de oorspronkelijkrijg je via de knop met het belletje toegang tot een notificatiepaneel,

ke situatie wilt vastleggen. Ook kun je de scan-

waarin de laatste meldingen worden getoond. Denk aan chatconversaties

resultaten opslaan in een XML-bestand en als

waarin je naam is genoemd of directe berichten tijdens je afwezigheid.

tekstbestand. Speccy is vooral interessant voor

Ook is er aandacht besteed aan het delen van bestanden tijdens een

wie vaak sleutelt aan zijn of haar machine of wan-

sessie: je kunt bestanden met een maximale grootte van 300 MB ver-

neer je de computer verkoopt en behoefte hebt

sturen. Standaard gebruikt Skype niet je adresboek, waardoor je nieuwe

aan een totaaloverzicht van alle componenten. Er

contacten handmatig moet zoeken en toevoegen op Skype. Gelukkig kun

is een gratis variant en een Professional. Grootste

je ook een koppeling met je adresboek maken en de contacten automa-

verschil zit in de automatische updates van de

tisch toevoegen. Ben je niet tevreden met de standaardindeling, dan kun

Professional-versie en de ondersteuning. Wat ons

je deze naar je hand zetten met verschillende themaâ&#x20AC;&#x2122;s.

betreft volstaat de gratis versie.

Skype, www.skype.com

Speccy, www.ccleaner.com/speccy

prijs: gratis

+ opgefriste, overzichtelijke gebruikersomgeving

+ centraal overzicht van alle systeemcomponenten

+ centraal notificatievenster

+ snapshots die een deelbaar overzicht van het

+ bestandsdeling via chat - onnodige poespas, zoals bots, met als risico een druk venster

systeem maken - probeert CCleaner mee te installeren

REVIEW

Tools voor je computer

FOCUSWRITER

RESCUETIME

Bij elke nieuwe versie van programma’s zoals

Kun je wat hulp gebruiken bij het indelen van je tijd,

Microsoft Office en LibreOffice is het zover: een

ofwel ‘time management’? Met RescueTime breng

lijst met nieuwe opties en functies die ons over de

je in kaart hoe je dagverdeling er in de praktijk uit-

streep moeten trekken om te upgraden. Als je veel

ziet. Je activiteiten worden daarbij onderverdeeld

schrijft en een programma zoals Word gebruikt,

in categorieën – wat is zakelijk, wat is privé – en je

zal je opvallen hoeveel functies het pakket biedt

kunt ze zelf desgewenst aanpassen. Ons spreekt

die je in de praktijk niet gebruikt. De makers van

vooral de mogelijkheid om productiviteitsdoelen

FocusWriter maakten een programma dat opsmuk

te stellen, aan. Regelmatig maakt RescueTime een

weglaat, zodat je je volledig op het schrijven kunt

rapport op van je dagelijkse activiteit.

concentreren. Eigenlijk bestaat het programma uit

Uiteraard staat of valt het succes van een program-

niet meer dan een venster dat ruimte biedt voor

ma zoals RescueTime met je eigen discipline. Toch

je teksten. Tijdens het schrijven wordt de gebrui-

kan de tool je er op een slimme manier mee hel-

kersinterface automatisch verborgen. Ook kun je

pen. Zo kun je een lijstje maken van websites die je

timers instellen. Deze houden je dagelijkse voort-

vaak afleiden (sociale media bijvoorbeeld), waarna

gang bij en laten je een dagelijks schrijfquotum opzetten.

De software slaat bestanden op in het TXT-, RTFen ODT-formaat. Je kunt kiezen uit standaard thema’s voor het uiterlijk van het programmaven-

RescueTime deze sites gedurende een bepaalde

ster tijdens het schrijven, of zelf een eigen thema

tijd ontoegankelijk maakt. Wij vonden het gebruik

maken. Je kunt onder andere fonttype, -kleur en

van het programma in het begin wel even wennen

achtergrond aanpassen. Prettig is dat de software

en moesten het gevoel dat er een schoolmeester

beschikbaar is voor verschillende platformen,

meekijkt, wel even onderdrukken. De functie om

waaronder Windows, Apple en Linux. Je mag het

RescueTime even te onderbreken, voor een kwar-

programma gratis gebruiken, al wordt van tevreden

tier of een uurtje, kwam dan ook niet ongelegen.

gebruikers een kleine donatie op prijs gesteld.

Het zou nog prettiger zijn als je RescueTime kunt koppelen aan je eigen agenda, zodat de activiteiten worden gesynchroniseerd.

FocusWriter, https://gottcode.org/focuswriter prijs: gratis

RescueTime, www.rescuetime.com

+ lege gebruikersomgeving

prijs: gratis

+ mogelijkheid om schrijfquotum op te geven

+ voor computer en smartphone

+ ondersteuning voor meerdere platformen

+ gebruiksvriendelijke omgeving

- niet mogelijk om standaard in Word-formaat op

+ ondersplitsing per activiteit

te slaan

- niet te koppelen aan eigen agenda’s

PC-ACTIVE 299 31

MARTIJN VET

FOTO’S VAN INTERNET PLUKKEN... MAG DAT? Over auteursrecht en fotografie Dat is schrikken: je hebt een foto van internet geplukt en plotseling krijg je een gepeperde rekening. Hoe zit dat met fotografie en auteursrecht?

https://pixabay.com is een van de sites waar je foto’s vindt die je vrij mag gebruiken

en beeld zegt meer dan duizend woorden

HET STOND OP FACEBOOK

en op internet is heel wat beeld te vinden.

Je bent je er waarschijnlijk niet van bewust en je

Met een beetje slim googelen heb je dan

hebt alleen maar goede bedoelingen, maar toch

ook zo een fotootje gevonden om je blog, werk-

is op bijna alle foto’s op internet auteursrecht van

stuk of presentatie op te leuken. Of je neemt die

toepassing. Dat is het recht van degene die de

grappige foto die een vriend laatst op Facebook

foto heeft gemaakt en eventueel bewerkt, om

had gepost. Selecteren, met de rechtermuisknop

als enige te beslissen over het kopiëren en het

klikken en opslaan en klaar is Kees.

gebruik van de foto. Het auteursrecht geldt tot

Klinkt makkelijk en dat is het ook, maar je zult raar

zeventig jaar na de dood van de maker. ‘Het stond

opkijken als je een brief met een flinke rekening

op Facebook’ of ‘Ik kon het gewoon vinden en

krijgt van degene die de foto heeft gemaakt.

kopiëren via Google Images’ is dus geen goed ar-

Vervelend maar waar: die fotograaf heeft het recht

gument om zomaar foto’s van internet te plukken

om jou om een vergoeding te vragen voor het

en te gebruiken, hoe makkelijk het ook is en hoe

gebruik van zijn materiaal.

onschuldig je bedoelingen ook zijn.

UPDATE

Foto’s van internet plukken... Mag dat?

Ook maakt het geen verschil dat de foto met een digitale camera is gemaakt en niet met een analoge. Het maakt voor het auteursrecht niet uit of je commerciële bedoelingen hebt of de foto alleen maar gebruikt om een verhaal op je blog te illustreren. Ook als het een onbeduidende foto lijkt, bijvoorbeeld van een plant of een verkeersbord, moet je opletten of de fotograaf wel toestemming heeft gegeven. Hetzelfde geldt als je een foto van een andere bron haalt dan bijvoorbeeld de site of het Facebookprofiel van de fotograaf. Het feit dat iemand anders de afbeelding al heeft gekopi-

Met Creative Commons-licenties kan een fotograaf aangeven onder welke voorwaarden

eerd, geeft jou niet het recht om dat ook te doen.

zijn werk openbaar mag worden gemaakt

Ook kan het zijn dat de eigenaar van de site waar je de foto vindt, wel toestemming heeft gevraagd

ALTERNATIEVEN

en gekregen om de foto te publiceren.

Waarschijnlijk zit je er niet op te wachten om voor iedere foto die je wilt gebruiken toestemming te

WANNEER MAG HET WEL?

vragen. Zelf maar een fotootje maken dan? Dat is

Soms mag je foto’s wel opnieuw gebruiken.

vaak een makkelijke oplossing, maar even naar

Bijvoorbeeld als de foto onderdeel is van een bericht dat de maker via social media heeft gedeeld. Gebruik je de deelknop in Facebook of de retweet- en citeermogelijkheden op Twitter, dan is er volgens de wet geen sprake van opnieuw publiceren en heb je geen toestemming nodig. Ook mag je van iedere foto altijd één kopie maken voor eigen gebruik. Bijvoorbeeld als je hem als oefenmateriaal zou willen gebruiken voor het bewerken van foto’s. Dat betekent niet dat je de foto mag opnemen in een presentatie. Die is immers bedoeld voor andere mensen. Ook het gebruiken van foto’s voor een parodie is toegestaan. Wel gelden hier natuurlijk de grenzen van de wet. Belediging is meestal verboden en je mag alleen dat deel van het werk overnemen dat strikt noodzakelijk is. Ook voor het onderwijs gelden uitzonderingen op het auteursrecht op foto’s. In alle gevallen is het verstandig per foto goed te

Waar vind ik foto’s? Als je op zoek bent naar foto’s over een bepaald onderwerp en die legaal wilt bemachtigen, zijn er gelukkig heel wat bronnen. Dit zijn er een paar. • www.everystockphoto.com: zoekmachine voor stockfoto’s. Bekijk per foto goed welke licentie van toepassing is. • https://nl.freeimages.com: in het Nederlands zoeken in een flinke collectie. Let ook hier steeds op de licentie. • https://pixabay.com: veel gratis foto’s en andere afbeeldingen met duidelijke vermelding van de licenties. Bovendien (ook) in het Nederlands. Als je foto’s in de hoogste resolutie wilt downloaden, moet je een (gratis) account aanmaken. • https://stocksnap.io: prima foto’s in hoge resolutie, maar wat beperkt in aanbod. • http://photopin.com: op flickr.com zijn veel foto’s te vinden die je onder bepaalde voorwaarden mag gebruiken (Creative Commons-licentie). Op de site zelf zijn die echter lastig te vinden. Photopin maakt het je een stuk makkelijker.

informeren of het gebruik is toegestaan.

PC-ACTIVE 299 33

Een reverse image search. Zo zie je waar een foto op internet opduikt Parijs om een foto van de Eiffeltoren te maken,

op rust, moet je dus toestemming vragen. Stuur

is niet voor iedereen weggelegd. Gelukkig zijn er

de fotograaf een mailtje en laat weten waar je de

verschillende websites waar je foto’s kunt vinden

foto voor wilt gebruiken. Grote kans dat dat geen

waarvoor de toestemming is geregeld en die je

probleem is.

vrij mag gebruiken (zie het kader Waar vind ik foto’s?). Bij sommige sites is duidelijk dat de rechten

PROBLEMEN VOORKOMEN

zijn geregeld, maar het is zaak om ook hier goed

Wat te doen als je een (in jouw ogen) belachelijk

op te letten. Ook foto’s die in digitale fotoalbums

hoge schadevergoeding van de fotograaf krijgt?

of op Wikipedia staan, mag je niet zonder meer

Er zijn uiteraard grenzen aan het bedrag dat een

gebruiken.

fotograaf mag vragen. Het gaat om de werkelijke

Wanneer je per se een bepaalde foto wilt gebrui-

schade, dat is het bedrag dat de fotograaf zou

ken waar de rechten niet van geregeld zijn (voor

hebben gekregen wanneer vooraf wel om toe-

jou of in het algemeen) en er dus geen licentie

stemming voor gebruik zou zijn gevraagd. Heb je de naam van de fotograaf niet vermeld, dan heeft de fotograaf recht op een extra vergoeding. Nog

Waar zwerven mijn foto’s rond? Zonder dat je het weet, kunnen je foto’s op allerlei plekken op internet staan. Als je erachter wilt komen waar een bepaalde foto online allemaal opduikt, is ‘omgekeerd zoeken’ een handige optie. Bij image.google.com kun je een foto uploaden of het webadres van de foto opgeven. Dat kan ook via https://tineye.com. Met deze reverse image search zie je door je foto te uploaden razendsnel waar hij online staat.

een reden om een aanvullende vergoeding te vragen, is het aanpassen van de foto zonder dat je daar toestemming voor hebt gekregen. Dit is een extra inbreuk op het auteursrecht. Bedenk eerst dat het vragen van toestemming met een mailtje in één minuut is gebeurd. Geeft de fotograaf geen toestemming of wil je niet betalen voor het gebruik, dan zoek je je toevlucht tot een andere bron en voorkom je een hoop proble-

UPDATE

men. Krijg je een rekening, probeer dan altijd op een redelijke manier te reageren, hoe onterecht je het misschien ook vindt. Is de vergoeding volgens jou echt te hoog, probeer dan te onderhandelen met in je achterhoofd dat je de basislicentie altijd zult moeten betalen.

ALS JIJ DE FOTOGRAAF BENT Het kan natuurlijk ook gebeuren dat iemand een van jouw foto’s heeft gebruikt zonder toestemming te vragen. Hier is ook een beetje diplomatie wel handig. Benader de gebruiker eerst vriendelijk en

Foto’s van internet plukken... Mag dat?

Auteursrecht op gebouwen De architect die een gebouw heeft ontworpen, heeft ook auteursrecht op zijn creatie. Hij heeft dus het recht om te bepalen of zijn gebouw ‘verveelvoudigd’ mag worden. Als je een foto van dat gebouw maakt, is dat officieel een verveelvoudiging. Betekent dat, dat je nooit een foto van een gebouw mag delen? In de wet wordt een uitzonering gemaakt: gebouwen of kunstwerken in de openbare ruimte die bestemd zijn om daar te blijven, mag je fotograferen. Met een beeldbewerkingsprogramma het object aanpassen of er iets bij plakken, mag dan weer niet. Foto’s van gebouwen en kunstwerken die tijdelijk in de openbare ruimte staan, mag je officieel niet openbaar maken. Denk aan tijdelijke tentoonstellingen of tuinen die zich niet in de openbare ruimte bevinden.

vraag de foto te verwijderen. Wil hij of zij dat niet of heb je het vermoeden dat de foto willens en wetens is gekopieerd en hergebruikt, dan is het

Misschien vind je het trouwens helemaal geen

belangrijk om zoveel mogelijk bewijs te verzame-

probleem dat mensen in sommige gevallen je

len. Zo voorkom je dat degene die inbreuk maakt,

foto’s gebruiken. Websites als Flickr bieden de

zijn sporen wist. Bewijs verzamelen kan door

mogelijkheid je foto’s onder Creative Commons-

screenshots met datum te maken. Ook kun je in

licenties aan te bieden. Voorwaarden zijn bijvoor-

programma’s als Lightroom meta-informatie aan

beeld vermelding van je naam, geen commercieel

de foto toevoegen. Daardoor kan er geen twijfel

gebruik, geen aanpassing van je foto’s en delen

over bestaan dat de foto van jou afkomstig is.

onder dezelfde licentie als het origineel.

Mocht je je foto offline tegenkomen, bijvoorbeeld in een tijdschrift, dan is het verstandig om hier een

PORTRETRECHT

exemplaar van te kopen. Je kunt het gebruik op

Ook al heb je als fotograaf het auteursrecht, dan

een platform als Facebook of Twitter ook melden.

nog moet je je bewust zijn van het portretrecht.

Uiteraard mag de compensatie die je vraagt niet

Iemand die op een foto wordt afgebeeld, kan zich

hoger zijn dan de schade die je hebt geleden.

soms beroepen op dit portretrecht. Dat betekent dat de foto soms niet mag worden gepubliceerd

SCHEP JE EIGEN VOORWAARDEN

(online en offline) zonder de toestemming van de-

Hoe voorkom je als fotograaf vervelende situa-

gene die op de foto staat. Het portretrecht geldt

ties? Een optie is dat je je foto’s voorziet van een

ook voor andere afbeeldingen, zoals tekeningen

watermerk. Dat schept duidelijkheid en iedereen

en schilderijen.

die de foto zomaar kopieert en plaatst, valt door

Als een portret in opdracht is gemaakt, is voor

de mand. Een groot nadeel is dat je met zorg ge-

publicatie altijd toestemming nodig van de af

maakte foto er lelijk van wordt. Wil je voorkomen

gebeelde persoon. Ook als maker mag je het

dat mensen je foto’s afdrukken, dan is het slim om

portret niet publiceren zonder toestemming van

ze niet in de hoogste resolutie online te zetten. Als

de geportretteerde. Derden moeten voor publica-

je wilt voorkomen dat je foto wordt gekopieerd,

tie toestemming vragen aan de geportretteerde

kun je proberen het klikken met de rechtermuis-

én aan de fotograaf.

knop te blokkeren. Sommige systemen voor het

Als een portret niet in opdracht is gemaakt, mag

bouwen van websites bieden die optie. Dit is

het normaal gesproken vrij worden gepubliceerd.

overigens niet waterdicht. Met een screenshot

Het wordt anders als de geportretteerde een

kan iedereen alsnog je foto kopiëren. Wel maak

‘redelijk belang’ heeft om zich tegen publicatie

je het weer iets moeilijker en wijs je mensen op je

te verzetten. Meestal is dat een privacybelang.

rechten.

Bijvoorbeeld wanneer iemand op de foto belache-

Ook al is het juridisch niet nodig, het kan geen

lijk wordt gemaakt of wanneer er aanleiding is om

kwaad op je site duidelijk te vermelden dat de fo-

dat zo op te vatten. Ook van (bekende) mensen

to’s jouw eigendom zijn en dat niemand ze zonder

die geld hadden kunnen verdienen met hun por-

toestemming mag gebruiken.

tret, mag je niet zomaar een foto publiceren.

PC-ACTIVE 299 35

MAIKEL DIJKHUIZEN

NIEUWE APPS

Leuke en handige software voor smartphone en tablet

Zakelijk chatten

Spraakcamera

Kunst bewonderen

WhatsApp Messenger behoeft natuurlijk

Toolwiz Eyes is een bruikbaar hulpje

Kunstliefhebbers moeten Google Arts &

geen introductie. Sinds kort is ook de

voor blinden en slechtzienden. Door

Culture eens te proberen. Je vindt hierin

zakelijke variant van de populaire chat-

de camera van de smartphone op iets

niet alleen gedigitaliseerde collecties van

app in Nederland beschikbaar, al werkt

te richten, zegt de app hardop wat het

ruim 1200 internationale musea, maar

WhatsApp Business nu nog alleen op

gefilmde object is. Toolwiz Eyes herkent

leest van ieder kunstwerk ook het

Android-toestellen. Kleine ondernemers

namelijk op eigen houtje voorwerpen en

achterliggende verhaal. De werken zijn

kunnen hiermee op een laagdrempelige

is redelijk accuraat. Film je bijvoorbeeld

in verschillende categorieën verdeeld,

manier met hun klanten communiceren.

een klok aan de muur, dan spreekt de

zoals Kunstenaars, Kunststromingen en

Handig is dat je veelgebruikte antwoor-

app van een wall clock. Volgens de

Historische gebeurtenissen. Overweeg

den kunt opslaan, zodat je niet telkens

makers herkent deze app duizenden

je een bezoek aan een bekend museum,

hetzelfde bericht hoeft te typen. Verder

voorwerpen, dieren, planten, etenswaren

volg dan vast een virtuele rondleiding

stel je eenvoudig automatische antwoor-

en kleuren. Toch gaat Toolwiz Eyes soms

met een gesproken toelichting. Die is

den in, zoals een afwezigheidsmelding,

de mist in als het gaat om niet-alledaag-

overigens wel in het Engels. In combina

begroeting of informatie over het bedrijf.

se voorwerpen. Je kunt de app dus niet

tie met een virtual reality-bril voor je

Met een bedrijfsprofiel voegen onderne-

volledig vertrouwen. Houd er ook reke-

smartphone lijken de rondleidingen net

mers bovendien extra gegevens toe, bij-

ning mee dat de vrouwelijke stem nogal

echt. In Amerika is de app een echte hit

voorbeeld een adres en openingstijden.

robotachtig klinkt. Praat ze te snel, dan

vanwege de selfiefunctie. Hiermee zien

Een nadeel is dat je een telefoonnummer

kies je in de instellingen voor een tragere

gebruikers welk kunstwerk het meest op

niet voor zowel WhatsApp Messenger als

uitspraak. Overigens ondersteunt deze

hun gezicht lijkt. Helaas is de genoemde

WhatsApp Business kunt gebruiken.

toepassing alleen het Engels en Chinees.

optie (nog) niet in Europa beschikbaar.

WhatsApp Business

Toolwiz Eyes

Google Arts & Culture

Systeemeisen: Android 4.0.3+

Systeemeisen: Android 4.4+, iOS 8.0+

Systeemeisen: Android 4.4+, iOS 10.0+

Taal: Nederlands

Taal: Engels

Prijs: Gratis

Prijs: gratis

Prijs: Gratis

REVIEW

Nieuwe apps

APRIL / MEI

2018 APRIL / MEI

2018

Veilig browsen

Gezonder eten

Veilig spullen kopen

DuckDuckGo is al tien jaar een privacy-

Het Voedingscentrum hanteert al sinds

Bij tweedehands aankopen die je vooraf

vriendelijke zoekmachine. Doordat geen

jaar en dag de Schijf van Vijf. Ook de

betaalt, is het altijd maar de vraag of je

privégegevens worden opgeslagen, krij-

nieuwste app van deze stichting gaat

de spullen daadwerkelijk ontvangt. Met

gen online adverteerders geen grip op je

uit van dit principe. Zodra je met de

Pakkie beperk je de kans op oplichting.

surfgedrag. Je ziet bijvoorbeeld geen

smartphone-camera de barcode scant

Handig voor mensen die bijvoorbeeld

reclame van vakantiebestemmingen in

van een product uit de supermarkt, laat

veel op Marktplaats of Speurders actief

Spanje als je dit land eerder als tref-

Kies Ik Gezond? zien of het voldoet aan

zijn. Aanmelden doe je eenvoudig via

woord hebt opgegeven. De vernieuwde

de voedingsrichtlijnen. Is dat niet het

Facebook of Google, al kun je ook een

app heeft een gebruiksvriendelijke

geval, dan verschijnt er een lijstje met

apart account creëren. Wanneer je bij

interface en oogt als een doodnormale

gezondere alternatieven. Verder is er

een online aankoop een overeenkomst

browser. Zo bewaar je favorieten en open

een vergelijker aanwezig, zodat je in één

via Pakkie sluit, betaal je het afgespro-

je gemakkelijk extra tabbladen. Handig

klap de verschillen tussen maximaal drie

ken bedrag eerst aan deze dienst. Pas

is dat DuckDuckGo iedere website

producten bestudeert. Je geeft in de

zodra het pakketje is bezorgd, krijgt

beoordeelt op het gebied van privacy. De

app eenvoudig aan op welke zaken je

de verkoper uitbetaald. Andersom kan

scores vind je in de adresbalk en lopen

extra wilt letten, bijvoorbeeld het aantal

natuurlijk ook, want je verzendt net zo

van A (uitstekend) tot F (slecht). Tik je op

calorieën, vetten en suikers. Gunstig is

gemakkelijk zelf spullen via Pakkie. Je

deze score, dan krijg je allerlei veilig-

dat je favoriete supermarkten kunt selec-

ontvangt dan een verzendlabel. De app

heidsdetails te zien, zoals de encryptie-

teren, zodat de app relevante producten

is erg gebruiksvriendelijk, waarbij je

methode bij een versleutelde verbinding

van huismerken laat zien. Overigens is

eenvoudig betaalverzoekjes deelt via

en het aantal geblokkeerde tracking-

de database van Kies Ik Gezond? niet

WhatsApp, Facebook, Marktplaats of een

cookies. Opgeslagen surfgegevens

helemaal compleet. Zo missen er bijvoor-

unieke link. Pakkie werkt samen met de

wis je eenvoudig. Tik op het vlammetje

beeld veel producten van Aldi en Lidl.

afleverpunten van PostNL, DHL en DPD.

onderaan om openstaande tabbladen en

Ook is het jammer dat er geen functie is

Een brievenbuspakketje kost € 4,25 euro,

de surfgeschiedenis te verwijderen.

om een boodschappenlijstje te maken.

een regulier pakketje is € 6,95.

DuckDuckGo

Kies Ik Gezond?

Pakkie

Systeemeisen: Android, iOS 9.0+

Systeemeisen: Android 4.4+, iOS 9.0+

Systeemeisen: Android 4.1+, iOS 9.0+

Taal: Engels

Taal: Nederlands

Prijs: Gratis

PC-ACTIVE 299 37

DENNIS GANDASOEBRATA

BESTANDEN ACHTER SLOT EN GRENDEL Door je bestanden te versleutelen, voeg je een extra beveiligingslaag toe aan je vertrouwelijke documenten. Welke mogelijkheden biedt Windows, en voor welke opties heb je externe hulp nodig? Tijd voor een tocht langs de mogelijkheden.

ls je je bestanden wilt versleutelen, bijvoor-

veracrypt.fr/en/Home.html). Zorg bovendien voor

beeld voordat je ze per e-mail verstuurt

een externe schijf, waarop je de encryptiesleutel

of in de cloud opslaat, kun je gebruikmaken van

van Windows 10 kunt bewaren (alleen nodig als

een apart programma om ze te versleutelen.

je gebruikmaakt van de ingebouwde Windows

Welke opties je voor versleuteling hebt, wordt

10-versleuteling). Dit mag ook een usb-stick zijn,

sterk bepaald door de gebruikte Windows-versie.

zolang je er maar voor zorgt dat je een extern

In dit artikel gaan we ervan uit dat je werkt met

opslagmedium hebt.

Windows 10. In de zakelijke edities van Windows 10, zoals Windows 10 Pro, heb je de beschikking over Encrypted File System (EFS). Dit is een ingebouwde versleuteling. Gebruik je een andere

OPTIE 1: VERSLEUTELEN IN WINDOWS 10 PRO

Windows-smaak, zoals Windows 10 Home? Dan

ENCRYPTED FILE SYSTEM GEBRUIKEN

maak je gebruik van een aanvullend programma.

Zoals je hebt gelezen, kun je in het geval van

Beide opties bespreken we in dit artikel.

Windows 10 Pro gebruikmaken van het ingebouwde Encrypted File System. Opvallend genoeg

VOORBEREIDING

worden bestanden standaard niet versleuteld

Zorg voorafgaand aan het versleutelen van be-

met dit systeem, zodat we dit handmatig moe-

standen voor een complete back-up van je

ten doen. Het meest eenvoudig verloopt dit via

bestanden. Raak daarna eerst comfortabel met

Verkenner. Klik met de rechtermuisknop op de

encryptie, bijvoorbeeld door eerst te testen met

map die je wilt versleutelen en kies voor Eigen-

een set testbestanden en pas daarna de echte bestanden te versleutelen. Zo voorkom je dat je toegang tot je echte bestanden kwijtraakt terwijl je de mogelijkheden nog verkent. Ben je er volledig in thuis, dan heb je de niet-versleutelde back-up uiteraard ook liever niet meer. Download ook de nieuwste versie van VeraCrypt (www. Windows 10 Pro kent ingebouwde versleuteling

Pro of Home? Om erachter te komen welke Windowseditie je hebt, Pro of Home, klik je op de startknop en typ je Info. Kies dan Informatie over uw pc. In het derde onderdeel zie je onder Windows-specificaties welke editie er op jouw computer is geĂŻnstalleerd..

schappen. In het eigenschappenvenster klik je op de knop Geavanceerd. Je vindt deze knop op het tabblad Algemeen. Plaats vervolgens een vinkje bij de optie Inhoud versleutelen om gegevens te beveiligen. Bevestig je keuze via OK en klik in het eigenschappenvenster op Toepassen. Windows

WORKSHOP

Hoe het werkt Bij de versleuteling van bestanden wordt gebruik gemaakt van een unieke identifier (zoals een wachtwoord) en een versleutelingsalgoritme. Het algoritme is verantwoordelijk voor het onleesbaar maken van de data, terwijl het wachtwoord de sleutel is om de data weer bruikbaar te maken. Elke beveiliging is vroeg of laat te kraken, maar degelijke bestandsversleuteling zorgt er wel voor dat je gegevens een stuk veiliger zijn.

Bestanden achter slot en grendel

Deze wizard helpt je bij het veiligstellen van het veiligheidscertificaat. Zo’n certificaat bevat belangrijke informatie over je identiteit en wordt bij de versleuteling gebruikt. Klik op Volgende.

EXPORTEREN Standaard is een formaat van het certificaat geselecteerd (Personal Information Exchange), evenals de optie Indien mogelijk alle certificaten in het certificeringspad opnemen. Verander deze waarden niet en klik op Volgende. Geef hierna een wachtwoord op in de bijbehorende vakken, en klik op Volgende. Zorg dat je een externe schijf (of usb-stick) hebt aangesloten en open deze

vraagt of je de versleuteling wilt inschakelen op

schijf. Geef het certificaat een passende naam en

de huidige map of ook op alle onderliggende

klik op Opslaan. Nadat je in het volgende scherm

mappen en bestanden. Kies voor de optie Wijzi-

hebt bevestigd, controleer je de gegevens in het

gingen op deze map, onderliggende mappen en

eindvenster en klik op je op Voltooien. Zorg dat je

bestanden toepassen. Klik op OK.

de back-up op een veilige locatie bewaart.

BACK-UPSLEUTEL MAKEN

OPTIE 2: EXTERNE VERSLEUTELING MET VERACRYPT

Windows biedt vervolgens aan om een back-up van de sleutel te maken. Deze is belangrijk, want hiermee kun je in geval van nood (bij het vergeten

AAN DE SLAG MET VERACRYPT VeraCrypt (www.veracrypt.fr/downloads) is een opensource-programma dat verschillende encryptiemethoden ondersteunt. Het is dan ook een interessante keuze als je geen gebruik wilt maken van de ingebouwde versleuteling van Windows, of er niet over beschikt omdat je niet de Pro-versie van Windows gebruikt. Met VeraCrypt kun je de volledige schijf versleutelen, maar ook specifieke gedeelten. Dat is handig, bijvoorbeeld

In VeraCrypt maak je een

als je alleen een gedeelte van de vaste schijf wilt

encrypted file container

versleutelen waarop je vertrouwelijke bestanden

aan

Maak een back-upsleutel van je wachtwoord) alsnog toegang krijgen tot je bestanden. Het is belangrijk dat je op tijd op deze ‘tijdelijke’ melding klikt, voordat deze uit beeld verdwijnt. Klik op de melding Back-up van sleutel voor bestandsversleuteling maken. Klik je niet op tijd op de melding en verdwijnt deze? Kijk in het systeemvak (in de taakbalk van Windows) en klik op het uitklappijltje als je het pictogram niet kunt vinden. Klik op Nu een back-up maken (aanbevolen) en klik op Volgende. Een wizard verschijnt.

PC-ACTIVE 299 39

hebt opgeslagen. In een dergelijke Encrypted

zichtbaar volume. Wij kiezen hier dan ook voor de

File Container kun je je vertrouwelijke bestanden

optie Standard VeraCrypt volume. Klik op Next. In

opslaan. Via een wachtwoord krijg je toegang tot

het volgende scherm bepaal je waar het versleu-

het afgeschermde gedeelte.

telde volume wordt ondergebracht. VeraCrypt maakt het volume in een zogeheten Vera-

EEN VERACRYPT-CONTAINER AANMAKEN

Crypt-container. Dit bestand kun je onderbrengen

Zodra je het programma hebt geïnstalleerd,

op de harde schijf of op een externe schijf (zoals

maak je een nieuw volume aan. Dit wordt het

een usb-stick). In het volgende scherm geef je

afgeschermde gedeelte. Klik op de knop Create

aan welk algoritme je wilt gebruiken bij het ver-

Volume. Een wizard verschijnt. Met de eerste optie

sleutelen van de bestanden. Wij kiezen hier voor

– Create an encrypted file container – maak je

de standaardselectie. Ken je de kenmerken van

een afgeschermd gedeelte. De tweede optie –

elk algoritme, dan kun je uiteraard kiezen voor

Encrypt a non-system partition/drive – versleutelt

een algoritme dat beter aansluit op je wensen.

een volledige partitie of externe schijf. Met de laatste optie – Encrypt the system partition or

GROOTTE OPGEVEN

entire system drive – versleutel je de Windows-

Geef vervolgens aan hoe groot het volume moet

partitie en wordt om aanmeldingsgegevens

zijn. Zorg ervoor dat je de juiste eenheid selec-

gevraagd zodra je de machine opstart. Wij kiezen

teert (bijvoorbeeld GB of TB) en dat de ruimte

voor de optie Create an encrypted file container

daadwerkelijk beschikbaar is op het opslag

en bevestigen met een klik op Next.

medium. Klik op Next en geef in het volgende venster aan welk wachtwoord je wilt gebruiken.

WEL OF NIET VERBORGEN

Kies een sterk wachtwoord, bestaande uit hoofd-

Het versleutelde volume kun je indien gewenst

en kleine letters, vreemde karakters en cijfers. De

‘verstoppen’. Mocht je gedwongen worden om het

wizard geeft zelf ook enkele tips. De maximale

wachtwoord af te geven, dan is zo’n verborgen

lengte van het wachtwoord is 64 tekens.

VeraCrypt ondersteunt

volume alsnog niet zichtbaar in geval van nood.

verschillende algoritmen

De versleuteling is echter niet anders dan bij een

RANDOM DATA! Om te zorgen dat het volume willekeurig wordt geformatteerd, vraagt VeraCrypt om je muis te bewegen. Deze (willekeurige) bewegingen zorgen voor willekeurige data. Een statusbalk onderin het venster geeft aan hoeveel willekeurige data is verzameld. Hoe meer je de muis beweegt, hoe beter de encryptie wordt toegepast. Klik tot slot op For-

Tip – Wachtwoordmanager Uiteraard sla je het gekozen wachtwoord veilig op in een wachtwoordmanager, zoals KeePass (https://keepass.info) of 1Password (https://1password.com). Maak je nog geen gebruik van een wachtwoordmanager, dan is dit een uitgelezen moment om hiermee te beginnen.

Zorg voor willekeurige data door met de muis te bewegen

WORKSHOP

Bestanden achter slot en grendel

Het afgeschermde volume is toegankelijk via Verkenner mat om het formatteren te starten. De instellingen

een wachtwoord. Geef een wachtwoord op en

bij Options hoef je niet aan te passen.

herhaal dit. Klik op OK om te bevestigen. Sluit Office hierna. Om er zeker van te zijn dat er geen

VOLUME TOEGANKELIJK MAKEN

tijdelijke versies van het document bestaan, maak

Zodra het volume geformatteerd en gereed is, kun

je gebruik van Schijfopruiming om alle tijdelijke be-

je het koppelen (‘mounten’) en het hiermee toegankelijk maken. Het volume gedraagt zich dan als een volwaardige schijf of partitie en je kunt het benaderen vanuit programma’s en vanuit Verkenner. In het hoofdvenster van VeraCrypt zie je een overzicht met beschikbare schijfletters. Klik op een schijfletter die je aan het volume wilt toekennen. Open nu het zojuist gemaakte bestand, door te klikken op Select File. Klik hierna in het hoofdvenster van VeraCrypt op Mount. Geef vervolgens het eerder gemaakte wachtwoord op en klik op OK. Je ziet nu in het hoofdvenster van VeraCrypt dat het volume succesvol is gekoppeld en de schijfletter is toegekend. Open nu Verkenner

Een wachtwoord geven aan een Office-document

(gebruik de toetsencombinatie Windows-toets+E) en merk op dat het volume toegankelijk is. Het

standen te verwijderen. Open het Startmenu en typ

volume is nu klaar voor gebruik.

Schijfopruiming. In het venster van Schijfopruiming plaats je een vinkje bij de optie Tijdelijke bestan-

VOLUME ONTOEGANKELIJK MAKEN

den. Klik op OK om de bestanden op te schonen.

Je kunt het volume op elk moment ontoegankelijk maken, door het los te koppelen. Het is dan niet

ALLES IS RELATIEF

meer zichtbaar voor programma’s en via Verken-

Het geven van een wachtwoord aan Office-docu-

ner. In VeraCrypt selecteer je de schijf en kies je

menten is een goede manier om te voorkomen

voor Dismount om het los te koppelen.

dat iedereen direct toegang heeft tot je documenten en dat je documenten niet direct te ope-

OFFICE-BESTANDEN

nen zijn via diensten zoals Google Docs. Realiseer

WACHTWOORD VOOR OFFICE

gingsmaatregelen – geen waterdichte beveiliging

Office biedt een ingebouwde functie waarmee je

biedt. Een snelle zoektocht op internet levert tal-

Office-documenten kunt voorzien van een wacht-

loze ‘wachtwoordkrakers’ voor Office-documenten

woord. In Office open je het document dat je wilt

op. Met het nodige geduld en doorzettingsvermo-

beveiligen en klik je op Bestand. Kies vervolgens

gen kunnen kwaadwillenden helaas ook toegang

voor Info, Document beveiligen, Versleutelen met

tot beveiligde Office-documenten krijgen.

je echter wel dat dit – net als de andere beveili-

PC-ACTIVE 299 41

UPDATE

AAD MUNSTERMAN

Synology Drive en Moments

NAS HANDIG! Synology NAS’sen beschikken over een geweldige DiskStation Manager, waarin onlangs Drive en Moments verschenen.

e Synology NAS met de DiskStation Mana-

Cloud Station Server vervangen, de Drive-map-

ger (DSM), staat bekend om de uitgebreide

pen worden onder de bestaande map Home

set beschikbare toevoegingen. Onlangs

geplaatst. Eventuele koppelingen moeten dus

zijn van twee toepassingen (Cloud Station Server

opnieuw worden ingesteld. Voor installatie op een

en Photo Station) nieuwe versies met nieuwe

computer en iOS- of Android-apparaten zijn nieu-

namen verschenen: Drive en Moments. Volgens

we ‘Synology Drive’-apps beschikbaar.

Synology willen gebruikers zekerheid met betrekking tot hun privacy en hebben ze dus meer

MOMENTS

behoefte aan aanvullende functionaliteit in hun

Moments 1.1 heeft als basis Drive 1.0 nodig. Het

privé cloudomgeving. Het biedt tegenwicht aan

organiseert op intelligente wijze, via optionele

Microsofts OneDrive en Google Drive met hun

auto-tagging, je persoonlijke foto’s op basis van

gratis office-applicaties en het delen van docu-

personen (gezichten), onderwerpen en locaties.

menten en uploaden van foto’s. Overigens zijn

Via een tijdlijn kun je door je foto’s bladeren. Het

deze nieuwe applicaties niet voor alle Synology

delen van foto’s of mappen via openbare of ge-

NAS’sen zichtbaar en dus beschikbaar, maar

bruikers-specifieke koppelingen is ook mogelijk.

alleen voor de systemen die in de compatibili-

Er zijn nieuwe ‘Synology Moments’-apps voor iOS-

teitslijst staan! De installatie verloopt eenvoudig:

of Android-appraten, waarmee je ook je foto’s kunt

de nieuwe applicaties kunnen via het Package

synchroniseren met Moments in je privécloud.

Center worden geüpgraded of geïnstalleerd.

Migratie van Photo Station naar Moments gaat het eenvoudigst via File Station door de aanwezige foto’s naar Home/Drive/Moments te slepen. Synology Office was al beschikbaar en de 3.0-versie is geïntegreerd met Drive. Het zijn nu op samenwerking (teams) gerichte toepassingen voor het maken van documenten, rekenbladen en dia’s. Ook kunnen ideeën met anderens uitgewisseld worden via interactieve commentaren en een chat-invoegtoepassing. Voor extra privacy kunnen bestanden met vertrouwelijke inhoud beveiligd worden met wachtwoorden. Het bestandsformaat is compatibel met Word, Excel en PowerPoint. In-

DRIVE

dien Synology Office al eerder was geïnstalleerd,

Drive 1.0 is een krachtige tool waarmee je overal

is een upgrade naar versie 3.0 noodzakelijk.

toegang hebt tot de gegevens op je NAS. Naast

gecentraliseerde cloudopslag ondersteunt Drive

Wil je kennismaken met Synology DSM en/of de

meerdere historische versies, flexibele bestands-

nieuwe applicaties, dan kun je een bètaversie van

deling en is het compatibel met verschillende

DSM 6.2 opstarten. Zoek op internet naar ‘DSM

clients, zoals Windows, macOS, Linux, Android

Live Demo’. De installatie van Drive, de upgrade

en iOS. Het integreert alle functies van de ‘oude’

van Office en de installatie van Moments moeten

Cloud Station Server met nieuwe (team)samen-

nog worden uitgevoerd. Na 30 minuten wordt de

werkingsfuncties. Bij installatie van Drive wordt

demo-sessie verbroken.

HCC!EXPO 12 MEI 2018 WAAR: BEATRIX-GEBOUW,

WANNEER:

JAARBEURS UTRECHT TOEGANG: GRATIS INFORMATIE: WWW.HCC.NL/EXPO

WALTER WIJNHOVEN

PASSIE VOOR RETROCOMPUTERS De Interessegroep HCC!retro telt zo’n 130 leden die zich op alle mogelijke niveaus met retrocomputers bezighouden. Hun plezier wordt zichtbaar tijdens gezellige bijeenkomsten waar onderlinge kennis en vaardigheden worden getoond én gedeeld.

CC!retro ontstond in 2015 uit een samen-

‘HAPPY COPY CLUB’

werkingsverband tussen de interessegroe-

Albert is al HCC-lid sinds 1983. Hij herinnert zich:

pen NewBrain en Amstrad. Gezamenlijk

“Ik mag het misschien niet zeggen, maar in de

doel: het behouden van kennis van oude com-

beginjaren was de belangrijkste reden om naar

puters, apparatuur en elektronica. “Daarnaast

de bijeenkomsten te gaan het uitwisselen van

houden we ons bezig met robotica en alles wat

software met leeftijdgenootjes. In die tijd stonden

met besturing via de computer te maken heeft”,

de letters HCC voor ons als armlastige scholieren

vertelt voorzitter Albert Stuurman. “Kenmerkend

vooral voor ‘Happy Copy Club’...” Ondanks zijn jon-

is dat de meeste mensen die met retro bezig zijn,

ge leeftijd ontstond hier Alberts interesse in oude

bij voorkeur iets ouds met iets nieuws verbinden.

computersystemen. “Mensen in mijn omgeving

Zoals een oude computer uitbreiden en verbin-

stapten over op de MS-DOS compatibles. Omdat

den met een modern processorbord. Of een oude

zij mijn interesse in oudere computers kenden,

Van links naar rechts:

processor gebruiken voor het programmeerwerk,

vroegen ze of ik hun oude 8bit-computers wilde

Albert, Maarten,

maar dan bijvoorbeeld één RAM-chip gebruiken

hebben of dat ze die beter bij het grofvuil konden

Abraham en Dré

van 512kb in plaats van 16 chips van 64k.”

zetten. Weggooien vond ik zonde, dus ik nam ze graag aan. Tijdens de HCC-dagen was ik altijd op zoek naar onderdelen en software voor die oude computers. Zo kwam ik in contact met gebruikersgroepen zoals NewBrain. Een mooie manier om heel voordelig aan andere computers en onderdelen te komen.”

SAMEN STERKER Albert ging in Engeland werken, maar stak tijdens de HCC-dagen Het Kanaal over om te helpen de NewBrain-stand te bemannen. Al gauw werd hij gevraagd om in het bestuur van de NewBrain gg te komen. “Een jaar of vier geleden kwamen we onder de 100 leden en dat zou volgens de HCC-statuten opheffing betekenen. De Amstrad Interessegroep had al aangegeven te willen stoppen. Wij waren klein, maar wel actief en na overleg werden NewBrain en Amstrad samen

HCC

Passie voor retrocomputers

gevoegd en waren er weer voldoende leden. HCC noemde de nieuwe Interessegroep ‘Retro’ en dat was even slikken, we waren bang onze identiteit te verliezen. Achteraf bleek de naamswijziging een goede zaak, er komen sindsdien meer bezoekers op onze bijeenkomsten. Eigenlijk werd Retro iets te laat opgericht, de P2000-groepering was al opgeheven. Nu proberen we postuum informatie van oude gebruikersgroepen te pakken te krijgen en op onze site te plaatsen.”

BESTUUR Het bestuur van HCC!retro bestaat uit Albert Stuurman (voorzitter), Dré Jansen (secretaris) en Maarten Floor (penningmeester). Maarten is een NewBrain-gebruiker van het eerste uur; de school

gedeelte op te nemen met een presentatie van

waar hij als docent werkte, gebruikte de New

maximaal een uur. De eerste reacties zijn positief

Brain-computer ook in het onderwijs voor educa-

en we zetten het dit jaar voort.”

Bijeenkomst HCC!retro

tieve software. Hij hielp mee om het eerste automatische netwerk voor de NewBrain te testen. Dit

RELAISCOMPUTER

netwerk is ontwikkeld in Denemarken en Streek-

“De eerste presentatie die we afgelopen jaar

school Leiden was de eerste gebruiker. Met Bas

hielden, was naar mijn idee meteen een hoogte-

Boetekees ontwikkelde hij de programma’s om

punt. Het betrof een relaiscomputer, gebouwd en

toetsen via de computer af te nemen. Het eerste

volledig zelf ontworpen door Joep Suijs en Karel

automatische netwerk is nog steeds in zijn bezit.

Dupain. Compleet met alle standaardonderde-

Dré Jansen komt van de voormalige gebruikers

len zoals de verschillende soorten registers, een

groepen 6500 en Bondwell (een oude CP/M-com-

program counter, een Arithmetic logic unit en

puter van begin jaren 80). In die tijd was het heel

een eigen instructieset. Om het aantal relais te

normaal om met de soldeerbout in de hand zelf

beperken, werd het geheugen geëmuleerd door

hardware-uitbreidingen en modificaties from

een Arduino-bordje met een led-matrix, waarop

scratch aan te bouwen. Zijn passie voor elektro-

je de data door het geheugen zag bewegen. De

nica is gebleven, alleen geeft hij er tegenwoor-

demonstratie was een feest voor oren en ogen.

dig de voorkeur aan om die aan een Arduino,

Het klonk als een ritmebox, uitgerust met knippe-

esp8266 of esp32 te koppelen. Albert ten slotte

rende ledjes. Op onze website kun je het bijbeho-

hanteert niet alleen de voorzittershamer, maar

rende filmpje bekijken. Een andere interessante

houdt ook de website bij.

presentatie gaf Ronald Lokker over breadboard emulatie. Een programma waarbij je IC’s, ledjes

BIJEENKOMSTEN De Interessegroep komt vier keer per jaar samen in Bilthoven. Elke bijeenkomst kent doorgaans een specifiek thema, zoals games & consoles, pc’s & randapparatuur of zelfbouwprojecten. HCC!retro presenteert zich ook elk jaar op de MegaCompUfair van HCC!compusers. Albert: “De eerste twee jaar nam iedereen gewoon een oude computer of elektronicaproject mee naar onze bijeenkomsten en ging ermee aan de slag. Normaal vindt iedereen wel een geestverwant om gezellig mee te praten en ideeën uit te wisselen. Bij navraag bleken de meeste leden presentaties op prijs

Oproep Heb je, of weet je, nog ergens oude apparatuur en elektronica om aan deze Interessegroep te doneren? Wij zijn op zoek naar: • Hardware (t/m 1990 tenzij heel bijzonder, dan ook nieuwer) • Software-uitgaves van clubs • Informatie van oude HCC-usergroups • Foto’s van bijeenkomsten van allerlei groeperingen • Clubbladen • Et cetera Help ons om de historie van HCC aan te vullen! Neem contact op met Albert Stuurman: stuurmn@yahoo.com

te stellen. Daarom besloten we om een plenair

PC-ACTIVE 299 45

Presentatie relaiscomputer

Relaiscomputer en schakelaars op een virtueel bordje ‘prikt’ en je

natie van Fishertechnik en elektronica en het edu-

een schema kunt simuleren, zonder de kans dat

catieve element. Gerard Vriens is bezig met een

er rook uitkomt... Verder is Robert Henneke bezig

Amstrad CPC-homecomputer om spraakgeluiden

met de Junior computer (een KIM 1-kloon).”

te reproduceren met de 3-kanaals-geluidschip. Wim Jansen werkt op een Raspberry Pi met Risc-

FANTASTISCHE PROJECTEN

OS, het operating system voor de oude Acorn

Het gonst van de mooie projecten bij HCC!retro.

Archimedes-computers. Deze computers bevatten

Abraham Vreugdenhil maakte een robotautootje,

een ARM-processor, voorloper van de moderne

met als basis een NewBrain-computer, die obsta-

ARM-processors die je in bijna alle smartphones

kels kan ontwijken. Ook maakte hij een vervan-

tegenkomt. Verder loopt er een project om een

ging voor de cassettespeler van de NewBrain. Met

oude IBM daisy wheel typemachine aan een

een Propeller Chip heeft hij het mogelijk gemaakt

Raspberry Pi te ‘knopen’. Een mooi voorbeeld van

om programma’s rechtstreeks van en naar een

de verbinding tussen oud en nieuw.

sd-kaart te schrijven. Een leuk project was een ander robotautootje, met een Intel 4004 proces-

ZELFWERKZAAMHEID

sor. Deze processor wordt veelal gezien als de

Zelfwerkzaamheid is belangrijk in ‘retrocompu-

eerste commerciële microprocessor en kwam in

terland’. “Hoewel we vrijwel allemaal een link met

1971 op de markt. Cees Nobel is dol op de combi-

oude computers en/of elektronica hebben, werkt iedereen ook wel aan een eigen project”, vertelt

Agenda Bijeenkomsten HCC!retro in 2018 • 24 maart • 26 mei • 22 september • 24 november Locatie: Boslaan 3, 3722 BA Bilthoven. (Wijkgebouw bij de Zuiderkapel), van 10:00 tot 15:00 uur. Iedereen en elk computermerk is van harte welkom. Wat elektronica betreft, is de groepering onder meer dol op projecten met Arduino en Raspberry Pi. Neem een oude computer, een soldeerbout, of anders een paar goede herinneringen uit de oude doos mee. De koffie staat klaar, samen maken we er een gezellige en leerzame dag van!

Albert. “Een werkgroepje onder leiding van Jan Blok is bezig om een robot te maken met een oud Transputersysteem. Transputers waren CPU’s, geschikt om processen parallel te laten lopen. Een verdubbeling van processoren kan ook tot een verdubbeling van rekenkracht leiden. Deze processoren kunnen oneindig worden uitgebreid. Elke processor voert dan zijn eigen taak uit en kan met vier andere processoren communiceren.” Geprogrammeerd wordt er ook bij HCC!retro. Albert: “Jan, Gerard en ik houden ons bezig met programmeren in Occam, een speciale taal voor parallel processing, en Abraham is bezig om deze processoren via een usb-aansluiting te kunnen programmeren.”

HCC

Passie voor retrocomputers

SCHIPHOL-COMPUTERS Robert Henneke werkt met oude computers van Schiphol (beter bekend als ‘Maïskastjes’), die werden gebruikt voor het uitlezen van weermeet palen. De oudere versies bevatten een 6809processor. De kastjes bevatten de BEM-kaart, voeding, moederboard en display. Het moederboard was custom made en met de specifieke software niet echt bruikbaar. Maar van de overige onderdelen is uitstekend een goed werkende computer te maken. Daartoe heeft Robert het EPROM (erasable programmable read-only memory) verwijderd en vervangen door een EPROM met eigen programmatuur. Een mooi voorbeeld van het weer werkend krijgen van oude computers met de kennis en de componenten van nu!

SINCLAIR Welk apparaat is Alberts persoonlijke favoriet? “De Sinclair ZX-Spectrum staat bij mij op nummer één. Dat was mijn eerste computer waar ik groot mee

om computers te kunnen repareren.” Dré Jansen

geworden ben, ik was toen een jaar of 14. Deze

schreef een cursus elektronica die op de website

machine roept nog altijd de mooiste gevoelens

te vinden is. Na deze cursus hebben weerstan-

op. Binnen HCC!retro hebben we uiteraard nog

den, condensatoren, OpAmps, diodes en aanstu-

vele andere machines. Er is altijd wel een New

ringen van bijvoorbeeld (stappen)motoren geen

Brain en één van de Amstrad CPC-computers.

geheimen meer.

NewBrain-robotauto

Verder hebben we onder andere een Tandy TRS80 model 1, Apple 2/2c, Kaypro 2 en 4, Bondwell,

VRIJWILLIGERS WELKOM

Osborne, Acorn BBC, Electron en Atom en borden

“We groeien rustig door en gaan verder op de

met Z80 6502, 8080 en 8085 processor.”

ingeslagen weg”, vertelt Albert tot slot. “Ook dit jaar gaan we door met presentaties en we

RETRO EN ELEKTRONICA HAND IN HAND

luisteren goed naar onze leden. Als zij met goede

“Vroeger toen de machines nog beperkt waren

ideeën komen, dan kijken we of we daar iets

in hun kunnen, was er maar één mogelijkheid

leuks mee kunnen doen. Nieuwe vrijwilligers met

om de functionaliteit uit te breiden: zelf naar de

goede ideeën zijn natuurlijk altijd welkom. Verder

soldeerbout grijpen”, weet Albert. “Het was ook

zou het mooi zijn als er vrijwilligers zijn die het net

de tijd dat onderdelen nog handzaam waren en je

‘afstruinen’ naar leuke, interessante artikelen over

zonder vergrootglas de waarde op een weerstand

retro-elektronica die we op de website kunnen

kon lezen. Tegenwoordig is kennis van elektronica

plaatsen.” Tips? Stuur Albert een mailtje of, om

ook in de retrowereld handig, al was het maar

‘helemaal retro’ te blijven, een brief.

Leuke en handige links • HCC!retro website: https://retro.hcc.nl •O bsolete Technology website: http://oldcomputers.net • L oop, Patch, Bug: de computertaal van weleer. http://sites.harvard.edu/~chsi/markone/language.html

Dit artikel is geschreven in samenwerking met HCC!retro, één van de Interessegroepen van Soldeerbout bij de hand

HCC. https://retro.hcc.nl

PC-ACTIVE 299 47

ROB COENRAADS

PC-ACTIVE WEBSITE EN WEGGEEFACTIE Vanaf 3 april heeft HCC er een nieuwe website bij: www.pcactive. nl. Hier kun je lezen wat je allemaal op die site kunt vinden en bovendien gaan we vanaf die datum meteen van start met een mooie weggeefactie met veel mooie prijzen.

oals je weet, heeft HCC natuurlijk allang de

informatieve artikelen worden geplaatst, met een

eigen website www.hcc.nl waar je terecht

duidelijke verwijzing naar een commerciële partij.

kunt voor allerlei informatie. Zo vind je daar

alles wat je moet weten over onze vereniging,

ANDERE INSTEEK

denk aan de Agenda, Ledenvoordeel, Lidmaat-

De insteek van de geplaatste nieuwsartikelen is

schap, Regio’s en Interessegroepen, Hulp en Mijn

ook anders: op www.hcc.nl staat vooral algemeen

HCC. Daarnaast vind je onder het tabblad kennis

ict-nieuws op het gebied van nieuwe ontwikke-

onder andere Thema’s, Vraagbaak en Forums

lingen, is er aandacht voor belangenbehartiging

terug. Bovendien wordt er elke werkdag nieuws

en nieuws over zorg en allerlei digitale diensten.

geplaatst over actuele onderwerpen.

Productnieuws (zoals nieuwe computers, smart phones en randapparatuur) is in veel mindere mate

WEBSITE PC-ACTIVE

aanwezig en ook zijn er weinig lange artikelen.

Niettemin willen HCC en PC-Active graag een website naast de algemene HCC-website. Dat

INHOUD

heeft namelijk een aantal voordelen. Zo komen

Op www.pcactive.nl komt juist heel veel product-

er op www.pcactive.nl verwijzingen naar www.hcc.

nieuws, elke dag worden er nieuwe producten aan-

nl, bedoeld als actieve promotie om HCC-lid te

gekondigd, waarbij uiteraard wél gekeken wordt of

worden en de voordelen van HCC(-lidmaatschap)

het goede producten betreft. Ook komen er veel

onder de aandacht te brengen. Er vindt als het

reviews, tips en workshops uit het blad PC-Active.

ware een kruisbestuiving plaats tussen www.hcc.

Hierbij zal soms ook een verwijzing staan naar het

nl en www.pcactive.nl om elkaar te versterken.

tijdschrift om verder te lezen. Deze reviews, tips en

Verder zijn commerciële uitingen wel toegestaan

workshops kunnen meerdere pagina’s innemen.

op www.pcactive.nl en dat is een inkomstenbron,

Ook wordt er verslag gedaan van het bezoeken

oftewel dat levert geld op voor onze vereniging.

van grote events als IFA en ook persconferenties.

Op diverse plekken komen banners, maar er zal

Ten slotte zal er ook actieve werving plaatsvinden

zeker geen overkill zijn. Ook zullen er betaalde

voor testpanelleden en het insturen van tips.

Kennismaking Ook benieuwd geworden naar de nieuwe website van PC-Active? Ga dan vanaf 3 april naar www.pcactive.nl en maak in april elke werkdag kans op een mooie prijs waarvan je er hiernaast een aantal ziet afgebeeld.

UPDATE

PC-Active website en weggeefactie

WEGGEEFACTIE! ACER CHROMEBOOK 15 Deze Chromebook van Acer is van

geborsteld aluminium, heeft een full-hd

t.w.v.

15,6inch-beeldscherm en is lekker stil.

10X

€ 399,-

t.w.v.

€ 99,99

BITDEFENDER FAMILY PACK 2018

DEVOLO MULTIROOM WIFI KIT, GIGAGATE EN HOME CONTROL STARTER KIT

Online bescherming voor onbeperkt aantal

Met deze producten krijg je thuis een optimale

Windows-, Mac- en Android-apparaten in je woning

internetverbinding en bedien je je slimme apparaten.

t.w.v.

€ 749,70

LINKSYS VELOP (2 PACK) Multiroom wifisysteem met

t.w.v.

€ 269,-

een stabiele, supersnelle verbinding door je gehele woning.

t.w.v.

€ 79,99

€ 378,-

t.w.v.

€ 169,-

AVM FRITZBOX 7590 EN FRITZWLAN REPEATER 1750E

FOSCAM R2

NORTON SECURITY DELUXE

Full-hd 2MP-camera bekijkt

Goed Internet Security-pakket

Supersnelle internetverbinding in je woning dankzij

de gehele ruimte door de

waarmee je tot 5 apparaten online

deze toprouter en repeater.

eenvoudige pan & tilt-bediening.

beveiligt.

PC-ACTIVE 299 49

DENNIS GANDASOEBRATA

MAAK JE HUIS SLIMMER MET THINGS GATEWAY Oplossingen voor slimme woningen zijn populair. Ook Mozilla brengt nu een set software en services waarmee je slimme apparaten aan elkaar koppelt. Wij gaan aan de slag met Things Gateway, waarmee je je slimme apparaten online bestuurt.

WORKSHOP

orig jaar kondigde Mozilla een experimenteel framework aan dat bestaat uit software en services waarmee ontwikkelaars ‘dingen’

op het web op een veilige manier aan elkaar kunnen koppelen. Ze noemen dit ‘Project Things’. Dit framework bestaat uit drie onderdelen. Allereerst

Maak je huis slimmer met Things Gateway

Vroeg stadium Voordat je aan de slag gaat met Things Gateway: realiseer je dat het gaat om software in een vroeg stadium. De software is nog volop in ontwikkeling en dat betekent dat functies nog niet volledig af zijn of nog kinderziekten kunnen vertonen. Dat weerhoudt ons er in elk geval niet van om deze dienst binnenste buiten te keren.

is er de Things Gateway. Dit onderdeel helpt met het beschikbaar maken van IoT-apparaten op het web. De Things Cloud bestaat uit een set door

verschillende producten die gebaseerd zijn op

Mozilla gehoste clouddiensten waarmee je de

ZigBee, Z-Wave en wifi. Zorg daarnaast voor een

verschillende IoT-apparaten kunt beheren. Tot slot

micro-sd-kaart met een capaciteit van minimaal

werkt men aan Things Framework: een collectie

4 GB, waarop je de software kunt installeren.

herbruikbare softwarecomponenten waarmee je

Uiteraard heb je daarnaast de slimme apparaten

IoT-apparaten kunt maken en online beschikbaar

zelf nodig, waarmee je de verbinding legt. Op het

kunt stellen.

moment van schrijven wordt volop getest met be-

Begin dit jaar bracht Mozilla een nieuwe versie

schikbare apparaten. Een overzicht hiervan vind

van Things Gateway uit. Belangrijkste kenmerk

je via Github [1].

van de Things Gateway is dat je er je slimme woning mee kunt besturen via internet, zonder

NIEUWSTE VERSIE BINNENHALEN

gebruik te maken van een aparte app voor elk

Haal de nieuwste versie van Things Gateway bin-

afzonderlijk apparaat.

nen via Mozilla’s IoT-site [2]. Om het besturings systeem op de sd-kaart te installeren, gebruiken

DE BENODIGDHEDEN

we Etcher [3]. Selecteer de juiste versie. Na instal-

We installeren Things Gateway op een Raspberry

latie geef je aan waar het imagebestand van

Pi 3. Om vervolgens slimme apparaten te kunnen

Things Gateway is opgeslagen (klik op Select

besturen, koppel je usb-dongels die ZigBee of Z-Wave ondersteunen. Welke je uiteindelijk ge-

Gebruik Etcher om de image van Things Gateway naar de SD-kaart te schrijven image). Kies vervolgens voor Select drive en wijs Je installeert Things Gateway op een Raspberry Pi

de sd-kaart aan. Klik nu op Flash. In het programmavenster zie je hoe ver het flashen is gevorderd.

bruikt, is afhankelijk van de slimme apparaten die aanwezig zijn in huis, bijvoorbeeld Hue-verlichting

CONFIGURATIE

of smart plugs (slimme stekkers). Things Gateway

Plaats alle usb-dongels in de Raspberry Pi en

ondersteunt op het moment van schrijven

steek de sd-kaart in. Pas hierna sluit je de voe-

PC-ACTIVE 299 51

gevonden. Om er zeker van te zijn dat de Raspberry Pi het draadloze thuisnetwerk goed had gevonden, hebben we de apparatenlijst van onze router geraadpleegd. Bij Raspberry Pi Foundation vonden we het toegekende IP-adres, waardoor we er zeker van waren dat de Raspberry Pi wel degelijk in het netwerk was opgenomen. Het IPadres hebben we vervolgens gebruikt om alsnog de configuratiepagina van Things Gateway via de ding aan. Standaard maakt Things Gateway een

browser te bereiken. Een tip om in het achter-

tijdelijk WiFi-netwerk aan, waarmee je je com-

hoofd te houden!

puter kunt verbinden om de verdere instellingen te voltooien. Ga op zoek naar de wifi-hotspot

CERTIFICAAT AANMAKEN

â&#x20AC;&#x2DC;Mozilla IoT Gatewayâ&#x20AC;&#x2122; en maak verbinding met dit

Om te zorgen voor een beveiligde verbinding

netwerk. Things Gateway geeft een overzicht van

tussen computers van buitenaf en de interne

gevonden netwerken. Kies het juiste thuisnetwerk

gateway, wordt een SSL-certificaat gegenereerd. Geef eerst aan onder welk subdomein je wilt dat de gateway wordt aangemaakt (bijvoorbeeld slimhuis.mozilla-iot.org) en geef een e-mailadres op.

Things Gateway maakt een tijdelijk draadloos netwerk aan, waarmee je verbindt Kies onder welke naam je de slimme woning later van en geef het bijbehorende wachtwoord op. Ga ver-

buitenaf wilt benaderen

volgens offline met de computer en verbind deze weer met het eigen thuisnetwerk; intussen doet Things Gateway dit ook.

DIRECT VIA IP-ADRES Op ons testsysteem verliep dit proces helaas niet vlekkeloos: bij het verbinden met het adres gateway.local via de browser, werd de pagina niet

Via vaste verbinding Als alternatief voor de draadloze verbinding, kun je ook een bekabelde connectie opzetten met de Raspberry Pi. Nadat je de computer hiermee hebt verbonden, open je een browservenster en ga je naar de pagina gateway.local. Things Gateway is gestart en klaar voor gebruik

WORKSHOP

Maak je huis slimmer met Things Gateway

Experimenteren Klik op Create. Hierna maak je een gebruikersÂ account aan. Geef naam, e-mail en wachtwoord op. Zodra het SSL-certificaat is aangemaakt, ontvang je hiervan een bevestiging per e-mail. Klik op de link om het e-mailadres te bevestigen voordat je verdergaat.

NIEUWE APPARATEN TOEVOEGEN Zodra Things Gateway is gestart, kun je nieuwe apparaten toevoegen. Klik hiervoor op de knop met het plusteken. Things Gateway zal op dit moment scannen naar beschikbare apparaten. Zorg ervoor dat je de andere apparaten ook

Het overzicht van alle slimme apparaten

Wil je eerst experimenteren met Things Gateway zonder te investeren in allerhande slimme apparaten? De makers hebben de mogelijkheid ingebouwd om virtuele apparaten aan je configuratie toe te kennen. Denk bijvoorbeeld aan een virtuele aanuitschakelaar en een virtuele smart plug. Open het hoofdmenu en kies voor Settings, Add-ons en klik op het plusteken. Klik op Add bij Virtual Things. Keer terug naar het hoofdscherm en klik op het plusteken om nieuwe apparaten te zoeken. Bewaar de virtuele apparaten waarmee je wilt Handig: virtuele apparaten toevoegen om mee te experimenteren. experimenteren

detecteerbaar maakt, bijvoorbeeld door op de verbindingsknop te drukken als deze aanwezig is. De gedetecteerde apparaten verschijnen. Klik op

apparaten worden op het hoofdscherm getoond. Klik op een apparaat om het in of uit te schakelen. Je kunt ook de onderliggende eigenschappen van het apparaat opvragen. Klik op de ronde knop rechtsboven het apparaat (in de vorm van een olievlekje). De eigenschappen verschijnen. Bij een lamp kun je bijvoorbeeld de lichtsterkte of het kleurenpalet aanpassen. Bij een slimme stekker zie je de zaken als voltage en frequentie.

REGELS MAKEN Zodra je de apparaten hebt toegevoegd, kun je regels maken. Daarmee bepaal je wat er moet

Klik op een apparaat voor de achterliggende eigenschappen de knop Save bij elk apparaat dat je wilt toevoegen. Pas hierna worden ze toegevoegd en zijn ze beschikbaar via het hoofdvenster. Voorzie ze vervolgens van een passende naam. Tevreden? Bevestig met een klik op Done. Alle aanwezige

PC-ACTIVE 299 53

Op basis van ‘If this, then that’ configureer je de verschillende regels gebeuren met de slimme apparaten en pas je de daadwerkelijke automatisering toe. Klik op de hamburgerknop linksboven en kies voor Rules. Klik vervolgens op de knop met het plusteken rechtsonder. Geef de regel allereerst een beschrijvende naam (helemaal boven in het venster). Alle regels zijn opgezet volgens het ‘If this, then that’-model (IFTTT). De stap hierna is het toevoegen van het apparaat. De rij onderin bevat alle apparaten. Versleep het apparaat naar het vlak erboven. Als je een apparaat wilt toevoegen dat als input dient, dan sleep je het naar de linkerzijde van het venster. Een apparaat dat als output dient, versleep je naar de rechterzijde van het venster. Tevreden met de regel? Klik dan op de knop met de pijl links om de regel op te slaan. Via het

De plattegrond, gezien vanuit een mobiele browser

hoofdvenster zie je alle regels en kun je deze ook per regel uitschakelen.

Hierin kun je vervolgens de apparaten een plek geven. Je tekent zelf een vloerplan van de woning

PLATTEGROND MAKEN

(bijvoorbeeld in Paint of Photoshop) en bewaart

Als je meerdere slimme apparaten in huis hebt en

dit bestand als SVG-bestand. Heb je niet een

het overzicht wilt behouden, wordt het interessant om een vloerplan van de woning te maken.

Alternatieven Things Gateway is natuurlijk niet de enige oplossing op het gebied van woningautomatisering. Smaakt het naar meer en heb je behoefte aan uitgebreider functionaliteit? Een goed alternatief is Domoticz [5], dat eveneens vanaf een Raspberry Pi kan worden uitgevoerd. Ten opzichte van Things Gateway is Domoticz een stuk uitgebreider en worden meer slimme apparaten ondersteund, maar de drempel om in te stappen ligt ook hoger. Voor een snelle configuratie en voor wie voor het eerst aan de slag gaat met woningautomatisering, is Things Gateway een goed startpunt. In PC-Active houden we je de komende tijd op de hoogte van alle ontwikkelingen op het gebied van oplossingen voor slimme woningen.

programma dat SVG-bestanden bewaart (bijvoorbeeld Paint), dan kun je gebruikmaken van een online bestandsconvertor om je bestand alsnog gemakkelijk om te zetten naar SVG. Een goed

WORKSHOP

Maak je huis slimmer met Things Gateway

voorbeeld hiervan is Autotracer [4]. De makers van Things Gateway geven aan dat het beste werkt om een tekening met duidelijke witte lijnen en een transparante achtergrond te gebruiken. Open het menu van Things Gateway en klik op Floorplan. Klik nu op de knop met de pen linksonder en kies voor Upload floorplan. Versleep de apparaten naar de juiste plekken in het huis.

ADD-ONS TOEVOEGEN Met add-ons kun je extra functies aan Things Gateway toevoegen. Je vindt ze onder Settings, Addons. Klik op het plusteken rechtsonder om een nieuwe add-on toe te voegen. Tot de bestaande add-ons behoren onder meer ondersteuning voor Philips Hue-verlichting en smart plugs van TP-Link. Ook vind je hier de add-ons voor virtuele apparaten, waarover je meer leest in het kader â&#x20AC;&#x2DC;Experimenterenâ&#x20AC;&#x2122;.

VAN BUITENAF BENADEREN Via het eerder gemaakte domein kun je je slimme woning van buitenaf benaderen, met de browser van een smartphone of computer. Als je wilt dat meerdere personen je slimme woning kunnen

Je kunt de omgeving via een externe verbinding

bedienen, is het verstandig om voor elke gebrui-

benaderen

ker een eigen account te maken. Via het menu van Things Gateway kies je voor Users. Klik op het

Daartegenover staat de beperkte hoeveelheid

plusteken om een account toe te voegen.

regelmogelijkheden. We verwachten dat dit komende maanden flink wordt uitgebreid. Vooral als

EXPERIMENTS

het aantal adapters toeneemt, groeit daarmee de

Via het hoofdmenu van Things Gateway vinden

bruikbaarheid van Things Gateway.

we ook een aparte sectie met experimentele diensten. Kies voor Experiments. Op het moment van schrijven behoren het vloerplan en de regels tot de experimentele diensten, evenals Speech Commands. In onze testperiode bleek de stemherkenning erg beperkt en niet bruikbaar in de praktijk. Mozilla geeft aan dat ze hieraan de komende tijd aandacht besteden, maar op dit moment is het in onze ogen nog niet de moeite van het gebruiken waard.

CONCLUSIE Things Gateway is een interessante oplossing voor je slimme woning, die nog flink in de kinderschoenen staat. De omgeving valt vooral op door de gebruiksvriendelijke interface, in tegen-

Voor de bronnen bij dit artikel:

WWW.HCC.NL/299-50

stelling tot veel andere open source oplossingen.

PC-ACTIVE 299 55

TIJS HOFMANS

VEILIG DE WEG OP MET ANDROID AUTO Met Android Auto kun je volgens maker Google veilig de weg op mét je smartphone. Je hebt alle handige functies van het toestel binnen handbereik, maar blijft toch veilig. Hoe werkt dat?

e smartphone gebruiken is één van de

LAUNCHER

domste dingen om te doen als je 120

Android Auto is eigenlijk een doodgewone app,

kilometer per uur rijdt en toch doen veel

maar gedraagt zich meer als een schil voor je

bestuurders dat. Het is verleidelijk om even snel

telefoon, of een launcher zoals Nova of Google

te reageren op dat berichtje, maar zelfs als je niet

Now. De applicatie neemt je hele scherm over en

communiceert met anderen, gebruiken we onze

zorgt ervoor dat je alles kunt doen wat je tijdens

telefoon onderweg steeds vaker. Voor navigatie

het rijden met je smartphone wil (navigeren,

bijvoorbeeld via Google Maps of één van de tien-

muziek spelen, reageren op berichten) zonder je

tallen andere verkeersapps (Waze, HERE of

daarbij teveel af te leiden.

gewoon ouderwets de TomTom-apps). De be-

Officieel mag je een telefoon in de auto niet

keuring van € 230,- voor het gebruiken van je te-

zomaar bedienen, maar Android Auto maakt het

Met Android Auto kun

lefoon schrikt automobilisten nauwelijks af, dus is

in ieder geval wel een stuk veiliger om je telefoon

je Google Maps veilig

het tijd voor een alternatief. En daar komt Google

onderweg te gebruiken. Dat gebeurt door alle

om de hoek kijken, met Android Auto.

informatie weer te geven in grote knoppen en

gebruiken

Apk’s installeren Op Android is het eenvoudig een applicatie te installeren buiten de Play Store om. Dat doe je door de .apk te downloaden. Apk is de bestandsextensie voor zogeheten Android Package-bestanden en wordt gebruikt om software voor Android-apparaten te verspreiden en installeren. Let wel goed op, want .apk’s kunnen virussen bevatten die normaal gesproken door Google worden gefilterd voor ze in de Play Store komen. Toch zijn er websites, zoals APKmirror.com, die apps zelf ook scannen voor ze online worden aangeboden - daarom durven we dat in het geval van Android Auto wel aan te raden. Pas echter altijd goed op met het installeren van .apk’s! Om een .apk-bestand te installeren, ga je naar Instellingen > Veiligheid > Onbekende bronnen. Zet daar het schuifje aan, verplaats het bestand naar je telefoon (of download het daar direct) en open het. Let goed op dat je dit schuifje na afloop weer uitschakelt! Zo kunnen inbrekers niet stiekem een malafide bestand installeren zonder dat je het door hebt.

Met het installeren uit onbekende bronnen kun je de .apk installeren

WORKSHOP

Veilig de weg op met Android Auto

makkelijk dan het lijkt, want de dienst is voorlopig officieel alleen in Amerika en een handjevol andere landen beschikbaar en staat dus niet in de Nederlandse Play Store. Er zijn twee manieren om dat te omzeilen: je kunt een nieuw Google-account aanmaken met Amerika als je thuislocatie, en met een Amerikaanse vpn-server doen alsof je de app in Amerika opzoekt. Je kunt het ook op een andere manier doen: zoek de .apk op www.apkmirror.com en Veel belangrijke functies zoals bellen

installeer dat bestand. In het kader ‘Apk’s installeren’ lees je hoe dat werkt.

hebben een ander uiterlijk voor Android Auto

HET THUISSCHERM Als je Android Auto opstart, moet je eerst een hele rits permissies aan de app geven, wat misschien wat confronterend overkomt - lees daarvoor ook

pictogrammen en door commando’s te geven via

het kader ‘Google en privacy’. Het thuisscherm

Google Assistent. Zo hoef je je handen (bijna) niet

ziet er meteen heel anders uit dan je van een

van het stuur te houden!

Android-app gewend bent. Alles is groter, zelfs de Menu-knop linksboven en de pictogrammen in de

INBOUW OF DOWNLOAD

notificatiebalk. Dat is handig als je aan het rijden

Er bestaan twee varianten van Android Auto.

bent. Je ziet dan

Je hebt de app die je op je telefoon of tablet

namelijk meteen hoe

kunt zetten vanuit de Play Store, maar het is

laat het is, hoe sterk

ook mogelijk Android Auto in je voertuig in te

je dataverbinding is

bouwen. Een klein aantal autofabrikanten heeft

en of bluetooth wel

bijvoorbeeld grote displays op het dashboard van

aan staat.

nieuwe modellen gebouwd waar je Android Auto

In het midden staan

op kunt gebruiken. Die moet je dan via bluetooth

een paar ‘kaarten’.

met je smartphone verbinden, zodat je je telefoon

Misschien herken je

gewoon in je broekzak kunt houden. Er zijn inmid-

ze wel, want Google

dels ook een paar apparaten beschikbaar om in

Now gebruikte een

je auto in te bouwen zoals een autoradio, maar in

soortgelijke methode.

Nederland zijn die amper te koop.

Je kunt bijvoorbeeld

Gelukkig hoef je niet meteen je auto te vervangen

meteen je muziek

Het thuisscherm van

als je Android Auto wilt gebruiken, want je kunt

regelen, naar je thuis-

Android Auto bestaat

ook de app downloaden. Zo kun je Android Auto

locatie navigeren (die

uit grote, duidelijke

op je eigen smartphone zetten die je misschien

je hebt ingesteld in

pictogrammen

toch al gebruikt voor navigatie, of je kunt een

Google Maps) en je

oude smartphone of tablet uit de kast halen of

meest recente oproepen en een weervoorspel-

tweedehands kopen om die in je auto te houden.

ling zien. Het handige daarvan is dat alles groot

Let er dan wel op dat je een autostekker bij de

in beeld is, zodat je informatie in één oogopslag

hand hebt, zodat de accu niet constant leeg-

kunt zien.

loopt. Als je een speciale Android Auto-telefoon gebruikt, kun je het beste een hotspot aanzetten

NAVIGEREN (DOOR HET MENU)

op je eigen telefoon zodat je onderweg gewoon

Onderin zie je vier knoppen staan. Met de linker-

4G hebt, of je kunt een goedkoop sim-only-abon-

knop (de cirkel) sluit je de applicatie af en ga je

nement nemen om altijd verbonden te zijn. Het

terug naar je vertrouwde thuisscherm. Daarnaast

installeren van Android Auto is overigens minder

staan Navigeren, Bellen en Muziek. Met de eerste

PC-ACTIVE 299 57

De menuknoppen

Apps zoals Spotify

onderin beeld zijn

zijn aangepast voor Android Auto

makkelijk bereikbaar ga je direct naar je navigatie toe. Die herken je

voorbeelden. In plaats van Play Music kun je je

waarschijnlijk wel: dat is gewoon Google Maps. De

favoriete afspeellijsten op Spotify oproepen in

Bellen-knop is wel wat anders. Daarmee kom je

Auto en berichten die via WhatsApp binnenko-

meteen uit bij je favoriete contacten, maar ook bij

men, worden groot in beeld gebracht. Je kunt ook

je meest recent gebelde nummers. Let ook op de

automatisch een antwoord terugsturen.

grote knop rechts, waarmee je een nieuw nummer

In de Play Store kun je dan ook een speciale sec-

kunt intoetsen. Of het handig is om dát op de

tie vinden met apps die geschikt zijn voor Android

snelweg te doen, is een tweede...

Auto. Dat zijn muziekspelers, kaarten-apps,

Met de Muziek-knop kom je direct uit bij je

chat-apps en zelfs een aantal nieuws-apps. Je

favoriete muziekapplicatie. Je krijgt dan een thuis-

vindt ze via het instellingenmenu links bovenin,

scherm te zien waarmee je snel een ander num-

onder het hamburgermenu. Daar staat Apps Voor

mer kunt kiezen, makkelijk kunt pauzeren of snel

Android Auto.

naar een bepaald album of artiest kunt navigeren. Door nog een keer op de Muziek-knop te tikken,

HANDIGE INSTELLINGEN

zie je een lijst met verschillende muziek-apps op

In dat menu kun je

je apparaat, in ons geval bijvoorbeeld podcasts.

ook de instellingen van Android Auto

EXTERNE APPLICATIES

regelen (via Instellin-

Android Auto maakt gebruik van Google-diensten

gen) - maar let wel

voor het navigeren (Maps) of muziek (Play Music),

op dat je dat doet

maar softwaremakers kunnen hun applicaties

vóór je gaat rijden.

geschikt maken voor Auto zodat ze beter samen-

Je kunt hier bijvoor-

werken. Spotify en WhatsApp zijn twee goede

beeld instellen of je bluetooth automatisch aan gaat als je de app

Google en privacy Een groot nadeel van Android Auto, en van Google in het algemeen, zijn de verregaande permissies die de app nodig heeft. Dat kan een probleem voor je zijn. Android Auto heeft toegang nodig tot je locatiegegevens, je inkomende oproepen, sms’jes en andere notificaties, je agenda... Je kunt ervoor kiezen om Google geen toegang tot bepaalde onderdelen te geven, dan werken die features vanzelfsprekend niet in Android Auto. Ook kun je in je Google-account instellen dat Google de data niet voor persoonlijke advertenties gebruikt.

start (handig als je een headset gebruikt of muziek draadloos afspeelt) en of je binnenkomende berichten wil ontvangen of liever wil negeren. Eén van de handigste

In de instellingen kun je

opties is dat je een

een standaard antwoord

automatisch antwoord

inschakelen voor inkomende

kunt instellen voor

oproepen

WORKSHOP

Veilig de weg op met Android Auto

Apple CarPlay https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Android_Auto_(18634357025).jpg

Google is niet het enige bedrijf dat een speciaal systeem voor de auto heeft ontworpen. Ook concurrent Apple doet dat met CarPlay. Dat werkt vergelijkbaar met Android Auto: fabrikanten kunnen het op inbouwsystemen zetten of het zelfs in auto’s zetten. CarPlay werkt vervolgens met slimme assistent Siri waarmee je commando’s kunt geven, maar je kunt het programma niet als app downloaden zoals bij Android.

binnenkomende WhatsApp-gesprekken of telefoontjes. Als er een gesprek binnenkomt, kun je met één druk op de knop laten weten dat je aan het rijden bent en op een later moment reageert. Dat kan ook met de ingebouwde spraakbesturing, want dat is misschien wel het belangrijkste aan Android Auto.

SPRAAKBESTURING Android Auto mag dan wel zo ontworpen zijn dat snelle besturing centraal staat en dat het heel makkelijk is knoppen aan te raken, maar tijdens het rijden moet je dat eigenlijk helemaal niet doen. Gelukkig is er nog een andere manier om je telefoon te bedienen en dat is met stembesturing. Dat kan met Google Assistent, de slimme assistent die overal in de app prominent aanwezig is. Voor telefoons waarvoor Google Assistent nog niet beschikbaar is, is de spraakbesturing iets minder uitgebreid. Dan werk je met Google Now, de oudere versie van de spraakbesturing

Je kunt Android Auto

waarmee je alleen wat eenvoudige commando’s

besturen met Google

kunt geven. Assistent is slimmer waardoor je echt

Assistent

een gesprek kunt voeren, zodat je niet (zoals bij Google Now) allerlei commando’s uit je hoofd

fieke artiest of afspeellijst je wil horen. Het kan

hoeft te leren.

even duren voor je alle commando’s voor Google Assistent uit je hoofd kent (een keer googelen

Je kunt Google Assistent overal in Android Auto

kan ook helpen!), dus misschien zit je in het begin

oproepen met het (gesproken) commando OK

heel vaak suf “Ok Google!” tegen je telefoon te

Google. Dat kan bijvoorbeeld tijdens het navige-

schreeuwen. Maar veilig autorijden is wel wat

ren. Je kunt dan iets zeggen als “breng me naar

waard, toch? Goede reis!

het dichtstbijzijnde tankstation”, of “navigeer me naar huis”. Dat kan niet alleen bij het navigeren,

Let op: als je aan de slag gaat met apk’s, is dat volledig

maar ook in alle andere schermen van Android

voor eigen verantwoordelijkheid. PC-Active en HCC

Auto. Vanuit het thuisscherm kun je bijvoorbeeld

kunnen op geen enkele manier aansprakelijk gesteld

zeggen “Speel muziek af” of zelfs welke speci-

worden voor eventuele schade.

PC-ACTIVE 299 59

ADRI WISCHMANN

ESP8266: SMART VOOR HEEL WEINIG Steeds meer mensen hebben slimme apparaten in huis. Soms moet je veel geld uitgeven om ze nog slimmer te maken, maar het kan ook met een handig stopcontact met ESP8266 van maar tien euro.

ls je naar een sciencefictionfilm zit te

pijnlijk van bewust dat al die mooie lampen en het

kijken, denk je bij menig futuristisch huis

koffiezetapparaat alleen nog maar via een app op

wellicht: “DAT wil ik ook!” Een huis dat

jouw telefoon geschakeld kunnen worden. Oma

moeite doet om het je zoveel mogelijk naar je zin

heeft geen smartphone en als ze die wel heeft,

te maken en waar heel veel dingen automatisch

moet je eerst nog de app installeren en alles

gaan, zonder dat je er over na hoef te denken.

uitleggen... niet erg handig. Speciaal daarvoor is

Bijvoorbeeld dat de lampen automatisch in het

er een ‘oma-proef’-oplossing: een super-smart

hele huis uitgeschakeld worden zodra je naar bed

stopcontact met een aan-uitknop!

gaat en de verse koffie klaar is wanneer je weer opstaat. Gelukkig is de laatste jaren de wens van

ESP8266

een ‘zelfdenkend’ huis een stuk gemakkelijker te

Iets meer dan een jaar geleden bracht de firma

realiseren. Daar waar je vroeger een gigantisch

Itead een klein blokje op de markt met daarin

systeem in je meterkast moest laten bouwen, kun

een ESP8266-micro-controller en een 220V-relais

je nu met behulp van een Raspberry Pi en wat

genaamd Sonoff (de naam zegt het al: Switch-

software (Domoticz, OpenHab, etc.) je huis een

On-Off). De firma had zijn eigen appje waarvoor

paar erg leuke trucjes leren.

je eerst een account op een server ergens in Azië moest aanmaken en dan kon je via je wifinet-

TUSSENSTEKKER

werk het relais schakelen. Rond de ESP8266 van

In plaats van de complete bedrading van je huis aan te passen, is het veel praktischer om met een

soort tussenstekker te werken die je eenvoudigweg in een stopcontact steekt en waar je vervolgens een apparaat (lamp, koffiezetapparaat, etc.) mee kunt schakelen. Dit soort apparaatjes zijn er natuurlijk al langer, meestal met een afstandbediening zodat je vanaf de bank de schemerlamp kunt schakelen, maar veel verder komen dit soort gadgets niet. Wil je meer, dan moet je een stuk dieper in de buidel tasten (tussen de € 60,- en € 100,-) en kun je via je smartphone het betreffende stopcontact schakelen. Het probleem met dit soort apparaten is dat ze niet door de ‘oma-proef’

komen. Je kent het wel: je moeder of oma komt

Niet alleen bij iTead te koop, maar ook via Banggood

een nachtje logeren en opeens wordt je je er

al voor € 8,52 te verkrijgen

WORKSHOP

ESP8266: smart voor heel weinig

Espressif is de laatste jaren een gigantische developer-community opgestaan die ervoor gezorgd heeft dat je dit chipje gewoon met een ArduinoIDE en een beetje C, Lua of Micro-Python kunt laten doen wat je maar zou willen. Toen er een maand of zes geleden een versie van de Sonoff (de S20) op de markt kwam met de vormfactor van een opsteekstekker met een knopje en een lampje (beide erg belangrijk) voor de prijs van net iets meer dan € 10,- [1], wist ik het dan ook zeker: hier gaan we veel plezier mee beleven! Met een kleine truc kun je de Sonoff S20 van nieuwe software voorzien die van dit apparaat een intelligent stopcontact maakt, waar je in de winkel makkelijk de tienvoudige prijs voor zou moeten

Je kunt ook zelf de ESPEasy-software ophalen bij

Er moet nog wel nieuwe

betalen. We maken een via je webbrowser aan

Letscontrolit [3]. Kies daar voor de zip-file met de

software op de S20

te sturen stopcontact (met een aan-uitknop voor

laatste release. Je ontvangt dan een zip-bestand

worden gezet

oma), waar een kleine webserver inzit en waarop

met alle versies. Kies de versie met ‘normal’ en

je zelfs een klein eigen programma kunt laten

‘ESP8266_1024’ in de naam. Maak een mapje aan

draaien.

op je computer (bijvoorbeeld met de naam S20)

Eerst een waarschuwing: de handelingen die

en zet het opgehaalde bestand hierin.

we hier gaan uitvoeren op de S20, zijn altijd uit

Stel de jumper van de FTDI in op 3,3 Volt en prik

de buurt van een stopcontact. Werk NOOIT met

hem in de usb-poort van je computer. Waarschijn-

een geopend apparaat dat in het stopcontact

lijk zal je computer even de driversoftware voor

zit. Voor je weet, kom je in contact met 220 Volt

deze serieel-converter van internet ophalen en

en dat kan ernstige gevolgen voor je gezondheid

dan is hij klaar voor gebruik. Vervolgens verbreek

hebben!

je de verbinding tussen de FTDI en je computer (trek de micro-usb uit de FTDI) en maak met

AAN DE SLAG

draadjes de verbinding tussen de S20 en de FTDI

Voor deze truc heb je nodig: een Sonoff-S20

zoals op de foto hieronder (GND aan GND, Vcc

(Europees model anders past hij niet in het stop-

aan Vcc, Tx aan Rx en Rx aan Tx).

contact), een FTDI (usb-serieel-converter), een usb-kabel, wat draadjes, een schroevendraaier,

misschien een soldeerboutje en natuurlijk een computer. Afhankelijk van welke versie van de S20 je hebt gekocht, zitten er één of drie schroefjes aan de achterkant (één zit er verstopt onder het kleine, Chinese garantiestickertje). Schroef hem open en trek voorzichtig de twee helften los, zodat je de printplaat kunt zien. Naast het drukknopje en het ledlampje zitten vier gaatjes op een rij die je gebruikt om een nieuw programma op de ESP8266 te zetten. Op afbeelding 2 zie je dat we er vier pinnetjes opgezet hebben (even het printplaatje losschroeven, solderen en klaar), maar met vier losse pinnetjes en even tijdens het herprogrammeren 30 seconden stevig vasthouden lukt ook. Vervolgens moet er nieuwe software [2] op de S20 worden gezet. Pak het zip-bestand uit naar de map c:\s20.

PC-ACTIVE 299 61

TRUC Nu komt er nog een truc: om de ESP8266 die in de S20 zit in de programmeerstand te krijgen, moet je zijn drukknopje indrukken terwíjl je de FTDI weer via de usb met je computer verbindt. Dan ziet de ESP8266 zodra hij spanning krijgt namelijk dat de knop tijdens het opstarten is ingedrukt en gaat hij wachten op nieuwe software. Start het flash-programma in de s20-map op je computer en kies bovenin voor het ESPEasy-bestand dat we eerder hebben opgehaald. Zet op dezelfde regel achteraan het adres: 0x00000. Kies bij instellingen voor 40MHz, DOUT, 8Mbit en 4

stopcontact steekt, zal die een eigen wifipunt de lucht in slingeren. Dus pak je smartphone, tablet of computer en stel je wifi in op het netwerk ‘ESPEasy’ en gebruik als wachtwoord ‘configesp’ (zonder de aanhalingstekens). Open je browser en je ziet een overzicht van de wifinetwerken die de S20 heeft gevonden. Kies je eigen netwerk, geef het wachtwoord in en druk op connect. De S20 zal herstarten, maar zichzelf nu verbinden met je eigen wifinetwerk. Op het scherm van je telefoon, tablet of computer verschijnt het IP-adres waaronder de S20 op je netwerk te vinden zal zijn (even opschrijven). Verbind je computer weer met je eigen wifinetwerk, open je webbrowser en typ het ip-adres in dat je zojuist hebt opgeschreven. Nu zal de S20 een mooie webpagina tevoorschijn toveren waar je van alles kunt instellen om dit apparaatje zo slim mogelijk te maken. zet SPIAutoset uit: Druk op de startknop en kijk hoe de percentages op je scherm richting 100% gaan, terwijl de nieuwe firmware je nieuwe intelligente stopcontact in schiet. Als alles goed is, verandert je startknop op je scherm in de tekst Finished en kun je de FTDI loskoppelen en de S20 weer netjes in elkaar schroeven. Een (Engelstalig) voorbeeldfilmpje vind je op Youtube [4].

INSTELLEN Je hebt nu een intelligent stopcontact met ESPEasy-firmware erop, maar dat moet je nog wel even instellen zodat hij functioneert zoals jij dat wil. Zodra je S20 voor de eerste keer in een

WORKSHOP

ESP8266: smart voor heel weinig

Allereerst kun je ervoor zorgen dat de S20 zijn

Device: Switch Input, Name: GPIO12, Enabled: aan,

klok gaat synchroniseren. Kies tools en daar-

1st GPIO: GPIO-12 (D6), Value: SW12 en druk op

na advanced en vink use NTP aan, vul bij NTP

submit en close.

Hostnaam in: nl.pool.ntp.org en bij Timezone

We zijn er bijna. Ga nu naar rules en typ de vol-

offset: 60, vink Rules aan en druk op [submit].

gende regels (die zorgen ervoor dat als de knop

Ga nu naar hardware, kies bij GPIO-LED voor

wordt ingedrukt en het stopcontact aan is, hij uit

GPIO13(D7), vink Inverse aan en druk op submit

zal gaan en andersom):

(zie afbeelding hieronder). Nu zal op de S20 het groene lampje in de drukknop gaan branden en

een soort hartslag laten zien zodra hij met wifi communiceert.

GEVORDERD Dit gedeelte is bedoeld voor de gevorderde computergebruiker, want we gaan nu wat dieper in het apparaat. We willen dat hij via wifi te schakelen is, maar hij moet ook reageren op de drukknop: ga naar devices en druk op Edit1. Geef de waarden

KLAAR! 7

Dat wil zeggen: je kunt nu met de knop op de S20 het stopcontact schakelen, maar ook via je webbrowser en het commando: http://192.168.4.1/ control?cmd=gpio,12,1 inschakelen en via http://192.168.4.1/control?cmd=gpio,12,0 uitschakelen (voor 192.168.4.1 even je eigen ip-adres intypen dat je eerder had opgeschreven).

HET BEGIN VAN… Maar dat is eigenlijk nog maar het begin… Kijk op de wiki van ESPEasy [5] hoe je dit intelligente stopcontact kunt programmeren. Bijvoorbeeld als een timer voor het opladen van je telefoon die iedere keer wanneer je de knop indrukt, drie uur de stroom inschakelt in plaats van hem de hele nacht laten opladen. In je stopcontact zit nu ook MQTT-protocol en kun je via Node-red of IFTTT allerlei commando’s sturen. Koppel je S20 aan Domoticz en laat iedere dag je lampen aangaan wanneer de zon in jouw woonplaats ondergaat (dus nooit meer je tijdklokje aanpassen op herfst en winter). Laat je lampen op willekeurige tijd in- en uitschakelen wanneer je niet thuis bent of laat Alexa op jouw stemcommando de lampen schakelen. Met dit handige stopcontact voor een tientje kun je heel erg veel in zoals op onderstaande foto:

leuke dingen doen!

Device: Switch Input, Name: SWITCH, Enabled: aan, Inverse Logic: aan, 1st GPIO: GPIO-0 (D3), Value: SWITCH en druk op submit en close. Doe dit nog een keertje voor Edit2. Geef de waarden in zoals op de foto, maar dan nu:

Voor de bronnen bij dit artikel:

WWW.HCC.NL/299-60

PC-ACTIVE 299 63

SAI YAMANOOR, SRIHARI YAMANOOR EN KOEN VERVLOESEM

LUCHTKWALITEITMONITOR

BOUWEN

Met de Raspberry Pi Zero W

De luchtkwaliteit in je woning is vaak slechter dan je denkt. Krijg inzicht hierin door zelf een luchtkwaliteitmonitor te bouwen met de Raspberry Pi Zero W.

eel mensen zijn zich bewust van de lucht-

toe is. We maken daarvoor onder andere ge-

vervuiling buitenshuis, maar de luchtver-

bruik van de Raspberry Pi Zero W en de CCS811

vuiling binnenshuis kan veel erger zijn dan

VOC-sensor (Volatile Organic Compounds,

buiten. En dat terwijl we ongeveer 90% van onze

vluchtige organische stoffen waarvan sommige

tijd binnen doorbrengen.

schadelijk zijn voor de gezondheid). Andere beno-

In deze workshop leer je hoe je je eigen binnens-

digde hard- en software vind je in het kader ‘Wat

huis luchtkwaliteitmonitor bouwt, om te ontdekken

heb je nodig’. De verzamelde gegevens leveren

of de luchtkwaliteit bij jou thuis aan verbetering

een visuele aanwijzing van de luchtkwaliteit (met

Wat heb je nodig

• Raspberry Pi Zero W • Pimoroni Blinkt! ledstrip • Adafruit Perma Proto Bonnet Mini Kit • Sparkfun CCS811 VOC-sensor • Stapelbare 2×20 vrouwelijke headers • 4 × mannelijk-naar-mannelijke jumperdraden • 3D-geprinte behuizing (bronbestanden beschikbaar bij dit artikel) • Python-script (naam ccs811.py) via: magpi.cc/2zrzuXP • Google-account (voor Google Sheets) 2

De Pimoroni Blinkt! geeft een visuele aanwijzing van de luchtkwaliteit in de onmiddellijke omgeving

De gegevens die de sensor verzamelt,

De CCS811 VOC-sensor is met de

worden gelogd naar een Google Sheets-

Raspberry Pi Zero W gekoppeld via

spreadsheet via IFTTT (If This Then That)

de I²C-interface

WORKSHOP

Luchtkwaliteitmonitor bouwen met Raspberry Pi

De CCS811-sensor is verbonden met 3V3 en GND, en zijn klok- en datapinnen respectievelijk met GPIO 3 en GPIO 2 een rgb-ledstrip) en de gegevens slaan we op in

Voeg de volgende regel aan het einde van het

een Google Sheets-spreadsheet. De visuele hulp

bestand toe:

is bedoeld om mensen bewust te maken van de

dtparam=i2c_baudrate=8000

luchtkwaliteit in hun onmiddellijke omgeving, ter-

Sla de wijzigingen aan het bestand op (Ctrl+X) en

wijl de opgeslagen gegevens in de spreadsheet

herstart je Raspberry Pi.

nuttig zijn om trends te ontdekken in de luchtkwaliteit van de ruimte.

VERBIND DE SENSOR De CCS811-sensor komt met een I²C-interface en heeft een spanningsbron van 3,3 V nodig. De klok- en datapinnen van de sensor verbind je respectievelijk met de pinnen GPIO 3 en GPIO 2 (Afbeelding 3).

TEST DE SENSOR De eerste stap is om de I²C-interface in te schakelen, te verifiëren of de sensor correct is

BIBLIOTHEKEN INSTALLEREN

Deze grafiek toont de

verbonden en te controleren of de Raspberry Pi

Om gegevens van de sensor uit te lezen, moeten

waargenomen vluchtige

de sensor op de I²C-interface detecteert.

we een aantal bibliotheken (libraries) installeren:

organische stoffen over

De I²C-interface kun je inschakelen vanaf het

een periode van 24

bureaublad van de Raspberry Pi. Ga naar Menu,

pip install python-periphery requests configparser sudo apt-get install python-blinkt

selecteer Preferences en vervolgens Raspberry

We installeren de Python-periphery bibliotheek

nuttig om na te gaan of

Pi Configuration. Onder het tabbblad Interfaces

om toegang te krijgen tot de I²C-interface en

en wanneer een ruimte

schakel je de I²C-interface in.

de Python-requests bibliotheek om de sensor

ventilatie nodig heeft

Open nu de Terminal en typ:

gegevens naar een Google Sheets-spreadsheet

sudo i2cdetect –y 1

te uploaden. De bibliotheek blinkt van Pimoroni

De bovenstaande opdracht zou een opsomming

hebben we nodig om de rgb-ledstrip aan te stu-

moeten leveren van alle apparaten die met de

ren. Als je een andere rgb-led gebruikt, installeer

I²C-interface van de Raspberry Pi zijn verbonden.

dan de daarvoor benodigde bibliotheek.

Zoals je ziet in Afbeelding 5, is het adres van de

Let wel: op het moment dat we deze gadget

uur. Deze informatie is

CCS811-sensor 0x5A. Volgens de datasheet van de sensor is de CCS811 te configureren op het

adres 0x5A of 0x5B. De volgende stap is om de kloksnelheid van de I²C-interface in te stellen. We moeten de kloksnelheid van de I²C-interface aanpassen aan die van

Opsomming van alle

de sensor. Open daarvoor /boot/config.txt in de

apparaten die met de

terminal:

I²C-interface van de Pi

sudo nano /boot/config.txt

zijn verbonden

PC-ACTIVE 299 65

Visuele hulp

bouwden, waren er geen bibliotheken beschik-

STEL JE IFTTT-ACCOUNT IN

baar om gegevens van de CCS811-sensor te

We gebruiken IFTTT (If This Then That) om de

lezen. Daarom schreven we onze eigen biblio-

sensorgegevens in een spreadsheet op te slaan.

Gebruik een viltstift of een markeerstift om het effect van vluchtige organische stoffen te demonstreren. NB: de VOCsensor is niet geschikt niet om de niveaus van koolstofdioxide te meten.

theek. Adafruit Industries heeft sindsdien zijn

Als je niet bekend bent met IFTTT, lees dan dit

eigen bibliotheek gepubliceerd (pypkg.com/pypi/

artikel van de Engelse MagPi (magpi.cc/2yicr08).

adafruit-ccs811). Kies de bibliotheek die aan je

Let wel op: het Maker-kanaal heet nu de Web-

behoeften voldoet.

hooks-dienst. Om de data in een spreadsheet op te slaan,

DE SENSOR UITLEZEN

creëren we een IFTTT-applet waarbij we een

Voordat we alles in elkaar zetten, moet elke

webhook met de sensorgegevens gebruiken als

component van onze gadget getest worden, om

een trigger om een rij aan de spreadsheet toe te

te beginnen met de sensor. Om te controleren

voegen. Kopieer de sleutel van je webhook van

of de sensor werkt zoals verwacht, voeren we

de documentatiepagina van je webhooks: Your

een eenvoudige transactie met de I²C-interface

Profile > Services > Webhooks > Documentation

uit. Volgens de datasheet is het mogelijk om het

(Afbeelding 6).

hardware-id van de sensor uit register 0x20 uit te lezen. In dit geval is dat id 129 (hexadecimaal

0x81). De code voor deze gadget kun je downloaden van de GitHub-repository (magpi.cc/2zrzuXP). Ga in de Terminal naar de directory met de code. Start de Python-interpreter en voer de volgende code uit:

>>> import ccs811 >>> my_ccs811 = ccs811.CCS811(device_ address=0x5A) >>> print(my_ccs811.read_byte(0x20)) 129

Sla de sleutel op in het bestand key.ini Sla de sleutel op in een bestand met de naam key.ini met het volgende formaat:

We weten nu dat de sensor werkt, daarom gaan

[CREDENTIALS] key = YOUR_KEY

we verder met het testen van de rgb-ledstrip.

Vervang de tekst YOUR_KEY door je IFTTT-sleutel en test vervolgens of we nu een rij aan een

RGB-LEDSTRIP TESTEN

spreadsheet kunnen toevoegen.

Voor deze workshop gebruiken we de Pimoroni

config = configparser.ConfigParser() config.read(‘/home/pi/key.ini’) key = config.get(‘CREDENTIALS’, ‘key’) payload = {‘value1’: 1, ‘value2’: 2} print(URL.format(key=key)) try: response = requests.post(URL.format(key=key), json=payload) except requests.exceptions.ConnectionError as error: print(str(error)) if response.status_code == 200: print(“Success”)

Blinkt! ledstrip (magpi.cc/2yg5Mng). Pimoroni biedt een bibliotheek aan die nodig is om de rgb-ledstrip aan te sturen. Die is dan ook heel eenvoudig in ons project te integreren. Het Python-script voor het testen van de bibliotheek:

import blinkt from time import sleep while True: blinkt.set_all(255, 0 , 0) blinkt.show() sleep(1) blinkt.set_all(0, 255, 0) blinkt.show() sleep(1)

Voer dit Python-script uit en controleer of er een rij aan de spreadsheet is toegevoegd.

Als je dit script uitvoert, zouden alle leds op de

SOLDEREN EN MONTAGE

ledstrip afwisselend rood en groen moeten op-

Nu we alles gecontroleerd hebben en weten dat

lichten, met een interval van 1 seconde.

alle componenten werken, is het tijd om de sen-

WORKSHOP

Luchtkwaliteitmonitor bouwen met Raspberry Pi

sor op een printplaatje te solderen. We raden aan

schikbaar is, haalt het programma de equivalente

om de Adafruit Perma Proto Bonnet Mini Kit (mag-

koolstofdioxideniveaus en de niveaus aan vluch-

pi.cc/2yg7oxk) te gebruiken, omdat die dezelfde

tige organische stoffen (VOC) op. We gebruiken

afmetingen heeft als de Raspberry Pi Zero W. In

de VOC-niveaus om de kleur van de rgb-ledstrip

plaats van de pinheaders te gebruiken die met de

in te stellen. Als de VOC-niveaus bijvoorbeeld

kit meegeleverd zijn, raden we aan om stapel-

onder de 16 pbb bedragen, zetten we de kleur op

bare headers (magpi.cc/2yid0ag) te gebruiken.

groen; als ze hoger zijn dan 60 ppb, zetten we de

Daarmee kun je de Pimoroni Blinkt! ledstrip op de

rgb-ledstrip op rood. We gebruiken de methode

Proto Bonnet Mini Kit stapelen.

FadeInOut om een lichteffect te produceren door de helderheidsniveaus van de ledstrip aan te pas-

BEHUIZING

sen. Elke 15 minuten uploaden we bovendien een

Om een lichtbolachtig effect te realiseren, ge-

datapunt naar de Google-spreadsheet met de

bruikten we een behuizing die het licht verstrooit.

methode post_data. Als de flag ERROR van het

Wij ontwierpen een behuizing die je door een

3D-printer zou kunnen laten bouwen (Figuur 7).

ma automatisch de sensor en herinitialiseert de

We raden aan om daarvoor een wit filament te ge-

communicatie.

Voer het Python-script uit, waarna de meter groen zou moeten gloeien. Open een markeerstift of een andere stift die een geurtje heeft, en breng het naar de behuizing. Je zult merken dat de kleur van de behuizing verandert van groen tot rood. Let wel: De CCS811-sensor heeft 48 uur en minstens 20 minuten na het opstarten nodig om stabiele meetgegevens te kunnen leveren.

VOC-TRENDS IN DE SPREADSHEET Laat het apparaatje minstens 24 uur draaien en De behuizing kun je 3d-printen met de stl-bestanden

verzamel gegevens in intervallen van 15 minuten.

De sensor begon rood

in de repository van het project

Het is interessant om naar de trends te kijken en

te gloeien wanneer we

uit te vinden of je woonkamer (altijd) voldoende

een viltstift dicht bij de

ventilatie heeft.

behuizing hielden

bruiken, omdat dit het beste het licht verstrooit. De behuizing bestaat uit een bovenkant die het licht verstrooit en een kant die de Raspberry Pi Zero W bevat. De ontwerpbestanden voor de behuizing zijn te vinden in de repository van het project (magpi.cc/2zrzuXP).

ALLES SAMENBRENGEN Zodra je de Raspberry Pi Zero W, CCS811-sensor en ledstrip in de behuizing hebt gemonteerd, is het tijd om je nieuwe gadget te testen. De code bestaat uit een CCS811-klasse die alle interacties met de sensor afhandelt, zoals gegevens lezen van en schrijven naar de sensor. Als je het script draait, reset en initialiseer je de sensor. Na de initialisatie vragen we aan het statusregister of er nieuwe gegevensmonsters beschikbaar zijn. Volgens de datasheet geeft de flag DATA_READY aan of er een nieuw monster beschikbaar is.

Dit artikel komt uit het nieuwe Nederlandstalige magazine Magpi dat een introductieprijs heeft van â&#x201A;Ź 7,95 en sinds 15 maart verkrijgbaar is.

Wanneer er een nieuw monster van de sensor be-

PC-ACTIVE 299 67

SANDER VAN DER HEIDE

LEREN EN PROGRAMMEREN

MET SWIFT Swift is in drie jaar tijd één van de meest populaire programmeertalen ter wereld geworden. Het is makkelijk te leren, de mogelijkheden zijn uitgebreid en, niet onbelangrijk, het is gratis te gebruiken.

ren zijn. Vandaar dat Swift een aangepaste versie is van Objective-C en dat deze talen uiteindelijk ook te combineren zijn.

OPEN SOURCE Ook al is Swift ontworpen door Apple, het is een open source besturingssysteem, net zoals Linux. De broncode van Swift valt onder de Apache 2.0-licentie en is vrijgegeven op Github. Apple heeft er zelfs een eigen community en website voor opgezet op www.swift.org. Het doel van het project is om Swift naar meerdere platforms en toestellen over te zetten, zonder de afhankelijkheid van Objective-C van Apple. Op dit moment kan Swift gebruikt worden op een Mac of Linuxsysteem, maar het is dus niet ondenkbaar dat dit straks ook op Windows kan. Swift is voortdurend in ontwikkeling en is intussen aanbeland bij versie 4.1.

wift werd in 2014 door Apple geïntroduceerd en komt voort uit de taal Objective-C, ook ontwikkeld door Apple, wat in feite

weer een laag is over de programmeertaal C. Zoals de naam al aangeeft, is het een object-

georiënteerde programmeertaal. Dit wil zeggen dat je bepaalde gegevens in een object kan zetten, dat je alleen weer via bepaalde opdrachten kan benaderen. Objective-C is intussen al meer dan 30 jaar oud en wordt nog steeds gebruikt voor het programmeren van apps voor OSX en iOS. Aangezien deze twee besturingssystemen

zover zijn doorontwikkeld, was het nodig om

MAKKELIJK

Objective-C ook aan te passen en wat simpeler te

Swift wordt vaak omschreven als een makkelijke

maken, zodat er sneller apps mee te programme-

programmeertaal. Zeker als je de reclamefilmpjes

WORKSHOP

Leren en programmeren met Swift

zo makkelijk op een basisschool te gebruiken als je nog niets weet van programmeren, als op de universiteit wanneer je al enige ervaring hebt met andere programmeertalen. Net als Python, een andere programmeertaal waar Swift erg op lijkt, is Swift simpel opgebouwd maar heeft veel mogelijkheden. De code is makkelijk te lezen en dwingt je tot een goeie programmeerstijl. En daarnaast is er nog een factor die heel bepalend is: programmeren in Swift is leuk om te doen. Je kunt het in feite vergelijken met het leren van een vreemde taal als Engels of Frans. Het is vrij makkelijk te leren en binnen 1 of 2 lessen kun je al een paar zinnen opschrijven en ook begrijpen. Wil je echter een boek in het Frans of Engels schrijven, is er van Apple mag geloven, kan iedereen in een paar

wel wat meer nodig dan het leren van een paar

stappen al een eigen app bouwen. In werkelijk-

zinnen. Je zult er veel tijd in moeten steken en

heid ligt het toch wat gecompliceerder. Sterker

veel moeten oefenen. Het mooie van Swift is dat

nog, hoe verder je komt in Swift, hoe pittiger het

je al bezig bent in de taal waar je uiteindelijk ook

wordt en zijn er toch ook nogal wat ‘bugs’ te vin-

je programma’s in zal schrijven, in tegenstelling

den. En dan heb ik het niet over de bugs in jouw

tot een taal als Scratch, die je wel de basisbegin-

coderegels, maar in de daadwerkelijke compu-

selen van programmeren meegeeft, maar waar je

tertaal Swift. Er zijn dan ook aardig wat voor- en

uiteindelijk geen complete programma’s mee kan

tegenstanders te vinden van Swift. Het is eigenlijk

schrijven.

niet zo belangrijk om te bepalen of Swift een makkelijke of moeilijke programmeertaal is. Beter

DO YOU SPEAK ENGLISH?

is het om je af te vragen of je met Swift moet be-

Nu we het toch over taal hebben, er is toch één

ginnen als je nog niet kan programmeren, of het

basisvereiste waaraan je moet voldoen wil je

makkelijk is aan te leren en wat je er uiteindelijk

met Swift aan de slag gaan: je moet het Engels

allemaal mee kunt.

redelijk beheersen. Swift zelf is opgebouwd uit

Dat laatste is misschien nog wel het makkelijkst

functies die in het Engels zijn opgesteld. Lees het

te beantwoorden. Swift is namelijk gericht op het

volgende stukje code maar eens:

maken van apps en dan niet alleen mobiele apps, maar voor alle platforms die Apple op dit moment het goed, als je Swift onder de knie hebt, kun je

let firstMessage = “Swift is leuk.” let secondMessage= “Wat vind jij?” var message = firstMessage + secondMessage

voor een Apple Watch, Apple TV, iPhone, iPad en

Mac-computers apps maken.

println(message)

rijk is: iOS, tvOS, macOS en Watch OS. Ja, je leest

Er is ook een versie van Swift te downloaden voor Ubuntu. Swift kan namelijk ook op Linux gebruikt

Het resultaat:

worden. Het enige wat daarmee niet kan is apps maken voor de Apple-platformen, je schrijft dus

Swift is leuk. Wat vind jij?

code die draait onder Linux. De uiteindelijke uitkomst is een stukje tekst in het

GROENTJE?

Nederlands, maar de functies worden bepaald in

Als je nog nooit hebt geprogrammeerd en je

het Engels. Over het algemeen is dit goed te vol-

wilt leren programmeren, dan is Swift een prima

gen, maar houd er rekening mee dat het meeste

programmeertaal om mee te beginnen. Je hebt

studiemateriaal ook in het Engels wordt aangebo-

eigenlijk geen basiskennis nodig van programme-

den en als je op een forum vragen wilt stellen, zal

ren en de instap is heel laag. Swift is daarom net

dit vaak op een Engels forum zijn.

PC-ACTIVE 299 69

APPLE-APPARATUUR

je hier een editor om je Swift-code te schrijven,

Voordat je verdergaat om je eerste stappen met

inclusief een goeie debugger. Zo zie je heel

Swift te zetten en te leren om in Swift te program-

gemakkelijk wanneer je iets fout hebt geschreven

meren, er is één vereiste: je hebt een Mac nodig

in de code of een functie aanmaakt die niet klopt.

of in ieder geval een iPad. Linux is natuurlijk ook

Verder zijn er Swift en Object-C compilers, een

een mogelijkheid, maar dat ik raad ik je alleen

interface builder, analyse tools en verschillende

aan als je al wat verder bent met programmeren

simulators die bijvoorbeeld een iPhone op je beeldscherm tevoorschijn laten komen waar je je app op kan testen. Kortom alles wat je nodig hebt en het mooie is, het is gratis te downloaden vanaf de App Store. Nu nog een goeie handleiding of instructievideo die je de taal Swift kan uitleggen. Het web staat vol met cursussen, apps en video’s over programmeren met Swift, maar het handigste is gewoon te beginnen bij alle gereedschap die Apple ter beschikking stelt. Je kunt deze op verschillende plekken terugvinden.

IBOOKS Allereerst heeft Apple een paar heel goede e-boeken in de iBookstore geplaatst. Ze zijn gratis te downloaden. Gewoon zoeken op ‘Swift’ en dan en ook daadwerkelijk Linux-programma’s wil gaan

krijg je zeker 10 boeken voorgeschoteld die Apple

schrijven. Als je echt ook apps wil gaan maken,

over Swift heeft aangemaakt. Let daarbij goed op

zul je toch ook nog een apparaat nodig hebben

dat je een boek kiest dat past bij de versie van

waarvoor je de app maakt, bijvoorbeeld een Ap-

Swift waar jij mee gaat werken. Verder zul je ook

ple Watch, iPod Touch (een stuk goedkoper dan

boeken vinden waar ‘Teacher Guide’ bij staat, dit

een iPhone en werkt nagenoeg hetzelfde) of een

zijn de boeken die je leraar gebruikt als je ergens

Apple TV.

een Swift-cursus gaat volgen. De boeken die het meest interessant zijn, heten ‘App Development

XCODE

with Swift’ en ‘Intro to App Development with

Voor de Mac heeft Apple een ontwikkelomgeving

Swift’. De boeken zijn in het Engels geschreven,

gemaakt, XCode. Hierin bevinden zich allerlei

maar heel overzichtelijk en duidelijk opgesteld.

tools voor alles wat je nodig hebt om een app

De boeken zijn interactief en gaan al van enige

van begin tot eind te ontwikkelen. Natuurlijk vind

kennis uit, die in de vorm van meerkeuzevragen herhaaldelijk bij je getest wordt.

ITUNES U iTunes U is een iTunes-store met allerlei cursussen, inclusief cursusmateriaal als video’s, apps, pdf’s en oefeningen. Niet alleen van Apple, maar ook van universiteiten als Stanford, Yale en Harvard. Je kunt allerlei lessen volgens van talen tot en psychologie en van biologie tot informatica. En het is niet alleen gericht op leerlingen, maar ook op leraren. Zo heeft Apple een beginnerscursus onder de noemer ‘Everyone Can Code’ genaamd ‘Swift Playgrounds: Learning to code 1&2’. Met een serie video’s waarin aan de hand van praktische voorbeelden, afgewisseld met video’s over het daadwerkelijke coden, stapsgewijs wordt

WORKSHOP

Leren en programmeren met Swift

resultaat is te zien van de uitgevoerde code. Apple heeft een paar Playgrounds (playground betekent speeltuin) aangemaakt waarin je kunt uitleven op het leren programmeren met Swift code. In deze eerder al genoemde cursus ‘Swift Playgrounds: Learn to code 1 & 2’, die je vindt in iTunes U, wordt je stap voor stap wijzer gemaakt. Door het oplossen van puzzels en het aanklikIn de video’s van Learn to code worden praktische

ken van voorbepaalde codefuncties, verplaats

voorbeelden gegeven om een programmeerprincipe

je een klein wezentje genaamd Bit door allerlei

begrijpelijk uit te leggen

opdrachten. Voordat je het beseft, leer je alle basisbeginselen van Swift als commando’s,

uitgelegd hoe Swift werkt. Niet voor niets staat

functies, loops, parameters, voorwaarden, vari-

deze cursus hoog in de top 10, hij is duidelijk en

abelen, operatoren en typen. Als je allebei de

overzichtelijk opgezet. Maar let wel: volledig in het

delen hebt doorgewerkt (en dan ben je echt wel

Engels. Probeer vier of vijf video’s en je hebt snel

een paar uur zoet geweest), kun je overstappen

door of het goed te volgen is. Wil je wat dieper op

naar Playgrounds met specifieke uitdagingen. Zo

de materie ingaan en heb je al meer ervaring met

maak je met allerlei functies een kleine game,

object-georiënteerd programmeren, kijk dan eens

die nog niet helemaal af was, werkend of kun je

naar de nummer 1 van de top 10, ‘Developing iOS

wat stoeien met Augmented Reality. Het formaat

11 Apps with Swift’ van Stanford. iTunes U werkt

van deze Playgrounds, die dan ook de extensie

overigens alleen op een iOS-apparaat als een

.playground dragen, is ook te gebruiken in Xcode

iPhone of iPad.

en door externe partijen. Dat betekent dat er

SWIFT PLAYGROUNDS Het beste hebben we voor het laatst bewaard: Swift Playgrounds. Swift Playgrounds is een iPadapp waarmee je spelenderwijs leert programmeren in Swift. Het misschien een beetje verwarrend, maar Swift Playgrounds is een soort verzamelplek

Playgrounds zijn te downloaden of zelf aan te maken voor kleine apps die werken met Swift De opbouw is altijd hetzelfde: aan de linkerkant van je scherm heb je een gedeelte tekst met uitleg, daaronder een plek waar je je code kunt invoeren en rechts een live-weergave waar het

PC-ACTIVE 299 71

naast Apple ook wat Playgrounds zijn te vinden voor bijvoorbeeld leraren die het leuk vinden om een opdracht met hun studenten te delen. Je kunt namelijk een Playground delen via een link. Het leuke is dat bedrijven als Sphero, Lego en Parrot de Playgrounds gebruiken als formaat om hun robots te programmeren. Deze vind je dan ook terug in de app. Ook als je niet van plan bent om apps te gaan ontwikkelen is Swift in combinatie met Playgrounds enorm leerzaam en leuk en daarom een enorme aanrader.

VERDER OP HET WEB

Voor Lego Mindstorm is er ook een Playground, waarin

Nu Swift in 3 jaar tijd enorm populair is geworden,

wordt uitgelegd hoe je de functies kunt programmeren

springen steeds meer cursuswebsites op de

en waarmee je je eigen creaties kunt bedienen

Swifttrein. De populaire site http://lynda.com heeft zelfs meerdere cursussen door verschillende

opdrachten, kun je terecht bij http://iosacademie.

instructeurs en op verschillende niveaus. Verder

nl en http://everlearn.nl. Wie serieus een jaar opzij

zijn er apps als Coursera, Udacity en Udemy die

wil zetten om het onderste uit de kan te halen,

hetzelfde doen. Wil je liever een leraar die in het

kan terecht bij de Hogeschool van Arnhem en

Nederlands uitlegt via video’s en Nederlandse

Nijmegen die zowel bacheloropleidingen als kortere beroepscursussen aanbieden onder het “iedereen kan programmeren”-programma van Apple. Het Ichthus Lyceum in Haarlem biedt deze cursussen voor scholieren aan. Genoeg links en plekken dus waar je aan de slag kan met Swift. En zoals je hebt gelezen, kun je heel makkelijk zelf je instapniveau bepalen. Wie weet heb jij binnen een paar weken ook jouw eerste iOS-app gemaakt. In de volgende PC-Active vind je hierover meer informatie.

Woordenlijst • Apache licentie - licentie voor open source software die gebruikers toestaat de software te gebruiken voor elk doel, te wijzigen of opnieuw te verspreiden. • Code - de leesbare tekst die in een programmeertaal is geschreven. • Compiler - verwerkingsprogramma dat een programma in een hogere programmeertaal (zoals Swift) vertaalt naar een lagere programmeertaal, meestal een assembleertaal of machinecode. • Debugger - onderdeel van een editor die alle fouten in je code zichtbaar maakt.

• Git - houdt veranderingen bij van de verschillende versies van software. • Github - website, de hub, waar verschillende gits te vinden zijn. Vanwege de mogelijkheid hier als een gemeenschap gebruik van te maken zijn hier veel open source projecten te vinden. • iOS - besturingssysteem voor iPhone en iPad. • Open Source - filosofie waarbij de broncode van software vrij beschikbaar is, zodat iedere enthousiaste programmeur toevoegingen of

verbeteringen kan aanbrengen. • OSX - versie 10 van Apples besturingssysteem. Inmiddels is Apple weer overgestapt op de naam macOS. • Syntax - grammatica van de programmeertaal, met daarin de opbouw, volgorde, functies en codes die worden gehanteerd bij het invoeren van de instructies. • Ubuntu - is een linuxdistributie, ofwel een versie van Linux, aangevuld met extra software zoals een installatieprogramma.

7x Toeractief

€ 46,30

voor slechts

DE MOOISTE ROUTES, DE LEUKSTE TIJD

+ Routeboekje:

6 wandelen fietsroutes

Tussen de heideschapen

NUMMER 2 / APRIL - MEI 2018 / € 7,70 / WWW.TOERACTIEF.NL

NUMMER 1 / FEBRUARI - MAART 2018 / € 7,70 / WWW.TOERACTIEF.NL

in het Drents-Friese Wold

Winterwonderland

rondom ‘s-Heerenberg

Idyllisch wandelen

in Warmond

Kasteel, tabak en landgoederen

in Amerongen

NUMMER 1 / FEBRUARI - MAART 2018

EN OOK: OP BEZOEK IN DE DUINEN • WANDELEN TUSSEN DE HUNEBEDDEN • FIETSEN LANGS DE MARK

Word abonnee of geef cadeau!

Genieten in de

kleurrijke Bollenstreek

Voel de

lentekriebels

rondom Zeewolde

boekje Inclusief route atie Productinform ur Cultuur en natu rtages Sfeervolle repo

EN OOK: 5OO JAAR GROTE KERK ALKMAAR • KONINKLIJK ORANJEWOUD • ONTDEK DE SPRENGEN

Ga snel naar toeractief.nl e-mail naar abonnement@bcm.nl of bel 085-7600237

(ma-vrij, 8.30-12.30 uur, lokaal tarief)

Volg ons op

en schrijf je in voor de nieuwsbrief op www.toeractief.nl

DIT IS HCC HCC is dé ontmoetingsplaats voor iedereen met interesse in de digitale wereld. Als lid word je automatisch ingedeeld bij een Regio en kun je je gratis* aanmelden bij één van de Interessegroepen, zoals Apple, Windows, 3D of beleggen. Onze groeperingen organiseren regelmatig bijeenkomsten en cursussen en daarnaast wordt er informatie geboden via de verschillende websites en nieuwsbrieven. Meld je aan via mijn.hcc.nl * De Interessegroepen drones en genealogie vragen een aanvullend bedrag

APPLE

Eerste hulp bij ongelukken, maar ook

geoefend dronepiloot en wil je samen

Haal meer uit je iPad, iPhone, Apple

ondersteuning om het meeste uit je

vliegen met andere enthousiastelingen?

Watch en Mac met de tiplijsten van

Windows-computer te halen.

Sluit je dan aan bij HCC!drones.

voor HCC-leden via de Vraagbaak, hcc-

BELEGGEN

ROBOTICA

forums.nl en op de inloopavonden.

Kopen of juist verkopen? Aandelen

Weet jij hoe de Marsrover over Mars

of obligaties? HCC!beleggen wisselt

kan bewegen of wat de toekomst is van

SENIORENACADEMIE

kennis en ervaring uit op het gebied

stofzuigerrobots? Zelf je eigen robot

De samenleving digitaliseert steeds

van software, elektronische koersvoor-

bouwen en programmeren? HCC!robo-

meer en dat is voor veel senioren niet

ziening en andere diensten voor het

tica houdt zich bezig met het ontwik-

eenvoudig. HCC!seniorenacademie

beleggen met de computer.

kelen, ontwerpen, programmeren en

HCC!apple. Tevens gratis ondersteuning

biedt daarom voorlichting en onder-

bouwen van elektronica en mechatroni-

steuning in de digitale wereld door het

ca, toegepast op robots.

geven van gerichte informatie en trainingen. Het is met name bedoeld voor

MODELBAANAUTOMATISERING

computergebruikers die zichzelf als een

Al sinds 1978 houdt HCC!modelbaan-

beginner zien en nog jong van geest

automatisering zich bezig met het

zijn, maar ook gevorderde computerge-

besturen van (treinen, seinen en wissels

bruikers kunnen hun kennis uitbreiden.

3D 3D-printen is de nieuwe revolutie! HCC!3D speelt hier op in en houdt zich bezig met printen van voorwerpen en alles daaromheen, zoals zelf 3D-ontwer-

HET ANTWOORD IS HCC!

op) modelbanen met behulp van de computer. Naast het eigen HCC!msysteem ondersteunen we ook andere nieuwe digitale systemen en staan (vaak ook beginnende) gebruikers met raad en daad bij.

FLIGHTSIMULATOR

pen maken in SketchUp.

DRONES

HCC!flightsimulator brengt mensen

WINDOWS

Je ziet ze steeds vaker vliegen: drones.

samen die zich bezighouden met de

Alles over het meest gebruikte bestu-

Ben je benieuwd of deze heel populaire

vele uiteenlopende facetten van het

ringssysteem Windows van Microsoft.

hobby iets voor jou is? Of ben je al een

simulatorvliegen op de computer.

HCC

Interessegroepen

GENEALOGIE

DIGIMEDIA

opensource-software of besturings-

Wil je erachter komen wie jouw voor-

Wil je graag weten hoe je meer uit je

systeem knutselen, of dat willen leren.

ouders zijn, waar ze vandaan kwamen

computer kunt halen? Ben je creatief,

Waarom iets werkt, is voor ons net zo

en wat ze deden? Word dan lid van

houd je van fotografie, muziek, video(-

belangrijk als hoe het werkt. Onze leden

HCC!genealogie. Wie weet kom je er-

bewerking) en internet? Dan is HCC!

gebruiken meestal vrije besturings

achter dat je eigenlijk een afstammeling

digimedia echt iets voor jou!

systemen zoals Linux en BSD-varianten, maar ook commerciële varianten.

bent van een beroemdheid!

ECS POSTZEGEL

HCC!ecs ondersteunt HCC-leden die

PROGRAMMEREN

Ben je een liefhebber van filatelie? Wij

het besturingssysteem eCS (eCom-

HCC!programmeren ondersteunt

bevorderen het gebruik van de compu-

Station) of OS/2 gebruiken of willen

iedereen die zelf software wil maken.

ter bij het verzamelen van postzegels,

gaan gebruiken. Ook organiseert deze

Er is bijzonder veel kennis aanwezig

onder andere door het ontwikkelen van

Interessegroep regelmatig lezingen en

over de programmeertalen C (en alle

postzegelprogramma’s en het versprei-

demonstraties.

varianten daarop) en Pascal (en alle

den van catalogusbestanden onder

varianten daarop). En zo kun je ook veel

FORTH

leren over het aanpassen van websites

HCC!forth houdt zich bezig met de

die gebaseerd zijn op een content-ma-

ARTIFICIËLE INTELLIGENTIE

programmeeromgeving Forth, in

nagement systeem, zoals Joomla en

Wil je weten wat een computer ‘slim’

de breedste zin. Zo levert deze

Drupal, die zijn gebaseerd op PHP.

maakt? Worden robots in de toekomst

Interessegroep voor bijvoorbeeld de

echt intelligenter dan de mens? HCC!ai

AVR-microcontrollers goed gedocu

RETRO

fungeert als een platform voor het uitwis-

menteerde ontwikkelomgevingen.

HCC!retro richt zich op het gebruik van

onze leden.

retro-hardware en dan met name New-

selen van kennis en ervaringen op het gebied van artificiële intelligentie, vooral

GAMES

Brain, Amstrad, Schneider en Sinclair.

voor niet-professionele en semi-professi-

HCC!games houdt je op de hoogte van

Daarbij komt zowel de software als de

onele geïnteresseerden.

alle ontwikkelingen op het gebied van

hardware aan bod. Deze Interessegroep

gaming. Speel mee met Call of Duty of

kent leden die zich op alle mogelijke

COMMODORE

Starcraft, single player of multi player.

niveaus met retro-computers bezighou-

Vroeger ook een Commodore, Amiga,

Voor elke gamer is er wat te vinden!

den en is dus ook voor beginners. Er zijn meerdere bijeenkomsten per jaar,

MSX of Atari gehad? Het doel van HCC!commodore is om gebruikers, liefheb-

MSX

bers en verzamelaars bij elkaar te bren-

HCC!msx richt zich naast het werken

gen. Onze zeer actieve leden houden

met de MSX-computer, ook op onder-

TRAINSIM

zich niet alleen bezig met retrogamen,

steuning bij het gebruik van software

Zelf met moderne of nostalgische

maar ook met hardwareinnovatie.

en hardware voor de MSX. Bovendien

treinen rijden en prachtige trajecten

organiseren wij zelf elk jaar een aantal

bouwen? De leden van HCC!trainsim

COMPUSERS

bijeenkomsten en zijn wij daarnaast

wisselen kennis, ervaring en hulp uit, om

HCC!compusers heeft verschillende

aanwezig op verschillende MSX-events.

van achter je computer met moderne

waar iedereen elkaar kan ontmoeten.

software een virtuele trein te besturen.

platforms en organiseert jaarlijks verschillende CompUfairs en de Mega-

OPENSOURCE

Verder geeft HCC!trainsim ondersteu-

CompUfair en is uitgever van het blad

HCC!opensource is er voor mensen die

ning aan leden die gebruikmaken van

SoftwareBus.

graag ‘onder de motorkap’ van hun

een treinsimulatorprogramma.

PC-ACTIVE 299 75

MAIKEL DIJKHUIZEN

de test

DE BESTE VIDEOBEWERKINGSAPPS

Smartphonecameraâ&#x20AC;&#x2122;s zijn anno 2018 goed genoeg om hoogstaande filmpjes mee te maken. Welke apps kun je hiervoor het beste gebruiken? 76

REVIEW

Videobewerkingapps

APRIL / MEI

2018

Minifilm maken

Bezitters van een iPhone of iPad hebben

Eenvoudige videobewerker

veel baat bij iMovie. Deze app uit de

Premiere Clip is het mobiele broertje van

gelikte minifilms te maken. Na installatie

stal van Apple sluit naadloos aan bij

de populaire videobewerkingssoftware

selecteer je een thema voor je video,

diverse hardware van deze Amerikaanse

Premiere Elements en kent voornamelijk

bijvoorbeeld winter, liefde, dansen, geluk

fabrikant. Zo deel je video’s bijvoorbeeld

eenvoudige bewerkingsgereedschap-

of huisdieren. Vervolgens geef je aan

rechtstreeks met een Apple TV. Verder

pen. Heb je een Adobe-account, dan heb

welke videoclips je in de korte film wilt

maak je de montage gemakkelijk af op

je ook toegang tot de app, zodat je jouw

gebruiken. Na het kiezen van een ge-

een ander iOS-toestel of Mac. Wie geen

videofragmenten eenvoudig toevoegt.

schikte soundtrack, stel je de filmlengte

zin heeft om een film handmatig te mon-

Naast het geheugen van het mobiele

in en typ je een titel. Dat is alles. Magis-

teren, kiest een trailersjabloon. Je hoeft

toestel, haal je eventueel ook videobe-

to creëert automatisch de film en laat

dan alleen nog maar de gewenste video-

standen op bij Dropbox of Adobe Crea-

weten wanneer die klaar is. Het is helaas

clips aan te wijzen, waarna iMovie een

tieve Cloud. Je kort je video’s naar eigen

niet mogelijk om het resultaat vooraf te

kant-en-klare montage voorschotelt. Je

inzicht in, maar je kunt dit ook uitbeste-

bekijken. Verder kun je ook geen eigen

kunt ook zelf de gewenste overgangen,

den. De app genereert dan op basis van

overgangen of filters toevoegen. Magisto

filters en soundtracks selecteren. Het

de geselecteerde videoclips automatisch

is dan ook vooral bedoeld voor mensen

resultaat kun je eventueel rechtstreeks

een afgewerkte film. Kies je voor de vrije

die nauwelijks tijd in de montage willen

publiceren op YouTube of Facebook.

vorm, dan pas je belichting, contrast,

steken. De installatie van deze simpele

Afgeronde films kun je bovendien ook via

soundtrack en filter naar eigen inzicht

videobewerkingsapp kost niets, al zijn

Mail en Berichten verspreiden. Fijn is dat

aan. Je kunt de video vertragen als je bij-

niet alle functies voor niet-betalende ge-

iMovie in iOS integreert, zodat je deze

voorbeeld actiemomenten in slow motion

bruikers beschikbaar. Zo kun je de volg-

videobewerker direct vanuit de stan-

wilt tonen. Minpunten zijn het gebrek aan

orde van videofragmenten bijvoorbeeld

daard Foto’s-app oproept. Houd er reke-

overgangen en rotatiemogelijkheden. Het

niet aanpassen of films lokaal opslaan.

ning mee dat iMovie nogal veel opslag-

resultaat publiceer je eventueel recht-

Slordig is dat deze app de Nederlandse

capaciteit opeist, namelijk zo’n 700 MB.

streeks op YouTube of Twitter.

en Engelse taal door elkaar gebruikt.

iMovie

Adobe Premiere Clip

Magisto

Systeemeisen: iOS 9.3+

Systeemeisen: Android 4.4+, iOS 8.1+

Systeemeisen: Android, iOS 10.0+

Taal: Nederlands

Taal: Nederlands, Engels

Prijs: Gratis

Voor iPhone en iPad

Magisto is bij uitstek geschikt om vlot

PC-ACTIVE 299 77

Apple Clips Naast de besproken mobiele videobewerker iMovie heeft Apple met Clips nog een videobewerkingsapp in zijn portfolio. Clips is vooral bedoeld om grappige selfiefilmpjes op te nemen, waarbij je je gezicht voorziet van leuke smileys en stickers. Ook kun je filters en tekstlabels toevoegen, waarna je het resultaat via verschillende kanalen kunt delen.

APRIL / MEI

2018

Laagdrempelige alleskunner

Veel gereedschappen Serieuze videobewerker Veruit de meeste videobewerkings-

Camerafabrikant GoPro heeft met Quik

apps zijn voornamelijk bedoeld om in

Vergeleken met andere mobiele video

zijn eigen app om snel kant-en-klare

rap tempo korte filmpjes te creëren. De

bewerkers is het Engelstalige KineMaster

filmpjes in elkaar te flansen. Uiteraard

makers van VivaVideo gooien het over

een vreemde eend in de bijt. De gebruiks

accepteert de app videobestanden van

een andere boeg, want deze Engels

omgeving oogt nogal druk, omdat alle ge-

GoPro-camera’s, maar ook voor smart-

talige app heeft voor mobiele begrippen

reedschappen in één bewerkingspaneel

phone-filmpjes is er ondersteuning.

veel montagegereedschappen in huis.

zijn gepropt. Opvallend is dat je de video

Via de HiLights-functie stip je eerst de

Zo dupliceer je videoclips of splits je een

bewerker alleen in landschapsmodus

leukste fragmenten aan, waarna Quik zijn

fragment in twee delen. Leuk is dat je de

kunt gebruiken. Toegevoegde videoclips

best doet om er een mooi geheel van

weergave ook kunt vertragen of juist ver-

verschijnen in een tijdlijn, waaraan je via

te maken. Je kunt hiervoor kiezen uit 26

snellen. Het aantal beschikbare effecten

het plusteken stijlvolle 3d-overgangen

thema’s. De app reikt je behoorlijk veel

is bovendien indrukwekkend. Ook filters,

toevoegt. Naast gebruikelijke functies als

gereedschappen aan om filmpjes naar je

thema’s, soundtracks en overgangen zijn

trimmen, inkorten, roteren en kleurcorrec-

hand te zetten. Zo voeg je titels toe, kort

in overvloed beschikbaar. Er is ook een

ties, heeft KineMaster de nodige extra’s

je fragmenten in, roteer je het beeld en

betaalde versie van VivaVideo, waarbij

in huis. Zo kun je bijvoorbeeld gezichten

pas je de snelheid aan. Bij staande film-

je geen last hebt van advertenties en

blurren en grappige stickers en hand-

pjes snijd je eenvoudig de zwarte randen

video’s in full hd kunt bewaren. Daarnaast

geschreven teksten toevoegen. Groot

aan de zijkant weg. Quik biedt enkele

pas je de waarden voor helderheid,

voordeel is dat je de laatste wijziging altijd

eigen soundtracks aan, maar je kunt ook

contrast, kleurverzadiging, scherpte en

weer ongedaan kunt maken. Wie aan

een eigen nummer te kiezen. Dit is één

kleurtinten handmatig aan. Dit werkt

het standaardaanbod niet genoeg heeft,

van de weinige mobiele videobewerkers

via verticale schuifknoppen, waarbij het

downloadt extra filters, thema’s en over-

waarbij je de beeldverhoudingen kunt

voorbeeldvenster direct de wijzigingen

gangen. Houd er wel rekening mee dat

aanpassen. Je deelt je video via social

laat zien. Je betaalt voor dit zogeheten

veel downloads een premium-abonne-

media of slaat het bestand lokaal op.

VIP-abonnement € 12,99 per jaar.

ment vereisen. Dat kost € 45,99 per jaar.

Quik

VivaVideo

KineMaster

Systeemeisen: Android 5.0+, iOS 10.0+

Systeemeisen: Android 4.0.3+, iOS 9.0+

Systeemeisen: Android 4.1+, iOS 9.3+

Taal: Nederlands

Taal: Engels

Prijs: Gratis

COLUMN

Marc Hijink

De laat-maar-doener De doe-hetzelver in mij is vervangen door de laatmaar-doener

Eigenlijk kan het niet meer. Er staat een iMac

want er valt nog weinig te fixen aan de meeste

van negen jaar oud op mijn bureau. Hij draait

elektronica. Dat geldt zelfs voor de gedroomde

nog MacOS High Sierra, de meest recente versie,

opvolger van mijn bejaarde iMac. De donkergrijze

maar de houdbaarheidsdatum is verstreken.

iMac Pro (verkrijgbaar in configuraties tussen de

Ondanks de SSD die ik erin liet zetten, wordt dit

5.000 en 15.000 euro - bent u daar nog?) kreeg

museumstuk kortademig zodra er echt gewerkt

een dikke onvoldoende voor repareerbaarheid.

moet worden.

Ik zou natuurlijk mijn eigen, flexibele Hackintosh kunnen bouwen (eigen hardware met MacOS),

U leest het goed: liet zetten. Ik ben opgehouden

maar dat mag niet van Apple.

zelf met hardware te prutsen. De doe-het-zelver

Dat is meteen een goede smoes om me zelf niet

in mij is vervangen door de laat-maar-doener.

te hoeven verdiepen in een mooi doe-het-zelf

Geheugen bijprikken gaat prima en ik heb in een

project.

wilde bui ook wel eens een batterij vervangen. Voor de andere klusjes huur ik liever een expert

In iFixits teardown-video’s zie je hoe computers

in. Met garantie, graag.

veranderd zijn in hermetisch afgesloten aluminium dozen, vol lijm en plakstrips. Er valt bar weinig

Van nature ben ik een uit-elkaar-schroever.

te schroeven of te upgraden. Sterker nog: onze

Iemand die apparaten uit elkaar haalt en dan

apparatuur wordt achteraf door de fabrikant

de moed opgeeft. Ik had als jongetje een sterke

gedowngraded en daar heb je als eigenaar niets

voorkeur voor bandrecorders, die ik in een

over te zeggen. Denk aan die rare actie van Apple

middagje veranderde in een stapeltje onderdelen.

om bij iPhones met oudere batterijen, ongevraagd

Om ze terug te toveren in bandrecorders ontbrak

de processorsnelheid te halveren.

me het geduld. Probeerde ik het toch, dan bleef er altijd een schroefje over.

Ook pc’s worden teruggeschroefd zonder dat je erom vraagt: vrijwel alle Intel-chips hebben een

Misschien dat ik daarom zo graag de

kwetsbaarheid waardoor de processor een snel

uitelkaarschroef-video’s van iFixit.com bekijk,

trucje met het geheugen, speculative execution,

de site die alle elektronica beoordeelt op hun

niet meer veilig kan toepassen. Spectre en

repareerbaarheid. In koele close-ups worden

Meltdown heten deze fouten, het zijn blunders

de ingewanden van computers, tablets en

die al jarenlang in onze desktops en laptops

smartphones ontleed. Het heeft iets van een

sluimeren. De oplossing maakt je computer trager

lijkschouwing, zoals dat beroemde schilderij van

– zeker oude beestjes als de mijne.

Rembrandt van Rijn: De anatomische les van Dr.

Nog vervelender is het dat Intel met de eerste

Nicolaes Tulp.

Meltdown-patches de plank mis sloeg en computers juist instabieler maakte. Zelf bij ’s

Laatst stond ik in de computerwinkel met een

werelds grootste chipmaker blijft wel eens een

professioneel gereedschapssetje van iFixit in

schroefje over.

handen, compleet met zuignappen en anti statische polsbandjes. Ik heb het niet gekocht,

Marc Hijink – tech-journalist

PC-ACTIVE 299 79

DOOR: ROB ESVELT , TON VAN DE KRAAN EN HANS VAN KLEEF

HCC INFORMEERT Jubileumspelden, enquête PC-Active, bericht van het Hoofdbestuur en HCC!expo Op deze pagina’s vind je informatie over de uitreiking van de Jubileumspeldjes, de jaar lijkse PC-Active lezersenquête, bericht van het Hoofdbestuur en de HCC!expo op 12 mei.

Jubilarissen

anwege het 40-jarig bestaan van HCC zijn er de afgelopen tijd in het hele land en ook in Vlaanderen jubileumbij-

eenkomsten georganiseerd. Hierbij werden de aanwezigen niet alleen getrakteerd op een lekker kopje koffie (of thee) en een stuk taart, ook kregen degenen die 10, 20, 30 of maar liefst 40 jaar HCC-lid zijn, een jubileumspeldje uitgereikt. De meeste jubileumbijeenkomsten werden massaal bezocht en de jubilarissen waren terecht blij dat ze werden geëerd met hun jarenlange lidmaatschap. We willen alle jubilarissen nogmaals van harte feliciteren met hun jubileum. Bovendien werd tijdens deze jubileumbijeenkomsten ook vaak een presentatie gegeven in het kader van het seizoensthema Fotograferen met je smartphone. In veel gevallen volgde ook een workshop waarbij je zelf aan de gang kon gaan met wat je geleerd had van de presentatie.

PC-ACTIVE FEB / MAART 2018

EDITIE 298 FEB / MAART

Het antwoord op al je

S, VIDEOMONTAGE I WINDOWS

zodat we het blad nog beter kunnen maken. Iedereen die de enquête

SPECIAL

2018 € 5,05

Test: budget- & camerasmar tphones 50 25 fotografietips voor je smartphone 56 Video monteren in Windo ws 10 64

BACK-UP JE SYSTEEM Straks niet meer in W10? 18 STARTEN MET SCRATCH Zelf programmeren

MEER SCHIJFRUIMTE Met OneDrive-on-demand 35

PHONES, 25 FOTOGRAFIETIP

dan de enquête in via www.hcc.nl/lezersenquete en geef je mening,

digitale vragen

SMARTPHONE FOTOGRAFIE

FRISSE WIND(OWS) Wis opstartprogramma’s

SPECIAL: BUDGET- EN CAMERASMART

vindt. Heb je wensen, complimenten en/of opbouwende kritiek? Vul

IDEEEN EN PLANNEN Vastleggen in Onenote

TOOLWIZ TIME FREEZE Lekker experimenteren

MEER CONTROLE Opslaglocaties aanpassen 22 VIRTUELE PC INSTALLER EN Windows for Workgroups 3.11 92 3D-HOLOGRAM Maak hem zelf!

XP ACTIVEREN I GAMECONSOLE BOUWEN

bovendien kans op een leuke prijs: de Nest Cam IQ t.w.v. € 179,-.

BIJ

SMARTPHONEFOTOGRAFIE

Beste lezer, ook dit jaar willen we graag weten wat je van PC-Active

invult en zijn (e-mail)adres en/of telefoonnummer achterlaat, maakt

EDITIE 298

VUL DE LEZERSENQUÊTE VAN PC-ACTIVE IN

IS AT AM ERIN GR SHC RZEK DA TOVE

Activeren kan gewoon! WINDOWS XP OUD?

Zelf gameconsole bouwen RASPBERRY PI

HCC

FLEXIBEL PROGRAMMEREN MET

PCA298_Cover.indd

HCC!FORTH

Gratis bij autoverzekering DASHCAM

48+97

12-01-18 10:34

LEZERS ENQUETE GEEF JE MENING!

HCC

Jubileumspelden, enquête PC-Active, bericht van het Hoofdbestuur en HCC!expo

VAN HET HOOFDBESTUUR Enthousiast Daar zat ik dan, met een kopje koffie en een stuk taart op schoot in een lokaal gevuld met enthousiaste HCC-leden die ook allemaal in afwachting waren van het moment dat zíj eens het middelpunt zouden zijn van een bijeenkomst. De meesten zijn net als ik inmiddels de zestig jaar ruimschoots gepasseerd, maar toch waren er hier en daar ook wel leden die de 40 nog moeten passeren. Na een korte, maar gemeende toespraak van de voorzitter van de regio was het moment daar: als eerste een lid dat zijn 40 jaar lidmaatschap beloond zag worden met een speld met 40 erop. Je kon merken dat hij er toch mee vereerd was, ondanks alle perikelen die er de afgelopen jaren binnen HCC geweest zijn. Vervolgens de overige jubilarissen, je hoorde het geroezemoes langzaam steeds luider worden. Gewoon een goede zet van HCC om haar trouwe leden ook eens in het zonnetje te zetten. Dat er aansluitend een presentatie over het fotograferen met de smartphone werd gegeven, werd door allen als zeer nuttig beschouwd, gelet op het applaus wat de presentator ten deel viel. Kortom een zeer geslaagde regiobijeenkomst, waarvan het uiteindelijke resultaat pas in de toekomst duidelijk zal worden. rechts, Jope Welter

Jope Welter Lid Hoofdbestuur, portefeuille Regio’s

HCC!EXPO 12 MEI 2018 Op 12 mei vindt in het Beatrix-ge-

monstraties geven op het gebied van

gelegenheid om andere leden weer

bouw van de Jaarbeurs in Utrecht de

onder andere Windows, Apple, 3D-prin-

eens te ontmoeten. De komende tijd

HCC!expo plaats. Dit grote, landelijke

ten en drones. Ook kun je als HCC-lid

houden we je onder andere via www.

HCC-event is voor iedereen gratis

goedkoop producten aanschaffen en

hccexpo.nl op de hoogte van deze

toegankelijk, dus neem gerust iemand

worden de winnaars bekengemaakt

speciale HCC-dag die jij als HCC-lid

mee die (nog) geen HCC-lid is. Op

van wedstrijden die Interessegroepen

natuurlijk niet wilt missen, dus kijk

deze dag zullen onder meer diverse

organiseren in het kader van het jubi-

regelmatig op deze site en zet deze

Interessegroepen workshops en de-

leumjaar. Bovendien is het een goede

datum alvast in je agenda!

PC-ACTIVE 299 81

BERT VAN DIJK, VRIJWILLIGER APPLE.HCC.NL

BEAMERS BELICHT Met een beamer kun je een beeld heel groot projecteren. Maar hoe goed is dat beeld dan eigenlijk?

en beetje beamer kan een beeld van zo’n

de W1700-beamer ontstaat via een pixel shif-

twee meter of groter weergeven. Vergeleken

ting-techniek, waardoor elk full-hd beeldpunt drie

met lcd- of oled-tv’s van dit formaat zijn ze

keer herhaald wordt.

goedkoper, maar wat is de weergegeven kwaliteit? We bekijken daarom drie Benq-beamers: de

MODELLEN

nieuwste 4K HDR-beamer en twee goedkopere

De goedkoopste TH671ST-beamer van circa €

full-hd beamers die voor film- en sportliefhebbers

649,- heeft geen RGBRGB-kleurenwiel, waardoor

en voor gamers interessant (kunnen) zijn.

de kleuren iets minder natuurlijk zijn, maar er ook meer licht wordt doorgelaten. Samen met de

HOE WERKEN BEAMERS?

lichtsensor geeft deze beamer ook in verlichte

Alle beamers werken met een DLP-chip, waarbij

ruimtes automatisch genoeg licht voor een helder

het licht door heel veel kleine spiegeltjes weer-

gekleurd beeld en doe je langer met de lamp.

kaatst wordt door de lens. Als het spiegeltje

Ook kun je deze beamer gemakkelijker overal

kantelt, ontstaat er een zwart beeldpunt. Ons oog

gebruiken door het lagere gewicht en de korte

ziet heel veel verschillende kleuren via een snel

projectieafstand.

draaiend kleurenwiel en het snel kantelen van de

De iets grotere W1120-beamer is zo’n € 150

spiegeltjes (zie afbeelding 1). De 4K-resolutie van

duurder. Een groot voordeel van deze beamer is de lens shift, waardoor je deze beamer ook iets

schuin kunt opstellen voor het scherm. Mooie extra’s zijn het hogere contrast, de zwaardere speaker en het lagere geluidsniveau.

4K HDR-BEAMER VEEL BETER? Via de AppleTV 4K en een Macbook Pro zijn ook de TH671ST en de W1700 uitgebreid met elkaar vergeleken. Op het testscherm waren de kleinste letters bij de 4K-beamer net iets scherper. Om überhaupt nog een verschil te zien tussen 4K en full-hd, moet je bij een 100inch-scherm niet verder weg zitten dan vier meter (zie ook afbeelding 2). In de tabel kun je trouwens ook gemakkelijk zien dat bij de kleinere tv-schermen bijna iedereen

Kleine spiegeltjes in de DLP-chip weerkaatsten het

te ver van het scherm af zit om nog profijt te

gekleurde licht

hebben van de 4K-resolutie. De beste kijkafstand

REVIEW

BESTE KOOP APRIL / MEI

APRIL / MEI

2018

TH671ST

W1120

W1700

Resolutie

1920 x 1080

3840 x 2160

Lichtsterkte

3000 lumen

2200 lumen

Natuurlijke kleuren

92% Rec.709

96% Rec. 709

96% Rec.709

Contrast ratio

10.000:1

15:000:1

10.000:1

Projectieafstand bij 2,5 meter

1,5 m

2,5 m

3,25 m

Afmetingen (mm)

296 x 120 x 224

380 x 121 x 277

353 x 135 x 272

Gewicht

2,7 kg

3,3 kg

4,2 kg

Geluid in eco-stand

29 dB

27 dB

29 dB

Gebruiksduur lamp (Smart Eco)

10.000 uur

7.000 uur

8.000 uur

Prijs (circa)

€ 649

€ 799

€ 1499

Plus- en minpunten

+ compacte lichte beamer + automatische lichtinstelling + 100inch-beeld op 1,5m - minder vol geluid - gammele hoogte-instelling

+ lens shift voor schuine opstelling + zeer hoge beeldkwaliteit + laagste geluidsniveau + verlichte luxe afstands bediening - 100inch-beeld vanaf 2,5m

+ zeer helder HDR-beeld in minder verlichte ruimtes + verlichte luxe afstands bediening - 1 00inch-beeld vanaf 3,25m -g een lens shift voor schuine opstelling - l ichte rand om projectiebeeld

BenQ-beamer

Beamers belicht

Specificaties

is minimaal 1,5x de breedte van het scherm. Een

geluid via de ingebouwde speaker. In de praktijk

100inch-scherm is 220 cm. breed, waardoor je dus

is dit vaak niet zo belangrijk, omdat je bij alle drie

niet dichterbij dan 3,3 meter van het scherm moet

beamers een goede geluidsset kunt aansluiten

gaan zitten.

via de geluidsuitgang.

Bij het gamen waren de beelden van de 4Kbeamer net iets mooier en vloeiender. Fijn is dat

4K-BEAMER OF OLED-TV?

je in elke modus apart via geavanceerde instellin-

Zelfs de allerduurste beamers halen niet de

gen de fast mode kunt inschakelen. De goed-

kleurenrijkdom en goede contrasten van

koopste beamer had duidelijk een minder vol

oled-schermen. Bij oled-schermen is zwart na-

melijk helemaal zwart. Bij een beamer wordt door omgevingslicht een wit beamerscherm al snel iets minder mooi. Maar een beamer kun je gemakkelijker meenemen en is door het grotere scherm ook geschikt voor grotere groepen.

CONCLUSIE Van deze drie beamers is de W1120 de beste koop voor ruimtes met wat minder omgevingslicht. Bij gebruik op veel verschillende locaties met soms wat meer licht is de BenQ TH671ST ook een aantrekkelijke optie. De veel duurdere BenQ W1700 is in vergelijking met andere 4K-beamers Een 4K-resolutie op een 65inch scherm heeft alleen nut

relatief goedkoop en geeft ook mooie heldere

bij kijkafstand korter dan 2,7 m

HDR-beelden.

Wil je de verschillen tussen beamers zelf ervaren? Kom dan naar de HCC!expo op zaterdag 12 mei in de Jaarbeurs.

PC-ACTIVE 299 83

KOEN VERVLOESEM

TECH

DENKWERK

ONLINE FINGERPRINTING WERKT STEEDS BETER Elke stap die je online zet, laat sporen na, omdat je webbrowser een unieke vingerafdruk heeft. Om dit online fingerprinting tegen te gaan, kun je meerdere webbrowsers gebruiken. Maar ook dan ben je nog te traceren... internet. Na een analyse toont de website je welke browsereigenschappen ze analyseert, hoeveel bits informatie die eigenschappen in jouw geval opleveren (zie kader “Hoeveel bits informatie?”) en wat de specifieke waarde van die eigenschap bij jou is. Om welke eigenschappen gaat het zoal? Bijvoorbeeld de user agent string die je webbrowser identificeert (zoals “Mozilla/5.0 (X11; Ubuntu; Linux x86_64; rv:58.0) Gecko/20100101 Firefox/58.0”), je schermresolutie en kleurdiepte, de tijdzone van je systeem, de geïnstalleerde browserextensies en plug-ins en hun versies, de geïnstalleerde lettertypes, je systeemplatform (64-bit Windows, 32-bit Linux, ...) en je systeemtaal (zoals “nl-NL”). Elk van die eigenschappen op zich is niet voldoende om je te identificeren. Er zijn immers wel meer mensen met hetzelfde besturingssysteem, dezelfde browserversie of dezelfde schermresolu-

tie. Maar als je die allemaal combineert, is de kans

e webbrowser heeft allerlei instellingen en

kleiner dat iemand exact dezelfde combinatie van

eigenschappen die op te vragen zijn door

browsereigenschappen heeft. En zo is het goed

een website die je bezoekt. Omdat er heel

mogelijk dat een website je kan identificeren,

veel combinaties van die eigenschappen bestaan

zelfs zonder gebruik van tracking cookies. En als

en veel mensen een andere combinatie hebben,

die website onderdeel van een trackingnetwerk

is het goed mogelijk dat jouw combinatie uniek is

uitmaakt, is dat in staat om je over allerlei websites

en dat je op die manier te identificeren bent. Zo’n

heen te volgen en zo een heel precies dossier aan

combinatie van eigenschappen noemen we een

te leggen van de websites die je bezoekt, zelfs als

online fingerprint, je digitale vingerafdruk als het

je tracking cookies uitschakelt.

ware.

BESCHERM JEZELF

PANOPTICLICK

Hoe bescherm je je tegen online fingerprinting?

Als je een idee wilt hebben hoe dat gebeurt, be-

Dat is eigenlijk heel moeilijk. Bovendien zijn de

zoek dan eens de website Panopticlick [1] van de

echt effectieve manieren niet erg gebruiksvrien-

Electronic Frontier Foundation, een Amerikaanse

delijk. De beste manier om je te beschermen, is

stichting die zich bezighoudt met burgerrechten op

met de Tor-browser [2] te surfen. Deze op Firefox

TECH

Online fingerprinting

gebaseerde webbrowser, die van het anonimiserende netwerk Tor [3] gebruikmaakt, neemt allerlei maatregelen tegen fingerprinting. Met Tor surfen is wel traag. Ook zonder de Tor-browser kun je al heel wat bereiken, door eenvoudigweg JavaScript uit te schakelen. Daardoor kunnen websites allerlei eigenschappen van je webbrowser niet meer detecteren. Maar veel moderne websites werken niet meer zonder JavaScript. Een browser extensie zoals NoScript [4] laat je toe om selectief JavaScript in en uit te schakelen voor specifieke websites. Je kunt ook gewoon proberen om het aantal bits

Met Panopticlick van

informatie dat je webbrowser lekt te verminderen

de Electronic Frontier

door met een veel voorkomende webbrowser te

Foundation kijk je na of je

surfen. Maar zelfs als je de laatste versie van Chro-

webbrowser een unieke

me op Windows 10 gebruikt, lek je nog allerlei in-

vingerafdruk heeft

formatie met de geïnstalleerde plug-ins en lettertypes. Maar je zult in ieder geval meer in de massa

met 1 en doe de test opnieuw. Zodra de benodig-

opgaan dan wanneer je een exotische combinatie

de tijd sterk verhoogt, heb je de limieten van je

zoals w3m op DragonFly BSD gebruikt...

hardware ontdekt. De onderzoekers hebben ook een boel nieu-

HARDWARESPECIFIEKE INFORMATIE

we technieken ontwikkeld die via WebGL in de

Omdat online fingerprinting volledig tegengaan zo

webbrowser eigenschappen van je gpu kunnen

moeilijk is, werd in het verleden aangeraden om

detecteren. Daarvoor starten ze een aantal vast-

meerdere webbrowsers te gebruiken als je niet

gelegde renderingtaken, die op elke computer

wilde dat verschillende aspecten van je leven aan

een net iets (voor mensen doorgaans onmerk-

elkaar gelinkt kunnen worden. Lange tijd leek dat

baar) ander resultaat geven door verschillen in de

inderdaad een goede oplossing, maar vorig jaar

hardware (gpu). Sommige resultaten verschillen

ontdekten onderzoekers technieken om gebrui-

op twee verschillende computers zelfs maar één

kers niet alleen aan de hand van hun webbrowser

pixel! Op deze manier test de codetexturen, an-

te traceren, maar ook via verschillende webbrow-

ti-aliasing, lijnen en krommen, meerdere objecten,

sers op dezelfde machine. Ze doen dat door de

belichting en doorzichtigheid.

webbrowser taken op te dragen die afhangen van functionaliteit in de hardware en het bestu-

VERBERG JE HARDWARE

ringssysteem. De resultaten zijn te vinden op de

Hoe verdedig je je nu tegen die cross-browser

website Unique Machine [5].

fingerprintingtechnieken? De Tor-browser doet

De schermresolutie is zo’n machinespecifieke

dat door allerlei eigenschappen te normaliseren,

eigenschap die onafhankelijk van de webbrowser is. De onderzoekers zijn er ook in geslaagd audio te verwerken in de webbrowser en die te analyseren, zodat er specifieke eigenschappen van de audiohardware in je computer naar boven komen. Ook het aantal logische processorkernen is hardwarespecifiek. Moderne webbrowsers laten toe dat aantal op te vragen met navigator.hardwareConcurrency, maar zelfs op oudere webbrowsers kom je met een side-channel attack het aantal eenvoudig te weten. Voer een aantal Web Workers-taken (een Web Worker is een manier om JavaScript-code op de achtergrond uit te voeren) uit en monitor hoe lang het duurt om ze uit te

Hoeveel bits informatie? Panopticlick toont je hoeveel bits informatie je browsereigenschappen lekken. Maar wat betekent dit? Daarvoor moeten we een korte achtergrond in informatietheorie geven. Stel dat we het geslacht van een persoon willen voorstellen. Daarvoor zijn er twee mogelijkheden: mannelijk of vrouwelijk. Dit stellen we in een computer voor door 0 (mannelijk) of 1 (vrouwelijk), dus in 1 bit. Daarom zeggen we dat we 1 bit informatie hebben als we het geslacht van een persoon kennen. Een eigenschap die vier mogelijkheden heeft, geeft je 2 bits informatie als je de waarde weet. Elke bit informatie die we toevoegen komt overeen met een verdubbeling van mogelijkheden, oftewel een eigenschap met 2n mogelijkheden bevat n bits informatie.

voeren. Verhoog het aantal Web Workers telkens

PC-ACTIVE 299 85

Allerlei renderingtaken worden op elke gpu net iets anders uitgevoerd

De onderzoekers stellen nog een andere manier voor om je tegen hun technieken te beschermen:

Privacy Badger Naast Panopticlick dat vooral dient als bewustwording, heeft de Electronic Frontier Foundation nog een ander interessant project: Privacy Badger [6]. Dit is een browserextensie die advertenties blokkeert die je op meerdere websites tracken. In tegenstelling tot extensies zoals Adblock Plus en Ghostery hoef je Privacy Badger niet te configureren: de extensie volgt de websites die je bezoekt en leert hieruit automatisch. Zodra het ontdekt dat dezelfde bron je lijkt te tracken op verschillende websites, blokkeert de extensie die bron en dus ook de bijbehorende advertenties. Klik je op het icoontje van de das dat zich in je browser nestelt, dan krijg je alle trackers op de huidige webpagina te zien en schakel je ze eenvoudig individueel in of uit.

virtualisatie. Als iedereen zijn webbrowser in hetzelfde type virtuele machine draait, worden alle hardware-eigenschappen genormaliseerd en levert fingerprinting bij iedereen dezelfde resultaten op, waardoor je de machines niet meer van elkaar kunt onderscheiden. Dat is natuurlijk een wat extreme aanpak, want het vertraagt je webbrowser, maar in principe is het mogelijk.

WILLEKEURIGE RUIS Een andere interessante aanpak is PriVaricator [7]. Die is ontwikkeld tegen browser fingerprinting, maar beschermt ook tegen heel wat cross-browser fingerprinting-technieken. Het idee erachter is even eenvoudig als briljant: verander alle eigen-

die niet alleen browser fingerprinting, maar ook

schappen die voor een fingerprint bruikbaar zijn

cross-browser fingerprinting tegengaan. Zo start

een tikkeltje door er random noise aan toe te

Tor zijn venster met een standaard grootte op en

voegen. Op het eerste gezicht ben je er dan nog

waarschuwt de webbrowser je als je die grootte

minder goed aan toe, want door de willekeurige

verandert, bijvoorbeeld door het venster te maxi-

ruis heeft iedereen die deze techniek gebruikt

maliseren, waarbij je je schermresolutie verklapt.

een unieke vingerafdruk. Tot je beseft dat het niet

De Tor-browser schakelt ook standaard WebGL

het uniek-zijn is dat een probleem is, maar het

uit, waardoor allerlei gpu-specifieke eigenschap-

gelijk blijven van die vingerafdruk over verschil-

pen niet te traceren zijn.

lende browsersessies, waardoor die allemaal aan dezelfde persoon/computer te linken zijn.

Online fingerprinting is niet altijd slecht Online fingerprinting is niet altijd een slechte techniek. Het is ook nuttig als element in een tweefactor-authenticatiesysteem. Zo kan de website van je bank via online fingerprinting ontdekken dat je via een andere computer dan normaal wilt inloggen in je account. Op dat moment beslist de website dan mogelijk om met een extra factor te controleren of jij het bent, bijvoorbeeld door je op te bellen en je een beveiligingsvraag te stellen die je eerder hebt ingesteld (â&#x20AC;&#x153;Wat is de naam van je eerste huisdier?â&#x20AC;?).

Door nu bij elke browsersessie telkens andere willekeurige ruis aan de eigenschappen toe te voegen, lijkt het voor de website alsof je bij elke sessie een andere persoon/computer bent. Op die manier is het niet meer mogelijk om een uitgebreid surfprofiel van je aan te leggen.

Voor de bronnen bij dit artikel:

WWW.HCC.NL/299-84

DORIEN VERVOORT

REVIEW

3D-printer Ultimaker

ULTIEME

ULTIMAKER?

3D-printers bieden veel mogelijkheden, wat biedt de Ultimaker 3?

D-printers zijn er in veel soorten en maten,

Mede dankzij de wifi-connectie en de camera is

zeker ook qua prijs. Zo zijn er 3D-printers

de Ultimaker 3 een erg gebruiksvriendelijk appa-

die minder dan € 1000,- kosten tot printers

raat. De printer werkt goed zonder dat je hiervoor

van enkele (tien)duizenden euro’s. Helaas is er

instellingen hoeft aan te passen. Bovendien heb

geen algemene benchmark (prestatievergelijking)

je geen usb-stick nodig – al heeft de printer wel

en daarom beoordelen we zo’n apparaat aan de

een usb-poort – om modellen te importeren. Dat

hand van verschillende parameters, zoals hoe ge-

de printer er goed uitziet, is een leuk extraatje.

bruiksvriendelijk is het apparaat en de bijhorende

De printkwaliteit van de Ultimaker 3 is erg goed:

applicatie, wat is de grootte van het printbed

het toestel print alle details en slaagt er bijvoor-

en hoe lang duurt het voor een print klaar is?

beeld in om de Eiffeltoren volledig te printen.

Verder bekijken we hoe goed een printer zichzelf

Deze Ultimaker print standaard een laagje onder-

kalibreert en of hij zijn printkop schoon houdt. Ten

aan objecten, waardoor je voorwerpen eenvou-

slotte ontbreekt vanzelfsprekend een analyse van

diger van het printbed kan verwijderen. Jammer

de printkwaliteit uiteraard niet.

genoeg krijg je dat laagje vervolgens moeilijk

ULTIMAKER 3 De Ultimaker 3 is een printer met veel toeters en bellen. De behuizing van het apparaat is voorzien van een leuke tekening van een robotje en de printer heeft twee printkoppen. Handig en uniek aan de Ultimaker is het feit dat de printer wifi ondersteunt. Vanuit de computersoftware kun je een gesliced 3D-object draadloos doorsturen. De printer slaat het model vervolgens op en geeft je de mogelijkheid om de printopdracht te starten. Verder bevat de printer een ethernetpoort die je kunt gebruiken om software-updates te installeren en bevindt zich binnenin de printer een cameraatje. Wanneer je op hetzelfde netwerk zit als de Ultimaker, kun je via het web in de gaten houden hoe je print vordert.

van je printobjecten verwijderd, dus dat is een minpuntje voor deze verder prima 3D-printer. De conclusie luidt dan ook: een heel gebruiksvrien-

APRIL / MEI

2018

delijke 3D-printer met een erg goede printkwaliteit.

Ultimaker 3 Prijs € 3.623,95 Website www.ultimaker.com + heel gebruiks vriendelijk + wifi en camera + leuk design + gedetailleerde prints - extra laagje moeilijk te verwijderen

PC-ACTIVE 299 87

MARTIJN VET

De stelling

IK DRUK MIJN DIGITALE FOTO’S AF Dagelijks worden er ontelbare foto’s gemaakt, vooral met de smartphone. De meeste blijven op harde schijven of in de cloud zweven. Is dat eigenlijk erg? Of mis je toch iets tastbaars als je de foto’s niet afdrukt?

De digitale camera is inmiddels vaak vervangen door de smartphone en in veel gevallen komen de foto’s niet meer verder dan het geheugenkaartje, de harde schijf of een fotoprogramma. Heel fanatieke fotografen willen nog wel eens een digitaal album aanmaken, op Facebook of bij een dienst als Flickr of Google Foto’s, maar het ouderwetse fotoboek met ingeplakte kiekjes en handgeschreven bijschriften heeft toch echt zijn beste tijd gehad. Veel mensen vinden dat jammer. Je fotoverzameling is immers toch een bezit. De fotoboeken werden traditioneel als een van de eerste dingen genoemd die je bij een brand zou redden. En hoe zonde is het dat al die foto’s op de computer niet of nauwelijks meer worden bekeken? Daar staat tegenover dat steeds meer mensen bij alle media toegang belangrijker vinden dan bezit. Als je een foto terug wilt zien, kun je hem altijd

F 88

wel ergens vandaan halen. Net zoals je geen cd’s

otograferen is de laatste twintig jaar een

meer in de kast hoeft te hebben en gewoon je

stuk gemakkelijker geworden. Een hele

favoriete nummer, album of playlist draait waar en

generatie mensen heeft niet meer mee-

wanneer je wilt.

gemaakt dat je een fotorolletje moest kopen en

Komt het analoog fotograferen en het inplakken

met beleid moest kiezen welke onderwerpen je

van foto’s weer terug, zoals mensen ook het bezit

fotografeerde. Het is normaal om lekker raak te

van grammofoonplaten weer omarmen? Of is

klikken en direct het resultaat van je fotografeer-

een fotobibliotheek in de cloud goed genoeg?

kunsten te zien. Dagenlang wachten totdat de

Of is de tussenoplossing ideaal: je mooiste

foto’s zijn ontwikkeld en afgedrukt, het doet nu

foto’s afdrukken en ze een mooi plekje in de

hopeloos ouderwets aan.

woonkamer geven?

UPDATE

Ik druk mijn digitale foto’s af

FRED BALTUS

LIESBETH VAN BERKEL

voorzitter HCC!midden- en

blogger op

zuid-Limburg

www.liesbethvanberkel.com

“Veel van de digitale foto’s die ik maak, druk ik af met mijn

“Vroeger toen we nog analoog fotografeerden, heb ik wel

laserprinter. Daarnaast laat ik bij de drogist net over de

wat albums gemaakt, maar ik ben er eerlijk gezegd altijd

Duitse grens foto’s van een usb-stick afdrukken. Je kunt

wel slordig mee geweest.

daar makkelijk het formaat kiezen waarin je de foto’s wilt

Bijna vijf jaar geleden ben ik gaan bloggen. Al gauw vond

laten afdrukken.

ik het leuk dat met een foto te illustreren. Ik gebruikte toen nog een fototoestel.

De foto’s hangen in grote wissellijsten in de woonkamer.

Nu ben ik met pensioen en heb ik het drukker dan

Ook heb ik op verschillende plekken in huis kleinere

ooit, maar mijn mobiele telefoon heb ik de hele dag bij

lijstjes staan. In de woonkamer doet een 24inch-

me. Het gevolg is dat ik ook de hele dag foto’s maak:

monitor dienst als digitale fotolijst. In combinatie met de

vandaag alleen al veertig. Gemiddeld gebruik ik voor

Raspberry Pi kun je zo op een goedkope manier heel

iedere blogpost toch wel 20 tot 25 foto’s. Het is niet mijn

mooie fotovoorstellingen maken. De wissellijsten verander

bedoeling om zo mooi mogelijk te fotograferen, maar

ik gemiddeld één keer per jaar. Van de foto’s die ik heb

meer om mijn verhaal te illustreren. Het leuke van bloggen

geprint, maak ik vaak een uitsnede. Zo worden de foto’s

is dat mensen het kunnen lezen als en wanneer ze het

Van de foto’s die ik heb geprint, maak ik vaak een uitsnede

Het is niet mijn bedoeling om zo mooi mogelijk te fotograferen

wat sprekender. Met digitaal bewerken en afdrukken

leuk vinden. Ik vraag ook zelden aan vrienden: heb je mijn

bepaal ik ook een stukje compositie achteraf.

blog gelezen? De mensen die het leuk vinden, reageren

Foto’s inplakken doe ik eigenlijk niet. Wel maak ik af en

vaak, maar ik verplicht natuurlijk niemand om naar mijn

toe een pdf-boekwerkje.

foto’s te kijken. Ik vond die dia-avonden van vroeger altijd verschrikkelijk. Dat wil ik mensen niet aandoen.

In 1980 kocht ik mijn eerste spiegelreflexcamera. In 2008

De digitale foto’s zet ik in mappen per maand en per jaar,

heb ik een digitale spiegelreflexcamera aangeschaft en

maar iets terugvinden is niet eenvoudig. Toch zal ik ze

sinds twee jaar heb ik een systeemcamera, allemaal van

allemaal ooit moeten uitzoeken, want het zijn er nu meer

hetzelfde merk. Het grappige is dat de systeemcamera er

dan tienduizend. Het enorm grote kaartje in mijn tele-

eigenlijk hetzelfde uitziet als de camera uit 1980. Hij biedt

foon is vol, dus daar moet wat mee. Het staat natuurlijk

grofweg dezelfde mogelijkheden als de spiegelreflex en

allemaal wel ergens anders, maar ik wil eigenlijk dat wat ik

hij weegt een stuk minder. De camera uit 1980 heb ik nog

op het kaartje heb staan synchroon houden met de cloud

wel, maar die gebruik ik nog maar heel af en toe. Ik heb

en de computer, maar dat is nog een klus. Het enige

ook een donkere kamer gehad, maar die spullen staat

fotoboek dat ik de laatste tijd heb gemaakt, was voor

allemaal al een hele tijd in de kast. Misschien dat het er

mijn beste vriendin toen we elkaar vorig jaar veertig jaar

ooit nog eens van komt.”

kenden. Dat was een heel project: ik heb er erg van genoten, maar op dat boek en op de foto’s op mijn jaarlijkse nieuwjaarskaart na, laat ik geen foto’s afdrukken.”

PC-ACTIVE 299 89

HCC

CHARLOTTE VAN BERNE

Het digitale leven van Aad

NIEUWE TECHNOLOGIE SPREEKT ME AAN

Naam: Aad Munsterman Leeftijd: 67 jaar Beroep: Gepensioneerd ICT-er HCC-lid sinds: 1979 (nr. 7936)

WAT DOE JE IN HET DAGELIJKS LEVEN?

ervaringen kon uitwisselen met mensen met

Na een werkzaam leven als ICT-er, met de laatste

gelijke interesse en zo bovendien goedkoper aan

20 jaar in verschillende rollen in de detachering,

onderdelen kon komen. HCC, met de fameuze

was het na mijn pensionering even zoeken naar

HCC-dagen, was daar een prima basis voor.

leuke en interessante activiteiten. Vrouw en en oppas-opa. Een bejaarde oom, van mijn

HOE IS JE INTERESSE IN COMPUTERS ONTSTAAN?

moederskant, wilde zijn levenswerk in de vorm

In mijn jeugd waren er nog geen informatica-

van een stamboom en familiearchief veiligstellen

opleidingen; het werd elektrotechniek. De omslag

en overdragen en vond bij mij een gewillig oor.

naar ICT vond plaats in mijn militaire diensttijd

Vervolgens heb ik ook mijn eigen familie in kaart

(70-3) waarbij ik als onderhoudsmonteur van

gebracht, met verrassend veel informatie die

een zenderwagen verantwoordelijk werd voor

via internet te vinden is. En toen HCC weer een

het opbouwen en onderhouden van draaggolf-

dochters benoemden me alvast tot klusjesman

Functie: Product Reviewer bij HCC / PC-Active Beantwoorder vragen PC-Active Inbox & HCC Vraagbaak Software Reviewer bij HCC CompUsers Sessie-ondersteuner bij de HCC Seniorenacademie Stamboomarchief- en websitebeheerder

oproep voor ondersteuning door vrijwilligers

Website: www.hcc.nl/pc-active www.veelenturf.org Kan niet zonder: Mini-projecten

had gedaan, bleken - na wat gesprekken – al snel wat activiteiten te vinden die mijn interesse wekten. Het resultaat zie je bij het kopje Functies.

WAAROM WERD JE HCC-LID? In de tweede helft van de jaren 70 werkte ik

‘ HCC is een leuke club om activiteiten voor te verrichten’

bij mainframeleverancier Control Data. In die tijd kwamen ook de eerste systemen voor

verbindingen, met radio-, telefoon, telex- en

thuisgebruik beschikbaar, waaronder die met

versleutelingsapparatuur. Na 4 maanden

Z80-processoren. Bij mijn werkgever kwam een

opleiding vond ik deze technologie toch echt

Z80-moederbord beschikbaar uit een uitgefa

interessanter dan elektrotechniek.

seerd werkstation. Dat heb ik toen gebruikt om

Na mijn diensttijd zocht de KLM network-

mijn eerste eigen, op CP/M gebaseerde systeem

controllers. Daar vonden ze dat mijn in dienst

te bouwen. De randapparatuur, in de vorm

opgedane kennis een prima basis was. Er

van floppydrives, kostte toen een vermogen.

volgden vele automatiseringsopleidingen, met

In die tijd was het mede daarom handig als je

name om het wereldwijde reserveringsnetwerk operationeel te houden. De interesse voor computers was gewekt.

HEB JE VERDER NOG (DIGITALE) HOBBY’S? Onder tijdsintensieve hobby’s vallen foto en film, inclusief digitaliseren van oud materiaal. Maar dat is meer voor de wintermaanden. Zomers zit ik graag op de fiets voor toertochten door het land, ben ik een watersportliefhebber met een, door mij van “total loss” herstelde, Varianta-zeilboot en ben ik, als boerenzoon, graag in de tuin bezig.

WAT WIL JE VERDER NOG KWIJT? Als er lezers zijn die nog wat tijd over hebben: HCC is een leuke club om activiteiten voor te verrichten.

C ecia C a -L l v ED oo EN r

H OHRA Autoverzekering + GRATIS Dashcam Sluit een OHRA Autoverzekering af en ontvang nu een GRATIS dashcam ter waarde van € 79,Speciaal voor HCC-leden HCC-leden hebben we deze deze leuke leuke actie. actie. Sluit Sluit voor tussen januari Speciaal voor hebben we 1526 april een en 26 maart een OHRA Autoverzekering af en ontvang een gratis Nextbase OHRA Autoverzekering af en ontvang een gratis Nextbase dashcam t.w.v. dashcam t.w.v. € 79,-. En je krijgt natuurlijk ook nog eens een aantrekkelijke € 79,-. En natuurlijk ook nog eens een aantrekkelijke korting opde je korting opjejekrijgt OHRA Autoverzekering. Wees snel: de actie loopt zolang OHRA Autoverzekering. Wees snel: de actie loopt zolang de voorraad strekt. voorraad strekt.

Profiteer van deze actie via www.ohracollectief.nl/hcc-actie

HENK VAN DE KAMER

Het

LAB

BITFOUTEN IN DOWNLOADS Hoe groter de bestanden, hoe meer kans op het ontstaan van (bit)fouten. De afgelopen tijd merkte ik dat meermaals tijdens het downloaden van vele gigabytes. De oplossing is een oud protocol waar ik nooit serieus naar heb gekeken: BitTorrent.

ie mij langer kent, weet dat ik geen

DOWNLOADEN

normale computergebruiker ben. Mijn

In de vorige aflevering had ik het over opruimen

computers, software of randapparatuur

van mijn huis. Naast de oude PC-Active cd-roms

zijn niet de modernste. De reden is simpel: ik ben

ontdekte ik ook twee spellen [1] die ik in een

geĂŻnteresseerd in de achterliggende techniek.

zeer ver verleden heb aangeschaft: Myst [2] en

Ofwel, zo lang ik geen technische reden heb om

Warcraft II [3]. Op de eerste staat als systeemei-

nieuwe ontwikkelingen uit te zoeken, kan het mij

sen Windows 3.1 en met de in de vorige aflevering

niet boeien. Twitter, Instagram, Pinterest, Face-

gemaakte virtuele computer, ga ik dat zeker nog

book en meer ken ik van naam en sommige heb

eens testen. Voor nu is belangrijker om te weten

ik even bekeken om te zien waar alle ophef over

dat Myst een grafisch avontuur (Engels: adventu-

gaat. Maar gebruiken? Mij vind je op fora, e-mail

re) is. Dat betekent dat je als speler de aanwijzin-

of blogs. Een jaar of twee geleden ontdekte ik

gen moet combineren om puzzels op te lossen en

dat op YouTube ook dingen zijn te vinden die mij

zo langzaam maar zeker het mysterie ontrafelen.

interesseren. Dat is waarschijnlijk het modernste

Ik kan me niet herinneren of ik Myst ooit heb uit-

wat ik gebruik...

gespeeld, maar na het vinden van deze cd vroeg

TECH

Bitfouten in downloads

ik mij af of dit soort spellen nog gemaakt worden. Het antwoord is ja. Alleen is de schermresolutie flink groter geworden en is een paar gigabyte downloaden geen uitzondering. Tot op heden waren mijn grootste downloads minder dan een gigabyte. Zoals we straks zullen zien, is een Debian netinst cd-rom een paar honderd megabyte. En Raspbian is niet veel meer. Het is dan ook niet verwonderlijk dat ik bij het downloaden van dit soort grote bestanden een probleem ontdekte [4].

BITFOUTEN De avonturen worden veelal door ‘amateurs’ – aanhalingstekens omdat het geleverde werk verre van amateuristisch is! – gemaakt en zij hebben meestal geen server om de download aan te bieden. Zij wijken dus uit naar Google Drive en Dropbox. Of beter: naar minder bekende concurrenten van genoemde twee. Omdat elke dienst

hvdkamer@obelix:~/Downloads$ cmp -l download_ mega.zip download_filesupload.zip 609703240 366 364 613005184 303 323 2069894216 20 22

Bitfout volgens Windows 7

zijn eigen beperkingen – meestal een downloadlimiet per IP-adres – heeft, waren er meerdere

Dit commando vergelijkt bestanden byte voor

opties. De eerste was Uptobox en deze gaf de

byte. Omdat beide bestanden even groot zijn,

nodige downloadbuttons, maar geen naar het

kunnen we een verloren byte uitsluiten. Ver

gewenste bestand. Na meerdere pogingen moest

gelijken van bestanden van verschillende grootte

ik opeens twee uur wachten of een premium

werkt ook en op het punt waar een byte verloren

account nemen. Dacht het niet!

is gegaan, zal vervolgens elk volgende paar bytes

De tweede was Mega en dat ging op de volle

getoond worden. De -l geeft de locatie in het

snelheid die mijn glasvezelverbinding aankan. Na

bestand waar beide getoonde bytes verschillen.

afloop gaf 7-Zip echter een CRC-fout in één van

De bytes zelf worden in octalen – achttallig stelsel

de bestanden. Gelukkig was er nog FilesUpload

– getoond. In alle drie de gevallen gaat het om

en zij geven een MD5 checksum. Dat is iets wat

een geflipt bit ofwel een 0 is een 1, of een 1 is een

al deze diensten zouden moeten doen! Hiermee

0 geworden.

was meteen duidelijk dat ook deze download be-

Omdat het om drie bitfouten gaat, zou ik acht be-

schadigd was. Helaas was er geen vierde locatie,

standen kunnen maken: elk paar geeft twee keu-

ofwel wat nu?

zes aan. Of beter zes, want twee zijn natuurlijk de downloads zelf. Omdat ik ook de MD5-checksum

VERGELIJKEN

heb, is snel te bepalen welke de juiste is. Zonder

Het mag bekend zijn dat ik graag onder Linux

MD5 kan het ook, gewoon kijken of de zip foutloos

werk. De reden is de vele commandline tools, ide-

is. Nu is dit klusje te doen, maar kost waarschijnlijk

aal voor het uitzoeken van hoe dingen werken. In

wel een uurtje. Ik besloot dus om eerst nog eens

dit geval is het cmp (compare ofwel vergelijken)

de Uptobox te proberen. Met succes dit keer en

commando het aangewezen gereedschap:

ook nog eens de juiste MD5-hash!

PC-ACTIVE 299 93

NADENKEN

Dat opdelen in stukjes met elk een eigen check-

Meerdere keren een groot bestand downloaden

sum is exact wat ik voorstel. En ook wat BitTorrent

is natuurlijk geen optie. Bovenstaande is mogelijk

dus zo handig maakt. Want in plaats van een cen-

ook een uitzondering, maar ondanks de fout

trale server, kan ik nu bij iedereen die dit bestand

detectie in TCP/IP pakketjes, kan het blijkbaar

heeft seed-stukjes vandaan halen. Ofwel blokje 1

misgaan. Aangezien de harddisk geen I/O-fouten

bij iemand in Polen, blokje 2 bij iemand in Mexico

gaf tijdens het wegschrijven, moet ik de data al

en ga zo maar door. En als blokje 34 een onjuiste

met fout van de andere kant hebben ontvangen

checksum heeft, haal ik het gewoon nog een keer

of is er iets misgegaan tijdens de geheugenbe-

op bij iemand anders.

werkingen aan mijn kant. Normale computers hebben nog steeds geen ECC-geheugen…

EXTRA CONTROLE

Waar de gevonden fouten vandaan komen, is

Voor de download die twee keer misging, was

waarschijnlijk nooit te achterhalen. Een veel be-

ook een .torrent aanwezig. Nu kan ik met wat

tere tijdsbesteding is een antwoord vinden op de

slimme Linux-commandline-opdrachten een

vraag hoe we dit gaan oplossen? De checksum

download opdelen in blokjes en daarvan de

die FilesUpload biedt, is zeker een vooruitgang.

SHA-1 checksums bepalen. Maar ik ontdekte een

Ook de interne CRC in gecomprimeerde archie-

veel slimmere truc [9]. Installeer μTorrent [10] en

ven – de meeste bieden dit – is niet verkeerd.

laad het .torrentbestand. Stop het downloaden

Maar de eerste is over het complete archief en de

meteen. Kopieer nu de download – overschrijf het

tweede per ingepakt bestand. De beschadigingen

eventuele stukje dat via de .torrent is opgehaald

waren uiteraard aanwezig in de grootste, dus ook

– en geef deze de naam die de .torrent verwacht.

dat helpt weinig.

Daarna kan via de rechtermuistoets een check geforceerd worden. In mijn geval werden in elke

BITTORRENT

foute download de beschadigde blokken ge-

Naast een checksum voor het archief en per

vonden. Start daarna de download en alleen die

ingepakt bestand, wil ik eigenlijk een checksum

blokken worden opgehaald, waarmee het geheel

per blok van een paar megabyte. Daarmee is dan

gerepareerd en gecontroleerd is.

snel te achterhalen welk deel van het bestand beschadigd is en hoeft alleen dat opnieuw gedown-

TOT SLOT

load te worden. Na wat zoeken, ontdekte ik dat

Bovenstaande maakt duidelijk waarom ik pas

exact deze truc gebruikt wordt in een protocol dat

jaren later iets ontdek dat vele lezers mogelijk

ik jaren genegeerd heb: BitTorrent [5]. In dit geval

dagelijks gebruiken. Tot op heden had ik geen

loop ik dus bijna 17 jaar achter. Tja.

problemen met de ouderwetse downloads. Nu

Voor het downloaden via het BitTorrent-protocol is

dat wel een probleem werd, ging ik nadenken

een .torrent-bestand nodig. Dat bestandsformaat

over hoe dat opgelost kan worden, waarna ik een

[6] is bekend. De benodigde informatie wordt via

reeds bestaande oplossing ontdek. Mijn route

een bencoded [7] dictionary opgeslagen. Naast

heeft als groot voordeel dat ik nu exact weet

de nodige illegale downloads wordt BitTorrent ook

waarom ik in de toekomst voor grote downloads

voor legale downloads gebruikt, bijvoorbeeld de

eerst ga kijken of er soms een .torrent wordt

Linux Debian distributie. Diens .torrent-bestand

aangeboden.

heb ik op mijn blog eens ontleed [8]. De netinst cd-rom is 304.087.040 (290 MiB) bytes groot en wordt in 1.160 stukjes van elk 262.144 (256 KiB) bytes opgedeeld. Het grootste deel van het .torrent-bestand zijn 1.160 SHA-1 checksums en die zijn elk 160 bits ofwel 20 bytes groot.

Voor de bronnen bij dit artikel:

WWW.HCC.NL/299-92

COLUMN

Herbert Blankesteijn

Wij maken zelf paperclips Was kunstmatige intelligentie maar ons grootste probleem...

De kunstmatig intelligente paperclipmachine is

producten worden desnoods opzettelijk slechter

een bekend en grappig gedachtenexperiment,

gemaakt. Tussen haakjes, bedrijven uit de digitale

verzonnen door auteur Nick Bostrom in 2003. Het

wereld hebben hierop uiteraard geen monopo-

komt de laatste tijd weer veel voorbij in discussies

lie. Alle vervuiling waar nog geen wet tegen is, is

over de gevaren van ‘artificiële intelligentie’ of

toegestaan. Tegen elke wet die jouw winst zou

AI. Maar volgens mij zijn wij zelf een veel groter

kunnen aantasten, bijvoorbeeld wetten tegen

gevaar, juist omdat we geobsedeerde paperclip-

vervuiling, mag je lobbyen.

makers zijn. Je handelt niet alleen in het belang van je werkBostrom vertelt over een robot die als doel heeft

gever, je praat ook zo. Daarom zijn er pr-strategie-

het maken van paperclips: zoveel mogelijk en zo

ën, woordvoerders en mediatrainingen om zaken

efficiënt mogelijk. Dat doel is hem door mensen

te verzwijgen, waarheden te halveren of gewoon

gegeven en mensen hebben hem voorzien van

te liegen.

intelligentie om zich te verbeteren. Dat doet hij: hij wordt steeds sneller, goedkoper, zuiniger met

En dit geldt niet alleen voor bedrijven. Denk aan

energie en grondstoffen, noem maar op. En intel-

overheden, die als het uitkomt hun eigen belang

ligenter, tot mensen niet meer begrijpen hoe hij

nastreven in plaats van dat van de burgers die ze

werkt. De machine stelt vast dat mensen zijn func-

zouden moeten dienen, en die bijvoorbeeld door

tioneren alleen nog maar belemmeren. Eerst sluit

de manier waarop ze data verzamelen grondrech-

hij ze uit van het onderhouds- en verbeterproces.

ten in gevaar brengen. Het geldt ook voor clubs

Uiteindelijk ontdoet hij zich van de mensheid om-

die een min of meer ideëel doel hebben zoals,

dat de ruimte die steden en dergelijke innemen,

noem eens wat, onderwijsinstellingen, milieuor-

beter kan worden gebruikt voor paperclipfabrie-

ganisaties en kerken. Zelfs voor een individuele

ken.

burger is het sociaal acceptabel te handelen in het persoonlijke belang. Je mag zoveel energie-

Een mooie illustratie van de gevaren van gepro-

vretende apparaten hebben als je maar wilt, elk

grammeerde doelen in combinatie met autonome

jaar een smartphone en een laptop afdanken en

kunstmatige intelligentie, niet? Tot je bedenkt

stemmen op een politieke partij die jouw belang

hoe bijvoorbeeld bedrijven werken. Facebook,

verdedigt ten nadele van dat van een ander.

Amazon, Uber: voorbeelden die goed passen in de context van een computerblad. Ze hebben een

Die monomane paperclipfabrieken zijn er dus

simpel doel: zoveel mogelijk geld verdienen.

allang. De meesten van ons halen er hun salaris vandaan. Die organisaties zijn vooralsnog veel

Bedrijven zijn intelligent – er staan tenslotte goed

slimmer dan robots. We kunnen hun doelen maar

opgeleide mensen aan het roer – en ze heb-

moeilijk veranderen en er zit geen stekker aan die

ben een geprogrammeerd doel. Het is wat we

je eruit kunt trekken.

allemaal ingeprent krijgen: je hebt te handelen

Was kunstmatige intelligentie maar ons grootste

in het belang van je werkgever. Onaangename

probleem.

zaken worden daarmee goedgepraat. Personeel wordt uitgeknepen, belasting ontweken, concurrenten worden kapotgemaakt, regels overtreden,

Herbert Blankesteijn - tech-journalist

PC-ACTIVE 299 95

ALLE AANBIEDINGEN GELDEN ALLEEN VOOR HCC-LEDEN

4LAUNCH-AANBIEDINGEN Als HCC-lid profiteer je ook van

producten zijn niet alleen voordeliger

Defecte onderdelen worden vervangen

aanbiedingen van 4Launch, die je

in aanschaf, maar recycling verkleint

door nieuwe, originele onderdelen.

terugvindt op www.hcc.nl/ledenvoordeel

bovendien de CO2-uitstoot. Deze

De hardware heeft gebruikssporen, is

en waar je dan kiest voor het blokje

gebruikte producten vallen bij 4Launch

volledig schoongemaakt, de software is

4Launch. Let wel, soms kunnen in de

onder de noemer Approved Selection.

teruggezet naar fabrieksinstellingen en

loop van de tijd de hier genoemde

Approved Selection is volgens 4Launch

is volledig getest en met zorg verpakt.

prijzen afwijken door allerlei oorzaken.

speciaal geselecteerde, kort gebruikte

Approved Selection is er in drie varianten:

Naast het kopen van nieuwe producten,

hardware van de hoogste kwaliteit. De

Approved Selection ONE, Approved

kun je bij 4Launch ook terecht voor

hardware wordt op 18 punten gecheckt

Selection Standard en Approved

gebruikte kwaliteitsproducten. Deze

door de refurbishing-experts van 4launch.

Selection Budget.

APPROVED ONE • Hoogste kwaliteit • Minimale gebruikssporen • 1 jaar garantie • Nieuwe kabels en accessoires

APPROVED BUDGET

APPROVED STANDARD • Hoge kwaliteit • Enkele gebruikssporen • 1 jaar garantie • Nieuwe kabels en accessoires

• Goede kwaliteit • Normale gebruikssporen • 1 jaar garantie • Nieuwe kabels en accessoires

Contact Op www.4launch.nl vind je bovenaan de pagina het kopje Klantenservice, waar je terecht kunt voor vragen met betrekking tot de producten, bestellingen, verdere afhandeling, service en garantie.

MACBOOK PRO 13” DUAL-CORE I7 2.9GHZ – ZILVER

Wil je deze MacBook kopen? Ga dan voor deze en

(APPROVED SELECTION BUDGET REFURBISHED)

en kies voor het blokje 4Launch.

Van € 799,- voor € 699,Op zoek naar een krachtige Apple-notebook? Met de zilverkleurige MacBook Pro 13” dual-core i7 2.9GHz is het fijn werken dankzij onder andere zijn 13,3inch-beeldscherm en MacOS X 10.8 Mountain Lion. Verder beschikt hij over de Intel dualcore-processor i7 2,9GHz (Turbo Boost 3,6GHz), 8GB 1600MHz DDR3 aan werkgeheugen en een harde schijf van 750 GB (5400 rpm), zodat je flink wat ruimte hebt voor je programma’s, foto’s, et cetera. Dankzij de Thunderbolt-poort (12x sneller dan FireWire 800 en tot 20x sneller dan USB 2.0.) heb je een heel snelle verbinding met randapparatuur. Daarnaast beschikt hij onder meer over 1x FireWire 800- en 2x usb3.0aansluitingen, gigabit-ethernetpoort en wifi 802.11a/b/g/n. Let wel: dit is een refurbished model van de variant Approved Selection Budget, hierboven kun je lezen wat dat inhoudt.

andere aanbiedingen naar www.hcc.nl/ledenvoordeel

Let op: deze aanbieding is geldig tot en met 25 mei 2018 of zolang de voorraad strekt.

OP = OP

12,5IN% G KORT

HCC

Aanbiedingen

RASPBERRY PI VOOR BEGINNERS 2018

30T% ING KOR

Van € 12,95 nu voor maar € 8,75 De Raspberry Pi heeft al veel mensen geïnspireerd om zelf meer met techniek te doen in hun dagelijks leven. Omdat de Pi zo goedkoop is, kan echt iedereen er een aanschaffen. Inmiddels is hij beschikbaar in een hele serie smaken: van de supercompacte Pi Zero W tot de krachtige Pi 3 Model B. In deze nieuwe versie van ‘Raspberry Pi voor Beginners 2018’ tonen we je stap voor stap welk model voor het jou het meest geschikt is en hoe je dat apparaat vervolgens aansluit en installeert. We brengen je de beginselen bij van het werken met de grafische desktop en de commandline en geven uitgewerkte voorbeelden van eenvoudige projecten om mee te starten. Heb je de basis eenmaal onder de knie, dan leren we je alles wat je nodig hebt om de meest fantastische projecten te vervolmaken, inclusief solderen en programmeren. Koop nu de special ‘Raspberry Pi voor Beginners 2018’ met maar liefst 164 pagina’s. Normaal gesproken kost-ie € 12,95, maar als HCC-lid betaal je nu slechts € 8,75! Ga naar www.hcc.nl/ledenvoordeel waar je ook de inhoudsopgave vindt en profiteer van deze aanbieding. Deze aanbieding is geldig tot en met 25 mei 2018 Let op: de te verwachten levertijd bedraagt twee weken

JOUW IPAD EENVOUDIG UITGELEGD Van € 12,95 voor € 8,15

37T% ING KOR

De iPad, de iPad mini, de iPad Air en de iPad Pro: welke iPad je ook hebt, het is een geweldig apparaat met eindeloos veel handige programma’s en functies. Apple is echter één ding vergeten: het maken van een goede handleiding voor de iPad. De special Jouw iPad – Eenvoudig uitgelegd vult dit hiaat op met praktische tips en workshops voor vrijwel alle functies van de iPad. Daarmee vormt deze uitgave een onmisbaar naslagwerk voor beginners en gevorderden. Van harte aanbevolen! Lees alles wat je weten wil over je iPad in deze 164 pagina’s tellende special vol praktische tips en workshops! Ga naar www.hcc.nl/ledenvoordeel en profiteer van deze speciale tijdelijke aanbieding: Let op: als je de special bestelt, duurt het circa twee weken voordat deze verzonden wordt. Let op: deze aanbieding is geldig tot en met 25 mei 2018 of zolang de voorraad strekt.

PC-ACTIVE 299 97

Colofon (onderwerpen onder voorbehoud)

Hoofdredactie: Rob Coenraads Eindredactie: Charlotte van Berne Bladadvies: Joris Hoogland Vormgeving: Joachim Mahn Uitgever: Bert Janssen

PC-Active 300 verschijnt rond 25 mei 2018

Affinity Photo workshop PHOTOSHOP-KILLER

ER S GE ZO

WINDOWS OP Dat doe je zo

Activeren kan gewoon! WINDOWS XP OUD?

FLEXIBEL PROGRAMMEREN

Zelf gameconsole bouwen RASPBERRY PI

MET HCC!FORTH

Gratis bij autoverzekering DASHCAM

48+97

JE MAC

3 beste keus

Test deze SSD zelf!

PCA298_Cover.indd 1 15-09-17 11:09

BLOGGEN MET WORDPRESS 8 tips

DE BESTE BACK-UP Henk’s stappenplan

TUIN APPS VOOR JE Klaar voor de lente

Workshop + (deel 1)

PC-ACTIVE TESTPANEL EVO Samsung 850 500 GB SSD

Lezers korting!

ANTIKYTHERA computer 68 Oudste analoge N MOBIEL FOTOGRAFERE slimmer 72 Smartphone steeds BETALEN VIA INTERNET Handig! En veilig?

BRILLEN VIRTUAL REALITY 78 Verbluffend levensecht E-BOOKS LENEN De moderne bieb

FUNDING ARDUINO ALS CROWD profiteren Investeren en SPELLEIDER Zelf bouwen en programmeren

en superdeal : ledenvoordeel

tive

www.hcc.nl/pc-ac

HCC!deals Cover LosseVerkoop.indd

Medewerkers: Herbert Blankesteijn, Rob Dekkers, Bert van Dijk, Maikel Dijkhuizen, Dennis Gandasoebrata, Sander van der Heide, Marc Hijink, Tijs Hofmans, Henk van de Kamer, Aad Munsterman, Koen Vervloesem, Dorien Vervoort, Martijn Vet, Walter Wijnhoven, Adri Wischmann, Sai Yamanoor en Srihari Yamanoor

12-01-18 10:34

KOPERS DOORGELICHT webshops? 88 Discrimineren

HCC

PCA296_Cover.indd 1

VAN KLEEF 44

TE ST

EZ EN

AS HO ET

FO ST & SA SC ER ND AM S GE ISK ZO CH T TE

RA SIS ME SP TA BE N RR T Y PI

TE GEZ STE OC RS HT

20 44

VIRTUELE PC INSTALLEREN Windows for Workgroups 3.11 92

Koopwijzer: 3 x

HOSTEN VEILIG JE WEBSITE 90 buiten Houd hackers

| RAID

Zo lees je hem toch! OUDE IDE-HARDDISK?

KENNIS VERGAREN BIJ HCC!POSTZEGELS

MEER CONTROLE Opslaglocaties aanpassen 22

3D-HOLOGRAM Maak hem zelf!

ONDERWEG VEILIG ONLINE met Via Mobile VPN 22 30% lezerskorting

| VEILIG VIA VPN

Nieuwe Insider-functies OFFICE 365

MALWARE MYTHES er in Ook jij gelooft

SPELLEIDER

HCC

INTERVIEW HCC-VOORZITTER HANS

HCC

Notebooks getest BETER DAN EEN MAC?

HCC

10-11-17 16:09

hoe wij ons wapenen

LAPTOP, TABLET OF HYBRIDE? 50

2015 € 4,95

VEILIG RAID: SNEL EN blijft nodig Maar back-up

| ARDUINO ALS

Android-smartphone over? MAAK EEN IP-CAMERA

Meer dan Bitcoin BLOCKCHAIN

TOOLWIZ TIME FREEZE Lekker experimenteren

EDITIE 280 FEBRUARI/MAART

| BETALEN VIA INTERNET

OREO Nieuwe smaak van Android 48

IDEEEN EN PLANNEN Vastleggen in Onenote

WORDPRESS

DEEP LEARNING Computer met een mening 84

SPECIAL

Test: budget- & camerasmartp hones 50 25 fotografietips voor je smartphone 56 Video monteren in Windows 10 64

MEER SCHIJFRUIMTE Met OneDrive-on-demand 35

| BLOGGEN MET

HUILEN MET SAMBA Zorgen om IoT-beveiliging 92

TABLET OF HYBRIDE?

GOOGLE BACK-UP & SYNC Veilig opslaan 42

2018 € 5,05

FRISSE WIND(OWS) Wis opstartprogramma’s

BACK-UP JE SYSTEEM Straks niet meer in W10? 18

TEST: LAPTOP,

FINDTIME Handig afspraken plannen 47

EDITIE 298 FEB / MAART

STARTEN MET SCRATCH Zelf programmeren

EDITIE 280

LEZERSTIPS: 5 PAGINA’S 22 Bespaar geld en tijd

CYBEROORLOG:

2015

14-07-17 11:52

Doe-het-zelf met je auto 50 Car as a sensor 58 Waarom een slimme auto? 62 Onmisbare auto-apps 76

I GAMECONSOLE BOUWEN

Workshop voor gevorderden WINDOWS

100

SPECIAL

I WINDOWS XP ACTIVEREN

THE EDGE GEBOUW Duurzaamste ter wereld

OPERA ‘REBORN’ Sociale browser

digitale vragen

SMARTPHONE FOTOGRAFIE PC-ACTIVE FEBRUARI/MAART

VEILIGE ENCRYPTIE Lastiger voor CIA

WACHTWOORDBEHEER Lastpass en Mooltipass MICROSOFT SURFACE De hele familie ontleed

25 FOTOGRAFIETIPS, VIDEOMONTAGE

DEVOLO GIGAGATE Plug and play?!

365

HCC

PCA297_Cover.indd 1

RETRO LEEFT BIJ HCC!COMMO DORE

PCA295_Cover.indd

OF BOUW ‘M ZELF

EXTRA BEVEILIGINGSLAAG Multifactor authenticatie 28

VIRTUELE MACHINE OP JE PC Probeer een ander OS 34

SPECIAL: BUDGET- EN CAMERASMARTPHONES,

De leukste gadgets CADEAUTIPS

COMPLETE PC

AANBIEDING

W10 FALL CREATORS Update de moeite waard? 16

Het antwoord op al je

J AU

SMARTPHONEFOTOGRAFIE

34 42

… en dichttimmeren 64, 68 & 72

IS AT AM ERIN GR HC RZEK DAS VE

EDITIE 298

Wis jezelf van internet IS JE PRIVACY HEILIG?

SLIMME AUTO SPECIAL: DOE-HET-ZELF, CAR AS A SENSOR I IDE-HD UITLEZEN I IP-CAMERA VAN SMARTPHONE I VIRTUELE MACHINE I AFFINITY PHOTO

14+16

14-05-15 13:56

SUCCESVOLLE FUSIE: HCC!ZUID-HOLLAND

Geheimen op je computer PRIVACY = PRETTIG

EDITIE 296 OKT/NOV 2017 € 4,99

Bouw zelf je computer 50 60 Maak je eigen gratis ‘Chromebook’

EXTRA DIK Computer opschonen NUMMER

VIRTUAL REALITY Stap in de virtuele wereld 88

Het antwoord op al je digitale vragen

SLIMME AUTO

EDITIE 296

Met aanbieding! VEILIG MET VPN

Dit doe je ertegen! RANSOMWARE?

DOE-HET-ZELF SPECIAL

MESH, ROUTER, POWERLINE 34 Beste wifi-oplossing?

LAPTOPS GETEST I BLOCKCHAIN I OFFICE

Het antwoord op al je digitale vragen

WINDOWS PROBLEMEN? 16 Zo los je ze op

OPSCHONEN EN DICHTTIMMEREN I

gegevens Baas over eigen E-HEALTH

HCC

CREATIEF MET QR-CODES Maak er een plaatje van 84

92 66

EDITIE 294 JUNI/JULI 2017 € 4,99

CHROMEBOOK MAKEN, COMPUTER

tips

BOUW ZELF EEN MINI-PC Handige workshop 82

PRO 10,5

roep

KAPERS OP DE KUST Hetlab.tk vogelvrij IOS 11 NIEUWE FUNCTIES Dit moet je al weten LEZERSTIPS: 5 PAGINA’S En win stofzuigerrobot

voor school? 50 MET Vakantiefilm maken MAGI 54 AANBIE X DING Raspberry Pi op batterijen 38 Veilig je vakantiefo to’s back-uppen 40

TE LIJF I APPLE IPAD

Workshop & 11 WINDOWS 10

nieuwe Interesseg

DE ROBOTS KOMEN We omarmen ze toch…

IPAD PRO 10,5 4 Pagina’s te(k)st en uitleg 62 INTEL-PROCESSO REN LEK! Via Management Engine 32

SUPERSNEL INTERNET Met infraroodstralen 72 PRODUCTIVITEITSAPPS Werk snel en efficiënt 76 KOPTELEFOON ONTWERPEN Voor het allerbeste geluid 68 3D-BEELD VIA WIFISTRALEN Objecten worden zichtbaar 84

DOE-HET-ZELFSPECIAL: PC ZELF BOUWEN,

DOE-HET-ZELF ZELF MET JE AUTO Lees hem uit met OBD 38 LEDENHET LAB KORTING

2017 € 4,99

EDITIE 294

Home assistants getest 50 Bouw hem zelf met een Raspberry Pi 54 Is een robot een geschikte assistent? 88

PI I RANSOMWARE

HCC

Cover_def.indd

IPHONE X GETEST Is hij je geld waard?

SPECIAL

MOBIELE RASPBERRY

32-44

VAKANTIEFILM MONTEREN,

I FILMPJE ONDERWEG

3D-PRINTEN:

DOWNLOADBOETES Betalen of voorkomen

Arduino is passé €125!

SCREENCASTVIDEO MAKEN Zelf online uitzenden 30

SCHOOL LAPTOPS,

I WINDOWS 10

Dit kun je ermee 2 RASPBERRY PI

W10 FALL CREATORS Updaten of afwachten?

SPECIAL: BACK TO

I 3D-PRINTEN

S SCRIPTKIDDIE Beveilig je ertegen

SLIMME ASSISTENTEN SPECIAL: HOME ASSISTANTS GETEST, BOUW HEM ZELF MET RASPBERRY PI I JE EIGEN VPN I W10 FALL CREATORS UPDATE I SCREENCASTVIDEO

RASPBERRY PI

5 HANDIGE APPARATEN 28 Voor onderweg OPSLAAN ONLINE FOTO’S 88 OneDrive of Dropbox? MAC 2016 OFFICE VOOR 78 Kritisch bekeken CONDE SCHRIKKELSE software 72 Uitdaging voor UPGRADEN KOPERKABEL 64 Sneller internet? E MAKEN ARDUINO-GAM 82 Bits en chips

EDITIE 295 AUG/SEP

al je digitale vragen

VAKANTIE & BACK2SCHOOL SPECIAL Welke laptop PC-ACTIVE JUNI/JULI 2017

EDITIE 297 DEC 2017 / JAN 2018 € 4,99

66 HANDIGE WIFI-APPS Optimale wifiverbinding -WEBSITE (2) WORDPRESS 18 Teksten toevoegen

Het antwoord op

VAKANTIE & BACK2SCHOOL

EDITIE 297

2015 € 4,95

PC-ACTIVE DEC 2017 / JAN 2018

EDITIE 282 EDITIE 282 JUNI/JULI

FILMPJE ONDERWEG vakantie Makkelijk voor

T LO CH VOGEZO DEERS

PC-ACTIVE OKT/NOV 2017

Het antwoord op al je digitale vragen

SLIMME ASSISTENTEN

PC-ACTIVE FEB / MAART 2018

vragen

44 Wat, hoe en waarom? ers 50 t van 3D-print Test en overzich le revolutie? 54 Nieuwe industrië

EDITIE 295

2015 PC-ACTIVE JUNI/JULI

300

op al je digitale

PC-ACTIVE AUG/SEP 2017

Het antwoord

3D-PRINTERS

Redactie PC-Active: pc-active@hcc.nl www.hcc.nl/pc-active www.twitter.com/HCCconnect www.facebook.com/HCCconnect

12-05-17 12:03 PCA294_Cover.indd 1

PC-ACTIVE 300: JUBILEUMNUMMER Niet alleen vieren we sinds vorig jaar het 40-jarig jubileum van HCC, ook PC-Active heeft een jubileum te vieren. Het komende nummer van het HCC-verenigingsblad is namelijk editie 300 en dat is natuurlijk een heel goede reden voor een speciaal nummer. Maar hoe en wat blijft nog een mooie verrassing!

26-01-15 10:48

Contact HCC-ledenadministratie: www.hcc.nl/contact of 085-0130124 PC-Active verschijnt zes keer per jaar en is vast onderdeel van het HCC-lidmaatschap. Voor het HCC-lidmaatschap betaal je € 38,34 per jaar, inclusief 6x PC-Active. Voor beëindiging van je HCC-lidmaatschap dien je 2 maanden voor afloop van je lidmaatschapsjaar op te zeggen via 085-0130124 (bereikbaar op werkdagen tussen 13:00 en 17:00 uur) of per post naar HCC-ledenadministratie, Postbus 6340, 2001 HH Haarlem. Advertenties BVDO Media Exploitatie, Aart van der Giezen, 06-41363965, aart@bvdo.nl

VEILIGHEID VOOR ALLES

Natuurlijk wil je je digitale apparaten en data beschermen tegen indringers, dus vind je een uitgebreide test waarmee je dat het beste kunt doen. Maar ook wil je je woning beveiligen: hoe en waarmee doe je dat het beste?

5G wordt de opvolger van 4G en is maar liefst 100x sneller. Of klopt dit niet helemaal? Lees wat 5G inhoudt en welke gevolgen het zal hebben, niet alleen voor jou maar voor de samenleving.

Drukwerk Senefelder Misset B.V., Doetinchem Distributie Nederland: Betapress B.V., Gilze / België: Imapress N.V., Turnhout ISSN 0925-5745

Beoordeling testresultaten De scores van de geteste producten en diensten worden uitgedrukt in onderstaande symbolen:

Absolute aanrader

+ +

Uitstekend

Prima

+ Goed

Voldoende maar houdt niet over

+ -

Teleurstellend

- Slecht

Miskoop

- -

Kan beter Heel slecht

Uiterste zorg wordt besteed aan het vervaardigen van PC-Active. Desondanks zijn fouten niet uit te sluiten. HCC kan derhalve niet aansprakelijk worden gesteld voor eventuele fouten in artikelen, programma’s of advertenties. Overname van artikelen of andere redactionele bijdragen is slechts toegestaan na voorafgaande schriftelijke toestemming van HCC. Tenzij uitdrukkelijk anders is overeengekomen, heeft de redactie het recht om vrijelijk te beschikken over alle haar toegezonden materiaal. PEFC gecertificeerd

De producten en diensten in PC-Active worden uitvoerig getest door onze

Dit hout komt uit duurzaam beheerd bos en gecontroleerde bronnen

redacteuren. Al deze testen zijn redactioneel onafhankelijk.

PEFC/30-31-151

www.pefcnederland.nl

Ultimaker 3

Professional 3D printing made accessible Accurate, consistent results â&#x20AC;&#x201C; tailored to your business. Highly complex 3D prints, industrial-grade materials, maximum performance, and future-ready 3D printing experience. With ultimate accessibility.

General inquiries: info@distrinova.net Phone: +32 11 71 24 80 More info at: distrinova.net

Address: Truibroek 65 3945 Ham