Prawnik_15_2008

Spis treści

Prawnik

Wydawca: Okręgowa Izba Radców Prawnych w Lublinie 20-607 Lublin ul. Konrada Wallenroda 2e tel. (081) 532-06-95, fax (081) 534-44-96 e-mail: oirp_lublin@radca.lex.pl www.lu­blin.oirp.lex.pl numer konta: 66 1240 2500 1111 0010 0399 5559 w Banku PeKaO S.A. IV Oddział w Lublinie oraz 51 1050 1953 1000 0023 0708 6344 w ING BANK ŚLĄSKI O/Lublin Redakcja: Redaguje zespół: Arkadiusz Bereza, Anna Fermus, Dariusz Kotlarz-redaktor na­czel­ny tel. kom. 696-066-121, tel. (081) 532-06-95 e-mail: d.kotlarz@neostrada.pl Rada Programowa: Arkadiusz Berezaprzewodniczący, Anna Fermus, Zofia Filipek-Kraczek, Tadeusz Fita, Mariusz Nowachowicz Materiałów nie zamówionych Re­dak­cja nie zwraca i rezerwuje sobie pra­wo do skracania, poprawiania oraz uzu­peł­nia­nia otrzymanych tekstów, a także do­da­wa­nia i zmiany tytułów.

Nr II/15/2008

PRAWNIK Biuletyn Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie Nr II/15 2008

W numerze między innymi: INFORMACJE I KOMUNIKATY Arkadiusz Bereza: List otwarty.......................................2 Uwaga Ankieta................................................................4 Irena Kopiec: Z prac Rzecznika Funduszu Seniora........7 Zbigniew Chmiel: Z posiedzeń Rady.............................8 Ostatni taki egzamin radcowski....................................10 Michał Kozieł: II Zgromadzenie Delegatów Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie VII Kadencji........11

SPORT S. B.: Turniej Lex Cup 2008 i lipcowe spotkanie prawników lubelskich...................................................12

WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ Sławomir Pilipiec: Wizyta w Trybunale Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich w Luksemburgu......................14 Waldemar Laskowski: Odpowiedzialność cywilnoprawna członków zarządu spółdzielni.......................................21

NASZE SPRAWY Arkadiusz Bereza: Świadczenie pomocy prawnej w ramach stosunku pracy przez przedstawicieli adwokatur i stowarzyszeń prawniczych wchodzących w skład CCBE...............................................................25

Druk i łamanie: Drukarnia EMBE Press, Lublin, ul. Tokarska 9A. tel.: (081) 710 17 00, e-mail: katana@mbpress.pl

Dyżury członków Prezydium Rady Dziekan Rady - Arkadiusz Bereza 00 wtorek w godz. 930 - 11 Wicedziekan Rady - Halina Ejsmond-Zając 00 00 piątek w godz. 13 - 15 Wicedziekan Rady - Marek Pawłowski 00 00 wtorek w godz. 8 - 10 Skarbnik Rady - Hanna Chabros 15 15 środa w godz. 12 - 13

Sekretarz Rady - Zbigniew Chmiel 00 00 poniedziałek w godz. 15 - 16 Rzecznik Dyscyplinarny - Patrycja KozłowskaKalisz 30 00 II i IV poniedziałek miesiąca w godz. od 11 do 13 Rzecznik Fuduszu Seniora - Irena Kopiec 00 00 I piątek miesiąca w godz. 10 do 12

1

prawnik_ 2008.indd 1

2008-09-01 08:05:49

Prawnik

Informacje i komunikaty

Nr II/15/2008

List otwarty

Koleżanki i koledzy.

Minęło już dziewięć miesięcy od momentu wyboru nowych władz naszej Izby, co zmusza do pewnych podsumowań. Wysiłkiem wielu osób zmieniono sposób funkcjonowania Izby oraz zasięg jej oddziaływania na forum centralnych władz samorządu radcowskiego.

W tym okresie poradziliśmy sobie z organizacją aplikacji radcowskiej wg nowych już zasad, „ponowną” lustracją oraz oceną radców prawnych zatrudnionych w jednostkach samorządu terytorialnego. Podział aplikantów I roku (105 osób) na dwie grupy

szkoleniowe zmusił do usprawnienia i zmiany organizacji czasu pracy sekretariatu Izby. Jednocześnie połączono to z unowocześnieniem systemów informatycznych, strony internetowej oraz modernizacją urządzeń niezbędnych do obsługi powiększającej się rzeszy członków naszego samorządu.

Obecnie na terenie okręgu lubelskiego zawód wykonuje w różnych formach 814 radców prawnych, co sytuuje naszą izbę jako siódmą w skali całego kraju. Proces lustracji przebiegł bez większych zakłóceń, zaś spełnienie tego obowiązku ustawowego przez lubelskich radców prawnych buduje dobry wizerunek naszej Izby na tle całego samorządu radcowskiego.

Mając swoich przedstawicieli we władzach krajowych, staramy się aktywnie wpływać na kierunek polityki samorządu radcowskiego w sprawach istotnych, w szczególności dotyczących przyszłego kształtu samorządu oraz zasad wykonywania zawodu radcy prawnego.

Krajowa Rada Radców Prawnych niezwykle ostro skrytykowała projekty zmian ustawy o radcach prawnych w obszernych uchwałach (przedruki w kolejnych numerach Radcy Prawnego). Dotyczyło to zarówno projektu poselskiego (będącego powieleniem dawnego projektu przygotowanego w Ministerstwie Sprawiedliwości

2

prawnik_ 2008.indd 2

2008-09-01 08:05:49

Informacje i komunikaty

w czasie rządów Prawa i Sprawiedliwości) oraz niewiele od niego różniącego się (jedynie w kwestiach formy egzaminu końcowego i bardziej precyzyjnego uregulowania zasad dostępu do zawodu radcy prawnego) projektu rządowego.

Treść wskazanych projektów sprawia wrażenie, że ich Twórcy są na etapie bardzo powierzchownej lektury uzasadnień wyroków Trybunału Konstytucyjnego, a także, że uczynili naprawdę niewielki krok w kierunku poznawania zasad techniki legislacyjnej. Być może jest to konsekwencją okoliczności, iż pracowali nad tymi projektami ci sami urzędnicy, z tą samą mentalnością i stosunkiem do samorządów zawodowych, ale – co jest mierną pociechą – z rosnącym już bagażem doświadczeń nabytych w drodze przeprowadzanych eksperymentów legislacyjnych. Istnieje więc uzasadniona obawa, że uchwalona nowela do ustawy o radcach prawnych skończy ponownie na wokandzie Trybunału Konstytucyjnego.

Moim zdaniem znacznie poważniejszym problemem jest kwestia dotycząca tzw. doradców prawnych i zakresu ich uprawnień w świetle założeń ustawy o państwowych egzaminach prawniczych. Obok pojawił się projekt poselski (tzn. projekt rządowy z czasów Prawa i Sprawiedliwości) nacechowany demagogią i polityką. Jego twórcy w uzasadnieniu projektu powołują się - w sposób nieuprawniony - na przykłady Finlandii i Szwecji, w których funkcjonuje grupa tzw. dzikich prawników bez przygotowania zawodowego (nazwa pochodzi z oficjalnych

Prawnik

Nr II/15/2008

odpowiedzi samorządów adwokackich w tych krajach). Wszystko to może budzić poważne zaniepokojenie i to nie z powodu daleko idących planów reformy, ale z uwagi na poziom życia politycznego w naszym kraju, który ogranicza się do zdobywania punktów poparcia społecznego. Coraz większą obawę wyrażam o racjonalność rozwiązań ustawowych dotyczących świadczenia pomocy prawnej, zwłaszcza w sytuacji, gdy interes publiczny mieszany jest z pojęciem poparcia w sondażach opinii publicznej. Brak racjonalności Ustawodawcy, stawianie na piedestale innych celów niż „dobre prawo”, może ostatecznie doprowadzić do deregulacji rynku usług prawniczych. Za ilością prawników na rynku nigdy nie idzie ich jakość, na braku jakości ucierpi szybkość postępowania sądowego, zaś polityczne eksperymenty nijak mają się do interesu publicznego, w imię którego obywatel zostanie tradycyjnie „królikiem doświadczalnym” narażonym na brak profesjonalnej pomocy prawnej.

Inną kwestią, która budzi dużo emocji w naszym środowisku, jest pojawiająca się idea połączenia zawodów prawniczych zaufania publicznego.

W chwili obecnej debata opiera się na wypowiedziach Ministerstwa Sprawiedliwości co do planowanych reform, a po części wynika z problemów wewnętrznych samorządu adwokackiego. Ostatnio powołana została również komisja ds. połączenia korporacji, będąca ciałem konsultacyjnym Ministra Sprawiedliwości.

Kwestie połączenia pozostają 3

prawnik_ 2008.indd 3

2008-09-01 08:05:49

Prawnik

Nr II/15/2008

w gestii samorządów zawodów zaufania publicznego, lecz dialog ten nie układa się dobrze wobec diametralnie rozbieżnych stanowisk (NRA i Prezydium KRRP- dostępne na stronie internetowej naszej Izby) dotyczących niezależności prawnika zawodowego świadczącego pomoc prawną w ramach stosunku pracy. Pozostałe enuncjacje prasowe na ten temat uznaję za licentiae poetica dziennikarzy, inaczej należałoby je traktować jako przekroczenie pewnego, wymaganego w takiej sytuacji poziomu kultury wypowiedzi oraz naruszenie zasady stosunków „dobrosąsiedzkich” przez przedstawicieli samorządu adwokackiego.

Niemniej, już na tym etapie debaty podkreślam, iż w moim przekonaniu połączenie samorządów oznacza-

Informacje i komunikaty

jące degradację części radców prawnych zatrudnionych na etatach jest niedopuszczalne, pomijając już ocenę prawną takiego zabiegu legislacyjnego. Zwrócić należy uwagę, iż w chwili obecnej w naszej Izbie aż 338 radców prawnych wykonuje zawód wyłącznie w ramach stosunku pracy, co stanowi liczniejszą grupę, niż cała czynna zawodowo lubelska Izba Adwokacka, z którą notabene mamy – dzięki Panu Dziekanowi Piotrowi Sendeckiemu i to niezależnie od jego poglądów - przyjazne kontakty, opierające się na wzajemnym poszanowaniu.

Arkadiusz Bereza

Dziekan Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie

Uwaga Ankieta

Krajowa Rada Radców Prawnych podjęła w dniu 16 lutego 2008 r. uchwałę Nr 19/VII/2008 o zmianie uchwały z dnia 13 września 2002 r. Nr 485/V/2002 w sprawie postępowania rad okręgowych izb radców prawnych i Krajowej Rady Radców Prawnych w sprawach wpisu na listę radców prawnych i listę aplikantów radcowskich, prowadzenia tych list oraz stosowanych wzorów dokumentów.

W związku z tym prosimy szanowne Koleżanki i Kolegów, którzy nie dopełnili tej formalności, o wypełnienie

załącznika nr 2 do tej uchwały (dołączonego wewnątrz numeru) i przesłanie go do siedziby Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie. Spełnienie przez Koleżanki i Kolegów tego obowiązku ustawowego pozwoli nie tylko na aktualizację posiadanej bazy danych dla potrzeb związanych z realizacją zadań stawianych przed organami okręgowej izby radców prawnych, ale umożliwi także (o ile radca prawny wyrazi takie życzenie) rozbudowanie strony internetowej lubelskiej izby radców prawnych.

4

prawnik_ 2008.indd 4

2008-09-01 08:05:49

Informacje i komunikaty

Prawnik

Nr II/15/2008

Zaproszenie do udziału w jesiennej konferencji szkoleniowej Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie w porozumieniu z Okręgowymi Izbami Radców Prawnych w Kielcach i Rzeszowie

w KAZIMIERZU DOLNYM w dniach 16 - 18 października 2008 r.

Szkolenie odbędzie się w „Zajeździe Piastowskim” w Kazimierzu Dolnym, ul. Słoneczna 3.

Tematyka 1) Zmiany w kodeksie cywilnym w zakresie prawa rzeczowego (służebność przesyłu) – SSO Alicja Zych Przewodnicząca I Wydziału Cywilnego Sądu Okręgowego w Lublinie 2) Bieżące orzecznictwo NSA w sprawach podatkowych – SNSA Irena Szarewicz-Iwaniuk 3) Upadłość konsumencka – prof. Andrzej Jakubecki Przyjazd uczestników po południu 16 października (czwartek).

Cena uczestnictwa: 300,00 zł (szkolenie dofinansowane przez Centrum Szkolenia Ustawicznego Radców Prawnych).

Szczegółowy terminarz wykładów i innych zajęć otrzymają osoby zakwalifikowane na szkolenie.

Liczba miejsc ograniczona z uwagi na możliwości zakwaterowania w hotelu (około 100, w tym co najmniej 50 miejsc dla grupy lubelskich radców prawnych).

Hotel dysponuje pokojami dla dwu i trzech osób.

Zamiar uczestnictwa w szkoleniu proszę zgłaszać w siedzibie OIRP w Lublinie do dnia 15 września 2008 r.

Wicedziekan Rady Halina Ejsmond-Zając 5

prawnik_ 2008.indd 5

2008-09-01 08:05:49

Prawnik

Informacje i komunikaty

Nr II/15/2008

Koleżanki i Koledzy

W ramach ustawowego obowiązku doskonalenia zawodowego, uprzejmie zapraszam do udziału w jednodniowych konferencjach szkoleniowych realizowanych w październiku i listopadzie 2008 r.

I szkolenie: Proces wekslowy Wykładowca: dr Jan Mojak Termin: 6 października 2008 r. godz. 900 - 1400

II szkolenie: Kurator dla osoby prawnej.

Wykładowca: SSR Andrzej Łopuszański – Przewodniczący XI Wydziału Krajowego Rejestru Sądowego Termin: 13 października 2008 r. godz. 900 - 1400

III szkolenie: Postępowanie w sprawach gospodarczych w praktyce radcy prawnego (w świetle nowego orzecznictwa Sądu Najwyższego i Trybunału Konstytucyjnego).

Wykładowca: SSR Artur Żuk – Przewodniczący VIII Wydziału Gospodarczego Termin: 27 października 2008 r. godz. 900 - 1400

IV szkolenie: 1. Status prawny urządzeń przesyłowych w świetle art. 49 KC Regulacje prawne dostępu do cudzej nieruchomości przez przedsiębiorców przesyłowych, ze szczególnym uwzględnieniem służebności przesyłu.

Roszczenia właściciela (użytkownika wieczystego) wobec przedsiębiorców przesyłowych 2. Przegląd aktualnych orzeczeń Sądu Najwyższego w sprawach gospodarczych Wykładowca: Gerard Bieniek- sędzia Sądu Najwyższego Termin: 17 listopada 2008 r. godz. 900 - 1400

V szkolenie: Prawo rodzinne i opiekuńcze (instytucja rozwodu i separacji) - orzecznictwo i praktyka.

Wykładowca: SSO Marta Gierczak-Kobylarz – Przewodnicząca III Wydziału Cywilnego Rodzinnego Sądu Okręgowego Termin: 24 listopada 2008 r. godz. 900 - 1400

Szkolenia odbywać się będą w sali konferencyjnej OIRP Lublin przy ul. Wallenroda 2e.

Szkolenia odbywać się będą w sali konferencyjnej OIRP Lublin przy ul. Wallenroda 2e. Zgłoszenia telefoniczne na poszczególne szkolenia prosimy kierować do Biura OIRP najpóźniej na 7 dni przed wykładem.

Z koleżeńskim pozdrowieniem Wicedziekan Rady Halina Ejsmond-Zając

6

prawnik_ 2008.indd 6

2008-09-01 08:05:49

Informacje i komunikaty

Prawnik

Nr II/15/2008

Z prac Rzecznika Funduszu Seniora

W kwietniu bieżącego roku w Warszawie odbyła się narada informacyjna Kapituły Funduszu Seniora z Rzecznikami Seniora, działającymi we wszystkich Okręgowych Izbach Radców Prawnych, poświęcona omówieniu zasad wzajemnej współpracy i ujednoliceniu kryteriów przyznawania zapomóg pieniężnych.

Kilkuletnie funkcjonowanie Funduszu Seniora (został utworzony uchwałą nr 223/V/2000 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 15 grudnia 2000 r.). wskazuje, że było to wyjście naprzeciw potrzebom środowiska radców prawnych i że jest coraz większe zapotrzebowanie na pomoc.

Podobnie wygląda sytuacja w naszej Izbie.

W czasie kilkumiesięcznej obecnej kadencji Rzecznika Funduszu Seniora 9 seniorów skorzystało z zapomóg pieniężnych (okresowych lub jednorazowych) przyznanych przez Kapitułę Funduszu Seniora, dwie osoby z turnusu rehabilitacyjnego w Krynicy Górskiej, a jesienią br. odbędzie się turnus rehabilitacyjny w Kołobrzegu, na który pojedzie jedna osoba z naszej Izby.

Każdy zgłoszony sygnał o trudnej sytuacji seniora podlega szczegółowej analizie. Najczęściej łączy się ze spotkaniem, zapoznaniem się z sytuacją zdrowotną i materialną (przy zachowaniu daleko idącej dyskrecji). Odbywa się to na zasadzie wzajemnego zaufania. Prezydium OIRP przyznało także w porozumieniu z Komisją Socjalną 7 zapomóg pieniężnych.

Dotychczasowa działalność wskazuje, że chorzy, cierpiący i potrzebujący nie lubią rozgłosu, niechętnie wychodzą ze swymi problemami na zewnątrz, a dopiero po bliższym poznaniu otwierają się i pozwalają sobie pomóc; są zaskoczeni, że przy obecnym tempie życia Kapituła Funduszu Seniora pochyla się nad ich cierpieniem i bólem.

Pragnę poinformować Koleżanki i Kolegów, że aktualnie trwają prace nad powołaniem przez Krajową Radę Radców Prawnych w Warszawie Fundacji Radców Prawnych „Subsidio venire” (Przyjść z pomocą). Cele Fundacji to: rozwijanie idei pomocy materialnej dla radców prawnych i ich rodzin, w szczególności dla wdów i sierot po zmarłych radcach prawnych, udzielanie pomocy aplikantom radcowskim z ubogich rodzin, rozwijanie inicjatyw świadczenia pomocy prawnej „Pro bono”. Po uzyskaniu przez Fundację statusu organizacji pożytku publicznego będzie można przekazywać 1% podatku dochodowego od osób fizycznych - odpis ten zasili środki finansowe Fundacji z przeznaczeniem na rzecz najbardziej potrzebujących. Do 30 września 2008 r. planowane jest podjęcie czynności związanych z rejestracją Fundacji w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Z koleżeńskim pozdrowieniem Rzecznik Funduszu Seniora przy OIRP w Lublinie Irena Kopiec

7

prawnik_ 2008.indd 7

2008-09-01 08:05:49

Prawnik

Nr II/15/2008

Informacje i komunikaty

Z posiedzeń Rady

W dniach 10 marca i 11 czerwca 2008 r. odbyły się V i VI posiedzenie Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie VII Kadencji. V posiedzenie Rady odbyło się z udziałem Przewodniczącej Okręgowej Komisji Rewizyjnej Moniki Kępy, natomiast w VI posiedzeniu Rady uczestniczył Rzecznik Dyscyplinarny Patrycja Kozłowska – Kalisz.

-- V posiedzenie Rady w przeważającej części zdominowały zagadnienia związane z przygotowaniem materiałów na planowane 31 marca 2008 r. II Zgromadzenie Delegatów Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie VII Kadencji.

Skarbnik Rady Hanna Chabros przedstawiła projekt budżetu na 2008 rok, a ponadto sprawozdanie z wykonania budżetu za 2007 r. i sprawozdanie finansowe za 2007 rok. Po dyskusji nad każdym z tych dokumentów Rada przyjęła je celem przedłożenia do zatwierdzenia na najbliższym Zgromadzeniu Delegatów.

Sekretarz Rady Zbigniew Chmiel przedstawił projekt planu pracy Rady na 2008 rok, który po dyskusji został przyjęty przez Radę celem przedłożenia go do zatwierdzenia na najbliższym Zgromadzeniu Delegatów.

Dziekan Rady Arkadiusz Bereza przedstawił Radzie zawiadomienia Rzecznika Dyscyplinarnego o umorzeniu dochodzenia w sprawie skarg na radców prawnych w stosunku do czterech osób oraz o jednym przypadku odmowy wszczęcia dochodzenia w sprawie ze skargi

na radcę prawnego.

Rada podjęła uchwały w sprawie skreślenia dwóch radców prawnych na ich wniosek z listy radców prawnych: Kol. Małgorzatę Zbarachewicz i Kol. Zofię Policzkiewicz oraz jedną uchwałę dot. skreślenia radcy prawnego z powodu zaległości w płatności składek za okres ponad 1 roku (po uprzednio wszczętym postępowaniu w tym zakresie). Dokonano również skreślenia Pana Damiana Dworzańskiego z listy aplikantów I roku aplikacji radcowskiej w związku z przeniesieniem wpisu na listę aplikantów radcowskich prowadzoną przez Radę OIRP w Rzeszowie.

Rada postanowiła uzupełnić listę wykładowców na aplikacji radcowskiej w roku 2007/2008 o jedną osobę.

Podjętych zostało też szereg uchwał dotyczących odmowy umorzenia, częściowego umorzenia i rozłożenia na raty składek członkowskich. Z powodu całkowitej, bądź częściowej spłaty zadłużenia umorzono wszczęte z urzędu wobec pięciu radców prawnych postępowania o skreślenie z listy radców prawnych.

Na zakończenie obrad Dziekan Rady poinformował zgromadzonych, że Minister Sprawiedliwości powołał Komisję Egzaminacyjną do Spraw Aplikacji Radcowskiej dla obszaru działania OIRP w Lublinie i przedstawił jej skład osobowy.

-- VI posiedzenie Rady odbyło się w dniu 11 czerwca 2008 r., po przepro-

8

prawnik_ 2008.indd 8

2008-09-01 08:05:49

Informacje i komunikaty

wadzonym w dniach 14-16 maja oraz 31 maja i 1 czerwca 2008 r. egzaminie radcowskim. Do egzaminu przystąpiło 35 osób po aplikacji radcowskiej i wszystkie zdały egzamin. Tegoroczny egzamin był ostatnim egzaminem przeprowadzanym według starego trybu przed Komisją powołaną przez Radę OIRP w Lublinie z udziałem przedstawiciela Ministra Sprawiedliwości. Wszystkie osoby złożyły wnioski o wpis na listę radców prawnych prowadzoną przez tutejszą Radę.

Rada podjęła jednogłośnie uchwały o wpisie niżej wymienionych osób na listę radców prawnych: Tomasz Bańka, Joanna Bronisz, Wojciech Boryc, Anna Burska-Grudzień, Rafał Cabanek, Mariusz Chilimoniuk, Bartłomiej Chomicki, Agnieszka Daszczuk, Dominik Derwisz, Sławomir Forenc, Agnieszka Flis-Szałkowska, Maciej Gębala, Jakub Głowacki, Agata Grudzińska, Katarzyna Kaźmierska, Joanna Kempisty-Żebrowska, Magdalena Kielasińska, Paweł Kostrubiec, Małgorzata Klimek, Magdalena Kowalczuk, Hubert Kuranc, Piotr Przegaliński, Jacek Rudny, Łukasz Szymański, Ewa Seyffert, Łukasz Szuwarowski, Michał Serewa, Arkadiusz Słabek, Piotr Szczepaniuk, Michał Stachowski, Marcin Tobólski, Piotr Trościańczyk, Wojciech Włoch, Anna Wierzbicka, Sławomir Zarzycki.

Rzecznik Dyscyplinarny Patrycja Kozłowska-Kalisz poinformowała Radę o podjętych działaniach w sprawach skarg na radców prawnych, tj. o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego w stosunku do jednego radcy prawnego, a także o wszczęciu dochodzenia w stosunku do trzech radców prawnych oraz o trzech przypadkach odmowy wszczęcia dochodzenia i o umorzeniu dochodzenia w trzech sprawach.

Prawnik

Nr II/15/2008

Dziekan poinformował o udzielonych radcom prawnym upomnieniach.

Rada odmówiła wpisu na listę radców prawnych trzem osobom po innych aplikacjach w związku z brakiem podstawy prawnej do podjęcia pozytywnej decyzji w tym zakresie, a także postanowiła nie zmieniając swojego stanowiska przekazać akta sprawy i odwołanie jednej osoby od wcześniej podjętej uchwały o odmowie wpisu na listę radców prawnych do Prezydium KRRP.

Rada podjęła uchwały w sprawie skreślenia Kol. Marka Bednarczyka i Kol. Przemysława Sokołowskiego z listy radców prawnych prowadzonej przez tut. Radę w związku z wpisaniem ich na listę radców prawnych prowadzoną przez Radę OIRP w Warszawie.

Ponadto na wniosek radców prawnych: Kol. Wiesławy Buczyńskiej, Kol. Lecha Demkowskiego, Kol. Stanisława Antoniego Roga i Kol. Teresy Żuk, skreślono ich z listy radców prawnych. Dokonano również skreślenia Pana Lecha Jakuba Bezdeka, na jego wniosek z listy aplikantów aplikacji radcowskiej. Z powodu spłaty zadłużenia umorzono wszczęte z urzędu, wobec dwóch radców prawnych, postępowania o skreślenie z listy radców prawnych. Na wniosek Skarbnika Rady podjęto uchwałę o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie skreślenia z listy radców prawnych 13 radców prawnych, z powodu zaległości w płatności składek za okres dłuższy niż 1 rok. Podjęte zostały też uchwały dotyczące umorzenia i rozłożenia na raty składek członkowskich.

Po przedstawieniu aktualnego stanu prawnego i faktycznego oraz ożywionej dyskusji ustalono nowe zasady wynagradzania pracowników Biura OIRP w Lublinie. Rada ustaliła także ryczałty dla osób pełniących funkcje w OIRP w 9

prawnik_ 2008.indd 9

2008-09-01 08:05:50

Prawnik

Nr II/15/2008

Lublinie, podejmując stosowne uchwały.

Wicedziekan Rady Halina Ejsmond-Zając przedstawiła plan szkoleń na 2008 r., który został przez Radę zatwierdzony.

Dziekan Rady Arkadiusz Bereza poinformował o zaplanowanym na 5 lipca bieżącego roku środowiskowym spotkaniu prawników lubelskich, w ramach którego odbędzie się mecz między reprezentacją lubelskich radców prawnych i pracowników Wydziału Prawa i Administracji UMCS w Lublinie a reprezentacją lubelskich prokuratorów i sędziów. Omówił także zagadnienie realizacji obowiąz-

Informacje i komunikaty

ku lustracyjnego przez radców prawnych naszej Izby. Poinformował o ilości złożonych oświadczeń lustracyjnych przez lubelskich radców prawnych oraz liczbie radców, którzy tego obowiązku nie wykonali. Przedstawił również ten problem w skali całego kraju i stanowisko jakie zajęła w tym zakresie KRRP. Rada upoważniła Dziekana do dalszych działań mających na celu spełnienie obowiązku lustracyjnego przez wszystkich lubelskich radców prawnych.

Zbigniew Chmiel Sekretarz Rady

Ostatni taki egzamin radcowski...

W tym roku odbył się ostatni egzamin radcowski przed komisją powoływaną przez Radę Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie. W jej skład wchodzili: dr Arkadiusz Bereza (przewodniczący), Sławomir Buczarski (z-ca przewodniczącego), Wiesław Jasiński, Irena Szarewicz, Jerzy Dudek, dr Eugeniusz Stobiecki, Halina Ejsmond-Zając i Sławomir Bartnik. Przedstawicielem Ministra Sprawiedliwości w komisji egzaminacyjnej był Prezes Sądu Okręgowego Krzysztof Wojtaszek.

Do egzaminu przystąpiło 35 aplikantów radcowskich. W dniach 1415 maja 2008 r. odbywały się egzaminy pisemne obejmujące rozwiązanie kazusów z prawa gospodarczego i cywilnego, a 16 maja aplikanci przystąpili do napisania projektu umowy oraz opracowania

wylosowanego zadania z prawa administracyjnego. Po ogłoszeniu wyników, zgodnie z regulaminem wszyscy uzyskali dopuszczenie do części ustnej egzaminu, która miała miejsce w dniach 31 maja i 1 czerwca 2008 r. Wszyscy kandydaci do zawodu radcy prawnego przystępujący do egzaminu, zdali go ostatecznie z wynikiem pozytywnym. Na wyróżnienie zasługują cztery osoby, które ukończyły postępowanie egzaminacyjne z ostateczną oceną bardzo dobrą. Byli to: Sławomir Forenc (5), Magdalena Kowalczuk (5), Michał Stachowski (5) oraz Łukasz Szymański (5-). Zostali oni uhonorowani przez Dziekana Rady togami radców prawnych, wręczonymi w charakterze nagrody w czasie ślubowania radcowskiego.

10

prawnik_ 2008.indd 10

2008-09-01 08:05:50

Informacje i komunikaty

Prawnik

Nr II/15/2008

II Zgromadzenie Delegatów Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie VII Kadencji

Przewodniczący Kol. Sławomir Bartnik prowadzący obrady, obok Dziekan Rady Arkadiusz Bereza oraz wiceprezes KRRP Jan Łoziński

W dniu 31 marca 2008 r. odbyło się w siedzibie Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie, II Zgromadzenie Delegatów Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie VII Kadencji.

Zgromadzenie otworzył Dziekan Rady Arkadiusz Bereza, zaś przewodniczył mu Kol. Sławomir Bartnik.

Zgromadzonych swoją obecnością zaszczycił gość specjalny Zgromadzenia - Wiceprezes Krajowej Rady Radców Prawnych Jan Łoziński. Szczególnym punktem obrad było odczytanie przez Wiceprezesa Krajowej Rady Radców Prawnych Jana Łozińskiego listu Prezesa Krajowej Rady Radców Prawnych Macieja Bobrowicza, skierowanego do

Zgromadzenia Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie, na temat wybranych zagadnień nowego Kodeksu Etyki Radców Prawnych, a następnie odznaczenie Koleżanki Ireny Kopiec oraz Kolegi Marka Pawłowskiego srebrną odznaką ,,Zasłużony dla samorządu radców prawnych" -- Na Zgromadzeniu przedstawione zostało sprawozdanie z działalności Rady i wykonania budżetu na rok 2007, sprawozdanie z działalności Okręgowego Sądu Dyscyplinarnego, sprawozdanie z działalności Rzecznika Dyscyplinarnego oraz sprawozdanie Okręgowej Komisji Rewizyjnej.

Godnym odnotowania punktem obrad było wystąpienie Kol. Teresy Stecyk – Członkini Krajowej Rady Radców Prawnych, w którym poruszone zostały zagadnienia statutu samorządu, projektu nowej ustawy o radcach prawnych, praktyki aplikantów w sądach i prokuraturach, konkursu na aplikację radcowską w 2008 r., planów KRRP odnośnie zmiany porozumienia z Ministerstwem Sprawiedliwości, wpisu na listę aplikantów radcowskich, wpisu na listę radców prawnych po egzaminach: sędziowskim i prokuratorskim.

11

prawnik_ 2008.indd 11

2008-09-01 08:05:50

Prawnik

Sport

Nr II/15/2008

Wiceprezes Jan Łoziński wręcza odznaki ,,Zasłużony dla samorządu radców prawnych" Koleżance Irenie Kopiec i Koledze Markowi Pawłowskiemu.

Zgromadzenie zatwierdziło sprawozdanie finansowe z działalności Okręgowej Izby Radców Prawnych za

rok 2007, jak również podjęło uchwały w następujących sprawach: udzielenia absolutorium Radzie Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie, przyjęcia budżetu Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie na rok 2008 oraz planu pracy Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie na rok 2008.

Po podjęciu zaplanowanych uchwał, Zgromadzenie zakończyło swoje obrady, zaś Przewodniczący Zgromadzenia Kol. Sławomir Bartnik podziękował Delegatom i Gościom za przybycie.

Michał Kozieł Delegat Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie VII Kadencji

Turniej Lex Cup 2008 i lipcowe spotkanie prawników lubelskich

12

prawnik_ 2008.indd 12

2008-09-01 08:05:51

Sport

W dniu 19 kwietnia 2008 r. odbył się w Lublinie halowy turniej prawników w piłce nożnej – Lex Cup 2008, którego organizatorem był Sąd Okręgowy w Lublinie przy współudziale Prokuratury Okręgowej w Lublinie i Okręgowej Rady Adwokackiej w Lublinie.

W turnieju wzięło udział 8 drużyn, w tym obok gospodarzy, drużyny z: Siedlec, Jasła, Krosna, Tarnobrzegu, Zamościa i OIRP Lublin, którą reprezentowali koledzy: Jerzy Bukowski, Marek Pawłowski, Wiesław Stępniak, Krzysztof Kaczor, Piotr Bogusz, Sławomir Bereza, Cezary Palczarski i Marek Duszyński.

Rozgrywki były prowadzone w dwóch grupach. Nasza drużyna niestety zanotowała tylko jeden remis (2:2 z zespołem z Krosna) i odniosła dwie porażki (0:2 z Tarnobrzegiem oraz 1:2 z Siedlcami). Grupowi rywale odnieśli zwycięstwa w półfinałach z drużynami z drugiej grupy (Jasło oraz Prokuratura Lublin) i ponownie spotkali się w finale turnieju. Ostatecznie zwycięzcą okazała się drużyna z Siedlec.

Na koniec turnieju drużyny, jak i poszczególni zawodnicy, zostali uhonorowani pucharami wręczanymi przez Prezesa Sądu Okręgowego Krzysztofa Wojtaszka, Prokuratora Apelacyjnego Jacka Radoniewicza, Prokuratora Okręgowego Andrzeja Lepieszko oraz dziekanów samorządów zawodowych: Piotra Sendeckiego i Arkadiusza Berezę.

W dniu 5 lipca br. na stadionie Klubu Sportowego „Budowlani” w Lublinie odbył się, jak co roku (już IX z kolei) mecz piłki nożnej rozgrywany pomiędzy drużyną OIRP w Lublinie (wspomaganej przez pracowników naukowych Wydzia-

Prawnik

Nr II/15/2008

łu Prawa i Administracji UMCS) z drużyną lubelskich prokuratorów i sędziów.

Przy zmiennej pogodzie (I połowa rozgrywana przy obfitych opadach deszczu i mocnym wietrze, zaś II w słonecznym żarze) skuteczniejsza okazała się drużyna prokuratorska wygrywając ostatecznie po zaciętej walce 4 do 3.

Przyznać należy, iż wynik oddaje sytuację na boisku, gdzie pomimo niezwykle wyrównanej rywalizacji drużyna prokuratorów wykazała się lepszą organizacją gry oraz skutecznością i bezwzględnie wykorzystała nieliczne błędy drużyny radców. Jak zawsze kibice obu drużyn - pomimo niesprzyjającej początkowo aury - nie zawiedli i licznie przybyli na stadion dopingując swoich ulubieńców.

W naszej drużynie wystąpili radcowie: Artur Jędrych, Wojciech Kraczek, Piotr Bogusz, Sławomir Bereza, Cezary Palczarski, Dariusz Kowalski, Jerzy Bukowski, Dag Makary Opolski, Arkadiusz Bereza, Sławomir Bartnik, Piotr Fałdyga, Paweł Wójcik, a ponadto: Wojciech Mojski, Maciej Podleśny, Krzysztof Kaczor i Andrzej Szubzda.

Mecz został zorganizowany przez OIRP Lublin, przy współudziale Wydziału Prawa i Administracji UMCS. Po meczu zawodnicy obu drużyn, zaproszeni goście i kibice udali się na tradycyjne spotkanie środowiskowe przy grillu i muzyce. Imprezę zaszczycili swą obecnością m. in. były minister sprawiedliwości, mecenas Andrzej Kalwas i Dziekan Wydziału Prawa i Administracji UMCS - profesor Antoni Pieniążek.

S.B.

13

prawnik_ 2008.indd 13

2008-09-01 08:05:51

Prawnik

Nr II/15/2008

Warto wiedzieć więcej

Wizyta w Trybunale Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich w Luksemburgu

W dniach 15-18 kwietnia 2008 r.

Rada Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie przeprowadziła wiosenne szkolenie w Luksemburgu, połączone z udziałem w rozprawie przed Trybunałem Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (potocznie nazywanym Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości). W szkoleniu uczestniczyło 34 radców prawnych.

Przystąpienie Polski do struktur Unii Europejskiej spowodowało powstanie wielu możliwości rozwoju dla radców prawnych, ale także konieczność zapoznania się z organami wymiaru sprawiedliwości Wspólnot Europejskich stosującymi prawo europejskie. Celem szkolenia było zatem zapoznanie lubelskich radców prawnych z mechanizmami działania i funkcjonowania organów sądowych Unii Europejskiej.

Poprzez uczestnictwo w rozprawie i spotkanie z polskimi pracownikami Trybunału mieli oni możliwość poznania struktury i działania oraz sposobu procedowania przed Trybunałem.

Szkolenie w Luksemburgu zostało zorganizowane przy pomocy Zrzeszenia Prawników Polskich Oddział w Katowicach, który specjalizuje się w tego typu wyjazdach. Opiekunem

lubelskiej grupy był Pan Mirosław Kupiec Sędzia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach.

Wyjazd na szkolenie rozpoczął się 15 kwietnia br. w godzinach porannych wyjazdem z Lublina do Warszawy. Przejazd na lotnisko poprzedzony został interesującym spotkaniem z Prezesem Krajowej Rady Radców Prawnych Panem Maciejem Bobrowiczem. Spotkanie przebiegało w miłej atmosferze. Pan Prezes przedstawił aktualne problemy środowiska radców prawnych oraz prognozę dotyczącą przyszłości zawodu radcy prawnego i korporacji w systemie wolnych zawodów prawniczych. Konkluzją spotkania był wniosek, że do połączenia zawodu radcy prawnego z zawodem adwokata, mimo stanowiska samorządu radców prawnych o konieczności istnienia jednej korporacji w polskim systemie prawnym, droga jest jeszcze trudna i pełna przeszkód.

Następnie grupa udała się na lotnisko Warszawa Okęcie, skąd odleciała do Koloni w Republice Federalnej Niemiec, a następnie w godzinach wieczornych dotarła do Luksemburga. Po drodze uciążliwość przejazdu umilał opowieścią o złożonej historii

14

prawnik_ 2008.indd 14

2008-09-01 08:05:51

Warto wiedzieć więcej

Luksemburga Pan Dziekan OIRP w Lublinie Arkadiusz Bereza. Lubelscy Radcowie zakwaterowani zostali w centrum Luksemburga w hotelu „Nobilis”.

Właściwe szkolenie rozpoczęło się rano 16 kwietnia br. wizytą w Trybunale Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich. Po zapoznaniu się z budynkiem Trybunału im. Thomasa More’a grupa wzięła udział w charakterze publiczności w rozprawie. Zgodnie z art. 20 Statutu Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich postępowanie przed sądem składa się z dwóch części: pisemnej i ustnej. W skład części ustnej wchodzi odczytanie raportu sędziego sprawozdawcy, wysłuchanie przez Trybunał przedstawicieli i pełnomocników stron oraz opinii rzecznika generalnego. Faza ustna ma na celu uzupełnienie fazy pisemnej. Grupa lubelska brała udział w części rozprawy dotyczącej wystąpień pełnomocników stron.

Przedmiotem sprawy C-252/07 był wniosek o wydanie na podstawie art. 234 WE orzeczenia w trybie prejudycjalnym. Wniosek złożony został przez Sąd Apelacyjny (Wydział Cywilny) Wielkiej Brytanii postanowieniem z dnia 15 maja 2007 r., które wpłynęło do Trybunału 29 maja 2007 r., w postępowaniu Intel Corporation Inc. przeciwko CPM United Kingom Limited. Zgodnie z wnioskiem zadaniem Trybunału była interpretacja art. 4 ust. 4 lit. a) Dyrektywy Rady 89/104/EWG o znakach towarowych (Dz.U. 1989, L 40, str. 1) (First Co-

Prawnik

Nr II/15/2008

uncil Directive 89/104/EEC of 21 December 1988 to approximate the laws of the Member States relating to trade marks (OJ 1989 L 40, p. 1). Dyrektywa ta ma na celu zbliżenie ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do znaków towarowych.

Przedmiotem interpretacji Trybunału było stwierdzenie „Cieszący się renomą wcześniejszy znak towarowy” oraz kryteria, które należy uwzględnić w celu ustalenia istnienia związku w rozumieniu zastosowanym w wyroku w sprawie C-408/01 Adidas-Salomon AG i Adidas-Benelux BV.

W czasie rozprawy lubelska grupa radców prawnych miała możliwość doskonałej obserwacji postępowania przed Trybunałem oraz zapoznania się z formalnymi sposobami występowania pełnomocników stron, a także wysłuchania merytorycznych argumentów stron. Językiem urzędowym Trybunału jest język francuski, lecz językiem rozprawy przed Trybunałem jest zawsze język stron, a zatem w przedmiotowej sprawie rozprawa toczyła się po angielsku. Była jednakże tłumaczona symultanicznie na język polski. Po wysłuchaniu pełnomocników stron, pytania zadawali sędziowie Trybunału oraz rzecznik generalny (instytucja nieznana prawu polskiemu, jest osobą, która ma przygotować opinię w sprawie dla sądu).

Po zakończeniu odpowiedzi, rzecznik generalny stwierdził, że przygotuje opinię w stosownym czasie, a sędzia przewodniczący zamknął rozprawę.

Drugą częścią szkolenia było 15

prawnik_ 2008.indd 15

2008-09-01 08:05:51

Prawnik

Nr II/15/2008

spotkanie z pracownikami Trybunału.

Jako pierwsza głos zabrała Pani A. Sikora - referendarz prof. J. Makarczyka sędziego Trybunału. Przedstawiła w interesujący sposób zakres działania, kompetencje oraz zasady codziennej pracy w Trybunale. Następnie Pani K. Pocheć dokonała generalnej prezentacji Sądu Pierwszej Instancji. Zaprezentowała także sekretariat, który jest odpowiedzialny za prowadzenie rejestru Sądu Pierwszej Instancji, jak również za prowadzenie akt spraw zawisłych, za przyjmowanie, przekazywanie i przechowywanie dokumentów, korespondencji ze stronami oraz z osobami trzecimi w związku z zawisłymi przed nim sprawami.

Po wyczerpującej wizycie w Trybunale, po południu grupa odbyła spacer po Luksemburgu. Szczególnie podziwiano doliny i wiszące nad nimi stare ponad 40 metrowe mosty.

Kolejnego dnia 17 kwietnia br. odbyła się bardzo ciekawa wycieczka do jednego z najstarszych miast niemieckich - Trewiru. Uznanie znalazł najwspanialszy zabytek rzymskiej Germanii, monumentalna rzymska brama Porta Nigra, strzegąca wjazdu do Trewiru. Zwiedzano także m. in. Katedrę, Bazylikę Konstantyna i Termy Cesarskie. Po wyczerpującym zwiedzaniu nastąpiła degustacja win mozelskich na terenie winiarni w Longuich.

Ostatni dzień 18 kwietnia br., był dniem odlotu do Polski. W drodze powrotnej grupa zwiedziła Kolonię.

Zwiedzających zachwyciła przepięk-

Warto wiedzieć więcej

na, dominująca w pejzażu miasta Katedra kolońska. W późnych godzinach wieczornych grupa dotarła do Lublina.

Podsumowując szkolenie stwierdzić należy, że wyjazd do Luksemburga był ze wszech miar udany. Merytorycznie radcowie prawni pogłębili swoją wiedzę o wymiarze sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (Trybunale Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, Sądzie Pierwszej Instancji oraz Sądzie do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej). Empirycznie zapoznali się także ze sposobem występowania w charakterze pełnomocnika stron przed Trybunałem. Wyjazd miał również charakter integracyjny dla radców prawnych, których numery wpisów na listę radców prawnych prowadzoną przez Radę OIRP w Lublinie znacznie się różniły. Wydaje się, że wszystkie cele wizyty w Luksemburgu zostały osiągnięte, szkolenie miało dużą wartość merytoryczną i z pewnością każdy uczestnik szkolenia wzbogacił się o nowe, cenne doświadczenia.

Sławomir Pilipiec

16

prawnik_ 2008.indd 16

2008-09-01 08:05:51

Warto wiedzieć więcej

Prawnik

Nr II/15/2008

WKŁADKA

17

prawnik_ 2008.indd 17

2008-09-01 08:05:51

Prawnik

Nr II/15/2008

WKﾅ、DKA

18

prawnik_ 2008.indd 18

2008-09-01 08:05:52

Prawnik

Nr II/15/2008

WKﾅ、DKA

19

prawnik_ 2008.indd 19

2008-09-01 08:05:52

Prawnik

Nr II/15/2008

WKﾅ、DKA

20

prawnik_ 2008.indd 20

2008-09-01 08:05:52

Warto wiedzieć więcej

Prawnik

Nr II/15/2008

Odpowiedzialność cywilnoprawna członków zarządu spółdzielni Zarząd spółdzielni, jako organ wykonawczy, posiada najbardziej realną władzę w kształtowaniu działalności spółdzielni. Zgodnie bowiem z ustawą z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze (tekst jednolity: Dz. U. 2003 r. Nr 188 poz. 1848 z późn. zm.) zarząd kieruje działalnością spółdzielni oraz reprezentuje ją na zewnątrz. Należy zatem uznać, że zarząd ma kompetencje do podejmowania wszelkich decyzji niezastrzeżonych dla innych organów. Powstaje zatem pytanie, czy w związku z tak szerokim zakresem uprawnień członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółdzielni albo za szkody po stronie spółdzielni, które spowodowali, a jeśli tak to jak ustalać odpowiedzialność i dochodzić od nich roszczeń.

Odpowiedzialność członków zarządu wobec osób trzecich W aktualnym stanie prawnym brak jest regulacji, które wskazywałyby na to, że członkowie zarządu ponoszą odpowiedzialność na zobowiązania prawa cywilnego wobec osób trzecich (np. w przypadku gdy egzekucja przeciwko spółdzielni okaże się bezskuteczna), jak to ma miejsce w przypadku spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. Jedyny przypadek gdy członkowie zarządu odpowiadają wobec osób trzecich następuje po wykreśleniu spółdzielni z Krajowego Rejestru

Sądowego na skutek braku rozpoczęcia działalności gospodarczej w ciągu roku od dnia jej zarejestrowania oraz gdy nie posiada ona majątku. W takiej sytuacji członkowie zarządu odpowiadają wobec wierzycieli spółdzielni za wyrządzone im szkody przez niedopełnienie swoich ustawowych obowiązków.

Jeśli natomiast chodzi o zobowiązania publicznoprawne, czyli np. zobowiązania podatkowe, to w myśl art. 116a w zw. z art.

116 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r.

Ordynacja podatkowa, (tekst jednolity: Dz. U. 2005 r. Nr 8 poz. 60 z późn. zm.), za zaległości podatkowe członkowie zarządu odpowiadają podobnie jak w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, czyli solidarnie całym swoim majątkiem, jeżeli egzekucja z majątku spółdzielni okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu nie wykazał, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe albo niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło bez jego winy.

Ponadto konieczną przesłanką jest także brak wskazania mienia spółdzielni, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółdzielni w znacznej części. Odpowiedzialność ta obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, które powstały w czasie peł21

prawnik_ 2008.indd 21

2008-09-01 08:05:52

Prawnik

Nr II/15/2008

nienia obowiązków członka zarządu.

Odpowiedzialność odszkodowawcza członków zarządu W prawie spółdzielczym istnieje za to zasada odpowiedzialności odszkodowawczej określona w art. 58 Prawa spółdzielczego. Zgodnie z tym przepisem członek zarządu, rady oraz likwidator odpowiada wobec spółdzielni za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami statutu spółdzielni, chyba że nie ponosi winy.

Przepis ten jasno stanowi, że odpowiedzialność za szkodę dotyczy wyłącznie odpowiedzialności wobec spółdzielni, a nie w stosunku do osób trzecich.

Warto podkreślić, że to na spółdzielni spoczywa obowiązek wykazania działania lub zaniechania sprzecznego z prawem lub postanowieniami statutu. Ponadto między zachowaniem się członka zarządu a wyrządzoną szkodą konieczne jest istnienie związku przyczynowego, czyli powstała szkoda musi być konsekwencją naruszenia prawa lub statutu.

Stwierdzenie to oznacza także, że bez określonego zachowania szkoda w ogóle nie mogłaby nastąpić. Członek zarządu sam musi wykazać, że jego zachowanie nie było zawinione, a zatem istnieje domniemanie jego winy. Należy zaznaczyć, że samo spowodowanie szkody, jeśli nie jest skutkiem działania sprzecznego z prawem lub statutem, nie powoduje powstania obowiązku odszkodowawczego.

Sprzeczność z prawem może zachodzić między innymi w przypadku braku dopełniania obowiązków, które są przewidziane w przepisach Prawa spółdzielczego i ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedno-

Warto wiedzieć więcej

lity: Dz. U. 2003 r. Nr 119 poz. 1116 z późn. zm.). Mogą to być m. in. obowiązki typu:

1) prowadzenie rejestru członków (art. 30 Ps.),

2) zwoływanie walnych zgromadzeń (art. 39 § 1 Ps.; art. 83 ust. 2 u.o.s.m.),

3) udostępnianie członkom spółdzielni protokołów lustracji (art. 93 § 2 Ps.),

4) przedstawianie walnemu zgromadzeniu sprawozdań z wykonania zaleceń polustracyjnych (art. 93 § 4 Ps.),

5) wydawanie członkom odpisów statutu i umożliwianie im zaznajamiania się z regulaminami (art. 31 Ps.),

6) przechowywanie protokołów walnego zgromadzenia (art. 41 § 5 Ps.),

7) prowadzenie oddzielnych ewidencji wpływów i wydatków funduszu remontowego (art. 4 ust. 41 pkt 2 u.o.s.m.).

Trzeba podkreślić, że katalog obowiązków nie jest zamknięty i określony jest także w innych przepisach rangi ustawowej, np. w ustawie o rachunkowości (t.j. Dz.U. 2002 r.

Nr 76, poz. 694 z późn. zm.).

Postanowienia statutu mogą również określać dodatkowe obowiązki dla członków zarządu, a ich naruszenie może stanowić podstawę do dochodzenia roszczeń, jeżeli spowodowało szkodę.

Zasady odpowiedzialności Trzeba zaznaczyć, że członek zarządu odpowiada do wysokości rzeczywiście poniesionej szkody, a także wyrównanie spółce utraconych przez nią korzyści.

Zatrudnienie członka zarządu w formie umowy o pracę nie ogranicza jego odpowiedzialności za szkodę, jeżeli wiąże się ona z zarządzaniem (por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 17 grudnia 2003 r. IV CK 305/2002 wyda-

22

prawnik_ 2008.indd 22

2008-09-01 08:05:52

Warto wiedzieć więcej

ny w stosunku do członka zarządu spółki kapitałowej).

W treści art. 58 nie ujęto uregulowań dotyczących wymaganej staranności przy wykonywaniu czynności. W związku z brakiem regulacji od członków zarządu wymagana jest zwykła, należyta staranność.

Należy nadmienić jednak, że brak posiadania fachowych wiadomości w sprawie wymagającej specjalistycznej wiedzy nie zwalnia od odpowiedzialności. Ponadto osoby pełniące funkcję członków zarządu spółdzielni powinny mimo wszystko posiadać pewne kwalifikacje, wiedzę oraz wiadomości niezbędne do sprawowania funkcji w tak ważnym dla prawidłowego funkcjonowania organie spółdzielni. Ich brak w żadnym wypadku nie może uwolnić nikogo od odpowiedzialności.

Sposób regulacji odpowiedzialności cywilnej wskazuje, że każdy z członków zarządu odpowiada za szkodę indywidualnie, a zatem każdy odpowiada za własne działanie lub zaniechanie. Nie ma zatem tutaj odpowiedzialności solidarnej. Może to nastręczać trudności w praktyce z uwagi na to, że decyzje podejmowane przez organy spółdzielni podejmowane są kolegialnie. Mając na uwadze powyższe w statucie warto uszczegółowić zakresy obowiązków poszczególnych członków zarządu. W przypadku, gdy do podjęcia decyzji wymaga się uchwały warto także wprowadzić w regulaminie zarządu zapis o sposobie utrwalenia stanowiska poszczególnych członków zarządu przy podejmowaniu uchwał. W sytuacji wyrządzenia szkody przez więcej niż jedną osobę ma to zasadnicze znaczenie, gdyż pozwala na ustalenie indywidualnego stopnia winy lub też całkowite uwolnienie członka zarządu od odpowiedzialności.

Prawnik

Nr II/15/2008

Ponadto zgodnie ze stanowiskiem doktryny, członków zarządu nie zwalnia od odpowiedzialności wykonywanie uchwał walnego zgromadzenia, które są sprzeczne z prawem lub statutem, jak również nie zwalnia ich od odpowiedzialności udzielenie absolutorium przez walne zgromadzenie, gdy np. w sprawozdaniu zarządu brak było informacji odnośnie działania mogącego spowodować szkodę wobec spółdzielni. Trzeba też zaznaczyć, że członek zarządu nie może się uwolnić od odpowiedzialności powołując się na ryzyko, które jest nieodłącznie związane z prowadzoną przez spółdzielnię działalnością gospodarczą.

Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej przez członka zarządu ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym spółdzielnia dowiedziała się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.

Podmioty uprawnione do dochodzenia roszczeń Powstaje jeszcze kwestia podmiotów uprawnionych do wniesienia powództwa przeciwko członkowi zarządu. Jak już wcześniej wskazano spółdzielnię zasadniczo reprezentuje zarząd, a w związku z tym to zarząd wytacza powództwo przeciwko osobie odpowiedzialnej. Dotyczy to jednakże tylko byłego członka zarządu, w przeciwnym razie powstałby naturalny konflikt interesów między spółdzielnią a członkiem zarządu. Natomiast w stosunku do aktualnych członków zarządu spółdzielnię reprezentuje rada nadzorcza (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 kwietnia 1997 r. I PKN 67/97).

23

prawnik_ 2008.indd 23

2008-09-01 08:05:52

Prawnik

Nr II/15/2008

Właściwość sądu Trzeba zaznaczyć, że w trybie dochodzenia roszczeń odszkodowawczych przeciwko członkom zarządu istotne jest określenie jaki sąd jest właściwy do dochodzenia tychże roszczeń. Decydować w tej kwestii będzie właściwość miejscowa oraz rzeczowa. Prawo spółdzielcze nie określa właściwości miejscowej sądu w tego rodzaju sprawach, a więc zastosowanie mają ogólne przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.), zgodnie z którą powództwo wytacza się przed sąd pierwszej instancji, w którego okręgu pozwany członek zarządu ma miejsce zamieszkania. Warto jednak zaznaczyć, że możliwa jest zmiana właściwości poprzez zawarcie umowy prorogacyjnej pomiędzy spółdzielnią a członkiem zarządu. Wydaje się, że samo poddanie w statucie spółdzielni, określonemu sądowi, sporów dotyczących odszkodowań nie rodzi skutków prawnych, albowiem członek zarządu nie jest stroną statutu. Dlatego też najtrafniejszym rozwiązaniem ze względu na interes spółdzielni jest ustalanie sądu właściwego dla siedziby spółdzielni. Uzasadnione jest to przede wszystkim skupieniem materiału dowodowego w miejscu siedziby spółdzielni.

Jeśli chodzi o właściwość rzeczową to roszczenie o odszkodowanie jest roszczeniem o prawa majątkowe. Zgodnie zatem z zasadami ogólnymi w sprawach, gdzie wartość przedmiotu sporu przewyższa siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych właściwy jest sąd okręgowy, a poniżej tej wartości sąd rejonowy.

Należy zaznaczyć, że sprawa o odszkodowanie przeciwko członkowi zarządu

Warto wiedzieć więcej

nie jest sprawą gospodarczą.

Odnośnie opłaty to jako, że sprawa dotyczy sporu o prawa majątkowe uiszcza się opłatę stosunkową i zgodnie z art. 13 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 z późn. zm.) wynosi ona 5 % wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia (nie mniej niż 30 złotych i nie więcej niż 100 000 złotych).

Podsumowanie Reasumując trzeba zaznaczyć, że na mocy Prawa spółdzielczego to wyłącznie spółdzielnia jest uprawniona do dochodzenia roszczeń przeciwko członkom jej zarządu. Brak jest uregulowania zasad odpowiedzialności cywilnoprawnej wobec samych członków spółdzielni, jak również wobec osób trzecich. W związku możliwymi trudnościami z ewentualnym dochodzeniem roszczeń wobec nieuczciwych członków zarządu warto wprowadzać w statutach odpowiednie zapisy umożliwiające spółdzielniom łatwiejsze prowadzenie spraw przeciwko takim osobom. Trzeba też zaznaczyć, że możliwe jest także zawieranie umów ubezpieczeniowych odpowiedzialności cywilnej członków zarządu, które nazywane są ubezpieczeniami Directors and Officers.

Umowy te są korzystne zarówno dla członków zarządu, jako że przestaliby ryzykować utraty własnego majątku, oraz dla samych spółdzielni, ponieważ sytuacja finansowa na skutek ewentualnych nieuczciwych działań członków zarządu byłaby dużo pewniejsza.

Waldemar Laskowski

24

prawnik_ 2008.indd 24

2008-09-01 08:05:52

Nasze sprawy

Prawnik

Nr II/15/2008

Świadczenie pomocy prawnej w ramach stosunku pracy przez przedstawicieli adwokatur i stowarzyszeń prawniczych wchodzących w skład CCBE I.

W 1999 r. Krajowa Rada Radców Prawnych została przyjęta do Rady Adwokatur i Stowarzyszeń Prawniczych Europy (CCBE). Pełnoprawnym członkiem została od dnia 1 maja 2004 r., gdy Polska weszła do Unii Europejskiej. Tym samym samorząd radców prawnych znalazł swoje miejsce w gronie skupiającym samorządy zawodów prawniczych reprezentujących łącznie około 700 tysięcy prawników wykonujących zawód w państwach członkowskich Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

Członkiem CCBE może zostać jedynie samorząd prawniczy, który spełnia wszystkie zasady określone w Statucie i Kodeksie Deontologicznym tej organizacji. Akt przyjęcia KRRP w poczet członków CCBE potwierdza spełnienie tego wymogu przez samorząd radcowski.

Wśród zasad ogólnych wymienionych w Kodeksie Etyki Prawników Europejskich znajduje się niezależność prawnika świadczącego pomoc prawną. Pojęcie niezależności sformułowano w tym akcie w sposób ogólny, powtarzając postanowienia Deklaracji z Perugii (przyjętej przez CCBE w 1977 r.) określającej podstawowe zasady etyki zawodowej obowiązujące wszystkich prawników w krajach Wspólnoty Europejskiej. Zasada ta, powtarzana wielokrotnie

w oficjalnych wystąpieniach CCBE, rozumiana była jako niezależność prawnika od wszelkich wpływów, a szczególnie tych, które mogą wynikać z jego osobistych interesów, czy presji zewnętrznej.

Pojęcie niezależności dotyczy także radców prawnych w Polsce, w tym grupy zatrudnionej na podstawie umowy o pracę. Ta forma wykonywania zawodu prawnika w Polsce nie stanowiła przeszkody w przyjęciu Krajowej Rady Radców Prawnych do CCBE, a tym samym została oceniona przez CCBE jako nienaruszająca wyrażonej w Kodeksie Etyki Prawników Europejskich zasady niezależności. Przepisy polskiego prawa kształtują bowiem stosunek pracy radcy prawnego w sposób szczególny, z uwagi na charakter wykonywanych przez niego czynności. Przepisy ustawy o radcach prawnych modyfikują stosunek pracy radcy prawnego w sposób gwarantujący mu niezależność przy wykonywaniu pomocy prawnej u danego pracodawcy (także w organach administracji publicznej). Duża stabilność zatrudnienia, odpowiednia pozycja w hierarchii pracowniczej, brak związania poleceniami co do treści sporządzanych opinii prawnych, a także brak możliwości samodzielnej oceny wykonywania zawodu radcy prawnego przez pracodawcę bez udziału samorządu 25

prawnik_ 2008.indd 25

2008-09-01 08:05:52

Prawnik

Nr II/15/2008

- stwarza gwarancje niezależności zatrudnionego radcy, rzadko spotykane w innych krajach Unii Europejskiej. Tym samym radca prawny zatrudniony na etacie może wykonywać swoje obowiązki zawodowe zgodnie z Zaleceniami Rady Europy w sprawie swobody wykonywania zawodu prawnika „bez jakichkolwiek niestosownych ograniczeń, wpływów, nakłaniania, presji, gróźb czy ingerencji, bezpośredniej czy pośredniej, z jakiejkolwiek strony czy z jakiegokolwiek powodu”.

Poparciem tej tezy niech będzie porównanie kształtowania się niezależności osoby świadczącej pomoc prawną w oparciu o umowę o pracę i w oparciu o stałą umowę o obsługę prawną (świadczenie pomocy prawnej). Tę drugą formę świadczenia pomocy prawnej spotyka się często u adwokatów i radców prawnych prowadzących kancelarie. W istocie trudno jest wskazać różnice w stopniu zależności od mocodawcy między zawodowym prawnikiem na etacie sporządzającym opinię prawną, a profesjonalnym prawnikiem sporządzającym opinię prawną w tej samej materii w oparciu o stałą umowę o obsługę prawną. Wydaje się, że sfera nacisków na kierunek rozstrzygnięcia w opinii jest taka sama dla prawnika będącego na etacie i prawnika na stałe zlecenie. Niezależność radcy prawnego świadczącego pomoc prawną na podstawie umowy o pracę wydaje się nawet niekiedy większa niż w przypadku wykonywania zawodu w formie działalności gospodarczej w realiach konkurencji wolnorynkowej. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy radca prawny/ adwokat ma jednego lub dwóch stałych zleceniodawców, których obsługa stanowi podstawę jego działalności gospodarczej.

Brak łatwej możliwości pozbawienia zatrudnienia (z uwagi na istniejące gwaran-

Nasze sprawy

cje w kodeksie pracy i ustawie o radcach prawnych), w porównaniu z realnym zagrożeniem utraty poważnego klienta ze względu na wydanie niekorzystnej opinii w sprawie, daje jednoznaczną odpowiedź na pytanie o stopień zależności oceniany w świetle kryteriów ekonomicznych. Czynnik zależności ekonomicznej może niestety zdecydować niekiedy o naruszeniu standardów zawodowych w celu zadowolenia klienta lub stron trzecich podczas prowadzenia spraw przez prawnika świadczącego pomoc prawną w oparciu o inny węzeł zobowiązaniowy niż stosunek pracy.

Na taki właśnie aspekt niezależności pośrednio zwrócił również uwagę ETS w sprawie Wouters (C-309/99) z 19 lutego 2002 r., wskazując na obowiązek nieangażowania się prawnika w biznes lub wspólne przedsięwzięcia, które grożą naruszeniem jego niezależności.

Model polski, zakładający różne formy świadczenia pomocy prawnej oraz możliwość ich łączenia, wydaje się w tym zakresie optymalny i godny naśladowania.

W chwili obecnej duża grupa radców prawnych pozostaje w ramach stosunku pracy, świadcząc jednocześnie pomoc prawną w ramach prowadzonej działalności gospodarczej lub - w sytuacjach, gdy taka działalność jest dla radców prawnych zatrudnionych w administracji państwowej utrudniona lub niemożliwa ze względu na zakazy ustawowe - na podstawie umów zlecenia. Stąd pojawiające się pomysły degradacji radców prawnych zatrudnionych na etatach poprzez włączenie ich do grupy tzw. doradców prawnych o ograniczonych kompetencjach byłyby posunięciem szkodliwym, ograniczającym dostęp do wykwalifikowanej pomocy prawnej, a także działaniem w interesie grupy prawników świadczących pomoc w ramach prowa-

26

prawnik_ 2008.indd 26

2008-09-01 08:05:52

Nasze sprawy

dzonych kancelarii. Nie wspominam już o kwestii niekonstytucyjności tego rodzaju rozwiązań, pojawiających się w koncepcjach rządowych. Zwrócić należy uwagę, że pozbawienie możliwości szerokiego (ze względu na formy) świadczenia pomocy prawnej przez radców prawnych jest sprzeczne z interesem społecznym, z uwagi na ograniczenie dostępu obywatela do usług prawniczych świadczonych przez osoby w pełni do tego przygotowane (w przeciwieństwie do prawników licencjonowanych z projektów poselskich czy doradców prawnych, pojawiających się w koncepcjach Ministerstwa Sprawiedliwości). Pomysł połączenia zawodu radcy prawnego i adwokata ma w zasadzie - w zamysłach Ministerstwa Sprawiedliwości - tylko jedno uzasadnienie, a mianowicie uporządkowanie rozwiązań systemowych dotyczących państwowych egzaminów prawniczych (chociaż nie jest to warunek sine qua non przeprowadzenia projektowanej reformy dotyczącej połączenia zawodów prawniczych) oraz wprowadzenie - poprzez zlikwidowanie dualizmu samorządu zawodowego - nowego, jednolitego zawodu adwokata. Zamysł zaiste ciekawy, bo w pewien sposób porządkujący rynek usług prawniczych, chociaż istnieje też poważna obawa jego deregulacji poprzez dopuszczenie do występowania w charakterze pełnomocników osób zupełnie do tego nieprzygotowanych. Takie bowiem rozwiązanie zakłada projekt rządowy o państwowych egzaminach prawniczych, określający szerokie kompetencje tzw. doradców prawnych (prawników po egzaminie I stopnia), których profesjonalizm będzie mogła ocenić komisja egzaminacyjna na egzaminie II stopnia najwcześniej w 2011 r. Obywatel więc stanie się ponownie „królikiem doświadczalnym”, w imię koniecznych reform „dobrych dla Polski i Polaków”.

Prawnik

Nr II/15/2008

Z zainteresowaniem obserwuję stanowisko organów adwokatury, które w imię swoich partykularnych interesów protestują przeciwko wykonywaniu zawodu w ramach stosunku pracy, jako sprzecznemu z zasadą niezależności. Podobnie wypowiadają się na łamach prasy różni przedstawiciele palestry, dla których wykonanie zawodu radcy prawnego na podstawie umowy o pracę nie da się pogodzić z tzw. etosem adwokatury na płaszczyźnie niezależności. Jednak zamiast zagłębiania się w etosie, proponuję Autorom tych wypowiedzi wnikliwą lekturę ustawy o radcach prawnych oraz znacznie większą ostrożność w ocenie zysków i strat poszczególnych korporacji prawniczych w następstwie połączenia, bez uwzględnienia rzeczy najistotniejszej - interesu publicznego, który idei połączenia powinien wyraźnie przyświecać. W mojej ocenie, zajęcie wyżej przedstawionego stanowiska przez Naczelną Radę Adwokacką w sprawie połączenia zawodów oraz wyrażenie podobnych, chociaż nieco bardziej wyważonych opinii przez osoby piastujące niegdyś funkcje w tym szacownym gremium, uniemożliwiają prowadzenie normalnego dialogu o połączeniu - do czasu zmiany tego stanowiska i przyjęcia innej filozofii myślenia, nacechowanej podejściem bardziej egalitarnym i państwowym. Zaproszenie do rozmów z jednoczesnym ustaleniem warunków przyszłego porozumienia, które nie mogą być zaakceptowane przez znacznie większy samorząd radcowski, jest nie tyle cyniczne, co pozbawione taktu i poszanowania dla interlokutora, a więc zasad jakie powinny cechować osoby zapraszające do poważnej dyskusji. Jednocześnie należy stwierdzić, że taki dialog jest niezwykle potrzebny dla samorządu radcowskiego i adwokackiego. Nie można bowiem przejść obojętnie obok zmian 27

prawnik_ 2008.indd 27

2008-09-01 08:05:52

Prawnik

Nr II/15/2008

ustrojowych i gospodarczych, w szerokim znaczeniu, jakie zaszły w naszym kraju przez ostatnie siedemnaście lat. Adwokaci weszli w materię pomocy prawnej dla przedsiębiorców, a radcowie prawni w materię szeroko rozumianej pomocy prawnej dla osób fizycznych. To przenikanie się płaszczyzn świadczenia pomocy prawnej przez adwokatów i radców prawnych sprawia, że utrzymywanie sztucznego podziału na dwa zawody jest niekorzystne z punktu widzenia porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.

II.

Rozwiązania polskie na tle: 1) Niemiec, Norwegii, Danii, Hiszpanii i Portugalii; 2) Anglii, Walii, Szkocji i Irlandii; 3) Holandii oraz 4) Włoch

Kwestia zatrudnienia prawników w ramach stosunku pracy („in-house lawyers") jest sprawą, która systematycznie powraca na forum obrad CCBE. Można jednak zaobserwować, że organizacja powstrzymuje się od szerszej debaty na ten temat, a to z powodu zmieniających się zasad świadczenia usług prawnych w ramach gospodarki rynkowej oraz stale rosnącej grupy prawników świadczących pomoc prawną na etacie.

W poniżej przedstawionych ustaleniach pomijam kwestie świadczenia pomocy prawnej przez adwokata zatrudnionego na podstawie umowy o pracę u innego adwokata lub w spółce adwokackiej, co jest zjawiskiem rozpowszechnionym zwłaszcza w „starych” krajach Unii Europejskiej. Tak zatrudniony adwokat często nie jest traktowany jako pozostający w

Nasze sprawy

stosunku pracy (np. w Niemczech). Wobec tendencji do tworzenia dużych firm prawniczych, kładących nacisk na specjalizację zatrudnianych w niej adwokatów (gwarantujących tym samym wysoki poziom kompleksowej obsługi prawnej przez firmę prawniczą) należy także zwrócić uwagę na stale spadającą liczbę adwokatów wykonujących zawód w ramach samodzielnie prowadzonych kancelarii.

W kilku krajach Unii Europejskiej adwokat nie może świadczyć pomocy prawnej w ramach stosunku pracy. Do nich m.in. należą: Austria, Belgia, Finlandia, Szwecja i Francja, chociaż w tej ostatniej trwają prace nad ustawą umożliwiającą adwokatom pozostawanie w stosunku pracy bez utraty uprawnień zawodowych.

Pierwszym modelowym przykładem świadczenia pomocy prawnej w stosunku pracy są Niemcy (model nieco modyfikowany w innych krajach – Norwegia, Dania, Hiszpania i Portugalia). W Niemczech Rechtsanwalt nie jest traktowany jako przedsiębiorca, ale jako niezależny przedstawiciel wymiaru sprawiedliwości, co ma fundamentalne znaczenie dla przyjętych rozwiązań. Dopuszcza ono świadczenie pomocy prawnej przez adwokata pozostającego w stałym stosunku zatrudnienia (Syndikusanwalt) oraz łączenie tej formy z samodzielnym prowadzeniem praktyki adwokackiej (§ 46 Federalnej Ustawy o Adwokaturze z dnia 1 sierpnia 1959 r.).

Syndikusanwalt, pracując na podstawie stałego prywatnego stosunku pracy lub stosunku pracy zbliżonego do stałego na rzecz osoby nie będącej prawnikiem, jest traktowany jako Rechtsanwalt należący do adwokatury z uprawnieniem do posługiwania się tym tytułem zawodowym. Zobowiązany jest on (co jest także warunkiem

28

prawnik_ 2008.indd 28

2008-09-01 08:05:53

Nasze sprawy

wpisu na listę adwokatury niemieckiej) do utrzymania swojej niezależności w ramach wykonywanej pomocy prawnej (§ 7 ust.8 w/w ustawy). Niezależność prawnika nie jest sprzeczna - w rozumieniu przepisów niemieckich - z zatrudnieniem w ramach stosunku pracy (niektórzy Autorzy stoją nawet na stanowisku, że Syndikusanwalt powinien być traktowany jak Rechtsanwalt w sferze stosunku pracy). Podstawowym ograniczeniem Syndikusanwalta (adwokata zatrudnionego w stosunku pracy) jest brak możliwości reprezentacji swojego pracodawcy przed sądami powszechnymi i trybunałami arbitrażowymi jako Rechtsanwalt (dotyczy to także sytuacji, gdy zatrudniony adwokat prowadzi własną kancelarię adwokacką), ale może te czynności wykonywać jako członek zarządu lub normalny pracownik pracodawcy (o ile nie występuje w postępowaniu przymus adwokacki). Z uwagi na możliwość łączenia form wykonywania zawodu, Syndikusanwalt (adwokat zatrudniony w stosunku pracy) może zawsze, jako Rechtsanwalt prowadzący odrębną kancelarię, występować przed sądem, reprezentując osoby trzecie.

Przepisy ustawy o Adwokaturze Norweskiej z dnia 29 czerwca 1936 r. nie poświęcają zbyt dużo miejsca formom wykonywania zawodu adwokata. Dozwolone jest wykonywanie zawodu adwokata w stosunku pracy u pracodawcy z uwzględnieniem przestrzegania zasad etycznych adwokatury. Członkami adwokatury są również prawnicy zatrudnieni w organach państwowych lub samorządowych zgodnie z § 233 pkt. 1c ustawy o Trybunale Sprawiedliwości. Zbliżone rozwiązanie zastosowano w Danii, Hiszpanii i Portugalii, gdzie adwokat może pozostawać w stosunku pracy oraz łączyć formy wykonywania zawodu tj. stosunek pracy i prowadzenie

Prawnik

Nr II/15/2008

kancelarii. Praktyka łączenia różnych form wykonywania zawodu jest stosowana szeroko w tych krajach, lecz możliwość taka nie dotyczy prawników zatrudnionych w instytucjach publicznych i organach administracji (a więc podobnie jak zatrudnienie polskich radców prawnych w organach aparatu skarbowego).

Zbliżone rozwiązania (chociaż nie identyczne) obowiązują w krajach anglosaskich, z uwzględnieniem różnic systemowych prawa. W Anglii i Walii występuje duża grupa solicitors, którzy są z reguły pierwszym kontaktem dla osób poszukujących szeroko rozumianej pomocy prawnej. Solicitors mogą również pełnić rolę adwokata w postępowaniu sądowym (np. grupa solicitor-advocate posiada uprawnienia do występowania w sądach wszystkich instancji). Druga, niewielka grupa to barristers, wyspecjalizowana w materii postępowania sądowego i uprawniona do reprezentowania klientów przed wszystkimi sądami Anglii i Walii. Z reguły barristers nie kontaktują się bezpośrednio z klientami i najczęściej działają na zlecenie solicitors (tzn. barrister jest angażowany do reprezentowania klienta w sądzie). Z uwagi na charakter czynności związanych ze świadczeniem pomocy prawnej, solicitors mogą wykonywać ją w ramach stosunku pracy. Formy wykonywania zawodu przez solicitors regulują zasady deontologiczne ustanowione przez Radę Stowarzyszenia Prawniczego (The Council of The Law Society), a następnie zatwierdzane przez władze sądowe, badające je pod kątem realizacji interesu publicznego. W obecnie obowiązującym Kodeksie Deontologicznym Solicitors zatrudnienia w stosunku pracy dotyczy reguła 13. Określono tam szeroki katalog podmiotów (w tym organy samorządu terytorialnego), na rzecz 29

prawnik_ 2008.indd 29

2008-09-01 08:05:53

Prawnik

Nr II/15/2008

których solicitor może wykonywać pomoc prawną w ramach stosunku pracy oraz zasady jej świadczenia. Generalnie zatrudnieni solicitors mogą świadczyć pomoc prawną także na rzecz innych podmiotów (poza w/w katalogiem), po spełnieniu pewnych warunków, wśród których jest zachowanie profesjonalnej niezależności.

Solicitors mogą łączyć różne formy wykonywania zawodu, co też często czynią.

Niemniej zwracają uwagę pewne ograniczenia dotyczące solicitors zatrudnionych w organach administracji publicznej. Solicitors, zatrudnieni przez organy samorządu terytorialnego, mogą działać jedynie w zakresie spraw wyliczonych w kodeksie etycznym, zaś zatrudnieni przez Koronę i urzędy publiczne (poza ministerstwami) oraz w Komisji Usług Prawnych udzielają porad prawnych i działają na rzecz innych osób, tylko jeżeli czynią to zgodnie z prawem funkcjonowania pracodawcy. Podobne zasady dotyczące form świadczenia pomocy prawnej oraz możliwości ich łączenia występują w Szkocji i Irlandii.

Zasady wykonywania zawodu w ramach stosunku pracy są również określone w kodeksach deontologicznych, w sposób niezwykle ogólny, postulując jednakże takie stworzenie statusu solicitors w strukturze zakładu pracodawcy, aby mógł on w sposób efektywny i jak najbardziej niezależny świadczyć pomoc prawną (Rozdział 2 Guide to Professional Conduct of Solicitors in Ireland).

Inaczej kwestia ta została uregulowana w Holandii. Przedstawiciele palestry holenderskiej mogą wykonywać zawód w różnych formach, które - co do zasady (a jest to praktyka rozpowszechniona) - są łączone. Dla adwokatów pozostających w stosunku pracy palestra stworzyła specjalne reguły ujęte w „In-house Advocates” z

Nasze sprawy

27 listopada 1996 r. W świetle tych przepisów zatrudniony adwokat może świadczyć pomoc prawną na rzecz innego adwokata lub zarejestrowanego prawnika, przedstawiciela jednego z zawodów zdefiniowanych w Regulacji o partnerstwie wielodyscyplinarnym z 1993 r. (notariusze, agenci patentowi, doradcy podatkowi), osoby prawnej, przedsiębiorstwa ubezpieczeniowego, organizacji non profit lub fundacji pomocy prawnej. Jeżeli pomoc prawna jest świadczona przez zatrudnionego adwokata na rzecz innego podmiotu (w samorządzie i władzach regionalnych oraz organach administracji państwowej), to jego zatrudnienie powinno ograniczać się do reprezentacji i pomocy prawnej wyłącznie na rzecz tego pracodawcy. Zasadą jest, iż tak zatrudniony adwokat będzie działał zgodnie z „Profesjonalną Kartą Zatrudnionego Prawnika”, zaś pracodawca zgadza się ją respektować (poprzez jej podpisanie), co stanowi swoistą gwarancją niezależności adwokata świadczącego pomoc prawną w ramach stosunku pracy. Informacje o wykonywaniu zawodu w stosunku pracy lub o zamiarze takiego świadczenia pomocy prawnej podlegają zgłoszeniu do Rady Nadzoru (Council of Supervision) Holenderskiego Stowarzyszenia Adwokatów wraz z podpisaną przez adwokata i pracodawcę „Profesjonalną Kartą Zatrudnionego Prawnika”.

Ostatnim rozwiązaniem jest przykład Włoch. Członkami adwokatury włoskiej są zarówno osoby prowadzące praktykę prywatną, jak i prawnicy zatrudnieni na podstawie stosunku pracy w szeroko pojętych instytucjach publicznych. W świetle królewskiego dekretu nr 1578 z 1933 r. adwokaci zatrudnieni na etatach (wpisani na specjalną listę prowadzoną przez adwokaturę), mogą świadczyć pomoc jedynie na rzecz swojego pracodawcy. Nie ma na-

30

prawnik_ 2008.indd 30

2008-09-01 08:05:53

Nasze sprawy

tomiast możliwości zatrudnienia adwokata w stosunku pracy przez pracodawcę sektora prywatnego, chyba że dotyczy to przedsiębiorstwa powstałego w wyniku prywatyzacji, a zatrudniony adwokat znajdował się na liście adwokatów w momencie prywatyzacji podmiotu sfery publicznej (tak uregulowano kwestię praw nabytych zatrudnionego w nim adwokata).

W ten sposób przedstawione zostały trzy modelowe rozwiązania dotyczące omawianej kwestii funkcjonujące w ramach palestr i stowarzyszeń zrzeszonych w CCBE. Pierwszy najbardziej rozpowszechniony model niemiecki (z modyfikacjami) zakłada możliwość swobodnego wyboru formy wykonywania zawodu (w tym zatrudnienia w stosunku pracy) oraz ich łączenia przy wykonywaniu zawodu adwokata.

Pewne ograniczenia w tym zakresie dotyczą prawników zatrudnionych w instytucjach publicznych i organach administracji (Hiszpania, Portugalia i Dania). Bardzo zbliżone do modelu niemieckiego są rozwiązania anglosaskie, które kwestie dotyczące wykonywania zawodu w ramach stosunku pracy i niezależności prawnika traktują jako sprawę wewnętrzną korporacji, regulując ją – w sposób bardziej lub mniej szczegółowy – w kodeksach deontologicznych. Niewiele od nich odbiega wzorzec holenderski, zakładający jednakże szeroki nadzór korporacji nad wykonywaniem zawodu adwokata w ramach stosunku pracy. Znacznie różni się natomiast model włoski, który zakłada istnienie stosunku pracy adwokata, ale tylko w organach administracji publicznej.

Porównując nasze rozwiązania ustawowe można zauważyć, iż wzorzec polski zawarty w ustawie o radcach prawnych dotyczący form wykonywania zawodu i możliwości ich łączenia nie odbiega znacznie od rozwiązań przedstawionych

Prawnik

Nr II/15/2008

wyżej, chociaż istnieją pewne różnice.

W stosunku do modelu holenderskiego polski samorząd radcowski nie dysponuje tak szerokimi uprawnieniami nadzorczymi nad radcami prawnymi wykonującymi zawód w ramach stosunku pracy. Jest to konsekwencją przekazania tej materii do regulacji ustawowej, a nie - jak w Holandii - do aktów wewnętrznych uchwalanych przez organizację adwokacką, która stoi na straży ich przestrzegania. Bardziej zbliżone do naszych rozwiązań są modele niemiecki (z modyfikacjami) i anglosaski. Zakładają one pierwszeństwo pragmatyki urzędniczej (w przypadku prawników zawodowych zatrudnionych w organach państwowych i samorządowych) przed ustawą korporacyjną lub przepisami kodeksów etycznych, co wpływa na pewne ograniczenia adwokata pozostającego w stosunku zatrudnienia. Mogą one dotyczyć wyboru dodatkowej formy wykonywania zawodu w postaci działalności gospodarczej (Anglia, Hiszpania, Portugalia, Dania - w przypadku zatrudnienia w organach administracji publicznej) lub zasad reprezentacji pracodawcy przed sądem (Niemcy).

Arkadiusz Bereza PS. Do tekstu artykułu dołączam tabelę, która pozwoli Czytelnikowi zapoznać się z podstawowymi zasadami wykonywania zawodu prawnika oraz organizacją samorządów prawniczych w państwach europejskich.

Materiał został przygotowany w Ośrodku Badań, Studiów i Legislacji KRRP, z pomocą Pani Eweliny Mitręgi – aplikantki II roku naszej Izby i doktorantki na WPiA UMCS w Lublinie.

31

prawnik_ 2008.indd 31

2008-09-01 08:05:53

Prawnik

Nr II/15/2008

Nasze sprawy

32

prawnik_ 2008.indd 32

2008-09-01 08:05:53

Nasze sprawy

Prawnik

Nr II/15/2008

33

prawnik_ 2008.indd 33

2008-09-01 08:05:54

Prawnik

Nr II/15/2008

Nasze sprawy

34

prawnik_ 2008.indd 34

2008-09-01 08:05:54

Nasze sprawy

Prawnik

Nr II/15/2008

35

prawnik_ 2008.indd 35

2008-09-01 08:05:55

Prawnik

Nr II/15/2008

Nasze sprawy

36

prawnik_ 2008.indd 36

2008-09-01 08:05:56