Prawnik 2/36 2015 by OIRP Lublin

Wydawca: Okręgowa Izba Radców Prawnych w Lublinie 20-607 Lublin ul. Konrada Wallenroda 2E tel. (081) 532-06-95 fax (081) 534-44-96 e-mail: poczta@oirp.lublin.pl numer konta: 66 1240 2500 1111 0010 0399 5559 w Banku Pekao S.A. IV Oddział w Lublinie oraz 51 1050 1953 1000 0023 0708 6344 w ING BANK ŚLĄSKI O/Lublin Redakcja: Redaktor Naczelny – Tomasz Woś Redaktorzy: Arkadiusz Bereza, Anna Fermus-Bobowiec, Ewa Urbanowicz-Jakubiak. Komisja Wydawnicza (Rada Programowa): przewodniczący Anna Fermus-Bobowiec, członkowie: Arkadiusz Bereza, Mariusz Nowachowicz, Ewa Urbanowicz-Jakubiak, Tomasz Woś.

Dyżury członków Prezydium Rady Dziekan Rady – Marek Pawłowski – wtorek w godz. 800–1000 – piątek w godz. 1300–1500 Wicedziekan Rady – Sławomir Bartnik – poniedziałek w godz. 1400–1600 – czwartek w godz. 1500–1700 Wicedziekan Rady – Hanna Chabros – środa w godz. 1200–1600 Wicedziekan Rady – Arkadiusz Bereza – poniedziałek w godz. 1400–1600 Ośrodek Szkoleniowo-Dydaktyczny Sekretarz Rady – Anna Fermus-Bobowiec – poniedziałek w godz. 1400–1600 Rzecznik Dyscyplinarny – Patrycja Kozłowska-Kalisz – poniedziałek w godz. 930–1100 Rzecznik Funduszu Seniora – Irena Kopiec – każdy I piątek miesiąca w godz. 1000–1200 Skarbnik Rady – Bartosz Gdulewicz – środa w godz. 800–1000

PRAWNIK Biuletyn Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie Nr 2/36/2015 W numerze między innymi: INFORMACJE I KOMUNIKATY Od Dziekana .................................................................................... 2 Ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej i edukacji prawnej – wprowadzenie ................................................................................. 4 Z posiedzeń Rady ............................................................................ 7 III Zgromadzenie Delegatów Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie IX Kadencji .................................................................. 12 Konferencja wyjazdowa na Białoruś .............................................. 13 Program szkoleń w IV kwartale 2015 r. ......................................... 14 Konferencja szkoleniowa w Janowie Lubelskim ............................. 15 Niebieski Parasol ........................................................................... 18 Prawnicy na rzecz równości. Lokalne platformy współpracy .......... 18 IV Ogólnopolska Konferencja Sędziów i Rzeczników Dyscyplinarnych..19 Spotkanie rzeczników prasowych w Warszawie ............................. 21 Ślubowanie radców prawnych ....................................................... 22 Dzień Radcy Prawnego w lubelskim samorządzie .......................... 23 VII Ogólnopolskie Mistrzostwa Radców Prawnych w Halowej Piłce Nożnej .................................................................................. 24 Letnie Mistrzostwa Lubelszczyzny Prawników 2015 za nami ......... 26 Zawody radców prawnych w kolarstwie górskim – Rogów 2015 .... 26 Udział radców prawnych w Międzynarodowym Lubelskim Rajdzie Pojazdów Zabytkowych....................................................... 27 II Ogólnopolskie Forum Aplikantów Radcowskich ......................... 29 Wyjazdy integracyjno-szkoleniowe aplikantów OIRP w Lublinie..... 30 Z życia Klubu Seniora: * Przedstawiciele Lublina uczestnikami wyjazdowego posiedzenia Kapituły Funduszu Seniora w Szczecinie ..................................... 32 * Wycieczka do Nałęczowa ............................................................. 33 * Wycieczka do Zamościa ............................................................... 34 * Harmonogram spotkań Klubu Seniora ........................................ 36 WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ Paulina Matyjas-Łysakowska, Urlop macierzyński matek dzieci przedwcześnie urodzonych ........................................................... 38 Jaromir Miaskowski, Anna Samojłowicz, Przyczynienie się poszkodowanego do powstania lub zwiększenia szkody (wypadki komunikacyjne) – zarys problematyki ............................................ 41 Marek Tarkowski, Rola weksla w aktualnym obrocie gospodarczym ... 49 Piotr Rola, Pracodawca nie powinien odmawiać podwładnemu powrotu do firmy .......................................................................... 63 Paweł Witkowski, Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego ........65 Renata Flis, Przegląd orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego ........................................................................ 67

Od Dziekana

Radcy prawni obrońcami – konsekwencje dla nowych obrońców i samorządu

d 1 lipca 2015 r. radcy prawni mogą wykonywać funkcje obrońców w postępowaniu karnym. Od zasady tej są wyjątki. Obrońcą w sprawach karnych nie może być radca prawny, który wykonuje zawód, pozostając w stosunku zatrudnienia, za wyjątkiem bycia zatrudnionym wyłącznie jako pracownik naukowy lub naukowo-dydaktyczny. Wykonywanie zawodu na podstawie zatrudnienia należy rozumieć szeroko – zarówno na podstawie umowy o pracę, jak również powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Samorząd radcowski wprowadził kartę ewidencyjną, w której radcy prawni podają informacje na temat formy wykonywania zawodu i pozostawania w stosunku pracy. Dzięki temu dysponujemy aktualnymi danymi i możemy ustalić status wykonywania zawodu przez członków naszej Izby. Spośród radców prawnych, którzy złożyli karty ewidencyjne, około 40% może być obrońcami w procesie karnym, 2

PRAWNIK Nr 2/36/2015

około 10% zadeklarowało chęć występowania w tej roli. Listy osób, które mogą i chcą być obrońcami, zostały przedstawione prezesom sądów powszechnych wszystkich szczebli. Może się wydawać, że po wykonaniu powyższych czynności w terminach wynikających z powszechnie obowiązujących przepisów prawa zakończona została rola radców prawnych i samorządu w danej sprawie. Tak nie jest. Nowe możliwości, jakie daje wykonywanie zawodu radcy prawnego, powodują, iż na osobach, które zgłosiły się do pełnienia funkcji obrońców oraz na samorządzie spoczywają nowe obowiązki. Radcy prawni zgłoszeni jako obrońcy muszą mieć świadomość, iż zmiana formy wykonywania zawodu (np. poprzez zawarcie umowy o pracę) wymaga poinformowania o tym fakcie OIRP. Radca, który do tej pory nie świadczył pomocy prawnej w oparciu o zatrudnienie, a zgłosił się do wykonywania obowiązków obrońcy, traci takie prawo w momencie rozpoczęcia zatrudnienia. Ten fakt musi być zgłoszony

do OIRP celem aktualizacji danych przedstawionych prezesom właściwych sądów. Jest to ważna czynność, której nie wolno zaniedbać. Ujawnienie, że obrońca w trakcie procesu stracił kwalifikacje (nie w wyniku rezygnacji z bycia obrońcą), może prowadzić do nieważności postępowania. Zwracam uwagę Koleżankom i Kolegom, by owe czynności związane ze zmianą formy wykonywania zawodu nie były lekceważone. Jeśli chcemy być postrzegani jako środowisko wnoszące poważny i konstruktywny wkład w funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, musimy pamiętać o obowiązku informowania Izby o tej okoliczności i jej zmianach (brak pozostawania w stosunku pracy lub wykonywanie zawodu w ramach stosunku pracy), gdyż jest to związane z prowadzeniem ewidencji radców prawnych. Obowiązkiem OIRP jest aktualizowanie list radców prawnych, którzy mogą i chcą być obrońcami w postępowaniu karnym. Listy te będą uzupełniane w miarę potrzeb, z tym że informacja o konieczności wprowadzenia nowych informacji musi wyjść od radców prawnych poprzez złożenie wypełnionej karty ewidencyjnej lub złożenie karty ewidencyjnej aktualizującej dane objęte ewidencją. Z uwagi na to samorządowi radców prawnych doszło nowe zadanie: dbanie, by lista radców wskazanych jako uprawnieni do wykonywania obron w sprawach karnych była aktualna. Obowiązek ten dotyczy szczególnie sytuacji, w której osoba posiadała możliwość wykonywania zadań obrońcy, a następnie utraciła je na sku-

tek wykonywania zawodu radcy prawnego w formie zatrudnienia. Samorząd radcowski zadanie to będzie mógł wykonać przy aktywnej postawie swoich członków, o co niniejszym apeluję. Niestety, nie wszyscy radcy prawni wypełnili karty ewidencyjne. Pragnę o tym przypomnieć z uwagi na osoby, które chcą lub mogą wykonywać obowiązki obrońców i spełniają konieczne ku temu warunki. Zachęcam Koleżanki i Kolegów do składania kart ewidencyjnych i ich aktualizacji z jeszcze jednego – moim zdaniem – ważnego i praktycznego powodu. Od września 2015 r. ogólnokrajowe wydawnictwa „Radca Prawny” i „Zeszyty Naukowe” będą udostępniane tylko w formie elektronicznej – będzie je można pobrać ze strony internetowej Krajowej Rady Radców Prawnych. O ile członkowie samorządu chcą otrzymywać dotychczasową, papierową wersję publikacji, powinni złożyć kartę ewidencyjną ze wskazanym adresem zamieszkania oraz w części „J” formularza poniżej pozycji 51 muszą zaznaczyć kwadraty: B i C. Jeśli osoby zainteresowane nie złożą karty ewidencyjnej, ogólnopolskie wydawnictwa branżowe nie trafią do nich w dotychczasowym kształcie. Zasada ta nie dotyczy „Prawnika” – Biuletynu Informacyjnego naszej Izby, który właśnie jest czytany. Papierowa forma publikacji pozostaje nadal podstawową formą jego rozpowszechniania, chociaż periodyk może być pobrany w elektronicznej wersji ze stron OIRP w Lublinie.

Marek Pawłowski Dziekan Rady OIRP w Lublinie INFORMACJE I KOMUNIKATY

Ustawa o nieodpłatnej* pomocy prawnej oraz edukacji prawnej – wprowadzenie

godnie z założeniem Rządu RP z dniem 31 sierpnia ma wejść w życie część przepisów ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej. Będą to przepisy regulujące materię organizowania i pokrywania kosztów nieodpłatnej pomocy prawnej, w tym wynagrodzeń radców prawnych świadczących takie usługi. Powyższa sytuacja stwarza potrzebę przekazania naszemu środowisku zawodowemu założeń działania systemu nieodpłatnej pomocy prawnej. W dniu 5 sierpnia 2015 r. Sejm RP uchwalił ustawę o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej (dalej ustawa). Pierwotny tekst ustawy Sejm przyjął pod koniec czerwca 2015 r. Tekst ten przekazany został do Senatu, który uchwałę obejmującą wynik jego prac nad ustawą przekazał do Sejmu. 5 sierpnia odbyła się debata i głosowanie Sejmu nad poprawkami Senatu, co oznacza, że w tym dniu przyjęto ostateczny tekst ustawy. Następny etap legislacyjny to przekazanie ustawy do Prezydenta RP w celu podpisania i wydania zarządzenia o ogłoszeniu jej w Dzienniku Ustaw. Nic nie wskazuje na to, by ustawa miała choćby w części trafić do Trybunału Konstytucyjnego. Istnieje jednak prawdopodobieństwo, że przepisy

* Nieodpłatna nie oznacza świadczona bez wynagrodzenia dla radcy. 4

PRAWNIK Nr 2/36/2015

ustawy zezwalające na świadczenie pomocy prawnej finansowanej przez państwo, z wyłączeniem odpowiedzialności za szkody spowodowane błędami przy wykonywaniu zadania, mogą okazać się co najmniej kontrowersyjne. Chodzi tu o świadczenie pomocy prawnej przez magistrów prawa z trzyletnim doświadczeniem, które poprzedzone ma być złożeniem oświadczenia przez osobę uprawnioną do pomocy prawnej, że została poinformowana, iż jakakolwiek odpowiedzialność odszkodowawcza osoby udzielającej jej nieodpłatnej pomocy prawnej jest wyłączona, z wyjątkiem przypadku wyrządzenia szkody z winy umyślnej. O powyższym było głośno w mediach. Nieodpłatna pomoc prawna obejmować ma następujące zagadnienia: poinformowanie petenta o obowiązującym stanie prawnym, przysługujących mu uprawnieniach lub o spoczywających na nim obowiązkach. Może też polegać na wskazaniu osobie uprawnionej sposobu rozwiązania jej problemu prawnego, udzieleniu pomocy w sporządzeniu projektu pisma w sprawach ww., z wyłączeniem pism procesowych w toczącym się postępowaniu przygotowawczym lub sądowym i pism w toczącym się postępowaniu sądowoadministracyjnym. Nieodpłatna pomoc prawna obejmuje także sporządzenie projektu pisma o zwolnienie z kosztów są-

dowych lub ustanowienie pełnomocnika z urzędu w postępowaniu sądowym lub ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego albo rzecznika patentowego w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Nieodpłatnej pomocy prawnej udzielać ma adwokat lub radca prawny, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach z ich upoważnienia aplikant adwokacki lub aplikant radcowski. Świadczenie pomocy prawnej przez radcę prawnego odbywać się będzie w oparciu o umowę zawartą między radcą prawnym a powiatem. Umowa zawierać będzie następujące informacje: wskazanie miejsca i czasu udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej; określenie wynagrodzenia za wykonanie takiej usługi; opis sposobu korzystania z lokalu, w którym będzie usytuowany punkt nieodpłatnej pomocy prawnej; wskazanie niezbędnych urządzeń technicznych, w tym zapewniających dostęp do bazy aktów prawnych umożliwiający wywiązanie się z zadania. Umowa powinna także zawierać zasady dostępu do bazy aktów prawnych, dzięki którym radca prawny będzie mógł udzielić nieodpłatnej pomocy prawnej. Kolejnym ważnym punktem umowy jest kwestia zapewnienia przez radcę prawnego zastępstwa w przypadku, gdy nie będzie on w stanie osobiście udzielać nieodpłatnej pomocy prawnej. Umowa zawarta między radcą prawnym a powiatem musi także zawierać zasady, według których może być rozwiązana.

Radców prawnych wyznaczonych do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej wskazywać będzie Rada OIRP. Realizacja przedsięwzięcia udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej spoczywa na powiatach i jest zadaniem zleconym przez administrację rządową. Działanie to może być realizowane przez powiat w porozumieniu z gminami. Nieodpłatna pomoc prawna będzie udzielana w wyznaczonym miejscu w przeciętnym wymiarze pięciu dni w tygodniu przez co najmniej cztery godziny dziennie. Na każdy powiat przypadać będą co najmniej dwa punkty świadczące ten rodzaj pomocy, a mogą być one usytuowane zarówno w lokalach powiatowych, jak i gminnych. Połowa punktów nieodpłatnej pomocy prawnej prowadzona będzie przez organizacje pozarządowe o statusie organizacji pożytku publicznego. Będą w nich mogli świadczyć usługi magistrowie prawa z trzyletnim doświadczeniem. Nie ma też przeszkód, by radcowie prawni podejmowali współpracę z organizacjami pożytku publicznego i udzielali tam pomocy prawnej. Ustawa przewiduje współpracę samorządów: powiatowego i zawodowego radców prawnych przy realizacji zadań z zakresu świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej. Między tymi podmiotami zawierane będą porozumienia w sprawie udzielania takiej pomocy na obszarze powiatu. Porozumienia te określać będą w szczególności: liczbę osób, które będą udzielać nieodpłatnej pomocy prawnej na obszaINFORMACJE I KOMUNIKATY

rze powiatu; zobowiązanie Dziekana Rady OIRP do imiennego wskazywania radców prawnych oraz ich zastępców (są nimi także radcowie prawni) wyznaczonych do udzielania wyżej opisanej pomocy w ramach harmonogramu; zasady wynagradzania radców prawnych świadczących takie usługi; reguły korzystania z urządzeń technicznych w punkcie nieodpłatnej pomocy prawnej. Okręgowa Izba Radców Prawnych w Lublinie przystąpiła do przygotowań w celu sprawnego wdrożenia w życie postanowień ustawy. W związku z tym rozesłane zostały pisma do powiatów i miast na prawach powiatów na terenie Lubelszczyzny obejmujące podstawowe informacje i terminy związane ze wzajemną współpracą. W roku bieżącym porozumienie, o którym mowa wyżej, zawarte ma być do dnia 31 października, zaś wskazanie radców prawnych wyznaczonych do udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej nastąpić ma do dnia 15 listopada. Wyłaniając radców prawnych do świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej, nasza Izba kierować się będzie w pierwszym rzędzie uczestnictwem radców prawnych w akcjach udzielania bezpłatnych porad prawnych. Do takich działań można zaliczyć przedsięwzięcie „Niebieski parasol”, podczas którego mecenasi z naszej Izby poświęcali swój czas na pomoc innym i nie otrzymywali z tego tytułu wynagrodzenia. Pieniądze przeznaczone na nieodpłatną pomoc prawną zostaną wykorzystane w następujący sposób: 97% danej sumy obejmie wyna6

PRAWNIK Nr 2/36/2015

grodzenia dla osób świadczących pomoc prawną, a pozostałe 3% obsługa organizacyjno-techniczna. Działanie ustawy stworzy nową przestrzeń aktywności zawodowej radców prawnych oraz da im możliwość zarobkowania. W latach 2016–2025 limit wydatków budżetu państwa będący skutkiem wejścia w życie ustawy wynosi 1 047 706 318 zł, z tym że w poszczególnych latach wyniesie odpowiednio: w 2016 r. – 94 183 200 zł; w 2017 r. – 96 161 047 zł; w 2018 r. – 98 565 074 zł; w 2019 r. – 100 930 635 zł; w 2020 r. – 103 352 971 zł; w 2021 r. – 105 833 441 zł; w 2022 r. – 108 373 444 zł; w 2023 r. – 110 866 034 zł; w 2024 r. – 113 415 953 zł; w 2025 r. – 116 024 519 zł. Chociaż są to duże kwoty, należy pamiętać, że wydatki dotyczą realizacji zadań objętych ustawą, a więc także edukację prawną. Pieniądze przeznaczone na opłacenie wynagrodzeń osób świadczących pomoc prawną w trybie ustawy popłyną również do adwokatów i organizacji pożytku publicznego. Wejście w życie ustawy pozwoli Polsce dołączyć do grupy krajów, w których świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej dla osób objętych tego rodzaju pomocą państwa, uregulowane jest w sposób cywilizowany.

Sławomir Bartnik Wicedziekan Rady OIRP w Lublinie

Z posiedzeń Rady

dniu 20 kwietnia 2015 r. odbyło się XIV posiedzenie Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie IX Kadencji. Otworzył je Dziekan Rady Marek Pawłowski, który powitał wszystkich zgromadzonych i zapoznał ich z porządkiem obrad. Następnie Wicedziekan Rady Sławomir Bartnik przedstawił wniosek Pani Agnieszki Kosowskiej o wpis na listę radców prawnych – na podstawie art. 24 ust. 1 pkt 1-5 w zw. z art. 25 ust. 1 pkt 3 ustawy o radcach prawnych, a Rada podjęła stosowną uchwałę o wpisie. Wicedziekan Rady Sławomir Bartnik przedstawił także wniosek o przeniesienie wpisu radcy prawnego Pana Jacka Jędrasika z listy radców prawnych prowadzonej przez Radę Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie na listę radców prawnych prowadzoną przez Radę tutejszej Izby, a Rada również w tym zakresie podjęła stosowną uchwałę, zgodnie z wnioskiem. Z kolei Dziekan Rady poinformował zebranych o śmierci radcy prawnego Leona Górskiego, a wszyscy obecni uczcili pamięć Zmarłego minutą ciszy, podejmując następnie uchwałę o skreśleniu zmarłego Kolegi z listy radców prawnych. W ramach następnego punktu porządku obrad Wicedziekan Rady Sławomir Bartnik przedstawił wniosek Pana Rafała Nozdryna-Płotnickiego o skreślenie z li-

sty radców prawnych z uwagi na podjęcie pracy w organach wymiaru sprawiedliwości. Rada natomiast podjęła stosowną uchwałę o skreśleniu. Wicedziekan Rady Sławomir Bartnik przedstawił także wnioski o zawieszenie prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego: Pani Alicji Wasilewskiej w związku z podjęciem pracy w organach wymiaru sprawiedliwości oraz Pani Elżbiety Lisek, która wykonuje zawód notariusza, a Rada podjęła uchwały o zawieszeniu. Następnie Dziekan przedstawił zawiadomienia Rzecznika Dyscyplinarnego o trzech przypadkach wszczęcia dochodzenia w sprawie radcy prawnego, o sześciu przypadkach odmowy wszczęcia dochodzenia w sprawie radcy prawnego oraz o sześciu przypadkach umorzenia dochodzenia w sprawie skargi na radcę prawnego. Kolejny punkt porządku obrad obejmował sprawy związane ze zwołaniem III Zgromadzenia Delegatów OIRP w Lublinie bieżącej kadencji. Rada podjęła tu uchwałę w sprawie zwołania III Zgromadzenia Delegatów Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie IX kadencji na dzień 15 czerwca 2015 r. o godz. 1600. Sekretarz Rady Anna Fermus-Bobowiec przedstawiła projekt planu pracy Rady na 2015 r., który został zaakceptowany przez Radę w celu przedłożenia do zatwierdzenia na najbliższym ZgromadzeINFORMACJE I KOMUNIKATY

niu Delegatów. Natomiast Skarbnik Rady Bartosz Gdulewicz przedstawił sprawozdanie z wykonania budżetu za 2014 r. i sprawozdanie finansowe za 2014 r., a Rada je zaakceptowała w celu przedłożenia do zatwierdzenia na najbliższym Zgromadzeniu Delegatów. Skarbnik Rady przedstawił także wniosek o podjęcie uchwały w sprawie dofinansowania konferencji szkoleniowej zorganizowanej dla radców prawnych w Białowieży w terminie od 19 do 21 lutego 2015 r., a Rada podjęła stosowną uchwałę, zgodnie z wnioskiem Skarbnika. W grupie spraw związanych z aplikacją radcowską i jej organizacją Rada podjęła trzy uchwały w sprawie zmiany patrona aplikantowi radcowskiemu, skreśliła z listy aplikantów radcowskich pięć osób – na ich wniosek. Z kolei na zakończenie obrad, w ramach tzw. spraw różnych, Dziekan poinformował, iż nasza Izba została wyróżniona statuetką „Izba pro bono” za swoją działalność pro publico bono, a także, że drużyna piłkarska tutejszej Izby zajęła III miejsce w VII Ogólnopolskich Mistrzostwach Radców Prawnych w Halowej Piłce Nożnej. Omówił również przebieg akcji „Niebieski Parasol”, która odbyła się w naszej Izbie w dniu 18 kwietnia br. Następnie, po krótkim podsumowaniu obrad, Dziekan zamknął obrady i podziękował wszystkim za przybycie. ***

PRAWNIK Nr 2/36/2015

W dniu 18 maja 2015 r. odbyło się XV posiedzenie Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie IX Kadencji. Otworzył je Dziekan Rady Marek Pawłowski, który przedstawił zebranym porządek obrad. Następnie Wicedziekan Rady Sławomir Bartnik przedstawił wnioski o wpis na listę radców prawnych – na podstawie art. 24 ust. 1 i 2 ustawy o radcach prawnych (111 wniosków osób, które ukończyły aplikację radcowską) oraz na podstawie art. 25 ust. 2 ustawy o radcach prawnych (6 wniosków). Były to następujące osoby: 1. Augustynek Michał 2. Bartosiewicz Wiktoria 3. Bartoszcze Paulina 4. Bartoszek Magdalena 5. Bereza Beata 6. Brodzik Aneta 7. Bujak Łukasz 8. Chaciński Sylwester 9. Chomoncik Sławomir 10. Chrościcki Łukasz 11. Cybula Katarzyna 12. Czapska-Badaj Joanna 13. Ćwikła Grzegorz 14. Daniluk Agnieszka 15. Dąbek Bartosz 16. Delega Piotr 17. Denys Anna 18. Dziura Łukasz 19. Dziura-Dikkal Justyna 20. Dziwulska Małgorzata 21. Flis Edyta 22. Flis Elżbieta 23. Gołębiowski Damian 24. Gowin Ilona

25. Górniak Tomasz 26. Greczaniuk Katarzyna 27. Iwaniak Paweł 28. Janik Łukasz 29. Kąkol Marta 30. Klimowicz Łukasz 31. Kłos Małgorzata 32. Kochański Krzysztof 33. Korkowska Paula 34. Korneluk-Węcławik Anna 35. Król Joanna 36. Kruk Paweł 37. Kruszczyńska-Głaz Ewa 38. Krzyżak-Mędykowska Beata 39. Kucharczyk Kamila 40. Kuchno Jakub 41. Kudaruk Paulina 42. Kudzia Daria 43. Kuliński Paweł 44. Kurczuk Anna 45. Kuźma Rafał 46. Kwiatkowski Kamil 47. Lada Edyta 48. Leraczyk Jakub 49. Leszczyńska Katarzyna 50. Libudzki Bartosz 51. Lipski Paweł 52. Lutyński Andrzej 53. Lutyński Karol 54. Łysakowski Michał 55. Materna Natalia 56. Maziarz Magdalena 57. Mąkal Magdalena 58. Misiewicz-Osemek Katarzyna 59. Mizerski Bartłomiej 60. Nadulska Marta 61. Nawrocka Joanna 62. Niedźwiedź Dorota

63. Nowak Weronika 64. Ogórek Michał 65. Okoniewski Tomasz 66. Paduchowska Sylwia 67. Pakuła Sylwester 68. Piekarz Maciej 69. Pijewska Ewelina 70. Pisarska Agnieszka 71. Poszepczyńska Monika 72. Pożarowszczyk Agnieszka 73. Rączka Eliza 74. Rembisz Jarosław 75. Rodaczek Katarzyna 76. Rolińska-Mazur Paulina 77. Romanko Marcelina 78. Rosiek Witold 79. Rostek Piotr 80. Rozyn Cezary 81. Sanecka-Olszewska Małgorzata 82. Sarzyńska Jagoda 83. Sawczuk Justyna 84. Sendłak Leszek 85. Siedlec Jacek 86. Snopek Damian 87. Stec Paweł 88. Stelmasiewicz Daniel 89. Szabłowski Paweł 90. Szeliga Daniel 91. Szlachetka Magdalena 92. Szymanek-Mazur Iwona 93. Szyszkowska-Bania Jolanta 94. Śliwka Beata 95. Świechowska Natalia 96. Świnarska Sylwia 97. Tarkowski Bartłomiej 98. Tchórznicki Mariusz 99. Tułodziecka Adrianna 100. Tytoń Joanna INFORMACJE I KOMUNIKATY

101. Ulanowski Radosław 102. Warecka Magdalena 103. Wiewiórski Tomasz 104. Woś Paulina 105. Wójcik Barbara 106. Zając Natalia 107. Zaród Mateusz 108. Zawiślak Agnieszka 109. Zdzienicka Ewelina 110. Ziemiński Piotr 111. Żukowska Gabriela 112. Lewandowska-Stojek Ewa 113. Papierz Agnieszka 114. Stasiuk Igor 115. Stręciwilk Małgorzata 116. Wieczorek Paweł 117. Zieńczuk-Zych Aleksandra Rada podjęła stosowne uchwały o wpisie ww. osób na listę radców prawnych. W ramach kolejnego punktu porządku obrad Dziekan Rady przedstawił zawiadomienia Rzecznika Dyscyplinarnego o umorzeniu dochodzenia w sprawie ze skargi na zachowanie radcy prawnego, o wszczęciu dochodzenia w sprawie ze skargi na postępowanie radcy prawnego, o dwóch przypadkach odmowy wszczęcia dochodzenia wobec braku znamion przewinienia dyscyplinarnego oraz o zawieszeniu dochodzenia do czasu ukończenia postępowania karnego w sprawie radcy prawnego. Natomiast w grupie spraw wniesionych przez Skarbnika Rada podjęła trzy uchwały w sprawie umorzenia składek, w dwóch przypadkach dokonując umorzenia, a w jednym odmawiając. 10

PRAWNIK Nr 2/36/2015

Z kolei Wicedziekan Rady Sławomir Bartnik przedstawił wniosek Pana Zbigniewa Kalandyka o zawieszenie prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego w związku z zamiarem podjęcia wykonywania zawodu adwokata, a Rada podjęła stosowną uchwałę w tym zakresie. Na zakończenie obrad Dziekan poinformował, iż zakończył się II cykl szkoleniowy, przedstawiając zebranym dane statystyczne dotyczące realizacji obowiązku szkoleniowego przez radców prawnych naszej Izby. Po dyskusji Dziekan zamknął obrady. ***

W dniu 22 czerwca 2015 r. odbyło się XVI posiedzenie Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie IX Kadencji. Dziekan Rady Marek Pawłowski otworzył posiedzenie, powitał wszystkich zgromadzonych i zapoznał ich z porządkiem obrad. Następnie Wicedziekan Rady Sławomir Bartnik przedstawił wnioski o wpis na listę radców prawnych. Trzy z nich złożone zostały na podstawie art. 24 ust. 1 i 2 ustawy o radcach prawnych, tj. przez osoby, które ukończyły aplikację radcowską. Były to następujące osoby: Paweł Goral, Paweł Janiszewski i Iwona Mudel. Kolejne dwa wnioski złożone zostały na podstawie art. 25 ust. 2 ustawy o radcach prawnych przez Patrycję Górnowicz-Nóżkę (art. 25 ust. 2 pkt 4) oraz Marcina Szewczaka (art. 25 ust. 2 pkt 1). Rada natomiast podjęła stosowne uchwały o wpisie ww. osób na listę radców prawnych.

Dziekan Rady poinformował zebranych o śmierci radcy prawnego Andrzeja Dziurdzi, a wszyscy obecni uczcili pamięć Zmarłego minutą ciszy. Następnie Dziekan wniósł o skreślenie z listy radców prawnych zmarłego Kolegi, a Rada podjęła stosowną uchwałę zgodnie z ww. wnioskiem. Z kolei Wicedziekan Rady Sławomir Bartnik przedstawił wniosek Pani Anny Legieć o skreślenie z listy radców prawnych w związku z uzyskaniem wpisu na listę adwokatów prowadzoną przez Okręgową Radę Adwokacką w Lublinie. W związku z powyższym Rada podjęła uchwałę o skreśleniu. W ramach kolejnego punktu porządku obrad Dziekan przedstawił zawiadomienia Rzecznika Dyscyplinarnego o pięciu przypadkach wszczęcia dochodzenia w sprawie radcy prawnego, jednym przypadku wszczęcia dochodzenia w sprawie aplikanta radcowskiego, trzech przypadkach odmowy wszczęcia dochodzenia, jednym przypadku umorzenia dochodzenia oraz o skierowaniu do Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego wniosku o ukaranie radcy prawnego.

W grupie spraw przedstawionych przez Skarbnika Rada podjęła dwie uchwały o umorzeniu składek z uwagi na trudną sytuację materialną, uchwałę zwalniającą z obowiązku uiszczenia składek członkowskich w związku z przebywaniem w tym czasie na urlopie wychowawczym oraz uchwałę w sprawie rozłożenia na raty zaległych należności z tytułu składki członkowskiej. Z kolei w ramach spraw związanych z aplikacją radcowską i jej organizacją Rada zmieniła patrona jednemu aplikantowi radcowskiemu, wszczęła z urzędu postępowanie dotyczące skreślenia z listy aplikantów radcowskich z powodu nieuiszczania składek członkowskich za okres dłuższy niż jeden rok oraz skreśliła z listy aplikantów radcowskich jedną osobę. Na zakończenie głos zabrał Dziekan Rady Marek Pawłowski, który dokonał podsumowania obrad oraz podziękował wszystkim za przybycie. Anna Fermus-Bobowiec Sekretarz Rady

INFORMACJE I KOMUNIKATY 11

III Zgromadzenie Delegatów Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie IX Kadencji

poniedziałek 15 czerwca 2015 r. odbyło się III Zgromadzenie Delegatów Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie IX Kadencji. Zgromadzenie otworzył Dziekan Rady Marek Pawłowski, który przywitał Delegatów oraz zaproszonego Gościa – Ministra Andrzeja Kalwasa. Obok sprawozdań z działalności Rady oraz wykonania budżetu za 2014 r., krótkie podsumowania ze swojej działalności przedstawili: Sędzia Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego, Rzecznik Dyscyplinarny oraz Przewodnicząca Okręgowej Komisji Rewizyjnej. Podczas Zgromadzenia przedstawiono założenia do budżetu Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie na 2015 r. oraz plan pracy Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie na 2015 r., które zostały jednogłośnie przyjęte w głosowaniu Delegatów. Także jednogłośnie Zgromadzenie Delegatów podjęło uchwałę udzielającą absolutorium Radzie Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie. Z kolei w związku ze zbliżającymi się w przyszłym roku wyborami, Zgromadzenie Delegatów podjęło uchwałę zmieniającą uchwałę Nr 6/2012 Zgromadzenia Delegatów VIII kadencji Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie z dnia 15 czerwca 2012 r. w sprawie dokonania podziału terenu działania Okręgowej 12

PRAWNIK Nr 2/36/2015

Izby Radców Prawnych w Lublinie na rejony wyborcze i ustalenia liczby delegatów na zgromadzenie z poszczególnych rejonów. Przyjęta zmiana polegała na tym, iż „w Zgromadzeniu Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie biorą udział delegaci – radcowie prawni wybrani na zgromadzeniach rejonowych wyborczych w liczbie 1 delegata na 12 radców prawnych wpisanych na listę radców prawnych z danego rejonu wyborczego w dniu podjęcia uchwały przez Radę Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie o zwołaniu rejonowych zebrań wyborczych na terenie działania Izby, przy czym każdą rozpoczętą liczbę 12 radców prawnych uważa się za pełną”. Na zakończenie Zgromadzenia wystąpił Wiceprezes Krajowej Rady Radców Prawnych – Arkadiusz Bereza, przedstawiając prace legislacyjne dotyczące zawodu radcy prawnego i informując Delegatów o nowelizacjach kodeksu postępowania karnego i cywilnego, dalszych zmianach deregulacyjnych, projekcie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej i pracach nad zmianami rozporządzenia określającego stawki dla radców prawnych, świadczących pomoc prawną z urzędu. Anna Fermus-Bobowiec Sekretarz Rady

Konferencja wyjazdowa na Białoruś

dniach 3–7 czerwca 2015 r. grupa przeszło 40 radców prawnych z OIRP w Lublinie uczestniczyła w wyjazdowej konferencji szkoleniowej na Białoruś, podążając „Szlakami Adama Mickiewicza i Elizy Orzeszkowej”. Program merytoryczny obejmował tematy: „Bezskuteczność czynności prawnej. Sposoby zabezpieczenia wykonalności umowy,” które przedstawiła SSO Alicja Zych oraz „Przeniesienie pozwolenia na budowę. Pozwolenie na użytkowanie – wybrane zagadnienia” – radca prawny Wojciech Boryc. Uczestnicy konferencji szkoleniowej zwiedzili Brześć z twierdzą i pomnikiem Adama Mickiewicza, ruiny zamku Sapiehów w Różanej, Żyrowice, Berezę Kartuską i Pińsk – stolicę białoruskiego Polesia. Przez dwa dni radcowie prawni przebywali w Mińsku, zwiedzając Wyspę Łez, katedry: prawosławną i rzymskokatolicką, Plac Październikowy z Pałacem Republiki, Plac Niezależności i Plac Zwycięstwa. Również w Mińsku uczestnicy konferencji spotkali się z przedstawicielami adwokatury białoruskiej na czele z Prezesem Republikańskiej Rady Adwokatów Wiktorem Iwanowiczem Czajczicem, adwokatem Piotrem Węglińskim z Mińskiej Rady Adwokackiej, adwokatem Jaczesławem Cierechem, który tłumaczył niezrozumiałe nam sformułowania. W bardzo serdecznej i miłej atmosferze nastąpiła wymiana doświadczeń i informacji oraz upomin-

ków. Białoruska adwokatura liczy około 2 tys. adwokatów, którzy mają organizowane kursy podnoszenia kwalifikacji. Samorząd nie prowadzi kursów szkoleniowych. Szkolenia aplikantów trwają około pół roku i prowadzą je kancelarie adwokackie. Podczas pobytu w Mińsku radcowie prawni spotkali się również z Konsulem RP na Białorusi Adamem Kaczyńskim, który zapoznał ich z działalnością konsulatu oraz najczęściej występującymi problemami na obszarze działania konsulatu. Następnie kierując się w stronę Nowogródka, uczestnicy konferencji zwiedzili muzeum Adama Mickiewicza w Zaosiu i wysłuchali ballad nad jeziorem Świteź w wykonaniu naszego Kolegi. W Nowogródku – pierwszej stolicy Wielkiego Księstwa Litewskiego – odwiedzili kościół pw. Michała Archanioła, górę zamkową, kopiec Adama Mickiewicza i kościół farny, w którym wieszcz był ochrzczony. W Grodnie uczestnicy konferencji zwiedzili Plac Stefana Batorego z kościołem katedralnym, Stary i Nowy Zamek, kościół i klasztor Brygidek, dom Elizy Orzeszkowej i cmentarz katolicki z mogiłą pisarki, na której złożyli wieniec i zapalili znicze. Podbudowani patriotyzmem i wiedzą prawniczą uczestnicy konferencji szkoleniowej wracali do kraju wzbogaceni nowymi doświadczeniami. Jolanta Piekarczyk Koordynator ds. Szkoleń INFORMACJE I KOMUNIKATY 13

Koleżanki i Koledzy

ramach ustawowego obowiązku doskonalenia zawodowego uprzejmie zapraszam do udziału w jednodniowych szkoleniach realizowanych w IV kwartale 2015 r.

I szkolenie Skuteczne formy zabezpieczenia wierzytelności (weksel, hipoteka, przewłaszczenie na zabezpieczenie i inne). Windykacja bez udziału komornika sądowego. Wykładowca: Marek Tarkowski – radca prawny. Termin: 16 listopada 2015 r. godz. 900–1400 II szkolenie Postępowanie o podział majątku wspólnego – wybrane zagadnienia proceduralne i materialnoprawne z orzecznictwa Sądu Najwyższego. Wykładowca: Dariusz Dończyk – Sędzia Sądu Najwyższego. Termin: 23 listopada 2015 r. godz. 900–1400 III szkolenie Etyka wykonywania zawodu radcy prawnego. Wykładowca: Patrycja Kozłowska-Kalisz – radca prawny, Rzecznik Dyscyplinarny OIRP w Lublinie. Termin: 7 grudnia 2015 r. godz. 900–1400 Szkolenia jednodniowe w terenie:  14 października 2015 r. w godz. 1000–1500 – Delegatura Urzędu Wojewódzkiego w Zamościu. Wybrane zagadnienia z prawa rodzinnego ze szczególnym uwzględnieniem tematyki rozwodowej oraz problematyka prawa spadkowego. Wykładowca: Jerzy Żurawicki – Sędzia Sądu Okręgowego w Zamościu.  21 października 2015 r. w godz. 1030–1500 w lokalu Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Białej Podlaskiej, ul. Brzeska 41, p. 439. Pozwolenie na budowę, pozwolenie na użytkowanie. Wybrane zagadnienia obowiązujące od 28.06.2015 r. Wykładowca: Wojciech Boryc – radca prawny – Wojewódzki Inspektorat Nadzoru Budowlanego w Lublinie.

PRAWNIK Nr 2/36/2015

 28 października 2015 r. w godz. 1030–1500 w lokalu Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Chełmie, ul. Plac Niepodległości 1. Pozwolenie na budowę, pozwolenie na użytkowanie. Wybrane zagadnienia obowiązujące od 28.06.2015 r. Wykładowca: Wojciech Boryc – radca prawny – Wojewódzki Inspektorat Nadzoru Budowlanego w Lublinie. Z koleżeńskim pozdrowieniem Jolanta Piekarczyk Koordynator ds. Szkoleń

Zaproszenie do udziału w wyjazdowej konferencji szkoleniowej Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie w dniach 17–19 września 2015 r. w Hotelu „DUO” w Janowie Lubelskim Program konferencji: 1. Najczęściej spotykane błędy procesowe w postępowaniu przed sądem I instancji Wykładowca: SSR Artur Żuk – Prezes Sądu Rejonowego Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku 2. Zaskarżalność aktów prawa miejscowego do sądu administracyjnego Wykładowca: prof. dr hab. Zygmunt Niewiadomski – SGH w Warszawie 3. Zmiany prawa budowlanego i planowania przestrzennego Wykładowca: prof. dr hab. Zygmunt Niewiadomski – SGH w Warszawie Odpłatność od osoby: 350,00 zł Szczegółowy terminarz wykładów i innych zajęć otrzymają osoby zakwalifikowane na konferencję. Liczba miejsc ograniczona. Decyduje kolejność zgłoszeń. Uczestnictwo w konferencji proszę zgłaszać na załączonym druku w terminie do dnia 11 września 2015 r. Marek Pawłowski Dziekan Rady OIRP w Lublinie INFORMACJE I KOMUNIKATY 15

Okręgowa Izba Radców Prawnych w Lublinie

Lublin, dnia 3 sierpnia 2015 r.

Pan(i) Wojewoda, Marszałek, Starosta, Prezydent, Burmistrz, Wójt, Prezes, Dyrektor, Właściciel

Okręgowa Izba Radców Prawnych w Lublinie uprzejmie zaprasza do uczestnictwa w konferencji wyjazdowej organizowanej dla radców prawnych w Janowie Lubelskim w Hotelu „DUO” w terminie od 17 do 19 września 2015 r. Program konferencji: 1. Najczęściej spotykane błędy procesowe w postępowaniu przed sądem I instancji Wykładowca: SSR Artur Żuk – Prezes Sądu Rejonowego Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku 2. Zaskarżalność aktów prawa miejscowego do sądu administracyjnego Wykładowca: prof. dr hab. Zygmunt Niewiadomski – SGH w Warszawie 3. Zmiany prawa budowlanego i planowania przestrzennego Wykładowca: prof. dr hab. Zygmunt Niewiadomski – SGH w Warszawie Odpłatność od osoby: 350,00 zł Zgłoszenia wraz z wpłatami przyjmowane będą do dnia 11 września 2015 r. Wpłaty należy dokonać przelewem na konto w Banku PEKAO SA 66 1240 2500 1111 0010 0399 5559. Liczba miejsc ograniczona. W pierwszej kolejności zostaną zakwalifikowane osoby, które nie zalegają z płatnościami składek członkowskich. Szczegółowy program konferencji prześlemy osobom zakwalifikowanym. Z poważaniem Marek Pawłowski Dziekan Rady OIRP w Lublinie

PRAWNIK Nr 2/36/2015

.............................................

pieczęć nagłówkowa

…...........................................

miejscowość, data

Okręgowa Izba Radców Prawnych ul. Konrada Wallenroda 2E 20-607 Lublin

Zgłaszamy udział radcy prawnego ...................................................................................................................................... zamieszkałego …………………………………………………..…………………………… …………………………………...................................................................................... w konferencji organizowanej przez Okręgową Izbę Radców Prawnych w Lublinie w Janowie Lubelskim w dniach 17–19 września 2015 r. Jednocześnie przelewamy kwotę 350,00 zł na konto Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie w Banku Pekao SA 66 1240 2500 1111 0010 0399 5559. W celu wystawienia faktury VAT niezbędne jest podanie przy zgłoszeniu udziału w szkoleniu następujących danych: – dokładnej nazwy firmy ……………………………………………………….............…... – dokładnego adresu firmy ………………………………...............…………………….... – NIP …………………………………………………………....…………………................

.......................................................



Pracodawca INFORMACJE I KOMUNIKATY 17

Niebieski Parasol

dniach od 14 do 19 września br. Krajowa Rada Radców Prawnych wraz z Okręgowymi Izbami Radców Prawnych przy udziale Starostw Powiatowych zorganizuje kolejną, szóstą już edycję akcji udzielania bezpłatnych porad prawnych pn. „Niebieski Parasol”, która objęta jest Honorowym Patronatem Prezydenta RP. Okręgowa Izba Radców Prawnych w Lublinie zapewnia bezpłatne porady prawne dla zainteresowanych mieszkańców Zamościa, Białej Podlaskiej, Hrubieszowa, Janowa Lubelskiego, Puław, Opola Lubelskiego, Chełma, Tomaszowa Lubelskiego, Krasne-

gostawu, Biłgoraja, Kraśnika, Lubartowa oraz Lublina – szczegółowe informacje na temat dni, godzin i miejsc można znaleźć na stronie internetowej www.oirp.lublin.pl, pod nr tel. 81 532 06 95 i na plakatach informacyjnych. Gorąco zapraszamy radców prawnych i aplikantów do wzięcia udziału w akcji, która ma na celu zwiększenie rozpoznawalności zawodu radcy prawnego i kreuje pozytywne postrzeganie naszego zawodu w społeczeństwie. Wszystkich chętnych prosimy o kontakt z sekretariatem OIRP w Lublinie. Redakcja

Prawnicy na rzecz równości. Lokalne platformy współpracy

kręgowa Izba Radców Prawnych w Lublinie nawiązała współpracę z Polskim Towarzystwem Prawa Antydyskryminacyjnego, której przedmiotem jest współdziałanie przy realizacji projektu „Prawnicy na rzecz równości. Lokalne platformy współpracy”. Pierwsze spotkanie odbyło się 19 maja br. w siedzibie OIRP w Lublinie, po okresie wakacyjnym planowane są kolejne spotkania. Zadaniem projektu jest przeprowadzenie szkoleń z prawa antydyskryminacyjnego dla radców prawnych, którzy chcieliby podjąć współpracę z organizacja18

PRAWNIK Nr 2/36/2015

mi działającymi w obszarze przeciwdziałania antydyskryminacji. Projekt ma na celu uruchomienie systemowej współpracy pomiędzy tymi podmiotami i zaowocuje obustronnymi korzyściami. Organizacje zyskają profesjonalne wsparcie prawne pro bono, a prawnicy dostęp do wiedzy i doświadczeń organizacji równościowych, co jest szczególnie ważne w związku z coraz większą ilością postępowań sądowych, w których pojawia się zarzut dyskryminacji. Dobre praktyki i rekomendacje opra-

cowane wspólnie z partnerami projektu zostaną opublikowane w podręczniku dla samorządów prawniczych i organizacji pozarządowych. Więcej informacji na te-

mat dotychczasowej współpracy organizacji z prawnikami pro bono: http://ptpa. org.pl/program-pro-bono. Redakcja

IV Ogólnopolska Konferencja Sędziów i Rzeczników Dyscyplinarnych

dniach 7–10 maja 2015 r. we Wrocławiu odbyła się IV Ogólnopolska Konferencja Sędziów i Rzeczników Dyscyplinarnych. Konferencja została zorganizowana z inicjatywy Dziekana Okręgowej Izby Radców Prawnych we Wrocławiu Leszka Korczaka, Przewodniczącego Wyższego Sądu Dyscyplinarnego Jarosława Sobutki oraz Głównego Rzecznika Dyscyplinarnego Tomasza Schefflera. W konferencji wzięli udział Sędziowie Wyższego Sądu Dyscyplinarnego i Zastępcy Głównego Rzecznika Dyscyplinarnego oraz Sędziowie Sądów Dyscyplinarnych i Rzecznicy Dyscyplinarni Okręgowych Izb Radców Prawnych z całej Polski. W obradach uczestniczyli również m.in. Prezes Krajowej Rady Radców Prawnych Dariusz Sałajewski i Naczelnik Wydziału Adwokatury i Radców Prawnych Prokurator Beata Sawicka-Felczak. Okręgowa Izba Radców Prawnych w Lublinie była reprezentowana przez Przewodniczącego Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego Urszulę Nieborak i Sędziów Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego: Zofię Filipek-Kraczek, Grzegorza Koksanowicza, Juliusza Petraniuka,

Ewę Piórecką, Teresę Silmanowicz, Artura Warycha oraz Rzecznika Dyscyplinarnego Patrycję Kozłowską-Kalisz i Zastępców Rzecznika Dyscyplinarnego: Przemysława Bryłowskiego, Jarosława Nogalskiego, Beatę Ogrodnik-Kołodziejczyk, Pawła Strzelca i Agnieszkę Szczekalę. Tematyka konferencji poświęcona była praktycznym aspektom stosowania przepisów odnoszących się do zagadnienia odpowiedzialności dyscyplinarnej radców prawnych, w szczególności zaś przedmiotem wykładów i obrad były zmiany wynikające z nowelizacji kodeksu postępowania karnego i jej wpływu na postępowanie dyscyplinarne, problematyka odpowiedniego stosowania przepisów kodeksu postępowania karnego i kodeksu karnego w toku postępowań dyscyplinarnych oraz problemy wynikające ze zmiany ustawy o radcach prawnych w zakresie postępowania dyscyplinarnego, dokonanej ustawą z dnia 7 listopada 2014 r., która weszła w życie w dniu 25 grudnia 2014 r. W dniu 7 maja 2015 r. odbyło się spotkanie Przewodniczącego Wyższego Sądu Dyscyplinarnego i Sędziów Wyższego SąINFORMACJE I KOMUNIKATY 19

du Dyscyplinarnego z Przewodniczącymi Okręgowych Sądów Dyscyplinarnych oraz Głównego Rzecznika Dyscyplinarnego i jego Zastępców z Rzecznikami Dyscyplinarnymi z poszczególnych Izb, którego przedmiotem była informacja na temat stanu prac nad regulaminem funkcjonowania sądów dyscyplinarnych samorządu radców prawnych, administracyjno-biurowych kwestii przekazywania akt postępowania wraz z odwołaniami do Wyższego Sądu Dyscyplinarnego oraz zasad sporządzania sprawozdawczości. Dnia 8 maja 2015 r. merytoryczne zajęcia poprzedzone zostały oficjalnym otwarciem konferencji i powitaniem jej uczestników przez Dziekana OIRP we Wrocławiu Leszka Korczaka. Otwarcie obrad uświetniło wystąpienie Prezesa Krajowej Rady Radców Prawnych Dariusza Sałajewskiego oraz Prokurator Beaty Sawickiej-Felczak – Naczelnika Wydziału Adwokatury i Radców Prawnych w Ministerstwie Sprawiedliwości, która przedstawiła najczęściej pojawiające się problemy w stosowaniu przepisów odnoszących się do postępowań dyscyplinarnych, a które są widoczne z perspektywy uprawnień nadzorczych Ministerstwa Sprawiedliwości. Kolejny dzień konferencji poświęcony był głównie problematyce nowelizacji kodeksu postępowania karnego oraz jego odpowiedniego stosowania w postępowaniu dyscyplinarnym. Ta tematyka została przedstawiona uczestnikom konferencji przez Sędziego Sądu Apelacyjnego Andrzeja Kota. Druga część wykładów tego dnia obejmowała omówienie najnow20

PRAWNIK Nr 2/36/2015

szego orzecznictwa Sądu Najwyższego w sprawach dyscyplinarnych, które zaprezentował Sędzia Sądu Najwyższego Andrzej Siuchniński. Na zakończenie obrad w tym dniu, Jędrzej Klatka – Przewodniczący Delegacji Polskiej w CCBE, członek komisji CCBE ds. Deontologii zawodowej, Przewodniczący Grupy Roboczej CCBE ds. Modelowych Zasad Etyki przedstawił kwestie dotyczące modelowej regulacji tajemnicy zawodowej, konfliktu interesów i niezależności prawników europejskich. Drugi dzień konferencji uświetniła przygotowana przez organizatorów loteria oraz uroczysta kolacja. Przedmiotem merytorycznych obrad w ostatnim dniu konferencji była problematyka zmian ustawy o radcach prawnych w zakresie postępowania dyscyplinarnego, którą zaprezentowali Przewodniczący Wyższego Sądu Dyscyplinarnego Jarosław Sobutka i Główny Rzecznik Dyscyplinarny Tomasz Scheffler. Dalsza część obrad odbyła się już w dwóch równoległych panelach, które odnosiły się odpowiednio do: przedstawionej przez Sędziego Sądu Apelacyjnego Andrzeja Kota problematyki postępowania przed OSD i WSD oraz zaprezentowanej przez Prokuratorów Prokuratury Okręgowej Daniela Drapały i Marcina Kuźmy kwestii dotyczących postępowania przygotowawczego. Atrakcją dnia był spektakl „Kawaler Srebrnej Róży” Richarda Straussa w Operze Wrocławskiej oraz pokaz Wrocławskiej Fontanny. Agnieszka Szczekala Radca prawny

Spotkanie rzeczników prasowych w Warszawie

dniu 1 lipca 2015 r. w siedzibie Krajowej Izby Radców Prawnych w Warszawie odbyło się spotkanie rzeczników prasowych Okręgowych Izb Radców Prawnych, zorganizowane przez Barbarę Kras – Sekretarza KRRP. Uczestnikami spotkania byli rzecznicy prasowi oraz przedstawiciele większości Okręgowych Izb Radców Prawnych: z Białegostoku, Bydgoszczy, Gdańska, Katowic, Kielc, Koszalina, Krakowa, Lublina, Łodzi, Poznania, Szczecina, Torunia, Warszawy i Wrocławia. W spotkaniu wzięli udział również Stefan Mucha – Dziekan Rady OIRP w Toruniu – aktualnie nowy Rzecznik Prasowy KRRP, Anita Białek – Specjalista ds. Promocji i Kontaktów z Mediami oraz Grzegorz Furgał. Uczestników przywitał Wiceprezes KRRP Zbigniew Pawlak przypominając, że spotkaliśmy się w szczególnym dniu – 1 lipca 2015 r., kiedy to wchodzi w życie największa w ostatnich latach nowelizacja postępowania karnego, a radcowie prawni nabywają nowe uprawnienie – do występowania w roli obrońcy w sprawach karnych. Wiceprezes Pawlak zwrócił uwagę na tematy, którymi powinni zająć się rzecznicy prasowi okręgowych izb, zauważył, że poza bardzo ważnym dziś informowaniem o naszych nowych uprawnieniach w procesie karnym, równie ważnym, a wręcz kluczowym zadaniem jest dbanie o wizerunek radcy prawnego.

Sekretarz KRRP zaprosiła uczestników do brania czynnego udziału w spotkaniu i dzielenia się własnymi doświadczeniami z pełnienia funkcji rzecznika prasowego. Podkreślała znaczenie lokalnych działań na rzecz samorządu radcowskiego. Przekazała również zestawienia dotyczące lokalizacji billboardów informujących o nowych uprawnieniach radców prawnych, które od połowy czerwca pojawiły się w całej Polsce, z prośbą o włączenie się izb i kontynuowanie akcji we własnym zakresie. Rzecznik prasowy KRRP Stefan Mucha poinformował o wstępnych wynikach badań sondażowych przeprowadzonych na grupie 3500 osób na temat barier dostępu do usług prawniczych. Wiadomości te wywołały dyskusję uczestników, którzy dzielili się swoimi doświadczeniami, z jednej strony pewną trudnością w kontaktach z mediami, z drugiej opowiadano o tym, w jaki sposób kontakty te zostały nawiązane i jak utrzymać te relacje. Pani Anita Białek, podkreślając rolę rzeczników prasowych w świetle promowania zawodu radcy prawnego i kształtowania jego wizerunku jako zawodu zaufania publicznego, dzieliła się z uczestnikami spotkania swoją wiedzą w tym zakresie i obiecała kontynuowanie szkolenia na II Ogólnopolskich Warsztatach Rzeczników Prasowych, które zaplanowano w Lublinie w okresie od 5 do 7 listopada br. Ewa Urbanowicz-Jakubiak Rzecznik Prasowy OIRP w Lublinie INFORMACJE I KOMUNIKATY 21

Ślubowanie radców prawnych

dniu 26 czerwca 2015 r. odbyła się w Sali Błękitnej Urzędu Wojewódzkiego uroczystość Ślubowania Radców Prawnych, której przewodniczył Dziekan Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie Marek Pawłowski. W ślubowaniu ze strony OIRP w Lublinie uczestniczyli ponadto: Arkadiusz Bereza – Wicedziekan OIRP w Lublinie i Wiceprezes Krajowej Rady Radców Prawnych, Hanna Chabros – Wicedziekan, Bartosz Gdulewicz – Skarbnik, Edward Kaczor – Członek Rady oraz Sławomir Pilipiec – Zastępca Kierownika Szkolenia Aplikantów. Jak co roku, specjalne wyróżnienia wraz z nagrodami otrzymały osoby, które uzyskały najlepsze wyniki z egzaminu radcowskiego: Wiktoria Bartosiewicz, Paulina Bartoszcze, Łukasz Chrościcki, Jakub Leraczyk, Sylwia Paduchowska, Agnieszka Pisarska i Monika Poszepczyńska. Zostały również przyznane dodatkowe wyróżnienia i nagrody dla osób szczególnie zasłużonych w działalności na rzecz rozwoju samorządu radców prawnych, tj. dla Joanny Król, Katarzyny Leszczyńskiej oraz Iwony Szymanek-Mazur. Po wręczeniu wyróżnień 116 osób uroczyście ślubowało „przyczyniać się do ochrony i umacniania porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej, obowiązki zawodowe wypełniać sumiennie i zgodnie z przepisami prawa, zachować tajemnicę zawodową, postępować godnie i uczciwie, kierując się zasadami etyki radcy prawnego 22

PRAWNIK Nr 2/36/2015

i sprawiedliwości”. Następnie młodzi radcowie prawni odbierali z rąk członków Prezydium Rady OIRP w Lublinie nagrody i upominki od lubelskiej Izby oraz wydawnictw prawniczych wraz z oprawionym certyfikatem poświadczającym fakt złożenia ślubowania, a tym samym uzyskanie uprawnień do wykonywania zawodu radcy prawnego. Po złożonym ślubowaniu Dziekan Marek Pawłowski pogratulował zdania egzaminu, podkreślając trud włożony w uzyskanie tytułu radcy prawnego, następnie zwrócił szczególną uwagę na konieczność godnego i uczciwego postępowania, zgodnego z zasadami etyki, mając na uwadze prestiż zawodu radcy prawnego, jako zawodu zaufania publicznego oraz zachęcał do udziału w działaniach samorządu. Dziekan wskazał również na konieczność sprostania nowym wyzwaniom, jakie wiążą się z uzyskaniem przez radców prawnych uprawnień do występowania w charakterze obrońcy w postępowaniu karnym. W podobnym duchu wygłosił przemówienie pełniący funkcje Wicedziekana w OIRP w Lublinie oraz Wiceprezesa KRRP Arkadiusz Bereza, który podkreślił konieczność etycznego i godnego postępowania radców prawnych na co dzień, przypominając o tym, iż z dniem 1 lipca 2015 r. wchodzi w życie nowy Kodeks Etyki Radcy Prawnego oraz zaczyna obowiązywać nowy Regulamin wykonywania zawodu radcy prawnego. Zgodnie bowiem z preambułą Kodeksu radcowie swoim etycznym zachowaniem,

służą interesom wymiaru sprawiedliwości jak również tym, których prawa i wolności zostały mu powierzone w celu ochrony. Zwrócił również uwagę na fakt, iż w związku ze znaczącym zwiększeniem się liczby radców prawnych we wszystkich Izbach, przed wchodzącymi na rynek usług prawnych stoją liczne wyzwania.

Po uroczystości Dziekan zaprosił radców prawnych wraz z licznie obecnymi podczas ślubowania rodzinami na lampkę szampana oraz wspólne obchody Dnia Radcy Prawnego podczas organizowanego przez Izbę pikniku oraz życzył powodzenia i sukcesów w wykonywaniu zawodu. Katarzyna Leszczyńska Radca prawny

Dzień Radcy Prawnego w lubelskim samorządzie

okazji Dnia Radcy Prawnego w dniu 4 lipca br. na stadionie KS „Budowlani” w Lublinie zgromadzili się radcowie prawni z rodzinami oraz zaproszeni goście. Piknik rozpoczął mecz piłkarski pomiędzy reprezentacją lubelskich sędziów i prokuratorów, a drużyną radców prawnych i pracowników naukowych Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Tegoroczną niespodzianką był puchar dla zwycięskiej drużyny ufundowany przez Panią Dziekan Wydziału Prawa i Administracji UMCS w Lublinie Annę Przyborowską-Klimczak, który trafił do drużyny gości. W trakcie meczu organizatorzy zaproponowali wiele atrakcji dla najmłodszych, którzy spędzali czas pod opieką lubelskich animatorów. Po meczu Dziekan Rady OIRP w Lublinie wręczył złote i srebrne odznaki honorowe „Zasłużony Dla Samorządu Radców Prawnych” przyznane przez Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych.

„Dzień Radcy Prawnego obchodzony i organizowany w formie pikniku przez Okręgową Izbę Radców Prawnych w Lublinie znakomicie wpływa na integrację środowisk prawniczych Lubelszczyzny. Uważnie obserwowany i dopingowany przez uczestników pikniku mecz budzi zawsze sporo emocji, a jego wynik jest przedmiotem wielu wieczornych dyskusji. Nie zapominamy także o naszych pociechach stwarzając im wyjątkową atmosferę do zabawy” – podkreślił Dziekan Rady OIRP w Lublinie Marek Pawłowski. „Tegoroczny Dzień Radcy Prawnego jest dla nas szczególną okazją do świętowania ponieważ 1 lipca weszła w życie największa w ostatnich latach nowelizacja postępowania karnego, dzięki której radcowie prawni nabyli nowe uprawnienie do występowania w roli obrońcy w sprawach karnych”. Redakcja INFORMACJE I KOMUNIKATY 23

VII Ogólnopolskie Mistrzostwa Radców Prawnych w Halowej Piłce Nożnej

dniach 16–18 kwietnia 2015 r. w Kielcach i Zagnańsku odbyły się VII Ogólnopolskie Mistrzostwa Radców Prawnych w Halowej Piłce Nożnej organizowane przez Krajową Radę Radców Prawnych w Warszawie i Okręgową Izbę Radców Prawnych w Kielcach. W turnieju wzięło udział 14 reprezentacji Okręgowych Izb Radców Prawnych z całego kraju. Na turniej zostali zaproszeni również honorowi goście reprezentujący Krajową Radę Radców Prawnych, jak i poszczególne Okręgowe Izby Radców Prawnych. Naszą Izbę reprezentowali wicedziekani – Hanna Chabros i Arkadiusz Bereza, zaś w zmaganiach piłkarskich wzięła udział drużyna w składzie: radcowie prawni – Michał Woś, Jacek Borsukiewicz, Dawid Wicha, Konrad Sokół, Miłosz Borowiecki, Sławomir Bereza, Robert Wąsiewicz i Łukasz Bańkowski oraz aplikanci radcowscy – Mateusz Dudek, Tomasz Gajur, Krzysztof Gołaszewski, Marcin Karasek i Patryk Łysakowski. Drużyny biorące udział w turnieju zostały zakwaterowane w Best Western Grand Hotel w Kielcach, zaś mecze piłkarskie odbywały się w hali sportowej GOSiR w Zagnańsku. W dniu 16 kwietnia 2015 r. odbyło się losowanie, w wyniku którego nasza drużyna trafiła do grupy C wraz z prawnikami z Kielc, Łodzi, Wrocławia i Rzeszowa. 24

PRAWNIK Nr 2/36/2015

W pierwszym meczu fazy grupowej przyszło nam zmierzyć się z drużyną OIRP Rzeszów. Mecz ten przebiegał w charakterystycznym stylu dla początkowej fazy rozgrywek. Drużyny oswajały się z boiskiem i specyfiką turnieju, nie doprowadzając do groźnych sytuacji na własnym polu bramkowym, co doprowadziło ostatecznie do zakończenia meczu wynikiem 0-0. W kolejnym meczu zmierzyliśmy się z drużyną z Wrocławia. Było to zacięte spotkanie, w której każda drużyna miała liczne szanse bramkowe, ale to naszej drużynie udało się strzelić gole i wygrać 2-0. Na szczególną pochwałę w tym meczu zasłużył Jacek Borsukiewicz, który w ostrych pojedynkach bezbłędnie radził sobie z liderem drużyny z Wrocławia, nie pozwalając rywalowi na narzucenie swojego stylu gry. Mecz z gospodarzem turnieju nigdy nie należy do łatwych i kolejne spotkanie z OIRP Kielce potwierdziło tę regułę. Zawodnicy obu drużyn „nie odstawiali nogi”, jednak realizowane przez naszą drużynę założenia taktyczne, kontrolowanie przebiegu gry i uważna gra w obronie popłaciły, gdyż w końcówce spotkania Miłosz Borowiecki zadał ostateczny cios drużynie przeciwnej, strzelając gola na 1-0. Ostatni mecz w grupie to pojedynek przeciwko drużynie z Łodzi. Na tym etapie rozgrywek zawodnicy obydwu drużyn odczuwali już duże zmęcze-

nie i drużyny grały zachowawczo, próbując zdobyć gola po błędzie przeciwnika. Zadanie to nie udało się żadnej z drużyn, a mecz zakończył się wynikiem 0-0. Z bilansem dwóch wygranych i dwóch remisów awansowaliśmy z pierwszego miejsca w grupie do ćwierćfinału. Na uwagę zasługuje fakt, że jako jedyna drużyna w fazie grupowej nie straciliśmy żadnego gola, co bez wątpienia było zasługą bramkarza Mateusza Dudka i solidnej gry całej drużyny w obronie. Kolejny dzień turnieju, 18 kwietnia 2015 r., był dniem rozgrywek w fazie pucharowej. Na hali sportowej w Zagnańsku odbyło się losowanie par ćwierćfinałowych, a los skojarzył nas z drużyną OIRP Białystok. Mecz nie należał do najłatwiejszych, ale dzięki skutecznej grze w ataku ułożył się po naszej myśli. Pięknym golem popisał się Sławomir Bereza, uderzając z rzutu wolnego wprost w okno bramki przeciwnika. Bramka ta pozwoliła na spokojne rozgrywanie spotkania i wypunktowanie przeciwnika – dalsze gole strzelili Miłosz Borowiecki i Konrad Sokół. Tego wyniku nie udało nam się powtórzyć w meczu półfinałowym, w którym musieliśmy uznać wyższość późniejszego triumfatora rozgrywek – OIRP Katowice. Po stracie bramki w pierwszych minutach, a następnie dyskusyjnym karnym przegrywaliśmy w pierwszej połowie 2-0. W drugiej połowie nie udało się odrobić straty, a mecz zakończył się wynikiem 3-0 dla drużyny z Katowic. W meczu o trzecie miejsce ponownie zmierzyliśmy się z drużyną OIRP Wrocław, a obraz gry jawił się podobnie

jak w fazie grupowej. Dominowała zacięta walka o każdą piłkę i wysokie tempo meczu, w którym drużyny błyskawicznie przenosiły grę spod jednej bramki pod drugą. Parady bramkarskie, żelazna gra w obronie i skuteczność w ataku dały przewagę nad drużyną z Wrocławia, a w konsekwencji pewne zwycięstwo 4-0 i brązowy medal w turnieju. Wieczorem, po zakończonych rozgrywkach odbyła się uroczysta kolacja połączona z wręczeniem pucharów, medali i nagród rzeczowych. Indywidualną nagrodę najlepszego bramkarza turnieju otrzymał reprezentant OIRP Lublin Mateusz Dudek. Podkreślić należy miłą i przyjazną atmosferę spotkania, w trakcie którego niejednokrotnie emocje piłkarskie brały górę, co przekładało się na niekończące się rozmowy i dyskusje meczowe. Organizowane w Kielcach Ogólnopolskie Mistrzostwa Radców Prawnych w Halowej Piłce Nożnej to profesjonalnie przygotowana impreza sportowa, integrująca środowisko radców prawnych z całego kraju. Cykliczność turnieju przekłada się na jego rosnący prestiż i presję każdej z drużyn ukierunkowaną na jak najlepszy wynik. Osiągnięte więc przez naszą drużynę III miejsce należy ocenić jako sukces, który nie był dziełem przypadku, gdyż już rozgrywane wcześniej turnieje w Mielcu i Warszawie pozwalały na umiarkowany optymizm. Jest to także dobry prognostyk przed kolejnymi mistrzostwami.

Marcin Krasek Aplikant radcowski

INFORMACJE I KOMUNIKATY 25

Letnie Mistrzostwa Lubelszczyzny Prawników 2015 za nami

dniach 13–14 czerwca 2015 r., zgodnie z jesiennymi zapowiedziami, w gościnnym Lubelskim Klubie Tenisowym przy Al. Zygmuntowskich odbyły się Letnie Mistrzostwa Lubelszczyzny Prawników 2015 r. w tenisie ziemnym. Jak poprzednio, impreza została zorganizowana pod patronatem Dziekana Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie oraz Dziekana Okręgowej Rady Adwokackiej w Lublinie, przy wsparciu finansowym obu tych izb. Sędzią i zarazem sprawnym organizatorem turnieju był p. Ksawery Zaborski. Przy upalnej pogodzie, na czterech odkrytych kortach do rozgrywek przystąpiło łącznie 13 zawodniczek i zawodników. Najliczniejsza grupa zawodników wystartowała w kategorii OPEN mężczyzn i tu jak w poprzedniej edycji, ponownie triumfował nasz kolega – r. pr. Aleksander Jedenak, II miejsce zajął prok. Maciej

Florkiewicz, zaś na III uplasował się adw. Marcin Rypina. W kategoriach OPEN kobiet oraz mężczyźni 50+ OIRP w Lublinie nie miała swoich reprezentantów. Wśród pań I miejsce zajęła sędzia Urszula Zwolak, a II miejsce prok. Małgorzata Duszyńska, natomiast w kategorii mężczyźni 50+ zwyciężył sędzia Krzysztof Pliszka, na II miejscu był adw. Ryszard Sobczak. Turniej przebiegał w dobrej towarzysko i sportowo atmosferze, w duchu fair play i stanowił nie tylko świetną okazję do sportowej rywalizacji, ale również do integracji środowiska prawniczego. I dlatego już dzisiaj serdecznie zapraszam wszystkich sympatyków tego sportu do udziału w listopadowych, tym razem halowych rozgrywkach, nawet chociażby w charakterze kibiców. Proszę więc nie zapominać o treningach podczas wakacji… Marek Duszyński Radca prawny

Zawody radców prawnych w kolarstwie górskim – Rogów 2015

dniu 21 czerwca 2015 r. w Rogowie pod Łodzią odbyły się Pierwsze Ogólnopolskie zawody rodzinne Radców Prawnych i Aplikantów Radcowskich o Pu26

PRAWNIK Nr 2/36/2015

char Dziekana Rady OIRP w Łodzi w kolarstwie MTB. Zawody były częścią większej imprezy – SK Bank Mazovia MTB Maraton, w ramach której zdecydowano się

na wyodrębnienie podklasyfikacji radców prawnych (i ich rodzin). Dzięki temu można było skorzystać z dobrodziejstw wysoce profesjonalnej organizacji zawodów, nie tracąc możliwości koleżeńskiej rywalizacji. Radcowie rywalizowali na dystansie FIT o długości 33 km. Dzieci mogły się sprawdzić na 8-kilometrowej trasie „Hobby”. Trasa przebiegała malowniczymi drogami leśnymi i polnymi w okolicach Rogowa, w stosunkowo nietrudnym terenie. Była to pierwsza inicjatywa, aby radcy rywalizowali właśnie w dyscyplinie MTB. Wśród kategorii mężczyzn najlepszy czas Zawodów Radców i Aplikantów

uzyskał Kolega Tomasz Czapla z OIRP w Lublinie, któremu pokonanie niespełna 34-kilometrowej trasy zajęło 1:07:14 sek. (II miejsce – Kolega Sebastian Rubin z OIRP w Łodzi, a III – Kolega Jakub Tereszczuk z OIRP w Warszawie). Organizatorzy zapowiedzieli przeprowadzenie mistrzostw również w przyszłym roku. Warto wziąć w nich udział całymi rodzinami i bez względu na aktualną dyspozycję, ponieważ trasa jest dostosowana do umiejętności większości osób, które miały styczność z kolarstwem górskim.

Redakcja

Udział radców prawnych w Międzynarodowym Lubelskim Rajdzie Pojazdów Zabytkowych

dniach 4–7 czerwca 2015 r. w Kazimierzu Dolnym odbył się XXIX Międzynarodowy Lubelski Rajd Pojazdów Zabytkowych, który był jednocześnie IV Rundą Mistrzostw Polski Pojazdów Zabytkowych. Rajd został zorganizowany przez Koło Pojazdów Zabytkowych działające przy Automobilklubie Lubelskim na zlecenie Zarządu Głównego Polskiego Związku Motorowego. Uczestnikami rundy mogli być kierowcy i piloci pojazdów z napędem mechanicznym, o wysokim stopniu oryginalności, wyprodukowanych do 31.12.1979 r., za-

chowanych i utrzymanych w warunkach historycznie właściwych, znajdujących się w posiadaniu osoby lub organizacji, która je konserwuje ze względu na wartość techniczną i historyczną, a nie jako środek codziennego transportu. W rajdzie wzięło udział ponad 40 załóg (kierowca plus pilot) z kraju i z zagranicy, m.in. z Białorusi. Załogi startowały na samochodach przedwojennych i powojennych, w tym ja wystartowałam na sportowym bmw 315/1 sport z 1934 r., egzemplarzem tym jeździła m.in. Elżbieta Zającówna w filmie Vabank, Anna Jantar w teleINFORMACJE I KOMUNIKATY 27

dysku „Nic nie może wiecznie trwać”. Radca prawny Kamila Mazur startowała w odrębnej niż ja klasie samochodem powojennym Triumph Spitfire MK II z 1965 r. Najstarszym autem na rajdzie był Peerless z 1925 r. Jazda zabytkowymi autami to nie lada wyzwanie, samochody te nie są przystosowane do współczesnych warunków na drogach (brak wspomagania, luzy w kierownicy, często brak pasów bezpieczeństwa, kierunkowskazów i inne). Kierowca musi maksymalnie skupić się, ale pokonanie odcinka daje wiele satysfakcji. Bazą rajdu był Dom Dziennikarza, położony na szczycie góry tuż obok willi Marii Kuncewiczowej. Rajd obfitował w wielką ilość dojazdówek przez jeden z najpiękniejszych krajobrazowo regionów Polski. Program rajdu był urozmaicony, poznaliśmy ciekawe miejsca okolic Kazimierza Dolnego, Puław, Poniatowej, płynęliśmy statkiem po Wiśle z przygrywającą kapelą klezmerską, jak też mieliśmy okazję przejechać się Nadwiślańską Kolejką Wąskotorową. Pierwszy dzień rajdu uczestnicy spędzili w Puławach i powiecie puławskim. Drugiego dnia itinerer strzałkowy (mapa z wyznaczoną trasą) wyprowadził zawodników na południe od Kazimierza. Do Kazimierza samochody zabytkowe wróciły od północy, od strony miejscowości Góry. Bardzo stromy zjazd wąwozem lessowym był największym krajobrazowym hitem rajdu. Brukowana droga prowadziła prosto na słynny kazimierski Rynek, gdzie zawodnicy prezentowali się podczas konkursu elegancji, czyli konkurencji polegającej 28

PRAWNIK Nr 2/36/2015

na jak najlepszym dopasowaniu stroju z epoki swojego auta do pojazdu. Konkursowi Elegancji towarzyszy radio, telewizja i na chwilę można poczuć się jak na czerwonym dywanie – zawodnicy wychodzą z auta w strojach z epoki i prezentują się licznej publiczności. W trakcie rajdu zawodnicy rywalizowali w różnego rodzaju konkurencjach sportowych, jak i zabytkowych, musieli wykazać się wiedzą związaną z historią motoryzacji, jak również wiadomościami z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego. Impreza obfitowała w próby sportowe – jazda na czas po trasie pomiędzy pachołkami. Próby sportowe są dla wielu osób największą atrakcją rajdu, to niezapomniana dawka adrenaliny i emocji – polecam. Oprócz prób SZ (Próba sprawności i kierowania pojazdem) na rajdzie były tzw. OTJ-ty (Ocena Techniki Jazdy) oraz pod koniec pierwszego dnia „róża wiatrów” – próba polegająca na jeździe na kierunki geograficzne. Rajd zakończył się tradycyjnie Balem Komandorskim, na którym odbyło się ogłoszenie wyników i rozdanie nagród, również i my wróciłyśmy z pucharami. W trakcie rajdu można przenieść się do minionej epoki i chociaż na chwilę zatrzymać czas. Rajd to nie tylko rywalizacja i walka o tytuł Mistrza Polski ale przede wszystkim okazja do spędzenia czasu w gronie miłośników zabytkowej motoryzacji, oderwania się od codzienności, a przede wszystkim wspaniała zabawa ludzi z pasją. Małgorzata Milczek Radca prawny

II Ogólnopolskie Forum Aplikantów Radcowskich

dniach 24–26 kwietnia 2015 r. odbyło się II Ogólnopolskie Forum Aplikantów Radcowskich, którego organizatorem była Okręgowa Izba Radców Prawnych w Szczecinie. Wzięło w nim udział 57 aplikantów radcowskich, ze wszystkich 19 Okręgowych Izb Radców Prawnych. Samorząd radcowski reprezentowali: prezes KRRP Dariusz Sałajewski, wiceprezesi KRRP Ewa Stompor-Nowicka, Zbigniew Pawlak, Arkadiusz Bereza, Włodzimierz Chróścik, dziekani i wicedziekani rad Okręgowych Izb Radców Prawnych oraz kierownicy szkolenia aplikantów. Okręgową Izbę Radców Prawnych w Lublinie reprezentowali: Dziekan Marek Pawłowski, Rzecznik Prasowy – Ewa Urbanowicz-Jakubiak oraz aplikanci I, II i III roku – Agnieszka Łapińska, Katarzyna Sobolewska-Rubaj, Marta Sieradzan. Tematem przewodnim tegorocznego Forum był „Warsztat pracy aplikanta”, który skupiał się na zagadnieniach związanych z praktyczną stroną odbywania aplikacji radcowskiej. Uczestnicy Forum zostali podzieleni na trzy grupy warsztatowe: „Praktyki sądowe”, „Patron a aktywność aplikanta” oraz „Rola wykładowcy w zdobyciu praktycznych umiejętności zawodowych”. Podczas warsztatów, aplikanci prowadzili ożywioną dyskusję dotyczącą funkcjonowania modelu aplikacji, realizacji procesu kształcenia aplikantów

w ramach szkoleń aplikacyjnych, roli, jaką powinny spełniać praktyki sądowe, a także współpracy aplikanta z patronem. Wykonano również analizę wyników ankiety przygotowanej przez aplikantów radcowskich z OIRP w Szczecinie, przeprowadzonej we wszystkich Izbach w okresie poprzedzającym Forum. W trakcie warsztatów zaproponowano wiele nowych rozwiązań, mających na celu udoskonalenie modelu aplikacji radcowskiej. Aplikanci zajmujący się tematyką praktyk sądowych zwrócili uwagę na konieczność zwiększenia liczby godzin praktyk odbywanych w sądach. W ocenie aplikantów, zasadnym byłoby wydłużenie okresu ich odbywania, w połączeniu z programem szkolenia na poszczególnych latach aplikacji. Ponadto, aplikanci zasygnalizowali potrzebę odbywania praktyk w sądach administracyjnych bądź organach administracji publicznej, celem zaznajomienia się z modelem procedury administracyjnej. Aplikanci analizujący relacje aplikanta z patronem, zwrócili uwagę na fakt, iż współpraca aplikanta z patronem powinna przede wszystkim przygotowywać aplikanta do samodzielnego wykonywania w przyszłości zawodu radcy prawnego. Podkreślano również, że to przede wszystkim od aplikantów powinna wychodzić inicjatywa nawiązywania i utrzymywania kontaktu z patronem podczas odINFORMACJE I KOMUNIKATY 29

bywania aplikacji oraz że jakość szkolenia w ramach instytucji patronatu uzależniona jest w dużej mierze od samych aplikantów. Ostatnia grupa warsztatowa skupiła się na roli wykładowcy w zdobyciu praktycznych umiejętności zawodowych. W odniesieniu do roli wykładowcy w procesie kształcenia aplikantów, szczególną uwagę zwracano na potrzebę weryfikacji jakości szkolenia poprzez wypełnianie przez aplikantów ankiet po odbytych zajęciach, a także na konieczność odpowiedniego przygotowywania się samych aplikantów do zajęć szkoleniowych przewidzianych programem aplikacji. Praca poszczególnych grup warsztatowych została zreferowana podczas dyskusji panelowej, stanowiącej jednocześnie podsumowanie II Forum Aplikantów Radcowskich. Udział w niej wzięli zarówno aplikanci, jak i przedstawiciele KRRP oraz OIRP. Dyskusję poprowadził Prezes KRRP w latach 2007–2013 mec. Maciej Bobrowicz. Podsumowując II Ogólnopolskie Forum Aplikantów Radcowskich, należy stwier-

dzić, iż uczestnictwo w tym wydarzeniu stanowiło doskonałą okazję do wymiany poglądów oraz doświadczeń pomiędzy aplikantami ze wszystkich Okręgowych Izb Radców Prawnych. Dyskusje przeprowadzone przez aplikantów podczas prac poszczególnych grup warsztatowych, w zakresie odbywania aplikacji radcowskiej, tj. dotyczące organizacji aplikacji, funkcjonowania patronatu oraz odbywania praktyk sądowych umożliwiły aplikantom prezentację swoich postulatów i oczekiwań wobec samorządu radcowskiego. Ponadto zaprezentowane stanowiska i pomysły aplikantów z pewnością będą brane pod uwagę jako ważne argumenty podczas przyszłych prac nad zmianami regulaminu aplikacji radcowskiej. Uczestnictwo w Forum pozwoliło aplikantom uświadomić sobie jak ważna jest ich rola oraz potrzeba aktywności na wielu płaszczyznach podczas odbywania aplikacji radcowskiej.

Agnieszka Łapińska Katarzyna Sobolewska-Rubaj Marta Sieradzan

Wyjazdy integracyjno-szkoleniowe aplikantów OIRP w Lublinie

dniach 26–28 czerwca 2015 r. odbyły się wyjazdy integracyjno-szkoleniowe aplikantów Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie. W wyjazdach szkoleniowych wzięło udział łącznie około 200 aplikantów radcowskich. 30

PRAWNIK Nr 2/36/2015

Aplikanci I roku tegoroczny wyjazd integracyjno-szkoleniowy spędzili w Ośrodku Wypoczynkowym „Pszczeliniec” w Krasnobrodzie. W wyjeździe uczestniczyło blisko 60 aplikantów. Podczas szkolenia swoją obecnością aplikantów zaszczycił

Dziekan Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie r. pr. Marek Pawłowski oraz SSO Piotr Jakubiec. Na wstępie przeprowadzanego szkolenia, podczas wykładu rozpoczynającego, Dziekan przybliżył aplikantom tematykę związaną z zasadami odbywania aplikacji radcowskiej. Zwrócił uwagę na najistotniejsze kwestie merytoryczne, jak również zasygnalizował podstawowe kwestie organizacyjne. W drugiej części wykładu Dziekan rozpoczął dyskusję mającą na celu poznanie opinii aplikantów na temat odbywanych praktyk w sądach i prokuraturach, odpowiedział również na zadawane przez aplikantów pytania szczegółowe. Na drugim z wykładów SSO Piotr Jakubiec omówił tematykę szeroko rozwijających się nowych technologii, zwracając szczególną uwagę na szanse i zagrożenia jakie niesie ze sobą ich wykorzystywanie. Sędzia zaprezentował przykłady korzystania z Internetu, z jakimi można spotkać się z trakcie praktyki zawodowej, jak również przytoczył najważniejsze orzecznictwo w przedmiotowym zakresie. Podczas wykładu zasygnalizował najistotniejsze zagrożenia, z jakimi prawnicy spotykają się w trakcie wykonywanej pracy oraz przedstawił przykładowe rozwiązania pozwalające uniknąć niepowodzeń w wybranych sprawach. Po przeprowadzonym szkoleniu aplikanci znaleźli również czas na integrację, spędzając czas wolny nad pobliskim jeziorem oraz bawiąc się w sobotni wieczór przy wspólnym grillowaniu. Aplikanci II roku zorganizowali swój tegoroczny wyjazd integracyjno-szkole-

niowy w Firleju i wzięło w nim udział 50 aplikantów. Okręgową Izbę Radców Prawnych w Lublinie podczas wyjazdu reprezentowali: Członek Prezydium Rady – r. pr. Halina Ejsmond-Zając, Rzecznik Prasowy – r. pr. Ewa Urbanowicz-Jakubiak oraz Zastępca Kierownika Szkolenia Aplikantów – r. pr. Anna Łacek. Podczas wyjazdu radca prawny Ewa Urbanowicz-Jakubiak przeprowadziła aplikantom szkolenie z zakresu Prawa spółek handlowych. Tematem przewodnim szkolenia były spółki kapitałowe, a w szczególności spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, podwyższenie kapitału zakładowego spółki, jego obniżenie oraz zasady działania organów tych spółek. Podsumowaniem szkolenia oraz zdobytej przez aplikantów wiedzy było rozwiązywanie kazusów oraz dyskusja nad najnowszym orzecznictwem dotyczącym spółek handlowych. Po przeprowadzonym szkoleniu aplikanci znaleźli również czas na integrację, spędzając czas wolny nad pobliskim jeziorem Firlej oraz bawiąc się w sobotni wieczór przy ognisku. Aplikanci III roku tegoroczny wyjazd integracyjno-szkoleniowy, podobnie jak dwa lata temu, spędzili w Ośrodku Wypoczynkowym „Roztoczanka” w Suścu. W wyjeździe uczestniczyło 50 aplikantów radcowskich. Swoją obecnością aplikantów zaszczycili przedstawiciele Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie: Wicedziekan ds. Aplikacji r. pr. Arkadiusz Bereza oraz zastępca Kierownika Szkolenia Aplikantów r. pr. Sławomir Pilipiec. Podczas wykładu Dziekan Arkadiusz BeINFORMACJE I KOMUNIKATY 31

reza przybliżył aplikantom tematykę aktualnych prac legislacyjnych wpływających na zasady wykonywania zawodu radcy prawnego. Szczegółowo odniósł się do założeń szeroko komentowanej w środowisku prawniczym ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej. Podobnie przybliżył założenia i cele uchwalonego w dniu 13 czerwca 2015 r. przez Krajową Radę Radców Prawnych Regulaminu wykonywania zawodu radcy prawnego, w szczególności w kontekście od niedawna obowiązującego Kodeksu Etyki Radcy Prawnego. Na drugim z wykładów dr Sławomir Pilipiec przedstawił obecnym aplikantom zasady i założenia nowej formy egzaminu zawodowego, jaka obowiązywać będzie począwszy od 2016 r. Szczególną uwagę w tym zakresie skupił na nowej – piątej części egzaminu – dotyczącej zadania z zakresu wykonywa-

nia zawodu i etyki radcy prawnego. Poza szkoleniem aplikanci znaleźli również czas na integrację, bawiąc się w sobotni wieczór przy wspólnym ognisku. Podsumowując należy stwierdzić, że uczestnictwo w wyjazdach integracyjno-szkoleniowych aplikantów radcowskich stanowi doskonałą okazję do wymiany poglądów i doświadczeń pomiędzy aplikantami oraz do zawiązania nowych znajomości. Ponadto dyskusje umożliwiły aplikantom pogłębienie wiedzy i umiejętności w tematyce przeprowadzonych szkoleń. Tradycją w Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Lublinie stały się już wyjazdy integracyjno-szkoleniowe aplikantów radcowskich.

Justyna Rokita Marta Domańska Katarzyna Sobolewska-Rubaj Marta Sieradzan

Przedstawiciele Lublina uczestnikami wyjazdowego posiedzenia Kapituły Funduszu Seniora w Szczecinie

apituła Fundusz Seniora na zaproszenie Okręgowej Izby Radców Prawnych w Szczecinie zorganizowała w dniu 17 kwietnia br. otwarte wyjazdowe posiedzenie, w którym uczestniczyli Rzecznicy Funduszu Seniora oraz Przewodniczący Klubów Seniora działających w Izbach. 32

PRAWNIK Nr 2/36/2015

Lubelską Izbę radców prawnych reprezentowały Koleżanki: Anna Komarska – Członek Kapituły Funduszu Seniora, Irena Kopiec – Rzecznik Funduszu Seniora oraz Krzysztof Krzywonos – Sekretarz Rady Klubów Seniora działającej przy KIRP. Posiedzenie odbyło się w dwóch grupach. W pierwszej z udziałem Członków

Kapituły Funduszu Seniora i Rzeczników Funduszu Seniora, która to grupa rozpatrzyła wnioski o skierowanie na turnus rehabilitacyjny w Krynicy Zdrój, zorganizowany w sierpniu br. a także o przyznanie zapomóg pieniężnych radcom prawnym emerytom niepracującym. W ramach powyższej tematyki z lubelskiej Izby jedna osoba otrzymała zapomogę pieniężną oraz cztery osoby skierowano na leczenie rehabilitacyjne. Ponadto w grupie tej dyskutowano na temat kryteriów określających materialną pomoc dla osób ubiegających się o nią. W roku bieżącym przyjęto granicę dochodu miesięcznego w wysokości 3781 zł netto. Drugą grupę stanowili członkowie Rady Klubów Seniora oraz przewodniczący Klubów Seniora działających przy poszczególnych Izbach. W grupie tej omówiono aktualny stan przygotowań turnusów: w Mielnie-Unieściu, Ciechocinku, Świętej Lipce oraz wycieczki po Kotlinie Jeleniogórskiej, tj. przedsięwzięć organizowa-

nych przez Radę Klubów Seniora, które poparła Kapituła i uznano go za zadawalający, o czym świadczy pełna obsada zarezerwowanych miejsc. W części tej zapoznano się z osiągnięciami i problemami poszczególnych klubów a także możliwościami przekazywania informacji o działalności klubów w periodyku „Radca Prawny” wydawanym przez KIRP oraz na serwerze tego organu. Zaapelowano także o ściślejszą współpracę – integrację między klubami poprzez organizację wspólnych przedsięwzięć. Integracja ta znajduje poparcie u Kapituły łącznie ze wsparciem finansowym. Na posiedzeniu tym ustalono, że kolejne otwarte posiedzenie Kapituły Funduszu Seniora w 2016 r. odbędzie się w Rzeszowie na zaproszenie Dziekana Okręgowej Izby Radców Prawnych w Rzeszowie mec. Marka Skierczyńskiego. Krzysztof Krzywonos Sekretarz Rady Klubów Seniora

Wycieczka do Nałęczowa

dniu 25 kwietnia 2015 r. udaliśmy się na wycieczkę do Nałęczowa i okolic. Nałęczów przywitał nas piękną wiosenną pogodą – słoneczną i ciepłą. Po wyjściu z autokaru odbyliśmy długi spacer po parku zdrojowym, który jest chlubą uzdrowiska. Przecina go szereg alei i ścieżek, a centralnym punktem jest staw na rzece Bystrej z „Wyspą Miłości”.

Następnie zwiedziliśmy Dom Zdrojowy z mieszczącą się w nim Palmiarnią i Pijalnią Wód. Skorzystaliśmy z możliwości napicia się wód posiadających właściwości lecznicze, związane z zawartością licznych składników mineralnych. W dalszej kolejności udaliśmy się do oddalonego o kilka kilometrów od Nałęczowa Muzeum Minerałów. Muzeum mieINFORMACJE I KOMUNIKATY 33

ści się w „Młynie Hipolit”, pochodzącym z 1937 r., położonym nad rzeką Bystrą. W muzeum znajduje się kolekcja 2000 niezwykłych eksponatów: minerałów, meteorytów oraz kamieni. Przewodnik w sposób bardzo ciekawy przedstawił nam zgromadzone eksponaty oraz zaprezentował symulację wybuchu wulkanu w miniaturze. Chętni uczestnicy wycieczki mieli możliwość skutecznego płukania i odlewania „złota”, które odbywało się w atmosferze zabawy. Po zwiedzeniu muzeum odbyliśmy długi spacer wąwozem Lipcyk, położonym w pobliżu muzeum. Wąwóz ten o długości kilkuset metrów jest jednym z największych wąwozów w tej okolicy. Powstał na dawnym szlaku komunikacyjnym, przekraczającym dolinę rzeki Bystrej. Po nasy-

ceniu się leśnym wiosennym powietrzem i widokami kwitnących kaczeńców uczestnicy ze smakiem spożyli obiad w Starym Młynie. Na zakończenie wycieczki przy ognisku i pieczeniu kiełbasek nuciliśmy harcerskie piosenki. Przez cały dzień towarzyszyła nam przepiękna wiosenna pogoda, ze względu na którą ta wycieczka była wyjątkowo udana. Nic by jednak nie wskórała wspaniała pogoda bez fachowej organizacji Kolegi Jasia Rybojada i Koleżanki Marysi Borowskiej – za co w imieniu wszystkich uczestników wycieczki składam serdeczne podziękowania. Teresa Bogusz Radca prawny

Wycieczka do Zamościa

zień 8 czerwca 2015 r. – 36 osób z lubelskiego dworca PKP (zbiórka godz. 9.00). Wyruszamy w drogę i wygodnie jadąc szynobusem, cieszymy oczy piękną zielonością przyrody i obserwujemy mijane na trasie nawet te najmniejsze miejscowości. I oto jesteśmy na miejscu. Krótki przemarsz ze stacji docelowej do centrum i tu spotkanie z Panią Przewodnik na Rynku Wielkim. Ogarniamy wzrokiem piękną architekturę, wsłuchując się w opowiadaną, a właściwie przypomnianą historię miasta i jego mieszkańców.

PRAWNIK Nr 2/36/2015

Założycielem Zamościa był Jan Zamojski – kanclerz i hetman wielki koronny – jak wiadomo wybitny mąż stanu, polityk, protektor artystów i uczonych. Miasto zostało założone w 1580 r. Akt lokacyjny oraz herb Zamościa – w tym samym roku wydał król Stefan Batory. Autorem planu miasta z jego najważniejszymi budowlami był nadworny architekt Zamojskiego – Włoch z Padwy – Bernardo Morando. Jego koncepcja realizacyjna uchodziła za najdoskonalszą nie tylko w całej Polsce, ale również w skali europejskiej, a nawet światowej.

Miasto piękne, urządzone wg wzoru nowoczesnej twierdzy otoczonej murem z siedmioma bastionami. Do miasta prowadziły trzy bramy wjazdowe: – Lwowska, którą wjeżdżali kupcy ze wschodu, – Lubelska – z centrum kraju, głównie z Warszawy i Krakowa, – Szczebrzeska łączyła Zamość z pozostałymi dobrami ziemskimi Zamojskich. Położenie na głównym szlaku handlowym przyczyniło się do rozwoju miasta, które stało się stolicą Ordynacji Zamojskich z samodzielną strukturą administracyjno-ustrojową, własną władzą samorządową, własną twierdzą oraz statutem. Zyskało nawet miano Padwy Północy. W 1992 r. wpisane zostało na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Morando projektował wszystkie najważniejsze budynki tego miasta, które (co należy podkreślić) nie zostały budynkami służącymi wyłącznie celom turystycznych wycieczek, ale na co dzień pełnią rolę obiektów użytkowych jako pomieszczenia instytucji i urzędów publicznych. I tak w pałacu Jana Zamojskiego jest obecnie siedziba sądu. W Akademii Zamojskiej ufundowanej przez magnata jako trzeci po krakowskim i wileńskim, polski uniwersytet obecnie mieszczą się szkoły. Katedra – dawna Kolegiata, jeden z najcenniejszych zabytków zamojskiej Starówki w stylu północnowłoskiego renesansu. Pełne światła wnętrza pięknej nawy głównej kontrastują z ciemnymi

nawami bocznymi, mieszczącymi krypty z grobami ordynatów. Pośród 200 zabytków – na Rynku Wielkim dominuje Ratusz z wysoką wieżą zegarową i wachlarzowymi schodami zewnętrznymi. Wysłuchaliśmy też hejnału w wykonaniu mistrza ceremonii w barwnym stroju z epoki. Aktualnie Ratusz jest siedzibą Urzędu Miasta. W XVII i XVIII w. zabudowę miasta częściowo zmieniono i uzupełniono. Obszar w granicach fortyfikacji obejmował 24 ha. Sprzedany przez Zamojskich w 1821 r., dalej rozbudowywał się już jako twierdza rządowa. Zamość był miastem wielu nacji. Zróżnicowana pod względem etnicznym, religijnym i finansowym ludność budowała różnorodność kulturową i tak powstawały np.: – późnorenesansowa synagoga przy ul. Pereca – wybudowana przez zamożnych Żydów – obecnie centrum kultury; – dawna cerkiew grecko-ruska – obecnie Kościół oo. Redemptorystów; – otaczające Rynek kamienice ormiańskie m.in. Wilczkowska i Pod Aniołem z bogatymi freskami i płaskorzeźbami. Aktualnie wnętrza kamienic zajmują Muzeum Zamojskie i Liceum Plastyczne. Pozostałe kamienice otaczające Rynek mają jedyny zachowany w Polsce (w całości) zespół podcieni. – Brama Lwowska związana z giełdą handlową została zlikwidowana, a w jej miejsce – jeszcze w XVII w. – powstał barokowy kościół i klasztor oo. Franciszkanów. INFORMACJE I KOMUNIKATY 35

Po zakończeniu zwiedzania zabytkowej architektury był czas na odpoczynek i obiad. Przy rozlokowanych na świeżym powietrzu stolikach – szybko i miło podany, smakował wyśmienicie. Miło ze strony Koleżanki Zosi Hasiec, że jako zamościanka powitała nas i towarzyszyła nam chwilę w spacerze po parku.

Późnym popołudniem jesteśmy w Lublinie. Wycieczka zdecydowanie udana, a za jej organizację dziękujemy Koledze Przewodniczącemu Klubu Seniora Jankowi Rybojadowi.

Aleksandra Złomańczuk Radca prawny

Harmonogram spotkań Klubu Seniora Okres: wrzesień – grudzień 2015 r. LP 1

data Temat spotkania spotkania 9.09.2015 a) wykład na temat godz. 14.00 choroby Alzheimera

b) sprawy bieżące i organizacyjne

14.10.2015 a) z cyklu spotkań godz. 14.00 z ciekawymi lubliniakami

b) budżet Klubu na 2016 r. plany i możliwości 18.11.2015 a) z cyklu spotkań z godz. 14.00 ciekawymi lubliniakami – troszkę historii wydziału Prawa UMCS b) sprawy bieżące, propozycje wycieczek na 2016 r.

PRAWNIK Nr 2/36/2015

Zaproszony gość

Uwagi

dr Edyta Mazur Długosz Dyrektor Dziennego Domu Pobytu osób dotkniętych chorobą Adam Natanek – dyrygent Filharmonii Lubelskiej Skarbnik OIRP Bartosz Gdulewicz

prof. dr hab. Roman Tokarczyk Zarząd Klubu

9.12.2015 a) kolędy polskie Pani Maria godz. 14.00 (historia, treść Głowacka i melodia) b) sprawy organizacyjne, w tym związane ze spotkaniem opłatkowym Seniorów 16.12.2015 spotkanie opłatkowe godz. 13.00 Seniorów z władzami Izby

Seniorów radców prawnych proszę o zgłoszenie udziału w spotkaniu do 9.12.2015 r.

Ponadto Klub Seniora organizuje 1. Wyjazd na Litwę w planowanym terminie od 13 do 16 września 2015 r. W programie zwiedzanie Wilna. 2. W dniu 14 lub 15 września 2015 r. planuje wyjazd na grzybobranie do Leszkowic gm. Ostrówek. 3. Około 15 października 2015 r. planuje jednodniowy wyjazd na Roztocze lub wyjście na spotkanie jesieni do Ogrodu Botanicznego w Lublinie. 4. Jeżeli w grudniu dopisze śnieg, planuje „Sylwestrowy kulig” w okolicy Poniatowej – Nałęczowa. Zarząd Klubu Seniora otwarty jest na wszelkie propozycje koleżanek i kolegów oraz uwagi do programu działania na IV kw. 2015 r. oraz na 2016 r. Za wszelkie uwagi i propozycje z góry dziękuję. Uwaga: Tematy spotkań środowych mogą być realizowane zamiennie w zależności od dyspozycji czasowej zaproszonych gości. W związku z pracami remontowymi w siedzibie Izby, wrześniowe spotkania odbędą się w Ośrodku Szkoleniowo-Dydaktycznym Aplikantów przy ul. Konrada Wallenroda 4C.

Zarząd Klubu Seniora

INFORMACJE I KOMUNIKATY 37

Urlop macierzyński matek dzieci przedwcześnie urodzonych

elem tego opracowania jest przedstawienie problematyki urlopu macierzyńskiego matek dzieci przedwcześnie urodzonych z punktu widzenia braku możliwości sprawowania osobistej opieki nad wcześniakiem w okresie, kiedy wymaga on intensywnej opieki medycznej bezpośrednio po porodzie. Zmierzam do otwarcia dyskusji w tym temacie. Porodem przedwczesnym jest urodzenie dziecka między 22 a 37 tygodniem ciąży (przed 259 dniem ciąży). Poród przed 32 tygodniem ciąży określany jest jako skrajne wcześniactwo. Przedwczesne urodzenie dziecka stanowi bezpośrednie zagrożenie życia dziecka. Noworodki wymagają intensywnej, wielotygodniowej terapii zanim opuszczą szpital. W Unii Europejskiej co dziesiąte dziecko jest wcześniakiem. Noworodki przedwcześnie urodzone stanowią największą grupę pacjentów dziecięcych w Europie. W zależności od kraju liczba porodów przedwczesnych w Europie waha się pomiędzy 6,3% a 11,4%. W Polsce 6,7% żywych urodzeń to wcześniaki1. Celem ustanawiana urlopu macierzyńskiego jest potrzeba wzmożonej ochrony zdrowia i sprawności psychofizycznej kobiety w ostatnim okresie ciąży, zapewnienie regeneracji sił po porodzie oraz 1

www.wczesniak.pl; 6 sierpnia 2014 r.

PRAWNIK Nr 2/36/2015

sprawowanie opieki nad dzieckiem we wczesnym okresie jego życia2. Cel urlopu macierzyńskiego nie jest w pełni zrealizowany, jeśli matka dziecka nie ma możliwości sprawowania bezpośredniej opieki nad nim. Taka sytuacja ma miejsce w przypadku, gdy dziecko zaraz po urodzeniu wymaga długiej i intensywnej opieki medycznej, co ma miejsce w niemal każdym przypadku przedwczesnego porodu. Obecnie, w razie urodzenia dziecka wymagającego opieki szpitalnej, pracownica, która wykorzystała po porodzie 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, pozostałą część tego urlopu może wykorzystać w terminie późniejszym, po wyjściu dziecka ze szpitala (art. 181 k.p.). Przepis ten wprowadza wyjątek od zasady nieprzerwanego korzystania z urlopu macierzyńskiego. Przerwanie urlopu macierzyńskiego uzasadnia hospitalizacja dziecka, która może pojawić się bezpośrednio po porodzie, jak i później. Niezależnie od tego czy dziecko wymaga hospitalizacji bezpośrednio po urodzeniu, czy też później, pracownica musi wykorzystać 8 tygodni urlopu macierzyńskiego. Jest to czas przeznaczony na rege-

K. Rączka, [w:] M. Gersdorf, K. Rączka, M. Raczkowski, Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2010, s. 781. 2

nerację sił po porodzie. W sytuacji określonej w art. 181 k.p. urlop macierzyński nie służy w pełni celowi umożliwienia matce sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem w pierwszych tygodniach jego życia, ale spełnia cel, jakim jest umożliwienie kobiecie powrotu do zdrowia po porodzie3. Podstawą udzielenia dalszej części urlopu jest zaświadczenie lekarza o wypisaniu dziecka ze szpitala. Pracodawca ma obowiązek udzielić ponownie urlopu macierzyńskiego w terminie wskazanym przez pracownicę w związku z zakończeniem hospitalizacji dziecka4. Pracownica podczas hospitalizacji dziecka po wykorzystaniu 8 tygodni urlopu macierzyńskiego albo wraca do pracy, albo korzysta z zasiłku opiekuńczego (art. 32 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, Dz. U. 2010.77.512; dalej ustawa o s.p.u.s.). Nie wymaga obszernego komentarza to, że powrót do pracy i pozostawienie dziecka przedwcześnie urodzonego w szpitalu nie jest rozwiązaniem komfortowym ani dla matki, ani dla dziecka. Pozostaje w zasadzie jedno rozwiązanie – skorzystanie z zasiłku opiekuńczego. Zasiłek opiekuńczy przysługuje, jeżeli lekarz prowadzący dziecko wystawi zaświadczenie o konieczności osobistego sprawowania przez matkę opieki nad choA. Hint, J. Skoczyński, [w:] Kodeks pracy, red. L. Florek, wyd. 6 Lex Komentarz do art. 181 k.p.; A. Świątkowski, Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2010, str. 818. 4 M. Włodarczyk, [w:] Kodeks pracy. Komentarz, red. K.W. Baran, Warszawa 2012. 3

rym dzieckiem. Jednak zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres zwolnienia od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki, nie dłużej niż przez okres 60 dni w roku kalendarzowym (art. 33 ust. 1 pkt 1) ustawy o s.p.u.s.) i wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku (art. 35 ust. 1 ustawy o s.p.u.s.). Po wypisaniu dziecka ze szpitala pracodawca ma obowiązek udzielić pracownicy urlopu macierzyńskiego w niewykorzystanej części. Pracownica matka wcześniaka ma prawo do dodatkowego urlopu macierzyńskiego na zasadach ogólnych, który wynosi od 6 do 8 tygodni (art. 182(1) par. 1 k.p.). Bezpośrednio po dodatkowym urlopie macierzyńskim przysługuje jej prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 26 tygodni (art. 182(1a) par. 1 k.p.). Uzasadnione jest, moim zdaniem, wprowadzenie do ustawodawstwa takich rozwiązań, które pozwolą matce dziecka przedwcześnie urodzonego w pełni wykorzystać uprawnienia rodzicielskie gwarantowane w kodeksie pracy, ale dopiero po wyjściu dziecka ze szpitala. Obecnie obowiązujące regulacje (art. 181 k.p.) nie w pełni na to pozwalają. Problem, który poruszam w przedmiotowym opracowaniu, został dostrzeżony przez Fundację Wcześniak Rodzice-Rodzicom. Fundacja zwróciła się do Rzecznika Praw Dziecka z propozycją podjęcia wspólnych działań mających na celu uregulowanie kwestii urlopów dla matek wcześniaków. Wynikiem tej współpracy było wystąpienie przez Rzecznika Praw Dziecka (pismo z dnia 4 września 2013 r., WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

ZSS/500/27/2013/JZ5) do Ministra Pracy i Polityki Społecznej z propozycją zmiany prawa w zakresie urlopów macierzyńskich matek wcześniaków. Rzecznik zaproponował, by wprowadzić takie regulacje prawne, które gwarantowałyby matce powrót do sił po porodzie i równocześnie pozwalałyby na wykorzystanie przez rodziców wcześniaka należnego im urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze po powrocie dziecka ze szpitala. W odpowiedzi Minister Pracy i Polityki Społecznej powołał obowiązujący art. 181 k.p. i stwierdził, że łączny wymiar urlopu macierzyńskiego wykorzystywanego przez pracownicę w dwóch częściach, ze względu na pobyt dziecka w szpitalu, nie ulega zmianie (pismo z dnia 4 października 2013 r., DPR -I-4102-699-JS/AW/JK/AB/136). Minister stwierdził również, że celem urlopu macierzyńskiego jest nie tylko opieka nad dzieckiem, ale również ochrona zdrowia kobiety oraz regeneracja jej sił po porodzie, a rezygnacja z części urlopu macierzyńskiego przypadającego bezpośrednio po porodzie pozbawiłaby pracownicę części urlopu macierzyńskiego realizującego ten cel. Minister zaakcentował, że powinna być zachowana równowaga dotycząca udzielania urlopów macierzyńskich pracownicom matkom, które urodziły dziecko w terminie i pracownicom matkom wcześniaków. http://brpd.gov.pl/aktualnosci-wystapienia-generalne/w-sprawie-urlopow-macierzynskich-dla -rodzicow-wczesniakow dn. 13 sierpnia 2014 r. 6 http://brpd.gov.pl/aktualnosci-wystapienia-generalne/w-sprawie-urlopow-macierzynskich-dla -rodzicow-wczesniakow dn. 13 sierpnia 2014 r. 5

PRAWNIK Nr 2/36/2015

Co do zasady można się zgodzić ze stanowiskiem Ministerstwa, bowiem długość urlopu macierzyńskiego matki wcześniaka wykorzystana po porodzie jest taka sama jak w przypadku innych matek, ale podczas trwania urlopu macierzyńskiego, gdy dziecko wymaga hospitalizacji, matka nie sprawuje nad nim osobistej opieki. Matka wcześniaka traci tę część urlopu macierzyńskiego, którą obligatoryjnie musi wykorzystać po porodzie, czyli 8 tygodni. Czas ten mogłaby wykorzystać po wyjściu dziecka ze szpitala, a regenerację sił po porodzie mógłby jej zapewnić zasiłek chorobowy na dziecko, który przysługiwałby na czas hospitalizacji dziecka. Urlop macierzyński mógłby rozpoczynać się po wypisaniu dziecka ze szpitala, w ten sposób matka wcześniaka nie traciłaby tych 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, o których mowa w art. 181 k.p. Poziom intensywności opieki nad wcześniakiem i wolniejszy rozwój psychoruchowy takich dzieci uzasadniają postulat odsunięcia daty rozpoczęcia urlopu macierzyńskiego do czasu wypisania dziecka ze szpitala. Należałoby więc przenieść akcent na to, że urlop macierzyński ma zasadniczo spełniać cel, jakim jest bezpośrednia opieka nad dzieckiem. Matka przebywając na zwolnieniu lekarskim po urodzeniu dziecka, tak samo zregeneruje siły jak podczas urlopu macierzyńskiego, a za sprawą takiego rozwiązania zachowałaby 8 tygodni urlopu macierzyńskiego do wykorzystania po zakończeniu hospitalizacji dziecka. Wprowadzenie takiej zmiany oznacza, że rodzice dziecka mogliby, po wypisaniu

dziecka ze szpitala do domu, w pełni wykorzystać przysługujące im uprawnienia rodzicielskie. Nie jest to jedyne możliwe do zastosowania rozwiązanie. Pewnym pomysłem może być także wydłużenie pełnopłatnego urlopu macierzyńskiego o czas pobytu dziecka w szpitalu, o czas o jaki dziecko urodziło się przedwcześnie. Na bazie informacji uzyskanych z Fundacji Wcześniak Rodzice-Rodzicom z siedzibą w Warszawie, podaję że w Szwecji urlop macierzyński rozpoczyna się od dnia, kiedy dziecko jest wypisane ze szpitala, natomiast w przypadku porodu przedwczesnego oboje rodzice są na zwolnieniu chorobowym.

W Turcji w przypadku porodu przedwczesnego do urlopu macierzyńskiego matki dolicza się czas 8 tygodni7 . W opracowaniu zwróciłam uwagę na problem matek wcześniaków, zdaję sobie sprawę, że ten problem dotyczy także dzieci urodzonych w terminie, ale chorych i wymagających opieki medycznej bezpośrednio po porodzie.

Paulina Matyjas-Łysakowska Radca prawny

T. Makaruk, Urlopy macierzyńskie matek wcześniaków, www.wczesniak.pl/działalnosc-organizacj/dzialalnosc-fundacji-wczesniak/urlopy-macierzynskiee dn. 29 lipca 2014 r. 7

Przyczynienie się poszkodowanego do powstania lub zwiększenia szkody (wypadki komunikacyjne) – zarys problematyki

edług statystyk policyjnych rocznie zgłoszonych wypadków drogowych jest prawie 35 000, natomiast kolizji drogowych prawie 350 000. W samym 2014 r. 35% wszystkich ofiar śmiertelnych w wypadkach drogowych to piesi. Często się zastanawiamy, kto ponosi odpowiedzialność za takie zdarzenie? Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o Ubezpieczeniach Obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwa-

rancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, ubezpieczeniami obowiązkowymi są: ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów (ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych); ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego (ubezpieczenie OC rolników); ubezpieczenie WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych (ubezpieczenie budynków rolniczych) oraz ubezpieczenia wynikające z przepisów odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską, nakładających na określone podmioty obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia. Podzielić należy pogląd Krzysztofa Niezgody (J. Miaskowski, K. Niezgoda, P. Skawiński, Ustawa o Ubezpieczeniach Obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Komentarz, Warszawa 2012), iż typowym podmiotem w stosunku prawnym ubezpieczenia OC jest poszkodowany, który nie jest stroną umowy. Korzyścią poszkodowanego jest poważne zwiększenie prawdopodobieństwa otrzymania pełnego odszkodowania (oczywiście w granicach sumy gwarancyjnej), którego może dochodzić bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń (art. 19 ustawy), bez potrzeby jego domagania się od ubezpieczającego, znajdującego się zazwyczaj w znacznie gorszej kondycji finansowej. Oceniając pozycję prawną poszkodowanego, przychylić należy się do poglądu, że powinien być on traktowany jako osoba trzecia, na rzecz której zawarto umowę (pactum in favorem tertii, art. 393, 808 KC). Jest on uprawniony (choć w momencie zawierania umowy nie jest jeszcze możliwe jego zindywidualizowanie), z pominięciem ubezpieczającego, do otrzymania świadczenia w ściśle określonym wypadku. Pod42

PRAWNIK Nr 2/36/2015

stawą prawną tego roszczenia będzie zawarta umowa ubezpieczenia OC, nie zaś ustawa, która jedynie nakłada na ubezpieczającego obowiązek zawarcia tej umowy. Gdyby bowiem umowa nie była zawarta lub okazałaby się nieważna, poszkodowany nie dysponowałby roszczeniem wobec zakładu ubezpieczeń, a jedynie w niektórych przypadkach mógłby dochodzić zaspokojenia od Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego. Za takim rozwiązaniem opowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 września 1969 r. (II CR 495/69, OSNC 1970, nr 7-8, poz. 136) oraz przeważająca część nauki prawa (A. Wąsiewicz „Odpowiedzialność cywilna za wypadki samochodowe na tle obowiązkowego ubezpieczenia”, Warszawa 1969, s. 225; Z. K. Nowakowski, A. Wąsiewicz, Prawo ubezpieczeń majątkowych i osobowych, Warszawa-Poznań 1974, s. 144-145; A. Kubas „Umowa na rzecz osoby trzeciej”, ZNUJ 1976, nr 78, s. 38; A. Szpunar, Dochodzenie roszczeń z obowiązkowych ubezpieczeń komunikacyjnych, PA 2000, nr 3, s. 7-8; M. Orlicki, System prawa prywatnego. Prawo zobowiązań – część szczegółowa, Warszawa 2004, t. 8, s. 702). Odnotować trzeba także pogląd przeciwny (uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia 1972 r., III CZP 74/71, OSNC 1972, nr 7-8, poz. 122; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 kwietnia 1986 r., IV CR 44/86, OSNC 1987, nr 5-6, poz. 84; E. Kowalewski, Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej. Funkcje i przemiany, Toruń 1981, s. 160-161, 169-170; W. Mogilski, Ubez-

pieczenia w gospodarce rynkowej, Bydgoszcz 1994, s. 90-91). Zasada pełnego odszkodowania, poprzez wprowadzenie przez ustawodawcę artykułu 362 KC, doznaje pewnego ograniczenia, którego to ograniczenia nie należy jednak przekładać automatycznie. Przepis ten stanowi podstawę ograniczenia obowiązku naprawienia szkody. Zgodnie z artykułem 362 KC, jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron. Jak stwierdziła Agnieszka Rzetecka-Gil (Komentarz do art. 362 Kodeksu cywilnego, LEX), w orzecznictwie przyjęto, że przyczynieniem się poszkodowanego do powstania szkody jest każde jego zachowanie pozostające w normalnym związku przyczynowym ze szkodą, za którą ponosi odpowiedzialność inna osoba. Przy czym o przyczynieniu się poszkodowanego można mówić wyłącznie w przypadku, gdy jego określone zachowanie pozostaje w normalnym związku przyczynowym ze szkodą, a nie w jakimkolwiek innym powiązaniu przyczynowym. Innymi słowy – zachowanie się poszkodowanego musi stanowić adekwatną współprzyczynę powstania szkody lub jej zwiększenia, czyli włączać się musi jako dodatkowa przyczyna szkody. Stąd przyjmuje się, że zastosowanie art. 362 k.c. może nastąpić dopiero po ustaleniu istnienia związku przyczynowego. Jeżeli nie ma takiego przyczynienia się, to nie może być zmniej-

szony obowiązek naprawienia szkody (por. wyrok SN z dnia 23 lutego 1968 r., II CR 28/68, LEX nr 6291; wyrok SN z dnia 20 czerwca 1972 r., II PR 164/72, LEX nr 7098; uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 20 września 1975 r., III CZP 8/75, OSNCP 1976, nr 7-8, poz. 151; wyrok SN z dnia 3 lipca 2008 r., IV CSK 127/08, M. Praw. 2009, nr 19, s. 1065; wyrok SN z dnia 29 października 2008 r., IV CSK 228/08, Biul. SN 2009, nr 1, s. 12, M. Praw. 2009, nr 19, s. 1060; wyrok SN z dnia 8 lipca 2009 r., I PK 37/09, LEX nr 523542). Istota ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych polega na przejęciu przez zakład ubezpieczeń odpowiedzialności majątkowej za podmioty wyrządzające szkodę ruchem pojazdu mechanicznego (posiadaczy, kierowców). Dla objęcia ubezpieczeniem decydujący jest fakt władztwa nad pojazdem, a bez znaczenia pozostaje kwalifikacja posiadania, jego ewentualna sprzeczność z prawem, istnienie tytułu prawnego do pojazdu, dysponowanie uprawnieniami wymaganymi do kierowania pojazdem danego typu. Na tak szerokie rozumienie ubezpieczonego (pojęcie obejmuje także dzierżyciela), wyraźnie wskazuje określenie „każdej” osoby (J. Miaskowski, K. Niezgoda, P. Skawiński, Ustawa o Ubezpieczeniach Obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Komentarz, Warszawa 2012).

WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

Osoby poszkodowane w wypadkach komunikacyjnych, w niektórych przypadkach mają wpływ na fakt zaistnienia czy też rozmiar wypadku. Ustalenie okoliczności wypadku oraz kwestia przyczynienia się poszkodowanego do jego powstania mają istotne znaczenie przy ustalaniu wysokości odszkodowania. Przepis art. 362 k.c., usytuowany w przepisach ogólnych trzeciej księgi kodeksu cywilnego odnoszącej się do zobowiązań, dotyczy ogólnie ujętego „obowiązku naprawienia szkody”, bez zróżnicowania podstawy prawnej, z której obowiązek ten wynika, jak również bez różnicowania podmiotu, na rzecz którego obowiązek ten ma być spełniony. Dotyczy zatem zarówno przyczynienia się do szkody bezpośrednio poszkodowanego, jak i pośrednio poszkodowanego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego jednolicie przyjmuje się, że przyczynienie się do szkody osoby bezpośrednio poszkodowanej, która zmarła, uzasadnia obniżenie świadczeń przewidzianych w art. 446 § 3 i 4 k.c., należnych osobom jej bliskim (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 7 grudnia 1985 r. IV CR 398/85, niepublikowany, z dnia 6 marca 1997 r. II UKN 20/97, OSNP 1997/23/478, z dnia 19 listopada 2008 r. III CSK 154/08 i z dnia 12 lipca 2012 r. I CSK 660/11, niepublikowany). Nie ulega wątpliwości, że także przyczynienie się do szkody osób bliskich zmarłej osoby bezpośrednio poszkodowanej, uzasadnia obniżenie należnych im świadczeń przewidzianych w art. 446 § 3 i 4 k.c. Okoliczność, że zachowanie tych osób jest tylko pośrednią przyczyną szkody nie 44

PRAWNIK Nr 2/36/2015

ma znaczenia, gdyż art. 362 k.c. – sygn. akt IV CSK 87/13, wyrok z dnia 12 września 2013 r. dotyczy każdego normalnego związku przyczynowego: zarówno bezpośredniego, jak i pośredniego, będącego współprzyczyną szkody ze strony osób bezpośrednio i pośrednio poszkodowanych. Ocena stopnia przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody stanowi uprawnienie sądu merytorycznego. Sąd Najwyższy rozpoznający określoną skargę kasacyjną władny jest zakwestionować tę ocenę jedynie wtedy, gdy oparta jest ona na ustaleniach oczywiście sprzecznych z materiałem sprawy i zarzut taki został skutecznie postawiony przez skarżącego lub gdy rażąco błędnie ocenia stopień winy (przyczynienia się) obu stron lub ogranicza obowiązek odszkodowawczy w sposób, który nie odpowiada określonemu w art. 362 k.c. wymogowi jego „odpowiedniego” zmniejszenia stosownie do wszystkich zachodzących okoliczności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 września 1972 r., sygn. akt II PR 248/72, niepublikowany). Zauważyć należy, że w świetle art. 362 k.c. przyczynienie się poszkodowanego nie prowadzi automatycznie do zmniejszenia odszkodowania i jest jedynie warunkiem jego miarkowania, po rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy, a zwłaszcza stopnia winy obu stron (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 sierpnia 2006 r. IV CSK 118/06, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 października 2008 r. IV CSK 243/08 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2009 r. IV CSK 241/09, niepublikowany).

Przepis art. 362 KC nie nakłada na sąd obowiązku zmniejszenia należnego poszkodowanemu odszkodowania stosownie do ustalonego stopnia jego przyczynienia się do powstania szkody, a jedynie daje mu taką możliwość. Zarówno w orzecznictwie, jak i w doktrynie (K. Pietrzykowski, Kodeks Cywilny. Komentarz, 2008 CH. Beck; A. Olejniczak, Komentarz do art. 362 kodeksu cywilnego; A. Kidyba (red.), A. Olejniczak, A. Pyrzyńska, T. Sokołowski, Z. Gawlik, A. Janiak, G. Kozieł, Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III, Teza 4) panuje zgoda co do takiego rozumienia art. 362 KC. Ustalenie przyczynienia się jest warunkiem wstępnym, od którego w ogóle zależy możliwość rozważania zmniejszenia odszkodowania, i warunkiem koniecznym, lecz niewystarczającym, gdyż samo przyczynienie nie przesądza zmniejszenia obowiązku szkody, a ponadto – stopień przyczynienia nie jest bezpośrednim wyznacznikiem zakresu tego zmniejszenia. O tym, czy obowiązek naprawienia szkody należy zmniejszyć ze względu na przyczynienie się, a jeżeli tak – w jakim stopniu należy to uczynić, decyduje sąd w procesie sędziowskiego wymiaru odszkodowania w granicach wyznaczonych przez art. 362 KC. Decyzja o obniżeniu odszkodowania jest uprawnieniem sądu, a rozważenie wszystkich okoliczności in casu, w wyniku oceny konkretnej i zindywidualizowanej – jest jego powinnością (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2009 r., sygn. akt IV CSK 241/09). Oceny, co do zmniejszenia obowiązku naprawienia szkody, sąd powinien doko-

nać stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron. Redakcja art. 362 KC pozwala na stwierdzenie, że wina poszkodowanego nie stanowi jedynego kryterium miarkowania odszkodowania należnego poszkodowanemu, który przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, choć w świetle poprzednich ustaleń, winna być uznana za kryterium podstawowe. Brak winy poszkodowanego nie musi oznaczać orzeczenia pełnego odszkodowania, jeżeli ocena innych okoliczności wskaże na zasadność jego umniejszenia. W szczególności należy uwzględnić zakres przyczynienia się poszkodowanego, stopień naruszenia prawnych i pozaprawnych reguł właściwego postępowania (np. technicznych, prakseologicznych), cele i motywy kierujące zachowaniem stron. Dopiero ewaluacja zachowań obu stron pozwoli sądowi rozstrzygnąć o zasadności zmniejszenia odszkodowania należnego poszkodowanemu i jego odpowiednim zakresie (por. A. Olejniczak, Komentarz do art. 362 kodeksu cywilnego; A. Kidyba (red.), A. Olejniczak, A. Pyrzyńska, T. Sokołowski, Z. Gawlik, A. Janiak, G. Kozieł, Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Teza 6). W świetle tego przepisu przyczynienie się poszkodowanego będzie uzasadniało, co do zasady, konieczność zmniejszenia odszkodowania wszędzie tam, gdzie poszkodowany mimo braku winy (małoletni, niepoczytalny) zachował się obiektywnie nieprawidłowo (por. wpisaną do księgi zasad prawnych uchwałę Sądu Najwyższego z 20 września 1975 r., III CZP 8/75, OSN 1976, Nr 7-8, poz.151). Sąd Najwyższy WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

w wyroku z dnia 29 października 2008 r., IV CSK 228/08 stwierdził, że jeżeli małoletni, który nie ukończył lat 13., przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia może zostać zmniejszony stosowanie do okoliczności, do których, wobec wyłączenia winy, zalicza się ocena zachowania dziecka według miernika obiektywnej prawidłowości zachowania. Stosowany wzorzec postępowania powinien uwzględniać zróżnicowany, ze względu na rodzaj zdarzenia, wiek, stopień świadomości i rozeznania małoletniego. W orzecznictwie i piśmiennictwie za okoliczności, które należy uwzględnić przy dokonywaniu obniżenia odszkodowania uznano: stopień winy obu stron, stopień przyczynienia się obu stron, wiek poszkodowanego, stopień naruszenia obiektywnych reguł postępowania przez poszkodowanego i ich konfrontacja z zarzutami stawianymi odpowiedzialnemu za szkodę, pobudki, motywy jakimi kierował się poszkodowany, podejmując działanie nieprawidłowe (np. altruizm), ciężar naruszonych przez sprawcę obowiązków i stopień ich naruszenia, szczególne okoliczności danego wypadku, np. działanie poszkodowanego ze szlachetnych pobudek, specyficzne cechy osobiste, rozmiar i waga uchybień po stronie poszkodowanego, ocena samej przyczyny wyrządzającej szkodę, ocena zachowania się poszkodowanego (A. Rzetecka-Gil, Komentarz do art. 362 kodeksu cywilnego, LEX 2010, Teza 31). Adam Olejniczak w komentarzu do art. 362 k.c. (Lex) stwierdza, iż w piśmien46

PRAWNIK Nr 2/36/2015

nictwie i orzecznictwie dominuje stanowisko, że w art. 362 k.c. ustawodawca wysłowił normę kompetencyjną, która umożliwia zmniejszenie odszkodowania, nie ustanawiając nakazu skorzystania z tej kompetencji w każdym przypadku przyczynienia się poszkodowanego do wyrządzenia szkody (wyrok SN z dnia 2 sierpnia 2006 r., I UK 50/06, LEX nr 216013 oraz Z. Banaszczyk (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. I, 2011, art. 362, nb 10 oraz tegoż, Glosa do wyroku SN z dnia 15 kwietnia 1999 r., I CKN 1012/97, OSP 2001, z. 1, poz. 2; M. Kaliński, Szkoda na mieniu..., s. 575–576; M. Owczarek, Zmniejszenie odszkodowania na podstawie art. 362 KC, Mon. Praw. 2003, nr 4, s. 160; Z. Radwański, A. Olejniczak, Zobowiązania, 2012, nb 258; K. Zagrobelny (w:) E. Gniewek, P. Machnikowski, Komentarz, 2013, art. 362, nb 13). Ocena, dokonana stosownie do okoliczności konkretnego przypadku, może nie pozwolić na umniejszenie odszkodowania. Wskazuje się, zwłaszcza altruistyczne motywy działania poszkodowanego jako podstawę odmowy ingerencji w zakres obowiązku odszkodowawczego (por. wyrok SN z dnia 11 lipca 1957 r., II CR 304/57, OSNCK 1958, nr 3, poz. 76). Okoliczności, które mają znaczenie przy ocenie okoliczności wpływających na stopień przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody, wskazał Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 30 września 2014 r., sygn. akt I ACa 477/14 – do okoliczności, o których mowa w art. 362 k.c., zaliczają się – między innymi – wina lub nieprawidłowość zachowania

poszkodowanego, porównanie stopnia winy obu stron, rozmiar doznanej krzywdy i ewentualne szczególne okoliczności danego przypadku, a więc zarówno czynniki subiektywne, jak i obiektywne. Samo przyczynienie ma charakter obiektywny, a elementy subiektywne mają znaczenie dopiero na etapie „miarkowania” odszkodowania. Natomiast porównanie stopnia winy stron, jak również sytuacja, w której tylko sprawcy można winę przypisać, mają niewątpliwie istotne znaczenie przy określaniu ewentualnego „odpowiedniego” zmniejszenia obowiązku odszkodowawczego. Ponadto zgodzić się należy z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 6 maja 2015 r., sygn. akt I ACa 1632/14, w którym Sąd stwierdził, że czym innym jest obiektywny fakt przyczynienia się poszkodowanego do szkody komunikacyjnej (rozumiany normatywnie jako naruszenie konkretnych przepisów ruchu drogowego), a czym innym ocena stopnia tego przyczynienia na potrzeby miarkowania odszkodowania dokonywanego na gruncie art. 362 k.c. Na kanwie ww. sprawy, Sąd wskazał także zakres kompetencji biegłego, tj. podzielił pogląd, że jeśli chodzi o ocenę przyczynienia się poszkodowanego do powstania lub zwiększenia szkody, to należy już ona do kwestii prawnych i jest domeną sądu, a nie biegłego (wyrok SN z 17 czerwca 2009 r., sygn. akt IV CSK 84/09). Na uwadze mieć należy, że wykładnia normy art. 362 KC nie daje podstaw do stwierdzenia, że zawiera ona bezwarun-

kowy nakaz zmniejszania odszkodowania w każdym przypadku przyczynienia się poszkodowanego do powstania lub zwiększenia szkody. Małoletni powód uległ wypadkowi samochodowemu, w chwili zdarzenia miał 10 lat. Sprawca zdarzenia, kierujący samochodem osobowym z prędkością 83km/h, gdzie obowiązywało ograniczenie prędkości do 50km/h, uderzył w małoletniego, który wbiegł nagle na jezdnię, wybiegając za piłką. Bezpośrednią przyczyną wypadku było zarówno niedostosowanie przez kierującego sprawcę prędkości, jak również wtargnięcie przez małoletniego na jezdnię tuż przed nadjeżdżający samochód. W ocenie sądu małoletni przyczynił się w 15% do zaistniałego wypadku (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 9 lipca 2014 roku, sygn. akt I ACa 217/14). W 2010 r. miał miejsce wypadek komunikacyjny, w którym kierujący pojazdem stracił panowanie nad autem. W wyniku zdarzenia pasażer samochodu doznał poważnych obrażeń ciała. Przed wypadkiem kierowca i pasażer przebywali nad jeziorem, gdzie wspólnie spożywali alkohol. Dodatkowo pasażer nie miał zapiętych pasów bezpieczeństwa – w ocenie Sądu stopień zawinienia powoda należy uznać jako wysoki, ponieważ swoim zachowaniem, poprzez niebezpieczną jazdę z pijanym kierowcą (sam również był pod wpływem alkoholu i bez zapiętych pasów bezpieczeństwa) przyczynił się do zagrożenia ruchu drogowego i w konsekwencji do wypadku. W ocenie Sądu pasażer (powód) przyczynił się w 50% do zaistnienia WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

wypadku (Wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 7 marca 2014 r., sygn. akt I C 190/12). Osoba, która decyduje się na jazdę samochodem z kierowcą będącym w stanie po spożyciu alkoholu, przyczynia się do odniesionej szkody powstałej w wyniku wypadku komunikacyjnego, gdy stan nietrzeźwości kierowcy pozostaje w związku z tym wypadkiem. Spożywanie napoju alkoholowego z takim kierowcą przed jazdą uważać należy za przyczynienie się do powstania szkody w stopniu znacznym (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 6 sierpnia 2014 r., sygn. akt I ACa 246/14). Współudział poszkodowanego w spożywaniu alkoholu z kierowcą i następnie podjęcie decyzji jazdy z nietrzeźwym kierowcą pojazdu mechanicznego, który z powodu swego stanu doprowadził do wypadku i poniesienia szkody przez poszkodowanego (jego bliskich) będzie z reguły uzasadniać przyczynienie się poszkodowanego do powstania szkody (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 1985 r. IV CR 398/85, niepublikowany). Artykuł 362 KC nie może być traktowany jako przejaw tzw. prawa sędziowskiego, którego zastosowanie zależy od swobodnego uznania sądu w okolicznościach sprawy. Odróżnić należy ustalenie czy zachowanie poszkodowanego wypełniło konieczne znamiona prawnie relewantnego przyczynienia do powstania lub zwiększenia szkody od skutków takiego ustalenia dla zakresu obowiązku odszkodowawczego. Ustalenie, że poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, aktualizuje powinność oceny 48

PRAWNIK Nr 2/36/2015

przez sąd, przy uwzględnieniu okoliczności sprawy, w tym ewentualnie stopnia winy obu stron, w jakim zakresie wpływa to – in minus – na granice obowiązku odszkodowawczego osoby zobowiązanej do naprawienia szkody. W każdym przypadku przyczynienia odszkodowanie ulega zmniejszeniu, jakkolwiek w okolicznościach danej sprawy może to nastąpić w stopniu zupełnie symbolicznym (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 2015 r., sygn. akt III CSK 187/14). Przyczynienie się poszkodowanego jest warunkiem miarkowania odszkodowania, zadośćuczynienia czy renty, a jego konsekwencją jest powinność badania przez sąd okoliczności decydujących o tym, czy zmniejszenie odszkodowania powinno nastąpić i w jakim stopniu. Istnienie współprzyczyn wyrządzenia szkody nie wyklucza możliwości ich wartościowania z punktu widzenia adekwatnego związku przyczynowego. Adekwatność związku przyczynowego nie jest wyłączona w przypadku wystąpienia związku przyczynowego wieloczynnikowego (wieloczłonowego), w którym między poszczególnymi ogniwami zachodzi zależność przyczynowa adekwatna. Finalnie pamiętać należy, iż z punktu widzenia przepisu art. 362 KC samo ustalenie faktu przyczynienia się poszkodowanego do szkody nie skutkuje obowiązkiem zmniejszenia należnego mu odszkodowania. Jaromir Miaskowski Radca prawny

Anna Samojłowicz Studentka prawa WPiA UMCS

Rola weksla w aktualnym obrocie gospodarczym Rozdział I WSTĘP

a wstępie należy podnieść, że problematyka związana z funkcjonowaniem weksla w obrocie gospodarczym jest oparta na jednym z nielicznych aktów prawnych, które przetrwały, mimo zmian ustrojowych od 1936 r. praktycznie w kształcie niezmienionym w stosunku do treści pierwotnego aktu prawnego, który został przyjęty przez ustawodawcę w dniu 28.04.1936 r. pod nazwą „Prawo wekslowe” i opublikowany w Dzienniku Ustaw RP z 1936 r. nr 37 pod poz. 282. Niemniej, co należy w tym miejscu podkreślić, rola weksla w obrocie gospodarczym z biegiem lat uległa i ulega znacznemu ograniczeniu. I tak, w okresie przedwojennym jak też do połowy lat 70. ubiegłego stulecia weksel był papierem wartościowym, który pełnił przede wszystkim rolę środka płatniczego, przy udziale którego, istniała możliwość rozliczania należności za dostawę towarów i usług z udziałem osoby trzeciej. W tym przypadku weksel pozwalał bezgotówkowo dokonywać transakcji między wystawcą weksla i remitentem (uprawnionym z weksla), gdzie rozliczenie było ostatecznie realizowane przez osobę trzecią (trasata). W związku z powyższym, za-

sadnicza część ustawy – Prawo wekslowe była poświęcona wekslowi trasowanemu. Z drugiej strony weksel był także stosowany albo jako dokument potwierdzający udzielenie kredytu kupieckiego, albo jako bezpośredni środek płatniczy wobec faktu, że istniała możliwość przenoszenia praw do weksla w formie indosu, który był uproszczoną metodą cesji praw z weksla przez remitenta na rzecz osoby trzeciej. Obok tego weksel był także przedmiotem rozliczeń z sektorem bankowym, w ramach którego banki w pierwszym etapie przyjmowały weksle do dyskonta, oczywiście ze znacznie zaniżoną kwotą w stosunku do sumy wekslowej, przy czym istniała jednocześnie możliwość w drugim etapie przedstawienia weksla przez bank do wykupu przez Bank Centralny, w tym przypadku przez Narodowy Bank Polski, który to bank skupował weksle za obniżoną kwotę, wykorzystując w tym przypadku stosowne oprocentowanie znane do dzisiaj pod nazwą „stopa redyskonta weksli”. Jednocześnie weksel był także stosowany jako dokument pozwalający wierzycielowi na zabezpieczenie wierzytelności wszelkiego rodzaju z uwagi na fakt, że w tym przypadku zawsze istniała uproszczona forma dochodzenia należności z weksla w postępowaniu sądowym, a ponadto dochodzenie na drodze sądowej WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

praw z weksla wiązało się z obniżonymi kosztami sądowymi. Podobną rolę odegrał także weksel w celu zabezpieczenia praw remitenta w stosunku do osoby, z której działalnością istniało ryzyko powstania szkody, która powinna być pokryta przez dłużnika (wystawcę weksla). W takim przypadku weksel spełniał rolę kaucji zapewniającej remitentowi pokrycie szkody, która była zawiniona przez dłużnika (wystawcę weksla). Ostatecznie w chwili obecnej weksel jest w powszechnym użyciu z jednej strony jako dokument gwarantujący szybkie rozliczenie należności przysługujących wierzycielowi (remitentowi) w stosunku do wystawcy weksla (dłużnika) oraz z drugiej strony jako dokument zabezpieczający rozliczenie ewentualnej szkody, która powinna być pokryta zamiast wnoszonej w gotówce kaucji przez osoby prowadzące określoną działalność obciążoną ryzykiem powstania ewentualnej szkody dla wierzyciela. Jednocześnie należy mieć na uwadze, że aktualnie w obiegu występują jedynie weksle własne, które w całości spełniają swoją rolę jako dokumenty gwarantujące rozliczenie należności wierzycielowi lub też weksle, które pełnią rolę kaucji, bez potrzeby jej ustanowienia w formie gotówkowej. Natomiast całkowicie z obiegu zostały wyłączone weksle trasowane, jak też weksle mające charakter środka płatniczego.

PRAWNIK Nr 2/36/2015

Rozdział II CHARAKTER PRAWNY ZOBOWIĄZANIA WEKSLOWEGO Przystępując do omówienia charakteru prawnego zobowiązania wekslowego, należy przede wszystkim mieć na uwadze, że z jednej strony zobowiązanie to jest zawsze powiązane z dokumentem w postaci weksla, co powoduje, że brak jest całkowicie możliwości wyegzekwowania należności wynikających ze zobowiązania wekslowego bez jednoczesnego przedłożenia ww. dokumentu, który w przypadku pełnego rozliczenia zobowiązania wekslowego powinien być zwrócony wystawcy weksla. Z drugiej strony powyższy weksel zapewnia możliwość rozliczenia należności zabezpieczonych w postaci weksla jedynie pod warunkiem, że zostanie on wystawiony zgodnie z postanowieniami ustawy – Prawo wekslowe. W tym przypadku należy zawsze mieć na uwadze, że każde błędne wskazanie danych na wekslu w zakresie istotnych elementów obligatoryjnych tego dokumentu automatycznie powoduje, że weksel ten zostanie uznany za nieważny i w żadnym przypadku nie będzie możliwe tak wprowadzenie poprawek do weksla, jak też przeprowadzenie postępowania dowodowego w celu ustalenia treści weksla w trybie określonym w art. 253 kpc. Jednocześnie należy mieć na uwadze fakt, że w doktrynie podkreśla się także, że zobowiązanie wekslowe ma charakter

zobowiązania abstrakcyjnego w nawiązaniu do stosunku podstawowego leżącego u podstaw wystawienia weksla, lecz tego typu stanowisko znajduje potwierdzenie jedynie w przypadku, gdy weksel będzie przekazany przez remitenta osobie trzeciej w formie indosu. Natomiast w sytuacji, gdy obecnie weksel pełni rolę jedynie dokumentu gwarantującego wykonanie zobowiązania pieniężnego przez wystawcę weksla lub też zapewnia rozliczenie wadium obciążającego tego wystawcę, zobowiązanie to nie ma jednak charakteru zobowiązania oderwanego od stosunku podstawowego będącego źródłem zobowiązania wekslowego ponieważ w orzecznictwie sądowym także przedwojennym dopuszcza się możliwość przedstawienia zarzutów w procesie związanym z dochodzeniem należności z weksla, które to zarzuty mogą być skierowane w celu wykazania, że zobowiązanie wekslowe nie potwierdza istnienia należności ze stosunku podstawowego, a które zostały wskazane na wekslu lub też zobowiązanie to jest znacznie zawyżone w stosunku do należności wynikających ze stosunku podstawowego. Oczywiście tego typu zarzuty mogą być podnoszone jedynie w przypadku, gdy stronami tego postępowania jest z jednej strony remitent wskazany na wekslu oraz z drugiej strony wystawca weksla. Obok tych istotnych cech zobowiązania wekslowego, nie można pominąć jednocześnie bardzo istotnego momentu dla tego zobowiązania związanego z przyję-

ciem przez ustawę – Prawo wekslowe – zasady, że zobowiązanie wekslowe zawsze ma charakter zobowiązania bezwarunkowego, co oznacza, że wystawca weksla zobowiązany jest rozliczyć należności z weksla bez żadnych dodatkowych warunków, lecz jedynie na zasadach określonych na wekslu. Ponadto nie należy zapominać także o innych bardzo istotnych zagadnieniach związanych ze zobowiązaniem wekslowym, a w szczególności dotyczących: - solidarnej odpowiedzialności wystawców weksla (w przypadku, gdy weksel ten został podpisany przez większą ilość wystawców), która to solidarność rozciąga się także na poręczycieli wekslowych, co w praktyce oznacza, że remitent może od każdego wystawcy weksla, jak też od każdego poręczyciela wekslowego, dochodzić całej należności stanowiącej sumę wekslową, przy czym każda spłata powyższej należności przez jednego z dłużników wekslowych, automatycznie obniża zobowiązanie wekslowe w stosunku do wszystkich pozostałych dłużników, - samodzielnej odpowiedzialności każdego z wystawców weksla jak też każdego poręczyciela wekslowego, co w praktyce oznacza, że remitent ma prawo dochodzić sumy wekslowej od każdego dłużnika wekslowego dowolnie wybranego i nie jest zmuszony kierować swoich roszczeń z weksla w stosunku do pozostałych dłużników.

WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

Rozdział III PODSTAWOWE REGUŁY ZWIĄZANE Z WYSTAWIENIEM WEKSLA Jak wcześniej już podkreślono, aktualnie w obrocie funkcjonuje jedynie weksel własny, a w związku z tym będą tutaj omówione wyłącznie zagadnienia dotyczące tego typu weksla, z pominięciem weksla trasowanego, który praktycznie nie występuje w obrocie co najmniej od lat 70. ubiegłego stulecia. Przechodząc natomiast do omówienia zasad wystawiania weksla własnego, należy w tym miejscu rozróżnić: 1) weksel zupełny zawierający wszystkie niezbędne elementy przewidziane w ustawie – Prawo wekslowe, 2) weksel niezupełny, zwany inaczej „wekslem in blanco”, przy czym w takim przypadku dokument ten powinien być uzupełniony w momencie powstania wymagalnych należności, natomiast z chwilą jego złożenia, weksel ten może być wypełniony w części, w której składany jest podpis wystawcy weksla. W tym miejscu należy wyjaśnić, że weksel w pełni uzupełniony występuje jedynie w obrocie, w sytuacji, gdy w dniu jego wystawienia była znana całkowita kwota do zapłaty (suma wekslowa) oraz termin płatności. Natomiast obecnie w obrocie wykorzystywany jest weksel niezupełny zwany najczęściej „wekslem in blanco”, o którym mowa w art. 10 ustawy – Prawo wekslowe. 52

PRAWNIK Nr 2/36/2015

Wiąże się to z faktem, że dokument ten jest wręczany wierzycielowi przez wystawcę weksla, w sytuacji, gdy w tym momencie nie jest znana kwota należności, która będzie ewentualnie wskazana jako suma wekslowa. Dlatego też w chwili obecnej najwięcej w obrocie jest „weksli in blanco”, uwzględniając fakt, że w tym przypadku weksel ten ma zabezpieczać ewentualne przyszłe należności z określonego stosunku podstawowego. Uwzględniając powyższe, można śmiało powiedzieć, że weksel jest najczęściej stosowany w sektorze bankowym, ponieważ jego rolą w tym przypadku jest zabezpieczanie należności wynikających w szczególności z ewentualnego nierozliczenia w terminie zadłużenia wynikającego z umowy kredytowej. Zaznaczyć należy, że problematyka „weksla in blanco”, przede wszystkim sprowadza się w praktyce do rozstrzygnięcia, w jakim zakresie można wystawić „weksle in blanco” a konkretnie do ustalenia, który element weksla powinien być wypełniony, żeby uznać, że dany weksel ma charakter „weksla in blanco”. W orzecznictwie, a także i w praktyce, w szczególności w sektorze bankowym, przyjmuje się, że weksel nabiera cech „weksla in blanco” już w momencie złożenia podpisu przez wystawcę weksla na przygotowanym formularzu weksla, zapewniającym jego uzupełnienie o wszystkie niezbędne elementy weksla określone w ustawie – Prawo wekslowe.

W praktyce jednak okazało się, że wypełnienie „weksla in blanco” jedynie w części dotyczącej podpisów złożonych przez wystawcę weksla, nie zawsze pozwala na jego uzupełnienie w momencie, kiedy zachodzi potrzeba jego uzupełnienia z uwagi na powstałe wymagalne należności zabezpieczone powyższym wekslem. Problem tego typu może mieć miejsce w sytuacji, gdy wystawcą weksla jest osoba prawna lub też inne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej (poza spółką cywilną), w szczególności spółki osobowe prawa handlowego, zwane dalej „podmiotami instytucjonalnymi”. W tym przypadku zachodzi niebezpieczeństwo związane z sytuacją, gdy dany podmiot instytucjonalny przekształca się w inny podmiot, co powoduje, że podpisy osób oraz pieczęć firmowa złożone w miejscu przewidzianym dla wystawcy weksla stają się nieaktualne w momencie powstania należności wymagalnych, mając na uwadze przekształcenie w międzyczasie podmiotu instytucjonalnego, którego reprezentanci złożyli podpisy na wekslu, w inny podmiot, który będzie aktualnie funkcjonował (w miejscu poprzedniego podmiotu), w momencie, gdy zaistnieje potrzeba wypełnienia weksla w pełnym zakresie. Dlatego też w przypadku, gdy zaistnieje potrzeba wystawienia weksla przez podmiot instytucjonalny, to w takiej sytuacji niezbędnym jest na „wekslu in blanco” nie tylko złożenie pieczęci firmowej oraz podpisów przez osoby reprezentujące dany podmiot instytucjonalny, ale tak-

że wypełnienia weksla w części wskazującej miejsce i datę wystawienia weksla. Oczywiście w przypadku wręczania wierzycielowi, w tym przypadku remitentowi „weksla in blanco” przed wystawieniem tego weksla niezbędnym jest jednocześnie sporządzenie porozumienia między wystawcą weksla (dłużnikiem) a remitentem (wierzycielem), w którym to porozumieniu strony tego zobowiązania wekslowego określają zasady, w szczególności prawa remitenta do uzupełnienia weksla w sytuacji powstania wymagalnych należności zabezpieczonych tym wekslem. Powyższe porozumienie w praktyce, w szczególności bankowej, przybiera formę „deklaracji wekslowej”. W tym miejscu należy podkreślić, że treść w szczególności deklaracji wekslowej ma wyjątkowo istotne znaczenie w licznych sporach sądowych, w trakcie których wystawcy weksla czy też poręczyciele wekslowi zgłaszają zarzuty w stosunku do remitenta w drodze wskazania, że uzupełnił dany weksel niezgodnie z deklaracją wekslową. Jednocześnie deklaracja wekslowa jest dokumentem, który pozwala na odwołanie się przez wystawcę weksla czy też przez poręczyciela wekslowego do zarzutów związanych z ważnością czy też skutecznością roszczeń wynikających ze stosunku podstawowego zabezpieczonego danym wekslem. Uwzględniając powyższe, należy w tym miejscu zwrócić w szczególności uwagę na treść składanej przez wystawcę weksla deklaracji wekslowej. WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

I tak w deklaracji tej, w każdym przypadku niezbędnym jest uwzględnienie następujących rozstrzygnięć: - potwierdzenie dobrowolnego przekazania „weksla in blanco” przez wystawcę weksla do rąk remitenta, - odwołanie się do stosunku podstawowego, który może być ewentualnie źródłem powstania wymagalnych należności, - wskazanie rodzaju należności, które będą ewentualnie zaliczone i ujęte na wekslu w części dotyczącej „sumy wekslowej”, - możliwości określenia terminu płatności, przy czym możliwe jest zamieszczenie klauzuli, że termin płatności może być wskazany wg uznania remitenta, - wskazanie miejsca płatności weksla, - zgoda na wypełnienie wszystkich pozostałych elementów weksla, - dodatkowa klauzula wekslowa w szczególności dotycząca: • wskazania na wekslu klauzuli „nie na zlecenie”, • wskazania klauzuli „bez protestu”, - zasady powiadamiania wystawcy weksla przez remitenta o zamiarze przystąpienia do wypełniania weksla. W tym miejscu należy podkreślić, że wyjątkowo istotną rolą remitenta jest zapewnienie i zgoda wystawcy weksla na zamieszczenie klauzuli „bez protestu”. Podnieść należy, że powyższa klauzula z jednej strony jest bez znaczenia dla odpowiedzialności wystawcy weksla, co oznacza, że mimo braku protestu wystaw54

PRAWNIK Nr 2/36/2015

ca weksla zawsze będzie jednak odpowiedzialny za zapłatę sumy wekslowej. Natomiast, nie do końca jest w pełni wyjaśniony problem odpowiedzialności poręczyciela wekslowego w sytuacji, gdy remitent nie przedłożył weksla do protestu. W tym zakresie istnieje rozbieżne orzecznictwo. Zaznaczyć w tym miejscu należy, że sam „protest” jest czynnością urzędową, którą może podjąć w szczególności notariusz i polega ona na wezwaniu wystawcy weksla do zapłaty sumy wekslowej w ciągu 2 dni roboczych po terminie płatności wskazanym na wekslu. Uwzględniając powyższe uwarunkowania, a w szczególności w celu uniknięcia zarzutów związanych z nieprzedstawieniem weksla do protestu, w interesie remitenta jest uzgodnienie z wystawcą weksla wprowadzenia do treści weksla klauzuli „bez protestu” bądź w drodze wpisania tej klauzuli na „wekslu in blanco”, bądź też wprowadzenie do treści deklaracji wekslowej klauzuli zezwalającej remitentowi na opatrzenie weksla w momencie jego uzupełnienia klauzulą „bez protestu”. Natomiast w zakresie zamieszczenia na wekslu klauzuli „nie na zlecenie” stanowisko w tej sprawie zajął ustawodawca, który w art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 12.05.2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. z 2014 r. poz. 1497) nakazał w przypadku udzielenia kredytu konsumentom i zastosowaniu zabezpieczenia wekslowego, że weksel związany z tym zabezpieczeniem powinien być zaopatrzony klauzulą „nie na zlecenie”.

Zaznaczyć w tym miejscu należy, że wprowadzenie tej klauzuli do treści weksla powoduje, że remitent nie może przenosić praw do tego weksla na rzecz osoby trzeciej w formie indosu. W tym miejscu, przy wprowadzaniu tej klauzuli do treści weksla, należy zawsze pamiętać, że klauzula ta musi być wskazana po wpisaniu danych remitenta i w żadnym przypadku nie można poprawiać treści typowego weksla w drodze poprawienia formuły „na zlecenie” na formułę „nie na zlecenie”, bo w takim przypadku weksel będzie uznany za nieważny. Rozdział IV NIEZBĘDNE ELEMENTY WEKSLA Przechodząc do omówienia zagadnienia dotyczącego treści weksla jako dokumentu dającego podstawę do dochodzenia określonych należności pieniężnych, należy w tym miejscu podnieść, że obecnie przygotowanie blankietu weksla jest z jednej strony poważnym utrudnieniem dla osób ustalających zakres zobowiązania wekslowego, jeżeli uwzględni się fakt, że obecnie w obrocie nie ma już weksli w formie urzędowego blankietu. Okoliczność ta zobowiązuje więc strony, które zamierzają uruchomić rozliczenie określonych zobowiązań przy udziale weksla do opracowania we własnym zakresie stosownego blankietu, co jest szczególnie niebezpiecznym, jeśli uwzględni się fakt, że brak co najmniej jednego obowiązkowego elementu weksla, który zgod-

nie z ustawą – Prawo wekslowe, powinien się znaleźć na wekslu, powoduje natychmiast skutek w postaci nieważności bezwzględnej tego weksla. Z drugiej jednak strony, możliwość kształtowania we własnym zakresie treści blankietu weksla pozwala na zapewnienie wprowadzenia wszelkich elementów weksla nieodzownych dla powstania zobowiązania wekslowego, w sposób nieograniczony, jeżeli uwzględni się fakt, że wielkość poszczególnych elementów weksla nie jest ograniczona wielkością dokumentu, jak to było poprzednio w sytuacji, gdy w obrocie był wykorzystywany jedynie weksel sporządzony w formie blankietu urzędowego. Uwzględniając powyższe, należy w tym przypadku przystępując do opracowania blankietu wekslowego, bezwzględnie pamiętać, że weksel musi mieć treść w pełni zgodną z ustawą – Prawo wekslowe, przy czym treść tego blankietu powinna bez problemu pozwolić ostatecznie na pełne wprowadzenie niezbędnych elementów tego weksla do przygotowanego blankietu. Przestrzegając powyższych reguł należy w związku z tym mieć na uwadze, że w każdym przypadku, w treści weksla powinny być uwzględnione takie elementy jak: 1) nazwa „weksel” w treści dokumentu, 2) dyspozycja bezwarunkowej zapłaty określonej sumy pieniężnej, 3) wskazanie terminu płatności, ściśle wg terminologii wskazanej w ustawie – Prawo wekslowe, WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

4) suma pieniężna („suma wekslowa”), która ma być uregulowana przez wystawcę weksla, 5) określenie miejsca płatności weksla, 6) dane osoby lub podmiotu instytucjonalnego, na rzecz których ma być zrealizowane zlecenie zapłaty (remitent), 7) oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla, 8) podpis wystawcy weksla. Przechodząc do szczegółowego omówienia poszczególnych elementów weksla, należy na wstępie podnieść, że nazwa „weksel” przede wszystkim powinna być uwzględniona w treści weksla, lecz nie ma przeszkód, żeby cały dokument został w nagłówku oznaczony dodatkowo nazwą „weksel”. Także nie ma przeszkód, żeby nazwać dany dokument albo jako „weksel” uznając, że jest to podstawowy dokument występujący w obrocie, albo też jako „weksel nie na zlecenie”, w szczególności, gdy dotyczy to weksla uruchamianego w związku z zabezpieczeniem kredytu konsumenckiego. Podobnie nie ma przeszkód, żeby dodatkowo wskazywać w nagłówku, że jest to weksel własny w odróżnieniu od weksla trasowanego. Natomiast zamieszczając w treści weksla dyspozycję bezwarunkowej zapłaty sumy wekslowej, należy w tym miejscu pamiętać, że w treści weksla nie mogą być wskazane jakiekolwiek uwarunkowania czy też przesłanki, które uzależniają zapłatę sumy wekslowej np. od wcześniejszego powiadamiania o terminie zapłaty weksla. 56

PRAWNIK Nr 2/36/2015

Jednak najbardziej istotnym elementem każdego weksla jest wskazanie terminu płatności sumy wekslowej. W tym przypadku wskazanie terminu płatności weksla musi być na wekslu dokonane ściśle wg terminologii przyjętej w ustawie – Prawo wekslowe. I tak, w ustawie tej jednoznacznie rozstrzygnięto, że termin płatności weksla może być określony bądź w drodze zastosowania formuły: - „za okazaniem” bądź też „w pewien czas po okazaniu”, lub „pewien czas po dacie”, ewentualnie w oznaczonym dniu. Analizując dopuszczalne przez ustawę klauzule dotyczące terminu płatności, należy przede wszystkim mieć na uwadze: - po pierwsze, że tylko wg powyższych reguł można określić termin płatności na wekslu, przy zastosowaniu wskazanej wyżej terminologii, - po drugie, że każde zamieszczenie na wekslu innej formuły niż wskazane wyżej, automatycznie powoduje, że taki weksel jest bezwzględnie nieważny; przykładem nieprawidłowego wskazania terminu płatności weksla jest na przykład użycie formuły „do dnia …..”, - po trzecie, uwzględniając fakt, że w praktyce kontakt remitenta w wystawcą weksla jest utrudniony a czasem wręcz niemożliwy, najbardziej właściwym jest wskazanie terminu płatności weksla w drodze wskazania konkretnego terminu kalendarzowego, w którym ma nastąpić wykup weksla po pełnym rozliczeniu i zapłacie sumy wekslowej.

Natomiast, każde inne oznaczenie precyzyjne terminu płatności wiąże się z potrzebą okazania weksla bezpośrednio wystawcy weksla, co jest praktycznie wyjątkowo utrudnione a czasami wręcz niemożliwe. Zaznaczyć w tym miejscu należy, że termin płatności określony datą kalendarzową, powinien zawierać zapis wskazujący cyframi dzień płatności weksla, nazwę miesiąca wskazaną słownie oraz rok kalendarzowy wskazany również cyframi. Istotne jest także precyzyjne wskazanie sumy wekslowej. Oczywiście określenie sumy wekslowej musi być w pełni zgodne z kwotą należności wymagalnej wynikającej ze stosunku podstawowego. Wynika to w szczególności z deklaracji wekslowej, która będzie przedmiotem analizy sądu w przypadku zakwestionowania wysokości sumy wekslowej w procesie sądowym. W tym przypadku, sąd analizując zgodność porozumienia wekslowego, które przybiera obecnie w praktyce formę deklaracji wekslowej ze wskazaniem na wekslu wysokości sumy wekslowej, zmuszony jest ustalić czy należność, która powinna być podstawą do wskazania sumy wekslowej jest w pełni zgodna z należnością, która wynikała np. z umowy kredytowej, a w szczególności z wysokością zadłużenia kredytowego, którego zabezpieczeniem był ww. weksel. Oczywiście sąd w tym postępowaniu ocenia zgodność wskazanej na wekslu sumy wekslowej z należnością wymagalną ze stosunku podstawowego jedynie

w przypadku, gdy proces toczy się między wystawcą weksla i remitentem. Nie jest natomiast możliwe podnoszenie zarzutów przez wystawcę weksla, w sytuacji, gdy prawa do weksla zostały przeniesione na osobę trzecią w postaci indosu. Jednak najbardziej istotnym zagadnieniem dotyczącym sumy wekslowej jest bezwzględne wskazanie waluty odnoszącej się do należności wekslowej. Natomiast w mniejszym stopniu ma znaczenie wskazanie na wekslu miejsca płatności weksla, w przypadku braku wskazania na wekslu tego typu danych. Ustawodawca w tym przypadku z jednej strony dopuszcza do sytuacji, że na wekslu tym może być brak tego typu danych. W takim przypadku poczytuje się, że miejscem płatności weksla będzie miejsce wystawienia weksla. Z drugiej jednak strony należy przy wskazywaniu miejsca płatności weksla mieć zawsze na uwadze: - po pierwsze, że nie można na wekslu wskazać dwóch lub więcej miejsc płatności weksla, - po drugie, zasadniczym miejscem płatności weksla jest miejsce zamieszkania lub siedziba remitenta, - po trzecie, dopuszczalne jest zamiast wskazywać miejsce płatności weksla w nawiązaniu do miejsca zamieszkania lub siedziby remitenta, wskazanie miejsca osoby trzeciej, która w takim przypadku przyjmuje status prawny „domicylianta”. Sytuacja taka może nastąpić, gdy remitentem jest osoba lub podmiot mający rachunek w danym WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

banku. W takim przypadku następuje wskazanie banku jako domicylianta, - po czwarte, ustawodawca przyjmuje, że wystawca powinien wskazać na wekslu jako miejsce płatności weksla nazwę miejscowości znajdującej się w Polsce. Jednak w celu jednoznacznego rozstrzygnięcia miejsca płatności weksla, zasadnym jest wskazanie pełnych danych adresowych rozstrzygających o miejscu, w którym należy wykupić weksel. Natomiast dla ważności decydującym jest niewątpliwie prawidłowe wskazanie na wekslu danych remitenta, tj. osoby lub podmiotu, który jest uprawniony do domagania się zapłaty sumy wekslowej. W tym przypadku należy przede wszystkim mieć na uwadze, że dane remitenta powinny pozwolić na pełną identyfikację osoby lub podmiotu instytucjonalnego, którym należy przekazać sumę wekslową wskazaną na wekslu. W przypadku osoby fizycznej niezbędnym jest wskazanie takich danych jak nazwiska i imię ewentualnie imię ojca, adres zamieszkania i w chwili obcej numer nadany w systemie PESEL. Natomiast w przypadku podmiotu instytucjonalnego, niezbędnym jest wskazanie nazwy zgodnej z rejestrem przedsiębiorców KRS lub innego rejestru z jednoczesnym wskazaniem siedziby tego podmiotu, przy czym w celu wyeliminowania wątpliwości, dodatkowym identyfikatorem obecnie stosownym w obrocie jest wskazanie Numeru Identyfikacji Podatkowej. 58

PRAWNIK Nr 2/36/2015

Przechodząc natomiast do omówienia zasad oznaczania daty i miejsca wystawienia weksla, należy przede wszystkim na wstępie rozstrzygnąć, czy weksel ten powinien być opatrzony datą, a także miejscem związanym z wręczeniem weksla czy też z datą i miejscem podjęcia decyzji o wypełnieniu weksla, tj. w momencie, gdy powstanie należność wymagalna zabezpieczona tym wekslem. Problem ten jest szczególnie istotny, kiedy zabezpieczeniem określonych należności na etapie zawarcia określonych umów, przyjmowany jest przez remitenta „weksel in blanco”. W tym przypadku, tak w praktyce jak też w doktrynie, istnieje przyjęty pogląd, że „weksel in blanco” staje się wekslem, jeżeli przynajmniej weksel ten podpisany jest przez wystawcę weksla. A w związku z tym, wpisanie danych między innymi dotyczących miejsca i daty wystawienia weksla, pozostawia się do dyspozycji remitenta. Jednak przyjęcie tego poglądu, jak już wcześniej podniesiono, nie jest rozwiązaniem w pełni zasadnym, jeżeli uwzględnimy fakt, że w dniu wręczenia remitentowi weksla przez wystawcę, w szczególności podmiot instytucjonalny posiada określony status prawny, który na etapie od chwili wręczenia tego weksla do dnia potrzeby jego uzupełnienia (z uwagi na powstanie należności wymagalnych zabezpieczonych wekslem) nastąpi zmiana statusu prawnego tego wystawcy. A w związku z tym, przystępując do jego wypełniania z chwilą powstania na-

leżności wymagalnych, w części dotyczącej daty i miejsca wystawienia weksla, może nastąpić sytuacja, gdy na wekslu będą podpisy osób uprawnionych do reprezentacji określonego podmiotu instytucjonalnego oraz pieczęć firmowa wg stanu prawnego na dzień wręczenia weksla, natomiast w dniu jego wypełniania, w szeregu przypadków możemy mieć do czynienia z całkiem innym podmiotem, na przykład wskutek połączenia lub przekształcenia w inny podmiot instytucjonalny. Dlatego też, żeby nie dopuścić do tego typu sytuacji w przypadku przyjmowania weksla przez remitenta od podmiotu instytucjonalnego, należy w tym przypadku poza złożeniem podpisów przez osoby reprezentujące ten podmiot oraz po złożeniu pieczęci firmowej, niezbędnym jest nie tylko złożenie podpisów osób uprawnionych oraz pieczęci firmowej, ale także wypełnienie weksla w części przeznaczonej na „miejsce i datę wystawienia weksla”. Jednocześnie nie ma przeszkód prawnych, żeby generalnie stosować zasadę, że przy wystawianiu „weksla in blanco” zawsze taki weksel należy uzupełnić, w części dotyczącej miejsca i daty wystawienia weksla. Natomiast w przypadku wystawienia weksla przez osobę fizyczną, część weksla dotyczącą miejsca i daty wystawienia weksla, może być uzupełniona w dacie powstania należności wymagalnych zabezpieczonych tym wekslem, przy założeniu wyrażenia zgody na wypełnienie tej części weksla przez wystawcę weksla w deklaracji wekslowej.

Powracając natomiast do ogólnych zasad związanych z prawidłowym wskazaniem miejsca i daty wystawienia weksla, należy zawsze mieć na uwadze, że: - miejscem wystawienia weksla jest zazwyczaj miejscowość właściwa dla adresu zamieszkania lub adresu siedziby podmiotu instytucjonalnego będącego remitentem, - datę wystawienia weksla wskazujemy zawsze w drodze wskazania cyframi dnia wystawienia weksla, natomiast miesiąc oznaczamy pełną nazwą i ponownie rok wystawienia wskazujemy cyframi. Jednak najbardziej kluczowym zagadnieniem dla ważności weksla jest prawidłowe złożenie podpisu na wekslu przez wystawcę weksla. W tym przypadku dla ważności weksla składanego przez osobę fizyczną: - po pierwsze, niezbędnym jest złożenie podpisu jako wystawcy weksla własnoręcznie, co oznacza, że podpis ten musi być złożony co najmniej przy pomocy pióra lub przy użyciu długopisu z wyłączeniem innych technik składania podpisu, - po drugie, w podpisie tym niezbędnym jest wskazanie co najmniej nazwiska wystawcy weksla, lecz mając na uwadze pełną identyfikację wystawcy weksla, wskazanym jest, żeby obok nazwiska wskazane było imię wystawcy, - po trzecie, podpis składany przez wystawcę weksla powinien być czytelny,

WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

- po czwarte, zasadnym jest także wskazanie miejsca, w którym złożony został podpis wystawcy weksla, - po piąte, zasadnym jest obecnie żeby obok danych osobowych wskazywać numer nadany wystawcy weksla w systemie PESEL. Natomiast w przypadku, gdy zobowiązanie wekslowe może dotyczyć współmałżonków, to w takim przypadku składają oni swoje podpisy w miejscu wskazanym dla wystawcy weksla, kolejno z uwzględnieniem zasad wskazanych wyżej. Jednak bardziej skomplikowanym zagadnieniem jest złożenie podpisów przez wystawcę weksla zaliczanego do podmiotów instytucjonalnych. Tutaj ponownie należy przypomnieć, że spółka cywilna nie posiada zdolności wekslowej, co powoduje, że w przypadku zabezpieczenia należności od tej spółki, niezbędnym jest złożenie podpisów przez wszystkich wspólników analogicznie jak dla osób fizycznych z regułą przewidzianą dla współmałżonków, przy czym należy w tym miejscu znów podkreślić, że na wekslu zabronione jest stawianie pieczęci firmowej stosowanej przez spółkę cywilną. Natomiast w pozostałych przypadkach, tj. w sytuacji, gdy weksel ma podpisać osoba prawna albo też inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, lecz dla której ustawodawca przyznał zdolność prawną (dotyczy to w szczególności spółek osobowych prawa handlowego), to w takim przypadku w miejscu przeznaczonym dla wystawcy weksla podmiot ten: 60

PRAWNIK Nr 2/36/2015

- po pierwsze, przybija na wekslu pieczęć, przy czym dane wskazane na tej pieczęci muszą być zgodne w szczególności z danymi wskazanymi w rejestrze przedsiębiorców KRS, - po drugie, pod pieczęcią firmową powinny być złożone właściwe podpisy osób uprawnionych do reprezentacji danego podmiotu instytucjonalnego, przy czym: • podpisy te powinny być czytelne bądź też, • złożone z jednoczesnym użyciem pieczęci imiennej, - po trzecie, zasadnym jest wskazanie daty złożenia tych podpisów, - po czwarte, zasadnym jest także wskazanie numeru nadanego przez Urząd Skarbowy w systemie NIP. W tym miejscu należy ponownie przypomnieć, że w sytuacji potrzeby wystawienia „weksla in blanco” przez podmiot instytucjonalny, automatycznie należy na tym wekslu wskazać miejsce i datę wystawienia weksla. Rozdział V CHARAKTER PRAWNY PORĘCZENIA WEKSLOWEGO Omawiając problematykę zobowiązania wekslowego, które powstaje po stronie wystawcy weksla, nie sposób pominąć także dodatkowego zabezpieczenia związanego z należnością wymagalną od wystawcy weksla, a które dotyczy odpowiedzialności poręczyciela wekslowego.

Jest to niewątpliwie dodatkowa możliwość żądania zapłaty sumy wekslowej nie tylko od wystawcy weksla, lecz także od poręczyciela wekslowego. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że poręczenie wekslowe powstaje z chwilą złożenia podpisu przez poręczyciela wekslowego na wekslu pod oświadczeniem „poręczam”. Zobowiązanie więc poręczyciela powstaje jedynie w przypadku, gdy podpis na wekslu złoży własnoręcznie poręczyciel wraz z powyższym oświadczeniem. W dotychczasowej praktyce, a w szczególności, gdy funkcjonowały w obrocie weksle na blankiecie urzędowym, klauzulę „poręczam” wraz z podpisem poręczyciela wskazywano na odwrocie weksla z uwagi na brak miejsca na stronie czołowej weksla. Obecnie jednak nie ma przeszkód, żeby powyższe oświadczenie wraz z podpisem poręczyciela mogło być składane ostatecznie na stronie czołowej, poniżej zasadniczej treści weksla, a w szczególności poniżej podpisów składanych przez wystawców weksla. Oczywiście poręczyciel wekslowy składając podpis pod oświadczeniem „poręczam” musi spełniać wszystkie warunki do składania podpisu, które są przewidziane dla wystawcy weksla będącego osobą fizyczną. Dotyczy to w szczególności obowiązku wskazania czytelnego podpisu ze wskazaniem nazwiska i imienia, a także daty złożenia podpisu wraz ze wskazaniem numeru w systemie PESEL. Poza stroną czysto formalną w zakresie powstania zobowiązania wekslowego,

niezbędnym jest jednocześnie podkreślenie odmiennego charakteru poręczenia wekslowego w stosunku do poręczenia cywilnego. I tak, na wstępie należy podkreślić, że mimo rozstrzygnięcia przyjętego w ustawie – Prawo wekslowe, że poręczyciel wekslowy odpowiada tak jak wystawca weksla, to jednak odpowiedzialność poręczyciela wekslowego jest znacznie bardziej obostrzona. Oczywiście w sytuacji, gdy wystawca weksla doprowadza do spłaty sumy wekslowej na rzecz remitenta lub też w inny sposób rozliczy sumę wekslową, poręczyciel wekslowy jest w takim przypadku w pełni zwolniony z tytułu poręczenia wekslowego. W tym przypadku mamy do czynienia z akcesoryjnością poręczenia. Jednak w przeciwieństwie do poręczenia cywilnego, w przypadku, gdy wystawca weksla będzie zwolniony od odpowiedzialności wekslowej (np. z uwagi na nieprawidłowe złożenie podpisu na wekslu) to jednak odpowiedzialność poręczyciela jest w dalszym ciągu aktualna. W ten sposób poręczenie wekslowe ma charakter abstrakcyjny. Podobnie, jeżeli wystawca weksla będzie zwolniony z obowiązku rozliczenia sumy wekslowej przy uwzględnieniu odpowiedzialności wynikającej ze stosunku podstawowego, to jednak remitent ma prawo w dalszym ciągu dochodzić należności od poręczycieli wekslowych w oparciu o oświadczenie poręczyciela, które zostało złożone na wekslu.

WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

Jednocześnie należy mieć na uwadze, że poręczenie wekslowe jest zobowiązaniem: – solidarnym tak z wystawcą weksla jak też z pozostałymi poręczycielami wekslowymi, a także, – samodzielnym co powoduje, że remitent ma prawo dochodzić sumy wekslowej bezpośrednio od poręczyciela wekslowego. W tym miejscu należy zwrócić uwagę na dalszą różnicę między poręczeniem cywilnym i poręczeniem wekslowym, która to różnica związana jest z charakterem poręczenia za dług przyszły. Otóż, w przypadku poręczenia cywilnego, poręczyciel za dług przyszły ma zawsze prawo wycofać się z poręczenia przed powstaniem długu, za który poręczył. Natomiast poręczyciel wekslowy nie może podjąć decyzji o wycofaniu poręczenia, w sytuacji, gdy złożył na wekslu oświadczenie o poręczeniu. Na zakończenie tej części rozdziału należy podkreślić dwa bardzo istotne aspekty związane z poręczeniem wekslowym. I tak zgodnie z ustawą – Prawo wekslowe, poręczyciel ma prawo ograniczyć swoją odpowiedzialność wskazując sumę, za którą ponosić będzie odpowiedzialność, przy czym ograniczenie tej odpowiedzialności powinno być wskazane na wekslu. Z drugiej strony należy mieć na uwadze, że w przypadku weksla własnego a taki jest przedmiotem niniejszego artykułu, poręczyciel wekslowy ponosi odpowiedzialność za wystawcę weksla. Nie przeszkadza to jednak w złożeniu oświad62

PRAWNIK Nr 2/36/2015

czenia przez poręczyciela z klauzulą o treści „poręczam za wystawcę weksla”. Kończąc problematykę poręczenia wekslowego, należy dodatkowo podkreślić, że fakt udzielenia poręczenia znajduje także odzwierciedlenie w oświadczeniu poręczyciela złożonym w „deklaracji wekslowej”, przy czym w sytuacji poprawnego złożenia tego oświadczenia, orzecznictwo sądowe przyjmuje, że w przypadku nieważności weksla, można domagać się, że poręczenie złożone w deklaracji wekslowej spełnia wymagania dla poręczenia cywilnego. Rozdział VI ZAKOŃCZENIE Przedstawiając problematykę zobowiązania wekslowego, a w szczególności zabezpieczenia wierzytelności w formie weksla lub poręczenia cywilnego, miałem na uwadze możliwość stosowania tej formy zabezpieczenia nie tylko w sektorze bankowym, ale także w szeroko pojętym obrocie gospodarczym, mając na uwadze, że w przypadku dysponowania wekslem: - po pierwsze, istnieje możliwość złożenia pozwu w postępowaniu nakazowym, co znacznie przyspiesza możliwość szybkiego zakończenia postępowania sądowego, - po drugie, zapewnienie otrzymania, w oparciu o dołączony weksel, nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, automatycznie obniża koszty postępowania sądowego, jeżeli uwzględni się fakt, że w przypadku złożenia pozwu

w postępowaniu nakazowym, opłata sądowa ulega obniżeniu do poziomu ¼ opłaty naliczanej w zwykłym postępowaniu sądowym. Niezależnie od powyższego, problematyka zabezpieczenia wekslowego stała się szczególnie istotna dla sektora bankowego, który w świetle wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 14 kwietnia 2015 r.

został pozbawiony możliwości wystawienia bankowego tytułu egzekucyjnego z dniem 1 sierpnia 2016 r. wobec uznania, że postanowienia art. 96 i art. 97 ustawy z dnia 29.08.1997 r. Prawo bankowe (Dz.U. z 2015 r. poz. 128) są sprzeczne z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej.

Marek Tarkowski Radca prawny

Pracodawca nie powinien odmawiać podwładnemu powrotu do firmy

dy zwolniony z pracy pracownik po wygranym procesie sądowym zamierza powrócić na wcześniej zajmowane stanowisko, pracodawca powinien ponownie go zatrudnić. Na podwładnym spoczywają jednak pewne formalności. Uchybienia zaś w tym zakresie mogą spowodować, że korzystny dla pracownika wyrok nie będzie wywoływał żadnych skutków. TERMIN NA ZGŁOSZENIE SIĘ PRACOWNIKA DO PRACY Nawiązanie zakończonego stosunku pracy ma miejsce na skutek uprawomocnienia się orzeczenia, które powoduje przywrócenie pracownika do pracy. Pracownik powinien jednak w terminie 7 dni od uprawomocnienia się orzeczenia zgłosić pracodawcy gotowość powrotu do firmy. Warto pamiętać, że termin z art. 48 § 1 kodeksu pracy biegnie bez względu na to czy pra-

cownik jest zdolny do pracy, czy niezdolny do jej podjęcia z uwagi na chorobę (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 maja 2009 r. sygn. I PK 223/08). Termin „gotowość do pracy” należy rozpatrywać w sensie prawnym, a nie w sensie faktycznym. Objawiać ona się winna złożeniem oświadczenia o pewnej treści. Cechami charakterystycznymi gotowości pracownika do pracy są: zamiar jej wykonywania, faktyczna zdolność do jej świadczenia, uzewnętrznienie tej gotowości i pozostawanie w dyspozycji pracodawcy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 grudnia 2009 r. sygn. I PK 115/09). Zgłoszenie gotowości do pracy może mieć miejsce przez każde zachowanie pracownika objawiające w dostateczny sposób jego zamiar kontynuowania reaktywowanego stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 listopada 2003 r. sygn. I PK 524/02). Może więc to nastąpić w formie pisemnej, ustnej jak i przez WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

każde inne zachowanie objawiające wobec pracodawcy wolę pracownika w dostateczny sposób (art. 60 kodeksu cywilnego w związku z art. 300 k.p., wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 czerwca 2007 r. sygn. III PK 10/07). Brak zgłoszenia gotowości do podjęcia pracy daje pracodawcy podstawę do odmowy ponownego zatrudnienia pracownika pomimo prawomocnego wyroku przywracającego go do pracy. INNA PRACA I ODMOWA POWROTU Istotną kwestią jest także to, że w oczekiwaniu na wygrany proces i prawomocne orzeczenie, zwolniony pracownik ma prawo podjąć pracę u innego pracodawcy. Nie stoi to więc na przeszkodzie zgłoszeniu gotowości niezwłocznego podjęcia pracy w rozumieniu art. 48 § 1 k.p. Nie ma to również wpływu na pozostawanie w gotowości do jej wykonywania w rozumieniu art. 81 § 1 k.p. W przypadku konieczności zmiany pracodawcy zatrudniony ma prawo rozwiązać zawartą umowę za 3-dniowym uprzedzeniem (art. 48 § 2 k.p.). Z uprawnienia tego może skorzystać w terminie 7 dni od uprawomocnienia się orzeczenia o przywróceniu do pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 grudnia 2003 r. sygn. I PK 109/03). Czasami, mimo korzystnego dla pracownika orzeczenia, pracodawca nie wyraża woli powrotu podwładnego do firmy. Z tego powodu, mimo że zwolniony zgłasza gotowość powrotu w terminie, pracodawca stara się odmawiać powrotu lub mu go w inny sposób utrudniać. W takim przypadku pracownik może starać 64

PRAWNIK Nr 2/36/2015

się o wyegzekwowanie orzeczenia przywracającego do pracy na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego o egzekucji świadczeń niepieniężnych. Warto także pamiętać, że niewykonanie podlegającego wykonaniu orzeczenia sądu przywracającego do pracy może zostać uznane za wykroczenie przeciwko prawom pracownika (art. 282 § 2 k.p.). Zagrożone jest ono m.in. karą grzywny w wysokości od 1000 do 30000 zł. Takie zachowanie pracodawcy może też w skrajnych przypadkach wypełniać znamiona przestępstwa. Głównym przedmiotem ochrony zgodnie z art. 218 § 2 kodeksu karnego są prawa pracownika, lecz jednak także praworządność pojmowana jako respektowanie orzeczeń wydawanych w imieniu państwa. WYNAGRODZENIE ZA POZOSTAWANIE BEZ PRACY Niedopuszczenie podwładnego w ww. warunkach do pracy wywołuje także inny skutek. Pracownik, który został sądownie przywrócony do pracy zgłaszając w ustawowym terminie gotowość do jej wykonywania, jest przez cały okres nieświadczenia pracy w gotowości do jej wykonywania. Niedopuszczenie do pracy pracownika, który został przywrócony do pracy prawomocnym wyrokiem i zgłosił gotowość do pracy w ciągu 7 dni (art. 48 § 1 k.p.) powoduje, że pracownikowi takiemu należy się wynagrodzenie za okres nieświadczenia pracy (art. 81 § 1 k.p., wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 2012 r. sygn. II PK 193/11). Należy dodać,

iż przywrócony do pracy podwładny, który został z niej bezprawnie zwolniony ma prawo uzyskać wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy (art. 47 k.p.). PRZEKROCZENIE TERMINU Zdarzyć się też może, że pracownik zgłasza gotowość podjęcia zatrudnienia na podstawie korzystnego dla siebie orzeczenia po ustawowym terminie. Może wykazywać, że przekroczenie terminu nastąpiło z przyczyn od niego niezależnych np. na skutek niepowiadomienia go przez pełnomocnika procesowego o wyroku przywracającym do pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2012 r. sygn. II PK 61/12). Warto tutaj dodać, że do tego ww. terminu nie mają zastosowania przepisy o przywróceniu terminu z art. 168 i 169 k.p.c. W myśl uchwały Sądu Najwyższego

z dnia 28 maja 1976 r. sygn. V PZP 12/75 pracownik przywrócony do pracy, który zgłosił gotowość jej podjęcia w okolicznościach usprawiedliwiających przekroczenie terminu przewidzianego w art. 48 § 1 k.p. może w razie odmowy przez zakład pracy ponownego zatrudnienia go, domagać się – po uprzednim ustaleniu, że opóźnienie było usprawiedliwione – wykonania prawomocnego orzeczenia przywracającego do pracy (art. 1050 k.p.c.). Warto jednak zaznaczyć, że do restytucji stosunku pracy dochodzi również wtedy, gdy pracownik zgłosi gotowość do podjęcia pracy po terminie określonym w art. 48 § 1 k.p., a pracodawca mimo to nie skorzysta ze swojego prawa do odmowy ponownego zatrudnienia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 2012 r. sygn. II PK 272/11). Piotr Rola Radca prawny

Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego 1. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 2015 r., III CZP 45/15 Teza: W razie odstąpienia przez wykonawcę od umowy o roboty budowlane, zawartej z podwykonawcą, inwestor nie ponosi odpowiedzialności na podstawie art. 647[1]§ 5 k.c. 2. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 2015 r., III CZP 44/15 Teza: Ogłoszenie wyroku przez sąd pierwszej instancji z naruszeniem art.

326 § 1 zdanie drugie k.p.c. nie wpływa na dopuszczalność apelacji. 3. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 2015 r., III CZP 29/15 Teza: W razie współuczestnictwa formalnego (art. 72 § 1 pkt 2 k.p.c.), do niezbędnych kosztów procesu poniesionych przez współuczestników reprezentowanych przez jednego pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym zalicza się jego wynagrodzenie ustalone WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

odrębnie w stosunku do każdego współuczestnika. Sąd powinien jednak obniżyć to wynagrodzenie, jeżeli przemawia za tym nakład pracy pełnomocnika, podjęte przez niego czynności oraz charakter sprawy (art. 109 § 2 k.p.c.). 4. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 25 czerwca 2015 r., III CZP 33/15 Teza: Po przekazaniu sprawy przez sąd prowadzący elektroniczne postępowanie upominawcze do sądu właściwości ogólnej na podstawie art. 505[33] § 1 k.p.c. nie wzywa się powoda na podstawie art. 130 § 1 k.p.c. do usunięcia braków formalnych pozwu przez przedłożenie odpisu pozwu wraz z załącznikami oraz gdy sprawa rozpoznawana jest w postępowaniu uproszczonym przez złożenie pozwu na urzędowym formularzu.

7. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2015 r., III CZP 15/15 Teza: 1. Urzędowe poświadczenie podpisu na dokumencie prywatnym (art. 788 § 1 k.p.c.) może być dokonane także w innym czasie niż czynność prawna, na podstawie której uprawnienie wierzyciela lub obowiązek dłużnika przeszły po powstaniu tytułu egzekucyjnego na inną osobę. 2. Dokument zawierający oświadczenie notariusza o istnieniu podpisów notarialnie poświadczonych na oryginale umowy, na podstawie której uprawnienie wierzyciela lub obowiązek dłużnika przeszły po powstaniu tytułu egzekucyjnego na inną osobę, złożone na poświadczeniu zgodności wyciągu z tej umowy z jej oryginałem, jest dokumentem prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym w rozumieniu art. 788 § 1 k.p.c.

5. Uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 11 czerwca 2015 r., III CZP 112/14 Teza: Stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości może nastąpić tylko na rzecz osoby wskazanej przez wnioskodawcę lub innego uczestnika postępowania.

8. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2015 r., III CZP 10/15 Teza: Sędzia jest wyłączony z mocy ustawy tylko w sprawach, w których – będąc radcą prawnym – świadczył pomoc prawną stronie (art. 48 § 1 pkt 4 k.p.c.).

6. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 maja 2015 r., III CZP 25/15 Teza: Na zarządzenie przewodniczącego nakładające na stronę obowiązek uiszczenia opłaty sądowej przysługuje zażalenie (art. 394 § 1 pkt 9 k.p.c.).

9. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2015 r., III CZP 9/15 Teza: Wierzyciel jednego z małżonków po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej może prowadzić egzekucję z udziału tego małżonka we własności nieruchomości wchodzącej poprzednio w skład majątku wspólnego.

PRAWNIK Nr 2/36/2015

10. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2015 r., III CZP 116/14 Teza: Użytkownik wieczysty nie może dokonać podziału gruntu oddanego mu w użytkowanie wieczyste. 11. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 2015 r., III CZP 115/14

Teza: Na zarządzenie przewodniczącego w sądzie pierwszej instancji o zwrocie wniosku uczestnika postępowania o rozliczenie nakładów, złożonego w toku postępowania o dział spadku i zniesienie współwłasności, przysługuje zażalenie.

Paweł Witkowski Radca prawny

Przegląd orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego SPRAWY PODATKOWE 1. Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 21.1.2015 r., sygn. akt II FZ 1937/14 Teza: W świetle art. 246 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) w związku z art. 10 i 11 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. z 2012 r. poz. 1112 ze zm.) wszczęcie wobec wnioskodawcy postępowania upadłościowego (układowego lub likwidacyjnego) nie uzasadnia automatycznie przyznania prawa pomocy; dopiero wykazanie – zgodnie z wymogiem art. 246 § 2 p.p.s.a. – zasadności przyznania prawa pomocy, czyli przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej w sposób niebudzący wątpliwości, że zasadne jest przerzucenie kosztów postępowania

na ogół społeczeństwa, może prowadzić do uwzględnienia wniosku o przyznanie prawa pomocy. 2. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28.1.2015 r., sygn. akt II FSK 3198/12 Teza: Wypłata dywidendy (udziału w zysku) w formie niepieniężnej (rzeczowej) nie jest odpłatnym zbyciem składników majątku spółki i nie powoduje powstania po stronie spółki przychodu na podstawie art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.), względnie art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.).

WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

3. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4.3.2015 r., sygn. akt I FSK 740/14 Teza: Istotą sprzedaży działki w trybie art. 209a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2010 r., Nr 102, poz. 651 ze zm.), na której znajdują się elementy należące do budynku usytuowanego na odrębnej nieruchomości, takie jak schody, ganki itp., jest sprzedaż terenu niezabudowanego, do którego odnosi się art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2001 r., Nr 177, poz. 1054 ze zm.), a nie gruntu zabudowanego obiektami, które nie pełnią samodzielnych funkcji budowlanych, a jedynie zapewniają normalne użytkowanie budynku usytuowanego na innym gruncie. 4. Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 11.3.2015 r., sygn. akt II FZ 98/15 Teza: W świetle art. 246 § 1 i 2 w związku z art. 199 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) okoliczność wpłaty kwoty pieniężnej na rachunek depozytowy organu podatkowego (art. 33d § 1 i § 2 pkt 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa – Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) tytułem zabezpieczenia zaległego zobowiązania podatkowego, którego należność równocześnie się kwestionuje przed sądami administracyjnymi, nie może stanowić podstawy do odstąpienia od zasady partycypowania 68

PRAWNIK Nr 2/36/2015

strony w kosztach postępowania sądowoadministracyjnego. 5. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 19.3.2015 r., sygn. akt I FSK 2160/13 Teza: Jeżeli strona przed organem kontroli skarbowej ustanowiła pełnomocnika, którego umocowanie podmiotowo-przedmiotowe pozwala na reprezentowanie jej także w sprawie nadania decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności, to naczelnik urzędu skarbowego nie może pomijać tego pełnomocnika przy wydawaniu na podstawie art. 239b § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2012 r. poz. 749 z póź. zm.,) postanowienia o nadaniu rygoru decyzji organu kontroli skarbowej. W takim przypadku, mimo innej właściwości rzeczowej organów, doręczenie postanowienia o nadaniu decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności powinno nastąpić do rąk pełnomocnika, wedle reguły wynikającej z art. 145 § 2 w związku z art. 136 i art. 137 § 3 ww. ustawy. 6. Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 13.5.2015 r., sygn. akt II FZ 342/15 Tezy: 1. Wyrażenie języka prawnego – „sądy” – obejmuje swoim zakresem przedmiotowym wszystkie wskazane w art. 175 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.) organy sprawujące wymiar sprawiedliwości, zatem jego użycie w pełnomocnictwie umocowuje do

reprezentowania mocodawcy przed sądem każdej kategorii, a zatem także przed sądami administracyjnymi. 2. Pełnomocnictwo operujące ogólnym pojęciem „sądy”, bez wskazania wybranej kategorii z art. 175 ust. 1 Konstytucji RP, oraz niewskazujące konkretnej sprawy lub przedmiotu postępowania, jest pełnomocnictwem ogólnym do prowadzenia spraw przed sądami administracyjnymi, o którym mowa w art. 36 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.). 7. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 14.4.2015 r., sygn. akt II FSK 186/13 Teza: Podatnik zawierając umowę leasingu zwrotnego składników majątkowych stanowiących nowe technologie, otrzymuje zwrot wydatków poniesionych na ich nabycie, a tym samym stosownie do warunków wskazanych w art. 18b ust. 8 pkt 3 i ust. 9 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2014 r. poz. 851 ze zm.) traci prawo do ulgi podatkowej związanej z ich nabyciem. 8. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28.5.2015 r., sygn. akt II FSK 865/13 Teza: Koszty obsługi prawnej przedsiębiorcy stanowią koszty pośrednie związane z przychodem uzyskanym z prowadzonej przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej (art. 22 ust. 1 w związku

z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, Dz.U. z 2012 r., poz. 361 ze zm.). Nie ma przy tym znaczenia czy tego rodzaju wydatki ponoszone są na bieżącą obsługę prawną, czy też ponoszone są w związku z ustanowieniem pełnomocnika do reprezentowania przedsiębiorcy w konkretnych sprawach związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. 9. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 11.6.2015 r., sygn. akt I FSK 1988/13 Teza: Działalność twórcza polegająca na tworzeniu, pisaniu podręczników czy komentarzy z zakresu prawa spełnia warunki, pozwalające na zaliczenie jej do kategorii usług kulturalnych w rozumieniu art. 43 ust. 1 pkt 33 lit. b ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) i w związku z tym korzysta ze zwolnienia od podatku przewidzianego w tym przepisie. 10. Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z 22.6.2015 r., sygn. akt II FPS 1/15 Teza: Przychody sportowców mogą być zaliczone do źródła przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych – Dz.U. z 2000 r., Nr 14, poz. 176 ze zm.), jeżeli działalność sportowca spełnia kryteria określone w art. 5a pkt 6 tej ustawy i nie spełnia kryteriów z art. 5b ust.1 tej ustawy. WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

SPRAWY OGÓLNOADMINISTRACYJNE 1. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8.1.2015 r., sygn. akt II OSK 1395/13 Teza: W sytuacji, kiedy w nazwie spółki cywilnej wskazani są wszyscy jej wspólnicy z imienia i nazwiska, decyzja skierowana do tak oznaczonej spółki, pomimo że wydana została z naruszeniem art. 107 § 1ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2013 r., poz. 267 z późn. zm.), nie jest dotknięta kwalifikowaną wadą prawną z art. 156 § 1 pkt 2 lub 4 tego Kodeksu. 2. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 15.1.2015 r., sygn. akt II OSK 1446/13 Teza: Właściciel sieci elektroenergetycznej przebiegającej przez nieruchomość (grunt), na której zaprojektowano określone zamierzenie budowlane może w okolicznościach konkretnej sprawy żądać stwierdzenia nieważności decyzji o pozwoleniu na budowę z uwagi na swój interes prawny w wyeliminowaniu tej decyzji z obrotu prawnego (art. 28 K. p. a.). Ma to miejsce szczególnie wtedy, gdy zaprojektowany obiekt budowlany z uwagi na znaczne zbliżenie z tą siecią wprowadza ograniczenia w poszanowaniu występujących w obszarze oddziaływania jego uzasadnionych interesów (art. 5 ust. 1 pkt 9 Prawa budowlanego).

PRAWNIK Nr 2/36/2015

3. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 27.1.2015 r., sygn. akt II OSK 1531/13 Teza: Zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego prowadząca do zmiany zagospodarowania terenu, na którym brak jest obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, wymaga uwzględnienia zasady dobrego sąsiedztwa (art. 61 ust. 1 pkt 1 u.p.z.p.) 4. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6.2.2015 r., sygn. akt II OSK 1634/13 Teza: Ograniczenie stron w sprawie pozwolenia na użytkowanie wynikające z art. 59 ust. 7 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2013 r. poz. 1409), nie ma zastosowania w postępowaniu, o którym mowa w art. 57 ust. 7 tej ustawy, kiedy to ma miejsce przystąpienie do nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego. W takim przypadku ma zastosowanie art. 28 k.p.a. 5. Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24.3.2015 r., sygn. akt II OSK 299/15 Tezy: 1. Rozstrzygnięcie Rzecznika Praw Pacjenta wydane na podstawie art. 53 ust. 1 pkt 1 ustawy o prawach pacjenta jest aktem indywidualnym, który należy traktować jako decyzję administracyjną w płaszczyźnie gwarancji procesowych. 2. Na ostateczne rozstrzygnięcie wydane po ponownym rozpatrzeniu sprawy, wnioskodawcy przysługuje skarga do sądu administracyjnego. Sądowa kontrola roz-

strzygnięć Rzecznika Praw Pacjenta, wydanych na podstawie art. 53 ust. 1 pkt 1 ustawy o prawach pacjenta, w szczególności ma na celu ustalenie czy Rzecznik, nie stwierdzając naruszenia praw pacjenta, przeprowadził postępowanie zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego, które stosuje się odpowiednio do postępowania wyjaśniającego. 6. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 9.4.2015 r., sygn. akt II SA/Po 94/15 Tezy: 1. Stażysta uzyskujący stypendium w wysokości co najmniej równej minimalnemu wynagrodzeniu za pracę, stanowiące podstawę do ustalenia składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe, podlega również obowiązkowi uiszczenia składki na Fundusz Pracy. 2. Stażysta uzyskujący stypendium, od którego opłacane są składki na ubezpieczenia społeczne i składki na Fundusz Pracy, jeżeli podstawę wymiaru składek stanowiła kwota wynosząca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę, może ubiegać się o przyznanie zasiłku dla bezrobotnych (art. 71 ust. 2 pkt 4 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucji rynku pracy, Dz.U. z 2013r. poz. 674 ze zm. 7. Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z 13.4.2015 r., sygn. akt I OPS 5/14 Teza: Uchwała komisji konkursowej o odmowie dopuszczenia kandydata do postępowania konkursowego na stanowisko dyrektora szkoły podjęta na podsta-

wie § 4 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 kwietnia 2010 r. w sprawie regulaminu konkursu na stanowisko dyrektora publicznej szkoły lub publicznej placówki oraz trybu pracy komisji konkursowej (Dz.U. Nr 60, poz. 373, ze zm.) nie jest aktem, o którym mowa w art. 3 § 2 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r. poz. 270, ze zm.). 8. Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z 13.4.2015 r., sygn. akt I OPS 3/14 Teza: Jeżeli spełnione są przesłanki zwrotu wywłaszczonej nieruchomości, o których mowa w art. 136 ust. 3 w związku z art. 137 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.), podstawą odmowy zwrotu nieruchomości może być zbycie tej nieruchomości przez Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego osobie trzeciej z pominięciem procedury przewidzianej w art. 136 ust. 1 i 2 tej ustawy. SPRAWY GOSPODARCZE 1. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5.3.2015 r., sygn. akt II GSK 188/14 Teza: Ciężar wykazania okoliczności – objętych hipotezą art. 29 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz.U. z 2004 r. Nr 92, poz. 879 ze zm.) oraz art. 13 ust. 1 lit. b rozporządzeWARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

nia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniającego rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85 (Dz.U. UE Seria L z 2006 r. Nr 102, poz. 1 ze zm.) – obciąża przedsiębiorcę, gdyż to on wywodzi skutki prawne wynikające z tych przepisów i to jemu znane są okoliczności, które pozwoliłoby zastosować wyłączenie m. in. z obowiązku zachowania przerw w prowadzeniu pojazdu oraz dziennego i tygodniowego okresu wypoczynku. Wprawdzie w postępowaniu administracyjnym to na organie spoczywa ciężar udowodnienia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia, jednakże na stronie ciąży obowiązek współdziałania z organem i przedstawienia konkretnych dowodów na poparcie swoich twierdzeń, zwłaszcza gdy postępowanie zmierza do nałożenia na nią obowiązków, a nieudowodnienie konkretnego faktu może prowadzić do wydania decyzji dla niej niekorzystnej.

Tezy: 1. Powierzenie przez wspólnotę mieszkaniową zarządu nieruchomością wspólną osobie prawnej (podmiotowi prowadzącemu działalność w zakresie zarządzania nieruchomościami) na podstawie uchwały podjętej w drodze aktu notarialnego nie jest równoznaczne i nie oznacza zawarcia umowy o zarządzanie nieruchomością, o której stanowi art. 185 ust. 2 u.g.n. 2. Podmiot prowadzący działalność w zakresie zarządzania nieruchomościami na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działa na podstawie umowy o zarządzanie nieruchomością zawartej ze wspólnotą mieszkaniową, przy czym czynności z zakresu zarządzania nieruchomościami są wykonywane przez zarządcę nieruchomości, który jest osobą fizyczną posiadającą licencję zawodową stosownie do art. 185 ust. 2 w zw. z art. 184 ust. 3 i 2 u.g.n. 3. Wykonywanie działalności zawodowej przez zarządcę nieruchomości bez umowy o zarządzanie nieruchomością stanowi niewypełnienie obowiązków, o których mowa w art. 186 ust. 1 i 6 u.g.n. i skutkuje jego odpowiedzialnością zawodową na podstawie art. 188 ust. 1 ust. 1 i 2 u.g.n.

2. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17.6.2015 r., sygn. akt II GSK 1153/14

Renata Fils Radca prawny Starszy Specjalista Biura Orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego

Dla Autorów Teksty do publikacji powinny być składane w sekretariacie Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie (ul. Konrada Wallenroda 2E, 20-607 Lublin) lub pocztą elektroniczną (e-mail: biuletyn.prawnik@oirp.lublin.pl). Materiałów niezamówionych Redakcja nie zwraca i rezerwuje sobie prawo do skracania, poprawiania oraz uzupełniania otrzymanych tekstów, a także dodawania i zmiany tytułów. 72

PRAWNIK Nr 2/36/2015

Druk, łamanie i oprawa: Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej „Gaudium” 20-075 Lublin, ul. Ogrodowa 12 tel. 81 442 19 19, fax 81 442 19 16 e-mail: drukarnia@gaudium.pl www.gaudium.pl Biuletyn jest wydawany przy współpracy finansowej z Wolters Kluwer.