Prawnik_25_2011

Prawnik

Spis treści Wydawca: Okręgowa Izba Radców Prawnych w Lublinie 20-607 Lublin ul. Konrada Wallenroda 2e tel. (081) 532-06-95 fax (081) 534-44-96 e-mail: poczta@oirp.lublin.pl

Nr 3/25/2011

PRAWNIK Biuletyn Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie Nr 3/25 2011

W numerze między innymi: INFORMACJE I KOMUNIKATY

numer konta: 66 1240 2500 1111 0010 0399 5559 w Banku PeKaO S.A. IV Oddział w Lublinie oraz 51 1050 1953 1000 0023 0708 6344 w ING BANK ŚLĄSKI O/Lublin Redakcja: Redaguje zespół: Arkadiusz Bereza, Anna Fermus-Bobowiec, Sławomir Pilipiec, Iwona Szpringer, Tomasz Woś tel. (081) 532-06-95 e-mail: poczta@oirp.lublin.pl www.oirp.lublin.pl Komisja Wydawnicza (Rada Programowa): Arkadiusz Bereza, Anna Fermus-Bobowiec, Mariusz Nawachowicz, Sławomir Pilipiec, Iwona Szpringer, Tomasz Woś.

Materiałów nie zamówionych Re­dak­cja nie zwraca i rezerwuje sobie pra­wo do skracania, poprawiania oraz uzu­peł­nia­nia otrzymanych tekstów, a także do­da­wa­nia i zmiany tytułów.

Druk i łamanie: Drukarnia EMBE Press Lublin, ul. Tokarska 9A tel.: (081) 710 17 00 e-mail: katana@mbpress.pl

Od Dziekana..............................................................................................2 Z posiedzeń Rady......................................................................................4 Nowe siedziby sądów w Hrubieszowie i Biłgoraju .................................8 Przedstawiciele OIRP-przywitanie roku akademickiego 2011/2012 . ...12 Przedstawiciele OIRP-udział w życiu naukowym Lublina . ..................12 Zasłużeni dla samorządu radców prawnych...........................................13 Z życia Klubu Seniora: *Spotkanie Klubu Seniora * Byliśmy we Lwowie * Turniej brydżowy.................................................................................14 Konferencja szkoleniowa Zamość-Bukowina-Siedmiogród...................23 Ogólnopolskie wyniki egzaminu radcowskiego 2011 r..........................24 Sprawdzian wiedzy aplikantów I i II roku aplikacji radcowskiej – kolokwia w 2011 r................................................................................25 Uzupełniająca lista osób, które zrealizowały obowiązek szkoleniowy I cyklu szkolenia (od 1 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2011 r.) . .........27 Szkolenia w I kwartale 2012 r ...............................................................28 Komunikat dotyczący egzekucji składek ..............................................30

WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ Arkadiusz Bereza Krótka historia sądownictwa w Hrubieszowie........................................31 Marek Jaślikowski „Radca prawny” jako podmiot wyłączony spod przymusu adwokacko-radcowskiego w postępowaniu przed Sądem Najwyższym (art. 871 § 2 k.p.c.).......................................................................................................36 Sławomir Jankowski Prawo wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.........................45 Paweł Witkowski Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego.............................................51

Dyżury członków Prezydium Rady Dziekan Rady - Arkadiusz Bereza 30 00 wtorek w godz. 12 - 14 Wicedziekan Rady - Halina Ejsmond-Zając 00 00 piątek w godz. 13 - 15 Wicedziekan Rady - Marek Pawłowski 00 00 wtorek w godz. 8 - 10 Skarbnik Rady - Hanna Chabros 15 15 środa w godz. 12 - 13

Sekretarz Rady - Anna Fermus-Bobowiec 00 00 poniedziałek w godz. 15 - 16 Rzecznik Dyscyplinarny - Patrycja Kozłowska-Kalisz 30 00 II i IV poniedziałek miesiąca w godz. 11 - 13 Rzecznik Funduszu Seniora - Irena Kopiec 30 00 I piątek miesiąca w godz.10 -12

1

Prawnik

Nr 3/25/2011

Informacje i komunikaty

Od Dziekana Szanowne Koleżanki, Szanowni Koledzy

Obecny rok dostarczył nam wszystkim wrażeń na niwie politycznej, jak i wielu zdarzeń związanych z funkcjonowaniem Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie.

W następstwie wyborów parlamentarnych liczba prawników zasiadających w polskim parlamencie uległa znacznemu zmniejszeniu. Wśród 47 posłów i senatorów – prawników (chociaż znaczna część legitymuje się jedynie ukończonymi studiami prawniczymi) nie ma już posła Wojciecha Wilka z Kraśnika, który w sejmie poprzedniej kadencji kierował pracami podkomisji zajmującej się projektem ustawy o państwowych egzaminach prawniczych.

Za to z okręgów wyborczych obejmujących obszar działania Izby wybrano senatora Henryka Ciocha (adwokata) rekomendowanego przez PiS oraz Michała Kabacińskiego (studenta V roku Wydziału Prawa i Administracji UMCS) z Ruchu Palikota. Zmieniło się oblicze naszego parlamentu, a jego emanacją jest nowy rząd Donalda Tuska. Zaskakującą dla środowisk prawniczych była nominacja Jarosława Gowina na stanowisko Ministra Sprawiedliwości, z bliżej nieokreślonym zadaniem dotyczącym tzw. „deregulacji”. Krytyczna ocena powołania na to stanowisko osoby bez wykształcenia prawniczego nie ma jednak większego znaczenia wobec mechanizmów uprawiania polityki przez rządzących. Chociaż stosunki samorządu radcowskiego z dotychczasowym ministrem nie zawsze układały się poprawnie, to wykazywał on profesjonalizm (z lekką nutką populizmu charakterystyczną dla polityków) w rozpoznawaniu problemów związanych z funkcjonowaniem poszczególnych instytucji prawa, organów wymiaru sprawiedliwości oraz rynku świadczenia usług prawniczych. Nowy minister nie dał się dotychczas poznać z tej strony, a ocenić go będzie można dopiero po pewnym czasie. Pozostaję jedynie w nadziei, że osoba z przygotowaniem historyka filozofii zdaje sobie sprawę jak delikatną materią jest zapewnienie właściwej ochrony prawnej obywateli oraz jak wielkie „spustoszenie” mogą spowodować nieprzemyślane i gwałtowne reformy dotyczące szeroko pojętego wymiaru sprawiedliwości.

Życie Izby płynie natomiast nurtem znacznie spokojniejszym, chociaż samorząd zmuszony jest stale dostosowywać się do nowej rzeczywistości.

2

Informacje i komunikaty

Prawnik

Nr 3/25/2011

W następstwie egzaminu zawodowego w czerwcu 2011 r. szeregi radców prawnych zasiliło ponad 80 osób. Współczynnik zdawalności wśród lubelskich aplikantów radcowskich był bardzo wysoki w skali kraju (tabela w załączeniu na str. 24), co świadczy o wysokim poziomie szkolenia w czasie aplikacji oraz dobrym przygotowaniu do wykonywania zawodu radcy prawnego. Ślubowanie większości nowych radców prawnych odbyło się w dniu 5 sierpnia 2011 r. w Sali Kolumnowej Urzędu Wojewódzkiego w Lublinie.

We wrześniu odbył się egzamin wstępny na aplikację radcowską, w którym pozytywny wynik osiągnęło ponad 150 osób. Uzyskując wpis na listę aplikantów rozpoczynają oni poszukiwania swoich patronów. Wszystkich uprawnionych do wykonywania patronatu zachęcam do podjęcia tej funkcji.

Obecnie obowiązki aplikantów nie ograniczają się jedynie do uczestnictwa w zajęciach teoretycznych i praktycznych, ale obejmują również zaliczenie kolokwiów w ramach roku szkoleniowego (rozwiązywanie testów, kazusów oraz sporządzanie pism procesowych i projektów umów). Wprowadzono je w celu lepszego przygotowania aplikantów do czekającego ich w przyszłości egzaminu radcowskiego, niemniej rola patrona w przygotowaniu do wykonywania zawodu jest nadal kluczowa.

Dla właściwej realizacji procesu dydaktycznego oraz usprawnienia organizacji pracy sekretariatów Izba zakupiła lokal o powierzchni 460 m2 w gmachu przy ul. Wallenroda (w budynku tym znajduje się również siedziba Sądu Rejonowego). Pomoc dla Izby przy realizacji całego przedsięwzięcia okazali Koleżanka Grażyna Czerwińska i Kolega Piotr Fałdyga, poświęcając dużo swojego cennego czasu. Lokal jest obecnie adaptowany na cele szkoleniowe. Zaprojektowano w nim dużą salę wykładową (z możliwością podziału na dwie części) oraz specjalną salę do symulacji rozpraw sądowych. Zakończenie prac aranżacyjnych kierowanych przez zespół powołany przez Radę planowane jest na koniec lutego 2012 r. Mam nadzieję, że lokal będzie dobrze służył potrzebom naszej Izby.

Z koleżeńskim pozdrowieniem Dziekan Rady Arkadiusz Bereza Lublin, grudzień 2011 r.

3

Prawnik

Nr 3/25/2011

Informacje i komunikaty

Z posiedzeń Rady

W dniu 9 sierpnia 2011 r. odbyło się IX posiedzenie Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie VIII kadencji.

Dziekan Rady Arkadiusz Bereza otworzył posiedzenie i powitał wszystkich zgromadzonych, przedstawiając im porządek obrad, który został przyjęty jednogłośnie.

Następnie Dziekan, w związku z planowanym zakupem nowego lokalu na potrzeby szkolenia aplikantów, położonego przy ul. Wallenroda 4 C, omówił zasady nabycia tego lokalu, wynikające z przedłożonego członkom Rady projektu aktu notarialnego. Wywiązała się dyskusja, po której Rada podjęła uchwałę w przedmiocie zakupu w/w lokalu, powierzając jej wykonanie Dziekanowi Rady – Arkadiuszowi Berezie i Wicedziekanowi Rady – Markowi Pawłowskiemu.

Z kolei Skarbnik Rady Hanna Chabros zgłosiła wniosek o wszczęcie z urzędu postępowania o skreślenie aplikanta radcowskiego z listy aplikantów z uwagi na zaległości w płaceniu składek członkowskich za okres dłuższy niż rok, a Rada podjęła stosowną uchwałę w tej kwestii.

Na zakończenie Dziekan zrelacjonował przebieg ślubowania radców prawnych, którzy w tym roku zdali egzamin radcowski. Następnie zamknął obrady i podziękował zebranym za przybycie. ***

W dniu 3 listopada 2011 r. odbyło się X posiedzenie Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie VIII kadencji.

Dziekan Rady Arkadiusz Bereza otworzył posiedzenie i powitał wszystkich zgromadzonych, po czym zapoznał ich z zaproponowanym porządkiem obrad, który Rada przyjęła jednogłośnie.

Na początku posiedzenia Dziekan przedstawił zawiadomienia Rzecznika Dyscyplinarnego o pięciu przypadkach wszczęcia postępowania dyscyplinarnego w sprawach ze skargi na postępowanie radcy prawnego, o dwóch przypadkach umorzenia dochodzenia wraz z wystąpieniem do Dziekana Rady z wnioskiem o udzielenie Radcom Prawnym ostrzeżenia w trybie art. 66 ustawy 4

Informacje i komunikaty

Prawnik

Nr 3/25/2011

o radcach prawnych, o dwóch przypadkach umorzenia dochodzenia na postępowanie radcy prawnego oraz o pięciu odmowach wszczęcia dochodzenia w sprawie ze skargi na postępowanie radcy prawnego.

Następnie Dziekan poinformował, iż w siedzibie tut. Izby 146 osób, które uzyskały pozytywny wynik z egzaminu wstępnego, złożyło wnioski o wpis na listę aplikantów radcowskich, w tym 9 wniosków dotyczy osób, które uzyskały wynik pozytywny z egzaminu wstępnego przeprowadzanego w latach ubiegłych (sześć osób z 2010 r. i trzy osoby z 2009 r.). W związku z powyższym Rada podjęła jednogłośnie stosowne uchwały o wpisie na listę aplikantów radcowskich następujących osób:

5

Prawnik

Nr 3/25/2011

Informacje i komunikaty

Kolejny punkt porządku obrad obejmował podjęcie uchwał w przedmiocie wpisu na listę radców prawnych pięciu osób, które w czerwcu br. zdały egzamin radcowski. Rada podjęła zatem stosowne uchwały i na podstawie art.

24 ust. 1 i 2 ustawy o radcach prawnych wpisała na listę radców prawnych następujące osoby: Magdalenę Dec, Jarosława Filipczuka, Annę Frączek, Beatę Kiwałę i Roberta Wąsiewicza.

Następnie Rada przystąpiła do rozpatrzenia trzech wniosków o wpis na listę radców prawnych, złożonych na podstawie art. 25 ust. 1 ustawy o radcach prawnych. W konsekwencji, Rada podjęła jedną uchwałę o wpisie na listę radców prawnych w odniesieniu do Pana Sebastiana Kwietnia, jedną uchwałę o umorzeniu postępowania w sprawie wpisu na listę radców prawnych oraz jedną uchwałę w sprawie odmowy wpisu.

Dziekan poinformował zebranych, iż 23 listopada ubiegłego roku zmarła Koleżanka Irena Margula, a wszyscy obecni uczcili pamięć Zmarłej minutą ciszy. W związku z powyższym Dziekan wniósł o skreślenie z urzędu z listy radców prawnych Koleżanki Ireny Marguli z dniem Jej śmierci.

Następnie Dziekan poinformował, iż sześć osób złożyło wnioski o skreślenie z listy radców prawnych, a Rada podjęła stosowne uchwały o skreśleniu na wniosek zainteresowanych.

Z kolei na wniosek Skarbnika Rady Hanny Chabros Rada skreśliła z listy radców prawnych trzynaście osób w trybie art. 29 pkt 4 a) ustawy o radcach prawnych, tj. z powodu nieuiszczania składek członkowskich za okres dłuższy niż rok.

W ramach kolejnego punktu porządku obrad Rada podjęła uchwałę 6

Informacje i komunikaty

Prawnik

Nr 3/25/2011

w sprawie usunięcia wpisu Pani Lidii Piotr-Krajeckiej z listy radców prawnych prowadzonej przez Radę Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie w związku z przeniesieniem wpisu w/w na listę radców prawnych prowadzoną przez Radę Okręgowej Izby Radców Prawnych w Katowicach.

Następnie, na wniosek Dziekana, Rada podjęła uchwałę w sprawie wygaśnięcia uchwał o wpisie na listę aplikantów radcowskich w odniesieniu do osób, które zdały egzamin radcowski i uzyskały wpis na listę radców prawnych.

Kolejny punkt porządku obrad obejmował podjęcie ośmiu uchwał w sprawie zawieszenia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego.

Natomiast w związku z trwającymi pracami związanymi z aranżacją wnętrza nowozakupionego lokalu Izby przy ul. Konrada Wallenroda 4 c podjęto uchwałę, która przedłużyła do końca marca 2012 r. termin zakończenia prac powołanego w marcu br. Zespołu konsultacyjno–doradczego ds. aranżacji wnętrza tego lokalu oraz powiększyła jego skład.

Kolejne uchwały dotyczyły: dofinansowania konferencji wyjazdowej radców prawnych „Zamość - Bukowina - Siedmiogród”, upoważnienia Prezydium Rady do odraczania płatności składki członkowskiej i rozkładania na raty zaległości z tytułu płatności składki oraz określenia limitu wydatków przeznaczonych na remont i wyposażenie lokalu przy ul. Konrada Wallenroda 4 c.

W ramach spraw wniesionych przez Skarbnika, Rada umorzyła zaległe składki członkowskie sześciu radcom prawnym, a dwóm odmówiła umorzenia.

Podjęte zostały także dwie uchwały w przedmiocie umorzenia postępowania wszczętego na podstawie art. 29 pkt 4 lit. a) ustawy o radcach prawnych w sprawie skreślenia z listy radców prawnych oraz z listy aplikantów radcowskich z powodu nieuiszczania składek członkowskich za okres dłuższy niż rok.

Natomiast w grupie spraw związanych z aplikacją radcowską i jej organizacją Rada podjęła uchwałę w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia za przeprowadzenie kolokwium na aplikacji w ramach programu aplikacji oraz zmieniła patronów czterem aplikantom radcowskim.

Na zakończenie obrad Dziekan poinformował zebranych o przebiegu i zaawansowaniu prac związanych z aranżacją wnętrza zakupionego lokalu w związku z koniecznością dostosowania go do potrzeb szkoleniowych aplikantów. Zebrani zapoznali się z przedłożonym wstępnym projektem aranżacji.

Po krótkiej dyskusji Dziekan zamknął obrady, dziękując wszystkim za przybycie.

Sekretarz Rady Anna Fermus-Bobowiec

7

Prawnik

Nr 3/25/2011

Informacje i komunikaty

Nowe siedziby sądów w Hrubieszowie i Biłgoraju

Prestiż wymiaru sprawiedliwości opiera się nie tylko na autorytecie orzekających sędziów, tradycyjnej symbolice, ale także na miejscu, gdzie ta sprawiedliwość jest wymierzana. Konieczne jest zapewnienie właściwej użyteczności budynków sądowych, dającej gwarancję szybkiego rozpoznania sprawy, jak i odpowiednich warunków pracy w służbie dla społeczeństwa. W tym roku w okręgu zamojskim, rozbudowano i zmodernizowano dwa budynki sądów w Hrubieszowie i Biłgoraju, w których część pomieszczeń zajmuje miejscowa Prokuratura rejonowa. Oficjalnego otwarcia nowych gmachów dokonał Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Grzegorz Wałejko. W uroczystościach uczestniczyli znamienici goście: Prezes Sądu Apelacyjnego w Lublinie Marek Wolski, Prezes Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie Zdzisław Sadurski, Prokurator Apelacyjny w Lublinie Andrzej Pogoda oraz licznie zgromadzeni sędziowie i prokuratorzy, przedstawiciele organów administracji państwowej i samorządowej. Okręgową Izbę Radców Prawnych reprezentował Dziekan Rady Arkadiusz Bereza. W charakterze gospodarza występował Prezes Sądu Okręgowego w Zamościu Jerzy Rusin. Posługę duchowną zapewniali proboszczowie miejscowych parafii. *

Uroczyste otwarcie nowego budynku Sądu Rejonowego i Prokuratury Rejonowej w Hrubieszowie odbyło się w dniu 18 marca 2011 roku. Zmodernizowany gmach przy ul. mjr Henryka Dobrzańskiego „Hubala” 7 ma obecnie 4325 m2 powierzchni, z czego 3461 m2 zajmuje sąd, zaś 864 m2 prokuratura. W wystąpieniach zaproszonych gości pojawiły się nie tylko słowa poświęcone poprawie warunków pracy wymiaru sprawiedliwości, podziękowania dla projektantów i wykonawców inwestycji, ale także nutka wspomnień z dawnych czasów.

W budynku tym zaczynali swoją karierę zawodową sędziowie Sądu Najwyższego Małgorzata Gierszon oraz barwnie wspominający swoją pracę w Hrubieszowie Wiesław Kozielewicz, sędziowie Sądu Apelacyjnego w Lublinie Krzysztof Szewczak i Zbigniew Grzywaczewski oraz sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego Jerzy Dudek. Uroczystość zakończyły wystąpienia Prezesa Sądu Rejonowego w Hrubieszowie Andrzeja Lachowskiego oraz Prokuratora Rejonowego w Hrubieszowie Artura Kubika.

8

Informacje i komunikaty

Prawnik

Nr 3/25/2011

Wystąpienie Dziekana Rady Arkadiusza Berezy

Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości Grzegorz Wałejko, Prokurator Apelacyjny w Lublinie Andrzej Pogoda i Prezes Sądu Apelacyjnego w Lublinie Marek Wolski tuż przed symbolicznym przecięciem wstęgi…

9

Prawnik

Nr 3/25/2011

Informacje i komunikaty

oraz kończący dzieło oficjalnego otwarcia nowej siedziby sądu i prokuratury Prezes Sądu Okręgowego w Zamościu Jerzy Rusin

Uroczyste przecięcie wstęgi przebudowanego budynku Sądu Rejonowego i Prokuratury Rejonowej w Biłgoraju odbyło się w dniu 3 czerwca 2011 r. w obecności wielu zaproszonych gości. Powierzchnia całkowita gmachu po rozbudowie wynosi 4.979 m2, z czego sąd zajmuje 4.229 m2, zaś prokuratura 750 m2.

Przebieg całej inwestycji przedstawił zgromadzonym Prezes Sądu Okręgowego w Zamościu Jerzy Rusin, dziękując za wsparcie Ministerstwa Sprawiedliwości, miejscowych władz samorządowych oraz wszystkich zaangażowanych w realizację projektu. Ideę dobrej współpracy sądu i prokuratury na przykładzie zakończonej inwestycji podkreślił Prokurator Apelacyjny Andrzej Pogoda. Wspomnienia o pracy w tutejszym sądzie i jej dobrej atmosferze znalazły miejsce w wystąpieniu Elżbiety Gawdy sędziego Sądu Apelacyjnego w Lublinie. Ostatnie słowa były udziałem gospodarzy Prezesa Sądu Rejonowego w Biłgoraju, Tadeusza Jodłowskiego oraz Prokuratora Rejonowego w Biłgoraju Zbigniewa Reszczyńskiego. Po oficjalnej części uroczystości goście wpisywali się do księgi pamiątkowej, a także obejrzeli dokumentację fotograficzną kolejnych etapów przebudowy.

Dziekan Rady Arkadiusz Bereza 10

Informacje i komunikaty

Prawnik

Nr 3/25/2011

Wystąpienie Prezesa Sądu Rejonowego, w Biłgoraju Tadeusza Jodłowskiego

Wystąpienie Prokuratora Rejonowego, w Biłgoraju Zbigniewa Reszczyńskiego

Przecięcie wstęgi przez Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości, Grzegorza Wałejko

11

Prawnik

Nr 3/25/2011

Informacje i komunikaty

Przedstawiciele OIRP - przywitanie roku akademickiego 2011/2012 W dniu 3 października 2011 r. na zaproszenie Prodziekana Wydziału Prawa i Administracji UMCS w Lublinie, dr hab. prof. nadzw. Andrzeja Jakubeckiego, Dziekan Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie uczestniczył w uroczystej immatrykulacji osób przyjętych w poczet studentów pierwszego roku Wydziału Prawa i Administracji.

W dniu 16 października 2011 r. odbyła się uroczysta inauguracja roku akademickiego 2011/2012 na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Wykład inauguracyjny Europa bez Boga? Między sekularyzmem a nową ewangelizacją wygłosił ks. prof. dr hab. Janusz Mariański.

Na zaproszenie Rektora i Senatu KUL Dziekana OIRP w Lublinie reprezentowała Wicedziekan Rady Halina Ejsmond-Zając.

Rektor i Senat Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej zaprosił w dniu 21 października 2011 r., Dziekana Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie na uroczystą inaugurację roku akademickiego 2011/2012. Uroczystość uświetniło nadanie profesorowi Jerzemu Pomianowskiemu tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. W spotkaniu uczestniczyła Wicedziekan Rady Halina Ejsmond-Zając.

Redakcja

Przedstawiciele OIRP-udział w życiu naukowym Lublina W dniach 26-27 września 2011 r. w gmachu Lubelskiego Towarzystwa Naukowego w Lublinie odbyła się konferencja na temat Teoretyczne i praktyczne problemy współczesnego prawa karnego, w której uczestniczył Dziekan Rady dr Arkadiusz Bereza.

12

Informacje i komunikaty

Prawnik

Nr 3/25/2011

Krajowa Izba Doradców Podatkowych, Lubelski Oddział Krajowej Izby Doradców Podatkowych zorganizowała w dniu 6 października 2011 r. konferencję naukową pod hasłem Doradca podatkowy profesjonalnym partnerem biznesowym przedsiębiorcy. W konferencji uczestniczyła Wicedziekan Rady Halina Ejsmond-Zając.

Redakcja

Zasłużeni dla samorządu radców prawnych

Opracowała Ewa Kołtuniak 13

Prawnik

Nr 3/25/2011

Informacje i komunikaty

Z życia Klubu Seniora ***** Spotkanie Klubu Seniora

Kolejne spotkanie Klubu Seniora odbyło się w dniu 19 września 2011 r.

Z ramienia Prezydium Rady uczestniczyła w nim Sekretarz Rady kol. Anna Fermus-Borowiec.

Uczestnicy uczcili minutą ciszy śmierć kol. Alicji Kurys, członkini Klubu.

Wobec rezygnacji z uczestniczenia w pracach Zarządu Klubu kol. Mieczysława Bilskiego, uzupełniono skład Zarządu o następujących członków: kol.

Czesławę Howorus oraz kol. Ewę Korzeniowską-Kufel.

W wyniku dyskusji, przyjęto między innymi następujące kierunki działania Klubu Seniora: organizowanie cyklicznych spotkań członków Klubu, organizowanie wycieczek, rozrywek sportowo-rekreacyjnych (m.in. basen, brydż) oraz organizację kursu obsługi komputera.

Zebrani w trakcie dyskusji zgłosili wnioski pod adresem Prezydium Rady przy OIRP w Lublinie, które pozwolą na sprawniejsze funkcjonowanie Klubu.

Ponadto ustalono, że kolejne spotkanie Klubu Seniora odbędzie się dnia 12 grudnia 2011 r. o godzinie 12-tej w lokalu Izby i będzie miało charakter spotkania opłatkowego.

Serdecznie zapraszamy do licznego udziału Radca Prawny Krzysztof Krzywonos ***** Byliśmy we Lwowie

W dniach 26-28 września 2011 r. Klub Seniora przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Lublinie, dzięki pomocy Izby zorganizował wycieczkę do Lwowa i jego okolic. Wzięło w niej udział 30 radców prawnych – seniorów.

Co zobaczyliśmy w ciągu tych trzech dni, co nas szczególnie zachwyciło?

Z Lublina wyjechaliśmy o godz. 5.00 rano. Po przekroczeniu granicy polskiej w Hrebennem, zatrzymaliśmy się w Żółkwi, której założycielem był jeden z największych dowódców polskich-wielki hetman koronny Stanisław Żółkiewski. Zwiedziliśmy m.in. dominującą na centralnym placu tego miasta monumentalną budowlę Kolegiaty p.w. Św. Wawrzyńca Męczennika i Stanisława, 14

Informacje i komunikaty

Prawnik

Nr 3/25/2011

postawioną z fundacji wielkiego hetmana koronnego Stanisława Żółkiewskiego, która miała służyć jako panteon chwały oraz mauzoleum rodzinne. Wnętrze Kolegiaty jest skarbnicą narodowych pamiątek. Znajdują się tutaj nagrobki Żółkiewskich i Sobieskich. Po 1946 r. władze radzieckie zmieniły Kolegiatę w magazyn. W 1989 r. została ona zwrócona wiernym, a w latach 90 odrestaurowano zabytkowy wystrój wnętrza. Na marginesie wspomnę, że dwa olbrzymie płótna upamiętniające Jana III Sobieskiego – Bitwa pod Wiedniem i Bitwa pod Parkanami autorstwa Marcina Altomontego, po których w Kolegiacie widzieliśmy puste miejsca, zostały właśnie zakonserwowane przez polski zespół konserwatorów i być może wrócą kiedyś na historyczne miejsce.

Następnie w godzinach wczesnopopołudniowych dotarliśmy do Lwowa.

Zwiedzanie Lwowa rozpoczęliśmy od odwiedzenia Cmentarza Łyczakowskiego i Cmentarza Orląt Lwowskich. Tutaj mogliśmy pochylić się nad grobami tych, którzy tak wiele wnieśli do naszej historii i kultury. Cmentarz Łyczakowski to muzeum pod otwartym niebem. Romantyczne wzgórze i alejki, wiekowe drzewa, monumentalne pomniki i kaplice. Wieczne spoczywanie znalazły tu tysiące wybitnych ludzi-polityków, pisarzy, kompozytorów, artystów, muzyków. W nagrobkach i pomnikach tego cmentarza zapisana jest historia lwowskich Polaków. Na Łyczakowie spoczywają pisarki Maria Konopnicka 15

Prawnik

Nr 3/25/2011

Informacje i komunikaty

i Gabriela Zapolska. Grobowiec Zapolskiej, autorki słynnej „Moralności Pani Dulskiej” jest aktualnie w renowacji. Natomiast grobowiec Marii Konopnickiej z wyrzeźbioną w różowym marmurze jej dziewczęcą postacią, tonie w świeżych kwiatach. Obok grobu Konopnickiej, w rodzinnym grobowcu spoczywa prof.

Stefan Banach – wybitny matematyk; naprzeciwko pochowano prof. Zygmunta Gorgolewskiego, architekta, autora Opery Lwowskiej. Szczególnie wzruszający jest grób polskiego malarza Artura Grottgera z postacią młodej kobiety przy krzyżu, obok sokół – symbol wieczności, lira z oberwanymi strunami, złamana paleta – symbol przedwcześnie zgasłego talentu oraz trupia czaszka. Na grobowcu napis „Świętej Jego pamięci pomnik ten postawiła Wanda” (podobno wielka romantyczna miłość artysty).

Tuż obok znajduje się nagrobek Władysława Bełzy – poety, znanego większości Polaków jako autor „Katechizmu polskiego dziecka” („Kto ty jesteś? Polak mały”), a nieco dalej grobowiec, w którym pochowano Juliusza Makarewicza, znanego prawnika, profesora i rektora Uniwersytetu Lwowskiego im. Jana Kazimierza. Podziw i zdumienie budzi obelisk z rzeźbą lwa wspierającego się na armacie, poświęcony pułkownikowi Julianowi Ordonowi – bohaterowi powstania listopadowego, uwiecznionemu w wierszu Adama Mickiewicza „Reduta Ordona”. Na cmentarzu tym zobaczyliśmy ponadto wydzielone kwatery, w których chowano żołnierzy poległych w kolejnych zrywach niepodległościowych, kwatera żołnierzy powstańców kościuszkowskich, kwatera powstańców listopadowych, kwatera powstańców styczniowych. Zwiedzanie cmentarza uwieńczy16

Informacje i komunikaty

Prawnik

Nr 3/25/2011

ło odwiedzenie Cmentarza Orląt Lwowskich, znajdującego się we wschodniej części Cmentarza Łyczakowskiego, zbudowanego w latach 1922-1934, na którym spoczywają młodzi polscy żołnierze obrońcy Lwowa, polegli w latach 1918 –1920, walczący z Ukraińcami i bolszewikami. Po zniszczeniach i dewastacji, jakim uległ ten Cmentarz w czasach władzy radzieckiej, od końca lat osiemdziesiątych XX wieku podlegał rekonstrukcji. Uderzyła nas imponująca biel, las białych krzyży i jednakowych zadbanych mogił, gdzieniegdzie z biało-czerwonymi proporczykami. Uroczyste otwarcie odbudowanego Cmentarza Orląt Lwowskich nastąpiło 25 czerwca 2005 r., co odzwierciedla ustawiona przy wejściu na ten Cmentarz tablica. Przypomnieć należy, że ogromny wysiłek w sprawę odbudowy Cmentarza wniósł ś.p. Andrzej Przewoźnik, Sekretarz Generalny Rady Ochrony Pamięci Miejsc Walk i Męczeństwa, który zginął w katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem.

Drugi dzień został w całości poświęcony zwiedzaniu Lwowa. Rozpoczęliśmy od autokarowej przejażdżki po tym mieście i przyjrzeniu się z oddali jego bogactwu architektonicznemu (m.in. Kościołowi Dominikanów, Kościołowi Św.

Magdaleny, Uniwersytetowi Jana Kazimierza, Politechnice Lwowskiej, Ossolineum, Dworcowi Lwowskiemu, pięknie zdobionym motywami roślinnymi secesyjnym kamienicom – wymagającym renowacji). Następnie wszyscy bez wyjątku wdrapaliśmy się na wzgórze Wysokiego Zamku, skąd obejrzeliśmy panoramę tego około 800-tysięcznego pełnego zieleni miasta. W niepowtarzalny nastrój Lwowa wprowadził nas spacer po jego centrum. Zatrzymaliśmy się dłużej na Rynku.

Rynek lwowski jako centralna część miasta był miejscem wielu wydarzeń.

Tutaj przyjmowali hołdy polscy królowie, m.in. w 1410 r. do Lwowa przywieziono zdobyte pod Grunwaldem 52 sztandary Zakonu Krzyżackiego. Przed usytuowanym w głównej części rynku Ratuszem stoją niezmiennie rzeźby lwów – symbol miasta, panuje tu wielki ruch, mnóstwo ludzi, turystów, słychać swojską muzykę.

17

Prawnik

Nr 3/25/2011

Informacje i komunikaty

Na Rynku podziwialiśmy też kamienice różnego wieku i architektonicznego stylu. Szczególnie urzekła nas Czarna Kamienica, która uważana jest za jedną z najcenniejszych pamiątek architektury nie tylko Lwowa ale i całej Ukrainy. Swoja nazwę budynek ten otrzymał w XIX w. od pociemniałego z czasem piaskowca, z którego wykonano boniowanie fasady. Ozdobą fasady kamienicy są rzeźby Matki Boskiej, Św. Marcina, Św. Stanisława Kostki, Św. Jana z Dukli, Św. Łukasza. W jednej z kamienic Rynku działa do dnia dzisiejszego jedna z najstarszych lwowskich aptek, w której zaopatrzyliśmy się w przeróżne „medykamenty”, ponadto mieści się w niej muzeum, w którym można obejrzeć ekspozycję o historii farmacji.

Dech w piersi zapiera znajdujący się w centralnym punkcie miasta monumentalny Teatr Opery i Baletu im. Salomei Kruszelnickiej, wybudowany w latach 1898-1900 przez architekta Zygmunta Gorgolewskiego. Nie dane nam było uczestniczyć w spektaklu, ale prawdziwych wzruszeń dostarczyło nam obejrzenie teatru z zewnątrz, a zwłaszcza jego wnętrza.

Frontowa elewacja teatru ozdobiona została kolumnami, rzeźbami i różnorodnymi ornamentami. Na czterokondygnacyjnej widowni, na której byliśmy, może zmieścić się aż 1200 osób. Niezwykły przepych panuje w całym wnętrzu teatru, a zwłaszcza na I piętrze w foyer teatru zwanym Salą Lustrzaną, gdzie sufit ozdabiają plafony z postaciami alegorycznymi muz. Ciekawostką godną zapamiętania jest fakt, iż na uroczystym otwarciu tego teatru wśród zaproszonych gości byli m.in. Henryk Sienkiewicz, Ignacy Paderewski, Henryk Siemiradzki (malarz, twórca istniejącej do dziś głównej kurtyny tego teatru). Spacerując po Centrum Lwowa oczywiście dotarliśmy do Placu Mickiewicza (dawny Plac Mariacki), który ozdabia pomnik Adama Mickiewicza, wykonany w 1904 r. przez rzeź18

Informacje i komunikaty

Prawnik

Nr 3/25/2011

biarza Antoniego Popiela. Naszą uwagę zwróciła kompozycja tego pomnika: na granitowej kolumnie o wysokości 21 metrów znajduje się grupa rzeźb „Natchnienie” wykonana w brązie, gdzie anioł – skrzydlaty geniusz poezji-podaje Mickiewiczowi lirę. Chyba słusznie pomnik ten jest uważany za jeden z najpiękniejszych mickiewiczowskich pomników na świecie.

Ze szczególną czcią zwiedziliśmy Katedrę Rzymskokatolicką p.w. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Sklepienia tej Katedry pokrywają malowidła wykonane przez Stanisława Stroińskiego, w oknach znajdują się witraże wykonane według projektu Jana Matejki. W głównym ołtarzu kościoła znajduje się cudowny obraz Matki Boskiej Łaskawej, przed którym wielokrotnie modlił się król Jan Kazimierz, a 1 kwietnia 1656 r. złożył tu swoje historyczne śluby ogłaszając Matkę Bożą Królową Korony Polskiej. W katedrze tej modlił się też błogosławiony Jan Paweł II podczas swojej pielgrzymki do Lwowa. Obecnie znajdują się w niej relikwie naszego Błogosławionego, a na zewnętrznej ścianie kościoła wmurowane zostało popiersie Jana Pawła II, pod którym zostawiliśmy białą różę. Przy katedrze znajduje się osiem kaplic z wielką liczbą nagrobków, epitafiów, obrazów i rzeźb. Naszą uwagę przykuła XVII–wieczna Kaplica Męki Pańskiej, należąca do lwowskiego rodu Boimów. Szczególnie interesująca jest fasada ze scenami pasyjnymi. Na kopule znajduje się figura Chrystusa frasobliwego. Wnętrze sprawia wrażenie większego niż jest w rzeczywistości ze względu na kasetony umieszczone na wewnętrznej powierzchni kopuły. Prezbiterium ozdobiono scenami ze Starego i Nowego Testamentu.

Oprócz katedry rzymskokatolickiej odwiedziliśmy Katedrę Ormiańską p.w. Wniebowstąpienia Najświętszej Marii Panny. W ornamentyce wnętrza świątyni wykorzystano motywy ormiańskie, szczególnie rzeźbione w kamieniu i alabastrze wizerunki stylizowanych wotywnych krzyży. Sklepienie kopuły katedry ozdabia mozaika wykonana według projektu Józefa Mehoffera. Odwiedziliśmy także Katedrę Grecko-Katolicką Św. Jura (Jerzego), do której wiedzie reprezentacyjna brama z barokowym frontonem i dekoracyjnymi wazami. W katedrze tej mieści się obraz Matki Boskiej Trembowskiej, pochodzący z XVII w. – najbardziej czczona ukraińska ikona we Lwowie. W krypcie tej katedry pochowany jest m.in. metropolita halicki Andrzej Szeptycki, znany również z tego, że podczas II wojny światowej uratował życie wielu Żydom skazanym przez nazistów na zagładę.

W trzecim dniu naszej wycieczki udaliśmy się ze Lwowa w kierunku Kijowa i odwiedziliśmy Poczajów, Podhorce i Olesko. Miasteczko Poczajów znane jest w całym chrześcijańskim świecie ze słynnego sanktuarium maryjnego – Ławry Poczajowskiej, należącego do metropolii kijowskiej, nominalnie podporządkowanej moskiewskiemu patriarchatowi. Już kilka kilometrów przed wjazdem do tego miasta zapierał nam dech w piersi wspaniały widok lśniących, 19

Prawnik

Nr 3/25/2011

Informacje i komunikaty

złoconych kopuł. Ławrę Poczajowską tworzy cały architektoniczny zespół zlokalizowanych na dziedzińcu wzgórza obiektów sakralnych, 16 cerkwi, kaplic, wież, dzwonnic, wybudowanych w różnych czasach i stylach. Główna świątynia Ławry to Uśpieński Sobór pod wezwaniem Zaśnięcia Najświętszej Bogurodzicy.

Na terenie Ławry Poczajowskiej, jak wszyscy inni turyści, musieliśmy podporządkować się wymogom obowiązującym pątników-kobiety odwiedzają sanktuarium w strojach nobliwych (spódnica i chustki okrywające głowy).

Wracając z Poczajowa do Lwowa zatrzymaliśmy się w Podhorcach, aby zobaczyć pałac zbudowany w XVII wieku na rozkaz wielkiego hetmana koronnego Stanisława Koniecpolskiego, następnie w XVIII wieku zmodernizowany i przekształcony w prawdziwe muzeum przez Wacława Rzewuskiego. W pałacu tym przechowywane były rzeczy osobiste króla Jana III Sobieskiego oraz trofea zdobyte w bitwach przez Wacława i Seweryna Rzewuskich. W tymże pałacu znajdował się czarny marmurowy stół, na którym ochrzczono Jana III Sobieskiego. W czasach radzieckich muzeum zamknięto. W 1997 r., po przekazaniu 20

Informacje i komunikaty

Prawnik

Nr 3/25/2011

zamku Lwowskiej Galerii Sztuki, rozpoczęły się w nim prace konserwatorskie trwające do dzisiaj. Stąd też pałac ten mogliśmy oglądać jedynie z oddali.

Ostatnim punktem programu naszej wycieczki był otoczony malowniczym parkiem zamek w Olesku, w którym urodzili się dwaj polscy królowie – przyszły zwycięzca nad Turkami pod Wiedniem Jan III Sobieski i Michał Korybut Wiśniowiecki. Zwiedziliśmy znajdujące się aktualnie w tym zamku muzeum (filia Lwowskiej Galerii), w którym zgromadzono unikalne dzieła malarskie, kolekcje rzemiosła artystycznego, rzeźby, mebli i przepięknych gobelinów.

Na obrzeżach Lwowa pożegnaliśmy się z naszą wspaniałą przewodniczką.

Spacer z nią po Lwowie i dotknięcie miejsc, w których żyli Polacy, twórcy naszej historii i kultury, pozwolił nam zrozumieć tęsknotę tych, którzy w trudnych okresach dziejowych opuścili to miasto. Odwiedzenie dawnych zamków i pałaców namacalnie przypomniało nam historię Polski, trochę zapomnianą w ferworze różnych współczesnych wydarzeń. Należałoby tylko życzyć Ukrainie wejścia do Unii Europejskiej, żywiąc głęboką nadzieję, że dzięki jej wsparciu Lwów w pełni odzyskałby swój blask, a dawnym zamkom i pałacom, świadkom naszej historii, również przywrócone zostałyby należne miejsca w kulturze.

21

Prawnik

Informacje i komunikaty

Nr 3/25/2011

Po dłuższym postoju na granicy, około godz. 23.00 wróciliśmy do Lublina. Cała wycieczka upłynęła nam we wspaniałej atmosferze, przy pięknej pogodzie, a w drodze powrotnej autokar rozbrzmiewał śpiewem.

Z wycieczki oprócz wrażeń estetycznych i wiedzy historycznej przywieźliśmy wiele słodkości, całe tony wyśmienitych krówek lwowskich i smakowitej lwowskiej chałwy.

Ja osobiście ze Lwowa przywiozłam także, poza niezapomnianymi wspomnieniami i żalem, że Lwów już nie jest nasz, mimo że taki polski, płytę z piosenkami dawnej lwowskiej ulicy (batiarów lwowskich), których ze wzruszeniem słucham z całą moją rodziną.

Radca Prawny Maria Szewczyk ***** Turniej brydżowy Z inicjatywy Klubu Seniora dnia 22 października 2011 r. odbyły się zawody brydża sportowego o Puchar Dziekana Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie, w którym uczestniczyło 6 par.

Miłą niespodzianką było uczestnictwo w nich pary żeńskiej. Parę tę tworzyły koleżanki: Małgorzata Dudek i Anna Łucjan, które w początkowym okresie turnieju znajdowały się w czołówce.

Warto odnotować, że turniej ten miał charakter wielopokoleniowy, bowiem uczestniczyli w nim aplikant, radcowie czynni zawodowo oraz będący na emeryturze.

W rywalizacji, odbywającej się w sportowej atmosferze, zwyciężyła para, którą tworzyli koledzy Ryszard Michniuk i Zdzisław Wroński i właśnie tej parze przypadła pierwsza nagroda - puchar Dziekana Rady OIRP w Lublinie. Drugie miejsce zajęła para: Konrad Klimek i Joachim Opolski a trzecie miejsce: Roman Biskup i Jan Wawryniuk.

Podczas wręczania nagród Dziekan Arkadiusz Bereza pogratulował uczestnictwa w zawodach i postawy sportowej rywalizacji.

Relacjonujący te zawody ma nadzieję, że nabiorą charakteru cyklicznych i będą odbywały się w jeszcze w liczniejszej obsadzie.

Organizacja turnieju odbyła się przy w współpracy z Lubelskim Związkiem Brydża Sportowego, za którą to współpracę serdecznie dziękujemy.

Radca Prawny Krzysztof Krzywonos 22

Informacje i komunikaty

Prawnik

Nr 3/25/2011

Konferencja szkoleniowa Zamość-Bukowina-Siedmiogród

W dniach 16-20 września 2011 r. 46-osobowa grupa radców prawnych Lubelskiej Izby uczestniczyła w wyjazdowej konferencji szkoleniowej Zamość-Bukowina-Siedmiogród.

Tematy szkoleń, prowadzonych przez SSO w Lublinie Adama Czerwińskiego-Zastępcę Dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury-obejmowały regulacje dotyczące protokołu elektronicznego oraz praktyczne aspekty korzystania z protokołu elektronicznego. Dziekan OIRP w Lublinie Arkadiusz Bereza omówił natomiast wybrane zagadnienia z zakresu etyki zawodów prawniczych.

Uczestnicy wyjazdowej konferencji, korzystając z pięknej pogody, podziwiali urokliwe tereny Ukrainy z panoramą na dolinę Dniestru z urwiska Kryszczatyk. Po noclegu w Czerniowcach, przeszli słynnym szlakiem bukowińskich klasztorów-monastyrów z unikatowymi wewnętrznymi i zewnętrznymi malowidłami: Sucevita, Humor i Voronet (zabytki umieszczone na liście UNESCO).

Na trasie podróży znalazły się także: miasto Targu Mures z cerkwią prawosławną, kościołem ewangelickim i secesyjnymi kamienicami oraz perła Siedmiogrodu-średniowieczne miasto Sighisoara. Uczestnicy konferencji przede wszystkim jednak z dużym zainteresowaniem wzięli udział w spotkaniu z przedstawicielami Palestry Rumuńskiej w osobach Wicedziekana adwokatury w Targu Mures adwokatem Ioana Aflat i adwokatem z Sighisoary dr Ioana Burgbelea – byłym senatorem. W dyskusji poruszano problemy związane ze świadczeniem pomocy prawnej w Polsce i Rumunii oraz perspektywy dalszego rozwoju rynku usług prawniczych.

Zwiedzaniu miast Cluj-Napoca towarzyszył bardzo interesujący wykład historyczny wygłoszony przez Dziekana Arkadiusza Berezę, który przypomniał o udziale Polaków w kształtowaniu historii Bukowiny i Siedmiogrodu.

Ostatni nocleg lubelska grupa radców prawnych spędziła w secesyjnym mieście Oradea (miasto partnerskie Lublina). W drodze powrotnej przez Węgry - uczestnicy konferencji odwiedzili „Mekkę wina” - Tokaj. Krótkie zwiedzanie miasta zakończono degustacją wina, które uwieńczyło 5-dniowy wyjazd.

Udział w wyjazdowej konferencji szkoleniowej Zamość-Bukowina-Siedmiogród zaowocował wzbogaceniem jej uczestników nie tylko w wiedzę prawniczą, lecz również historyczną i krajoznawczo-turystyczną.

Radca Prawny Jolanta Piekarczyk 23

Prawnik

24

Nr 3/25/2011

Informacje i komunikaty

Informacje i komunikaty

Prawnik

Nr 3/25/2011

Sprawdzian wiedzy aplikantów I i II roku aplikacji radcowskiej – kolokwia w 2011 r.

Zgodnie z Regulaminem odbywania aplikacji radcowskiej, stanowiącym załącznik do uchwały Nr 39/VIII/2011 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 21 maja 2011 r., w dniu 28 czerwca 2011 r. Prezydium Rady OIRP w Lublinie uchwaliło terminy kolokwium dla I i II roku aplikacji radcowskiej. Wszystkie kolokwia odbyły się bez komplikacji, w wyznaczonych wcześniej terminach: Kolokwia dla I roku aplikacji radcowskiej: • 12 września 2011 r. „Prawo karne” • 28 września 2011 r. „Prawo konstytucyjne.

Ustrój organów ochrony prawnej w Polsce.”

• 30 września 2011 r. „Postępowanie karne” • 4 listopada 2011 r. „Postępowanie cywilne” oraz „Prawo cywilne” • 1 grudnia 2011 r. „Zasady wykonywania zawodu radcy prawnego, etyki radcy prawnego oraz podstawy funkcjonowania samorządu radców prawnych” Kolokwia dla II roku aplikacji radcowskiej: • 23 września 2011 r. ”Kodeks wykroczeń i postępowanie w sprawach o wykroczenia, Kodeks karny skarbowy” • 28 października 2011 r. „Prawo rodzinne i opiekuńcze” • 25 listopada 2011 r. „Prawo spółek handlowych” oraz „Prawo gospodarcze, Prawo upadłościowe i naprawcze, Ochrona własności intelektualnej” • 2 grudnia 2011 r. „Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych” Kolokwia przeprowadzane były w formie ustnej bądź pisemnej, według zasad określonych w Programie aplikacji, stanowiącym załącznik do uchwały Nr 38/ VIII/2011 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 21 maja 2011 r.

Kolokwia w formie ustnej zostały przeprowadzone jako ostatnie (w grudniu).

Oba przebiegały w niezwykle przyjaznej atmosferze.

Kolokwia z przedmiotów: „Prawo karne”, „Prawo konstytucyjne” oraz „Kodeks wykroczeń (...)” przeprowadzone były w formie testów jednokrotnego wyboru z trzema propozycjami odpowiedzi i nie sprawiły aplikantom większych trudności.

25

Prawnik

Nr 3/25/2011

Informacje i komunikaty

Na pozostałych kolokwiach w formie pisemnej, poza testem aplikanci musieli opracować zadanie pisemne (kazus) na podstawie akt sprawy lub zadanego tematu. Najtrudniejszym zadaniem dla aplikantów II roku okazało się sporządzenie projektu umowy (zadanie z zakresu prawa gospodarczego) natomiast dla I roku – sporządzenie apelacji (zadanie z zakresu postępowania karnego).

Pocieszające jest to, że aplikanci, którzy uzyskali ocenę niedostateczną z kolokwium, mają prawo przystąpić do kolokwium poprawkowego, które przeprowadzane jest w takiej samej formie, jak kolokwium w pierwszym terminie. Kolokwia przeprowadzane są do końca grudnia 2011 r.

Wszystkim aplikantom, którzy uzyskali wyniki pozytywne - gratulujemy.

Za pozostałych trzymamy kciuki i życzymy powodzenia.

Elżbieta Wajrak

26

Informacje i komunikaty

Prawnik

Nr 3/25/2011

Uzupełniająca lista osób, które zrealizowały obowiązek szkoleniowy I cyklu szkolenia (od 1 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2011 r.)

27

Prawnik

Nr 3/25/2011

Informacje i komunikaty

Szkolenia w I kwartale 2012 r.

Koleżanki i Koledzy W ramach ustawowego obowiązku doskonalenia zawodowego, uprzejmie zapraszam do udziału w jednodniowych konferencjach szkoleniowych realizowanych w I kwartale 2012 r.

I szkolenie Zmiany procedury cywilnej z uwzględnieniem zmian procedury gospodarczej Wykładowca: Artur Żuk – sędzia i Prezes Sądu Rejonowego Lublin-Wschód z siedzibą Świdniku Termin: 16 stycznia 2012 r., godz. 900 - 1400 II szkolenie Błąd medyczny i szkoda medyczna Nowe zasady orzekania o zdarzeniach medycznych Wykładowca: Piotr Jakubiec – sędzia Sądu Okręgowego w Lublinie Termin: 23 stycznia 2012 r., godz. 900 - 1400 III szkolenie Gospodarka nieruchomościami – wybrane zagadnienia Wykładowca: Zofia Homa – sędzia Sądu Okręgowego w Lublinie Termin: 30 stycznia 2012 r., godz. 900 - 1400 IV szkolenie Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy Wykładowca: Jacek Chaciński – sędzia Sądu Okręgowego w Lublinie Termin: 6 lutego 2012 r., godz. 900 - 1400 V szkolenie Językowy savoir vivre oraz emisja głosu. Komunikacja w mowie zawodowej Monika Łuszczuk – logopeda, dr Michał Łuszczuk – pracownik naukowy UMCS w Lublinie Termin: 13 lutego 2012 r., godz. 900 - 1400 28

Informacje i komunikaty

Prawnik

Nr 3/25/2011

VI szkolenie 1. Zmiany w postępowaniu zabezpieczającym i egzekucyjnym 2. Zmiana zasad prekluzji 3. Zmiany w skardze o stwierdzenie niezgodności z prawem.

Dochodzenie roszczeń za wydane orzeczenia niezgodne z prawem Wykładowca: Dariusz Zawistowski - sędzia Sądu Najwyższego Termin: 20 lutego 2012 r., godz. 900 - 1400 VII szkolenie Ochrona dóbr osobistych przed sądem Wykładowca: Alicja Zych – sędzia Sądu Okręgowego w Lublinie Termin: 27 lutego 2012 r., godz. 900 - 1400 VIII szkolenie Źródła dowodowe w praktyce radcy prawnego. Przesłuchanie świadków i stron w rozprawach nagrywanych elektronicznie i inne dokumenty w postępowaniu cywilnym Wykładowca: Adam Czerwiński – sędzia Sąd Okręgowego, Z-ca Dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury Termin: 5 marca 2012 r., godz. 900 - 1400 IX szkolenie Postępowanie upadłościowe, odsetki po ogłoszeniu upadłości.

Potrącenia wzajemne między wierzycielem a upadłym. Kaucje Wykładowca: dr hab. prof. nadz. Andrzej Jakubecki – pracownik naukowy UMCS w Lublinie Termin: 12 marca 2012 r., godz. 900 - 1400 X szkolenie Zmiany w prawie spadkowym Wykładowca: dr Elżbieta Niezbecka – radca prawny, pracownik naukowy UMCS w Lublinie Termin: 19 marca 2012 r., godz. 900 - 1400 Szkolenia odbywać się będą w sali konferencyjnej OIRP Lublin przy ul. Wallenroda 2E. Zgłoszenia telefoniczne na poszczególne szkolenia prosimy kierować do Biura OIRP najpóźniej na 7 dni przed wykładem.

Z koleżeńskim pozdrowieniem Koordynator ds. Szkoleń Jolanta Piekarczyk

29

Prawnik

Nr 3/25/2011

Informacje i komunikaty

KOMUNIKAT dotyczący egzekucji składek

Z prowadzonej ewidencji składek członkowskich i ubezpieczeniowych wynika, że znaczna część radców prawnych, jak i aplikantów radcowskich naszej Izby nie wywiązuję się z obowiązku systematycznego uiszczania składek.

Uchwała Nr 7/VIII/10 Krajowej Rady Radców Prawnych w Warszawie z dnia 10 grudnia 2010 r. w sprawie wysokości składki członkowskiej i składki ubezpieczeniowej, zasad ich uiszczania i podziału oraz funduszy celowych Krajowej Rady Radców Prawnych, nakłada obowiązek uiszczania składki członkowskiej za dany miesiąc do końca tego miesiąca. Zawarte umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej obligują okręgowe izby radców prawnych do odprowadzania składek na ubezpieczenie w terminach określonych w umowie.

Nadto okręgowe izby radców prawnych zgodnie z postanowieniami § 9 ust. 2 w/w uchwały część składek przypadających Krajowej Radzie Radców Prawnych przekazują w terminie do 15 dnia następnego miesiąca, niezależnie od tego, czy składka na rzecz izby została uiszczona. Systematyczne opłacanie składek daje Izbie możliwość wywiązywania się z nałożonych na nią obowiązków określonych w/w uchwałą i zawartymi umowami.

Okręgowa Izba Radców Prawnych w Lublinie wielokrotnie apelowała o systematyczne opłacanie składek, jak również podejmowała inne, przewidziane ustawą o radcach prawnych działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie regularnego opłacania składek.

Z przykrością stwierdzam, że działania te nie przyniosły oczekiwanych efektów, a część radców prawnych i aplikantów w dalszym ciągu uchyla się od obowiązku systematycznego opłacania składek, co powoduje znaczne zaległości.

Wobec notorycznego uchylania się części członków naszej Izby od obowiązku systematycznego opłacania składek, po wyczerpaniu możliwości przewidzianych ustawą o radcach prawnych, jak również w trosce o realizację dochodów budżetu naszej Izby, z wykonania którego Rada składa sprawozdanie na Zgromadzeniu Delegatów, z przykrością informuję, że w celu wyegzekwowania zaległych składek Rada OIRP w Lublinie zmuszona będzie do skierowania spraw na drogę postępowania sądowego.

Skarbnik Rady Hanna Chabros 30

Warto wiedzieć więcej

Prawnik

Nr 3/25/2011

Krótka historia sądownictwa w Hrubieszowie

Tradycji sądownictwa powszechnego w Hrubieszowie należy szukać już w 1810 r., gdy utworzono w mieście sąd pokoju rozpoznający zarówno sprawy cywilne (w zakresie jurysdykcji spornej i niespornej), jak i drobne sprawy karne (jak tzw. sąd policji prostej) z obszaru całego powiatu hrubieszowskiego. W sprawach cywilnych sąd orzekał według prawa francuskiego, zaś sprawy karne wg prawa austriackiego. W czasach Królestwa Polskiego pojawiły się nowe, polskie przepisy cywilne (prawo osobowe i małżeńskie, prawo hipoteczne…) oraz nowa kodyfikacja prawa karnego materialnego. Po powstaniu listopadowym pojawiły się nowe rozwiązania prawne wzorowane na rosyjskich (prawo karne) lub wyraźnie uprzywilejowujących osoby wyznania prawosławnego (prawo małżeńskie).

Stan ten uległ zmianie w 1876 r., gdy w miejsce francuskiego modelu sądownictwa wprowadzono model rosyjski. Wprowadzono nowe rosyjskie przepisy postępowania sądowego. W mieście Hrubieszowie utworzono stanowisko sędziego pokoju, który rozpoznawał sprawy mniejszej wagi (zarówno cywilne i karne) ludności miejskiej. Z uwagi na okoliczność, iż etat przewidywał tylko jednego sędziego na cały powiat hrubieszowski, do rewiru sędziego pokoju Hrubieszowa dołączono ludność miejską z położonej niedaleko Dubienki. Tym samym rewir ten należał do największych w guberni lubelskiej obejmując w 1876 r. ponad 12 tys. mieszkańców1. Sędzia pokoju sam wynajmował pomieszczenia zarówno dla sądu, jak i na swoją kwaterę.

Szczupłość środków finansowych przeznaczonych na ten cel powodowała, iż sąd nie wyglądał zbyt okazale. Hrubieszowski sędzia pokoju wynajmował małe mieszkanie obok siedziby sądu, która składała się z dwóch pomieszczeń przeznaczonych na salę rozpraw i kancelarię. Wynajmowano również pomieszczenia na archiwum hipoteczne. W czasie posiedzeń wyjazdowych w Dubience (około 6 razy w roku) sędziemu pokoju Hrubieszowa udostępniano na czas pobytu sale w budynku magistratu miejskiego2.

1 APL, LGUdsWł 477, Podział guberni lubelskiej na rewiry sędziów pokoju dla GGW (bez daty sporządzenia), k. 124; Rozpisanie rewirów sędziów pokoju i miejsc przebywania sędziów pokoju w guberniach Królestwa Polskiego z Kancelarii GGW, k.307; Lublinskija Gubernskija Wiedomosti z 1876 r., dodatek do nr 21.

2 APL, RGL A I 1884:153, Raport naczelnika powiatu hrubieszowskiego do RGL z 11 XII 1884 r., k. 9, Kancelaria GGW do GL z 25 II 1885 r., k. 16–16v.

31

Prawnik

Nr 3/25/2011

Warto wiedzieć więcej

Sędzia pokoju mianowany był przez Ministra Sprawiedliwości, co gwarantowało jego rosyjską obsadę. Taki charakter utrzymał urząd sędziego pokoju przez 40 lat funkcjonowania rosyjskiego modelu sądownictwa w Królestwie Polskim. Przez ten okres w rewirze miasta Hrubieszowa urzędowało 6 sędziów pokoju. Najdłużej, bo aż 21 lat (od 1894 r. do 1915 r.) pozostawał na tym stanowisku asesor kolegialny Jan Hoffman, co stawiało go wśród najdłużej urzędujących sędziów pokoju, nie tylko w guberni lubelskiej, ale i w Królestwie Polskim3.

Obok sędziego pokoju na terenie powiatu funkcjonowały cztery sądy gminne, które sprawowały jurysdykcję nad ludnością wiejską w specjalnych okręgach sądowych. Sądy gminne dość często zmieniały swoje stałe miejsce urzędowania. Powodem był brak odpowiednich pomieszczeń do wynajęcia, konieczność kapitalnego remontu dotychczasowej siedziby lub po prostu rezygnacja właścicieli lokalu z przedłużenia zawartej umowy najmu. Jeden z sądów gminnych (III okręgu powiatu hrubieszowskiego) miał początkowo siedzibę w Dziekanowie, następnie we wsi Pobereżany (gmina Hrubieszów), aby w 1891 r. przenieść się na stałe do miasta Hrubieszowa4. Tym samym urzędował on na obszarze rewiru sędziego pokoju miasta Hrubieszowa (a więc obszarze należącym do innego sądu), co oczywiście było niezgodne z prawem.

Sąd gminny złożony był z sędziego gminnego oraz co najmniej 3 ławników.

Kandydatów na urząd sędziego gminnego wybieranych na zgromadzeniach gminnych na okres 3 lat zatwierdzał Minister Sprawiedliwości, chyba że skorzystał z prawa nominacji z pominięciem osób wybranych5. Gdy siedziba sądu gminnego III okręgu znajdowała się w Hrubieszowie kolejni sędziowie gminni pochodzili z nominacji ministerialnej z uwagi na prowadzoną na tych terenach rosyjską politykę narodowościowo-wyznaniową.

Po ewakuacji Rosjan w czasie działań militarnych I wojny światowej oraz dwuletniej okupacji austro-węgierskiej zdecydowano o przekazaniu sądownictwa w ręce Polaków. W dniu 1 września 1917 r. powołano królewsko-polski sąd pokoju w Hrubieszowie, zaś pierwszym sędzią pokoju został Adolf Gatnikiewicz. Sąd pokoju w Hrubieszowie działał nadal po 1918 r. w okresie Odrodzonego Państwa Polskiego. Dopiero w następstwie 3 „Gazeta Sądowa Warszawska” 1894, nr 16, s. 253; Pamjatnaja Kniżka Liublinskoj Guberni na 1895 g., s. 220; Pamjatnaja kniżka Warszawskago Sudiebnago Okruga na 1915 g., s. 81.

4 Dziś tereny w granicach administracyjnych miasta Hrubieszowa (ul. Pobereżańska), leżące po lewej stronie ul. Zamojskiej (jadąc w kierunku Zamościa). APL, LGUdsWł 479, PZSP II okręgu pokojowego guberni lubelskiej do GL z 30 VII 1888 r. o przeniesieniu siedziby sędziego gminnego do Hrubieszowa lub na jego przedmieścia, k. 155, Kopia dziennika posiedzeń porządkowych ZSP II okręgu pokojowego guberni lubelskiej z 27 VII 1888 r., k. 156; PZSP II okręgu pokojowego guberni lubelskiej do LGUdsWł z 23 III 1891 r., k. 225 i dziennik posiedzeń porządkowych ZSP II okręgu pokojowego guberni lubelskiej z 22 III 1891, k. 226.

5 Szerzej na ten temat patrz: A. Bereza, Sędzia gminny w Królestwie Polskim w latach 1876–1915 jako urzędnik służby obywatelskiej [w:] Administracja, zarządzanie i handel zagraniczny w warunkach integracji. Materiały Konferencyjne – Administracja, Krakowska Szkoła Wyższa im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Kraków 2002, s. 16–28 i nast.

32

Warto wiedzieć więcej

Prawnik

Nr 3/25/2011

przeprowadzonej w 1929 r. reformy sądowej prowadzącej do unifikacji organizacji sądownictwa na obszarze II Rzeczypospolitej, sąd pokoju przekształcony został w sąd grodzki w Hrubieszowie6.

Wielu sędziów grodzkich, orzekając w małych miastach, wrastało w ich krajobraz, stanowiąc nieodłączny element społeczności lokalnej. Do najbardziej znanych sędziów w Hrubieszowie należeli Lucjan Kaliszewski, Stanisław Sztrancman, Karol Ziubrynowicz i Andrzej Targoński. Tutaj swoją służbę zaczynał również znany sędzia Sądu Apelacyjnego w Lublinie Remigiusz Józef Moszyński7.

Po agresji niemieckiej w 1939 r. sąd grodzki w Hrubieszowie zawiesił na krótko swoją działalność, aby podjąć ją w lutym 1940 r. Ruch spraw w sądzie orzekającym „w imieniu prawa” był niewielki wobec znacznego ograniczenia właściwości rzeczowej. Jednakże w tym małym zakresie utrzymano odpowiedni poziom orzecznictwa. Na krótko w 1942 r. sąd grodzki w Hrubieszowie przerwał swoją działalność po aresztowaniu przez hitlerowców sędziego Andrzeja Targońskiego8.

Po wkroczeniu oddziałów radzieckich do Zamościa oraz powstaniu tymczasowych władz w Lublinie w lipcu 1944 r. przystąpiono do uruchomienia sądownictwa polskiego. Wznowił działalność sąd grodzki w Hrubieszowie z siedzibą przy ul. Podzamcze 7. Czynności urzędowe podjęli sędziowie grodzcy Jerzy Dubiszewski i Karol Ziubrynowicz9.

Kolejna reforma sądowa przeprowadzona w 1950 r., dostosowała strukturę sądów do podziału administracyjnego. Zniesiono sądy apelacyjne, okręgowe i grodzkie, wprowadzając w to miejsce sądy wojewódzkie i powiatowe10. W dotychczasowej siedzibie sądu grodzkiego rozpoczął działalność Sąd Powiatowy w Hrubieszowie, lecz wkrótce znalazł nowe miejsce przy ul. mjra H. Dobrzańskiego Hubala 7 (dawniej ul. gen.

K. Świerczewskiego). Budynek zaadaptowany dla potrzeb sądowych pochodzi z okresu międzywojennego. Przed wojną służył Towarzystwu Gimnastycznemu „Sokół”, zaś w czasie okupacji znajdowały się w nim urzędy 6 Wznowienie sądownictwa... (dane statystyczne dotyczące składu osobowego sądów w dniu 1 września 1922 r. – dodatek); Kalendarz sądowy na rok 1927 (oprac. Z. Krzysztoporowski, J. Kikiczenko i M. Kraczkiewicz), s. 119; Kalendarz sądowy: na rok 1930, s. 61, na rok 1932, s. 50, na rok 1933, s. 46; Kalendarz informator sądowy: na rok 1936, s. 44, na rok 1939, s. 32; W. Ćwik, J. Reder, Lubelszczyzna. Dzieje rozwoju terytorialnego podziałów administracyjnych i ustroju władz, Lublin 1977, s. 145.

7 Kalendarz sądowy: na rok 1930, s. 89, na rok 1931, s. 42, 70, na rok 1932, s. 78, na rok 1933, s. 81; J. Mazurkiewicz, L. Policha, Dzieje sądownictwa lubelskiego w latach 1915-1944, maszynopis, s. 39; Kalendarz informator sądowy: na rok 1934, s. 97, na 1935, s. 116, na 1936, s.

118, na 1937, s. 122, na rok 1938, s. 153, na 1939, s. 157–158.

8 A. Wrzyszcz, O organizacji okupacyjnego sądownictwa polskiego w Generalnym Gubernatorstwie w latach 1939–1945, „Zeszyty Majdanka” 1992, t. XIV, s. 114–117, 120; J. Szarycz, Sędziowie i sądy w Polsce w latach 1918-1988, Warszawa 1988, s. 35.

9 Wykaz sądów i prokuratur [w:] Wymiar sprawiedliwości w odrodzonej..., s. 114; Informator sądowy na rok 1947/1948, Warszawa 1947, s.

124.

10 Ustawa z dnia 20 lipca 1950 r. o zmianie Prawa o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 38, poz. 347); H. Kempisty, Ustrój sądów.

Komentarz, Warszawa 1966, s. 57–90.

33

Prawnik

Nr 3/25/2011

Warto wiedzieć więcej

niemieckie. Na czele Sądu Powiatowego w Hrubieszowie początkowo stał Andrzej Targoński, legitymujący się już dwudziestoletnim stażem pracy na

Siedziba Sądu Powiatowego w Hrubieszowie na początku lat 50. (pocztówka z okresu okupacji)

stanowisku sędziego grodzkiego (od 1931 r. w Hrubieszowie, zaś po wojnie w Zamościu), a potem Grzegorz Malcew, Maksymilian Turzeniecki, Ryszard Krygier i Stanisław Fill. Za czasów prezesury ostatniego z wymienionych przeprowadzono w 1973 r. gruntowny remont i nadbudowę II piętra budynku,

Siedziba Sądu Rejonowego w Hrubieszowie w 2005 r.

nadając siedzibie sądu nową bryłę architektoniczną.

W 1975 r. zlikwidowano Sąd Powiatowy i powołano w jego miejsce Sąd Rejonowy w Hrubieszowie, w którym pracowało wtedy 6 sędziów i 3 asesorów. Prezesem był nadal Stanisław Fill (do 1982 r.), a następnie kolejno 34

Warto wiedzieć więcej

Prawnik

Nr 3/25/2011

Józef Kowalczyk (1982–1998), Krzysztof Kusz (1998–2002), Zbigniew Żaczek (2002-2006), Marta Łacińska (2006-2010) i Andrzej Lachowski (od 26 października 2010 r.).

Wewnętrzna struktura sądu rejonowego ograniczała się początkowo do podziału na wydział cywilny i karny. Dopiero z upływem czasu pojawiały się w poszczególnych sądach nowe wydziały stosownie do postawionych im nowych zadań. W Sądzie Rejonowym w Hrubieszowie w 1984 r. uruchomiono wydział rodzinny i nieletnich (tzw. sąd rodzinny), w 1985 r. wydział pracy (zniesiony w 2000 r.), zaś w 1992 r. wydział ksiąg wieczystych11. Od 2000 r. rozpoczął działalność wydział cywilno-karny, zwany od 2001 r. wydziałem grodzkim sądów rejonowych (sądy grodzkie), zniesiony w roku 200912.

Dotychczasowa siedziba zdawała się niewystarczająca dla potrzeb wymiaru sprawiedliwości. Rozpoczęto modernizację i rozbudowę dotychczasowego budynku sądowego przywracając ostatecznie w maju 2011r. bryłę przypominającą nieco jego dawny wygląd.

Radca Prawny Arkadiusz Bereza

Sąd Rejonowy w Hrubieszowie w aurze zimowej (stan obecny) 11 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 31 maja 1975 r. (Dz. U. Nr 18, poz. 99 ze zm.), z dnia 26 czerwca 1980 r. (Dz. U. Nr 15, poz. 54 ze zm.); z dnia 7 maja 1983 r. (Dz. U. Nr 26, poz. 128) i z dnia 28 grudnia 1985 r. (Dz. U. Nr 62, poz. 324 ze zm.); Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 maja 1991 r. w sprawie określenia sądów pracy, prowadzących księgi wieczyste oraz obszarów ich właściwości miejscowej (Dz. U. z 1991 r. Nr 53, poz. 230 ze zm.); Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 grudnia 1998 r. i 21 czerwca 2001 r. w sprawie utworzenia sądów pracy, sądów ubezpieczeń społecznych w sądach okręgowych i sądów pracy w sądach rejonowych (Dz. U. z 1998 r. Nr 166, poz.1255 ze zm. i z 2001 r. Nr 66, poz. 672 ze zm.); Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 grudnia 1998 r., z dnia 21 czerwca 2001 r. i z dnia 12 czerwca 2002 r. w sprawie określenia sądów rejonowych prowadzących księgi wieczyste (Dz. U. z 1998 r. Nr 166, poz. 1256 ze zm., z 2001 r. Nr 66, poz. 674 ze zm. i z 2002 r. Nr 95, poz. 843 ze zm.).

12 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 7 grudnia 1999 r. i 18 maja 2001 r. w sprawie określenia sądów rejonowych, w których utworzone zostają wydziały cywilno–karne w siedzibach tych sądów oraz zamiejscowe wydziały cywilno–karne do rozpoznawania niektórych kategorii spraw karnych skarbowych, karnych i cywilnych (Dz. U. z 1999 r. Nr 99, poz. 1164 ze zm., z 2001 r. Nr 64, poz. 655 ze zm.); rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 września 2001 r. w sprawie utworzenia sądów grodzkich (Dz. U. Nr 106, poz. 1160 ze zm.); rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 czerwca 2009 r. w sprawie zniesienia niektórych sądów grodzkich oraz zmiany rozporządzenia w sprawie utworzenia sądów grodzkich (Dz. U. Nr 102, poz. 847).

35

Prawnik

Nr 3/25/2011

Warto wiedzieć więcej

„Radca prawny” jako podmiot wyłączony spod przymusu adwokacko-radcowskiego w postępowaniu przed Sądem Najwyższym (art. 871 § 2 k.p.c.)

1. Wprowadzenie do Kodeksu postępowania cywilnego w 1996 r. przymusu adwokacko-radcowskiego ściśle związane było z reformą systemu zaskarżania orzeczeń sądowych, z zastąpieniem rewizji i rewizji nadzwyczajnej apelacją i kasacją1. Pozbawienie stron zdolności postulacyjnej w postępowaniu kasacyjnym, tj. zdolności do samodzielnego działania, osobistego podejmowania czynności procesowych2, miało na celu spowodowanie, aby wnoszone kasacje odpowiadały, podwyższonym w stosunku do innych pism procesowych wymaganiom formalnym oraz zagwarantowanie ich właściwego poziomu merytorycznego. Chodziło o to, aby uchronić Sąd Najwyższy przed lawiną kasacji nieopartych na ustawowych podstawach i w ten sposób umożliwić mu realizację funkcji sądu kasacyjnego3.

Zastanawiając się nad sensem wprowadzenia przymusu adwokacko -radcowskiego, nie można stracić z pola widzenia również tego, na co zwracali uwagę twórcy Kodeksu postępowania cywilnego z 1930 r.4 i o czym w zasadzie jednym głosem mówiło całe środowisko prawnicze w okresie międzywojennym5, zwłaszcza że kwestia ta jest aktualna w obecnej rzeczywistości, a mianowicie, że brak przymusu nieraz oddałby strony w ręce pokątnych pisarzy, różnej maści „doradców prawnych”, pseudo-prawników, świadczących „usługi prawnicze” nieświadomym zagrożenia klientom wymiaru sprawiedliwości. Pisarstwo pokątne, używając określenia S. Gołąba, „rozwielmożniło się” w ostatnim czasie6, o czym nikogo chyba nie trzeba przekonywać. Dobrze się stało, że Sąd Najwyższy nie doświadczył negatywnych skutków tego zjawiska, a stało się tak za sprawą przymusu adwokacko-radcowskiego, który pełni funkcję parasola ochronnego.

2. Ustawodawca, wprowadzając przymus adwokacko-radcowski w postępowaniu przed Sądem Najwyższym, jednocześnie wyposażył stosunkowo liczną grupę podmiotów w zdolność do samodzielnego działania, zwalniając je tym samym od 1 Ustawa z 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej – Prawo upadłościowe i Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania administracyjnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. Nr 43, poz. 189.

2 Zob. W. Siedlecki, w: J. Jodłowski, W. Siedlecki, Postępowanie cywilne, część ogólna, Warszawa 1958, s. 274; tenże, Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 1977, s. 132.

3 Zob. T. Ereciński, Apelacja i kasacja w procesie cywilnym (według ustawy z 1 marca 1996 r.), Warszawa 1996, s. 109; M. Sychowicz, Przymus adwokacko-radcowski w postępowaniu cywilnym, „Palestra” 1996, nr 7–8, s. 30; T. Wiśniewski, Apelacja i kasacja. Nowe środki odwoławcze w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1996, s. 145; T. Zembrzuski, Kilka uwag o przymusie adwokacko-radcowskim w postępowaniu przed Sądem Najwyższym po nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego, „Przegląd Sądowy” 2006, nr 1, s. 121–122.

4 Zob. X. Fierich, Strony i ich zastępcy, w: Polska procedura cywilna. Projekty referentów z uzasadnieniem, Kraków 1921, s. 71.

5 Zob. np. Fr. Kruszelnicki, Na marginesie kodeksu postępowania cywilnego, „Przegląd Sądowy” 1931, nr 7, s. 166–167.

6 Zob. S. Gołąb, Projekty polskiej procedury cywilnej. Powstanie – uzasadnienie – zdania odrębne, Kraków 1930, s. 11.

36

Warto wiedzieć więcej

Prawnik

Nr 3/25/2011

przymusu. Wyszedł z założenia, że w sytuacji, gdy stroną jest adwokat, sędzia, prokurator, radca prawny lub notariusz oraz profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych, cele, których osiągnięciu służy przymus adwokacko-radcowski tracą na znaczeniu, w tym sensie, że udział wymienionych osób w postępowaniu przed Sądem Najwyższym stanowi dostateczną gwarancję ich realizacji.

W momencie wprowadzenia przymusu adwokacko-radcowskiego problematykę zdolności postulacyjnej w postępowaniu przed Sądem Najwyższym regulował art. 3932 k.p.c., który w § 1 stanowił, że: „Kasacja powinna być wniesiona przez pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym”, zaś w § 2, że: „Przepisu § 1 nie stosuje się, gdy stroną jest adwokat, sędzia, prokurator, radca prawny lub notariusz oraz profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych polskich szkół wyższych”. Przytoczony przepis wzorowany był na art. 87 Kodeksu postępowania cywilnego z 1930 r.7. Z kolei ten ostatni przepis wzorowany był na przepisach procedury austriackiej (§ 28), węgierskiej (§ 97) i francuskiej (art. 86)8.

Regulacja przymusu adwokacko-radcowskiego, jego zakresu przedmiotowego oraz katalogu wyjątków zarówno o charakterze przedmiotowym, jak i podmiotowym, ulegała kilkukrotnym zmianom. W obecnym stanie prawnym kwestię tę reguluje art. 871 k.p.c., według którego: „W postępowaniu przed Sądem Najwyższym obowiązuje zastępstwo stron przez adwokatów lub radców prawnych.

Zastępstwo to dotyczy także czynności procesowych związanych z postępowaniem przed Sądem Najwyższym, podejmowanych przed sądem niższej instancji (§ 1).

Przepisu § 1 nie stosuje się w postępowaniu o zwolnienie od kosztów sądowych oraz o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego oraz gdy stroną, jej organem, jej przedstawicielem ustawowym lub pełnomocnikiem jest sędzia, prokurator, notariusz albo profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych, a także gdy stroną, jej organem lub jej przedstawicielem ustawowym jest adwokat, radca prawny lub radca Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (§ 2). Przepisu § 1 nie stosuje się także wtedy, gdy zastępstwo procesowe Skarbu Państwa jest wykonywane przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa (§ 3)9.

Artykuł 871 k.p.c., wydawałoby się jednoznaczny w swojej treści językowej,

7 Artykuł 87 d.k.p.c. stanowił, że: „Zastępstwo adwokackie nie obowiązuje następujących osób, gdy działają czy to jako strony, czy też jako ich zastępcy: adwokatów, sędziów, prokuratorów, profesorów i docentów prawa polskich szkół akademickich, jak również stałych urzędników referendarskich Prokuratorji Generalnej i mających kwalifikacje sędziowskie lub adwokackie notariuszów”. Jednolity tekst Kodeksu postępowania cywilnego został ogłoszony obwieszczeniem Ministra Sprawiedliwości z 1 grudnia 1932 r., Dz.U. Nr 112, poz.

934 – cyt. dalej jako „d.k.p.c.”

8 Przygotowany, w ramach prac Komisji Kodyfikacyjnej, przez Profesora Xawerego Fiericha projekt części procedury cywilnej poświęcony „stronom i ich zastępcom” zawierał stosowne postanowienia dotyczące przymusu adwokackiego, od którego przewidywał wyjątki zarówno o charakterze przedmiotowym, jak i podmiotowym. Zakres tych ostatnich był stosunkowo wąski, bowiem spod przymusu adwokackiego wyłączeni byli wyłącznie adwokaci i sędziowie „w razie ich występowania w sporze w charakterze strony” (art. 22). W uzasadnieniu X. Fierich wskazał, że: „w zasadzie jako usprawiedliwione przedstawiają się przepisy procedury austr. w § 28, węgierskiej w § 97, proc. franc., w art. 86 według których osoby na pewnych stanowiskach (jak: sędziowie, prokuratorowie generalni, prokuratorowie trybunalscy, notariusze, profesorowie uniwersytetu wydziału prawa), ze względu na swoją wiedzę zawodową, nie potrzebują się dać zastępować przez adwokatów w procesach, w których występują, jako strony lub ustawowi zastępcy. Sądzić należy iż, ścieśnienie tego koła do osób adwokatów i sędziów odpowiada racjonalnej potrzebie tego i tak wyjątkowego przepisu”, zob. X. Fierich, Strony i ich zastępcy, w: Polska procedura cywilna. Projekty referentów z uzasadnieniem, Kraków 1921, s. 49, 72.

9 Treść przepisu w brzmieniu ustalonym przez art. 68 pkt 4 ustawy z 8 lipca 2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, Dz.U. Nr 169, poz. 1417 ze zm.

37

Prawnik

Nr 3/25/2011

Warto wiedzieć więcej

jest źródłem poważnych wątpliwości interpretacyjnych, które towarzyszyły również wykładni art. 87 d.k.p.c. Kwestią sporną jest przede wszystkim to, czy radcą prawnym, adwokatem, w rozumieniu art. 871 § 2 k.p.c., jest każda osoba wpisana na listę radców prawnych, na listę adwokatów, czy też wyłącznie osoba wykonująca jeden z tych zawodów prawniczych w prawem określonej formie (jednej z form).

Czy decydujące znaczenie ma wpis na listę radców prawnych (adwokatów), uzyskanie prawa do wykonywania zawodu, czy też fakt wykonywania zawodu.

W okresie międzywojennym w piśmiennictwie przeważało stanowisko, że zdolność postulacyjną w postępowaniu objętym przymusem adwokackim przyznano osobom wykonującym określone zawody, czynnym na stanowiskach, nie zaś „byłym”, „emerytowanym”, „w stanie spoczynku”, „zawieszonym w urzędowaniu” „skreślonym”, „złożonym z urzędu”. Taki pogląd reprezentowali L. Peiper10, W. Piasecki i J. Korzonek11, Ś. Kruszelnicki12, J. J. Litauera13. Pogląd ten znalazł również odzwierciedlenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego14.

Przywracając w 1996 r. przymus adwokacko-radcowski ustawodawca, wzorem ustawodawcy z okresu międzywojennego, wprowadził liczną grupę wyjątków o charakterze podmiotowym. Wówczas to powróciły dawne wątpliwości interpretacyjne, na nowo rozgorzał spór o to, jak należy rozumieć słowa „adwokat”, „radca prawny”, „sędzia”, „prokurator” itd.

Zdaniem M. Sychowicza, za adwokata lub radcę prawnego na użytek art.

3932 § 2 k.p.c. (art. 871 § 2 k.p.c.) nie może być uważana osoba legitymująca się jedynie wpisem na listę adwokatów lub na listę radców prawnych. Konieczne jest, aby osoba taka wykonywała zawód adwokata lub radcy prawnego w jednej z form przewidzianej przez obowiązujące prawo15.

Odmiennego zdania jest natomiast T. Ereciński, który przyjmuje, że osoby zwolnione spod przymusu adwokacko-radcowskiego nie muszą wykonywać zawodu lub być czynnymi zawodowo. Zdaniem Autora decyduje sam fakt wpisu na listę adwokatów lub radców prawnych. Za niewystarczające uznaje natomiast samo uzyskanie odpowiednich kwalifikacji16. Wymóg „wykonywania zawodu” na gruncie art. 871 k.p.c. kwestionują również: T. Zembrzuski17, H. Ciepła18, A. Zieliński19, K. 10 L. Peiper, Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego, (część pierwsza) i przepisów wprowadzających kodeks postępowania cywilnego, t. I, art. 1–392, Kraków 1934, s. 259–260.

11 W. Piasecki, J. Korzonek, Kodeks postępowania cywilnego i przepisy wprowadzające kodeks postępowania cywilnego z komentarzem, Miejsce Piastowe 1931, s. 361.

12 Ś. Kruszelnicki, Kodeks postępowania cywilnego, część I, Art. 1–507 z komentarzem, Poznań 1938, s. 130.

13 J.J. Litauer, Komentarz do procedury cywilnej, Warszawa 1933, s. 49.

14 Zob. orzeczenie Sądu Najwyższego z 14 września 1936 r., C. III. 1481.35, Orzecznictwo Sądów Polskich 1937, poz. 159.

15 M. Sychowicz, Przymus adwokacko-radcowski w postępowaniu cywilnym, „Palestra” 1996, nr 7–8, s. 32; tak również T. Wiśniewski, Apelacja i kasacja. Nowe środki odwoławcze w postępowaniu cywilnym, Warszawa 1996, s. 148; tenże, Przebieg procesu cywilnego, Warszawa 2009, s. 364.

16 T. Ereciński, Apelacja i kasacja w procesie cywilnym (według ustawy z 1 marca 1996 r.), Warszawa 1996, s. 110; tenże, Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego. Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze, t. I, red. T. Ereciński, Warszawa 1997, s. 591.

17 T. Zembrzuski, Skarga kasacyjna. Dostępność w postępowaniu kasacyjnym, Warszawa 2009, s. 347−348.

18 H. Ciepła, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do artykułów 1 –366, t. I, red. K. Piasecki, Warszawa 2010, s. 448.

19 A. Zieliński, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Zieliński, Warszawa 2009, s.

38

Warto wiedzieć więcej

Prawnik

Nr 3/25/2011

Flaga-Gieruszyńska20, J. Gudowski21.

Dokonany powyżej przegląd wypowiedzi przedstawicieli doktryny prawa procesowego cywilnego prowadzi do wniosku, wbrew spotykanym w literaturze opiniom22, że de lege lata w nauce postępowania cywilnego zdecydowanie przeważa stanowisko, iż zdolność postulacyjna w postępowaniu przed Sądem Najwyższym została przyznana osobom wskazanym w art. 871 § 2 k.p.c., niezależnie od tego, czy osoby te wykonują określone w tym przepisie zawody, są czynne na stanowiskach, czy też przeszły na emeryturę, w stan spoczynku. Kwestia ta wydaje się być bardziej sporna w nauce postępowania sądowo-administracyjnego23.

Spory doktrynalne na temat wykładni art. 871 § 2 k.p.c. znajdują odzwierciedlenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego, który w wypadku adwokatów i radców prawnych wiąże zdolność postulacyjną albo z faktem wykonywania zawodu, albo z faktem wpisu na właściwą listę. Niekiedy za decydujące uznaje „kryterium statusu zawodowego”, w innych zaś wypowiedziach „kryterium kwalifikacji zawodowych”24.

Jeżeli chodzi natomiast o orzecznictwo sądów administracyjnych, to utrwalony wydaje się pogląd, że przymus adwokacko-radcowski nie dotyczy sędziów i prokuratorów w stanie spoczynku, emerytowanych notariuszy, adwokatów i radców prawnych niewykonujących zawodu25.

3. Kodeks postępowania cywilnego z oczywistych względów, nie zawiera definicji „adwokata”, „radcy prawnego”, „sędziego”, „prokuratora”, „notariusza”, „profesora”, „radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa”. Statusów zawodowych wymienionych osób należy poszukiwać w odpowiednich ustawach ustrojowych26, niemniej jednak na uwagę zasługuje fakt, że art. 871 § 2 k.p.c., 20 K. Flaga-Gieruszyńska, Glosa do uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21 października 1997 r., III ZP 16/97, „Rejent” 1998, nr 9, s. 108.

21 J. Gudowski, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze, t. 1, red. T. Ereciński, Warszawa 2009, s. 315.

22 Zob. H. Knysiak-Molczyk, Skarga kasacyjna w postępowaniu sądowo administracyjnym, Warszawa 2010, s. 178; M. B. Wilbrandt-Gotowicz, Skarga kasacyjna…, s. 53.

23 Zob. H. Knysiak-Molczyk, Skarga kasacyjna w postępowaniu sądowo administracyjnym…, s. 178; M. B. Wilbrandt-Gotowicz, Skarga kasacyjna…, s. 53; por. J.P. Tarno, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2010, s. 423; B. Gruszczyński, w: B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Komentarz, Warszawa 2009, s. 488–489.

24 Zob. postanowienie Sądu Najwyższego z 23 października 1996 r., II UZ 3/96, OSNAPiUS 1997, nr 10, poz. 175; wyrok Sądu Najwyższego z 24 listopada 1997 r., II CKN 270/97, OSNC 1998, nr 5, poz. 82; postanowienie Sądu Najwyższego z 11 lutego 2000 r., III CKN 1157/99, OSNC 2000, nr 7–8, poz. 148; postanowienie Sądu Najwyższego z 23 lutego 2001 r., I PZ 92/00, OSNAPiUS 2002, nr 20, poz.

495; postanowienie Sądu Najwyższego z 26 maja 2006 r., V CZ 36/06, niepubl; postanowienie Sądu Najwyższego z 28 listopada 2008 r., V CZ 57/08, niepubl.

25 Zob. postanowienie NSA z 12 grudnia 2006 r., II OZ 1388/06, ONSAiWSA 2007, nr 3, poz. 65; postanowienie NSA z 8 grudnia 2006 r., II OZ 1381/06, niepubl.; wyrok NSA z 31 maja 2005 r., II GSK 57/05, ONSAiWSA 2006, nr 1, poz. 15.

26 Zob. ustawa z 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. Nr 240, poz. 2052 ze zm.), cyt. dalej jako „u.s.n.”; ustawa z 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.), cyt. dalej jako „p.u.s.p.”; ustawa z 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), cyt. dalej jako „p.u.s.a.”; ustawa z 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o ustroju sądów wojskowych (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 226, poz. 1676 ze zm.), cyt. dalej jako „p.u.s.w.”; ustawa z 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 7, poz. 39 ze zm.), cyt. dalej jako „ustawa o prokuraturze”; ustawa z 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 146, poz. 1188 ze zm.), cyt. dalej jako „pr.adw.”; ustawa z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 ze zm.), cyt. dalej jako „u.r.p.”; ustawa z 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 189, poz. 1158 ze zm.), cyt. dalej jako „pr.not.”; ustawa z 8 lipca 2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (Dz.U. Nr 169, poz. 1417 ze zm.), cyt. dalej jako „u.PG”; ustawa z 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz.U. Nr 65, poz. 595 ze zm.).

39

Prawnik

Nr 3/25/2011

Warto wiedzieć więcej

wskazując, iż przymus adwokacko-radcowski nie ma zastosowania w sytuacji, gdy stroną, jej organem, jej przedstawicielem ustawowym lub pełnomocnikiem jest sędzia, prokurator, notariusz albo profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych, a także gdy stroną, jej organem lub jej przedstawicielem ustawowym jest adwokat, radca prawny lub radca Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, nie wprowadza w stosunku do wymienionych osób żadnych dodatkowych przesłanek, które warunkowałyby nabycie uprawnienia do samodzielnego działania w postępowaniu przed Sądem Najwyższym.

Należy zważyć, że ustawodawca w wielu wypadkach uzależnia nabycie konkretnych kwalifikacji (uprawnień) od faktu zajmowania określonego stanowiska, wykonywania zawodu, posiadania konkretnego okresu pracy na danym stanowisku albo wykonywania zawodu przez określony czas, przy czym w jednych sytuacjach poprzestaje na wymogu posiadania uprawnienia do wykonywania określonego zawodu, w innych zaś dodatkowo wymaga, aby np. osoba wykonywała dany zawód, czy też wykonywała zawód przez określony okres czasu (zob. np. art. 61, art. 63, art.

64 p.u.s.p.; art. 25 u.r.p.; art. 12 pr.not.; art. 29, art. 30 u.PG.). Artykuł 871 § 2 k.p.c. nie wprowadza tego typu wymogów, nie uzależnia nabycia prawa do samodzielnego działania w postępowaniu przed Sądem Najwyższym od wykonywania zawodu adwokata, radcy prawnego, notariusza, a tym bardziej od wykonywania tego zawodu przez określony czas. Nie wprowadza również wymogu zajmowania stanowiska sędziego, prokuratora przez określony czas, podobnie jak nie wymaga od osoby mającej tytuł naukowy profesora albo stopień naukowy doktora habilitowanego nauk prawnych, aby pracowała na stanowisku dydaktycznym, naukowo-dydaktycznym lub naukowym w polskiej szkole wyższej, w Polskiej Akademii Nauk, w instytucie naukowo-badawczym lub innej placówce naukowej. Wykładnia językowa art. 871 § 2 k.p.c. prowadzi zatem do wniosku, że zdolność postulacyjną w postępowaniu przed Sądem Najwyższym ma każdy, bez wyjątku, adwokat, radca prawny, sędzia itd.

Kodeks postępowania cywilnego wielokrotnie posługuje się określeniem „radca prawny”, z reguły odnosząc je do każdego radcy prawnego, tj. osoby wpisanej na listę radców prawnych, która ma prawo wykonywania zawodu radcy prawnego, niezależnie od tego, czy z prawa tego korzysta. Niekiedy jednak chodzi o radców prawnych wykonujących zawód radcy prawnego, czy też takich, którzy aktualnie zawodu tego nie wykonują, przy czym na ogół treść przepisu oraz ratio legis danej regulacji pozwala bez trudu odpowiedzieć na pytanie, kto jest adresatem konkretnej normy. Bez wątpienia np. przepisy o „Pomocy prawnej z urzędu” (art.

117–124 k.p.c.) dotyczą tylko radców prawnych czynnych zawodowo27. Z kolei art.

27 Radca prawny, który nie wykonuje zawodu, nie może zostać wyznaczony do pełnienia funkcji pełnomocnika procesowego przez właściwą radę okręgowej izby radców prawnych. Szczegółowo problematykę tę reguluje wydana na podstawie art. 60 pkt 3 i 8 lit. a ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych Uchwała Nr 152/VII/2010 Krajowej Rady Radców Prawnych z 15 października 2010 r. w sprawie wyznaczania radców prawnych do prowadzenia spraw z urzędu oraz Regulamin postępowania rad okręgowych izb radców prawnych przy wyznaczaniu radców prawnych do prowadzenia spraw z urzędu w trybie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, stanowiący załącznik do przedmiotowej uchwały.

40

Warto wiedzieć więcej

Prawnik

Nr 3/25/2011

48 § 1 pkt 4 k.p.c. traktuje o „byłym radcy prawnym”. Zważywszy, że przepis ten dotyczy czynnych zawodowo sędziów, którzy nie mogą jednocześnie wykonywać zawodu radcy prawnego, uprawniony jest wniosek, że „byłym radcą prawnym” w rozumieniu tego przepisu jest radca prawny, którego prawo do wykonywania zawodu radcy prawnego uległo zawieszeniu (art. 28 ust. 1 pkt 2 u.r.p.), lub też osoba, która została skreślona z listy radców prawnych (art. 29 u.r.p.).

Radca prawny, który nie jest czynny zawodowo, może reprezentować w postępowaniu cywilnym np. małżonka, brata lub siostrę (art. 86 k.p.c.), może też występować we własnej sprawie. Taki radca prawny, co do zasady, powinien być traktowany tak jak radca prawny czynny zawodowo. Brak jest podstaw, aby posługując się kryterium wykonywania zawodu, różnicować sytuację prawną radców prawnych, a tym samym i reprezentowanych przez nich podmiotów.

Nie można przyjąć, że w sprawie nie występuje radca prawny tylko dlatego, że aktualnie nie wykonuje zawodu i np. w razie uzasadnionej potrzeby udzielić stronie niezbędnych pouczeń co do czynności procesowych (art. 5 k.p.c.), uznać, że procesu nie prowadzi pełnomocnik, który jest radcą prawnym (art. 98 § 2 k.p.c., art. 109 § 1 k.p.c.), uznać, że pismo procesowe nie zostało wniesione przez radcę prawnego (art.

1302 § 1 k.p.c.), pozbawić radcy prawnego prawa doręczania pism procesowych w sposób wskazany w art. 132 § 1 k.p.c., w sprawach o alimenty lub o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym pouczyć powoda o roszczeniach wynikających z przytoczonych przez niego faktów (art. 212 zd. 3 k.p.c.), udzielić stronie wskazówek co do sposobu i terminów wniesienia środka zaskarżenia (art.

327 § 1 k.p.c.). Wydaje się, że również w wypadku zwolnienia spod przymusu adwokacko-radcowskiego, o którym mowa w art. 871 § 2 k.p.c., chodzi o każdego radcę prawnego wpisanego na listę radców prawnych, za czym przemawia zarówno treść tego przepisu, jak i ratio legis wprowadzenia omawianych wyjątków

W orzecznictwie Sądu Najwyższego28 i Naczelnego SąduAdministracyjnego29 trafnie przyjmuje się, że ustawodawca nie różnicuje sytuacji radcy prawnego (adwokata) w zależności od tego, w jakiej roli procesowej występuje (pełnomocnika procesowego, przedstawiciela ustawowego, strony, uczestnika postępowania), że z reguły przepisy, które adresowane są do radców prawnych (adwokatów) odnoszą się do wszystkich ról procesowych, w jakich może w sprawie występować radca prawny (adwokat). Wydaje się, że powołany pogląd jest aktualny również w wypadku radców prawnych niewykonujących zawodu.

Kodeksowemu pojęciu „radca prawny” należy przypisać takie znaczenie, jakie zostało mu nadane przez ustawę z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych. Sąd Najwyższy w postanowieniu z 11 lutego 2000 r., III CKN 1157/9930, trafnie zwrócił 28 Zob. postanowienie SN z 10 marca 2005 r., III CZ 2/05, „Biuletyn Sądu Najwyższego” 2005, nr 6, poz. 12.

29 Zob. uzasadnienie postanowienia NSA z 22 sierpnia 2008 r., I FSK 832/08, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2009, nr 12, poz. 130, z glosą H. Knysiak-Molczyk); postanowienie NSA z 21 września 2006 r., II OZ 915/06, „Orzecznictwo Sądów Polskich” 2007, nr 11, poz.

135, z glosą M. Bogusz.

30 OSNC 2000, nr 7–8, poz. 148.

41

Prawnik

Nr 3/25/2011

Warto wiedzieć więcej

uwagę na fakt, że tytuł ten podlega ochronie prawnej, zatem odmienne znaczenie musiałoby wynikać z wyraźnego brzmienia ustawy.

Prawo wykonywania zawodu radcy prawnego powstaje z chwilą dokonania wpisu na listę radców prawnych i złożenia ślubowania (art. 23 u.r.p.). Radcy prawnemu przysługuje prawo wykonywania zawodu, nie zaś obowiązek. Inaczej rzecz ujmując, z nabyciem prawa do wykonywania zawodu nie jest zespolony obowiązek jego wykonywania31. Radca prawny z różnych przyczyn może z tego prawa nie korzystać, np. w związku z przejściem na emeryturę, ze względu na rezygnację z działalności zawodowej na rzecz działalności społecznikowskiej, samorządowej, ze względów zdrowotnych. Od sytuacji, w której radca prawny nie korzysta z przedmiotowego prawa, choć może z tego prawa korzystać, należy odróżnić taką, w której z prawa tego korzystać nie może, ze względu na jego zawieszenie. Prawo do wykonywania zawodu radcy prawnego ulega zawieszeniu w wypadkach wskazanych w art. 28 u.r.p., tj. w wypadku wykonywania zawodu adwokata; podjęcia pracy w organach wymiaru sprawiedliwości, w organach ścigania lub kancelarii notarialnej; podjęcia pracy w Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa. Zawieszenie prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego następuje także z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia dyscyplinarnego o zastosowaniu tej kary. W sytuacjach wymienionych w art. 28 u.r.p. prawo do wykonywania zawodu nadal istnieje, w dalszym ciągu przysługuje radcy prawnemu, ulega natomiast swoistemu ograniczeniu w czasie, w tym sensie, że w okresie zawieszenia radca prawny nie może z tego prawa korzystać. Z kolei od zawieszenia prawa wykonywania zawodu należy odróżnić pozbawienie tego prawa orzeczeniem dyscyplinarnym lub wyrokiem sądowym. Pozbawienie prawa do wykonywania zawodu skutkuje skreśleniem z listy radców prawnych. Osoba skreślona z listy przestaje być członkiem samorządu zawodowego, ustają w stosunku do niej wszelkie uprawnienia i obowiązki wynikające z przynależności do samorządu, a w tym prawo do tytułu „radca prawny”. Taka osoba niewątpliwie nie jest radcą prawnym również w rozumieniu art. 871 k.p.c. Skreślenie z listy radców prawnych następuje również w wypadku: wniosku radcy prawnego; choćby częściowego ograniczenia zdolności do czynności prawnych; utraty z mocy wyroku sądowego praw publicznych; nieuiszczania składek członkowskich za okres dłuższy niż jeden rok; śmierci radcy prawnego (art. 29 u.r.p.).

Oczywiste jest, że radca prawny, którego prawo wykonywania zawodu uległo zawieszeniu, nadal pozostaje członkiem samorządu radców prawnych, z wszystkimi prawami i obowiązkami wynikającymi z przynależności do samorządu, z wyjątkiem tych, które ściśle wiążą się z wykonywaniem zawodu radcy prawnego.

Tytułem przykładu można wskazać, że radca prawny, którego prawo wykonywania zawodu uległo zawieszeniu, zwolniony jest od obowiązku świadczenia pomocy prawnej z urzędu. Jak trafnie zauważył Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z 20 31 Zob. Z. Klatka, Ustawa o radcach prawnych. Komentarz, Warszawa 1999, s. 193.

42

Warto wiedzieć więcej

Prawnik

Nr 3/25/2011

listopada 1987 r., III PZP 42/8732, w wypadku zawieszenia prawa do wykonywania zawodu nie następuje zawieszenie przynależności do samorządu radców prawnych.

Radcy prawnemu, którego prawo wykonywania zawodu uległo zawieszeniu, przysługuje czynne i bierne prawo wyborcze w wyborach do organów samorządu radców prawnych. Realizacja czynnego prawa wyborczego stanowi obowiązek wyraźnie uregulowany w Kodeksie Etyki Radcy Prawnego (art. 48)33. Zasady etyki zawodowej obowiązują wszystkich radców prawnych wpisanych na listę radców prawnych (art. 3), zatem również tych, którzy nie wykonują zawodu. Radca prawny w okresie niewykonywania zawodu podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej oraz obowiązany jest do terminowej zapłaty składki członkowskiej34. W stosunku do takiego radcy prawnego aktualne są również niektóre prawa i obowiązki procesowe, wiążące się z jego udziałem w postępowaniu cywilnym, a które nie są uzależnione od faktu wykonywania zawodu, czy też roli procesowej, w której występuje.

Wydaje się, że również argumenty celowościowe przemawiają za przyjęciem, że ustawodawca nie uzależnił nabycia zdolności postulacyjnej w postępowaniu przed Sądem Najwyższym od faktu wykonywania jednego ze wskazanych w art. 87¹ k.p.c. zawodów prawniczych, w tym zawodu radcy prawnego. L. Paiper argumentował, że faktyczne wykonywanie zawodu daje wyższe gwarancje należytego zachowania się wobec sądu, zwracał uwagę na możliwość pociągnięcia takich osób do odpowiedzialności35, z kolei J.J. Litauer twierdził, że osoby, które nie wykonują zawodu, tracą związek z orzecznictwem sądowym i na ogół nie mogą okazać należytej pomocy przy wymiarze sprawiedliwości36. Jeżeli chodzi o odpowiedzialność dyscyplinarną, to, jak już była o tym mowa, podlega jej zarówno radca prawny, który wykonuje zawód, jak również ten, którego prawo wykonywania zawodu uległo zawieszeniu. Jeżeli zaś chodzi o umiejętność zachowania się wobec sądu, to jest to sprawa indywidualna. W praktyce zawieszenie prawa wykonywania zawodu najczęściej następuje w wypadku wykonywania zawodu adwokata czy też podjęcia pracy w organach wymiaru sprawiedliwości. „Zawieszeni” radcowie prawni, często łącząc praktykę z nauką prawa, podejmują zatrudnienie np. w Trybunale Konstytucyjnym, Sądzie Najwyższym, Naczelnym Sądzie Administracyjnym – w charakterze asystentów. W wypadku Sądu Najwyższego do ich obowiązków należy m.in. analiza akt spraw, sporządzanie opinii, ekspertyz prawnych, projektów orzeczeń, uchwał oraz ich uzasadnień, uczestniczenie w pracach redakcyjnych związanych z wydawaniem urzędowych zbiorów orzeczeń oraz biuletynów Sądu Najwyższego37. W wypadku tej grupy prawników argument dotyczący utraty związku z orzecznictwem sądowym, praktyką wymiaru sprawiedliwości, jest niewątpliwie 32 OSNC 1989, nr 7–8, poz. 115.

33 Załącznik do Uchwały Nr 5 VIII Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z 10 listopada 2007 r., zob. www.kirp.pl.

34 Zob. wyrok SN z 24 kwietnia 1997 r., III SZ 1/97, OSNAPiUS 1998, nr 4, poz. 139.

35 L. Peiper, Komentarz…, s. 259–260.

36 J.J. Litauer, Komentarz…, s. 49.

37 Zob. § 59–62 Regulaminu Sądu Najwyższego – Załącznik do uchwały Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Sądu Najwyższego z 1 grudnia 2003 r., M.P. Nr 57, poz. 898 ze zm.

43

Prawnik

Nr 3/25/2011

Warto wiedzieć więcej

chybiony. Należy też podkreślić, że wykonywanie zawodu radcy prawnego nie polega tylko na występowaniu przed sądami (art. 6 ust. 1 u.r.p.) i nawet osoba od wielu lat wykonująca zawód radcy prawnego może nie dysponować pożądanym, czy wręcz koniecznym doświadczeniem w zakresie zastępstwa procesowego.

Nie można jednak zgodzić się z poglądem głoszonym przez niektórych Autorów, że zwolnienie spod przymusu adwokacko-radcowskiego wiąże się z nabyciem odpowiednich umiejętności, kwalifikacji zawodowych, rozumianych jako profesjonalne przygotowanie do wykonywania określonych czynności. Jak trafnie zauważył J. Gudowski, zdolność postulacyjna przyznana w § 2 art. 871 k.p.c. nie wynika z posiadanych umiejętności i kwalifikacji prawniczych, gdyż te mogą mieć również inni prawnicy niewymienieni w tym przepisie38. Zdolność postulacyjna została przyznana osobom powołanym na określone stanowiska, osobom, które uzyskały prawo wykonywania określonych zawodów. Jeżeli chodzi o zawód radcy prawnego, to decydujące znaczenie ma w tym wypadku uzyskanie prawa do wykonywania tego zawodu, nie wystarczy natomiast sama przynależność do samorządu, tą bowiem legitymują się również aplikanci radcowscy. W konsekwencji należy przyjąć, że wyłącznie utrata prawa wykonywania zawodu radcy prawnego, nie zaś jego zawieszenie czy też faktyczne niekorzystanie z tego prawa, skutkuje utratą zdolności postulacyjnej. Nie ma przy tym znaczenia, że osoba skreślona z listy radców prawnych nie traci automatycznie nabytych umiejętności zawodowych i doświadczenia. Niewątpliwie ustawodawca, określając krąg podmiotów ujętych w art. 871 k.p.c., brał pod uwagę fakt, że z nabyciem prawa do wykonywania określonego w tym przepisie zawodu, czy też zajmowania stanowiska, wiążą się konkretne umiejętności prawnicze zwykle nabyte w trakcie stosownej aplikacji i dodatkowo potwierdzone egzaminem zawodowym. Mając jednak na względzie jednoznaczną treść art. 871 k.p.c., wydaje się, że umiejętnościom prawniczym, na które zwraca się uwagę w kontekście wykładni tego przepisu, nie można przypisać decydującego znaczenia. Ustawodawca nie posłużył się tym kryterium, przyznając konkretnym podmiotom zdolność postulacyjną. Nie ulega też wątpliwości, w świetle przepisów ustrojowych, że radcą prawnym (adwokatem), nie jest osoba, która nabyła określone umiejętności prawnicze, czy też kwalifikacje do wykonywania zawodu, ale osoba, która jest członkiem samorządu zawodowego i której przysługuje prawo wykonywania zawodu radcy prawnego. Radcą prawnym w świetle art. 871 k.p.c. nie jest zatem ani aplikant radcowski, ani osoba, która spełnia wskazane w ustawie o radcach prawnych kryteria uprawniające ją do uzyskania wpisu na listę radców prawnych, ani były radca prawny, tj. osoba skreślona z listy radców prawnych.

Radca Prawny Marek Jaślikowski

38 J. Gudowski, Kodeks …, s. 315.

44

Warto wiedzieć więcej

Prawnik

Nr 3/25/2011

Prawo wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej Wprowadzona od dnia 1 stycznia 1999 r. reforma opieki zdrowotnej1 w radykalny sposób zmieniła zasady udzielania świadczeń zdrowotnych. W miejsce rejonizacji, przyporządkowania pacjenta do określonej placówki udzielającej świadczeń ze względu na jego miejsce zamieszkania, wprowadziła prawo wolnego wyboru świadczeniodawcy2,3..

Mimo dalszych zmian wprowadzonych ustawą o NFZ4 organizacji udzielania i finansowania świadczeń zdrowotnych zasada wolnego wyboru została zachowana. W art. 1 pkt. 2 ustawy o NFZ prawo wolnego wyboru świadczeniodawcy zastąpiono ogólną formułą „prawa i obowiązki ubezpieczonego” i doprecyzowano jedno z tych praw w art. 114 ww. ustawy jako prawo wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Ustawa o świadczeniach5 rezygnuje z określeniem ogólnych zasad i w art. od 28 do 31 wymienia wszystkie wybory, jakich może dokonać świadczeniobiorca. M.in. w art. 28 ustawy o świadczeniach mowa jest o wyborze lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.

W konsekwencji, skoro zasada wolnego wyboru lekarza obowiązuje od 12 lat można zaryzykować stwierdzenie, że jest to ugruntowane i powszechnie akceptowane prawo pacjenta.

Prawo wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej6 nie jest prawem bezwzględnym. Podlega ono dwóm ograniczeniom, które będą określane jako ograniczenie względne i „nieformalne”. Ograniczenie względne zawiera art. 28 ust. 1 ustawy o świadczeniach i polega na limicie bezpłatnych zmian wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Trzecia i każda następna zmiana w roku kalendarzowym skutkuje obowiązkiem wniesienia opłaty w wysokości 80 zł.7, z zastrzeżeniem, że nie dotyczy to przypadku zmiany miejsca zamieszkania i sytuacji zaprzestania udzielania świadczeń opieki zdrowotnej przez wybranego lekarza, pielęgniarkę i położną podstawowej opieki zdrowotnej oraz innych 1 Ustawa z dnia 6 lutego 1997 r. (Dz. U. z 1997 r., Nr 28, poz. 153) o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, dalej zwana u.p.u.z.

2 Art. 1a pkt 4 u.p.u.z.

3 Ustawodawcy zabrakło precyzji - zgodnie z art. 7 pkt 23 u.p.u.z. świadczeniodawca to zakład opieki zdrowotnej i grupowa praktyka lekarska, natomiast art. 60 u.p.u.z. ustala prawo wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, lekarza specjalisty, pielęgniarki i położnej.

4 Ustawa z dnia 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia (Dz. U z 2003 r., Nr 45, poz. 391) dalej zwana ustawa o NFZ. 5 Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz. U. z 2008 r., Nr 164, poz. 1027 ) dalej zwana: ustawa o świadczeniach.

6 Ustawa o świadczeniach w art. 28 stanowi o wyborze lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej. Jako, że artykuł mówi o wyborze lekarza w treści będzie jedynie mowa o lekarzu podstawowej opieki zdrowotnej w skrócie lekarzu POZ. 7 Opłata, o której mowa w ust. 1, stanowi przychód podmiotu zobowiązanego do finansowania świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych - art. 28 ust. 2 ustawy o świadczeniach.

45

Prawnik

Nr 3/25/2011

Warto wiedzieć więcej

przyczyn niezależnych od woli świadczeniobiorcy8.

Podstawa ograniczenia nieformalnego znajduje się w prawie, z punktu widzenia pacjenta, pozanormatywnym - Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia wydał Zarządzenie Nr 74/20101DSOZ z dnia 1 grudnia 2010 r. w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów o udzielanie świadczeń w rodzaju: podstawowa opieka zdrowotna9,10. Powyższe zarządzenie zawiera postanowienia, iż maksymalna liczba świadczeniobiorców objętych opieką przez jednego lekarza nie powinna przekroczyć 2750 osób oraz, że w przypadkach uzasadnionych interesem świadczeniobiorców, dyrektor Oddziału Funduszu na uzasadniony wniosek świadczeniodawcy, może wyrazić zgodę na odstępstwo od limitu11. Zarządzenie to jest przy tym aktem normatywnym o charakterze wewnętrznym, a nie powszechnie obowiązującym a tym samym nie może kreować praw i obowiązków po stronie świadczeniobiorców.

Prawo wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej wyrażone w art.

28 ustawy o świadczeniach nie podlega żadnym, poza wyżej wymienionym ograniczeniem względnym, ograniczeniom ani warunkom. Decyzja podejmowana przez świadczeniobiorcę nie wymaga żadnego uzasadnienia, nie podlega żadnym ograniczeniom terytorialnym, nie jest uzależniona od miejsca jego zamieszkania, ani od miejsca udzielania świadczeń przez wybranego lekarza. Konsekwencją takiego postanowienia, wprowadzenie limitu cytowanego Zarządzenia jest odmowa przyjęcia deklaracji przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej12. W efekcie, niektóre odziały wojewódzkie NFZ odmawiają lekarzom POZ przekraczającym ten limit, finansowania udzielanych przez nich świadczeń. Istotne znaczenie dla omawianego problemu ma fakt, że nie istnieje żaden przepis rangi normatywnej, resortowej, korporacyjnej czy porządkowej (rozumiany jako przepis wydany przez Prezesa NFZ), który przewidywałby możliwości odmówienia przyjęcia deklaracji wyboru przez lekarza13.

Należy zwrócić uwagę na drugą część cytowanego przepisu zarządzenia.

Otóż na uzasadniony wniosek świadczeniodawcy „w przypadkach uzasadnionych interesem świadczeniobiorców” dyrektor Oddziału Funduszu może wyrazić zgodę na przekroczenie ustalonego limitu. Po pierwsze z wnioskiem do dyrektora oddziału ma wystąpić świadczeniodawca, a nie zainteresowany przyjęciem deklaracji pacjent, po drugie świadczeniodawca ma ten wniosek uzasadnić interesem tegoż pacjenta. Oznacza to, że musi on przedstawiać ważkie powody, które zaakceptuje 8 Art.28 ust.1 zd.2 ustawy o świadczeniach.

9 http://www.nfz.gov.pl/new/art/4292/074_2010_DSOZ.pdf 10 Prawo do wydawania zarządzeń przez Prezesa NFZ zasługuje na odrębne omówienie. Zdaniem autora zarządzenia te są wydawane bez wystarczającej delegacji ustawowej, a co najmniej ze znacznym takiej delegacji przekroczeniem.

11 § 12 ust 1 i 3 Zarządzenie Nr 74/20101DSOZ z dnia 1 grudnia 2010 r. w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów o udzielanie świadczeń w rodzaju: podstawowa opieka zdrowotna.

12 W chwili pisania artykułu przed Sądem Okręgowym w Zamościu, toczy się postępowanie o nakazanie lekarzowi przyjęcia deklaracji.

13 Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t.j. Dz. U z 2008 r., Nr 136, poz. 857) w art. 38 stanowi, że lekarz:...może nie podjąć lub odstąpić od leczenia pacjenta..., złożenie deklaracji wyboru nie jest jednak jednoznaczne z rozpoczęciem leczenia.

46

Warto wiedzieć więcej

Prawnik

Nr 3/25/2011

świadczeniodawca i zechce z takim wnioskiem wystąpić. Jak wyżej powiedziano wybór lekarza POZ nie jest czymkolwiek ograniczony. Tymczasem w sytuacji przedstawionej pacjent jest zmuszony do uzasadnienia swego wyboru. Narusza to jego konstytucyjne prawo do wolności14.

Przedstawione wyżej ograniczenie „nieformalne” ma charakter ograniczenia „nie wprost”. Przepisy zarządzenia nie zabraniają pacjentowi dokonania wyboru, natomiast utrudniają lub uniemożliwiają lekarzowi POZ umieszczenia pacjenta „ponad limit” na swojej liście świadczeniobiorców będącej podstawą rozliczeń finansowych z Funduszem. W konsekwencji rozwiązanie przyjęte przez Fundusz, albo pozbawi pacjenta możliwości korzystania ze świadczeń wybranego przez niego lekarza POZ, albo pozbawi lekarza POZ możliwości uzyskania wynagrodzenia za udzielone świadczenia.

Zgodnie z art. 56 ust. 1 ustawy o świadczeniach wybór lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej świadczeniobiorca potwierdza pisemnym oświadczeniem woli, zwanym dalej „deklaracją wyboru”. Ustawa o świadczeniach wymienia informacje, które mają znaleźć się w deklaracji wyboru. Są to dane dotyczące świadczeniobiorcy: a) imię i nazwisko, b) nazwisko rodowe, c) datę urodzenia, d) płeć, e) numer PESEL, o ile taki został nadany, f) miejsce nauki w przypadku uczniów i studentów, g) adres zamieszkania, h) numer telefonu; dane dotyczące lekarza, pielęgniarki i położnej podstawowej opieki zdrowotnej: a) imię i nazwisko, b) siedzibę świadczeniodawcy udzielającego świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, c) miejsce udzielania świadczeń opieki zdrowotnej; określenie, który raz w danym roku dokonywany jest wybór; numer karty ubezpieczenia zdrowotnego - w przypadku ubezpieczonych; kod oddziału wojewódzkiego Funduszu; datę dokonania wyboru; podpis świadczeniobiorcy lub jego opiekuna prawnego; podpis osoby przyjmującej deklarację wyboru15.

Użyta w cytowanym przepisie forma gramatyczna „Deklaracja wyboru zawiera... oznacza, że przedstawiona lista informacji jest zamknięta, minimalna i konieczna.

Jednocześnie „wartość” wszystkich informacji jest jednakowa i brak jakiejkolwiek z nich powoduje taką samą w skutkach jej niekompletność. Tak skonstruowany zestaw informacji niezbędnych w deklaracji wyboru nasuwa następujący wniosek.

Lista informacji wymaganych do wypełnienia deklaracji wyboru zawiera również informacje zbędne z punktu widzenia na cel dla jakiego została złożona.

Zbędną informacją jest nazwisko rodowe. Przepisy16 określające zakres informacji jakie ma przekazywać świadczeniodawca do Funduszu, w celu umożliwienia zweryfikowania rodzaju udzielonego świadczenia oraz jego adresata, nie zawierają informacji o nazwisku rodowym. Ww. informacja jest więc zbędna do identyfikacji osoby uprawnionej do świadczenia. Zbędną wydaje się również data urodzenia.

14 Art. 31 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r., Nr 78, poz. 483 z późn. zm.).

15 Art. 56 ust. 2 ustawy o świadczeniach.

16 § 4 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 czerwca 2008 r. w sprawie zakresu niezbędnych informacji gromadzonych przez świadczeniodawców, szczegółowego sposobu rejestrowania tych informacji oraz ich przekazywania podmiotom zobowiązanym do finansowania świadczeń ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r., poz. 123, Nr 801).

47

Prawnik

Nr 3/25/2011

Warto wiedzieć więcej

Numer PESEL zawiera przecież tę informację. Poza tym jest to numer nadawany indywidualnie pozwala więc zidentyfikować jego posiadacza w sposób nie budzący wątpliwości. Również zbędną jest informacja o miejscu nauki. W sytuacji gdy nie obowiązuje rejonizacja, a uczeń lub student może uzyskać świadczenie zdrowotne w dowolnym miejscu na terenie kraju, informacja taka nie ma wpływu na jego uprawnienia do świadczeń. Wskazać także należy, że brak jest jakiejkolwiek normy która nakazywałby aktualizację deklaracji wyboru w wypadku zmiany miejsca pobierania nauki.

Karta ubezpieczenia zdrowotnego, zgodnie z ustawą o świadczeniach jest dokumentem potwierdzającym prawo ubezpieczonego do świadczeń opieki zdrowotnej oraz umożliwiającym potwierdzanie wykonania świadczeń opieki zdrowotnej17. Dokument ten nie został wprowadzony do obiegu prawnego ani nawet opracowany. Nie można więc podać jego numeru w dokumencie deklaracji wyboru.

W konsekwencji nie ma możliwości wypełnienia w sposób kompletny deklaracji. Na marginesie stwierdzić należy, że karta ubezpieczenia zdrowotnego, jako dokument uprawniający do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych, zawierać miała znacznie mniej informacji niż deklaracja wyboru18, jako dokument identyfikujący tylko wybranego lekarza.

Zgodnie19 z przepisem ustawy wzór deklaracji wyboru określa Prezes Funduszu. Ostatni wzór deklaracji został określony w lipcu 2007 r.20 i obowiązuje do chwili obecnej. Jak wynika z jego treści nie odpowiada on wymogom ustawowym.

Nie zawiera miejsca na wpisanie informacji wymaganych przez ustawę – mianowicie: miejsce pobierania nauki, wymaga natomiast informacji, o których ustawa nie stanowi – deklarację składam w: 5 miejscu pełnienia służby Żołnierz Służby Zasadniczej - poborowy (PO). Skoro ustawa określa katalog zamknięty informacji mających się znaleźć w deklaracji wyboru, a jednocześnie nigdzie nie upoważnia Prezesa Funduszu do dokonywania jakichkolwiek zmian w tym katalogu, to informacja od żołnierzy dodana do wzoru jest nałożeniem na nich obowiązku pozaustawowego. W konsekwencji stwierdzić należy, że obowiązujący wzór deklaracji jest niezgodny z prawem.

Z przyjętego przez ustawodawcę rozwiązania wynika, iż prawo wyboru lekarza POZ jest prawem jednostronnym. Ani katalog informacji, które zawiera deklaracja wyboru wymaganych przez ustawę, ani wzór deklaracji określony przez Prezesa Funduszu nie wskazuje na wymóg złożenia przez wybranego lekarza podpisu. W żadnym momencie dokonywania, bądź dokumentowania takiego wyboru nie ma miejsca na jakiekolwiek jego uczestnictwo. Wszystkie czynności związane z prawidłowym wypełnieniem, złożeniem oraz przechowywaniem deklaracji wyboru wykonuje świadczeniodawca. Złożoną deklarację podpisuje jedynie 17 Art. 49 ustawy o świadczeniach.

18 Art. 49 ust. 3 ustawy o świadczeniach.

19 Art. 56 ust. 3 ustawy o świadczeniach.

20 http://www.nfz.gov.pl/new/art/2704/deklaracja_wyboru_2007_07_01.pdf

48

Prawnik

Nr 3/25/2011

osoba przyjmująca deklarację wyboru21. Oznacza to, że może to być każda osoba wykonująca czynności administracje u świadczeniodawcy, a wybrany lekarz nie musi nawet wiedzieć, że został wybrany22. Sytuacja taka daje podstawę do zadania pytania Czy lekarz może nie zgodzić się na bycie wybranym? Brak w obowiązującym porządku prawnym normy, która potwierdzałaby takie uprawnienie po stornie lekarza. Nie ma również odpowiedzi na pytanie czy prawo wyboru po stronie pacjenta rodzi obowiązek zgody na wybranie po stronie lekarza?23 Tym samym stwierdzić należy, że prawo wyboru lekarza jest realizowane bez jakiegokolwiek uczestnictwa wybieranego, a lekarz został całkowicie uprzedmiotowiony.

Deklaracja wyboru jest materialnym wyrazem złożenia oświadczenia woli o dokonanym wyborze lekarza podstawowej opieki zdrowotnej24. Jak już wskazano wszelkie czynności związane z prawidłowym wypełnieniem, złożeniem oraz przechowywaniem deklaracji wyboru wykonuje świadczeniodawca25. Deklaracja składana jest w jednym egzemplarzu, brak bowiem obowiązku ustawowego tworzenia kopii tego dokumentu, w konsekwencji świadczeniodawca jest jej jedynym dysponentem i „użytkownikiem”.

Umowy na świadczenia z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej są finansowane za pomocą kapitacyjnej stawki rocznej. Szczegółowe zasady dokonywania rozliczeń pomiędzy świadczeniodawcami i Funduszem określa rozporządzenie Ministra zdrowia z dnia 6 maja 2008 r. w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej 26. Przez kapitacyjną stawką roczną rozumie się (…) kwotę przeznaczoną na objęcie opieką jednego świadczeniobiorcy w okresie jednego roku w ustalonym w umowie zakresie świadczeń27. Należność z tytułu realizacji świadczeń określona w rachunku przekazywanym przez świadczeniodawcę, stanowi sumę dwunastych części iloczynów liczby świadczeniobiorców objętych opieką28, natomiast liczba świadczeniobiorców ustalana jest przez Fundusz według stanu na pierwszy dzień miesiąca stanowiącego okres sprawozdawczy na podstawie informacji przekazanej przez świadczeniodawcę, sporządzonej na podstawie posiadanych deklaracji wyboru29. Powyższa przekazana informacja stanowi podstawę do sporządzenia rachunku za dany okres sprawozdawczy30.

Z powyższego wynika, że deklaracja wyboru jest jedynie podstawą do rozliczeń za świadczenia zdrowotne z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej 21 Art. 56 ust. 2 pkt 8 ustawy o świadczeniach.

22 Taka sytuacja jest możliwa u świadczeniodawcy, który zatrudnia wybranego lekarza. Jeśli lekarz, jako świadczeniodawca sam udziela świadczeń będzie oczywiście wiedział, że został wybrany. Jednak formalnie rzecz biorąc zostanie wybrana jako lekarz, osoba fizyczna wykonująca ten zawód, deklarację zaś odbierze jako podmiot leczniczy czyli przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą.

23 Patrz przypis 14.

24 Art. 56 ust. 1 ustawy o świadczeniach.

25 Art.56 ust. 4 i 5 ustawy o świadczeniach.

26 Dz. U. z 2008 r., Nr 81, poz. 484 dalej zwane : Ogólne warunki umów Załącznik.

27 Ogólne warunki umów Załącznik § 1 pkt 5.

28 Ogólne warunki umów Załącznik § 17.1.

29 Ogólne warunki umów Załącznik § 17.2.

30 Ogólne warunki umów Załącznik § 17.3 zd.3.

49

Prawnik

Nr 3/25/2011

udzielone przez świadczeniodawcę mającego zawartą umowę z Funduszem.

Jeśli wziąć pod uwagę że to świadczeniodawca udzielający świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej zapewnia świadczeniobiorcom, w kosztach własnej działalności, w szczególności dostęp do: 1) opieki ambulatoryjnej, w tym opieki w domu chorego; 2) badań diagnostycznych31, to on właśnie, a nie lekarz POZ jest zainteresowany w posiadaniu jak największej ilości deklaracji wyboru.

Należałoby więc odpowiedzieć na pytanie co pacjentowi daje realizacja należnego mu prawa dokonania wyboru lekarza POZ? Podstawą do uzyskania prawa do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych jest: opłacenie składki na ubezpieczenie zdrowotne i zgłoszenie tego faktu Funduszowi32.

Brak przepisów o rejonizacji w udzielaniu świadczeń i prawa wyboru wymienione w ustawie o świadczeniach33 wskazują, że pacjent posiadający prawo do świadczeń uzyska je u każdego lekarza, do którego się zgłosi. Również przepis o prawie wyboru, ani żaden inny, nie zawiera w sobie obowiązku korzystania ze świadczeń jedynie u wybranego lekarza POZ. Brak też przepisu, z którego wynikałoby, że wybrany lekarz ma obowiązek udzielić świadczenia pacjentowi, który go wybrał.

Taki obowiązek, i to nie w każdej sytuacji, ciąży na świadczeniodawcy będącym w posiadaniu deklaracji wyboru pacjenta. Nadmienić należy, że obowiązek ten wynika nie z przepisu ustawy, a ze zobowiązania wynikającego z umowy zawartej między świadczeniodawcą a Funduszem. Nie jest to więc obowiązek wynikający z ustawowego prawa wyboru lekarza. W konsekwencji dokonanie wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej w żaden sposób nie wpływa na dostęp pacjenta do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych. Również dla lekarza POZ fakt jego wyboru przez pacjenta nie ma żadnego wpływu na jego uprawnienia czy obowiązki.

Z powyższego wynika, że prawo wyboru lekarza POZ z punktu widzenia pacjenta jest zbędne. Złożeniem deklaracji wyboru zainteresowany jest jedynie świadczeniodawca mający umowę z Funduszem na udzielanie świadczeń zdrowotnych w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej. Wybór lekarza POZ i deklaracja wyboru jako materialny wyraz jego dokonania pełni więc jedynie funkcję narzędzia umożliwiającego prowadzenie rozliczeń finansowych między świadczeniodawcą udzielającym świadczeń z zakresu POZ, a Narodowym Funduszem Zdrowia jako płatnikiem. Zasadnym jest więc aby prawo wyboru lekarza POZ zastąpić co najmniej prawem wyboru świadczeniodawcy albo rezygnując w ogóle z konstrukcji prawa wyboru – zastąpić ją oświadczeniem świadczeniodawcy o objęciu pacjenta opieką.

Radca Prawny Sławomir Jankowski 31 Art. 55 ust. 2 ustawy o świadczeniach.

32 Art. 67 ust. 1 i 2 ustawy o świadczeniach.

33 Art. 28 do 31 ustawy o świadczeniach.

50

Prawnik

Nr 3/25/2011

Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego Wyrok Sądu Najwyższego z 15.06.2010 r., II CSK 648/09

Z uzasadnienia: Złożenie bezpodstawnego wniosku o wszczęcie postępowania układowego nie zwalnia członków zarządu spółki z o.o. od odpowiedzialności przewidzianej w art. 298 § 1 KH w razie stwierdzenia, że występowały przesłanki do zgłoszenia żądania o ogłoszenie upadłości tej spółki.

Wyrok Sądu Najwyższego z 10.02.2010 r., V CSK 234/09

Z uzasadnienia: Członek zarządu spółki z o.o. nie ponosi odpowiedzialności z art. 298 § 1 KH jeżeli wykaże, że wierzyciel spółki nie uzyskałby zaspokojenia swej wierzytelności względem spółki, nawet wtedy, gdyby we właściwym czasie wszczęto postępowanie upadłościowe lub układowe.

Wyrok Sądu Najwyższego z 9.09.2011 r., I CSK 696/10

Z uzasadnienia: Przepis art. 395 § 2 k.c., który określa skutek wykonania prawa odstąpienia od umowy i obowiązki stron w razie odstąpienia, nie może być rozumiany jako ius cogens, ex nunc. Skoro strony, w zależności od ich woli, mogą zastrzec prawo odstąpienia od umowy, mogą też określić skutki odstąpienia (w szczególności, że ma ono skutek ex nunc) i wzajemne obowiązki w razie odstąpienia, inaczej niż przewiduje to art. 395 § 2 k.c., i to niezależnie od charakteru umowy i świadczeń, do których strony umowy były zobowiązane. Zastosowanie art. 395 § 2 k.c. wchodzi w grę wówczas, gdy strony nie postanowiły inaczej. W razie umownego zastrzeżenia odstąpienia od umowy regulacja zawarta w art. 491 § 2 k.p.c., jako dotycząca zakresu ustawowego prawa odstąpienia od umowy, także nie znajduje bezpośredniego zastosowania.

Postanowienie Sądu Najwyższego z 28.09.2010 r., I CZ 79/11

Z uzasadnienia: Stosownie do ugruntowanego stanowiska orzecznictwa, wykrycie nowych okoliczności faktycznych lub dowodów w rozumieniu art. 403 § 2 k.p.c. dotyczy tylko takich faktów i środków dowodowych, które nie tylko, że nie zostały ujawnione w prawomocnie zakończonym postępowaniu, ale które były dla strony nieujawnialne, czyli ani nieznane ani niedostępne.

Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 28.10.2011 r., I ACz 1721/11

Z uzasadnienia: […] następcza zmiana przedmiotowa powództwa dokonana w tej sprawie przez powoda, już po doręczeniu pozwanemu odpisu pozwu, nie wpływa na właściwość sądu ustaloną zgodnie z treścią pierwotnie zgłoszonych żądań.

51

Prawnik

Nr 3/25/2011

Postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 25.11.2011 r., II SA/Bk 335/11

Z uzasadnienia: […] wniosek adwokata o zasądzenie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, niezawierający oświadczenia, że żądane koszty nie zostały zapłacone w całości lub w części podlega oddaleniu, jako nieuzasadniony (podobnie wskazał WSA w Gdańsku w wyroku z dnia 26.10.2005 r., III SA/Gd 373/04, LEX nr 235283). Pogląd ten znajduje również odzwierciedlenie w doktrynie (vide: T. Woś i inni, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Komentarz, Wyd. LexisNexis, Warszawa 2005, s. 644; B. Dauter i inni, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Komentarz, Wyd. Zakamycze, Kraków 2005, s. 599.

Wyrok Sądu Najwyższego z 10.03. 2011 r., sygn. V CSK 311

Z uzasadnienia: Odmowa wpisania długu na listę wierzytelności nie oznacza jednak, że wierzytelności nie ma. Prawo upadłościowe i naprawcze nie stwarza przeszkód, by pozwany mógł się bronić zarzutem potrącenia. Podniesienie tego zarzutu nie jest dochodzeniem roszczenia, ale obroną. Sąd, ponownie rozpatrując sprawę, musi rozważyć zarzut potrącenia.

Uchwała składu połączonych Izb Sądu Najwyższego z 22.11. 2011 r., sygn. akt III CZP 38/11

Teza: Niepouczenie albo błędne pouczenie strony działającej bez adwokata, radcy prawnego lub rzecznika patentowego o dopuszczalności, terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia nie ma wpływu na rozpoczęcie biegu terminu do wniesienia tego środka.

Uchwała Sądu Najwyższego z 14.10. 2011 r., sygn. akt III CZP 49/11

Teza: Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, dziedziczy, na podstawie art. 932 § 4 k.c., w częściach równych rodzeństwo rodzone i przyrodnie spadkodawcy.

Uchwała Sądu Najwyższego z 14.10.2011 r., sygn. akt III CZP 47/11

Teza: Termin do wniesienia przez upadłego zażalenia na ogłoszone na rozprawie postanowienie o oddaleniu sprzeciwu co do uznania wierzytelności - w razie złożenia przez niego wniosku o sporządzenie uzasadnienia i doręczenie postanowienia z uzasadnieniem - biegnie od doręczenia mu tego postanowienia.

Uchwała Sądu Najwyższego z 13.07.2011 r., sygn. akt III CZP 28/11

Teza: 1. Obowiązkowe zastępstwo powoda przez adwokata lub radcę prawnego, przewidziane w art. 4 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. Nr 7, poz. 44), dotyczy także powiatowego (miejskiego) rzecznika konsumentów, będącego reprezentantem grupy. 2. Pozew w postępowaniu grupowym, wniesiony bez zachowania obowiązkowego zastępstwa powoda przez adwokata lub radcę prawnego przewidzianego w art. 4 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym (Dz.U. Nr 7, poz. 44), podlega zwrotowi bez wzywania do usunięcia braków.

Radca Prawny Paweł Witkowski 52