Prawnik 1/38 2016

PRAWNIK BIULETYN

Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie Sprawiedliwość jest odmianą mądrości.

fot. M. Nowachowicz

Sokrates

Pismo bezpłatne

Nr 1/38

ISSN 1732-3320

2016

fot. M. Nowachowicz

Ciepłych i pełnych radości Świąt Wielkiej Nocy życzy Państwu Rada Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie

Wydawca: Okręgowa Izba Radców Prawnych w Lublinie 20-607 Lublin ul. Konrada Wallenroda 2E tel. (081) 532-06-95 fax (081) 534-44-96 e-mail: poczta@oirp.lublin.pl numer konta: 66 1240 2500 1111 0010 0399 5559 w Banku Pekao S.A. IV Oddział w Lublinie oraz 51 1050 1953 1000 0023 0708 6344 w ING BANK ŚLĄSKI O/Lublin Redakcja: Redaktor Naczelny – Tomasz Woś Redaktorzy: Arkadiusz Bereza, Anna Fermus-Bobowiec, Ewa Urbanowicz-Jakubiak.

Komisja Wydawnicza (Rada Programowa): przewodniczący – Anna Fermus-Bobowiec, członkowie: Arkadiusz Bereza, Mariusz Nowachowicz, Ewa Urbanowicz-Jakubiak, Tomasz Woś.

Dyżury członków Prezydium Rady Dziekan Rady – Marek Pawłowski – wtorek w godz. 800–1000 – piątek w godz. 1300–1500 Wicedziekan Rady – Sławomir Bartnik – poniedziałek w godz. 1400–1600 – czwartek w godz. 1500–1700 Wicedziekan Rady – Hanna Chabros – środa w godz. 1200–1600 Wicedziekan Rady – Arkadiusz Bereza – poniedziałek w godz. 1400–1600 Ośrodek Szkoleniowo-Dydaktyczny Sekretarz Rady – Anna Fermus-Bobowiec – poniedziałek w godz. 1400–1600 Rzecznik Dyscyplinarny – Patrycja Kozłowska-Kalisz – poniedziałek w godz. 930–1100 Rzecznik Funduszu Seniora – Irena Kopiec – każdy I piątek miesiąca w godz.

1000–1200 Skarbnik Rady – Bartosz Gdulewicz – środa w godz. 800–1000

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 1

PRAWNIK Biuletyn Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie Nr 1/38/2016 W numerze między innymi:

INFORMACJE I KOMUNIKATY Od Dziekana...........................................................................2 Z posiedzeń Rady...................................................................4 Wybory samorządowe radców prawnych 2016.......................7 Program szkoleń w II kwartale 2016 r....................................9 Nowe zasady wypełniania obowiązku doskonalenia zawodowego.........................................................................11 Konferencja szkoleniowa na Węgrzech.................................13 XV Tydzień Pomocy Osobom Pokrzywdzonym Przestępstwem.....................................................................16 E-marketing usług prawniczych...........................................17 Europejski Dzień Prawnika...................................................19 Find a Lawyer – pierwsza internetowa wyszukiwarka prawników z Unii Europejskiej..............................................19 XIII Ogólnopolskie Mistrzostwa Narciarskie i Snowboardowe Radców Prawnych i Aplikantów............................................20 Spotkania świąteczne radców prawnych...............................21 Karnawałowy Bal Choinkowy dla Dzieci...............................22 Nowa lokalizacja obchodów Dnia Radcy Prawnego...............23 Ślubowanie aplikantów radcowskich....................................24 Aplikant z „Kryształowym sercem”......................................25 Spotkanie opłatkowe aplikantów radcowskich III roku..........26 VII Bal Aplikanta OIRP w Lublinie........................................27 Egzamin radcowski 2016.....................................................28 Z życia Klubu Seniora: * Harmonogram spotkań Klubu Seniora..............................29 * Spotkanie opłatkowe.........................................................30 * Dodatkowe informacje w sprawie ogólnopolskiego spotkania integracyjno-wczasowego radców prawnych seniorów pn. „Piękna Ziemia Opolska”..............................31 WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ Konrad Krzewiński, Zmiany w ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym – wybrane zagadnienia.........................32 Eugeniusz Stobiecki, Wyłączenie pracownika i organu wg KPA................................................................................39 Kamil Prusak, Pozycja i zakres odpowiedzialności komandytariusza w spółce komandytowej – zarys problematyki.....43 Tomasz Woś, Wyroki Trybunału Konstytucyjnego w przedmiocie konstytucyjności prawa.................................51 Paweł Witkowski, Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego..... 63 Renata Flis, Przegląd orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego...............................................................65

2016-03-08 09:29:18

Od Dziekana

S

zanowni Państwo, mam nadzieję, iż w marcowej edycji „Prawnika” Biuletynu Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie znajdziecie pożyteczne i praktyczne informacje poświęcone wydarzeniom w naszej Izbie. Ważnym przedsięwzięciem było powołanie Fundacji Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie „ZNAM PRAWO”. Chciałbym przybliżyć tę inicjatywę.

Krajowa Rada Radców Prawnych zleciła przeprowadzenie badań mających na celu ustalenie barier w powszechnej dostępności do usług prawnych oferowanych przez specjalistów w tym zakresie. Okazało się, iż jedną z przeszkód, by obywatele korzystali z fachowej pomocy prawnej, jest brak wiedzy w zakresie podstawowych zasad, w oparciu o jakie funkcjonuje państwo i jego organy – wymiar sprawiedliwości oraz administracja publiczna. Jeśli przeciętny obywatel otrzyma pismo urzędowe, to nie zdaje sobie sprawy, w jakiej sytuacji znajduje się i jakie mogą być konsekwencje wynikające z zakończenia postępowania, w którego 2

sprawie pismo otrzymał. Przeciętny adresat pisma nie myśli o konsekwencjach związanych z zakończeniem sprawy, jego przyszłej sytuacji prawnej wynikającej z postępowania, które kiedyś się zakończy, a obecnie trwa. Niestety, nie wszyscy obywatele zdają sobie sprawę z doniosłości złożenia podpisu pod dokumentem, który niesie niekorzystne dla nich zapisy.

Wiele osób nie uznaje za stosowne zapoznać się z pismem, nie mają więc świadomości, co dokument zawiera. Ten brak przewidywania i wybiegania w przyszłość powoduje, iż tocząca się sprawa nie wydaje im się zbyt ważna. O jej wadze obywatel przekonuje się dopiero po otrzymaniu pisma wzywającego do wykonania orzeczenia, którego treści nie można zakwestionować.

Celem Fundacji jest przede wszystkim podnoszenie wiedzy wśród członków społeczeństwa. Zwiększenie świadomości prawnej ma zapobiegać sytuacjom opisanym powyżej, które są omawiane w trakcie udzielania bezpłatnych porad prawnych. Ta edukacja ma pokazać, iż prawny aspekt otoczenia, w którym funkcjonuje obywatel jest ważnym elementem rzeczywistości, gdyż prawa i obowiązki każdego człowieka mają wpływ na jakość i komfort życia. Fundacja zajmie się więc uzmysłowieniem osobom, z którymi będzie się stykać, iż aktywność w toczącym się postępowaniu może przynieść korzyści odczuwalne w przyszłym życiu.

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 2

2016-03-08 09:29:19

Edukacja ma kształtować pożądane postawy obywatelskie i zawierać ważny przekaz. Jego istotą jest przekonanie społeczeństwa, że sprawa obywatela będzie prowadzona w sposób aktywny i profesjonalny, tylko przez ludzi znających prawo.

Osoby posiadające wykształcenie w tym kierunku nie tylko teoretyczne, potwierdzone posiadanym tytułem, ale również poparte doświadczeniem wynikającym ze stosowania prawa na co dzień w kontaktach z różnymi podmiotami sfery publicznej i prywatnej mogą być gwarantem pomyślnego rozwiązania, którego oczekuje zainteresowany. Należy uzmysłowić zainteresowanym, iż rozwiązywanie problemów prawnych przy uroczystościach rodzinnych, w gronie kolegów czy też za pośrednictwem Internetu nie jest najlepszym wyjściem, gdyż uzyskane w ten sposób informacje są bardzo wątpliwe, mają wtórny charakter, a ich jakości nie można ocenić.

Edukacja ma więc wykreować ważny przekaz – by sprawa była prowadzona w sposób korzystny dla obywatela, należy powierzyć ją profesjonaliście. Takimi fachowcami w prawie są członkowie naszego samorządu. Ta edukacja ma budować markę RADCA PRAWNY. Jednocześnie do społeczeństwa ma dotrzeć informacja, iż radca prawny może być pełnomocnikiem we wszystkich rodzajach spraw: czy to przed sądami, czy to przed „władzą”, w sprawach karnych, cywilnych, gospodarczych, rodzinnych, administracyjnych, celnych, podatkowych, skarbowych i w każdej innej. Z mojego doświadcze-

nia wynika, iż informacja o tym, iż radca prawny może być pełnomocnikiem w sądzie, nie dotarła do osób posiadających wykształcenie wyższe, aczkolwiek niezwiązane z prawem.

Rada OIRP w Lublinie brała już udział w działalności związanej z edukowaniem społeczeństwa. Radcy prawni uczestniczyli w udzielaniu porad w ramach akcji Tygodnia Pomocy Ofiarom Przestępstw, przeprowadzali zajęcia w szkołach w ramach Europejskiego Dnia Prawnika czy też prowadzili lekcje, gdy z takim wnioskiem wystąpili dyrektorzy szkół. Powołanie Fundacji usystematyzuje te działania i spowoduje, iż każde z wydarzeń będzie miało jednego gospodarza. Już teraz Fundacja przystąpiła do wykonywania realizowanego przez Centrum Edukacji Prawnej Krajowej Rady Radców Prawnych przy udziale Kuratorów Oświaty Akademii – Konkursu Wiedzy o Prawie dla szkół podstawowych i gimnazjalnych w ramach programu „Szkoła bliższa prawu”.

Adresatem Fundacji są więc m.in. osoby młode i poszkodowane w wyniku niekorzystnych zdarzeń. Z tego powodu przyjęto nazwę Fundacji, która ma być przystępna dla przeciętnego obywatela – „ZNAM PRAWO”.

Zapewniam, iż powołana Fundacja będzie podmiotem, który uzupełni działania ustawowych organów samorządu na szczeblu lokalnym, będzie wspierać realizację zadań samorządu radcowskiego przez Radę Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie. Działania Rady OIRP w Lublinie i Fundacji „ZNAM PRAWO” INFORMACJE I KOMUNIKATY

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 3

3

2016-03-08 09:29:19

będą komplementarne, a nie konkurencyjne.

W prace Fundacji zostały włączone osoby, które swoją dotychczasową aktywnością potwierdziły zaangażowanie w działalności na rzecz społeczeństwa oraz środowiska radców prawnych.

Dlatego też zachęcam, by dołączyć do grona współpracowników Fundacji. W przyszłości zetkniecie się Państwo z inicjatywami Fundacji „ZNAM PRAWO”, jej aktywność służy nie tylko obywatelom, ale również członkom naszego samorzą-

du. Osoby chętne do współpracy proszę o kontakt osobisty, telefoniczny lub za pośrednictwem poczty elektronicznej z biurem OIRP w Lublinie.

Z okazji nadchodzących świąt Wielkiej Nocy życzę Koleżankom i Kolegom nabrania sił i zapału do codziennej pracy, w czym mam nadzieję pomoże zmartwychwstały Pan oraz budząca się z zimowej hibernacji przyroda.

Marek Pawłowski Dziekan Rady OIRP w Lublinie

Z posiedzeń Rady

W

dniu 18 grudnia 2015 r. odbyło się XX posiedzenie Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie IX Kadencji.

Dziekan Rady Marek Pawłowski otworzył posiedzenie i powitał wszystkich zgromadzonych, zapoznając ich z porządkiem obrad.

Następnie głos zabrał Wicedziekan Sławomir Bartnik, który przedstawił wnioski o wpis na listę radców prawnych. W pierwszej kolejności omówił wnioski złożone na podstawie art. 24 ust. 1 i 2 ustawy o radcach prawnych, tj. przez osoby, które ukończyły aplikację radcowską, a mianowicie: Mariusza Kosakowskiego, Marcina Magosia, Justynę Pawelec-Wojtal i Annę Roma4

niuk. Ponadto przedstawił wnioski: Marka Kulika, który uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego oraz Izabeli Konaszczuk, która wpisana jest na listę Okręgowej Rady Adwokackiej w Lublinie.

Rada natomiast podjęła uchwały o wpisie ww. osób na listę radców prawnych.

Wicedziekan Sławomir Bartnik poinformował również, że do siedziby tutejszej Izby wpłynął wniosek radcy prawnego w sprawie zawieszenia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego w związku z podjęciem pracy w organach wymiaru sprawiedliwości, a Rada podjęła stosowną uchwałę w tym zakresie.

Dziekan poinformował z kolei o śmierci radców prawnych Jerzego Suleja i Marka Opalko, a Rada, na prośbę Dziekana,

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 4

2016-03-08 09:29:19

uczciła pamięć zmarłych Kolegów minutą ciszy.

Następnie Wicedziekan Sławomir Bartnik wniósł o skreślenie z urzędu z listy radców prawnych zmarłych Kolegów.

Wicedziekan Sławomir Bartnik przedstawił także wniosek Pana Szymona Łukasiewicza o skreślenie z listy radców prawnych, a Rada podjęła stosowną uchwałę zgodnie z wnioskiem.

Następnie Wicedziekan Sławomir Bartnik zawnioskował o umorzenie wszczętego postępowania w sprawie skreślenia z listy radców prawnych z powodu całkowitej lub częściowej spłaty zaległych składek w stosunku do 23 osób, a Rada podjęła w tym zakresie stosowne uchwały zgodnie z wnioskiem Wicedziekana.

W ramach kolejnego punktu porządku obrad Dziekan przedstawił zawiadomienia Rzecznika Dyscyplinarnego o dwóch przypadkach wszczęcia dochodzenia w sprawie radcy prawnego oraz o pięciu przypadkach odmowy wszczęcia dochodzenia.

Z kolei w grupie spraw wniesionych przez Skarbnika Rada wskazała limit wydatków przeznaczonych na remont i wyposażenie lokalu Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie przy ul. Konrada Wallenroda 2E, określiła wynagrodzenie dla wykładowców na szkolenia aplikantów radcowskich dla aplikacji radcowskiej oraz umorzyła jednemu radcy prawnemu zaległość z tytułu składek członkowskich z uwagi na trudną sytuację materialną.

W ramach spraw związanych z aplikacją radcowską i jej organizacją, na stosowne przedstawienie Wicedziekana Arkadiu-

sza Berezy, Rada dokonała wpisu na listę aplikantów radcowskich następujących osób: Katarzyny Hanas, Mateusza Maleckiego, Mateusza Suleja, Eweliny Szczęch i Piotra Witkowskiego. Następnie zmieniła patronów dwóm aplikantom, skreśliła jednego aplikanta z listy aplikantów radcowskich – na jego wniosek, dokonała przeniesienia sześciu aplikantów na listy aplikantów prowadzone przez Rady innych izb oraz ustaliła plany szkolenia aplikantów radcowskich w roku szkoleniowym 2016.

Na zakończenie obrad Dziekan przedstawił zebranym projekt uchwały zmieniającej uchwałę w sprawie Regulaminu losowania radców prawnych udzielających nieodpłatnej pomocy prawnej w ten sposób, by punkty, które nie zostały obsadzone przez organizacje pożytku publicznego, mogły być obsadzane przez zastępców, a Rada podjęła stosowną uchwałę w tym zakresie. Została powołana także Komisja ds. komunikacji społecznej, informacji i promocji zawodu pod przewodnictwem radcy prawnego Pawła Kutrzuby w składzie: Marcin Buczyński, Arkadiusz Cudnoch, Konrad Sokół, Ewa Urbanowicz-Jakubiak, starosta III roku aplikacji radcowskiej.

Na tym obrady zakończono, a Dziekan podziękował wszystkim za przybycie. ***

W dniu 25 stycznia 2016 r. odbyło się XXI posiedzenie Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie IX Kadencji, które otworzył Dziekan Rady Marek PawINFORMACJE I KOMUNIKATY

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 5

5

2016-03-08 09:29:19

łowski i zapoznał zebranych z porządkiem obrad.

Następnie Dziekan poinformował, iż zachodzi konieczność zwołania sprawozdawczego Zgromadzenia Delegatów Okręgowej Izby Radców Prawnych IX Kadencji. W związku z powyższym Rada podjęła uchwałę w sprawie zwołania IV Zgromadzenia Delegatów Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie IX Kadencji na dzień 14 marca 2016 r. o godz. 1600.

Dziekan poinformował także, iż rok 2016 jest rokiem wyborczym. Należy zatem podjąć uchwałę w sprawie przygotowania wyborów do organów i na funkcje X Kadencji. Rada podjęła więc stosowną uchwałę w tym zakresie.

Ponadto Wicedziekan Rady Sławomir Bartnik przedstawił wnioski o wpis na listę radców prawnych. W pierwszej kolejności omówił wniosek złożony na podstawie art. 24 ust. 1 i 2 ustawy o radcach prawnych, tj. przez osobę, która ukończyła aplikację radcowską, a mianowicie przez Agnieszkę Jędruszczak, a następnie wnioski złożone przez Tomasza Juzwuka, który zdał egzamin radcowski w 2015 r., (na podstawie art. 25 ust 2 pkt 3) oraz z dniem 31 grudnia 2015 r. ukończył aplikację radcowską oraz przez Magdalenę Żuraw-Wysocką, która wpisana jest na listę Okręgowej Rady Adwokackiej w Lublinie. Rada natomiast podjęła uchwały o wpisie ww. osób na listę radców prawnych.

Rada podjęła także uchwałę w sprawie skreślenia jednej osoby z listy radców prawnych – na jej wniosek oraz trzy 6

uchwały w sprawie uchylenia uchwał dotyczących wszczęcia postępowania w sprawie skreślenia z listy radców prawnych w związku z uregulowaniem zaległości z tytułu składek członkowskich.

Następnie Dziekan przedstawił zawiadomienia Rzecznika Dyscyplinarnego o dwóch przypadkach wszczęcia dochodzenia w sprawie radcy prawnego, o pięciu przypadkach odmowy wszczęcia dochodzenia w sprawie radcy prawnego oraz o zawieszeniu dochodzenia w sprawie radcy prawnego.

W ramach spraw wniesionych przez Skarbnika Rada podjęła jedną uchwałę o umorzeniu zaległości z tytułu składek członkowskich ze względu na trudną sytuację materialną.

Z kolei w grupie spraw związanych z aplikacją radcowską i jej organizacją Rada podjęła trzy uchwały w sprawie skreślenia z listy aplikantów radcowskich – na wniosek tych aplikantów oraz 17 uchwał w sprawie skreślenia z listy aplikantów radcowskich z urzędu – w odniesieniu do osób, którym upłynął rok od daty zakończenia aplikacji wskazanej w zaświadczeniu o odbyciu aplikacji radcowskiej. Rada podjęła także trzy uchwały w sprawie przeniesienia wpisu aplikantów radcowskich na listę aplikantów prowadzoną przez tutejszą Radę z listy prowadzonej przez Radę OIRP w Warszawie, wyznaczyła patronów dla 80 aplikantów, zmieniła patronów 6 aplikantom, utworzyła grupę patronacką, zaliczyła rok szkoleniowy 4 aplikantom, którzy przekroczyli dopuszczalny limit nieobec-

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 6

2016-03-08 09:29:19

ności na zajęciach szkoleniowych teoretycznych oraz podjęła uchwałę w sprawie odpłatności za I, II i III rok aplikacji radcowskiej.

Po dyskusji Dziekan zamknął obrady i podziękował za przybycie.

Anna Fermus-Bobowiec Sekretarz Rady OIRP w Lublinie

Wybory samorządowe radców prawnych 2016

N

a posiedzeniu Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie w dniu 25 stycznia 2016 r. podjęta została Uchwała nr 1291/IX/2016 w sprawie przygotowania wyborów do organów i na funkcje X Kadencji.

Na podstawie art. 50 ust. 3 i 4, art. 51 i art. 52 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych oraz § 15 ust. 2, § 16 ust. 1, § 18 ust. 1, § 19 ust. 1, § 20 i § 25 Uchwały Nr 10/2010 IX Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 6 listopada 2010 r. w sprawie zasad przeprowadzania wyborów do organów samorządu radców prawnych, liczby członków tych organów oraz trybu ich odwoływania, a także podejmowania uchwał przez organy samorządu, Rada Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie powołała Okręgową Komisję Wyborczą Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie, której zadaniem jest rejestracja kandydatów w wyborach przeprowadzanych podczas zebrań zwoływanych dla poszczególnych regionów (bialskopodlaski, chełmski, lubelski, zamojski) oraz wyborach przeprowadza-

nych podczas Zgromadzenia Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie.

Okręgowa Komisja Wyborcza niezwłocznie po wpłynięciu zgłoszenia dokonuje jego oceny pod względem zgodności z wymogami określonymi w § 19 Uchwały Nr 10/2010, bada, czy nie występują przesłanki, o których mowa w § 23 ust.

1 tejże Uchwały oraz wydaje postanowienie w sprawie rejestracji kandydata. Jeżeli zgłoszenie kandydata nie odpowiada wymogom określonym w § 19 Uchwały Nr 10/2010, Okręgowa Komisja Wyborcza wzywa osobę zgłaszającą do uzupełnienia zgłoszenia w terminie 3 dni od dnia otrzymania wezwania, nie później jednak niż na 21 dni przed dniem zebrania rejonowego lub zgromadzenia okręgowej izby, wskazując niezbędny zakres uzupełnienia.

Może się zdarzyć, że Okręgowa Komisja Wyborcza odmówi rejestracji kandydata (Uchwała Okręgowej Komisji Wyborczej o odmowie rejestracji kandydata, którą doręcza się kandydatowi i osobie zgłaszającej), którego zgłoszono z naruszeniem przepisu § 5 Uchwały Nr 10/2010; któreINFORMACJE I KOMUNIKATY

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 7

7

2016-03-08 09:29:19

mu nie przysługuje prawo wybieralności; zgłoszonego po terminie oraz w przypadku nieuzupełnienia w terminie zgłoszenia kandydata. W takim przypadku, od uchwały o odmowie rejestracji kandydata, kandydatowi lub osobie zgłaszającej przysługuje odwołanie do Krajowej Komisji Wyborczej w terminie 3 dni od dnia otrzymania uchwały, nie później jednak niż na 14 dni przed dniem zebrania rejonowego lub zgromadzenia okręgowej izby.

Okręgowa Komisja Wyborcza może w sprawach organizacyjnych dotyczących zakresu jej działalności wydawać obwieszczenia zamieszczane na stronie internetowej Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie.

Zgodnie z § 14 ust. 2 Uchwały Nr 10/2010 jeżeli liczba członków okręgowej izby radców prawnych przekracza 300 osób, zgromadzenie okręgowej izby stanowią delegaci wybrani na zebraniach rejonowych.

Rada Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie Uchwałą nr 1291/IX/2016 z dnia 25 stycznia 2016 r. zwołała zebrania rejonowe w celu wyboru delegatów X Kadencji na Zgromadzenie Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie w następujących terminach: dla rejonu bialskopodlaskiego na dzień 5 kwietnia 2016 r.; dla rejonu chełmskiego na dzień 8 kwietnia 2016 r.; dla rejonu zamojskiego na dzień 12 kwietnia 2016 r. oraz dla rejonu lubelskiego na dzień 10 maja 2016 r. Ponadto ustalony został porządek zebrań rejonowych. Kandydaci na delegatów X Kadencji na Zgromadzenie Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie mogą być zgłasza8

ni dla rejonu bialskopodlaskiego do dnia 6 marca 2016 r. włącznie; dla rejonu chełmskiego do dnia 9 marca 2016 r. włącznie; dla rejonu zamojskiego do dnia 13 marca 2016 r. włącznie oraz dla rejonu lubelskiego do dnia 10 kwietnia 2016 r. włącznie.

Okręgowa Komisja Wyborcza szczegółowe informacje dla radców prawnych naszej Izby odnośnie zebrań rejonowych przesłała w odrębnych zawiadomieniach.

Rada Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie Uchwałą nr 1291/IX/2016 z dnia 25 stycznia 2016 r. zwołała na dzień 9 września 2016 r. Zgromadzenie Delegatów Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie.

Przedmiotem Zgromadzenia będzie podjęcie uchwał w sprawie ustalenia liczby członków Rady, Okręgowej Komisji Rewizyjnej, Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego; wybór Dziekana Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie; przeprowadzenie wyborów pozostałych członków Rady; członków Komisji Rewizyjnej; członków Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego; delegatów na Krajowy Zjazd Radców Prawnych oraz członka Krajowej Rady Radców Prawnych. Ustalony został termin na zgłaszanie kandydatów w wyborach, które zostaną przeprowadzone na Zgromadzeniu Delegatów Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie do dnia 10 sierpnia 2016 r. włącznie.

Poszczególne akty normatywne dotyczące wyborów organów i na funkcje X Kadencji znajdują się na stronie internetowej OIRP w Lublinie (www.oirp.lublin.pl) w zakładce „Wybory 2016”.

Jaromir Miaskowski Radca prawny

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 8

2016-03-08 09:29:19

KOLEŻANKI I KOLEDZY W ramach ustawowego obowiązku doskonalenia zawodowego uprzejmie zapraszam do udziału w jednodniowych szkoleniach realizowanych w II kwartale 2016 r.

I szkolenie Zmiany w kpc w praktyce. Skarga pauliańska Termin: 4 kwietnia 2016 r., godz. 900–1400 Wykładowca: sędzia Danuta Mietlicka – Sąd Apelacyjny w Lublinie II szkolenie Wybrane zmiany w przepisach prawa podatkowego Termin: 11 kwietnia 2016 r., godz. 900–1400 Wykładowca: Grażyna Czerwińska – radca prawny, doradca podatkowy III szkolenie Wybrane zagadnienia prawa rodzinnego ze szczególnym uwzględnieniem tematyki rozwodowej oraz problematyka prawa spadkowego z punktu widzenia metodyki pracy sędziego Termin: 18 kwietnia 2016 r., godz. 900–1400 Wykładowca: sędzia Jerzy Żurawicki – Sąd Okręgowy w Zamościu IV szkolenie Omówienie zmian w kodeksie cywilnym i kodeksie postępowania cywilnego w zakresie dowodów i postępowania dowodowego Termin: 9 maja 2016 r., godz. 900–1400 Wykładowca: sędzia Artur Żuk – Prezes Sądu Rejonowego Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku V szkolenie Udział pełnomocnika profesjonalnego w postępowaniu egzekucyjnym Termin: 16 maja 2016 r., godz. 900–1400 Wykładowca: sędzia Alicja Zych – Sąd Okręgowy w Lublinie

INFORMACJE I KOMUNIKATY

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 9

9

2016-03-08 09:29:19

VI szkolenie Identyfikacja podstawowego ryzyka podatkowego związanego z umowami cywilnoprawnymi w pracy radcy prawnego Termin: 23 maja 2016 r., godz. 900–1400 Wykładowcy: Józefa Roszczyk i Michał Tymburski – radcowie prawni, doradcy podatkowi z Łodzi VII szkolenie Udział wierzyciela w postępowaniu egzekucyjnym i upadłościowym Termin: 6 czerwca 2016 r., godz. 900–1400 Wykładowca: Marek Tarkowski – radca prawny VIII szkolenie Zmiany przepisów postępowania sądowoadministracyjnego i administracyjnego – wybrane zagadnienia Termin: 20 czerwca 2016 r., godz. 900–1400 Wykładowca: sędzia Jacek Czaja – Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie Z koleżeńskim pozdrowieniem Jolanta Piekarczyk Koordynator ds. Szkoleń

10

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 10

2016-03-08 09:29:19

Nowe zasady wypełniania obowiązku doskonalenia zawodowego Od stycznia 2016 r. obowiązują nowe zasady wypełniania przez radców prawnych obowiązku doskonalenia zawodowego. Zasady te zostały określone w nowym Regulaminie zasad wypełniania obowiązku doskonalenia zawodowego przez radców prawnych i zadań organów samorządu służących zapewnieniu przestrzegania tego obowiązku stanowiącego załącznik do uchwały Nr 103/IX/2015 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 11 grudnia 2015 r.

Doskonalenie zawodowe realizowane jest w następujących formach: – szkolenia jednodniowe i wielodniowe; – zajęcia warsztatowe; – studia doktoranckie i podyplomowe; – publikacje; – konferencje i seminaria.

Wypełnianie obowiązku doskonalenia zawodowego odbywa się poprzez: – udział w charakterze słuchacza, uczestnika, prowadzącego zajęcia, wykładowcy lub opracowującego materiał e-learningowy w różnych formach doskonalenia zawodowego z zakresu prawa, a także nauki prawniczego języka obcego; – ukończenie studiów doktoranckich lub podyplomowych z zakresu prawa; – uczestniczenie w konferencjach lub seminariach z zakresu prawa.

Udział w którejkolwiek formie doskonalenia wymaga potwierdzenia przez jej organizatora. Potwierdzenie nie jest wymagane, jeżeli organizatorem jest organ samorządu radców prawnych, a w przypadku publikacji przedłożenie dowodu publikacji.

Organizatorami form doskonalenia zawodowego, za które przysługują punkty szkoleniowe są: – organy samorządu zawodowego; – uniwersytety i szkoły wyższe jeżeli organizowane przez nie formy doskonalenia zawodowego, mieszczą się katalogu form określonych ww. Regulaminem i organizowane są wyłącznie dla prawników; – inne podmioty (z wyłączeniem konferencji i seminariów) pod warunkiem uprzedniego objęcia tych form patronatem Krajowej Rady Radców Prawnych lub właściwych rad okręgowych izb radców prawnych stosownie do zasięgu terytorialnego organizowanej formy doskonalenia zawodowego.

Punkty za udział w poszczególnych formach doskonalenia zawodowego: – 2 punkty za każdą godzinę lekcyjną uczestnictwa w szkoleniu lub warsztatach w charakterze słuchacza;

INFORMACJE I KOMUNIKATY 11

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 11

2016-03-08 09:29:19

– 4 punkty za każdą godzinę lekcyjną uczestnictwa w charakterze wykładowcy lub prowadzącego; – 2 punkty za każde 25 ekranów szkolenia e-learningowego; – 20 punktów za ukończenie studiów doktoranckich lub podyplomowych z zakresu prawa; – 15 punktów za publikację książkową o tematyce prawniczej lub adresowaną do prawników; – 10 punktów za publikację o charakterze naukowym lub publicystyczno-prawnym; – 5 punktów za udział w konferencji lub seminarium naukowym z zakresu prawa.

W przypadku uczestnictwa w szkoleniach lub warsztatach w charakterze słuchacza, wykładowcy lub prowadzącego organizowanych przez innego organizatora niż samorząd radców prawnych liczba punktów jest o 50% mniejsza.

Obowiązek doskonalenia zawodowego uważa się za wypełniony, jeżeli w każdym cyklu szkoleniowym radca prawny uzyska co najmniej 40 punktów szkoleniowych, w tym co najmniej 20 punktów za udział w formach doskonalenia zawodowego organizowanych przez samorząd radców prawnych. Radcowie prawni wpisani na listę radców prawnych w trakcie

12

cyklu szkoleniowego, są zobowiązani do uzyskania punktów szkoleniowych w liczbie proporcjonalnej do okresu pozostałego do końca tego cyklu, liczonego w pełnych miesiącach kalendarzowych. Z obowiązku doskonalenia zawodowego zwolnieni są radcowie prawni niewykonujący zawodu będący emerytami, rencistami lub pobierającymi świadczenia przedemerytalne.

Wypełnienie obowiązku doskonalenia zawodowego realizowane jest w trzyletnich cyklach szkoleniowych. Uzyskane przez radców prawnych punkty szkoleniowe w 2015 r. zalicza się na poczet wymaganej minimalnej liczby punktów szkoleniowych w cyklu szkoleniowym 2015–2017.

Szczegółowe zasady realizacji obowiązku doskonalenia zawodowego określa ww. Regulamin dostępny na stronie internetowej Izby w zakładce „Biblioteka prawa samorządowego”.

Zapraszamy do uczestnictwa w szkoleniach dla radców prawnych odbywających się w siedzibie Izby przy ul. Konrada Wallenroda 2E oraz szkoleniach wielodniowych organizowanych przez naszą Izbę.

Terminy i tematy szkoleń dostępne na stronie internetowej oraz w „Prawniku”.

Hanna Chabros Wicedziekan Rady OIRP w Lublinie

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 12

2016-03-08 09:29:19

Zaproszenie do udziału w wyjazdowej konferencji szkoleniowej Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie

na WĘGRZECH „Eger – Budapeszt – Szentedre” w dniach 2–5 czerwca 2016 r.

Tematyka szkolenia

1) Obrona dłużnika przed egzekucją prowadzoną na podstawie tytułu wykonawczego wydanego bez udziału dłużnika (w tym elektronicznego tytułu wykonawczego) prof. dr hab. Andrzej Jakubecki – UMCS w Lublinie 2) Zmiany w prawie upadłościowym sędzia Grzegorz Kister – Sąd Rejonowy Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku 3) Restrukturyzacja przedsiębiorcy sędzia Grzegorz Kister – Sąd Rejonowy Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku Cena uczestnictwa: 450,00 zł Wpłaty należy dokonać do dnia 29 kwietnia 2016 r. na konto OIRP w Lublinie.

Liczba miejsc ograniczona.

Uczestnictwo w szkoleniu proszę zgłaszać na załączonej karcie zgłoszenia w siedzibie OIRP w Lublinie do dnia 29 kwietnia 2016 r.

Marek Pawłowski Dziekan Rady OIRP w Lublinie

INFORMACJE I KOMUNIKATY 13

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 13

2016-03-08 09:29:19

Okręgowa Izba Radców Prawnych w Lublinie

Lublin, marzec 2016 r.

Pan(i) Wojewoda, Prezydent, Burmistrz, Wójt, Prezes, Dyrektor, Właściciel

Okręgowa Izba Radców Prawnych w Lublinie uprzejmie zaprasza do uczestnictwa w konferencji wyjazdowej organizowanej dla radców prawnych na Węgrzech „Eger-Budapeszt-Szentedre” w terminie od 2 do 5 czerwca 2016 r.

Program szkolenia

1) Obrona dłużnika przed egzekucją prowadzoną na podstawie tytułu wykonawczego wydanego bez udziału dłużnika (w tym elektronicznego tytułu wykonawczego) prof. dr hab. Andrzej Jakubecki – UMCS w Lublinie 2) Zmiany w prawie upadłościowym sędzia Grzegorz Kister – Sąd Rejonowy Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku 3) Restrukturyzacja przedsiębiorcy sędzia Grzegorz Kister – Sąd Rejonowy Lublin-Wschód w Lublinie z siedzibą w Świdniku Odpłatność od osoby: 450,00 zł Zgłoszenia wraz z wpłatami przyjmowane będą do dnia 29 kwietnia 2016 r. Wpłaty należy dokonać przelewem na konto: Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie w Banku Pekao SA 66 1240 2500 1111 0010 0399 5559.

Ilość miejsc ograniczona. Pierwszeństwo w zakwalifikowaniu na konferencję będą miały osoby niezalegające z opłatą składek członkowskich.

Szczegółowy program konferencji prześlemy osobom zakwalifikowanym do udziału w konferencji.

Marek Pawłowski Dziekan Rady OIRP w Lublinie 14

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 14

2016-03-08 09:29:19

.............................................. pieczęć nagłówkowa

........................................... miejscowość, data

Okręgowa Izba Radców Prawnych ul. Konrada Wallenroda 2E 20-607 Lublin

Zgłaszamy udział radcy prawnego ............................................................................. zameldowanego……………….……………………………………………………...……… .............................................................................................................

PESEL ………………………… seria i numer paszportu lub dowodu osobistego …………………telefon……………adres…………………………………………………. e-mail……………………………………… w szkoleniu organizowanym przez Okręgową Izbę Radców Prawnych w Lublinie - Węgry „Eger-Budapeszt-Szentedre” 2–5 czerwca 2016 r.

Jednocześnie przelewamy kwotę 450,00 zł na konto Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie w Banku Pekao SA 66 1240 2500 1111 0010 0399 5559.

W celu wystawienia faktury VAT niezbędne jest podanie przy zgłoszeniu udziału w szkoleniu następujących danych: - dokładnej nazwy firmy …………………………………………………………...

- dokładnego adresu firmy ……………………………………………………....

- NIP ……………………………………………………………………………................

.......................................................



Pracodawca

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 15

INFORMACJE I KOMUNIKATY 15

2016-03-08 09:29:19

XV Tydzień Pomocy Osobom Pokrzywdzonym Przestępstwem

W

dniach 22–27 lutego 2016 r. miał miejsce XV Tydzień Pomocy Osobom Pokrzywdzonym Przestępstwem.

W akcji tej czynnie uczestniczyli radcowie prawni i aplikanci z Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie, którzy dyżury pełnili w Katolickim Stowarzyszeniu Pomocy Osobom Potrzebującym „AGAPE” ul. Bernardyńska 5, gdzie pomocy prawnej w ramach tej akcji udzielono kilkudziesięciu osobom.

W organizację obchodów – poza Ministerstwem Sprawiedliwości – aktywnie włączyły się: Prokuratura Generalna, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka, Komenda Główna Policji, Krajowa Rada Kuratorów, Naczelna Rada Adwokacka, Krajowa Rada Radców Prawnych, Krajowa Rada Notarialna, Komenda Główna Straży Granicznej i Krajowa Rada Komornicza. W obchody Tygodnia Pomocy włączyła się w tym roku Naczelna Izba Lekarska.

Dzięki zaangażowaniu się wyżej wymienionych podmiotów w obchody Tygodnia Pomocy Osobom Pokrzywdzonym Przestępstwem dyżury miały charakter interdyscyplinarny. Ich interdyscyplinarność polegała na tym, że informacji prawnej udzielali nie tylko adwokaci, radcowie prawni, notariusze, aplikanci adwokaccy, radcowscy i notarialni, ale także proku16

ratorzy, funkcjonariusze policji, czyli osoby które posiadają specjalistyczną wiedzę dotyczącą postępowania przygotowawczego oraz – w zakresie postępowania wykonawczego – kuratorzy sądowi i komornicy. Jednocześnie osoby pokrzywdzone przestępstwem mogły uzyskać pomoc psychologiczną.

Niezależnie od dyżurów pełnionych w Ośrodkach Pomocy dla Osób Pokrzywdzonych Przestępstwem na terenie kraju – dzięki współpracy podmiotów zaangażowanych w obchody Tygodnia Pomocy Osobom Pokrzywdzonym Przestępstwem – zostaną zorganizowane dodatkowe dyżury specjalistów.

W 2000 r. w Ministerstwie Sprawiedliwości zrodziła się idea obchodów Tygodnia Pomocy Ofiarom Przestępstw, mająca na celu zwrócenie szczególnej uwagi na potrzeby i prawa osób pokrzywdzonych przestępstwem. Jest ona związana z obchodzonym w dniu 22 lutego Międzynarodowym Dniem Ofiar Przestępstw. W Polsce dzień ten został ustanowiony Dniem Ofiar Przestępstw na mocy ustawy z dnia 12 lutego 2003 r. Ma on służyć przypominaniu o trudnej sytuacji ofiar przestępstw i ich rodzin.

Andrzej Pruszkowski Radca prawny

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 16

2016-03-08 09:29:19

E-marketing usług prawniczych Tym, co decyduje o potędze firmy nie jest wcale produkt ani usługa.

Jest to zajmowana przez nią pozycja w świadomości nabywcy.

Jack Trout

J

edną z pierwszych inicjatyw Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie w zakresie wsparcia marketingowego radców prawnych i aplikantów radcowskich było opracowanie i uruchomienie w lipcu 2014 r. pierwszego ogólnopolskiego serwisu ogłoszeń prawniczych OgloszeniaPrawne.pl funkcjonującego pod patronatem naszej Izby.

Obecnie serwis odwiedzany jest w liczbie ponad 16 tysięcy odsłon miesięcznie, dotychczas opublikowano blisko 700 ogłoszeń prawniczych z zakresu pracy, stażu, zastępstw procesowych i innych; codziennie publikowanych jest kilka – kilkanaście nowych. Ponadto w efekcie regularnych prac w zakresie pozycjonowania serwisu na różnego rodzaju zapytania w wyszukiwarce Google (w zakresie kategorii ogłoszeń) wyświetla się on zawsze na czołowych pozycjach pierwszej strony wyników wyszukiwania (dla przykładu: fraza „zastępstwo procesowe lublin” – pierwsze miejsce, fraza „zastępstwo procesowe warszawa” – drugie miejsce, fraza „zastępstwo procesowe” – czwarte miejsce).

Realizując konsekwentnie misję wspierania członków OIRP w Lublinie we wszelkich formach działań promocyjno-informacyjnych w zakresie wykonywania zawodu radcy prawnego, z początkiem

2016 r. został oddany do użytku system bezpłatnych stron internetowych dla radców prawnych OIRP w Lublinie Kancelarie.NET (szerzej na temat tej inicjatywy pisaliśmy w poprzednim numerze „Prawnika”).

W pierwszych dniach funkcjonowania systemu Kancelarie.NET swoje strony internetowe założyło ponad trzydziestu radców prawnych. Liczba uruchamianych stron internetowych z wykorzystaniem innowacyjnego narzędzia lubelskiej Izby stale rośnie, a największe „obciążenie” systemu nastąpi zapewne w pierwszych dniach po ślubowaniu nowych radców prawnych, dla których własna wizytówka w Internecie będzie pierwszym i jednym z najistotniejszych marketingowych narzędzi pozyskiwania nowych klientów. Podkreślić należy, że tak udostępnione radcom prawnym OIRP w Lublinie za pośrednictwem systemu Kancelarie.NET elementy promocji i identyfikacji w Internecie pozwalają na generowanie znacznych oszczędności w ramach prowadzonej działalności, związanych z utworzeniem i utrzymaniem własnej strony internetowej, tj. min.

2000 zł netto (plus regularne koszty utrzymania).

W ciągu minionych 30 dni poszczególne strony internetowe radców prawINFORMACJE I KOMUNIKATY 17

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 17

2016-03-08 09:29:19

nych w systemie Kancelarie.NET były odwiedzane od kilkudziesięciu do kilkuset razy (Google Analytics, okres 21.01– 20.02.2016).

Dzięki podejmowanym działaniom w zakresie pozycjonowania Kancelarie.

NET (tzw. strategia SEO), stale rośnie pozycja utworzonych w systemie stron internetowych w wyszukiwarce Google na zapytania związane z frazami ogólnymi typu: radca prawny, prawnik, prawo, porady, pomoc prawna, a także zapytaniami szczegółowymi dotyczącymi poszczególnych gałęzi prawa czy też miejscowości z obszaru działania OIRP w Lublinie.

Każda strona utworzona i prowadzona w systemie Kancelarie.NET pomyślnie przechodzi test zgodności z urządzeniami mobilnymi (obowiązkowe dostosowanie strony do urządzeń mobilnych jest elementem polityki wyszukiwarki Google związanej z wprowadzeniem algorytmu, który od 21 kwietnia 2015 r. ocenia zgodność stron internetowych z urządzeniami mobilnymi i przekłada to na mobilne wyniki wyszukiwania).

Cechą szczególnie wyróżniającą projekt Kancelarie.NET jest dodatkowe uwierzytelnienie informacji znajdujących się

18

na stronie internetowej radcy prawnego za pośrednictwem OIRP w Lublinie jako organu inicjującego i nadzorującego projekt dla zapewnienia wysokiego poziomu zaufania internautów odwiedzających stronę radcy, a zarazem jego potencjalnych klientów.

Okręgowa Izba Radców Prawnych w Lublinie będzie stale realizowała politykę wsparcia zrzeszonych członków samorządu radcowskiego w obszarze e-marketingu usług prawniczych poprzez: blok tematyczny „E-marketing usług prawniczych” w „Prawniku”, szkolenia social media marketing, a także funkcjonujący od początku 2016 r. Dział Wsparcia Projektów IT Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie pod adresem http://helpdesk.oirp.lublin.pl, do kontaktu z którym zachęcamy wszystkich radców prawnych oraz aplikantów radcowskich poszukujących pomocy w sferze wszelkich aktywności marketingowych online. Łukasz Kamiński Administrator serwisu WWW OIRP w Lublinie Paweł Kutrzuba Radca prawny

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 18

2016-03-08 09:29:20

Europejski Dzień Prawnika

W

dniu 10 grudnia 2015 r. obchodziliśmy Europejski Dzień Prawnika.

Okręgowa Izba Radców Prawnych w Lublinie zorganizowała dla uczniów ośmiu szkół województwa lubelskiego pokazowe lekcje prowadzone przez radców prawnych, którzy opowiadali o naszym zawodzie, omawiali przykładowe sytuacje wraz z zastosowaniem odpowiednich przepisów prawa.

Serdecznie dziękujemy za zaangażowanie naszym radcom prawnym. Lekcje z uczniami prowadzili: Małgorzata Szreniawska, Iwona Szymanek-Mazur, Andrzej Prusz-

kowski, Jacek Siedlec, Przemysław Filipowicz, Leszek Sendłak, Paweł Wójcik oraz Rafał Myć. W ramach obchodów Europejskiego Dnia Prawnika Krajowa Rada Radców Prawnych wraz z Naczelną Radą Adwokacką zaprosiły na debatę „Wolność wypowiedzi – gwarancje i granice”, która odbyła się w siedzibie Polskiej Agencji Prasowej w Warszawie. Z ramienia OIRP w Lublinie uczestniczyła w niej rzecznik prasowy Ewa Urbanowicz-Jakubiak.

Redakcja

Find a Lawyer – pierwsza internetowa wyszukiwarka prawników z Unii Europejskiej

W

yszukiwarka prawników europejskich Find a Lawyer (pl. „Znajdź prawnika”) stanowi pierwszą zharmonizowaną, internetową wyszukiwarkę umożliwiającą wyszukiwanie prawników z całej Unii Europejskiej.

Wyszukiwarka Find a Lawyer została stworzona w ramach realizowanego od 2010 r. przez Radę Izb Adwokackich i Stowarzyszeń Prawniczych Unii Europejskiej (CCBE) projektu pod taką samą nazwą,

tj. Find a Lawyer (FAL). Do jej powstania okazało się niezbędne zaangażowanie samorządów prawniczych większości państw członkowskich, w tym Krajowej Izby Radców Prawnych, które podjęły wspólne działania w celu zintegrowania dotychczas stosowanych i zróżnicowanych rozwiązań krajowych, a ponadto opracowania jednolitych kryteriów wyszukiwania.

Od września 2014 r. wyszukiwarka jest publicznie dostępna na portalu Komisji INFORMACJE I KOMUNIKATY 19

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 19

2016-03-08 09:29:20

Europejskiej e-Sprawiedliwość pod adresem https://e-justice.europa.eu/content_ find_a_lawyer-334-pl. we wszystkich językach urzędowych Unii Europejskiej.

To użyteczne narzędzie pozwala obywatelom państw członkowskich Unii Europejskiej na łatwe i bezpłatne dotarcie do prawników europejskich. Dzięki wyszukiwarce i szczegółowym kryteriom wyszukiwania obywatele każdego z państw członkowskich Unii Europejskiej mają możliwość znalezienia prawnika z uprawnieniami w dowolnym kraju członkowskim, którego preferowane obszary praktyki będą odpowiadać potrzebom wyszukującego.

Find a Lawyer będąc podstawowym źródłem informacji dla obywateli Unii Europejskiej o prawnikach europejskich, jawi się również jako użyteczne narzędzie dla zarejestrowanych w nim prawników. Poza tym, że stanowi „wizytówkę” prawników i ich praktyki na szczeblu międzynarodowym, stwarza również szansę na poszerzenie kręgu klientów o klientów z innych krajów Unii Europejskiej.

Z napływających informacji wynika, że coraz więcej przedstawicieli zawodów prawniczych w Polsce decyduje się na udostepnienie swoich danych w wyszukiwarce, do czego zachęcamy również członków naszej Izby.

Wniosek o zamieszczenie danych w wyszukiwarce można wypełnić online za pośrednictwem Ekstranetu dla radców prawnych OIRP w Lublinie w zakładce „Wizytówka” (https://radcy.devconfido. pl/index/index/wybor_izby/lublin).

Niezależnie od korzyści indywidualnych płynących z faktu rejestracji w wyszukiwarce, należy mieć na względzie, iż udostępnienie danych przez jak największą liczbę radców prawnych wpłynie pozytywnie na promocję i rozpoznawalność wykonywanego przez nas zawodu na arenie międzynarodowej.

Katarzyna Klech Radca prawny

XIII Ogólnopolskie Mistrzostwa Narciarskie i Snowboardowe Radców Prawnych i Aplikantów

W

dniach 3–6 marca 2016 r. w Krynicy-Zdroju odbyły się XIII Ogólnopolskie Mistrzostwa Narciarskie i Snowboardo20

we Radców Prawnych i Aplikantów. Wzięło w nich udział 170 zawodników – liczba rekordowa w stosunku do lat ubiegłych. Re-

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 20

2016-03-08 09:29:20

prezentanci lubelskiej OIRP aktywnie włączyli się w rywalizację na stoku Jaworzyny Krynickiej, gdzie zorganizowano zawody w konkurencji slalom gigant. Zawodnicy z Lublina wywalczyli trzy puchary. Wśród kobiet trzecie miejsce zajęła Magdalena Rzedzicka, wśród mężczyzn w różnych kategoriach wiekowych drugie miejsce zajął Tomasz Czapla, trzecie miejsce Marek Duszyński. Mistrzostwa były okazją do spotka-

nia się radców prawnych i ich rodzin. Organizatorzy zadbali, aby zawody narciarskie nie były jedyną atrakcją, popularnością cieszyła się możliwość regeneracji zawodników w obiektach rekreacyjnych hotelowego spa. Podsumowując, imprezę należy uznać za udaną. Gorąco zachęcamy nie tylko wytrawnych narciarzy do uczestnictwa w przyszłych edycjach Mistrzostw.

Redakcja

Spotkania świąteczne radców prawnych

W

dniu 18 grudnia ubiegłego roku odbyło się coroczne, świąteczne spotkanie radców prawnych, tradycyjnie już w Ośrodku Szkoleniowo-Dydaktycznym OIRP w Lublinie. Zgromadzonych powitał Dziekan Rady Marek Pawłowski, który zaprosił do podzielenia się opłatkiem i złożenia sobie wzajemnie świątecznych życzeń.

Lubelski samorząd radców prawnych swoją obecnością zaszczycił Biskup Archidiecezji Lubelskiej ks. Artur Miziński Sekretarz Episkopatu Polski oraz Duszpasterz Prawników Archidiecezji Lubelskiej ks. Piotr Sikora. Przez kilka następnych godzin przy świątecznych przekąskach zaproszeni goście mogli posłuchać kolęd w wykonaniu Zespołu Pieśni i Tańca „Sławiniacy”, jak również uczestniczyć we wspólnym śpiewaniu kolęd.

W nawiązaniu do zorganizowanej w dniach 14–19 września 2015 r. przez Krajową Radę Radców Prawnych przy

udziale Okręgowych Izb Radców Prawnych akcji „Niebieski Parasol”, w dniu 22 grudnia 2015 r. Dziekan Rady Marek Pawłowski do siedziby OIRP w Lublinie zaprosił na spotkanie świąteczne wszystkich radców prawnych i aplikantów, którzy uczestniczyli w akcji. Warto podkreślić, że w ubiegłym roku porad prawnych udzielało 105 radców prawnych i 17 aplikantów. Okręgowa Izba Radców Prawnych w Lublinie przy udziale Starostw Powiatowych zorganizowała bezpłatne porady dla mieszkańców Lublina oraz miejscowości: Biała Podlaska, Biłgoraj, Chełm, Hrubieszów, Janów Lubelski, Krasnystaw, Kraśnik, Lubartów, Łęczna, Opole Lubelskie, Parczew, Puławy, Tomaszów Lubelski. Radcowie prawni otrzymali specjalne podziękowania za aktywny udział w akcji podpisane przez Prezesa KRRP oraz Dziekana Rady OIRP w Lublinie.

Redakcja INFORMACJE I KOMUNIKATY 21

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 21

2016-03-08 09:29:20

Karnawałowy Bal Choinkowy dla Dzieci

W

dniu 6 lutego 2016 r. w nowej siedzibie Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie przy ul. Konrada Wallenroda 4C już po raz trzeci odbył się Karnawałowy Bal Choinkowy dla Dzieci.

Bal został zorganizowany przez Naszą Izbę we współpracy z „FUH Fantasy” i firmą Andrzej Lenartowicz – Autoryzowany dealer Mercedes-Benz w Lublinie. W zabawie uczestniczyło ok. 130 dzieci radców prawnych naszej Izby. Były to dzieci w wieku od ok. 1 roku do 12 lat.

Z sali wykładowej, w której na co dzień zajęcia mają aplikanci, zostały wyniesione stoły i krzesła. Sala została udekorowana postaciami z bajek, balonami. Zostały w niej umieszczone: duży dmuchany zamek, basenik z piłeczkami dla najmłodszych dzieci, dmuchana tarcza do rzucania do celu woreczkami, duże postaci z bajek, tor do jazdy sterowanym samochodzikiem, stoliki do kolorowania obrazków. W sali rozpraw został umieszczony suchy basenik z rybkami oraz catering.

Przed siedzibą Izby dzieci i rodziców witał kolorowo ubrany szczudlarz, który obdarowywał dzieci konstrukcjami wykonanymi z podłużnych balonów podobnych do ich ulubionych zwierzątek. Szczególnie młodsze dzieci były z tego bardzo zadowolone.

Na wstępie wszystkich uczestników zabawy powitał Pan Dziekan Marek Pawłowski. W swoim krótkim wystąpieniu 22

stwierdził m.in., że Karnawałowy Bal Choinkowy dla Dzieci jest już jednym ze stałych elementów integracji środowiska radców prawnych. Na zakończenie swojego wystąpienia Pan Dziekan życzył wszystkim uczestnikom balu dobrej zabawy.

Dla najmłodszych dzieci tradycyjnie został przygotowany do zabawy bezpieczny dmuchany basenik z kolorowymi piłeczkami. Dla trochę starszych dzieci został przygotowany bardzo duży dmuchany zamek, w środku którego dzieci mogły do woli bezpiecznie poskakać. Po raz pierwszy na Balu była duża tarcza do rzucania rzutkami do celu. Zabawa ta cieszyła się dużą popularnością wśród dzieci przez cały czas trwania Balu. Najmłodsze dzieci przy pomocy rodziców, a starsze samodzielnie brały udział w zabawie zręcznościowej polegającej na łowieniu za pomocą wędki rybek-zabawek ze stawu.

Podczas trwania zabawy tradycyjnie ogromną popularnością cieszyło się stanowisko, przy którym dzieci miały malowane buzie na wzór postaci z bajek. Wielu rodziców przyniosło własne ciekawe wzory, według których zostały pomalowane twarze ich dzieci. Stanowisko malowania twarzy było czynne przez cały czas trwania Balu i praktycznie przez cały czas było zajęte.

Jednym z kluczowych elementów Balu był występ czarodzieja z czynnym udzia-

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 22

2016-03-08 09:29:20

łem dzieci i rodziców. Czarodziej przedstawił 10 sztuczek, które bardzo zainteresowały dzieci. Część z tych sztuczek dzieci mogły się nauczyć, gdyż czarodziej zdradził, jak się je wykonuje.

Firma Andrzej Lenartowicz – Autoryzowany dealer Mercedes-Benz w Lublinie przygotowała dla uczestników Balu profesjonalny catering oparty na tzw. zdrowej żywności (świeżo wyciskane soki z owoców, szaszłyki owocowe, ciastka bez chemicznych dodatków, herbaty owocowe).

Rodzice mogli skorzystać z praktycznych i bardzo pożytecznych porad trenera-dietetyka. Dzieci brały też udział w konkursach: zdalnego sterowania samochodzikiem po torze, układania puzzli, kolorowania obrazków. Dla wszystkich dzieci firma Andrzej Lenartowicz przygotowała atrakcyjne maskotki.

Bal był prowadzony przez animatorów z „FUH Fantasy” w sposób bardzo dyna-

miczny. Było dużo tańców i zabaw zręcznościowych. Szczególnie dużym zainteresowaniem cieszyły się np. hula-hoop i zumba.

Kulminacyjnym punktem zabawy było wręczenie dzieciom prezentów przez Świętego Mikołaja wraz z asystującymi mu postaciami z bajek.

Organizatorzy starają się, aby za każdym razem Bal miał nowe atrakcje i były jeszcze bardziej dopracowane stałe jego elementy. W tym roku zdecydowano się na pokaz czarodzieja, gdyż dotychczas go nie było.

Z rozmów przeprowadzonych z dziećmi i rodzicami uczestniczącymi w zabawie wynika, że mają nadzieję, iż w przyszłym roku zabawa będzie równie udana.

Andrzej Pruszkowski Radca prawny

Nowa lokalizacja obchodów Dnia Radcy Prawnego

Z

przyjemnością informujemy, o zmianie lokalizacji obchodów Dnia Radcy Prawnego. W tym roku mecz oraz spotkanie integracyjne odbędą się na terenie ARENY Lublin, przy ul. Stadionowej 1 (bo-

isko treningowe oraz błonie przy boisku).

Szczegóły podamy wkrótce za pośrednictwem strony internetowej OIRP w Lublinie. Serdecznie zapraszamy!

Redakcja INFORMACJE I KOMUNIKATY 23

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 23

2016-03-08 09:29:20

Ślubowanie aplikantów radcowskich

W

dniu 8 stycznia 2016 r. w Ośrodku Dydaktyczno-Szkoleniowym Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie odbyło się uroczyste ślubowanie aplikantów I roku aplikacji radcowskiej prowadzonej przez Radę Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie. Aplikanci składali ślubowanie przed Dziekanem Rady OIRP w Lublinie Markiem Pawłowskim. Na ślubowaniu obecni byli przedstawiciele władz OIRP w Lublinie: Kierownik Szkolenia Aplikantów Hubert Ząbek, Zastępca Kierownika Szkolenia Aplikantów Sławomir Pilipiec oraz Rzecznik Prasowy Ewa Urbanowicz-Jakubiak.

Uroczystość miała charakter podniosły, aplikanci wygłaszali na stojąco rotę ślubowania: „Ślubuję uroczyście, że jako aplikant radcowski przyczyniać się będę do ochrony i umacniania porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej, obowiązki aplikanta wypełniać sumiennie i zgodnie z przepisami prawa, zachować tajemnicę zawodową, postępować godnie i uczciwie,

24

kierując się zasadami etyki radcy prawnego i sprawiedliwości”. Następnie aplikanci otrzymali drobne upominki, podpisali stosowne dokumenty i wysłuchali interesującej przemowy Dziekana Marka Pawłowskiego. Dziekan serdecznie powitał aplikantów i omówił wielką społeczną rolę zawodu radcy prawnego jako zawodu zaufania publicznego. Zwrócił także uwagę na etyczną stronę wykonywania zawodu, podkreślił, że aplikanci są częścią samorządu radców prawnych i dotyczą ich zarówno prawa, jak też obowiązki deontologiczne zawodu radcy prawnego. Po zakończeniu ślubowania aplikanci rozpoczęli swój rok szkoleniowy wykładem Wicedziekana OIRP w Lublinie Arkadiusza Berezy pt. „Zasady wykonywania zawodu radcy prawnego, etyka radcy prawnego oraz organizacja i funkcjonowanie samorządu radców prawnych”.

Sławomir Pilipiec Zastępca Kierownika Szkolenia Aplikantów OIRP w Lublinie

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 24

2016-03-08 09:29:20

Aplikant z „Kryształowym sercem”

W

dniu 17 grudnia 2015 r. Prezydium KRRP podjęło uchwałę w sprawie Regulaminu konkursu KRRP „Kryształowe Serce Rady Prawnego” za 2015 rok.

Ten honorowy tytuł otrzymać może radca prawny lub aplikant radcowski, który wyróżnia się bezinteresowną pomocą na rzecz osób fizycznych, organizacji społecznych, instytucji realizujących cele publiczne, kościołów, związków wyznaniowych, uchodźców, repatriantów lub osób dotkniętych klęskami.

W drodze przeprowadzonego wśród aplikantów plebiscytu, wyłoniono pięciu kandydatów spełniających surowe kryteria konkursowe, spośród których Rada OIRP w Lublinie wybrała i zgłosiła do Konkursu Panią Elżbietę Żochowską.

Pani Elżbieta, z końcem 2015 r. ukończyła aplikację radcowską i aktualnie przygotowuje się do egzaminu radcowskiego. Od 2012 r. w ramach współpracy ze Stowarzyszeniem Pomocy Społecznej, Rehabilitacji i Resocjalizacji im. Hansa Christiana Kofoeda w Siedlcach udziela bezpłatnych porad prawnych dla najuboższych. Stowarzyszenie pomaga przede wszystkim osobom dotkniętym trudną sytuacją materialną, bezrobociem, niemają-

cym środków finansowych na uzyskanie pomocy prawnej w inny sposób.

Pani Elżbieta Żochowska nie ogranicza się tylko do udzielania porad prawnych w ramach dyżuru. Często poświęcając swój prywatny czas, przyjmuje osoby spoza kolejki – wcześniej niezapisane, jak również w domu przygotowuje petentom terminowe pisma procesowe.

Aplikantka cieszy się bardzo dobrą opinią zarówno wśród współpracowników, jak i władz Stowarzyszenia, ale przede wszystkim petentów. Za świadczoną pomoc prawną nie otrzymuje wynagrodzenia ani gratyfikacji w żadnej innej formie.

Przedstawiona powyżej postawa kandydatki zasługuje na najwyższy szacunek.

Pomimo ogromu obowiązków związanych z odbywaniem aplikacji znalazła czas, aby zaangażować się w pomoc osobom potrzebującym. Należy wyrazić nadzieję, że prezentowana przez naszą reprezentantkę postawa znajdzie uznanie i naśladowców w gronie aplikantów naszej Izby, do czego gorąco zachęcam.

Pani Elżbieto, chapeau bas!

Hubert Ząbek Kierownik Szkolenia Aplikantów

INFORMACJE I KOMUNIKATY 25

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 25

2016-03-08 09:29:20

Spotkanie opłatkowe aplikantów radcowskich III roku

W

dniu 15 grudnia 2015 r. w siedzibie Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie odbyło się spotkanie opłatkowe aplikantów radcowskich III roku.

Na tej wyjątkowej dla nas uroczystości swoją obecnością zaszczycili nas przedstawiciele Prezydium Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie: Dziekan Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie Marek Pawłowski, Wicedziekan Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie Arkadiusz Bereza, Wicedziekan Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie Hanna Chabros oraz Kierownik Szkolenia Aplikantów – radca prawny Hubert Ząbek i Zastępca Kierownika Szkolenia Aplikantów radca prawny Sławomir Pilipiec. Zaproszenie przyjął również Duszpasterz Prawników Archidiecezji Lubelskiej – ks. mgr lic. Piotr Sikora, który zatroszczył się o duchowe elementy wigilijnej wieczerzy.

Spotkanie rozpoczęło się o godz. 17.30 uroczystym powitaniem i życzeniami złożonymi przez Dziekana Marka Pawłowskiego.

Następnie zabrał głos Dziekan Arkadiusz Bereza, który zaakcentował szczególny charakter tego wydarzenia. Z kolei ks. mgr lic. Piotr Sikora nawiązał do zbliżającego się egzaminu zawodowego i wskazał na istotne znaczenie służby drugiemu człowiekowi przy wykonywaniu zawodu radcy prawnego. W świąteczny klimat wprowadziło nas 26

wspólne odśpiewanie pierwszej tego wieczoru kolędy: „Gdy się Chrystus rodzi” przy akompaniamencie kwartetu smyczkowego z zespołu „Guadalupe”, który czuwał nad oprawą muzyczną spotkania. Po odczytaniu fragmentu Ewangelii wg św. Łukasza o narodzeniu Jezusa przyszedł czas dzielenia się opłatkiem i składania świątecznych życzeń. Następnie zasiedliśmy do stołów, rozpoczynając spożywanie wieczerzy od tradycyjnej potrawy wigilijnej – barszczu czerwonego. Nasze ucztowanie przebiegało w uroczystej i serdecznej atmosferze.

Wszyscy zebrani w świątecznym nastroju rozmawiali i śpiewali kolędy.

To ostatnie spotkanie było zwieńczeniem trzyletniego okresu aplikacji, w którym nie brakowało inicjatyw integracyjnych, takich jak wyjazdy szkoleniowe czy bale aplikanta. Wspólna Wigilia była okazją do zacieśniania powstałych w czasie aplikacji więzi oraz stanowiła chwilę zadumy i odpoczynku przed zbliżającym się egzaminem zawodowym. Obecni aplikanci mogli również miło spędzić czas z przedstawicielami władz samorządu OIRP w Lublinie.

Spotkanie opłatkowe aplikantów III roku pozostanie na długo w naszej pamięci. Miejmy nadzieję, że tego rodzaju wydarzenia staną się tradycją w Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Lublinie.

Maciej Jarota Aplikant radcowski

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 26

2016-03-08 09:29:20

VII Bal Aplikanta OIRP w Lublinie

VII

Bal Aplikanta zorganizowany przez Starostów III roku aplikacji radcowskiej przy współpracy z Okręgową Izbą Radców Prawnych w Lublinie odbył się 20 lutego br. w Hotelu „InBetween”. W Balu uczestniczyło ponad 300 osób – aplikantów wraz z osobami towarzyszącymi. Władze Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie reprezentowali zaproszeni goście: Wicedziekani – Arkadiusz Bereza, Sławomir Bartnik, Rzecznik Prasowy – Ewa Urbanowicz-Jakubiak, Kierownik Szkolenia Aplikantów – Hubert Ząbek oraz Zastępcy Kierownika Szkolenia Aplikantów – Anna Łacek oraz Sławomir Pilipiec.

Podczas uroczystej inauguracji Wicedziekan OIRP w Lublinie Arkadiusz Bereza oficjalnie przywitał uczestników Balu.

Dziekan przedstawił osiągnięcia naukowe aplikantów naszej Izby oraz informacje na temat działalności aplikantów na rzecz samorządu radcowskiego. Aplikanci nagrodzeni w kategorii „Nauka” wyróżnieni zostali za uzyskanie średniej ocen z kolokwiów przeprowadzonych w 2015 r. powyżej 4,5. W przedmiotowej kategorii nagrodzeni zostali: Marcelina Hordejuk, Małgorzata Martyniuk, Paulina Sławicka, Izabela Krupińska. Ponadto nagrodzo-

ny został aplikant Marcin Wojtaszek, który osiągnął najwyższy wynik z egzaminu wstępnego w 2015 r. Wyróżnieni otrzymali nagrody w postaci statuetki Temidy, książek oraz pamiątkowych znaczków z logiem OIRP w Lublinie. W kategorii „Integracja, działalność na rzecz samorządu radcowskiego” nagrodzeni zostali następujący aplikanci: Krzysztof Danielak, Marta Domańska, Paweł Dryk, Mateusz Dudek, Jakub Ginszt, Mateusz Kaproń, Władysław Kossowski, Andrzej Kowalik, Paweł Majdański, Aleksandra Otawska, Natalia Osidacz, Justyna Rokita, Paulina Siedliska oraz Katarzyna Tybulczyk.

Po zakończeniu części oficjalnej odbyła się uroczysta kolacja oraz zabawa do późnych godzin wieczornych. Bal stanowił doskonałą okazję do integracji wszystkich aplikantów zrzeszonych w Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Lublinie.

VII Bal Aplikanta OIRP w Lublinie przeszedł do historii, jednak miejmy nadzieję, że tradycja organizacji Balu będzie podtrzymywana przez naszych młodszych Kolegów i Koleżanki.

Katarzyna Sobolewska-Rubaj Starosta III roku aplikacji radcowskiej

INFORMACJE I KOMUNIKATY 27

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 27

2016-03-08 09:29:20

Egzamin radcowski 2016

W

dniach 15–18 marca br. w dwóch lubelskich hotelach: „InBetween” oraz „Luxor” odbędzie się egzamin zawodowy dla przyszłych radców prawnych.

Pretendenci do tytułu radcy prawnego zostali podzieleni na trzy grupy i egzamin będzie przeprowadzony pod opieką trzech Komisji Egzaminacyjnych na obszarze właściwości Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie. W tym roku wniosek o przystąpienie do egzaminu złożyło 175 osób. W tym roku po raz pierwszy egzamin radcowski będzie przeprowadzany w zmienionej formule. Egzamin składać się będzie z pięciu części i trwać

28

cztery dni. W pierwszym dniu egzaminu zdający będą rozwiązywać zadanie z zakresu prawa karnego, w drugim dniu – zadanie z zakresu prawa cywilnego lub rodzinnego, w trzecim dniu – zadanie z zakresu prawa gospodarczego. Czas na rozwiązanie każdego z tych zadań wynosi 360 minut. Natomiast w czwartym dniu egzaminu zdający będą rozwiązywać zadanie z zakresu prawa administracyjnego oraz zadanie z zakresu zasad wykonywania zawodu lub z zasad etyki, a czas na rozwiązanie tych zadań wynosi łącznie 480 minut.

Redakcja

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 28

2016-03-08 09:29:20

Z ŻYCIA KLUBU SENIORA Harmonogram spotkań Klubu Seniora przy OIRP w Lublinie Okres: kwiecień–czerwiec 2016 r.

Lp.

Data i godzina spotkania

Temat spotkania

Zaproszony gość

1.

13.04.2016 godz. 14.00

1. Syberiada 2. Sprawy organizacyjne

Sybiracy, członkowie Związku Sybiraków

2.

11.05.2016 godz. 14.00

1. Czy każdy nowotwór jest rakiem?

2. Omówienie wyjazdu do Łańcuta

dr Danuta Siwek, onkolog

3.

08.06.2016 godz. 11.00

Spotkanie klubowiczów w ogrodzie „Botanik”

dr Grażyna Szymczak, dyrektor Ogrodu Botanicznego w Lublinie

Uwagi

Uwaga: 1. Tematy spotkań środowych mogą być realizowane zamiennie w zależności od dyspozycji czasowej zaproszonych gości.

2. Klub w II kwartale br. planuje wycieczki:

– do Wiednia i Bratysławy w dniach 25–28 kwietnia,

– do Łańcuta (zwiedzanie pałacu i parku) – połowa maja,

– do Stężycy (pola orchidei) – połowa kwietnia.

Klub serdecznie zaprasza wszystkich seniorów oraz radców prawnych i aplikantów do udziału w realizacji programu Klubu.

INFORMACJE I KOMUNIKATY 29

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 29

2016-03-08 09:29:20

Spotkanie opłatkowe

W

zorem lat ubiegłych Okręgowa Izba Radców Prawnych w Lublinie przy współudziale Klubu Seniora reprezentowanego przez Koleżankę Irenę Kopiec, zorganizowała radcom prawnym emerytom i rencistom spotkanie z władzami OIRP. Było to uroczyste spotkanie o charakterze opłatkowej kolacji dnia 16 grudnia 2015 r. w auli (siedziba Okręgowej Izby Radców Prawnych przy ul. Konrada Wallenroda 2E) z udziałem Pana Dziekana Rady Marka Pawłowskiego, Koleżanki Ireny Kopiec, Koleżanek prowadzących Kancelarię tutejszej Izby, które „wpadają” do nas na bardzo krótko – a szkoda. Razem z bracią radcowską uczestników spotkania było ok. 40 osób.

Pan Dziekan przywitał zgromadzonych, a dla podkreślenia charakteru spotkania odmówiono modlitwę „Ojcze nasz” i zaśpiewano „Wśród nocnej ciszy” przy akompaniamencie muzyki.

Przyszła kolej na życzenia.

Pan Dziekan – z okazji świąt Bożego Narodzenia i nadchodzącego Nowego Roku 2016 – życzył zebranym wszystkiego co najlepsze, tj. zdrowia, wytrwałości

30

we wszystkich zamierzeniach oraz spotkania na swej życiowej drodze samych życzliwych ludzi. Wzajemnie przekazywano sobie świąteczno-noworoczne serdeczności, łamiąc się opłatkiem.

Radośnie migotała kolorami piękna choinka i wszyscy w dobrym nastroju rozpoczęli nakładanie na talerze zgodnych z tradycją polską wigilijnych pyszności.

Od barszczu z uszkami, śledzi, ryb do słodkich strucli. Było wesoło, ale i wzruszająco.

Za wszystko, co wiąże się z organizacją tej uroczystej kolacji, dziękujemy Panu Dziekanowi oraz Koleżankom z Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie.

Podziękowania należą się również Przedsiębiorstwu Gastronomicznemu za dużą staranność w eleganckim urządzeniu i obsłudze stołów oraz za wyśmienite dania.

Na koniec należy podkreślić, że tego rodzaju uroczystości to świetna okazja do spotkania wielu Koleżanek, Kolegów z którymi jako seniorzy – z natury rzeczy – widujemy się niezwykle rzadko.

Aleksandra Złomańczuk Radca prawny

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 30

2016-03-08 09:29:20

Warszawa, dnia 12.02.2016 r.

Przewodniczący Klubu Seniora wszystkie izby W ślad za Komunikatem Kapituły Funduszu Seniora Krajowej Rady Radców Prawnych w sprawie ogólnopolskich spotkań integracyjno-wczasowych radców prawnych seniorów i turnusach sanatoryjnych w 2016 r. przesyłam poniżej dodatkowe informacje w sprawie ogólnopolskiego spotkania integracyjno-wczasowego radców prawnych seniorów pn. „Piękna Ziemia Opolska”, proszę o zapoznanie zainteresowanych radców prawnych seniorów waszej Izby.

Termin imprezy: 21–28 maja 2016 r. z pobytem w OSW „Drogowiec” w Pokrzywnej k/Głuchołaz.

Dojazd do Pokrzywnej autobusem PKS z dworca PKS, położonego obok dworca PKP. Bezpośrednio z Opola do Pokrzywnej (kierunek Głuchołazy) w sobotę wg aktualnego rozkładu jazdy: Opole 9.30 – Pokrzywna 11.08, Opole 17.30 – Pokrzywna 19.06, Opole 18.30 – Pokrzywna 20.11 lub z Opola do Prudnika (w sobotę) o godz. 9.30, 12.00, 13.00, 17.30. Z Prudnika do Pokrzywnej kolejnym autobusem o godz. 11.50, 12.30, 13.40, 14.30, 15.30,16.20, 17.15, 18.50, 19,55. Uwaga: z Prudnika można dojechać do Pokrzywnej taxi – odległość ok. 10 km.

W dniu 21 maja 2016 r. (sobota) przyjazd uczestników do OSW „Drogowiec” w Pokrzywnej, zakwaterowanie, obiadokolacja.

Szczegółowy program imprezy zostanie przedstawiony w czasie obiadokolacji.

Należność za pobyt – 560 zł/osoba. Uprzejmie proszę zapłacić jednorazowo przelewem na konto: BGK 73 11 30 12 1900 26 310297200004 w terminie do dnia 31 marca 2016 r. z dopiskiem: Ziemia Opolska 21.05.16–28.05.16 – radca prawny – imię i nazwisko uczestnika.

Mieczysław Humka Przewodniczący Kapituły Funduszu Seniora

INFORMACJE I KOMUNIKATY 31

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 31

2016-03-08 09:29:20

Zmiany w ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym – wybrane zagadnienia

K

rajowy Rejestr Sądowy został utworzony ustawą z dnia 20 sierpnia 1997 r. (tj. Dz.U. z 2015, poz. 1142 z późn. zm.).

Przez ponad 15 lat funkcjonowania postępowanie rejestrowe o wpis do Krajowego Rejestru Sądowego uregulowane głównie we wskazanej ustawie uległo jednak pewnym zmianom.

Tematem niniejszego artykułu jest omówienie wybranych zagadnień związanych z wprowadzonymi pod koniec 2014 i na początku 2015 r. nowelizacjami przedmiotowej ustawy – ustawą z dnia 26 czerwca 2014 r. o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1161, zwaną w dalszej części pierwszą ustawą nowelizującą) i ustawą z dnia 28 listopada 2014 r. o zmianie ustawy – kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015, poz. 4, zwaną w dalszej części drugą ustawą nowelizującą). Zmiany wprowadzone przez te nowelizacje nie tylko zmieniły postępowanie rejestrowe, ale również dały nowe uprawnienia sądom rejestrowym.

1. Zmiana dotycząca ujawniania przedmiotu działalności gospodarczej podmiotów wpisanych do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.

Od początku istnienia Krajowego Rejestru Sądowego sądy rejestrowe borykały się z problemem ujawniania w rejestrze 32

przedmiotu działalności gospodarczej podmiotów wpisanych do rejestru przedsiębiorców. Chodzi mianowicie o fakt, iż niektóre podmioty w swoich umowach bądź statutach wpisywały, iż mogą zajmować się wszystkimi przedmiotami działalności gospodarczej zgodnymi z Polską Klasyfikacją Działalności. Problem ten miał przede wszystkim charakter techniczny. W rejestrze bowiem należało ujawnić wszystkie przedmioty działalności gospodarczej zapisane w akcie fundacyjnym.

Takie działania były czasochłonne i zupełnie nie przystawały do funkcji, jaką ma pełnić rejestr. Głównym celem rejestru jest bowiem zapewnienie bezpieczeństwa obrotu gospodarczego poprzez ujawnienie istotnych informacji o jego uczestnikach.

Tymczasem ujawnienie całego katalogu przedmiotów działalności gospodarczej, nierzadko liczonego w setkach pozycji, nie wpływało w żaden sposób na zapewnienie pewności obrotu. Było to jedynie mechaniczne przeniesienie zapisów statutu do rejestru wraz z dopasowanymi do opisów przedmiotu działalności kodami PKD. Ustawodawca art. 1 ust.1 pkt 13 pierwszej ustawy nowelizującej zmienił przepis art. 40 pkt 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym. Dziś przepis ten brzmi następująco: „W dziale trzecim rejestru przedsiębiorców zamieszcza się przedmiot działalności według Polskiej Klasyfi-

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 32

2016-03-08 09:29:21

kacji Działalności (PKD) – nie więcej niż dziesięć pozycji, w tym jeden przedmiot przeważającej działalności na poziomie podklasy, z tym że w przypadku oddziałów przedsiębiorców zagranicznych, głównych oddziałów zagranicznych zakładów ubezpieczeń oraz głównych oddziałów zagranicznych zakładów reasekuracji przedmiot działalności i przedmiot przeważającej działalności określa się dla oddziału”.

Oznacza to, iż obecnie w rejestrze ujawnia się obligatoryjnie jedynie przedmiot przeważającej działalności przedsiębiorcy. Ponadto jeśli przedsiębiorca posiada więcej niż jeden przedmiot działalności zapisany w umowie bądź statucie, może (lecz nie musi) ujawnić również dziewięć pozostałych przedmiotów działalności.

W sumie można ujawnić w rejestrze maksymalnie dziesięć przedmiotów działalności gospodarczej.

Zmianę tę należy uznać za pozytywną.

Przede wszystkim bowiem rejestr nie jest „zaśmiecany” niepotrzebnymi informacjami. Ponadto w chwili obecnej łatwiej odnaleźć informację na temat rzeczywistego przedmiotu działalności gospodarczej danego podmiotu. W sytuacji bowiem, gdy podmiot zajmuje się tylko określoną częścią działalności gospodarczej, a nie prowadzi działalności w innym zakresie pomimo zapisania jej w umowie lub statucie, często tylko „na wszelki wypadek”, rejestr jest bardziej przejrzysty i w większym stopniu spełnia swoją funkcję niż miało to miejsce w sytuacji wpisywania do rejestru wszystkich możliwych przedmiotów działalności gospodarczej na poziomie klasy.

W tym miejscu należy wskazać kilka praktycznych uwag związanych z poruszonym zagadnieniem.

Na mocy art. 9 ust. 2 pierwszej ustawy nowelizacyjnej podmioty wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego mają obowiązek zgłosić zmianę w zakresie przedmiotu działalności w celu dostosowania wpisu do treści art. 40 pkt 1 ustawy zmienianej w art. 1, przy pierwszym wniosku o zmianę danych w rejestrze, nie później niż w terminie 5 lat od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy. Jeżeli przedmiot działalności wynika z umowy spółki, aktu założycielskiego lub statutu zgłoszenie nie wymaga ich zmiany.

Oznacza to, iż należy dostosować wpis dotyczący przedmiotu działalności do obowiązujących przepisów wraz z dokonaniem pierwszej zmiany wpisu w rejestrze w jakimkolwiek innym zakresie. Sądy rejestrowe za wniosek o zmianę wpisu nie uznają wniosków o ujawnienie w rejestrze wzmianki o złożonych sprawozdaniach z działalności. Powód tego jest dość prosty – wniosek taki podlega opłacie 40 zł, natomiast wniosek o zmianę wpisu podlega opłacie stałej w wysokości 250 zł. Przedsiębiorca nie może więc ponosić ujemnych skutków zmian dokonywanych przez ustawodawcę. Takie skutki nie powstaną w sytuacji, gdy składając wniosek o zmianę wpisu w jakimkolwiek zakresie, dołączy formularz KRS-ZM i dostosuje brzmienie ujawnionego dotychczas przedmiotu działalności gospodarczej do obecnych przepisów. Wówczas bowiem poniesie jedną opłatę w wysokości 250 zł.

WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 33

33

2016-03-08 09:29:21

2. Zmiany w zakresie ujawniania w rejestrze numerów NIP i REGON. Kolejną „nowością” wprowadzoną w postępowaniu rejestrowym jest nadawanie numerów NIP i REGON w sposób automatyczny oraz ujawnianie w rejestrze w sposób automatyczny nadanych już numerów NIP i REGON. Pierwsza ustawa nowelizująca zniosła obowiązek składania wraz z wnioskiem formularzy innych niż związane z wpisem do Krajowego Rejestru Sądowego. W ten sposób tzw. jedno okienko zostało zautomatyzowane, a zmiany, które pociągają za sobą obowiązek poinformowania o nich innych organów, muszą być zgłaszane osobiście przez dany podmiot.

Zmiana ta odciążyła znacznie sądy rejestrowe, które w chwili obecnej nie muszą przesyłać do ZUS, Urzędu Skarbowego czy Urzędu Statystycznego odpowiednich formularzy, a nowo nadane numery NIP i REGON zamieszczane są automatycznie w rejestrze. Jednocześnie podmioty, które przed wpisem do rejestru otrzymały odpowiedni numer, muszą na formularzu rejestracyjnym podać tę informację.

Natomiast podmioty wpisane do rejestru, które jednak nie ujawniły numerów NIP i REGON do chwili obecnej, mogą to nadal zrobić na formularzu KRS-ZY. Wpis samego numeru REGON czy też NIP nie podlega opłacie.

3. Zmiana dotycząca ujawniania w rejestrze adresu siedziby.

Z ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym zniknął przepis art. 19b ust. 2 mówiący o tym, że do wniosku o pierwszy 34

wpis podmioty wpisane do rejestru przedsiębiorców powinny dołączyć dokument potwierdzający prawo do lokalu lub nieruchomości, którego adres podają jako adres swojej siedziby. Dopóki przepis ten obowiązywał był on różnie interpretowany przez sądy rejestrowe. Niektórzy orzecznicy żądali dołączenia dokumentu tylko do wniosku o wpis do rejestru. Inni uważali, iż skoro wpisem jest również zmiana wpisu, taki dokument powinien być dołączony każdorazowo w przypadku zmiany adresu podmiotu. Obecnie nie ma już wątpliwości, iż nie trzeba składać dokumentu potwierdzającego prawo do lokalu lub nieruchomości, które podaje się jako adres siedziby. Aczkolwiek są orzecznicy, którzy żądają uchwały zarządu o zmianie adresu siedziby. Osobiście uważam, iż taka uchwała nie jest potrzebna, żaden bowiem przepis nie mówi o tym, iż taki dokument stanowi podstawę wpisu do rejestru.

4. Zmiana dotycząca ujawnienia w rejestrze członków organu zarządzającego, prokurentów i likwidatorów.

Inną ważną zmianą wprowadzoną drugą ustawą nowelizującą jest obowiązek dołączenia do wniosku zgody członków zarządu, likwidatorów i prokurentów na ich powołanie. Wymogu tego nie stosuje się w wypadku, gdy zgoda została zapisana w protokole z posiedzenia organu, który daną osobę powołał lub też osoba ta podpisała wniosek ewentualnie udzieliła pełnomocnictwa osobie, która wniosek podpisała. Zmiana ta podyktowana jest przede wszystkim faktem rezygnacji przez usta-

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 34

2016-03-08 09:29:21

wodawcę z wymogu złożenia wraz z wnioskiem wzoru podpisu osoby uprawnionej do reprezentacji podmiotu, prokurenta lub likwidatora. Złożenie podpisu uwierzytelnionego notarialnie lub złożonego w obecności sędziego lub uprawnionego pracownika sądu było, pomijając inne jego role, jednoznaczne z wyrażeniem zgody na powołanie. Bo przecież ktoś, kto szedł złożyć taki podpis celem dołączenia go do akt rejestrowych podmiotu, uważał siebie za pełnoprawnego członka zarządu, prokurenta lub likwidatora. Z chwilą likwidacji tego wymogu ustawodawca musiał w inny sposób zapewnić bezpieczeństwo obrotu, by uniknąć wpisywania do rejestru osób, które nie wyraziły zgody na powołanie ich na członków zarządu, prokurentów lub likwidatorów. Przy tym chodzi tu również o kwestie ewentualnej odpowiedzialności związanej z piastowaniem danej funkcji, jak choćby odpowiedzialność członków zarządów spółek z ograniczoną odpowiedzialnością w trybie art.

299 ksh. Osoby, które działają w imieniu danego podmiotu muszą więc świadomie wyrazić wolę przyjęcia na siebie obowiązków członka zarządu, likwidatora lub prokurenta.

Należy tu również wspomnieć, iż często zdarza się, iż sąd rejestrowy wpisuje do rejestru osoby, które nie posiadają nr PESEL, który zgodnie z brzmieniem art.

35 pkt 1 ustawy o KRS zamieszcza się zawsze w przypadku, gdy podmiot jest obowiązany posiadać taki numer. Osobami tymi są obcokrajowcy, których tożsamość nie jest łatwa do zidentyfikowania. Tym

bardziej więc trzeba zachować chociaż minimum pewności, że osoba wpisywana do rejestru istnieje i że wyraziła zgodę, dając temu jasny i zrozumiały wyraz poprzez złożenie oświadczenia w tym zakresie.

Niedołączenie takiej zgody stanowi przeszkodę do dokonania wpisu. W przypadku braku złożenia dokumentu w postaci zgody, braku zapisania jej również w protokole ani niepodpisania wniosku przez osobę powołaną, sąd rejestrowy wzywa wnioskodawcę do usunięcia przeszkody do dokonania wpisu poprzez złożenie zgody podpisanej własnoręcznie przez osobę powołaną.

Warto tutaj zaznaczyć, iż obowiązek złożenia przedmiotowego oświadczenia dotyczy również podmiotów niewpisanych do rejestru przedsiębiorców a jedynie do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej. Wówczas, co oczywiste, nie będziemy mieli do czynienia z prokurentami, a jedynie z członkami organu zarządzającego oraz likwidatorami. Jednak w wypadku stowarzyszeń i innych osób prawnych typu korporacyjnego, członkowie zarządów i likwidatorzy są bardzo często równocześnie członkami tych podmiotów. Moim zdaniem wystarczające jest więc w takim wypadku, aby z protokołu lub treści uchwały wynikało, iż wszyscy obecni głosowali za powołaniem danej osoby (obecność tej osoby można stwierdzić po dołączonej do protokołu liście obecności).

WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 35

35

2016-03-08 09:29:21

5. Wprowadzenie obowiązku ujawniania w rejestrze informacji o dniu kończącym rok obrotowy lub informacji o braku obowiązku sporządzania sprawozdania finansowego.

Druga ustawa nowelizująca wprowadziła obowiązek ujawnienia w rejestrze daty kończącej rok obrotowy oraz złożenia przez podmioty, które nie mają obowiązku sporządzania ani ujawniania rocznych sprawozdań finansowych w rejestrze (spółki jawne, których wspólnikami są osoby fizyczne oraz spółki partnerskie w wypadkach wymienionych w art. 2 ust.

1 pkt 2 ustawy o rachunkowości) wzmianki o braku takiego obowiązku.

Odnosząc się do pierwszej sytuacji (ujawnienie informacji o dniu kończącym rok obrotowy), należy wskazać, iż dniem tym jest data w postaci ujawnienia dnia, miesiąca i roku. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 listopada 2014 r. w sprawie szczegółowego sposobu prowadzenia rejestrów wchodzących w skład Krajowego Rejestru Sądowego oraz szczegółowej treści wpisów w tych rejestrach (Dz.U. poz. 1667) ujawnia się datę dnia kończącego pierwszy rok obrotowy, a w razie połączenia przez jednostkę, która rozpoczęła działalność w drugiej połowie roku obrotowego ksiąg rachunkowych i sprawozdania finansowego za ten okres z księgami rachunkowymi i sprawozdaniem finansowym za rok następny, datę dnia kończącego pierwszy rok obrotowy, za który należy złożyć sprawozdanie. Po roku od wejścia w życie nowelizacji sądy rejestrowe mogą z urzę36

du ujawniać datę kończącą rok obrotowy danego podmiotu. Takie postanowienie w przedmiocie ujawnienia daty kończącej rok obrotowy wydawane jest z urzędu i nie wymaga uzasadnienia ani doręczenia podmiotowi, którego dotyczy.

Data ujawniona w rejestrze z praktycznego punktu widzenia nie ma znaczenia dla osób uczestniczących w obrocie ani dla samego podmiotu. Musi być to co prawda data prawdziwa, jednak po wprowadzeniu obowiązku nie zawsze była ujawniana data kończąca pierwszy rok obrotowy.

Sąd Rejonowy Lublin-Wschód VI Wydział Gospodarczy KRS bardzo często ujawniał w rejestrze datę pierwszego po wprowadzeniu nowelizacji dnia kończącego rok obrotowy spółki – czyli najczęściej była to data 31.12.2015. Najczęściej, bowiem rok obrotowy nie musi pokrywać się z rokiem kalendarzowym, a dzień kończący rok obrotowy podmiotu wynika z zapisów jego statutu lub umowy. Jednak, jak już wspomniałem, w praktyce ta data nie ma większego znaczenia.

Trzeba mieć na uwadze cel wprowadzenia tego obowiązku. Obowiązek ujawnienia daty kończącej rok obrotowy podmiotu ma stanowić ułatwienie dla sądów rejestrowych w wyszukiwaniu tych podmiotów, które nie spełniają obowiązku ustawowego w postaci składania wniosku o ujawnienie w rejestrze wzmianki o złożonych sprawozdaniach finansowych wraz z odpowiednią dokumentacją finansową. Obecnie system komputerowy sam odnajdzie i wyświetli dane podmiotów, które po upływie czasu na złoże-

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 36

2016-03-08 09:29:21

nie sprawozdania finansowego nie złożyły go jednak do sądu. System zacznie wyszukiwać podmioty począwszy od 2016 r., tj. będą wyszukiwane te podmioty, które nie złożyły sprawozdań finansowych za 2015 r. Dlatego data roczna podana w rejestrze nie musi pokrywać się z datą roczną pierwszego roku obrotowego, za który należało złożyć sprawozdanie. Dla podmiotów wpisanych do rejestru przed nowelizacją może to być więc data nie późniejsza niż 31.12.2015 lub data kończąca pierwszy pełny rok obrotowy spółki po nowelizacji, w przypadku gdy rok ten nie pokrywa się z rokiem kalendarzowym. Dla podmiotów wpisanych do rejestru po nowelizacji jest to zawsze data kończąca pierwszy pełny rok obrotowy. Reasumując, wprowadzenie tego obowiązku miało jedynie ułatwić sądom rejestrowym pracę i odciążyć kierowników sekretariatów, na których obecnie spoczywa obowiązek wyszukiwania podmiotów, które nie składają rocznych sprawozdań finansowych.

Również ujawnienie w rejestrze wzmianki o braku obowiązku sporządzenia i złożenia do akt rejestrowych sprawozdania finansowego ma za zadanie usprawnić pracę sądów w kontekście sprawdzania czy podmioty wywiązują się z ustawowego obowiązku ujawniania w rejestrze wzmianki o złożonych sprawozdaniach finansowych. Spółki jawne i partnerskie, które mają obowiązek składania sprawozdań, będą wówczas pomijane przy wyszukiwaniu i nie będzie w stosunku do nich wszczynane postępowanie przymuszające.

6. Zmiany w przepisach normujących postępowanie rejestrowe uregulowane w kodeksie postępowania cywilnego.

Oprócz nowelizacji ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym nowelizacje dokonały również zmian w kodeksie postępowania cywilnego w przepisach dotyczących postępowania rejestrowego. W art. 694 (3) kpc dodano § 2 (1), który brzmi następująco: „Brak organu lub brak w składzie organu powołanego do reprezentacji podmiotu podlegającego wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego nie stanowi przeszkody do dokonania wpisu z urzędu”. Jest to w istocie prawne uregulowanie istniejącej w sądach rejestrowych praktyki związanej z prowadzeniem postępowań z urzędu głównie z art. 12 ust. 2 oraz art. 24 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym.

Nowelizacja miała również za zadanie usprawnić nowe postępowanie prowadzone z urzędu. Chodzi mianowicie o postępowanie o rozwiązanie podmiotu bez przeprowadzania jego likwidacji (art. 25 a i nast. ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym).

Tym samym w chwili obecnej istnieje już przepis, który pozwala na dokonywanie zmian w rejestrze z urzędu, pomimo iż podmiot, który z mocy prawa jest uczestnikiem postępowania (art. 694 (2) § 2 kpc), nie ma organu reprezentacji lub są braki w tym organie. Przepis ten stanowi więc lex specialis w stosunku do art. 174 § 1 ust. 2 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc. Specyfika postępowań prowadzonych z urzędu przez sądy rejestrowe odbiega bowiem znacznie od innych postępowań.

WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 37

37

2016-03-08 09:29:21

Przede wszystkim podmiot, którego dotyczy wpis, jak już wspomniano, jest z mocy prawa uczestnikiem postępowania. Natomiast postępowania prowadzone z urzędu dotyczą bardzo często podmiotów, które nie mają organów uprawnionych do ich reprezentacji na zewnątrz lub też osoby wchodzące w skład tych organów złożyły rezygnację albo zachodzą przeszkody po ich stronie do bycia członkiem takiego organu (choćby skazanie za przestępstwa wymienione w art. 18 § 2 ksh). Sądy rejestrowe, często z uwagi na deklaratoryjny charakter wpisu dotyczącego członków zarządu, prowadziły szereg tego typu postępowań. Ponadto wykładnia celowościowa przepisów pozwalających na prowadzenie postępowań z urzędu sugerowała, iż nie można zawiesić postępowania dotyczącego np. wykreślenia jedynego członka zarządu spółki, bo takie postępowanie nigdy nie zakończyłoby się wpisem, a jedynie umorzeniem po okresie zawieszenia.

Byłby to w istocie paraliż sądu rejestrowego, który nie miałby realnego wpływu na treść rejestru. Po dodaniu art. 694 (3) § 2 (1) kpc nie ma już wątpliwości, iż sąd rejestrowy nie zawiesza tego typu postępowań i może je prowadzić bez względu na braki w zarządzie podmiotu, którego dotyczy postępowanie.

Na zakończenie warto jedynie wspomnieć, iż obok dwóch ww. nowelizacji istnieje również trzecia, która przyniosła zmiany związane z nowym uregulowaniem postępowania przymuszającego

38

oraz dodaniem wspominanego już postępowania o rozwiązanie podmiotu bez przeprowadzania jego likwidacji. Nowelizacja, o której mowa, została wprowadzona ustawą z dnia 28 listopada 2014 r. o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym i niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1924).

Oba wspomniane zagadnienia są jednak zbyt obszerne, aby je omówić w niniejszym opracowaniu. Przy tym postępowanie o rozwiązanie podmiotu bez przeprowadzania jego likwidacji, zwane powszechnie postępowaniem z art. 25a, jest zupełną nowością w polskim prawie i w chwili obecnej zbyt krótko funkcjonuje, aby można było dokonać jego głębszej analizy. Większość sądów rejestrowych dość ostrożnie podchodzi do tego postępowania w szczególności z uwagi na niemożność przywrócenia wykreślonego podmiotu. Wykreślenie jest definitywne, a z chwilą jego uprawomocnienia podmiot taki traci osobowość prawną i nie można już tego stanu rzeczy przywrócić.

Odmienną praktykę w tym zakresie ma jednak Sąd Rejonowy dla miasta stołecznego Warszawy w Warszawie. Wydziały rejestrowe tego sądu regularnie wszczynają postępowania o rozwiązanie podmiotu bez jego likwidacji, a część tych postępowań kończy się wykreśleniem podmiotu z rejestru.

Konrad Krzewiński Radca prawny

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 38

2016-03-08 09:29:21

Wyłączenie pracownika i organu wg KPA

B

ezstronność organu administracji publicznej i jego pracowników w załatwianiu spraw jest jednym z koniecznych warunków realizacji sprawiedliwości proceduralnej w ramach postępowania uregulowanego w KPA. Od tych organów wymaga się prowadzenia postępowania w sposób uczciwy, zapewniający poszanowanie interesów stron i innych uczestników postępowania. Wyłączenie pracownika lub organu administracji publicznej od prowadzenia sprawy jest formą praktycznej realizacji zasady ogólnej KPA, a mianowicie zasady prawdy obiektywnej (art. 7).

Istotą wyłączenia jest zapewnienie bezstronności w załatwianiu spraw. Zarzut niewyłączenia się pracownika lub organu skutkuje obowiązkiem wznowienia postępowania w sprawie zakończonej już ostateczną decyzją administracyjną lub ostatecznym postanowieniem (zob. art. 145 § 1 pkt 3 i art. 126 KPA).

Można mówić o obligatoryjnym i o fakultatywnym wyłączeniu pracownika oraz o obligatoryjnym wyłączeniu organu administracji publicznej tak monokratycznego, jak kolegialnego.

Obligatoryjne wyłączenie pracownika Przyczyny wyłączenia pracownika, które przez wyliczenie taksatywne podaje art.

24 § 1 KPA, można podzielić na dwie grupy. Pierwsza grupa przyczyn to przyczyny wynikające z bliskości pracownika wobec

stron, a druga grupa przyczyn to przyczyny wynikające z bliskości pracownika wobec samej sprawy, którą miałby załatwiać.

Bliskość pracownika wobec stron Z bliskością pracownika wobec stron mamy do czynienia w przypadku zaistnienia przyczyn wymienionych w art. 24 § 1 pkt 2 i pkt 3 oraz w jego § 2.

W pkt 2 § 1 art. 24 wskazuje się jako przyczynę obligatoryjnego (z mocy prawa) wyłączenia pracownika od udziału w postępowaniu w sprawie sytuację, w której pracownik miałby rozstrzygać w sprawie swego małżonka oraz krewnych i powinowatych do drugiego stopnia. Natomiast w pkt 3 § 1 art. 24 mowa jest o wyłączeniu pracownika w sytuacji, gdyby pracownik miałby załatwiać sprawę osoby związanej z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli. W § 2 art. 24 mówi się o tym, że wskazane przed chwilą powody (przyczyny) wyłączenia pracownika od udziału w postępowaniu trwają również po ustaniu małżeństwa albo przysposobienia, opieki lub kurateli.

Przypadki bliskości wobec stron wynikają z małżeństwa, z więzów krwi lub z powinowactwa i dotyczą tylko osób sobie najbliższych. Mówiąc konkretniej wyłączeniu od udziału w postępowaniu podlega pracownik w takiej sprawie, w której stroną jest jego małżonek albo krewni, tzn. jego dziadek, babka, ojciec, matka, WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 39

39

2016-03-08 09:29:21

dziecko, wnuk (pierwszy i drugi stopień pokrewieństwa w linii wstępującej albo zstępującej), w linii bocznej zaś brat i siostra. Natomiast w zakresie powinowactwa wyłączenie będzie miało miejsce, gdy stroną są ojciec lub matka teścia lub teściowej, oni sami (teściowie), zięć lub synowa, jak również, gdy stroną będzie brat lub siostra małżonka pracownika (ale tylko oni, już nie ich małżonkowie). Nie odnosi się to do konkubiny i konkubenta pracownika.

Bliskość pracownika wobec samej sprawy Bliskość pracownika wobec samej sprawy ma miejsce w przypadku zaistnienia przyczyn wymienionych w art.

24 § 1 pkt 1, 4, 5, 6 i 7. Według treści pkt 1 pracownik ma obowiązek wyłączenia się od prowadzenia sprawy, w której jest sam stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki. Zaś z zapisu pkt 4 § 1 art. 24 wynika, że takie wyłączenie ma mieć miejsce w sprawie, w której pracownik był świadkiem lub biegłym albo był lub jest przedstawicielem jednej ze stron.

Przez bycie przedstawicielem, w rozumieniu art. 24 § 1 pkt 4, należy rozumieć każdą sytuację reprezentowania innego podmiotu, niezależnie od prawnego charakteru tej reprezentacji – w szczególności przez przedstawiciela należy rozumieć pełnomocnika ustanowionego po myśli 40

art. 32 i 33 KPA, jak też art. 95 i dalszych Kodeksu cywilnego.

Treść pkt 5 § 1 art. 24 nakazuje wyłączenie pracownika ze sprawy, w której brał udział w niższej instancji w wydawaniu zaskarżonej decyzji.

Przez udział pracownika w niższej instancji w wydawaniu zaskarżonej decyzji należy rozumieć zarówno sytuację, w której pracownik ten podpisał zaskarżoną decyzję, jak i sytuację, gdy pracownik ten dokonywał czynności procesowych w postępowaniu przed organem niższej instancji. Ten przepis odnosi się też do sytuacji, gdy został złożony wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Pracownik organu, który brał udział w wydaniu decyzji w pierwszej instancji, podlega wyłączeniu z postępowania wszczętego w wyniku złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Punkt 6 mówi o wyłączeniu pracownika ze sprawy, „z powodu której wszczęto przeciw niemu dochodzenie służbowe, postępowanie dyscyplinarne lub karne”.

Sam fakt wszczęcia postępowania wyjaśniającego w sprawie dyscyplinarnej stanowi podstawę do wyłączenia pracownika obwinionego o delikt dyscyplinarny.

Natomiast treść pkt 7 odnosi się do wyłączenia pracownika ze (od) sprawy, w której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej.

Samo stwierdzenie istnienia jednej z okoliczności wskazanych w art. 24 § 1 KPA wywołuje skutek w postaci wyłączenia pracownika i jest już zbędne badanie,

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 40

2016-03-08 09:29:21

czy pracownik taki istotnie zachowywałby się w danej sprawie w stronniczy sposób, czy też nie.

Fakultatywne wyłączenie pracownika Jest jeszcze fakultatywne wyłączenie pracownika, o którym mowa w § 3 art. 24 KPA. Mówi się w tym przepisie, że bezpośredni przełożony pracownika jest obowiązany na jego żądanie lub na żądanie strony albo z urzędu wyłączyć pracownika od udziału w postępowaniu w sprawie, jeżeli zostanie uprawdopodobnione istnienie okoliczności mogących wywołać wątpliwości co do bezstronności pracownika.

W przypadku wyłączenia pracownika na mocy postanowienia bezpośredniego jego przełożonego nie chodzi o stwierdzenie stronniczości pracownika, ale o prawdopodobieństwo istnienia okoliczności pozwalających na wątpienie w bezstronność pracownika.

W kontekście tego przepisu można kwestionować bezstronność tylko konkretnego pracownika, a więc znanego z imienia i nazwiska. Jedynie wtedy można to czynić, gdy zachodzą okoliczności prawne lub faktyczne, które mogą stanowić słuszny (zasadny) powód podania w wątpliwość bezstronności pracownika w toku rozpoznawania konkretnej sprawy. Ocena takiej sytuacji jest dowolna, ale ta dowolność jest ograniczona potrzebą wykazania, że pracownik rzeczywiście jest stronniczy w konkretnej sprawie. Okoliczności powodujące wątpliwości co do bezstronności pracownika mogą być (i w prakty-

ce bywają) różne – mogą dotyczyć życia prywatnego, pracy zawodowej, zajęcia ubocznego, działalności politycznej lub społecznej, wyrażanych lub demonstrowanych publicznie poglądów i przekonań.

Wymagane w takiej sytuacji uprawdopodobnienie braku bezstronności pracownika jest środkiem zastępczym dowodu w znaczeniu ścisłym, niedającym pewności, lecz tylko wiarygodność (prawdopodobieństwo) twierdzenia o jakimś fakcie – tu o braku bezstronności pracownika.

Wyłączenie pracownika na podstawie art. 24 § 3 następuje w formie postanowienia, także w tej formie następuje odmowa wyłączenia pracownika na jego żądanie lub na żądanie strony (zob. wyrok NSA OZ w Poznaniu z 29 maja 1990 r., SA/Po 1555/89 – „Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego”, nr 2-3, poz.

44); na takie postanowienie nie służy zażalenie.

Wyłączony pracownik powinien podejmować tylko czynności niecierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub ważny interes stron. W przypadku wyłączenia pracownika jego bezpośredni przełożony wyznacza innego pracownika do prowadzenia sprawy.

Obligatoryjne wyłączenie organu Nie tylko pracownik, ale także organ administracji publicznej może być wyłączony od załatwiania sprawy, a mówi się o tym w art. 25 KPA. Wyłączenie organu ma zawsze charakter obowiązkowy i organ ma obowiązek badania z urzędu WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 41

41

2016-03-08 09:29:21

czy nie zachodzą przesłanki do wyłączenia; jest to związane z jego właściwością w sprawie.

Organ podlega wyłączeniu w przypadku, gdy sprawa dotyczy interesów majątkowych jego kierownika, a więc osoby będącej piastunem funkcji (władztwa) organu administracji publicznej lub gdy sprawa dotyczy interesów majątkowych osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia.

Chodzi nie tylko o same osoby pełniące funkcje organu, lecz też o wszystkie osoby (pracowników) upoważnione do wydawania decyzji administracyjnych w imieniu organu administracji publicznej.

Artykuł 25 KPA traktujący o wyłączeniu od załatwiania sprawy organu administracji publicznej ma zastosowanie tak do organu monokratycznego, jak i organu kolegialnego.

Jest różnica między wyłączeniem pracownika a wyłączeniem organu. Wyłączenie pracownika nie powoduje z zasady braku właściwości danego organu do załatwienia sprawy, bowiem w sprawie mogą podejmować czynności i wydać decyzję pracownicy niewyłączeni. Skutkiem wyłączenia organu jest utrata przez niego właściwości w danej sprawie. Konsekwencją wyłączenia organu od załatwienia sprawy jest niedopuszczalność upoważnienia przez ten organ pracownika podległego mu urzędu do załatwienia sprawy.

Warto jeszcze wrócić do pojęcia „kierownika” występującego w art. 25 KPA. Osobą zajmującą stanowisko kierowni42

cze jest osoba pełniąca funkcję organu i jego zastępcy, a także osoba zatrudniona w urzędzie na stanowisku określonym w przepisach ustrojowo-organizacyjnych jako stanowisko kierownicze lub równorzędne.

W przypadku wystąpienia okoliczności wskazanych w art. 25 dochodzi do wyłączenia organu administracji publicznej z mocy prawa. Oznacza to, że nie ma podstaw do wydawania postanowienia o wyłączeniu organu zarówno przez organ prowadzący postępowanie, jak i przez organ wyższego stopnia nad organem prowadzącym postępowanie w sprawie.

Wyłączenie organu jest także obligatoryjne wówczas, gdy sprawa dotyczy interesów majątkowych osób pozostających z tymi „kierownikami” w stosunkach, o jakich mowa przy wyłączeniu pracownika na podstawie art. 24 § 1 pkt 2 i pkt 3 (bliskość wobec stron). Pojęcie „sprawy dotyczącej interesów majątkowych” interpretowane jest i rozumiane szeroko, sprawą taką będzie każda sprawa, której rozstrzygnięcie może prowadzić do ograniczenia czy przysporzenia stanu majątkowego lub przychodów strony.

W miejsce wyłączonego organu, stosownie do art. 26 KPA, sprawę załatwia organ wyższego stopnia nad organem, w którym pracuje osoba, z powodu której nastąpiło wyłączenie. Jednakże organ taki (wyższego stopnia) może wyznaczyć do załatwienia sprawy inny podległy mu organ. Takie działanie jest szczególnie wskazane w sytuacjach, gdy wyłączenie organu mogłoby spowodować utratę

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 42

2016-03-08 09:29:21

przez stronę instancji odwoławczej. I jeszcze jedna uwaga – gdy wyłączenie organu ma związek z osobą pełniącą funkcję ministra lub prezesa samorządowego kolegium odwoławczego – organ właściwy do załatwienia sprawy jest wyznaczany przez Prezesa Rady Ministrów.

Członek kolegialnego organu administracji publicznej (np. zarządu powiatu, zarządu województwa, kolegium RIO) również podlega wyłączeniu na takich zasadach, jak pracownik organu (art. 27 i art. 24).

O wyłączeniu członka organu kolegialnego, gdy zachodzą okoliczności z art. 24 § 3 KPA (mogące wywołać wątpliwość co do bezstronności), przesądza w drodze postanowienia przewodniczący organu kolegialnego lub organu wyższego stopnia na wniosek strony, samego członka orga-

nu kolegialnego albo z urzędu. Natomiast wyłączenie członka organu kolegialnego z racji na jego bliskość wobec stron lub na jego bliskość wobec sprawy (art. 24 § 1) następuje z mocy prawa.

Jeżeli samorządowe kolegium odwoławcze na skutek wyłączenia jego członków nie będzie mogło załatwić sprawy – to Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji wyznaczy do załatwienia sprawy inne samorządowe kolegium odwoławcze.

Minister czyni to w formie postanowienia, na które nie ma zażalenia1.

Eugeniusz Stobiecki Radca prawny

Opracowanie uwzględnia tekst jednolity ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2016 r., poz. 23).

1

Pozycja i zakres odpowiedzialności komandytariusza w spółce komandytowej – zarys problematyki I. Wstęp Spółka komandytowa ze względu na szereg czynników (których dokładne omówienie z uwagi na objętość artykułu nie byłoby możliwe), cieszy się wciąż rosnącą

popularnością i według danych GUS1 jest jedną z najczęściej wybieranych rodza-

Główny Urząd Statystyczny, Zmiany strukturalne grup podmiotów gospodarki narodowej w rejestrze REGON, 2014 r., tabela 1, s. 34.

1

INFORMACJE I KOMUNIKATY 43

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 43

2016-03-08 09:29:21

jów spółek prawa handlowego w Polsce.

Na dzień 31 grudnia 2014 r. było ich zarejestrowanych 15 652, co stanowi trzeci wynik (po spółce jawnej i spółce z ograniczoną odpowiedzialnością)2. Historycznie spółka komandytowa wywodzi się od średniowiecznej umowy zwanej commenda, która polegała na przekazaniu bardziej doświadczonym kupcom określonych towarów lub też pieniędzy, którymi obracali, w zamian otrzymując część wypracowanego zysku. Osoby powierzające dobra stały się pierwowzorem dzisiejszych komandytariuszy, natomiast obracającymi nimi kupcy – komplementariuszami. Ta specyfika pierwotnej commendy – a więc zróżnicowanie wspólników ze względu na ich wzajemny układ praw i obowiązków – stała się cechą charakterystyczną dzisiejszej spółki komandytowej.

II. Definicja i modele spółki komandytowej Zgodnie z art. 102 kodeksu spółek handlowych3, spółką komandytową jest spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona. Ta lakoniczna definicja Ibidem.

Ustawa z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz.U.2013.0.1030 t.j.), zwana dalej ksh.

2 3

44

przedstawiona przez ustawodawcę nie ukazuje jednak pełni złożoności wzajemnego układu praw i obowiązków wspólników.

Według potocznego i poniekąd błędnego rozumienia, komandytariusz będzie zawsze osobą przyjmującą pozycję bierną, ale jednocześnie bezpieczniejszą – z ograniczoną do sumy komandytowej odpowiedzialnością, natomiast komplementariusz – zawsze aktywną, dążącą do uzyskania większego wpływu na działalność spółki i jako reprezentującą ją na zewnątrz, ale jednocześnie ponoszącą nieograniczoną i wyłączną odpowiedzialność całym swoim majątkiem za działania spółki.

W rzeczywistości, jak słusznie zauważył prof. dr hab. Andrzej Kidyba, spółka komandytowa, ze względu na wzajemny układ praw i obowiązków oraz system odpowiedzialności wspólników, może przybrać jeden z trzech modeli: klasyczny, pośredni i kapitałowy (dynamiczny)4.

W pierwszym z modeli, pozycja komandytariusza jest najbardziej pasywna.

Ogranicza się on tylko do gwarantowania osobistej odpowiedzialności z sumy komandytowej, ewentualnie/oraz wnosi do spółki umówiony wkład. W zakresie działalności spółki jego aktywność sprowadza się wyłącznie do realizowania ograniczonego prawa kontroli5 oraz, ewentualnie, do wyrażania zgody na czynności przekraczające zakres zwykłych czynności spółki6.

A. Kidyba, Prawo handlowe, Warszawa 2012, s. 298.

5 Art. 120 ksh.

6 Art. 121 § 2 ksh.

4

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 44

2016-03-08 09:29:21

Ten model jest najbliższy opisanemu powyżej potocznemu rozumieniu osoby komandytariusza w spółce komandytowej.

Model pośredni z kolei charakteryzuje się tym, że wspólnicy sami (poprzez zmianę umowy spółki) albo na skutek orzeczenia sądu zmieniają wybrane przepisy ius dispositivum dotyczące spółki komandytowej. W rezultacie, komandytariusz uzyskuje większy wpływ na spółkę – na przykład poprzez dopuszczenie go do prowadzenia jej spraw, udzielenie mu prokury albo też rozszerzenie prawa indywidualnej kontroli7.

Ostatnim z modeli jest model kapitałowy, zwanym również dynamicznym, w którym komandytariusz jest najbardziej aktywny. Uzyskuje on wpływ na funkcjonowanie spółki wszędzie tam, gdzie przepisy dyspozytywne to dopuszczają. Z racji tego, że wnosi wkład wyższy lub równy sumie komandytowej, jednocześnie ogranicza swoje ryzyko. Warto zauważyć iż pozycja komandytariusza w przypadku ostatniego z modeli przypomina pozycję wspólnika spółki z ograniczoną odpowiedzialnością8.

III. Prowadzenie spraw spółki Zgodnie z art. 121 § 1 ksh komandytariusz nie ma prawa ani obowiązku prowadzenia spraw spółki, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Przepis ten statuuje więc zasadę, iż jedynym wspólnikiem

prowadzącym sprawy spółki jest komplementariusz (o ile oczywiście umowa spółki nie stanowi inaczej). W sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki potrzebna jest zgoda komandytariusza, chyba że umowa spółki stanowi inaczej9. Do spółki komandytowej w zakresie prowadzenia jej spraw stosujemy10 odpowiednie przepisy dotyczące spółki jawnej11 z tym, że przy określaniu pozycji komandytariusza bierzemy pod uwagę wspomniany powyżej art. 121 ksh.

Dyspozytywność przytoczonego przepisu oznacza, iż wspólnicy mogą w następujący sposób określić zasady prowadzenia spraw spółki12:  po pierwsze, mogą powierzyć prowadzenie spraw tylko komplementariuszom z wyłączeniem komandytariuszy;  po drugie, mogą powierzyć prowadzenie spraw komplementariuszom i osobie trzeciej z wyłączeniem komandytariuszy;  po trzecie, mogą powierzyć prowadzenie spraw komplementariuszom i komandytariuszom;  i wreszcie po czwarte, mogą powierzyć prowadzenie spraw komplementariuszom, komandytariuszom i osobom trzecim.

Wspólnicy mogą również nałożyć nie tylko prawo, ale też i obowiązek prowadzenia spraw spółki komandytariuszom;

Art. 121§ 2 ksh.

Art. 103 ksh.

11 Chodzi o art. 39-47 ksh.

12 A. Kidyba, Prawo handlowe, Warszawa 2012, s. 315.

9

10

A. Kidyba, Prawo handlowe, Warszawa 2012, s. 298.

8 Ibidem.

7

WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 45

45

2016-03-08 09:29:21

mogą również uzależnić dokonanie niektórych zwykłych czynności spółki od zgody komandytariuszy. Tacy „uprzywilejowani” komandytariusze w zakresie prowadzenia spraw spółki w zasadzie winni być traktowani jak komplementariusze – a więc na przykład art. 41 § 1 ksh, stosowany do spółki komandytowej na mocy art. 103 ksh, będzie miał zastosowanie również do nich.

Na koniec warto podkreślić, iż w przypadku nabycia praw i obowiązków komandytariusza, na nabywcę nie przechodzą prawa do prowadzenia spraw spółki13.

IV. Udział w zyskach i stratach Udział w zyskach i stratach komandytariusza został określony w art. 123 ksh § 1, zgodnie z którym komandytariusz uczestniczy w zyskach spółki proporcjonalnie do jego wkładu rzeczywiście wniesionego do spółki, chyba że umowa spółki stanowi inaczej, i w art. 123 § 3 wskazującym, że w razie wątpliwości komandytariusz uczestniczy jedynie do wysokości umówionego wkładu.

Wkładem w rozumieniu kodeksu spółek handlowych jest pewna wartość majątkowa wnoszona do spółki. Jak słusznie zauważa prof. dr hab. Andrzej Kidyba14, przedmiot wkładu w spółce komandytowej nie może być analogiczny dla komplementariuszy i komandytariuszy. W rezultacie, do wkładów wnoszonych przez komplementariuszy stosować będziemy,

na podstawie art. 103 ksh, art. 48 § 2 ksh, zgodnie z którym wkład może polegać na przeniesieniu lub obciążeniu własności rzeczy lub innych praw, a także na dokonaniu innych świadczeń na rzecz spółki. Tymi innymi świadczeniami mogą być również świadczenia niepieniężne.

W przypadku wkładów wnoszonych przez komandytariuszy sytuacja jest bardziej skomplikowana.

Prof. dr hab. Andrzej Kidyba wyróżnia trzy rodzaje wkładów wnoszonych przez komandytariuszy do spółki komandytowej15.

Pierwszy z nich – wkład warunkowy – jest wkładem określonym w art. 107 § 2 ksh, a więc wkładem niepieniężnym, w postaci zobowiązania do świadczenia pracy, świadczenia usług na rzecz spółki, czy też wynagrodzenia za usługi świadczone przy powstaniu spółki. Co do zasady, wymienione powyżej świadczenia nie mogą być wkładem komandytariusza, chyba że wartość innych jego wkładów nie jest niższa od wysokości sumy komandytowej16.

Drugi z wkładów – wkład niedopuszczalny – występuje wtedy, gdy komplementariuszem spółki komandytowej jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółka akcyjna, a komandytariuszem jest wspólnik tej spółki17. W takiej sytuacji komandytariusz nie może wnieść do spółki wkładu w postaci udziałów w tej spółce z o.o. lub akcyjnej.

Ibidem, s. 303.

Ibidem.

17 A. Kidyba, Prawo handlowe, Warszawa 2012, s. 303.

15

Art. 122 ksh.

14 A. Kidyba, Prawo handlowe, Warszawa 2012, s. 302.

13

46

16

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 46

2016-03-08 09:29:21

Trzecim wkładem, czyli wkładem w pełni dopuszczalnym, jest każdy wkład niebędący wkładem warunkowym i niedopuszczalnym.

Przytoczony wyżej art. 123 ksh w swojej treści odwołuje się do pojęcia wkładu rzeczywiście wniesionego do spółki18 i wkładu umówionego19.

Wkładem wniesionym do majątku spółki jest rzeczywiste przysporzenie majątkowe, którego wartość została określona, dokonane przez komandytariusza na rzecz spółki i które staje się elementem majątku spółki20. Taki wkład ma znaczenie nie tylko w stosunkach wewnętrznych (omawiane w niniejszej części artykułu uczestniczenie komandytariusza w zyskach i stratach na podstawie art. 123 ksh), ale także w zewnętrznych – determinuje odpowiedzialność osobistą komandytariusza wobec osób trzecich (szerzej w części VI)21.

Wkład umówiony z kolei to taki wkład, który został określony w umowie spółki, ale niekoniecznie wniesiony do majątku spółki22. Jak pokazuje praktyka, zdarzają się sytuacje, w których komandytariusz, mimo umownego zobowiązania do wniesienia wkładu nie wnosi go. Wspólnicy spółki komandytowej mogą w treści umowy ustalić odroczenie terminu wniesienia wkładu, nie mogą natomiast w ogóle zwolnić komandytariusza z obowiązku

Art. 123 § 1 ksh.

Art. 123 § 3 ksh.

20 A. Kidyba, Prawo handlowe, Warszawa 2012, s. 303.

21 Ibidem, s. 304.

22 Ibidem.

wniesienia wkładu23. Takie postanowienie byłoby nieważne. Warto zauważyć, iż w przeciwieństwie do wkładu wniesionego do spółki, wkład umówiony wywołuje jedynie skutek o charakterze wewnętrznym – ma wpływ wyłącznie na wysokość udziału w stratach komandytariusza24.

Jeżeli komandytariusz nie wniesie wkładu, ale będzie zgodnie z treścią umowy spółki zobowiązany do jego wniesienia, to w razie wątpliwości będzie uczestniczył w stratach spółki do wysokości wkładu umówionego.

Artykuł 123 § 1 ksh jest przepisem dyspozytywnym, w związku z czym przedstawione w nim reguły mogą podlegać swobodnej zmianie. Wspólnicy spółki komandytowej mogą np. ustalić wyższy poziom uczestnictwa w stratach i zyskach komandytariusza w zależności od wniesionego wkładu albo w ogóle ustalić udział, który nie będzie zależał od takiego wkładu.

Warto jednak pamiętać, iż w razie wątpliwości komandytariusz uczestniczy jedynie do wysokości umówionego wkładu25.

V. Reprezentacja spółki Zasady reprezentacji spółki komandytowej zostały określone w art. 117 i 118 ksh oraz, w stosowanych na podstawie art. 103 § 1 ksh, przepisach dotyczących reprezentacji w spółce jawnej26. Zasadą charakterystyczną dla spółki komandy-

18 19

Art. 108 § 2 ksh.

Art. 123 § 3 ksh.

25 Art. 123 § 3 ksh.

26 Art. 29-30 ksh.

23 24

WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 47

47

2016-03-08 09:29:21

towej (a już na pewno w jej klasycznym modelu) jest reprezentacja dokonywana przez komplementariuszy, na co zresztą wskazuje bezpośrednio art. 117 ksh: „Spółkę komandytową reprezentują komplementariusze, których z mocy umowy spółki albo prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki”. Komplementariusz jest więc umocowany do reprezentacji spółki komandytowej z mocy prawa; jest jej przedstawicielem ustawowym.

Oprócz komplementariuszy spółkę komandytową mogą reprezentować pełnomocnicy i prokurenci. Komandytariusz nie ma takiego prawa. Może on zgodnie z treścią art. 118 ksh reprezentować spółkę jedynie na zasadzie pełnomocnictwa. Wydaje się jednak, iż może on być również prokurentem. Komandytariusz, działając w imieniu spółki, ma obowiązek ujawnić swoje pełnomocnictwo lub prokurę. Jeżeli tego nie zrobi, odpowiada wobec osób trzecich bez ograniczeń za wszelkie zobowiązania wynikające z dokonywanej czynności. Podobny skutek wywoła działanie bez umocowania lub z przekroczeniem jego zakresu27.

Warto podkreślić, że nawet w przypadku umocowania komandytariusza, zakres jego uprawnień w obrębie reprezentacji spółki jest węższy od komplementariusza.

Do dokonywania każdej czynności prawnej, do której dokonania wymagana jest szczególna forma, pełnomocnictwo powinno być udzielone w tej samej formie. Komandytariusz, będący jedno-

27

Art. 118 § 2 ksh.

48

cześnie prokurentem, nie ma m.in. prawa do zbycia przedsiębiorstwa, obciążenia go i ustanowienia na nim prawa użytkowania; nie może też zbywać nieruchomości, obciążać ich28, a także ustanawiać, udzielać i odwoływać prokury29.

VI. Odpowiedzialność za zobowiązania Odpowiedzialność komandytariusza za zobowiązania spółki komandytowej zależy od wielu różnych czynników. Należą do nich: wnoszenie wkładów do spółki, wartość tych wkładów, wartość wkładów wycofywanych, wypłaty na rzecz komandytariusza, wysokość sumy komandytowej, a także jej podwyższenie i obniżenie30.

W doktrynie wyróżnia się dwie reguły odpowiedzialności komandytariusza – ogólną i szczególną31.

Odpowiedzialność ogólna jest odpowiedzialnością bezpośrednią, solidarną oraz subsydiarną. Bezpośredniość odpowiedzialności oznacza, że pokrycie długów następuje przez bezpośrednie skierowanie się do określonego składnika majątkowego wspólnika. Solidarność z kolei stwarza wierzycielowi spółki możliwość dochodzenia roszczeń przeciwko wybranemu przez siebie wspólnikowi, jak i przeciwko kilku lub wszystkim wspólnikom, a subsydiarność – możliwość prowadzenia egzekucji Art. 109 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r.

– Kodeks cywilny (Dz.U.2014.0.121 t.j.) zwany dalej kc, w związku z art. 2 ksh.

29 Art. 1096 kc w związku z art. 2 ksh.

30 A. Kidyba, Prawo handlowe, Warszawa 2012, s. 307.

31 Ibidem.

28

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 48

2016-03-08 09:29:21

z majątku wspólnika dopiero w sytuacji, kiedy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.

Odpowiedzialność ogólna może mieć charakter odpowiedzialności ograniczonej lub mieszanej (szczególnej)32.

Odpowiedzialność ograniczona komandytariusza występuje tylko wtedy, gdy do spółki nie jest wniesiony kapitał. Oznacza ona w praktyce, że komandytariusz ponosi odpowiedzialność osobistą za zobowiązania spółki, ale tylko do wysokości sumy komandytowej, a więc cyfrowo określonej kwoty pieniężnej wyrażonej w pieniądzu, stanowiącej górną granicę odpowiedzialności komandytariusza za takie zobowiązania.

Warto zauważyć, że nie jest to jakaś konkretna wartość wnoszona do spółki, a w zasadzie swoista gwarancja wypłacalności spółki33.

Odpowiedzialność mieszana z kolei występuje wtedy, gdy komandytariusz wniósł jakiś wkład, ale w wysokości niższej od sumy komandytowej. Wtedy ponosi osobistą i bezpośrednią odpowiedzialność tylko w granicach różnicy pomiędzy sumą komandytową i wartością wkładu34; w pozostałym zakresie odpowiedzialność osobista ustaje, ale jednocześnie komandytariusz ponosi w tym samym zakresie ryzyko majątkowe zaspokojenia wierzycieli z wniesionego wkładu – a więc ponosi odpowiedzialność pośrednią35. Jeżeli Ibidem.

A. Kidyba, Prawo handlowe, Warszawa 2012, s. 305.

34 Art. 112 § 1 ksh.

35 A. Kidyba, Prawo handlowe, Warszawa 2012, s. 309.

32 33

komandytariusz wniesie albo uzupełni wkład do wysokości sumy komandytowej, jego odpowiedzialność osobista ustanie, ale jednocześnie wzrośnie odpowiedzialność pośrednia, czyli wspomniane ryzyko majątkowe. Odwrotnie w przypadku zwrócenia części lub całości wkładu, a także wypłaty dokonanej zgodnie z dyspozycją art. 112 § 3 ksh, odpowiedzialność osobista komandytariusza ulega proporcjonalnemu przywróceniu.

Drugą regułą odpowiedzialności komandytariusza w spółce komandytowej jest odpowiedzialność szczególna, która wystąpi w następujących okolicznościach36: 1. przeniesienie praw i obowiązków wspólnika na inną osobę zgodnie z treścią art. 10 § 3 ksh; 2. umieszczenie nazwiska komandytariusza w firmie spółki zgodnie z treścią art. 104 § 4 ksh; 3. zaciągnięcie zobowiązań przed zarejestrowaniem spółki komandytowej zgodnie z treścią art. 109 § 2 ksh; 4. przystąpienie do istniejącej spółki w charakterze komandytariusza zgodnie z treścią art. 114 ksh; 5. uzyskanie statusu komplementariusza przez dotychczasowego komandytariusza zgodnie z treścią art. 115 ksh; 6. zawarcie umowy spółki komandytowej z przedsiębiorcą prowadzącym przedsiębiorstwo zgodnie z treścią art. 116 ksh; 7. reprezentacja spółki bez powołania się na pełnomocnictwo, z przekroczeniem

36

Ibidem.

WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 49

49

2016-03-08 09:29:21

umocowania lub też z całkowitym jego brakiem zgodnie z treścią art. 118 ksh; 8. śmierć wspólnika jawnego z jednoczesnym uzależnieniem pozostania w spółce spadkobierców od przekształcenia spółki w spółkę komandytową zgodnie z treścią art. 583 ksh; 9. przekształcenie spółki osobowej w spółkę komandytową zgodnie z treścią art. 584 ksh37.

W pierwszym przypadku za zobowiązania wspólnika, który występuje ze spółki, związane z jego uczestnictwem w tej spółce, jak i za zobowiązania samej spółki, odpowiada solidarnie występujący wspólnik oraz wspólnik nowo przystępujący do spółki.

W drugim przypadku taki komandytariusz będzie ponosił odpowiedzialność wobec osób trzecich, tak jak komplementariusz. Będzie to więc odpowiedzialność osobista, nieograniczona, solidarna oraz subsydiarna.

W wypadku zaciągnięcia zobowiązań przed zarejestrowaniem spółki komandytowej, osoby, które działają w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed zarejestrowaniem, odpowiadają solidarnie.

W czwartym przypadku nowo przystępujący komandytariusz będzie ponosił odpowiedzialność nie tylko za zobowiązania spółki powstałe już po zarejestrowaniu tego przystąpienia, ale także za te, które istniały już w momencie wpisania go do rejestru.

Dotychczasowy komandytariusz, który uzyskał status komplementariusza, ponosi A. Kidyba, Prawo handlowe, Warszawa 2012, s. 309-310.

37

50

odpowiedzialność jak komplementariusz; z kolei komandytariusz, który zawiera umowę spółki komandytowej z przedsiębiorcą prowadzącym przedsiębiorstwo, odpowiada za zobowiązania powstałe przy prowadzeniu tego przedsiębiorstwa, a istniejące w chwili wpisu spółki do rejestru.

Kolejny przypadek został określony w art. 118 § 2 ksh. Zgodnie z treścią tego przepisu, komandytariusz upoważniony do reprezentowania spółki na mocy pełnomocnictwa lub prokury odpowiada za zobowiązania spółki wynikające z dokonywanej w imieniu spółki czynności bez ograniczenia, jeżeli nie ujawnił kontrahentowi wyraźnie lub w sposób dorozumiany owego pełnomocnictwa lub prokury.

Taką samą odpowiedzialność ponosi, gdy przekroczy granice umocowania, albo działa w ogóle bez umocowania. Jest to odpowiedzialność nieograniczona, całym majątkiem osobistym, ale tylko za zobowiązania wynikające z dokonywanej czynności.

W przypadku śmierci wspólnika jawnego jego spadkobierca może uzyskać status komandytariusza, jeżeli w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o otwarciu spadku, złoży oświadczenie woli o zamiarze pozostania w spółce i uzyskania statutu komandytariusza, a pozostali wspólnicy wyrażą zgodę na przekształcenie. W takiej sytuacji komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki powstałe przed uzyskaniem przez niego statusu komandytariusza do czasu przyjęcia spadku tylko ze spadku, natomiast od momentu przyjęcia spadku – z całego swojego majątku. Od chwili uzyskania statusu koman-

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 50

2016-03-08 09:29:21

dytariusza będzie odpowiadał do wysokości sumy komandytowej.

W sytuacji przekształcenia spółki osobowej, w której odpowiedzialność była szersza od odpowiedzialności komandytariusza, wspólnicy takiej spółki odpowiadają za zobowiązania spółki powstałe przed dniem przekształcenia na dotychczasowych zasadach przez okres trzech lat, licząc od dnia przekształcenia38.

ności w spółce komandytowej jest tematem złożonym i wymagającym szerszego omówienia. Intencją autora nie było kompleksowe przedstawienie problemu, lecz zebranie i zasygnalizowanie pewnych najważniejszych informacji pozwalających na zrozumienie podstaw funkcjonowania komandytariusza w spółce komandytowej.

Jednocześnie zainteresowanych zachęcam do dalszego zgłębiania tematu.

Kamil Prusak Aplikant radcowski I rok

VII. Podsumowanie Podsumowując, pozycja komandytariusza, a także zakres jego odpowiedzial38

Art. 584 ksh.

Wyroki Trybunału Konstytucyjnego w przedmiocie konstytucyjności prawa

T

rybunał Konstytucyjny jest organem państwa zaliczanym do kategorii władzy sądowniczej, a jego podstawowym zadaniem jest kontrola hierarchicznej zgodności norm prawnych, tj. rozstrzyganie czy normy prawne niższego rzędu są zgodne z normami prawnymi wyższego rzędu (a zwłaszcza z Konstytucją RP1)2.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm. (dalej: konstytucja).

2 L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2014, s. 341.

1

Kontrola konstytucyjności prawa sprawowana przez Trybunał Konstytucyjny (dalej również jako: TK lub Trybunał) wynika z konstytucyjnej zasady demokratycznego państwa prawnego, którą formułuje art. 2 konstytucji. Zasada ta, wymaga stanowienia norm nienagannych z punktu widzenia techniki legislacyjnej i zakłada, że cały system prawa, zbudowany hierarchicznie, będzie zgodny z ustawą zasadniczą3.

M. Grzybowski, Podstawowe zasady ustrojowe, [w:] Prawo konstytucyjne, pod red. M. Grzybowskiego, Białystok 2009, s. 74; Zgromadzenie 3

WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 51

51

2016-03-08 09:29:21

Konstytucja nie typizuje orzeczeń wydawanych przez Trybunał Konstytucyjny.

W art. 190 ust. 4 stanowi jedynie o orzeczeniu stwierdzającym niezgodność (niekonstytucyjność) w kontekście wznowienia postępowania. Zagadnienie to nie jest również szczegółowo uregulowane w ustawie o Trybunale Konstytucyjnym4, która w art. 94 ogranicza się do wprowadzenia zasady, iż TK wydaje orzeczenia w dwóch formach: wyroku lub postanowienia5. Niniejszy artykuł poświęcam wyrokom w przedmiocie konstytucyjności prawa, pozostawiając poza jego zakresem postanowienia TK. W początkowym okresie funkcjonowania Trybunału Konstytucyjnego w nauce prawa wykształcił się prosty podział jego wyroków na te, które stwierdzają zgodność badanego przepisu z konstytucją lub innym hierarchicznie wyższym niż kontrolowany aktem normatywnym (tzw. wyroki afirmatywne, inaczej pozytywne)6 oraz

Ogólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego, 29 marca 2004 roku. O tak zwanych wyrokach interpretacyjnych Trybunału Konstytucyjnego.

Proces prawotwórczy w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, Studia i Materiały Trybunału Konstytucyjnego 2004, t. 20, s. 261; M. Tulej, Orzecznictwo interpretacyjne Trybunału Konstytucyjnego a reguły wykładni prawa, Warszawa 2012, s. 32.

4 Ustawa z 25 czerwca 2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym, Dz. U. z 2015 r., poz. 1064 ze zm. (dalej: ustawa o TK). Artykuł uwzględnia stan prawny na dzień 15 lutego 2016 r.

5 Z. Czeszejko-Sochacki, Sądownictwo konstytucyjne w Polsce na tle porównawczym, Warszawa 2003, s. 337-339.

6 Np. wyrok TK z 6 marca 2012 r., sygn. K 15/08, OTK 2012, nr 3/A, poz. 24; wyrok TK z 16 października 2014 r., sygn. SK 20/12.

52

na te, które stwierdzają jego niekonstytucyjność (tzw. wyroki negatoryjne, inaczej negatywne)7. Są to wyroki o tzw. prostych skutkach prawnych, bowiem stwierdzają całkowitą i jednoznaczną zgodność lub niezgodność przepisu z konstytucją („przepis (…) jest zgodny/niezgodny”)8.

Obok wyroków „afirmatywnych” i „negatoryjnych” w praktyce orzeczniczej TK pojawiły się tzw. wyroki „o braku niezgodności”, w sentencjach których stwierdza się, że przepis „nie jest niezgodny” z określoną konstytucyjną regulacją9. Należy podkreślić, iż uznanie braku niezgodności przepisu z konstytucją, nie jest tożsame z rozstrzygnięciem o jego konstytucyjności. W tym przypadku mamy do czynienia z dobraniem nieprawidłowego wzorca kontroli, co powoduje niemożność merytorycznego rozstrzygnięcia w zakresie konstytucyjności badanego przepisu. Wyroki tego typu nie rodzą żadnych skutków prawnych10. W doktrynie są zaliczane do wyroków o tzw. prostych skutkach prawnych z tego względu, że mogą być one częścią składową tych wyroków, które w części mówią „jest zgodny”11 lub „niezgodny”12.

Np. wyrok TK z 28 lutego 2012 r., sygn. K 5/11; wyrok TK z 28 lipca 2014 r., sygn. K 16/12.

8 D. Nowicki, Miejsce orzeczeń interpretacyjnych w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Państwo i Prawo 2012, nr 10, s. 48; M. Florczak-Wątor, Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego i ich skutki prawne, Poznań 2006, s. 89-90.

9 Wyrok TK z 4 kwietnia 2006 r., sygn. K 11/04.

10 M. Florczak-Wątor, Orzeczenia Trybunału…, op. cit., s. 90-92.

11 Np. wyrok TK z 12 marca 2014 r., P 27/13.

12 M. Tulej, Orzecznictwo interpretacyjne Trybunału Konstytucyjnego a reguły wykładni prawa, Warszawa 2012, s. 87.

7

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 52

2016-03-08 09:29:21

W działalności judykacyjnej Trybunału Konstytucyjnego prosty, dychotomiczny podział jego wyroków okazał się jednak niewystarczający i dawno on odszedł od prostego orzekania, że przepis jest zgodny lub niezgodny z konstytucją13. Zdaniem TK „uproszczeniem byłoby ujmowanie relacji między kwestionowanymi przepisami ustawowymi i mającymi stanowić podstawę ich oceny przepisami konstytucji tylko i wyłącznie w kategoriach całkowitej i jednoznacznej zgodności lub braku zgodności. Norma ustawowa może być bowiem tylko częściowo sprzeczna z konstytucją, zaś w części (w określonym zakresie) z nią zgodna. Może też zachodzić szczególna sytuacja, gdy niektóre tylko interpretacje przepisu prawnego uznane zostają za sprzeczne z konstytucją”14. Dlatego też, oprócz wyroków o tzw. prostych skutkach prawnych, należy wyróżniać wykształcone w orzecznictwie TK wyroki: prewencyjne, interpretacyjne, aplikacyjne, zakresowe i z klauzulą odraczającą15.

Wyroki prewencyjne to orzeczenia wydawane przez Trybunał Konstytucyjny w postępowaniu zainicjowanym przez wniosek Prezydenta o zbadanie zgodności z konstytucją ustawy oczekującej na jego podpis (art. 122 ust. 3-4 konstytucji)16

lub umowy międzynarodowej w stadium przed ratyfikacją (art. 133 ust. 2 konstytucji)17. Wyroki te występują w polskim prawie ustrojowym od 1989 r.18. Konstytucja z 1997 r. recypowała wcześniejsze rozwiązania w tym zakresie z niewielkimi zmianami. W szczególności rozszerzono zakres kontroli prewencyjnej na umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz dopuszczono możliwość częściowego stwierdzenia niekonstytucyjności ustaw19.

W przypadku prewencyjnej kontroli konstytucyjności ustaw wyroki TK mają charakter wiążący. Oznacza to, że Prezydent musi podpisać ustawę uznaną za zgodną z konstytucją i odmówić podpisania ustawy uznanej w całości za niezgodną z konstytucją. Jednocześnie, jeżeli Trybunał Konstytucyjny nie orzeknie, że niekonstytucyjne przepisy są nierozerwalnie związane z całą ustawą, Prezydent ma do wyboru – podpisać ustawę z wyłączeniem niekonstytucyjnych przepisów lub zwrócić całą ustawę Sejmowi w celu usunięcia niezgodności. Jednocześnie warto zwrócić uwagę, że konstytucja nie precyzuje skutków prawnych wyroków prewencyjnych dotyczących umów międzynarodowych przedstawionych Prezydentowi do ratyfikacji. W doktrynie przyj-

J. Dominowska, Klasyfikacja orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, Przegląd Sądowy 2008, nr 5, s. 47.

14 Wyrok TK z 31 stycznia 2001 r., sygn. P 4/99.

15 M. Florczak-Wątor, Orzeczenia Trybunału…, op. cit., s. 89-129.

16 Np. wyrok TK z 24 lipca 2013 r., sygn. Kp 1/13, OTK-A 2013, nr 6, poz. 83; wyrok TK z 14 października 2015 r., sygn. Kp 1/15, M.P. z 2015 r., poz. 1045.

17

13

M. Florczak-Wątor, Orzeczenia Trybunału…, op. cit., s. 125-126.

18 Instytucja ta została wprowadzona do Konstytucji PRL z 22 lipca 1952 r. (Dz.U. Nr 33, poz.

232 ze zm.) mocą ustawy z 7 kwietnia 1989 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. Nr 19, poz. 101).

19 M. Dąbrowski, Funkcje Trybunału Konstytucyjnego związane z hierarchiczną kontrolą konstytucyjności prawa, Olsztyn 2015, s. 125.

WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 53

53

2016-03-08 09:29:21

muje się, że jeżeli TK orzeknie, że umowa jest niezgodna z konstytucją, to obowiązkiem Prezydenta będzie odmowa dokonania ratyfikacji20.

Poprzez orzecznictwo prewencyjne ustrojodawca stworzył możliwość kontroli uprzedniej (a priori). Choć tego rodzaju kontrola występuje w większości państw europejskich, to jest przedmiotem pewnych dyskusji i sporów doktrynalnych. Jej przeciwnicy podnoszą, że przełamuje ona zasadę podziału władz, w szczególności zasadę rozdziału władzy sądowniczej od władzy ustawodawczej i w konsekwencji osłabia pozycję parlamentu. Wskazuje się również, że kontroli prewencyjnej poddawany jest sam tekst aktu prawnego, gdy tymczasem z reguły dopiero w procesie stosowania prawa można ocenić rzeczywiste znaczenie konkretnych przepisów oraz ich konsekwencje prawne21. Z kolei zwolennicy kontroli prewencyjnej podkreślają, że dzięki niej utrudnione jest wprowadzenie do obrotu prawnego wadliwych konstytucyjnie regulacji prawnych, szczególnie o zasięgu międzynarodowym. Kontrola prewencyjna pozwala uniknąć kontroli następczej, która jest szczególnie złożona, jeżeli powstały już jakieś skutki prawne w zakresie spraw indywidualnych. Orzecznictwo prewencyjne wymaga od sędziów L. Garlicki, Polskie prawo…, op. cit., s. 345; S. Bożyk, Parlament Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Prawo konstytucyjne, pod red. M. Grzybowskiego, Białystok 2009, s. 231-232.

21 M. Florczak-Wątor, Prewencyjna kontrola konstytucyjności ustaw, [w:] Konstytucja i sądowe gwarancje jej ochrony. Księga jubileuszowa Profesora Pawła Sarneckiego, red. K. Świerk-Bożek, Zakamycze 2004, s. 66.

Trybunału Konstytucyjnego abstrakcyjnego spojrzenia i racjonalnej oceny ewentualnych niekonstytucyjnych sytuacji, jakie mogą się pojawić w razie wejścia w życie danego aktu22. Wyroki prewencyjne umacniają, wynikającą z art. 2 konstytucji, zasadę pewności prawa, a także zasadę zaufania obywateli do państwa i stanowionego przezeń prawa. W aspekcie podmiotowym funkcji ochronnej wyroki te nie dopuszczają do wejścia w życie norm naruszających prawa jednostki23.

Jednocześnie warto podkreślić, że Trybunał Konstytucyjny od lat stoi konsekwentnie na stanowisku, że potwierdzenie konstytucyjności przepisu ustawowego w ramach kontroli prewencyjnej nie wyklucza możliwości ponownego badania tego samego przepisu w ramach kontroli następczej. Pełna ocena zgodności przepisu z konstytucją może bowiem nastąpić dopiero w toku ewentualnej kontroli następczej, kiedy to możliwe jest zbadanie momentu i sposobu wejścia w życie przepisu ustawy oraz ustalenie następstw jej stosowania wobec obywateli24.

Analiza orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego wskazuje, że wyroki prewencyjne są rzadko w praktyce wykorzystywanym narzędziem. Do końca 2015 r. zostało wydanych zaledwie 28 takich orzeczeń25. Najczęściej tego typu wyroki Try-

20

54

M. Tulej, op. cit., s. 91.

M. Dąbrowski, op. cit., s. 131.

24 Wyrok TK z 12 stycznia 1995 r., sygn. K 12/94, OTK 1995, nr 1, poz. 2; M. Florczak-Wątor, Prewencyjna kontrola…, op. cit., s. 80-81.

25 Orzeczenia TK kończące postępowanie na etapie rozpoznania merytorycznego w latach 198622 23

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 54

2016-03-08 09:29:21

bunału Konstytucyjnego zapadają w sprawach szeroko dyskutowanych publicznie, w kwestiach politycznie i społecznie istotnych np. w sprawie lustracji, abolicji podatkowej czy ocen z religii na świadectwie szkolnym. Taki wybór ustaw poddawanych kontroli prewencyjnej wynika często z faktu, że głowa państwa niejednokrotnie stara się wykorzystać kontrolę uprzednią do kształtowania swojego wizerunku w oczach opinii publicznej, zwłaszcza w sytuacjach, gdy kontrolowane przepisy są niepopularne społecznie26.

Wyroki interpretacyjne są orzeczeniami, w sentencji których Trybunał Konstytucyjny stwierdza zgodność lub niezgodność z konstytucją przepisu prawnego w określonym jego rozumieniu („przepis (…) rozumiany jako (…) jest zgodny/ niezgodny)27. W tym wypadku mamy do czynienia z przypisaniem atrybutu konstytucyjności lub niekonstytucyjności do normatywnej treści zakodowanej w przepisie prawnym, a ustalonej w wyniku uprzedniej jego wykładni28. Zadaniem wyroku interpretacyjnego nie jest usuwanie niejednolitości i rozbieżności wykładni przepisów prawa, ale eliminacja tego spośród możliwych wariantów interpretacyjnych kontrolowanego przepisu, który jest niezgodny z konstytucją. Uzasadnieniem 2015, www.trybunal.gov.pl/sprawy-w-trybunale/ statystyka. Dostęp: 15 luty 2016 r.

26 M. Florczak-Wątor, Orzeczenia Trybunału…, op. cit., s. 128-129.

27 Np. wyrok TK z 27 września 2012 r., SK 4/11, OTK-A 2012, nr 8, poz. 97; wyrok TK z 18 września 2014 r., K 44/12, OTK-A 2014, nr 8, poz. 92.

28 M. Florczak-Wątor, Orzeczenia Trybunału…, op. cit., s. 89, 93; M. Tulej, op. cit., s. 103.

dla wydania tego typu wyroku jest założenie, iż skoro poddany kontroli Trybunału Konstytucyjnego przepis może być interpretowany w sposób zgodny z konstytucją, to nie ma powodu do wydawania wyroku pozbawiającego ten przepis mocy obowiązującej. Wyrok taki na równi z innymi orzeczeniami TK jest wyposażony w moc powszechnie obowiązującą i jest ostateczny (art. 190 ust. 1 konstytucji)29.

Trybunał Konstytucyjny wydając wyrok interpretacyjny, kieruje się postulatem powściągliwości sędziowskiej i domniemaniem zgodności ustawy z konstytucją, które może być obalone jedynie w razie wykazania, że w żadnym z możliwych sposobów rozumienia przepisu nie jest on zgodny z konstytucją. Wyroki interpretacyjne bazują na metodzie wykładni w zgodzie z konstytucją, która polega na nadaniu kontrolowanemu przepisowi takiego rozumienia, przy którym jest on zgodny z normami i wartościami konstytucyjnymi. W literaturze zwraca się uwagę, że wykładnia ta nie może jednak prowadzić do podważenia jednoznacznego rezultatu wykładni językowej30.

Problematyka orzecznictwa interpretacyjnego Trybunału Konstytucyjnego była przedmiotem licznych dyskusji i kontrowersji w doktrynie i orzecznictwie. PrzeWyrok TK z 11 grudnia 2011 r., sygn. SK 16/00, OTK 2001, nr 8, poz. 257.

30 M. Florczak-Wątor, Orzeczenia Trybunału…, op. cit., s. 94-95; J. Trzciński, Orzeczenia interpretacyjne Trybunału Konstytucyjnego, Państwo i Prawo 2002, nr 1, s. 10; M. Granat, Prawo konstytucyjne w pytaniach i odpowiedziach, Warszawa 2014, s. 338.

29

WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 55

55

2016-03-08 09:29:22

ciwnicy wyroków interpretacyjnych wskazywali m.in. na brak podstawy prawnej ich wydawania oraz zwracali uwagę, że TK nie może w sposób wiążący ustalać w sentencjach swoich orzeczeń zgodnego z konstytucją rozumienia badanych przepisów prawa, bowiem w świetle konstytucji z 1997 r. utracił on kompetencję do ustalania powszechnie obowiązującej wykładni ustaw. W orzecznictwie sądowym wskazywano, że wydawanie przez TK wyroków interpretacyjnych ze skutkiem powszechnie obowiązującym nie harmonizuje z uprawnieniem sądów do samodzielnego dokonywania wykładni prawa w toku jego stosowania w konkretnych sprawach i jest niewątpliwym ograniczeniem niezawisłości sędziowskiej31.

Zdecydowana większość przedstawicieli doktryny opowiada się jednak za orzecznictwem interpretacyjnym. Należy podzielić pogląd, iż wszelkie próby A. Józefowicz, Orzeczenia interpretacyjne Trybunału Konstytucyjnego, Państwo i Prawo 1999, nr 11, s. 30-32; M. Haczkowska, Glosa do wyroku TK z 4 XII 2001 r., SK 18/00, Państwo i Prawo 2002, nr 8, s. 101; M. Jaśkowska, Skutki orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego dla procesu stosowania prawa wobec zasady bezpośredniego stosowania konstytucji, [w:] Instytucje współczesnego prawa administracyjnego. Księga Jubileuszowa Profesora zw. dra hab. Józefa Filipka, Kraków 2001, s. 281-282; K. Pietrzykowski, O tak zwanych „interpretacyjnych” wyrokach Trybunału Konstytucyjnego, Przegląd Sądowy 2004, nr 3, s. 26-29; J. Mikołajewicz, Orzeczenia zakresowe i interpretacyjne Trybunału Konstytucyjnego jako przejaw kryzysu legitymizacji legalnej, [w:] Normalność i kryzys. Jedność czy różnorodność. Refleksje filozoficzno-prawne i ekonomiczno-społeczne w ujęciu aksjologicznym, pod red. J. Oniszczuka, Warszawa 2010, s. 233-238.

31

56

odmówienia TK prawa wydawania wyroków interpretacyjnych są wyrazem niezrozumienia jego konstytucyjnej pozycji jako organu kontroli zgodności prawa z konstytucją. Uprawnienie TK do wydawania wyroków interpretacyjnych znajduje swoje źródło, tak jak w przypadku pozostałych rodzajów orzeczeń, w art. 2 konstytucji i w zasadzie demokratycznego państwa prawnego. Podstawa prawna tego orzecznictwa mieści się w art. 188 w związku z art. 190 konstytucji32. Interpretacja przepisów prawnych jest nieodłącznym elementem kontroli konstytucyjności prawa. TK orzeka bowiem nie tyle o konstytucyjności przepisów, ile o konstytucyjności norm prawnych, które w konkretnych przepisach są zawarte. Jeżeli TK ustali dwa rozumienia przepisu, zgodne jak i niezgodne z konstytucją, to powinno to znaleźć wyraz w sentencji orzeczenia. Brak sprecyzowania bowiem, w jakim rozumieniu przepis jest zgodny z konstytucją, stwarzałby fałszywe przekonanie, że w każdym rozumieniu przepis spełnia wymagania wzorca konstytucyjnego33. Nie można również zgodzić się ze stanowiskiem, że wyroki interpretacyjne ograniczają niezawisłość sędziowską. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 8 maja 2000 r. słusznie zauważył, iż trudno wskazać racje, dla których wiążące dla sądu byłoby rozstrzygniecie TK najdalej idące, czyM. Tulej, op. cit., s. 136, 141; J. Trzciński, op. cit., s. 10-11, 14; D. Czoik, Kompetencje Trybunału Konstytucyjnego do wydawania orzeczeń interpretacyjnych, Jurysta 2003, nr 12, s. 27-28.

33 M. Florczak-Wątor, Orzeczenia Trybunału…, op. cit., s. 102.

32

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 56

2016-03-08 09:29:22

li uznające określony przepis prawny za niezgodny z konstytucją, a tym samym uniemożliwiające sądowi stosowanie tego przepisu, a nie byłoby wiążące rozstrzygnięcie mniej radykalne – afirmujące moc obowiązującą przepisu przy zastrzeżeniu określonego jego rozumienia34.

Wyroki aplikacyjne występują w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego dopiero od kilkunastu lat35. W literaturze pod pojęciem „wyroku aplikacyjnego” rozumie się orzeczenie, które w sentencji stwierdza niekonstytucyjność przepisu prawnego i jednocześnie rozstrzyga o skutkach prawnych tego wyroku względem stanów faktycznych zaistniałych przed dniem jego ogłoszenia. Zamieszczenie takiego rozstrzygnięcia w sentencji wyroku aplikacyjnego sprawia, że ma ono moc powszechnie obowiązującą i tym samym jest wiążące dla organów stosujących prawo (art. 190 ust. 1 konstytucji).

Wyroki aplikacyjne zawierają rozstrzygnięcie polegające bądź na wyłączeniu pewnych skutków prawnych, które są następstwem orzeczenia o niekonstytucyjności (np. wyłączeniu możliwości uzyskania zwrotu świadczenia, podatku lub opłaty uiszczonej na podstawie niekonstytucyjnego przepisu36), bądź na ograniczeniu takich skutków (np. ograniczenie Wyrok TK z 8 maja 2000 r., sygn. SK 22/99, OTK 2000, nr 4, poz. 107.

35 Po raz pierwszy pojęciem „wyrok aplikacyjny” posłużył się K. Jaśkowski w 2004 r., [w:] Kompetencji nie można domniemywać, Rzeczpospolita z dnia 2 października 2004 r.

36 Np. wyrok TK z 9 września 2004 r., sygn.

K 2/03, OTK-A 2004, nr 8, poz. 83.

34

odszkodowania tylko do pewnych szkód powstałych po wejściu w życie konstytucji z 1997 r.37), bądź w końcu na rozszerzeniu pewnych skutków (np. umożliwienie skarżącemu wzruszenia orzeczenia w okresie odroczenia38)39.

Dopuszczalność wydawania przez Trybunał Konstytucyjny wyroków aplikacyjnych budzi niekiedy w doktrynie wątpliwości. Podnoszone są zarzuty, że rozstrzygnięcia te nie posiadają swojej podstawy prawnej i pod adresem prawodawcy zgłaszane są postulaty de lege ferenda przyznania TK wyraźnej kompetencji w tym zakresie40. Pomimo tych zastrzeżeń należy jednak uznać, że kompetencje do wydawania wyroków aplikacyjnych można odnaleźć w już obowiązujących przepisach tj. w art. 107 ustawy o TK41 a przede wszystkim w art.

190 ust. 3 konstytucji, który mówi o innym terminie utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. Z przepisu tego wyprowadza się wniosek, że skoro Trybunał Konstytucyjny może ustalić inny termin, wybiegający do przodu z utratą mocy przez przepis, to w drodze analogii jest tym bardziej władny określić zaNp. wyrok TK z 23 września 2003 r., sygn.

K 20/02, OTK-A 2003, nr 7, poz. 76.

38 Np. wyrok TK z 18 maja 2004 r., sygn. SK 38/03, OTK-A 2004, nr 5, poz. 45.

39 M. Florczak-Wątor, Orzeczenia Trybunału…, op. cit., s. 112, 114-115; M. Granat, op. cit., s. 339.

40 K. Jaśkowski, op. cit.; M. Florczak-Wątor, Orzeczenia Trybunału…, op. cit., s. 113,116.

41 W piśmiennictwie wskazywano wcześniej na art. 74 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, Dz.U. nr 102, poz. 643 ze zm.

37

WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 57

57

2016-03-08 09:29:22

kres wstecznego zasięgu skutków swego orzeczenia. W tym sensie ten „inny termin” to określenie zarówno o charakterze przyszłym, jak i przeszłym42. Stanowisko to podziela również TK w swoim orzecznictwie43.

Określenie przez Trybunał Konstytucyjny granic czasowych wstecznego zasięgu skutków swego orzeczenia związane jest z koniecznością rozważenia różnych, nieraz kolidujących ze sobą wartości konstytucyjnych. TK, tak jak każdy inny organ państwowy, jest odpowiedzialny za skutki swoich orzeczeń, zwłaszcza jeżeli skutkiem takim ma być ingerencja w ukształtowane już stosunki prawne wymagające szczególnej ochrony44.

Wyroki zakresowe są to orzeczenia, w sentencji których TK stwierdza zgodność albo niezgodność z konstytucją przepisu prawnego w określonym (podmiotowym, czasowym lub przedmiotowym) zakresie jego zastosowania45. W przypadku wyroków zakresowych mamy do czynienia z przypisaniem atrybutu konstytucyjności lub niekonstytucyjności nie całej jednostce redakcyjnej tekstu prawnego, lecz jej określonemu fragmentowi, a dokładnie pewnej normie prawnej, którą można w całości lub w części dekodować z określonego przepisu prawnego. Nale-

ży bowiem pamiętać, że przepisy prawne zazwyczaj wysławiają nie jedną normę prawną, a wiele, czy częściej elementy nie jednej normy, a wielu46.

Wyroki zakresowe, podobnie jak inne rodzaje wyroków TK, mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne (art. 190 ust. 1 konstytucji). Mogą mieć charakter pozytywny („w zakresie, w jakim dotyczy” lub „w zakresie, w jakim odnosi się do”), jak i negatywny („w zakresie, w jakim pomija” lub „w zakresie, w jakim nie uwzględnia”)47.

Odmianą wyroków zakresowych są tzw. wyroki częściowe. TK, stosując ten sposób orzekania, podkreśla konstytucyjność lub niekonstytucyjność pewnej części przepisu prawnego, przyjmując w sentencji formułę rozstrzygnięcia: „przepis (…) w części (…) jest zgodny/niezgodny z konstytucją”48. Jednocześnie w literaturze zwraca się uwagę, iż w kwestii stosowania sformułowań „w zakresie” oraz „w części” TK nie jest do końca konsekwentny i niekiedy w sposób zamienny używa tych określeń w sentencjach orzeczeń49.

Wyroki zakresowe rozstrzygają o konstytucyjności badanego przepisu prawnego w jednym z trzech zakresów jego J. Mikołajewicz, op. cit., s. 232.

M. Tulej, op. cit., s. 98.

48 Np. wyrok TK z 12 maja 2008 r., sygn. SK 43/05, OTK-A 2008, nr 4, poz. 57; wyrok TK z 25 lutego 2014 r., sygn. SK 65/12, OTK-A 2014, nr 2, poz. 14.

49 A. Kustra, Wyroki zakresowe Trybunału Konstytucyjnego, Przegląd Sejmowy 2011, nr 4, s. 57-58; M. Tulej, op. cit., s. 100; M. Florczak-Wątor, Orzeczenia Trybunału…, op. cit., s. 104.

46 47

M. Tulej, op. cit., s. 95.

Wyrok TK z 27 kwietnia 2004 r., sygn. K 24/03, OTK-A 2004, nr 4, poz. 33.

44 M. Florczak-Wątor, Orzeczenia Trybunału…, op. cit., s. 113; wyrok TK z 27 kwietnia 2004 r., sygn. K 24/03, OTK-A 2004, nr 4, poz. 33.

45 M. Florczak-Wątor, Orzeczenia Trybunału…, op. cit., s. 103.

42 43

58

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 58

2016-03-08 09:29:22

zastosowania. Pierwszy rodzaj wyroków zakresowych rozstrzyga o konstytucyjności przepisu w stosunku do określonego zakresu czasowego jego obowiązywania.

W tego rodzaju wyrokach niekonstytucyjność odnoszona jest do pewnego wycinka czasowego, co do którego w sposób niezgodny z konstytucją obowiązuje nakaz lub zakaz stosowania przepisu50. Wyroki w zakresie czasowym najczęściej dotyczą sytuacji naruszających zasadę niedziałania prawa wstecz (lex retro non agit), przypadków nieprzestrzegania okresu dostosowawczego, tj. vacatio legis51, lub też zaniechania wprowadzenia takiego okresu przez prawodawcę52. Drugi rodzaj wyroków zakresowych to wyroki rozstrzygające konstytucyjność przepisu w stosunku do określonej grupy podmiotów, której ten przepis dotyczy. Krąg adresatów przepisu prawnego może być wyznaczony bądź w drodze pozytywnej regulacji prawnej (poprzez wskazanie grupy adresatów, której przepis dotyczy)53, bądź w drodze regulacji negatywnej (poprzez wskazanie grupy adresatów wyłączonych z zakresu zastosowania danego przepisu)54, bądź w drodze tzw. pominięcia prawodawczego (gdy mamy do czynienia z nieuwzględnieniem w regulacji prawnej określonej gru-

py adresatów)55. Trzeci, najczęściej występujący w orzecznictwie, rodzaj wyroku zakresowego rozstrzyga konstytucyjność w odniesieniu do zakresu przedmiotowego badanego przepisu prawnego. Pod pojęciem „zakresu przedmiotowego przepisu” należy rozumieć jego treść, sens, meritum – to, co jest przedmiotem jego regulacji56. Przedmiot ten może być określony zarówno w sposób pozytywny, jak i negatywny57.

Dopuszczalność wydawania wyroków zakresowych nie budzi większych kontrowersji. Przemawia za nimi argumentum a maiori ad minus. Jeżeli bowiem TK może orzec o zgodności lub niezgodności z konstytucją całego przepisu, to tym bardziej może orzec o zgodności lub niezgodności z konstytucją przepisu w określonej części bądź w określonym zakresie (zwłaszcza jeżeli pozostała część, zakres nie budzi wątpliwości pod względem konstytucyjności)58. Za wyrokami zakresowymi przemawia również zasada powściągliwości sędziowskiej. W myśl tej zasady TK nie powinien pozbawiać mocy obowiązującej przepisu, który tylko w pewnym zakresie i w pewnej części jest niekonstytucyjny59.

Np. wyrok TK z 30 września 2002 r., sygn.

K 41/01, OTK-A 2002, nr 5, poz. 61.

56 Np. wyrok TK z 3 czerwca 2002 r., sygn.

K 26/01, OTK-A 2002, nr 4, poz. 40; wyrok TK z 18 grudnia 2014 r., sygn. K 50/13, OTK-A 2014, nr 11, poz. 121.

57 M. Florczak-Wątor, Orzeczenia Trybunału…, op. cit., s. 108-109.

58 K. Pietrzykowski, op. cit., s. 16-17.

59 W tym przypadku TK powinien ograniczyć się do pozbawienia wyrokiem zakresowym mocy 55

M. Florczak-Wątor, Orzeczenia Trybunału…, op. cit., s. 107-108.

51 Np. orzeczenie TK z 28 grudnia 1995 r., sygn.

K 28/95, OTK 1995, nr 3, poz. 21.

52 M. Tulej, op. cit., s. 98.

53 Np. wyrok TK z 21 stycznia 2014 r., P 26/12, OTK-A 2014, nr 1, poz. 3.

54 Np. orzeczenie TK z 23 października 1995 r., sygn. K 4/95, OTK 1995, nr 2, poz. 11.

50

WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 59

59

2016-03-08 09:29:22

Wyroki zakresowe mają również słabe strony. Rozszczepianie regulacji prawnej w drodze orzeczenia niekonstytucyjności, na część zgodną i niezgodną z konstytucją, podważa jej konstrukcję całościową i może jej nadać taki kształt, który jest nieadekwatny do intencji prawodawcy. Ponadto wydanie wyroku zakresowego orzekającego niekonstytucyjność przepisu prawnego w pewnym zakresie jego zastosowania, nie powoduje przeredagowania tekstu przepisu o tę niekonstytucyjną treść. Pozostaje ona w literalnym brzmieniu przepisu, nie jest wyróżniona w żaden sposób, co może rodzić niepewność co do faktycznej treści prawa. Praktyka sądowa potwierdza te słabe strony wyroków zakresowych, bowiem niekiedy są trudności z respektowaniem ich w orzecznictwie sądowym60.

Wyroki z klauzulą odraczającą to orzeczenia, które w sentencji stwierdzają niekonstytucyjność badanego aktu normatywnego (przepisu prawnego) i jednocześnie ustalają termin utraty jego mocy obowiązującej na inny dzień niż dzień ogłoszenia takiego wyroku. Termin ten nie może przekroczyć 18 miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny – 12 miesięcy. W przypadku orzeczeń, które wiążą się z nakładami finansowymi nieprzewidzianymi w ustawie budżetowej, Trybunał Konstytucyjny powinien zaobowiązującej przepisu prawnego tylko w tym zakresie (w tej części), w którym jest niekonstytucyjny, a nie w całości.

60 M. Florczak-Wątor, Orzeczenia Trybunału…, op. cit., s. 111; M. Tulej, op. cit., s. 102; postanowienie SN z 6 maja 2003 r., sygn. I CO 7/03, OSNC 2004, nr 1, poz. 14.

60

poznać się z opinią Rady Ministrów przed określeniem terminu utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego (art. 190 ust. 3 konstytucji)61.

Wydawanie wyroków z klauzulą odraczającą jest nową kompetencją Trybunału Konstytucyjnego, nieznaną pod rządami poprzednio obowiązujących przepisów konstytucyjnych. Instytucja ta została recypowana z austriackiego systemu prawnego62. Wydanie przez Trybunał Konstytucyjny wyroku z klauzulą odraczającą oznacza przyzwolenie tego organu na dalsze obowiązywanie niekonstytucyjnego przepisu. Uzasadnieniem dla takiego rozwiązania jest wzgląd na pewne wartości konstytucyjne, które w konkretnym przypadku przedkładane są ponad wartość, jaką samą w sobie jest spójność i niesprzeczność systemu prawa63. Zdaniem M. Safjana „próżnia prawna wytworzona w wyniku natychmiastowej eliminacji przepisu mogłaby niekiedy spowodować więcej szkód niż te płynące z przesunięcia terminu wejścia w życie wyroku”64.

Przesłanki pozwalające na postanowienie, że utrata mocy obowiązującej aktu normatywnego nastąpić ma po dniu ogłoszenia orzeczenia stwierdzającego nieM. Florczak-Wątor, Orzeczenia Trybunału…, op. cit., s. 117; L. Garlicki, Trybunał Konstytucyjny a sądownictwo, Przegląd Sądowy 1998, nr 1, s. 16.

62 Z. Czeszejko-Sochacki, Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego: pojęcie, klasyfikacja i skutki prawne, Państwo i Prawo 2000, nr 12, s. 28.

63 M. Florczak-Wątor, Orzeczenia Trybunału…, op. cit., s. 118.

64 M. Safjan, Przeszłość, teraźniejszość, przyszłość, Rzeczpospolita z dnia 26 sierpnia 2002 r.

61

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 60

2016-03-08 09:29:22

zgodność z konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą, nie zostały ustawowo określone i każdorazowo podlegają rozważeniu i ocenie Trybunału Konstytucyjnego65. Decyzja TK w tym zakresie powinna być jednak zawsze w sposób przekonywujący uzasadniona w części motywacyjnej wyroku. Najczęściej celowość wydawania wyroków z klauzulą odraczającą uzasadniana jest przez Trybunał dążeniem do uniknięcia powstania luki w systemie obowiązującego prawa66. Jednocześnie M. Florczak-Wątor zwraca uwagę, że luka w prawie jest „naturalną” konsekwencją niemal każdego negatywnego wyroku TK. W tej sytuacji dopiero możliwość powstania w wyniku tejże luki negatywnych skutków, zagrażających konkretnym interesom jednostkowym lub publicznym, powinna uzasadniać zastosowanie klauzuli odraczającej. Drugim najczęstszym powodem wydawania wyroków odsuwających w czasie utratę mocy obowiązującej niekonstytucyjnych przepisów jest konieczność pozostawienia ustawodawcy czasu na przygotowanie i wprowadzenie w życie regulacji ustawowej, zastępującej tę, która została uznana za niezgodną ze standardami konstytucyjnymi67. W literaturze podkreśla się, że tzw. argumentowi legislacyjnemu można nadaWyrok TK z 19 maja 1998 r., sygn. U 5/97, OTK 1998, nr 4, poz. 46.

66 Np. wyrok TK z 9 listopada 1999 r., sygn.

K 28/98, OTK 1999, nr 7, poz. 156; wyrok TK z 29 czerwca 2004 r., sygn. P 20/02, OTK-A 2004, nr 6, poz. 61.

67 Np. wyrok TK z 14 grudnia 1999 r., sygn.

K 10/99, OTK 1999, nr 7, poz. 162.

65

wać jedynie wtórny charakter, wykorzystując go tylko do uzasadnienia długości terminu odroczenia, a nie samej decyzji o jego zastosowaniu. Trzecim argumentem, który jest przytaczany w wyrokach z klauzulą odraczającą, jest argument finansowy68.

Chociaż jest o nim mowa w art. 190 ust.

3 konstytucji, to w praktyce jest on jednak podnoszony stosunkowo rzadko69.

Pomimo tego, że kompetencja do wydawania wyroków z klauzulą odraczającą została przyznana TK w samej konstytucji, to budzi pewne kontrowersje70. Jej zasadność jest poddawana w wątpliwość przez niektórych przedstawicieli doktryny. Na przykład B. Ziemianin dopatruje się w tej instytucji przypisania TK kompetencji prawotwórczej, która powinna przysługiwać wyłącznie organom prawotwórczym, a nie sądowi konstytucyjnemu. Proponuje nowelizację art. 190 ust.

3 konstytucji i pozostawienie prawa odraczania utraty mocy obowiązującej aktu prawnego najwyżej do takich aktów, które mają na celu ochronę wartości szczególnych np. obronę państwa, przeciwdziałanie klęskom żywiołowym czy ratowanie życia. Jego zdaniem do czasu nowelizacji TK powinien zrezygnować z tej instytucji i nie legalizować w ten sposób, choćby tylko na okres przejściowy, wadliwej działalności organów prawotwórczych państwa71. W literaturze zwraca się uwagę, Np. wyrok TK z 15 października 2001 r., sygn.

K 12/01, OTK 2001, nr 7, poz. 213.

69 M. Florczak-Wątor, Orzeczenia Trybunału…, op. cit., s. 118-122.

70 M. Tulej, op. cit., s. 93.

71 B. Ziemianin, Pomieszanie kompetencji, Rzecz68

WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 61

61

2016-03-08 09:29:22

że badając skutki prawne wywołane przez wyroki z klauzulą odraczającą lub skutki mogące wystąpić, gdyby takie orzeczenia nie zostały wydane, występują wyraźne argumenty na odparcie takich zarzutów.

Należy bowiem pamiętać, że Trybunał Konstytucyjny realizuje zadania strażnika konstytucyjności. Przed podjęciem decyzji o odroczeniu terminu utraty mocy aktu normatywnego, musi wyważyć najkorzystniejszą konstytucyjnie decyzję dla obywateli i państwa72. Natychmiastowa derogacja niekonstytucyjnego przepisu z systemu prawnego może niekiedy wywołać więcej szkód, aniżeli utrzymanie go, zwłaszcza tymczasowo, w mocy. Natychmiastowe usunięcie niekonstytucyjnego przepisu może wprowadzić stan co najmniej równie niekonstytucyjny jak ten, w którym obowiązywał ów wadliwy przepis. Wyrok z klauzulą odraczającą kreuje stan „tolerowanej niekonstytucyjności”, ale nie ulega wątpliwości, że stan ten ma charakter przejściowy73.

Analiza orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w ostatnich latach pozwala zauważyć pewne tendencje w rodzajach pospolita z dnia 9 stycznia 2003 r.

72 M. Tulej, op. cit., s. 93-94.

73 M. Florczak-Wątor, Orzeczenia Trybunału…, op. cit., s. 125.

62

wydawanych przez ten organ wyroków.

Przede wszystkim, na tle ogólnej liczby orzeczeń w przedmiocie konstytucyjności prawa, zdecydowanie rośnie liczba wyroków zakresowych, stopniowo osiągając poziom najliczniejszych do tej pory wyroków o tzw. prostych skutkach prawnych.

Jedocześnie następuje stopniowe odejście od formuły wyroków interpretacyjnych.

Ich wydawanie ma charakter jedynie incydentalny. Wyroki prewencyjne i aplikacyjne są w dalszym ciągu rzadko wykorzystywanym w praktyce narzędziem.

Systematycznie rośnie za to liczba wyroków z klauzulą odraczającą. Tendencje te są przejawem ewolucji orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, które dostosowuje się do rzeczywistości prawnej podlegającej ciągłym zmianom i rozwojowi74.

Tomasz Woś Radca prawy

Orzeczenia TK kończące postępowanie na etapie rozpoznania merytorycznego w latach 1986-2015, www.trybunal.gov.pl/sprawy-w-trybunale/statystyka. Dostęp: 15 luty 2016 r.; Rodzaje rozstrzygnięć zawartych w wyrokach Trybunału Konstytucyjnego w latach 1998-2014, www. trybunal.gov.pl/sprawy-w-trybunale/statystyka/dane szczegółowe z lat 1998-2014. Dostęp: 15 luty 2016 r.; M. Tulej, op. cit., s. 93, 97, 103, 146; M. Florczak-Wątor, Orzeczenia Trybunału…, op. cit., s. 101, 106, 114, 123-124.

74

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 62

2016-03-08 09:29:22

Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego 1. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2016 r., III CZP 106/15 Teza: Wierzyciel, który w postępowaniu sądowym otrzymał upoważnienie do wykonania czynności na koszt dłużnika (art. 480 § 1 k.c.), może – na podstawie art. 1049 § 1 zd. drugie k.p.c. – żądać przyznania mu przez sąd sumy potrzebnej do wykonania tej czynności.

2. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2016 r., III CZP 111/15 Teza: Dopuszczalna jest skarga do sądu od wyroku Krajowej Izby Odwoławczej dotycząca zarzutów oddalonych w uzasadnieniu tego orzeczenia, a nierozstrzygniętych w sentencji.

3. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2016 r., III UZP 15/15 Teza: Przepis art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa nie ma zastosowania do ubezpieczonego, który w okresie orzeczonej niezdolności do pracy uzyskał zaświadczenie właściwego lekarza o odzyskaniu zdolności do pracy i w związku z tym zaświadczeniem podjął pracę zarobkową, o czym zawiadomiono organ rentowy.

4. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2016 r., III CZP 99/15 Teza: ​Po uznaniu przez sąd bezskuteczności czynności prawnej dłużnika z osobą trzecią z powodu pokrzywdzenia wierzyciela, termin do wystąpienia z żądaniem uznania bezskuteczności czynności rozporządzającej korzyścią między osobą trzecią a osobą czwartą (art. 534 k.c.) liczy się od daty jej dokonania.

5. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 2015 r., III CZP 91/15 Teza: ​Zarząd nie może działać za spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w postępowaniu o udzielenie zabezpieczenia, którego przedmiotem jest roszczenie osoby odwołanej z zarządu o uchylenie lub stwierdzenie nieważności uchwał zgromadzenia wspólników o zmianach w składzie zarządu.

W takim przypadku ma zastosowanie art. 253 § 2 k.s.h.

6. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2015 r., III CZP 90/15 Teza: ​Wynagrodzenie radcy prawnego ustanowionego z urzędu, zasądzone od strony przeciwnej na rzecz strony reprezentowanej przez tego radcę, podlega podwyższeniu o należny podatek od towarów i usług.

WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 63

63

2016-03-08 09:29:22

7. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2015 r., III CZP 81/15 Teza: Sąd rejonowy, który odrzuca zażalenie na postanowienie tego sądu, wydane na podstawie art. 398[23] § 1 k.p.c., orzeka jako sąd drugiej instancji.

8. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2015 r., III CZP 93/15 Teza: ​Dopuszczalne jest odstąpienie od umowy wzajemnej ze względu na zwłokę ze spełnieniem części świadczenia podzielnego także wtedy, gdy świadczenie jednej ze stron jest niepodzielne (art. 491 § 1 k.c.).

9. Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2015 r., III CZP 76/15 Teza: Wybudowanie na cudzej nieruchomości urządzeń przesyłowych przez korzystające z nich przedsiębiorstwo po uzyskaniu decyzji wydawanych w procesie budowlanym nie rozstrzyga o możliwości zakwalifikowania posiadania nieruchomości, na której te urządzenia zostały posadowione, jako wykonywanego w dobrej wierze.

64

10. Uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2015 r., III CZP 17/15 Tezy: ​1. Prawomocność materialna wyroku uznającego postanowienie wzorca umowy za niedozwolone wyłącza powództwo o uznanie za niedozwolone postanowienia tej samej treści normatywnej, stosowanego przez przedsiębiorcę pozwanego w sprawie, w której wydano ten wyrok (art. 365 i 366 k.p.c.).

2. Prawomocność materialna wyroku uznającego postanowienie wzorca umowy za niedozwolone – także po wpisaniu tego postanowienia do rejestru (art.

479[45] § 2 k.p.c.) – nie wyłącza powództwa o uznanie za niedozwolone postanowienia tej samej treści normatywnej, stosowanego przez przedsiębiorcę niebędącego pozwanym w sprawie, w której wydano ten wyrok (art. 365 i 366 w związku z art. 479[43] k.p.c.).

Paweł Witkowski Radca prawny

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 64

2016-03-08 09:29:22

Przegląd orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego SPRAWY PODATKOWE 1. Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z 12.10.2015 r., sygn. akt I FPS 1/14 Teza: W stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2010 r. do 31 marca 2011 r., w stosunku do podmiotów z państw trzecich, nieposiadających na terytorium kraju rezydencji podatkowej (siedziby, stałego miejsca zamieszkania, stałego miejsca prowadzenia działalności – a w przypadku ich braku – zwykłego miejsca prowadzenia działalności lub miejsca zwykłego pobytu), którzy nadal pozostawali zarejestrowani w kraju dla potrzeb podatku od towarów i usług, realizacja zasady neutralności, przez umożliwienie tym podmiotom odzyskania podatku zapłaconego w cenie zakupów dokonanych na terenie kraju, odbywała się na zasadach wynikających z art.

89 ust. 1 pkt 3, ust. 1a – 1g ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535, ze zm.) oraz z przepisów rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 24 grudnia 2009 r., w sprawie zwrotu podatku od towarów i usług niektórym podmiotom (Dz. U. Nr 224, poz. 1801, ze zm.).

2. Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26.10.2015 r., sygn. akt I FPS 3/15

Teza: W stanie prawnym obowiązującym do 31 grudnia 2012 r. przepisy art.

89a oraz art. 89b ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r., Nr 177 poz. 1054 ze zm.) uniemożliwiały dokonanie korekty z tytułu nieściągalnej wierzytelności, o której mowa w tych przepisach, w sytuacji, gdy dłużnik w czasie dokonywania korekty był w trakcie postępowania upadłościowego.

3. Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26.10.2015 r., sygn. akt I FPS 2/15 Teza: Artykuł 54 § 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja Podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.) należy tak rozumieć, że w razie uchylenia decyzji i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania termin trzymiesięczny, o którym mowa w art. 54 § 1 pkt 7 Ordynacji podatkowej należy liczyć – sumując czasookresy trwania postępowania przed organem pierwszej instancji – od dnia wszczęcia postępowania podatkowego do dnia doręczenia ponownej decyzji organu pierwszej instancji.

4. Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26.10.2015 r., sygn. akt I FPS 4/15 Teza: W świetle art. 15 ust. 1 oraz art.

86 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r.

WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 65

65

2016-03-08 09:29:22

o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r., nr 177, poz. 1054 ze zm.) gmina ma prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur zakupowych związanych z realizacją inwestycji, które zostały następnie przekazane do gminnego zakładu budżetowego, który realizuje powierzone mu zadania własne tej gminy, jeżeli te inwestycje są wykorzystywane do sprzedaży opodatkowanej podatkiem od towarów i usług.

5. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 3.11.2015 r., sygn. akt II FSK 1861/13 Teza: Faktura korygująca przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej, o których mowa w art. 12 ust. 3 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r., Nr 74, poz. 397 ze zm.) oraz faktura korygująca koszty uzyskania przychodów, inne niż bezpośrednio związane z przychodami, wskazane w art. 15 ust.

4d wymienionej ustawy, zmienia rozliczenia przychodów i kosztów w odniesieniu do okresu, w którym korygowana faktura (pierwotna) wprowadzona została do samoobliczenia podatku.

6. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 4.11.

2015 r., sygn. akt I SA/Wr 900/15 Teza: W sytuacji złożenia przez podatnika wniosku o wypłatę oprocentowania na podstawie art. 75 § 1 Ordynacji podatkowej w zw. z art. 72 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej, będącego w bezpośrednim związku z pobraniem przez płatnika podatku z na66

ruszeniem prawa wspólnotowego (unijnego), podatnikowi będzie przysługiwało oprocentowanie od dnia powstania nadpłaty czyli z dniem pobrania przez płatnika podatku nienależnego lub w wysokości większej od należnej. W sytuacji tej organ podatkowy wydając decyzję o stwierdzeniu nadpłaty, zobowiązany jest zatem nie tylko do zwrotu podatku na podstawie art. 77 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej, lecz również do zwrotu stosownego oprocentowania na podstawie art. 78 § 3 pkt 1 Ordynacji podatkowej.

7. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 4.11.2015 r., sygn. akt II FSK 2396/13 Teza: Materialno-prawną podstawą rozpatrzenia wniosku o udzielenie ulg w spłacie zobowiązań podatkowych, które stanowią pomoc de minimis dla podatnika prowadzącego działalność gospodarczą, jest art. 67b § 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.). Norma zawarta w art. 67a znajduje w tym przypadku zastosowanie jedynie w zakresie przewidzianych w tym przepisie rodzajów ulg w spłacie zobowiązań podatkowych.

8. Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z 16.11.2015 r., sygn. akt I FPS 6/15 Teza: Przekazanie nieruchomości wspólnikowi w zamian za nabycie przez spółkę jego udziałów w celu ich umorzenia podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zgodnie z art. 5 ust.

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 66

2016-03-08 09:29:22

1 pkt 1 w związku z art. 7 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług ( Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz.

1054 ze zm).

9. Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 19.11.2015 r., sygn. akt II FZ 910/15 Tezy: 1. Pełnomocnik z urzędu ustanowiony w ramach przyznanego stronie prawa pomocy otrzymuje wynagrodzenie, o którym mowa w art. 250 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.; w skrócie: p.p.s.a.), w związku z faktycznym udzieleniem pomocy prawnej.

2. W przypadku, gdy pomoc prawna udzielona z urzędu polega na sporządzeniu dla strony opinii o braku podstaw do wniesienia skargi kasacyjnej, stosownie do § 18 ust. 1 pkt 2 lit b/ rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu poprzez błędną wykładnię przepisów (Dz. U. z 2013 r. poz. 461 ze zm.) pełnomocnik powinien wykazać, że opinia została sporządzona i przekazana stronie.

10. Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z 14.12.2015 r., sygn. akt II FPS 4/15 Teza: W przypadku jednorazowego zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatków (kosztów) poniesionych w celu

osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, które następnie zostały zrefundowane ze środków stanowiących dochody (przychody) zwolnione z podatku dochodowego na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 47 i pkt 52 u.p.d.o.p., podatnik – stosownie do art. 16 ust. 1 pkt 58 u.p.d.o.p. – zobowiązany jest do zmniejszenia zrefundowanych kosztów uzyskania przychodów w miesiącu otrzymania dofinansowania.

11. Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z 1.2.2016 r., sygn. akt II FPS 5/15 Teza: W świetle art. 7 ust. 2 i art. 15 ust. 1 oraz art. 16 ust. 1 pkt 40 i art. 15 ust. 4g ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2011 r., Nr 74, poz. 397 ze zm.) wypłacane pracownikom nagrody i premie z dochodu po opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych mogą stanowić koszty uzyskania przychodów w tym podatku w miesiącu ich wypłaty.

12. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 8.12.2015 r., sygn. akt II FSK 27/14 Teza: Odmowa wpisu zastawu skarbowego, o którym stanowi art. 41 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) stanowi czynności z zakresu administracji publicznej dotyczącą uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa, którą można zaskarżyć do sądu administracyjnego na podstawie art. 3 § 2 pkt WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 67

67

2016-03-08 09:29:22

4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnemu (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.).

13. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 16.12.2015 r., sygn. akt I FSK 1103/14 Tezy: 1. Każde naruszenie przepisów procesowych dotyczących doręczenia zastępczego, określonego w art. 150 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r., Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm., dalej O.p.), w tym również dokonanie powtórnego zawiadomienia przed upływem terminu przewidzianego w art. 150 § 1a in fine O.p., należy kwalifikować jako uchybienie mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy w rozumieniu art. 145 § 1 pkt 1 lit. c/ ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.).

2. Wydana w toku postępowania podatkowego decyzja o zabezpieczeniu wykonania zobowiązań podatkowych (art. 33 § 2 O.p. w zw. z art. 33 § 1 O.p.) powinna zostać doręczona pełnomocnikowi strony, ustanowionemu w postępowaniu wymiarowym, a nie bezpośrednio stronie, chyba że z treści pełnomocnictwa wynikają ograniczenia w zakresie reprezentacji (art. 145 § 2 O.p. w zw. z art. 137 § 2 O.p.).

14. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 12.1.2016 r., sygn. akt II FSK 468/15 Tezy: 1. Doręczenie pisma pełnomocnikowi dla doręczeń wyprzedza – zgodnie 68

z art. 145 § 1 w związku z art. 137 § 4 Ordynacji podatkowej i art. 98 k.c. – sposoby doręczenia opisane w art. 151, art. 148 § 2 pkt 1 i art. 150 Ordynacji podatkowej.

2. Brak wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego faktu wygaśnięcia mandatów członków zarządu spółki z o.o. powołanych umową wspólników na te stanowiska na czas nieoznaczony, w związku z zatwierdzeniem przez uchwałę jej wspólników sprawozdania finansowego tej spółki za pierwszy pełny rok obrotowy, przy zaistnieniu innych jeszcze okoliczności związanych z dalszym pełnieniem tych stanowisk przez tych członków zarządu, prowadzić może do ich odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki na zasadach wskazanych w art. 116 § 1 – 4 Ordynacji podatkowej.

3. Skoro w umowie spółki określono mandat członków zarządu jako sprawowany przez czas nieoznaczony i nie wyłączono w niej skutku z art. 202 § 1 k.s.h., to dalsze pełnienie funkcji członka zarządu, w tym także przez skarżącą w opisanych wyżej okolicznościach faktycznych i prawnych, prowadzić może do odpowiedzialności podatkowej, o której mowa w art.

116 § 1 – § 4 Ordynacji podatkowej.

SPRAWY OGÓLNOADMINISTRACYJNE 1. Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z 19.10.2015 r., sygn. akt I OPS 1/15 Teza: Oddanie przed upływem przewidzianego prawem terminu pisma procesowego w sprawie sądowoadministracyjnej w polskiej placówce pocztowej

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 68

2016-03-08 09:29:22

innego operatora niż operator wyznaczony w rozumieniu art. 83 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) w zw. z art. 178 ust. 1 ustawy z dnia 23 listopada 2012 r.

– Prawo pocztowe (Dz. U. z 2012 r., poz. 1529) nie skutkuje zachowaniem terminu w sytuacji, gdy pismo dostarczono sądowi po jego upływie.

2. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 5.11.

2015 r., sygn. akt II SAB/Bk 66/15 Teza: Udzielenie informacji publicznej w trybie wynikającym z ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r., poz. 782 z późn. zm.) jest czynnością materialno-techniczną i dla swej skuteczności nie wymaga formy decyzji administracyjnej (art. 7 ust. 1 pkt 2 i art. 10 tej ustawy).

3. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 6.11.2015 r., sygn. akt II OSK 533/14 Teza: Zgodnie z art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2013 r., poz. 1409 ze zm.) etapowanie zamierzenia budowlanego jest dopuszczalne, jeżeli docelowo przewiduje się budowę więcej niż jednego obiektu.

Nie można na etapy dzielić zamierzenia budowlanego składającego się z jednego obiektu, gdyż w takim przypadku pozwolenie na budowę musi dotyczyć całego zamierzenia budowlanego.

4. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 13.11.2015 r., sygn. akt II OSK 572/14 Teza: Usytuowanie obiektu budowlanego na innej działce, niż było to określone w pozwoleniu na budowę, nie jest istotnym odstąpieniem od zatwierdzonego projektu budowlanego lub innych warunków pozwolenia na budowę, o którym mowa w art. 51 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2013 r., poz. 1409 ze zm.), lecz samowolą budowlaną, do której mają zastosowanie przepisu art. 48 powyższej ustawy.

5. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 18.11.2015 r., sygn. akt II OSK 730/15 Teza: Na podstawie art. 26 ust. 3 pkt 7 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta zakład ubezpieczeń może korzystać z dostępu do dokumentacji medycznej za zgodą pacjenta również po śmierci pacjenta.

6. Postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 30.11.2015 r., sygn. akt II SA/Bk 682/15 Teza: Akt właściwego organu załatwiający skargę obywatelską, tj. skargę wniesioną na podstawie przepisów Działu VIII ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r., poz. 267 z późn. zm.), nie jest aktem z zakresu administracji publicznej, bowiem nie rozstrzyga w sposób władczy o prawach lub obowiązkach WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 69

69

2016-03-08 09:29:22

skarżącego mających podstawę w normie prawa materialnego. Jest on rodzajem aktu informującego, a nie władczego.

SPRAWY GOSPODARCZE 1. Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z 14.12.2015 r., sygn. akt I GSK 1/15 Teza: W rozumieniu art. 13 ust. 1 oraz art. 102 ust. 1-3 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2014 r. poz. 752, z późn. zm.) podatnikiem jest spółka cywilna.

2. Uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17.12.2015 r., sygn. akt II GSK 1/15 Teza: Do zlecenia urzędowi skarbowemu wykonania w trybie art. 195a ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557 ze zm.) postanowienia prokuratora o zabezpieczeniu na majątku, wydanego na podstawie art. 293 § 1 ustawy z dnia 6 czerw-

70

ca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 ze zm.), konieczne jest wydanie przez prokuratora zarządzenia zabezpieczenia, o jakim stanowi art.

155a § 1 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jednolity: Dz. U. z 2012 r., poz. 1015).

3.

Postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 14.12.2015 r., sygn. akt III SA/ Po 1025/15 Teza: Pismo złożone w celu uzupełnienia oświadczenia majątkowego, które zostało podpisane jedynie przez pełnomocnika wnioskodawcy, nie korzysta z domniemania prawdziwości gwarantowanego możliwością pociągnięcia do odpowiedzialności karnej.

Renata Fils Radca prawny Starszy Specjalista Biura Orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego

PRAWNIK Nr 1/38/2016

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 70

2016-03-08 09:29:22

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 71

2016-03-08 09:29:22

Dla Autorów Teksty do publikacji powinny być składane w sekretariacie Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie (ul. Konrada Wallenroda 2E, 20-607 Lublin) lub pocztą elektroniczną (e-mail: biuletyn.prawnik@oirp.lublin.pl).

Materiałów niezamówionych Redakcja nie zwraca i rezerwuje sobie prawo do skracania, poprawiania oraz uzupełniania otrzymanych tekstów, a także dodawania i zmiany tytułów.

Prawnik_biuletyn_marzec'16.indd 72

Druk, łamanie i oprawa: Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej „Gaudium” 20-075 Lublin, ul. Ogrodowa 12 tel. 81 442 19 19, fax 81 442 19 16 e-mail: drukarnia@gaudium.pl www.gaudium.pl Biuletyn jest wydawany przy współpracy finansowej z Wolters Kluwer.

2016-03-08 09:29:22

Karnawałowy Bal Choinkowy dla Dzieci

Spotkanie świąteczne radców prawnych

Spotkanie opłatkowe Klubu Seniora

XIII Mistrzostwa Narciarskie Radców Prawnych Ślubowanie aplikantów radcowskich

Spotkanie opłatkowe aplikantów radcowskich III roku

VII Bal Aplikanta OIRP w Lublinie

fot. M. Nowachowicz

www.kleos.pl

Oprogramowanie dla kancelarii prawnych

Twój sojusznik w codziennych wyzwaniach praktyki prawniczej

Prosta obsługa Intuicyjne narzędzie, które wspiera Twoją codzienną pracę

Pełna kontrola

Dostępność

Bezpieczeństwo

Optymalizuje Umożliwia swobodny funkcjonowanie kancelarii, dostęp do danych gromadząc wszystko, z różnych urządzeń czego potrzebujesz w jednym miejscu

Zapewnia bezpieczeństwo Twoich danych oraz danych Twoich Klientów

www.kleos.pl