Prawnik_13_2007

Spis treści

Prawnik

PRAWNIK

Wydawca: Okręgowa Izba Radców Prawnych w Lublinie 20-607 Lublin ul. Konrada Wallenroda 2e tel. (081) 532-06-95, fax (081) 534-44-96 e-mail: oirp_lublin@radca.lex.pl www.lu­blin.oirp.lex.pl numer konta: 66 1240 2500 1111 0010 0399 5559 w Banku PeKaO S.A. IV Oddział w Lublinie oraz 51 1050 1953 1000 0023 0708 6344 w ING BANK ŚLĄSKI O/Lublin

Nr III/13/2007

Biuletyn Okrêgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie Nr III/13 2007

W numerze między innymi: INFORMACJE I KOMUNIKATY Szkolenia.........................................................................2 Nowe władze izby...........................................................5 Radcowie prawni Anno Domini 2007............................9

SPORT Spartakiada prawników.................................................11

Redakcja: Redaguje zespół, Arkadiusz Bereza, Dariusz Kotlarz-redaktor na­czel­ny

tel. kom. 696-066-121, tel. (081) 532-06-95 e-mail: d.kotlarz@neostrada.pl Materiałów nie zamówionych Re­ dak­cja nie zwraca i rezerwuje sobie pra­wo do skracania, poprawiania oraz uzu­peł­nia­nia otrzymanych tekstów, a także do­da­wa­nia i zmiany tytułów.

Druk i łamanie: Drukarnia EMBE Press, Lublin, ul. Inżynierska 5c. tel.: (081) 441 75 77, e-mail: katana@mbpress.pl

ROCZNICA Jubileusz 25-lecia samorządu radców prawnych..........14

WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ Nowe zadania i kompetencje Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w zakresie ochrony konsumentów................................17 Spory zbiorowe. Postępowanie mediacyjne..................21 Narada szkoleniowa Rzeczników Dyscyplinarnych.....30 Pomoc prawna udzielona z urzędu, a pełnomocnictwo w postępowaniu sądowoadministracyjnym ..................30 Due diligence jako instrument ochrony prawno – finansowej w procesach przekształceń własnościowych podmiotów gospodarczych prawa prywatnego ..................38

Z KART HISTORII Sądy lubelskie w ostatniej dekadzie II Rzeczypospolitej . .....................................................46

Dyżury członków Prezydium Rady Dziekan Rady – Arkadiusz Bereza - poniedziałek w godz. 930 - 1100

Skarbnik Rady – Hanna Chabros - środa w godz. 1215 - 1315

Wicedziekan Rady – Halina Ejsmond-Zając - piątek w godz. 1300 - 1500

Sekretarz Rady – Zbigniew Chmiel - poniedziałek w godz.1500 - 1600

Wicedziekan Rady – Marek Pawłowski - wtorek w godz. 800 - 1000

Rzecznik Dyscyplinarny – Patrycja Kozłowska-Kalisz - II i IV poniedziałek miesiąca w godz.1100-1300

1

Prawnik

Informacje i komunikaty

Nr III/13/2007

Koleżanki i Koledzy

W ramach ustawowego obowiązku doskonalenia zawodowego, uprzejmie zapraszam do udziału w jednodniowych konferencjach szkoleniowych realizowanych na przełomie 2007/2008 I szkolenie:

Spółki handlowe w świetle najnowszego orzecznictwa Sądów Apelacyjnych i Sądu Najwyższego Wykładowca: prof. Andrzej Kidyba – pracownik naukowy UMCS Termin:26 listopada 2007 r. godz. 900 - 1400 II szkolenie:

Skutki naruszenia wymogów formalnych pism procesowych w postępowaniu odrębnym gospodarczym Wykładowca: SSR Artur Żuk – Przewodniczący VIII Wydziału Gospodarczego Termin: 3 grudnia 2007 r. godz. 900 - 1400 III szkolenie:

Wykładnia prawa spółdzielczego i ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych (orzecznictwo i praktyka) Wykładowca: dr Adam Stefaniak – radca prawny Termin: 17 grudnia 2007 r. godz. 900 - 1400 IV szkolenie:

Naprawienie majątkowych i niemajątkowych szkód na osobie Wykładowca: SSO Piotr Jakubiec Termin: 7 stycznia 2008 r. godz. 900 - 1400 Szkolenia odbywać się będą w sali konferencyjnej OIRP Lublin przy ul. Wallenroda 2e.

Zgłoszenia telefoniczne na poszczególne szkolenia prosimy kierować do Biura OIRP najpóźniej na 7 dni przed wykładem.

2

Z koleżeńskim pozdrowieniem

DZIEKAN RADY Arkadiusz Bereza

Informacje i komunikaty

Prawnik

Nr III/13/2007

Komunikaty

Uchwałą Krajowej Rady Radców Prawych NR 223/V/2000 z dnia 15 grudnia 2000 r. został utworzony „Funduszu Seniora”, którego celem jest udzielanie pomocy materialnej radcom prawnym emerytom i rencistom oraz pozostałym zstępnym niezdolnym do samodzielnej egzystencji i owdowiałym. małżonkom, upoważnionym do emerytury lub renty.

Ze środków finansowych Funduszu udziela się następujących rodzajów pomocy: 1. zapomogi pieniężne stałej okresowej lub doraźnej, 2. dopłaty do kosztów pobytu w domach stałej opieki lub ośrodkach pobytu dziennego, 3. dopłaty do kosztów opieki domowej, 4. pełnej lub częściowej refundacji kosztów zakupu niezbędnych leków, 5. pełnej lub częściowej refundacji kosztów leczenia nie objętych świadczeniami zdrowotnymi udzielanymi przez NFZ, 6. pełnej lub częściowej refundacji kosztów leczenia sanatoryjnego.

Okręgowym rzecznikiem Fundusz Seniora przy naszej Izbie została Kol. Irena Kopiec, z którą osoby zainteresowane mogą się kontaktować w siedzibie tutejszej Izby w każdy pierwszy piątek miesiąca w godzinach od 1000 – 1200.

W dniach 1, 21 i 23 października 2007 r. odbyły się uroczyste inauguracje roku akademickiego 2007/2008 na Uniwersytecie im. Marii Curie-Skłodowskiej, Katolickim Uniwersytecie Lubelskim im. Jana Pawła II i Wydziale Prawa i Administracji UMCS. W uroczystościach inauguracyjnych jako reprezentanci Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie uczestniczyli Dziekan Rady Arkadiusz Bereza i Wicedziekan Rady Halina Ejsmond-Zając.

3

Prawnik

Informacje i komunikaty

Nr III/13/2007

Składka Zasady opłacania składki członkowskiej i składki na obowiązkowe ubezpieczenie

Ponieważ zdarzają się pomyłki i inne uchybienia w opłacaniu składek członkowskich, poniżej przedstawiam obowiązujące w tym zakresie zasady wynikające z uchwały Nr 38/VI/2003 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 12 grudnia 2003 r. w sprawie składki członkowskiej w samorządzie radców prawnych i zasad jej podziału zmienianej uchwałami Nr 61/VI/2004 z dnia 26 czerwca 2004 r. Nr 484/VI/2005 z dnia 17 grudnia 2005 r.

Miesięczna składka członkowska wynosi 50,00 zł z zastrzeżeniem, że: 1) od opłacania składki zwolnieni są: - radcowie prawni, którzy ukończyli 75 lat i nie wykonują zawodu radcy prawnego - radcowie prawni zarejestrowani jako bezrobotni, od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym radca prawny przedłoży zaświadczenie (decyzję) o posiadaniu statusu bezrobotnego 2) radcowie prawni emeryci i renciści: - niewykonujący zawodu radcy prawnego uiszczają część składki w wysokości 5,00 zł - wykonujący zawód radcy prawnego uiszczają część składki w wysokości 25,00 zł przy czym składka w obniżonej wysokości pobierana jest od następnego miesiąca po zawiadomieniu przez radcę prawnego okręgowej izby radców prawnych o okolicznościach uzasadniających jej obniżenie.

4

Aplikanci radcowscy uiszczają część składki w wysokości 12,50 zł.

Oprócz składki członkowskiej radcowie prawni wykonujący zawód radcy prawnego zobowiązani są do opłaty na konto OIRP w Lublinie składki na obowiązkowe ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej w kwocie 18,00 zł miesięcznie w ramach umowy zawartej przez KRRP.

O wszystkich zmianach statusu radcy prawnego mających wpływ na wysokość opłacanej składki członkowskiej i obowiązku opłacania lub nieopłacania składki na obowiązkowe ubezpieczenie należy niezwłocznie pisemnie powiadomić OIRP w Lublinie, gdyż ustalenie składki w nowej wysokości nastąpi od następnego miesiąca po złożeniu informacji.

Zwracam się do Koleżanek i Kolegów z apelem o terminowe i regularne opłacanie składek członkowskich oraz staranne wypełnianie przelewów, aby nie było wątpliwości, kogo przelew dotyczy i za jaki okres opłacana jest składka.

Składki członkowskie i składki na obowiązkowe ubezpieczenie należy wpłacać na konto: 66 1240 2500 1111 0010 0399 5559 w Banku PeKaO S.A. IV Oddział w Lublinie oraz w 51 1050 1953 1000 0023 0708 6344 w ING BANK ŚLĄSKI 0/Lublin lub w siedzibie Izby przy ul. K. Wallenroda 2 E.

Hanna Chabros Skarbnik Rady

Informacje i komunikaty

Prawnik

Nr III/13/2007

Zmiana stawki OC Przypominamy Koleżankom i Kolegom, że od stycznia 2007 roku składka z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej radców prawnych wynosi 18 zł miesięcznie. Z niepokojem stwierdzamy, że w dalszym ciągu, mimo wcześniejszych informacji („Prawnik” Nr 4/11 listopad-luty 2007) większość radców prawnych nie dokonała zmiany w dyspozycjach bankowych, czego rezultatem są wpłaty według nieaktualnej stawki 15 zł.

Jednocześnie Redakcja przeprasza za błędna informację w poprzednim numerze biuletynu („Prawnik” Nr 2/12, 2007) dotyczącą wysokości opłaty skarbowej od pełnomocnictw i substytucji.

Nowe władze Izby

W dniu 3 września 2007 r. odbyło się zgromadzenie delegatów Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie w celu dokonania wyboru Dziekana, organów Izby i delegatów na Krajowy Zjazd Radców Prawnych.

Obradom zgromadzenia zwołanego w budynku Wydziału Prawa i Administracji UMCS w Lublinie przewodniczył Kolega Sławomir Bartnik, zaś funkcję sekretarza piastował Kolega Jarosław Ligaj (materiał w środku niniejszego numeru biuletynu).

Dziekanem Rady został wybrany Arkadiusz Bereza, dotychczaso-

Pierwsze posiedzenie nowej Rady OIRP w Lublinie.

5

Prawnik

Nr III/13/2007

Informacje i komunikaty

wy wicedziekan ds. wykonywania zawodu radcy prawnego. Wybrane organy ukonstytuowały się nieco później – Okregowy Sąd Dyscyplinarny i Okręgowa Komisja Rewizyjna w dniu 10 września, zaś Rada OIRP w Lublinie dopiero na posiedzeniu w dniu 13 września 2007 r. Na posiedzeniu Rady w dniu 13 września 2007 r. powołano również Zespół Wizytatorów z Przewodniczącym i jego zastępcami, zaś w dniu 28 wrzesnia 2007 r. cztery pierwsze Komisje Rady.

Skład personalny naszych przedstawicieli i organów OIRP w Lublinie wyglada następująco.

Prezydium Dziekan Arkadiusz Bereza Wicedziekani Halina Ejsmond-Zając Marek Pawłowski Sekretarz Zbigniew Chmiel Skarbnik Hanna Chabros Członkowie Sławomir Bartnik Bartosz Gdulewicz

Pozostali Członkowie Rady Sławomir Buczarski Jerzy Bukowski Piotr Fałdyga Anna Fermus Leszek Górny Anna Grzyb Jan Grzyb Zbigniew Jastrząb Edward Kaczor Irena Kopiec Marek Mazur Dag Makary Opolski Piotr Słotwiński

Przewodniczący Komisji Wyborczej Zbigniew Jastrząb (w towarzystwie kol. Anny Grzyb i kol. Lecha Uchaniuka) ogłasza wynik wyborów do nowego Prezydium Rady

6

Informacje i komunikaty

Okręgowy Sąd Dyscyplinarny Przewodnicząca Barbara Dubiel Zastępcy Janusz Mazurek Jerzy Piskorski Teresa Silmanowicz Sędziowie Piotr Bogusz Arkadiusz Derwisz Anna Jakubowska-Rybczyńska Ewa Jarus Alfred Kuranc Urszula Nieborak

Rzecznik Dyscyplinarny Patrycja Kozłowska-Kalisz

Zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego Przemysław Bryłowski Magdalena Kosicka-Leszczyńska Jarosław Ligaj Beata Ogrodnik-Kołodziejczyk Sławomir Pilipiec Hubert Ząbek

Prawnik

Nr III/13/2007

Członkowie Maria Dąbska Jarosław Edeński Dariusz Kowalski Tomasz Marzec Członek Krajowej Rady Radców Prawnych Teresa Stecyk

Delegaci na VIII Krajowy Zjazd Radców Prawnych 1) Arkadiusz Bereza 2) Sławomir Bartnik 3) Krzysztof Batorski 4) Sławomir Buczarski 5) Piotr Burda 6) Hanna Chabros 7) Sławomir Dąbrowski 8) Barbara Dubiel 9) Grzegorz Koksanowicz 10) Leszek Kubicz 11) Olimpia Marcewicz 12) Henryka Mazur-Strzępka 13) Beata Ogrodnik-Kołodziejczyk

Okręgowa Komisja Rewizyjna Przewodnicząca Monika Kępa Zastępca Przewodniczącej Grażyna Czerwińska Sekretarz Krzysztof Adamski 7

Prawnik

Nr III/13/2007

Informacje i komunikaty

Komisja ds. doskonalenia zawodowego, sportu i rekreacji

Okręgowy Zespół Wizytatorów OIRP w Lublinie VII kadencji

Przewodniczący Arkadiusz Bereza Członkowie: Hanna Chabros Zbigniew Chmiel Zbigniew Jastrząb Irena Kopiec Michał Kozieł Mariusz Nowachowicz Tomasz Stolat Lech Uchaniuk

Przewodniczący 1. Sławomir Bartnik Wiceprzewodniczący 2. Krzysztof Pachoł Wiceprzewodniczący 3. Andrzej Zieliński 4. Urszula Adamczuk 5. Sławomir Buczarski 6. Jerzy Bukowski 7. Hanna Chabros 8. Zbigniew Chmiel 9. Grażyna Czerwińska 10. Barbara Dubiel 11. Halina Ejsmond-Zając 12. Piotr Fałdyga 13. Tadeusz Fita 14. Zofia Filipek-Kraczek 15. Bartosz Gdulewicz 16. Leszek Górny 17. Anna Grzyb 18. Jan Grzyb 19. Anna Jakubowska-Rybczyńska 20. Barbara Janisławska 21. Anna Janusz 22. Zbigniew Jastrząb 23. Edward Kaczor 24. Maria Kamińska 25. Bożena Bilkiewicz-Bańka 26. Irena Kopiec 27. Ewa Korzeniowska-Kufel 28. Iwona Kozłowska 29. Marzena Kucharska 30. Anna Magryta 31. Marek Mazur 32. Henryka Mazur-Strzępka 33. Szczepan Mik 34. Marek Myśliwiec 35. Irena Niewęgłowska 36. Dag Makary Opolski 37. Krystyna Padewska 38. Marek Patyra 39. Marek Pawłowski 40. Katarzyna Pecyna 41. Tadeusz Romanowicz 42. Piotr Słotwiński 43. Andrzej Tkaczyk

Komisja ds. aplikacji Przewodniczący Dag Makary Opolski Członkowie: Jerzy Bukowski Piotr Fałdyga Anna Fermus Bartosz Gdulewicz Edward Kaczor Marek Mazur Marek Pawłowski Komisja ds. wpisów na listę radców prawnych i aplikantów Przewodnicząca Halina Ejsmond-Zając Członkowie: Krzysztof Batorski Anna Grzyb Jan Grzyb Leszek Górny Komisja ds. wykonywania zawodu Przewodniczący Piotr Słotwiński Członkowie: Sławomir Bartnik Sławomir Buczarski Leszek Kubicz Andrzej Zieliński 8

Informacje i komunikaty

Prawnik

Nr III/13/2007

Radcowi prawni Anno Domini 2007

Na posiedzeniu Rady w dniu 6 czerwca 2007 r. podjęto uchwały o wpisie na listę radców prawnych (po aplikacji radcowskiej): 1) Barcicki Kamil 2) Bloch Leszek 3) Bobowiec Jakub 4) Bryłowska Urszula 5) Burek Justyna 6) Dudek Jowita 7) Głuszak Piotr 8) Gorzel Artur 9) Gozdór Paweł 10) Jarmuł Iwona 11) Kokot Beata 12) Kołtun Jacek

13) Majczyna Robert 14) Mianowany Marcin 15) Paździor Mariusz 16) Serewa Karolina 17) Solis Magdalena 18) Suwała Marcin 19) Wasilewski Jarosław 20) Witkowska Anna 21) Wopaleński Piotr 22) Woszczek Zofia 23) Woźniak Gerard 24) Zawadzki Mateusz

Aplikanci radcowscy I roku

Na posiedzeniu Rady OIRP w Lublinie w dniach 13 i 28 września 2007 r. podjęto aż 106 uchwał o wpisie na listę aplikantów radcowskich I roku przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Lublinie. Są to osoby które zdały pozytywnie egzamin na aplikację radcowską w dniu 30 czerwca 2007 r. przed komisją egzaminacyjną powołaną przez Ministra Sprawiedliwości.

1. Bańka Michał 2. Baranowska Katarzyna 3. Bielewski Marcin 4. Borzęcka Anna 5. Bożek Barbara 6. Buczma Marcin 7 Bukszyński Piotr 8. Chodorowska Magdalena 9. Cioch Jakub 10. Czubacka Angelika 11. Denkowska Karolina 12. Dworak Joanna 13. Dworzański Damian 14. Filipczuk Jarosław 15. Filipek Katarzyna 16. Głąbicki Krystian

17. Głowala Joanna 18. Gorycka Magdalena 19. Górzyńska Agata 20. Grabalski Radosław 21. Gwizdała Agnieszka 22. Hołoweńko Agnieszka 23. Ignatiuk Agnieszka 24. Izdebska Magdalena 25. Jaeschke Konrad 26. Janiszewska Anna 27. Jaruga Michał 28. Kasperek Beata 29. Kawerska Joanna 30. Kędziera Agnieszka 31. Kiszka Tomasz 32. Klech Katarzyna 9

Prawnik

Informacje i komunikaty

Nr III/13/2007

33. Konaszewska Renata 34. Kowalczuk Aleksandra 35. Kowalik Emil 36. Kozera Eryk 37. Kożuch Krzysztof 38. Krasuń Michał 39. Krasuska Agata

40. Krzanowski Dominik 41. Kucybała Paulina 42. Kukiełka Sebastian 43. Kulak Agnieszka 44. Kułak Paweł 45. Kupczak Tomasz 46. Kutrzeba Paweł 47. Liberda Elżbieta 48. Łacek Anna 49. Łakomy Konrad, Cezary 50. Łaski Paweł 51. Magoń Maria 52. Małysz Anna 53. Maruszak Wojciech 54. Maruszewska Sylwia 55. Masełko Tomasz 56. Matacz Agata 57. Matyjas Paulina 58. Matyjaszek Magdalena 59. Melaniuk Aneta 60. Męcińska Małgorzata 61. Miaskowski Jaromir 62. Mierzejewski Robert 63. Milczek Małgorzata 64. Mitręga Ewelina 65. Mitura Grzegorz 66. Nieradka Monika 67. Nowak Anna 68. Okońska-Szczęch Agata 69. Oręczuk Aleksandra

70. Podgórski-Pietraś Paweł 71. Policht Lilianna 72. Popardowski Paweł 73. Prus Barbara 74. Rogowska-Borys Dorota 75. Roziński Michał 76. Rut Maciej 77. Sadurski Tomasz 78. Sieteska Iwona 79. Skrzypek Rafał 80. Skwarcz Małgorzata 81. Sobiś Miłosz 82. Socha Dariusz 83. Sośnicka Aneta 84. Spasowski-Czarny Hanna 85. Statkiewicz Krzysztof 86. Stec Agnieszka 87. Stecyk Dominika 88. Stecyk Krzysztof 89. Sulik Michał 90. Szyszka Agnieszka 91. Śliżewski Radosław 92. Trejgel Grzegorz 93. Tworek Rafał 94. Tymczak Magdalena 95. Tymoszuk Michał 96. Wagner Arkadiusz 97. Warda Małgorzata 98. Wawruch Sebastian 99. Wąsiewicz Robert 100. Wiatrowski Łukasz 101. Wietraszuk Maria 102. Zacharczuk Renata 103. Zapora Katarzyna 104. Zawiślak Renata 105. Zmysłowski Łukasz 106. Żeleźnicki Sebastian

Zmarli: Zofia Fidor, Marian Grzywacz, Stefan Kołodziejczyk, Józef Łucko, Jan Mazurek, Włodzimierz Ostasz

10

sport

Prawnik

Nr III/13/2007

Mecz na szczycie

Tradycyjnie już, na początku lipca, drużyna piłkarska naszej Izby zasilona zawodnikami z Wydziału Prawa i Administracji UMCS w Lublinie zmierzyła się z reprezentacją lubelskich prokuratorów i sędziów. W pierwszej połowie meczu nasi rywale zdobyli dwubramkową przewagę. W drugiej części nasi Koledzy strzelili „kontaktowego” gola. Pomimo starań i wysiłków, nasza Drużyna nie zdołała doprowadzić do remisu i spotkanie zakończyło się wynikiem 1:2.

Mecz okazał się jednak cenną lekcją, z której wnioski zostały wyciągnięte. Kilka tygodni później zaprocentowało to znakomitą postawą i rezultatem osiągniętym na Letniej Spartakiadzie Prawników Polskich (patrz niżej).

Zmaganiom na boisku towarzyszyła gorąca atmosfera wśród licznie przybyłych kibiców obydwu drużyn, będąca okazją wymiany poglądów nie tylko na temat futbolu.

Spartakiada prawników

Drużyna OIRP w Lublinie

11

Prawnik

Sport

Nr III/13/2007

W dniach 5 – 9 września 2007 r. odbyła się w Katowicach XVIII Letnia Spartakiada Prawników Polskich, której organizatorem był katowicki oddział Zrzeszenia Prawników Polskich, przy patronacie korporacji prawniczych, w tym Krajowej Izby Radów Prawnych.

Podobnie jak w poprzednich latach udział w zawodach wzięli koleżanki i koledzy reprezentujący naszą Izbę. Na największą uwagę zasługują osiągnięcia kolegi Lecha Uchaniuka, który w swej kategorii wiekowej został multimedalistą zdobywając łącznie 9 medali (w tym 1 złoty oraz po 4 srebrnych i brązowych) w konkurencjach lekkoatletycznych, tenisie oraz w pływaniu.

Sukcesy te sprawiły, iż kolega Lech Uchaniuk odebrał puchar dla najlepszego i najwszechstronniejszego zawodnika spartakia-

dy.

Jak co roku w konkurencjach pływackich nie zawiódł kolega Jarosław Kruk, zdobywając dwa medale – złoty i srebrny.

Z kolei koleżanka Iwona Bargenda uczestnicząca w turnieju tenisa ziemnego odniosła duży sukces zdobywając złoty medal.

Najliczniejsza grupa (koledzy: Marek Pawłowski, Piotr Bogusz, Arkadiusz Bereza, Cezary Palczarski, Dariusz Kowalski, Sławomir Bereza, Marek Duszyński, Artur Jędrych, Krzysztof Kaczor, Jarosław Makuch, Paweł Ponieważ, Bartłomiej Komisarczuk) uczestniczyła w zawodach piłki nożnej. Drużyna pomimo osłabień kadrowych (brak kontuzjowanych Piotra Fałdygi i Sławomira Bartnika) odniosła w swojej grupie trzy zwycięstwa (3:2 z Katowicami, 2:0 z Przemyślem, 2:0 z Warszawą), a jeden

Nasz najwszechstronniejszy sportowiec kol. Lech Uchaniuk przekazuje Dziekanowi Rady jeden ze swoich licznych pucharów zdobytych na Spartakiadzie Prawników w Katowicach.

12

sport

mecz zakończył się remisem – 2:2 z Wrocławiem, późniejszym zwycięzcą całego turnieju. Ostatecznie nasza drużyna zdobyła brązowy medal nieznacznie przegrywając w półfinale z Tarnobrzegiem 1:2 oraz wygrywając 3:2 w meczu o III miejsce z faworyzowaną, broniącą tytułu sprzed roku drużyną z Poznania. Na koniec turnieju drużyny zostały udekorowane medalami oraz pucharami wręczanymi przez Przewodniczącego Krajowej Rady Sądownictwa SSN Stanisława Dąbrowskiego.

Po tak udanych zawodach koledzy chętnie uczestniczyli w imprezach towarzyszących (Dyskoteka Spiż, Biesiada Śląska, Bal

Prawnik

Nr III/13/2007

Sportowca), gdzie przy wyśmienitych trunkach i muzyce można było zabawić się i powspominać sukcesy mijających dni.

Było to tym bardziej uzasadnione, że Spartakiada w Katowicach okazała się z dotychczasowych najbardziej obfitującą w sukcesy reprezentantów naszej Izby.

W następnym roku kolejna, już XIX Letnia Spartakiada odbędzie się w Olsztynie (tradycyjnie w I połowie września) , do udziału w której już teraz serdecznie zachęcamy.

J. L. i S. B.

13

Prawnik

Nr III/13/2007

Rocznica

Jubileusz 25-lecia samorządu radców prawnych

Poczet sztandarowy w kościele św. Aleksandra w Warszawie

Nasz jubileusz odbywał się w Warszawie, mieście którym tak mądrze i pięknie, właśnie w ramach samorządu zarządzał bohaterski prezydent Stefan Starzyński. W samym sercu stolicy, na Placu Trzech Krzyży oraz ulic Złotej i Karasia.

Zaczęło się w kościele św. Aleksandra, gdzie zebrało się na mszy świętej kilkadziesiąt osób. W kruchcie młodzi uczestnicy uroczystości ze sztandarem.

W zakrystii starsi panowie uzgadniali z 14

księdzem czytania mszalne i ustawienie pocztu sztandarowego. W pierwszych ławach uczestnicy Jubileuszu: obaj prezesi Zenon Klatka i Andrzej Kalwas, były wieloletni prezes i minister sprawiedliwości darzący sympatią naszą Lubelską Izbę. Zaraz obok niego przedstawiciel naszej Izby oraz szereg innych radców.

Mszę prowadził ksiądz Prałat Waldemar Macko Duszpasterz Radców Prawnych. Była treściwa homilia o

Rocznica

poszanowaniu prawa pisanego przez ludzi, poświęcenie sztandaru i błogosławieństwo wiernych.

Po mszy zostaliśmy zakwaterowani w hotelu „Holiday Inn” przy Złotej 48/54. Budynek wspaniały, nowoczesny na europejskim poziomie. Pewne trudności z zajęciem pokoi, bo doba hotelowa zaczyna się u nich od 14-tej, zostały pokonane przez zmieszczenie wszelkich bagaży w przechowalni.

O godz.1130 przewidziane było spotkanie z prominentami: resortu sprawiedliwości, Trybunału Konstytucyjnego w osobie J. Stępnia, Uniwersytetu Warszawskiego z dziekanem Wydziału Prawa i Administracji T. Tomaszewskim na czele, prof. A. Zollem z Uniwersytetu Jagiellońskiego i Łukaszem

Prawnik

Nr III/13/2007

Bojarskim z Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka. Naturalnie miał tam być jako szef KRRP prezes Z. Klatka.

Na ulicę Karasia gdzie odbywały się uroczystości, zostaliśmy przetransportowani pięknymi autokarami.

Program przedstawiał się następująco: Powitanie gości i wystąpienie Prezesa KRRP; Wprowadzenie sztandaru Krajowej Izby Radców Prawnych; Wystąpienia Gości i Uczestników; Wręczenie odznaczeń, dyplomów i wyróżnień; Wystąpienie przedstawiciela odznaczonych; Przerwa kawowa; Spektakl „Euro City” wg Aleksandra Fredry w wykonaniu artystów Teatru Polskiego.

Gospodarzem tego co działo się na scenie był Kol. Andrzej Hanusz , człowiek o wspaniałej aparycji i swobo-

Prezes KRRP Zenon Klatka w niecodziennej roli przy mównicy kościelnej.

15

Prawnik

Nr III/13/2007

dzie poruszania się na scenie. W pewnym momencie popełnił dwa lapsusy słowne. Oba zostały nagrodzone rzęsistymi oklaskami. Przypuszczam, że nie dowiemy się nigdy, czy były one zamierzone czy też przypadkowe. W każdym razie wszyscy poczuliśmy pewne odprężenie od uroczystego napięcia.

Bardzo ciekawe było wystąpienie prof. psychologii Tadeusza Sławka, na temat symbolu jakim jest w ogóle sztandar i słów wyszytych na nim – „Wolność pod opieką prawa”.

Naturalnie były wystąpienia wszystkich trzech byłych prezesów Krajowej Rady: Józefa Zycha, Jacka Żuławskiego i Andrzeja Kalwasa, a w szczególności obecnego Zenona Klatki.

Specjalitetem uroczystości był spektakl „Euro City” wg Fredry.

Wracaliśmy wszyscy we wspaniałych nastrojach, ubawieni i weseli.

Znów ulica Złota i nasz hotel. Po krótkim odpoczynku przenieśliśmy się do sal bankietowych. Wchodzący byli witani szampanem. Nasz dziekan wybrał stół w zacisznym miejscu na drugiej sali. Ta „zaciszność” okazała się bardzo szybko ułudą, bowiem znajomi i przyjaciele naszej delegacji zaczęli napływać tak szybko i w takich ilościach, że zaszła konieczność dostawienia drugiego stolika.

Jednym z pierwszych gości okazał się wieloletni prezes i minister Andrzej Kalwas, który stał się magnesem dla innych. Był miłym rozmówcą, wspominał dawne czasy, gdy organizowało się Lubelską Izbę, w której kiedy był prezesem bywał rzeczywiście bardzo 16

Rocznica

często. Pamiętam jak na jednym ze zgromadzeń które prowadziłem, Prezes Kalwas zakończył swe przemówienie słowami: „Tak trzymać”.

Do naszego stołu podszedł też prezes Klatka. Z byłym dziekanem naszej Izby Alkiem Gutthym wspominaliśmy miejsca gdzie odbywały się pierwsze posiedzenia Rady: prywatne mieszkanie dziekana, siedzibę na Plażowej, a potem na Niecałej. Przypomnieliśmy, że obecna siedziba na Wallenroda to prawdziwa perła w koronie. A na parkiecie zabawa była huczna i udana, jak jubileusz radców przystało.

Mieczysław Wieńczysław Szreniawita Bielski

Warto wiedzieć więcej

Prawnik

Nr III/13/2007

Nowe zadania i kompetencje Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w zakresie ochrony konsumentów Nowe zadania i kompetencje Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w zakresie ochrony konsumentów Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach ochrony konkurencji i konsumentów.1 Zadania w zakresie ochrony konsumentów Prezes Urzędu wykonuje nie tylko na podstawie polskiego prawa krajowego, ale również na podstawie przepisów europejskiego prawa wspólnotowego. W myśl art. 29 ust. 2 pkt 2 ustawy z 16 lutego 2007 o ochronie konkurencji i konsumentów Prezes Urzędu jest jednolitym urzędem łącznikowym w rozumieniu przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2006/2004/WE z dnia 27 października 2004 r. w sprawie współpracy między organami krajowymi odpowiedzialnymi za egzekwowanie przepisów prawa w zakresie ochrony konsumentów2 oraz właściwym organem, o którym mowa w art. 4 ust. 1 tego rozporządzenia. Art. 31 pkt 7 ustawy stanowi, że do Prezesa Urzędu na-

1 2

leży wykonywanie zadań i kompetencji właściwego organu oraz jednolitego urzędu łącznikowego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, określonych w rozporządzeniu nr 2006/2004/ WE. Warto zauważyć, że rozporządzenie nr 2006/2004/WE zostało wydane przez Parlament Europejski i Radę na wniosek Komisji Europejskiej na podstawie art. 95 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Regulacja ta stanowi jeden ze środków dotyczących zbliżania przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych w poszczególnych państwach członkowskich, mających na celu ustanowienie i funkcjonowanie rynku wewnętrznego.

Nowe zadania i kompetencje nałożone na Prezesa Urzędu wynikają z działań Wspólnoty Europejskiej skierowanych na rzecz rozwoju współpracy administracyjnej pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi w zakresie ochrony interesów konsumentów.

Działania takie mają już określoną tradycję w prawie wspólnotowym. Z preambuły rozporządzenia nr 2006/2004/ WE wynika, że dotychczas dotyczyły one np. tworzenia podstaw sieci współ-

Dz.U. Nr 50, poz 331 z późn zm.

Dz.Urz.UE L 364 z 9.12.2004, str.1

17

Prawnik

Nr III/13/2007

pracy organów krajowych w dziedzinie egzekwowania przepisów o ochronie pozaekonomicznych interesów konsumentów oraz tworzenia Europejskiej Sieci Pozasądowej. Rozwój współpracy w zakresie ochrony konsumentów stanowi swego rodzaju odpowiednik wcześniejszych działań Wspólnoty podjętych w zakresie stworzenia instytucjonalnych podstaw dla współpracy organów w dziedzinie ochrony konkurencji. Działania takie realizowane są na podstawie przepisów rozporządzenia Rady nr 1/2003/WE z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie wprowadzenia w życie reguł konkurencji ustanowionych w art. 81 i 82 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską.3 Przepisy te nałożyły na państwa członkowskie obowiązek wyznaczenia organów przeznaczonych do wypełniania funkcji (zadań i kompetencji) właściwych organów ochrony konkurencji. Organy wyznaczone przez poszczególne państwa członkowskie (w Polsce jest to aktualnie Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów) tworzą wraz z Komisją Europejską tzw. Europejską Sieć Konkurencji (European Competition Network).4 Art. 4 rozporządzenia nr 2006/2004/ WE nakłada na państwa członkowskie UE nowe obowiązki w zakresie organizacji ochrony konsumentów. Polegają

Warto wiedzieć więcej

one na wyznaczeniu właściwych organów i jednolitego urzędu łącznikowego, odpowiedzialnych za stosowanie przepisów tego rozporządzenia oraz przekazania Komisji Europejskiej i pozostałym państwom członkowskim danych na temat wyznaczonych w ten sposób podmiotów.

Zgodnie z art. 3 (c) rozporządzenia „właściwy organ” oznacza każdy organ publiczny, ustanowiony na poziomie krajowym, regionalnym lub lokalnym, posiadający szczególne kompetencje w zakresie egzekwowania przepisów prawnych, które chronią interesy konsumentów. Z kolei zgodnie z art. 3 (d) „jednolity urząd łącznikowy” oznacza organ publiczny w każdym państwie członkowskim wyznaczony jako odpowiedzialny za koordynację wykonywania rozporządzenia 2006/2004/WE na terytorium tego państwa członkowskiego. Zadanie Komisji Europejskiej polega na publikacji aktualnego wykazu jednolitych urzędów łącznikowych i właściwych organów w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Prezes Urzędu Ochrony konkurencji i Konsumentów nie jest jedynym polskim organem zgłoszonym do wykonywania zadań i kompetencji właściwego organu w rozumieniu rozporządzenia 2006/2004/WE. W przypadku wykonywania przepisów niektórych dyrek-

Dz.Urz.UE L 1 z 4.01.2003, str.1; Dz.Urz.UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 08, t.2, str. 205 Zasady współpracy pomiędzy Komisją Europejską a krajowymi organami ochrony konkurencji w poszczególnych państwach członkowskich (National Competition Authorities), wynikające ze stosowania przepisów rozporządzenia nr 1/2003/WE ustala Obwieszczenie Komisji w sprawie współpracy w ramach sieci organów do spraw ochrony konkurencji. Commission Notice on cooperation within the Network of Competition Authorities, Dz.Urz.UE C 101 , 27.4.2004, str.43 3 4

18

Warto wiedzieć więcej

tyw konsumenckich funkcję tę dzieli z innymi organami. W odniesieniu do Dyrektywy 89/552/EEC Prezes Urzędu zgłoszony jest jako organ właściwy wraz z Krajową Radą Radiofonii i Telewizji, w odniesieniu do Dyrektywy 2001/83/EC Prezes zgłoszony jest z Głównym Inspektorem Farmaceutycznym zaś w odniesieniu do rozporządzenia 261/2004 Prezes zgłoszony jest jako właściwy organ razem z Prezesem Urzędu Lotnictwa Cywilnego. W stosunku do pozostałych dyrektyw z tzw. pakietu konsumenckiego – Dyrektywy 84/450/EEC, Dyrektywy 85/577/EEC, Dyrektywy 87/112/EEC, Dyrektywy 90/314/EEC, Dyrektywy 93/13/EEC, Dyrektywy 94/47/EC, Dyrektywy 97/7/EC, Dyrektywy 97/55/EC, Dyrektywy 98/6/EC, Dyrektywy 1999/44/ EC, Dyrektywy 2000/31/EC, Dyrektywy 2000/65/EC jedynym organem zgłoszonym przez Polskę jest Prezes Urzędu.

Zadania i kompetencje związane z funkcją jednolitego urzędu łącznikowego pełni wyłącznie Prezes Urzędu.

Rozporządzenie określa warunki, na których właściwe organy w poszczególnych państwach członkowskich powinny współpracować ze sobą nawzajem oraz z Komisją Europejską. Ustalonym przez rozporządzenie 2006/2004/WE celem takiej współpracy powinno być zapewnienia poszanowania przepisów chroniących interesy (zwłaszcza ekonomiczne) konsumentów oraz zapewnienie należytego funkcjonowania rynku wewnętrznego. Prezes Urzędu działając jako właściwy organ posiada

Prawnik

Nr III/13/2007

uprawnienia kompetencje do egzekwowania przepisów prawnych, w zakresie niezbędnym do stosowania rozporządzenia 2006/2004/WE i wykonuje je zgodnie z prawem krajowym. Kompetencje te wykonuje samodzielnie lub pod nadzorem sądów. Rozporządzenie przyznaje mu również uprawnienia do wytoczenia powództw na rzecz konsumentów. (art. 4.4) W poszczególnych rozdziałach rozporządzenie uregulowane zostały zagadnienia wzajemnej pomocy właściwych organów w zakresie naruszeń wewnątrzwspólnotowych (rozdz II art.

7-10, rozdz. III, art.11-15) oraz w zakresie działań wspólnotowych (rozdz.

IV art. 16-17).

Naruszenie wewnątrzwspólnotowe w myśl art. 3 (b) rozporządzenia oznacza każde działanie lub zaniechanie, sprzeczne z przepisami prawnymi, chroniącymi interesy konsumentów (dyrektywy w kształcie przeniesionym do porządków prawnych państw członkowskich i rozporządzenia wymienione w Załączniku do rozporządzenia 2006/2004/WE), które narusza lub może naruszać zbiorowe interesy konsumentów zamieszkałych w jednym lub więcej niż jednym państwie członkowskim innym niż państwo członkowskie, w którym miało miejsce działanie lub zaniechanie, lub gdzie odpowiedzialny sprzedawca bądź dostawca ma siedzibę albo gdzie znajdują się dowody lub aktywa związane z tym działaniem lub zaniechaniem. W ramach wzajemnej pomocy w obliczu naruszeń wewnątrzwspólnotowych właściwe organy wy19

Prawnik

Nr III/13/2007

mieniają się informacjami, koordynują swoją działalność w zakresie nadzoru rynku i egzekwowania przepisów prawnych, mają prawo do wglądu do prowadzonej przez Komisję Europejską elektronicznej bazy danych uzyskanych w wyniku wymiany informacji i koordynacji działalności. W odniesieniu do ich obowiązku przekazywania informacji, które mają być następnie przechowywane w bazie danych oraz przetwarzania związanych z informacjami danych osobowych właściwe organy uznawane są za administratorów danych w rozumieniu art. 2 lit (d) dyrektywy 95/46/WE. Wykonując swoje obowiązku w ramach obowiązku wzajemnej pomocy właściwe organy powinny wypełniać je w taki sposób, jakby działały na rzecz konsumentów we własnym kraju z własnej inicjatywy lub na wniosek innego właściwego organu w swoim kraju.

Działania wspólnotowe polegają na realizacji przez właściwe organy państw członkowskich przedsięwzięć na rzecz koordynacji egzekwowania prawa (art. 16 rozporządzenia) oraz na rzecz współpracy administracyjnej (art. 17 rozporządzenia). W ramach koordynacji egzekwowania prawa Prezes Urzędu ma obowiązek informowania właściwych organów w innych państwach członkowskich oraz Komisji Europejskiej o swoich działaniach podejmowanych w interesie Wspólnoty.

Działania, których dotyczy obowiązek informacyjny obejmują takie dziedziny działalności jak np. szkolenie polskich urzędników odpowie20

Warto wiedzieć więcej

dzialnych za egzekwowanie przepisów dotyczących ochrony konsumentów, tworzenie systemów gromadzenia i klasyfikowania skarg konsumenckich, tworzenie zasad współpracy pomiędzy urzędami przewidzianymi dla ochrony konsumentów w ramach poszczególnych sektorów gospodarki, rozwój niezbędnej infrastruktury dla przekazywania informacji i komunikacji społecznej, rozwój standardów, metodologii i wytycznych dla urzędników odpowiedzialnych za egzekwowanie przepisów prawnych ochrony konsumentów oraz wymianę urzędników. Z kolei w ramach współpracy administracyjnej Prezes Urzędu ma obowiązek informowania właściwych organów w innych państwach członkowskich oraz Komisji Europejskiej o swoich działaniach podejmowanych w interesie Wspólnoty w dziedzinach wskazanych w art. 17 rozporządzenia.

Do dziedzin takich przepisy rozporządzenia 2006/2004/WE zaliczają informowanie i udzielanie porad konsumentom, wspieranie działalności przedstawicieli konsumentów, wspieranie działalności odpowiedzialnych za pozasądowe rozstrzyganie sporów konsumenckich, ułatwianie konsumentom dostępu do wymiaru sprawiedliwości, zbieranie danych statystycznych, wyników badań lub innych informacji dotyczących zachowań, nastawienia i decyzji konsumentów. dr Marek Stefaniuk

Warto wiedzieć więcej

Prawnik

Nr III/13/2007

Spory zbiorowe Postępowanie mediacyjne 1.Uwagi ogólne.

W roku 1991 polski ustawodawca zrobił wielki krok w kierunku uregulowania działalności związków zawodowych, organizacji pracodawców oraz konfliktów, jakie mogą zaistnieć w procesie pracy. Sejm RP uchwalił pakiet ustaw, które z niewielkim zmianami obowiązują do dnia dzisiejszego.

Omawiane ustawy noszą datę 23 maja 1991 i zostały opublikowane w Dzienniku Ustaw nr 55 : ustawa o związkach zawodowych pod pozycją 234, ustawa o organizacji pracodawców pod pozycją 235 i ustawa będąca przedmiotem naszych rozważań tj. ustawa o rozwiązywaniu sporów zbiorowych pod pozycją 236 ( w dalszej części rozważań będę korzystała z określenia „ustawa” ). Przepisy te są wzajemnie ze sobą powiązane i dlatego też zapewne ustawodawca właśnie w ten sposób je opublikował. Ponadto wchodzą w zakres pojęcia zbiorowe prawo pracy.

Od 1994r Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej wykorzystując środki finansowe z funduszu PFHARE zaczęło wprowadzać w życie ustawę o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, szczególnie w zakresie mediacji. Szkolenia odbywały się z udziałem media-

torów z USA, Belgii, Holandii, Wielkiej Brytanii i Francji, gdyż w tych krajach mediacje są bardzo zaawansowane a instytucje je przeprowadzające wykształcone i sprawdzone. Nawiasem mówiąc w większości krajów tzw. Europy Zachodniej występują instytucje mediacji zawodowej ( coś na podobieństwo naszej inspekcji pracy ) wyposażonej w szereg możliwości korzystania z pomocy ekspertów. W Stanach Zjednoczonych mamy do czynienia z mediacją, którą przeprowadzają osoby prywatne, ale prowadzące odpowiednie kancelarie tylko i wyłącznie zajmujące się pomocą w rozwiązywaniu sporów zbiorowych.

Jeszcze daleka droga czeka nasz kraj, aby chociaż w niewielkim stopniu przenieść na nasz grunt ukształtowane i wypracowane przez inne państwa służby mediacyjne, gdyż w zasadzie od końca lat 90-tych ubiegłego stulecia nic się w tej sprawie nie dzieje, nie ma szkoleń a nawet spotkań mediatorów, które to spotkania na pewno pomogłyby w pracy, bowiem doświadczenia każdego z mediatorów są przydatne dla właściwego wykonywania tych zadań. Należy pamiętać, że mediacja jest ostatnią przed ogłoszeniem akcji strajkowej próbą załagodzenia konfliktu w zakładzie pracy.

21

Prawnik

Nr III/13/2007

Podmioty wskazane omawianą ustawą w latach 1994/1995 wytypowały grupę ok. 55 osób z terenu kraju i w ramach tej grupy prowadzono bardzo intensywne szkolenia mediatorów, którzy zostali wpisani na listę MP i PS. Tak się złożyło, że na tej liście jestem do dnia dzisiejszego i wykonuję obowiązki związane z mediacją w sporach zbiorowych. Jestem również członkiem powstałego w 1997 r. Polskiego Stowarzyszenia Mediatorów ( uczestniczę w pracach Sądu Koleżeńskiego),które jest organizacją pozarządową liczącą ok.50 członków.

Ulegając sugestii Pana Dziekana dr Arkadiusza Berezy zobowiązałam się do podzielenia się z Koleżankami i Kolegami swoją wiedzą na temat funkcjonowania ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych oraz roli mediatora w tym procesie.

2. Podmioty i przedmiot sporu zbiorowego. Źródłem definicji sporu zbiorowego w Polsce jest ustawa, o której wspomniałam na wstępie mojego artykułu.

Mówi o tym art.1, który w sposób jednoznaczny określa, iż sporem zbiorowym jest spór pracowników z pracodawcą lub pracodawcami dotyczący warunków pracy, płac lub świadczeń socjalnych oraz praw i wolności związkowych pracowników lub innych grup, którym przysługuje prawo zrzeszania się w związki zawodowe. A więc zasadniczą cechą takiego sporu jest zbiorowość i to zarówno w przypadku podmiotu jak i jego przedmiotu. Ponadto 22

Warto wiedzieć więcej

należy podkreślić, że tylko pracownikom przysługuje prawo wszczęcia sporu zbiorowego, gdyż pracodawcom nie dano takiej ustawowej możliwości.

Prawa i interesy zbiorowe pracowników są reprezentowane przez organizacje związkowe, natomiast prawa i interesy pracodawców mogą być reprezentowane przez organizacje pracodawców, chociaż z reguły sam pracodawca staje się stroną sporu zbiorowego w momencie jego powstania. Nie każda grupa pracowników może wszcząć spór zbiorowy, gdyż ustawa wprowadziła zasadę, że w firmie, w której nie działa organizacja związkowa pracownicy nie mają prawa samodzielnie wszcząć sporu. W takim przypadku w ich imieniu może prowadzić spór zbiorowy organizacja związkowa, do której zwrócili się o reprezentowanie ich interesów, przy czym ustawa nie precyzuje, jaka organizacja związkowa może taki spór prowadzić. Należy podkreślić, że spór zbiorowy jest niedopuszczalny, gdy jego prowadzenie ma na celu poparcie indywidualnych żądań pracowników o ile ich rozstrzygnięcie jest możliwe w postępowaniu przed organami rozstrzygającymi spory o roszczenia pracownicze ( art.4 ust.1 ustawy ).

3. Początek sporu zbiorowego.

Art.7 ust.1 ustawy określa moment, od którego mamy do czynienia ze sporem zbiorowym. Spór istnieje od dnia wystąpienia przez organizację związkową do pracodawcy z żądaniami w sprawach określonych w art.1 o ile pracodawca nie uwzględnił wszystkich

Warto wiedzieć więcej

postulatów w terminie określonym w wystąpieniu związkowym, przy czym termin na spełnienie tych żądań nie może być krótszy niż 3 dni. Art.7 ust.2 ustawy zobowiązuje związki zawodowe do określenia żądań objętych sporem jak również daje prawo do uprzedzenia pracodawcy, że w przypadku nieuwzględnienia żądań może być ogłoszony strajk, przy czym strajk nie może być ogłoszony przed upływem 14 dni od dnia zgłoszenia sporu.

W myśl art.8 ustawy pracodawca obowiązany jest przystąpić niezwłocznie do rokowań mających na celu rozwiązanie sporu w drodze porozumienia jak również zobligowany jest do zawiadomienia właściwego okręgowego inspektora pracy o powstaniu sporu.

Pracodawca nie może odmówić przystąpienia do rokowań nawet wtedy, gdy jego zdaniem żądania pracowników są bezzasadne, wygórowane lub niemożliwe do realizacji z uwagi na np. złą sytuację finansową firmy.

4. Etapy rozwiązywania sporu zbiorowego.

Prawnik

Nr III/13/2007

dal będzie podtrzymywać swoje żądania spór wkracza w drugi obowiązkowy etap tj. mediację z udziałem mediatora.

Art. 10 ustawy stanowi, że mediatorem może być osoba gwarantująca bezstronność przy prowadzeniu postępowania mediacyjnego. Mediacja kończy się podpisaniem porozumienia a w razie jego nie osiągnięcia strony sporządzają protokół rozbieżności ze wskazaniem stanowisk w sprawie przedmiotu sporu. Nieosiągnięci porozumienia w postępowaniu mediacyjnym daje prawo do ogłoszenia strajku.

Strony mogą jednak zdecydować o poddaniu rozstrzygnięcia sporu przez arbitraż społeczny. Jest to kolejny, fakultatywny i zależny od woli stron etap rozwiązywania zaistniałego sporu zbiorowego.

Art.16 ustawy reguluje procedurę rozpatrywania sporu zbiorowego na szczeblu zakładu pracy przez kolegium arbitrażu społecznego przy Sądzie Okręgowym, w którym utworzony jest Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oraz przez Kolegium Arbitrażu Społecznego przy Sądzie Najwyższym w przypadku sporu wielozakładowego.

Orzeczenie kolegium wiąże strony sporu zbiorowego, jeżeli żadna ze stron przed poddaniem sporu rozstrzygnięciu kolegium nie postanowiła inaczej.

Spór zbiorowy rozstrzygany jest drogą bezpośrednich rokowań stron i jest to pierwszy obowiązkowy etap procedury przewidzianej ustawą. Rokowania kończą się podpisaniem porozumienia, co do zgłoszonych postu5. Postępowanie mediacyjne. latów lub protokółem rozbieżności, w którym strony przedstawiają swoje staZ racji wykonywania funkcji medianowiska dotyczące niezrealizowanych tora sporu zbiorowego z listy proważądań. dzonej przez Ministra Pracy i Polityki Jeżeli strona wszczynająca spór na- Społecznej chciałabym kilka słów po23

Prawnik

Nr III/13/2007

święcić temu obligatoryjnemu etapowi postępowania.

Zakończenie rokowań podpisaniem protokółu rozbieżności i podtrzymaniem przez pracowników swoich żądań obliguje strony sporu zbiorowego do powołania mediatora, który ma pomóc w prowadzeniu negocjacji i doprowadzić strony do zawarcia porozumienia.

Należy podkreślić, że mediator nie ma żadnych uprawnień władczych wobec stron sporu zbiorowego, nie może narzucić rozwiązań. Może jedynie różnymi metodami skłaniać strony do ugody i zakończenia sporu zbiorowego.

Zgodnie z art.11 ust.1 mediatora ustalają strony sporu zbiorowego, przy czym funkcję tą może wykonywać osoba wpisana na listę prowadzoną przez właściwego ministra do spraw pracy jak również każda inna osoba, której strony sporu zbiorowego zaufają. Jeżeli strony nie porozumieją się w ciągu 5 dni ( od zakończenia rokowań) w sprawie wyboru mediatora to dalsze postępowanie prowadzone jest z udziałem mediatora wskazanego, na wniosek jednej ze stron, przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej. Strona występuje do Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej - Departament Dialogu i Partnerstwa Społecznego z wnioskiem o wskazanie mediatora przesyłając protokół rozbieżności. Następnie departament kontaktuje się z mediatorem i wystawia pełnomocnictwo do prowadzenia mediacji. Mediacje są płatne a wynagrodzenie mediatora pokrywają strony w częściach równych. Zdarza się, ale niezmiernie rzadko, że pra24

Warto wiedzieć więcej

codawca przyjmuje na siebie koszty postępowania w pełnej wysokości. W przypadku, gdy strony nie mają środków finansowych na pokrycie kosztów mediacji pokrywa je ministerstwo według stawek określonych w rozporządzeniu wykonawczym. Są to stawki minimalne, a wynagrodzenie mediatora jest ustalane na podstawie umowy ze stronami sporu. Sposób prowadzenia mediacji wyznacza mediator, gdyż on musi kierować postępowaniem, bowiem emocje stron sporu niejednokrotnie wymagają silnej ręki prowadzącego. Nie mniej trzeba zaznaczyć, że mediator nie może sztywno trzymać się ustalonych reguł i w zasadzie cały proces mediacji musi być na bieżąco korygowany i dostosowywany do aktualnej sytuacji.

W trakcie postępowania mediator może zwrócić uwagę stronom na konieczność dokonania dodatkowych ustaleń związanych z przedmiotem sporu. Może zaproponować wywołanie opinii lub dokonanie ekspertyzy przez niezależnego specjalistę. W takim przypadku, jeżeli strony nie postanowią inaczej, koszty związane z tymi ustaleniami obciążają zakład pracy. Jeżeli mediator skorzysta z takiej możliwości to może zwrócić się do związku zawodowego z wnioskiem o przesunięcie terminu strajku na czas konieczny do wykonania ekspertyzy czy też opinii, które mogą mieć wpływ na rozstrzygnięcie sporu.

Art.12 ustawy daje organizacji związkowej, która wszczęła spór prawo do zorganizowania jednorazowo

Prawnik

Nr III/13/2007

kolor

25

Prawnik

Nr III/13/2007

kolor

26

Prawnik

Nr III/13/2007

kolor

27

Prawnik

Nr III/13/2007

kolor

28

Warto wiedzieć więcej

2-godzinnego strajku ostrzegawczego w przypadku, gdy przebieg mediacji uzasadnia ocenę, że nie doprowadzi do rozwiązania sporu przed upływem 14 dni ( art.7 ust.2 ustawy ) lub też przed upływem dodatkowego terminu ustalonego na wniosek mediatora w związku z wywołaniem opinii.

Mediacja kończy się podpisaniem porozumienia lub protokółu rozbieżności ze wskazaniem stanowiska stron.

Brak porozumienia rozwiązującego spór w postępowaniu mediacyjnym uprawnia organizację związkową do podjęcia akcji strajkowej. Tym zagadnieniem zajmiemy się w następnym artykule.

Prowadząc kilkanaście mediacji mogę stwierdzić, że wykonywanie tej funkcji jest bardzo stresujące i absorbujące. Należy opanować swoje emocje, które niejednokrotnie grożą wybuchem zwłaszcza w sytuacjach, gdy w sprawach oczywistych jedna ze stron nie przyjmuje do wiadomości żadnych argumentów. Bardzo częste są przypadki olbrzymich animozji personalnych między przedstawicielami związków zawodowych a dyrekcją reprezentującą podmiot zatrudniający. W takich przypadkach mediacje są bardzo nerwowe, obie strony zamiast skupić się na przedmiocie sporu wzajemnie siebie oskarżają o różnego rodzaju wykroczenia, wypowiedzi czy nawet działania wbrew prawu. Bardzo trudno prowadzić postępowanie mediacyjne w przypadku, gdy pracowników reprezentuje kilka organizacji związkowych, które nie utworzą wspólnej reprezentacji i

Prawnik

Nr III/13/2007

występują w pełnym składzie zarządów. Bardzo ciężko jest rozmawiać z kilkunastoma osobami, ( np. 5 organizacji związkowych reprezentowanych przez 5 osobowe zarządy i minimum 3 osoby występujące w imieniu pracodawcy jak również eksperci każdej ze stron), które chcą jak najlepiej wypaść we wzajemnej konfrontacji jak również przed załogą obserwującą przebieg postępowania.

Najgorsze, co może spotkać mediatora to brak woli porozumienia. Muszę stwierdzić, że po kilkunastu latach mediowania wchodząc na salę mogę przewidzieć w 99%, jak się spór zakończy. Nie znaczy to, że sugeruję się tym swoim pierwszym odczuciem i nie prowadzę postępowania z należytą starannością i obiektywnie. Po prostu tak się dzieje zwłaszcza, gdy nastawienie strony związkowej ma bardzo roszczeniowy charakter i związkowcy nie przyjmują do wiadomości np. przejściowo trudnej sytuacji ekonomicznej pracodawcy, która w danym momencie nie pozwala na spełnienie żądań pracowników. Spełnienie postulatów może nastąpić w późniejszym terminie. Trzeba mieć doświadczenie a także wiedzę z zakresu psychologii, aby przekonać strony do zawarcia porozumienia.

Pomimo trudności, stresu, jaki towarzyszy prowadzeniu mediacji mediator ma satysfakcję, gdy doprowadzi do ugody. Wtedy zapomina się o tym, co było złe i denerwujące.

Zofia Filipek-Kraczek 29

Prawnik

Nr III/13/2007

Warto wiedzieć więcej

Narada szkoleniowa Rzeczników Dyscyplinarnych

Na zdjęciu od lewej: Sławomir Pilipiec - Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego OIRP w Lublinie, Beata Ogrodnik-Kołodziejczyk - Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego OIRP w Lublinie, Andrzej Wiśniewski - Główny Rzecznik Dyscyplinarny

W związku ze zmianą aktów normatywnych dotyczących odpowiedzialności dyscyplinarnej radców prawnych powstała konieczność szerokiej dyskusji na temat powstałych zmian i wątpliwości interpretacyjnych związanych ze stosowaniem nowych przepisów. W dniu 9 czerwca 2007 r. uchylone zostało rozporządzenie Mini30

stra Sprawiedliwości z dnia 6 kwietnia 1984 r., w sprawie zasad i trybu postępowania dyscyplinarnego w stosunku do radców prawnych i aplikantów radcowskich (Dz. U. nr 27 poz. 138 z późń. zm.). W tym dniu weszła również w życie zmiana ustawy o radcach prawnych, w której przewidziano, że do postępowania dyscyplinarnego sto-

Warto wiedzieć więcej

suje się odpowiednio przepisy Kodeksu Postępowania Karnego. W związku ze zmianą ustawy – Kodeks postępowania karnego dokonaną ustawą z dnia 29 marca 2007 r., o zmianie ustawy o prokuraturze, ustawy Kodeks postępowania karnego oraz niektórych ustaw (Dz. U. nr 64, poz. 432), Główny Rzecznik Dyscyplinarny zorganizował wspólną ogólnopolską naradę szkoleniową Rzeczników Dyscyplinarnych i ich zastępców dotyczącą powstałych zmian.

Narada odbyła się w dniach 18-21 października 2007 r. w Ośrodku Szkoleniowo-Wypoczynkowym „Jarzębina” w Dusznikach Zdroju. Tematem szkolenia było: „Postępowanie przygotowawcze – dochodzenie prowadzone przez Rzecznika Dyscyplinarnego stosownie do przepisów ustawy o radcach prawnych oraz kodeksu postępowania karnego”.

W skład delegacji Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie wchodzili, wobec niemożności osobistego uczestnictwa przez Rzecznika Dyscyplinarnego mecenas Patrycję Kozłowską-Kalisz, jej zastępcy radcy prawni: Przemysław Bryłowski, Beata Ogrodnik-Kołodziejczyk i Sławomir Pilipiec.

Naradę rozpoczęły obrady plenarne, które otworzył w imieniu władz Krajowej Rady Radców Prawnych oraz Wyższego Sądu Dyscyplinarnego, Główny Rzecznik Dyscyplinarny mecenas Andrzej Wiśniewski. Naradę prowadziła Pani Danuta Lesiecka sędzia IV Wydziału Karnego Odwoławczego Sądu

Prawnik

Nr III/13/2007

Okręgowego w Bydgoszczy, specjalista od spraw dyscyplinarnych i profesjonalista w zakresie postępowania karnego. Wystąpienia Pani sędzi spotkały się z dużym zainteresowaniem zgromadzonych uczestników narady, czego wyrazem była duża ilość pytań i głosów w dyskusji. W trakcie dyskusji podnoszono m.in., problematykę stosowania w postępowaniu dyscyplinarnym Kodeksu postępowania karnego, ze szczególnym uwzględnieniem przepisów dotyczących postępowania przygotowawczego. Swoje wystąpienie miał również Przewodniczący Wyższego Sądu Dyscyplinarnego mecenas Stanisław Małecki, który opowiedział o pracy Wyższego Sądu Dyscyplinarnego oraz Główny Rzecznik Dyscyplinarny mecenas Andrzej Wiśniewski, który przedstawił zawiłości pracy Rzecznika.

Wobec zwiększającego się wpływu skarg na działanie radców prawnych narada była owocna i umożliwiła zapoznanie się z wykładnią Kodeksu postępowania karnego w postępowaniu dyscyplinarnym a także pozwoliła na zintegrowanie środowiska rzeczników dyscyplinarnych poszczególnych Okręgowych Izb Radców Prawnych. dr Sławomir Pilipiec

31

Prawnik

Nr III/13/2007

Warto wiedzieć więcej

Pomoc prawna udzielona z urzędu, a pełnomocnictwo w postępowaniu sądowoadministracyjnym – kilka uwag Instytucję pomocy prawnej wiązać należy z szeroko rozumianą sferą prawa do sądu. Prawo do sądu ma status konstytucyjny, a jego realizacja gwarantowana jest zasadą wyrażoną w przepisie art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, z którego wynika, iż każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozparzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny i bezstronny sąd. Koresponduje ona z zasadą prawem do rzetelnego procesu sądowego wynikającą z art.

6 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Regulacje te mają komplementarny charakter i znaczenie w zakresie odnoszącym się do wyznaczania standardu prawa do sądu.

Truizmem jest przy tym twierdzenie, iż jego realizacja w wymiarze determinowanym wskazanymi zasadami następuje również w postępowaniu sądowoadministracyjnym.1 Jakkolwiek faktem jest, że w anali-

zowanym zakresie przepisy ustawy zasadniczej oraz konwencji nie regulują zagadnienia instytucji pomocy prawnej, to jednak rozwinięcie wynikających z nich zasad następuje na poziomie ustawowym. Za ich refleks uznać, bowiem należy przepisy Rozdziału 3 „Zwolnienie od kosztów sądowych” Działu V ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Ustanowienie pełnomocnika Z podstawowego w tym względzie przepisu art. 244 § 1 p.p.s.a. wynika, iż prawo pomocy obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowanego. W § 2 przepis ten stanowi zaś, iż ustanowienie adwokata, rady prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowanego stanowi uprawnienie strony do udzie-

Por. J. Oniszczuk, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego na początku XXI w., Zakamycze 2004, s. 738 i n. i 755 i n.; M.A. Nowicki, Europejska Konwencja Praw Człowieka. Wybór orzecznictwa, Warszawa 1998, s. 144, s. 150153; M.A. Nowicki, Europejski Trybunał Praw Człowieka. Orzecznictwo. Prawo do rzetelnego procesu sądowego, t. I, Zakamycze 2001, s.34.

1

32

Warto wiedzieć więcej

lenia pełnomocnictwa wyznaczonemu adwokatowi, radcy prawnemu, doradcy podatkowemu lub rzecznikowi patentowemu bez ponoszenia przez nią wynagrodzenia i wydatków adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowanego. Wykładnia przepisu art. 244 § 2 p.p.s.a. nie daje więc podstaw do przyjęcia tezy, iż okoliczność ustanowienia pełnomocnika jest wystarczająco udokumentowana bez potrzeby dołączania do akt sprawy dokumentu pełnomocnictwa z podpisem strony.2 Stanowisku temu sprzeciwia się bowiem, tak literalne brzmienie tego przepisu, jak również kontekst systemowy, w którym przepis ten funkcjonuje. Ustawa Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi nie daje podstaw do odwoływania się przez analogię do unormowań instytucji pomocy prawnej w zakresie, w jakim obejmuje ona ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika, obowiązujących na gruncie innych ustaw procesowych, tj. kodeksu postępowania cywilnego, czy też kodeksu postępowania karnego. Na jej gruncie mamy bowiem do czynienia z w pełni odrębną i autonomiczną regulacją instytucji pomocy sądowej. Jakkolwiek

Prawnik Z Nr III/13/2007 kart historii

można dyskutować, zwłaszcza w zakresie odnoszącym się do zasadności utrzymywania braku korespondencji między regulacją instytucji prawa pomocy na gruncie ustawy kodeks postępowania cywilnego i ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, to jednak odwołując się do racjonalności ustawodawcy należy założyć, iż odrębności te determinowane są charakterem samych procedur, na gruncie których je przyjmowano, charakterem spraw, w których orzekają sądy powszechne (cywilne, karne) i sądy administracyjne. W związku z tym zasadnie należy założyć, iż racjonalny ustawodawca adekwatnie do sprawy, w której pomoc prawna ma być udzielona, jak również adekwatnie do właściwości sądu, przed którym zawisła i który rozstrzyga w jej przedmiocie, w sposób odrębny i autonomiczny dla każdej spośród procedur sądowych uregulował instytucję pomocy prawnej.

Jakkolwiek faktem jest, iż uzasadnieniem stosowania instytucji prawa pomocy na gruncie obowiązujących procedur sądowych jest „stan niemożności poniesienia kosztów postępowania bez uszczerbku dla utrzymania wnoszącego o przyznanie pomo-

Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23 czerwca 2005 r., sygn. akt II OZ 519/05, ONSAiWSA nr 6(9) z 2005 r., poz. 115, z którego wynika, iż w razie wyznaczenia adwokata przez okręgową radę adwokacką w ramach prawa pomocy oraz udokumentowania w aktach sprawy, który adwokat został wyznaczony i zawiadomienia o tym strony, okoliczność ustanowienia pełnomocnika jest wystarczająco udokumentowana bez potrzeby dołączania do akt sprawy dokumentu pełnomocnictwa z podpisem strony (art. 37 w związku z art. 253 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Zob. również glosy do tego postanowienia H. Knysiak – Molczyk, „Orzecznictwo Sądów Polskich”, 2006 z. 5, poz. 63 i W. Kręcisz, „Orzecznictwo Sądów Polskich”, 2006 z. 9, poz. 101.

2

33

Prawnik

Nr III/13/2007

cy, jak i jego rodziny”, co przesądza o istnieniu cech wspólnych tej instytucji bez względu na procedurę, w której dochodzi do przyznania prawa pomocy, to jednak równie wyraźne są także różnice. Dostrzegalne są one zwłaszcza w takich obszarach, jak tryb je udzielania3, w szczególności zaś skutek rozstrzygnięcia uwzględniającego wniosek o przyznanie prawa pomocy w formie ustanowienia profesjonalnego pełnomocnika.

Uprawnienie strony Przepis art. 244 § 2 p.p.s.a., w jednoznaczny i niebudzący żadnych wątpliwości sposób skutek ten określa, jako uprawnienie strony do udzielenia pełnomocnictwa wyznaczonemu adwokatowi, rady prawnemu, doradcy podatkowemu lub rzecznikowi patentowemu. Taka redakcja przepisu, gdy zważyć również na samoistność i autonomiczność tej regulacji w stosunku do innych ustaw procesowych, tym samym systemowy kontekst jej obowiązywania, nie uzasadnia więc domniemania o legitymowaniu się przez wyznaczonego adwokata, radcę prawnego, doradcę podatkowego lub rzecznika patentowanego pełnomocnictwem.

Z równie samoistnej i autonomicznej regulacji przepisu art. 118 kodek-

Warto wiedzieć więcej

su postępowania cywilnego wynika, iż ustanowienie adwokata lub radcy prawnego dla strony zwolnionej od kosztów sądowych jest równoznaczne z udzieleniem pełnomocnictwa procesowego. Przepis ten jednoznacznie określa skutek ustanowienia profesjonalnego pełnomocnika. W swej treści odwołuje się również do instytucji pełnomocnictwa procesowego definiowanej na gruncie przepisu art. 91 kpc. Prowadzi to do wniosku o komplementarności tych przepisów w zakresie odnoszącym się do prawnych konsekwencji decyzji sądu o ustanowieniu adwokata lub radcy prawnego - strona reprezentowana zwolnione jest od składania w tym przedmiocie jakiegokolwiek oświadczenia woli chyba, że gdy zważyć na przepis art. 91 pkt 4 i 92 kpc, skorzysta z nich uprawnienia do rozszerzenia lub ograniczenia pełnomocnictwa.

Konfrontując wskazane przepisy kodeksu postępowania cywilnego z przepisem art. 244 § 2 p.p.s.a. okazuje się, iż ich normatywna treść nie jest tożsama. Ten ostatni z ustanowieniem adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego, łączy skutek w postaci uprawnienia strony do udzielenia pełnomocnictwa nie zaś z jego udzieleniem. Brak jest przy tym podstaw, aby uznać, że unormowanie to jest

Zbieżne zasadniczo ze sobą regulacje ustawy kodeks postępowania cywilnego i ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (por. w tej mierze np. T. Woś, H. Knysiak – Molczyk, M. Romańska, Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Komentarz, Warszawa 2005, s.631 i n.) odbiegają jednak w tym zakresie od unormowań kodeks postępowania karnego.

3

34

Warto wiedzieć więcej

ułomne, czy też niepełne, co w konsekwencji uzasadniać by mogło, czy to odwoływanie się do wnioskowań z analogii (kpc), czy też tworzenie konstrukcji domniemań, w swej treści bliskich rozwiązaniom obowiązującym na gruncie procedury cywilnej.

Ponownie akcentując samoistność i autonomiczność regulacji obowiązującej w tym zakresie na gruncie p.p.s.a., zwrócić należy uwagę na to, iż normatywna treść przepisu art. 244 § 2 koresponduje z przepisami Rozdziału 3 „Pełnomocnicy” Działu II „Strony”, zwłaszcza zaś z przepisem art. 36, który odnosi się do przedmiotowego zakres pełnomocnictwa i art.

37 odnoszącego się do formy jego udzielenia. Rozstrzygnięcie sądu o przyznaniu prawa pomocy poprzez ustanowienie na wniosek strony profesjonalnego pełnomocnika, następujące po nim, w trybie przepisu art.

253 p.p.s.a., wystąpienie sądu o wyznaczenie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego do właściwej okręgowej rady adwokackiej, rady okręgowej izby radców prawnych, Krajowej Rady Doradców Podatkowych lub Krajowej Rady Rzeczników Patentowych,4 jego wyznaczenie i powiadomienie o tym tak strony, jak i sądu umożliwia stronie szerokie możliwo-

Prawnik

Nr III/13/2007

ści kształtowania warunków i treści zastępstwa procesowego. Prawną legitymację tych działań stanowi normatywna treść przepisu art. 244 § 2 p.p.s.a.

Analiza Analiza instytucji prawa pomocy udzielanego w postaci ustanowienia profesjonalnego pełnomocnika prowadzi do wniosku, iż w jej ramach ustawodawca zagwarantował stronie, istotne z punktu widzenia jej interesów, w pełni suwerenne uprawnienie do kreowania konkretnego stosunku zastępstwa procesowego. W jego ramach treść oświadczenia woli strony obejmuje, po pierwsze, zarówno prawo do wyrażenia personalnych preferencji, co do osoby wyznaczonego pełnomocnika, jak i po drugie, determinowane przepisem art. 36 w związku z art. 40 p.p.s.a., określenie zakresu przedmiotowego pełnomocnictwa.

Odnośnie pierwszej z płaszczyzn, w której realizuje się uprawnienie strony podkreślić należy, iż nie jest ona „skazana” na osobę pełnomocnika wyznaczonego przez organ korporacji zawodowej adwokatów, radców, doradców podatkowych lub rzeczników patentowych. Skoro bowiem przepis art. 244 § 2 ustawy stanowi o

W literaturze przedmiotu formułuje się pozytywne oceny rozwiązania przyjętego na gruncie przepisu § 35 ust. 2 i 3 Regulaminu wewnętrznego urzędowania wojewódzkich sądów administracyjnych, ibidem. s. 647, zwłaszcza w zakresie, w jakim umożliwiają racjonalizowanie procesu wyznaczania przez organ korporacyjny osoby potencjalnego pełnomocnika poprzez eliminowanie, czy też ograniczanie sytuacji, które uzasadniałyby w perspektywie czasu rozważenie potrzeby jego zmiany, z uwagi na przykład na konflikt interesów.

4

35

Prawnik

Nr III/13/2007

prawie strony, to oznacza to, iż jego zakresem jest objęta także odmowa udzielenia pełnomocnictwa wyznaczonemu przez organ korporacyjny adwokatowi, radcy prawnemu itd., a gdy zważyć na charakter stosunku pełnomocnictwa opartego na stosunku zaufania nawet, że obejmuje ono wyrażenie preferencji personalnej, co do osoby innego adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego, która w przekonaniu strony dawałaby gwarancję lepszego standardu reprezentacji.5 Prawo wyboru

Prawa wyboru strony nie sposób kwestionować. Jest ona beneficjentem instytucji prawa pomocy, a gdy zważyć na jej „uprawnienie do udzielenia pełnomocnictwa wyznaczonemu adwokatowi” nie może być pozbawiona wpływu na decyzję o osobi potencjalnego pełnomocnika.

Tym bardziej, że swoje stanowisko w tym względzie kształtuje ona na podstawie dostępnej dla niej wiedzy o osobach świadczących w ramach poszczególnych korporacji zawodowych

Warto wiedzieć więcej

usługi z zakresu pomocy prawnej, w tym również o zakresie tych usług.6 Druga płaszczyzna, w której realizuje się uprawnienie strony do udzielenia pełnomocnictwa wyznaczonemu adwokatowi, radcy prawnemu, doradcy podatkowemu lub rzecznikowi patentowemu stanowi zupełnie naturalne dopełnienie pierwszej. Decydując o osobie potencjalnego pełnomocnika, strona suwerennie i niezależnie kształtuje również zakres tego pełnomocnictwa. Treść jej oświadczenia woli determinowana jest przepisem art. 36 w związku z art. 40 p.p.s.a. Poza sporem jest więc, jakkolwiek banalnie by to nie zabrzmiało, iż źródłem umocowania do działania w imieniu strony, jest treść jej rzeczywistego oświadczenia woli decydująca dla ustalenia zakresu pełnomocnictwa.

W związku z powyższym należy przyjąć, iż racjonalny ustawodawca, kreując normatywną treść przepisu art. 244 § 2 p.p.s.a. i akcentując jego zezwalający charakter, zwrot „ustanowienie adwokata [...] stanowi uprawnienie strony do udzielenia pełnomocnictwa wyznaczonemu adwokatowi [...]” dopełnił normatywną

Stanowisko strony może być podyktowane różnego rodzaju względami, które nie podlegają ocenie, ani sądu - ten bowiem czyniąc zadość wnioskowi o przyznanie prawa pomocy rozstrzygał w jego przedmiocie ustanawiając profesjonalnego pełnomocnika z tym skutkiem, iż strona uzyskała uprawnienie do udzielenia pełnomocnictwa – ani też organu korporacyjnego, który z uwagi na charakter i istotę instytucji pełnomocnictwa, nie może nie dość, że kwestionować stanowiska strony, to również oceniać i badać jego motywów.

6 W tym kontekście odnotować należy, iż jakkolwiek faktem obowiązywanie na gruncie ustaw korporacyjnych zasady zakazu reklamowania usług prawniczych, to jednak nie sposób nie zwrócić uwagi na to, że chociażby „Zbiór Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu” (§ 23a-23b), jak i „Zasady Etyki Radcy Prawnego”(§ 33) w stosunkowo szeroki i elastyczny sposób regulują prawo informowania o działalności zawodowej i świadczeniu pomocy prawnej, zwłaszcza w zakresie odnoszącym się do formy informacji. Zakres, jak również forma tego rodzaju informacji, zwłaszcza zaś źródło jej pochodzenia, z całą pewnością racjonalizują proces decyzyjny strony w wyborze osoby potencjalnego pełnomocnika. Por. również B. Gadek, Zakaz reklamy usług prawniczych, „Palestra”, 2006 z.1-2, s. 9 i n.

5

36

Warto wiedzieć więcej

Prawnik

Nr III/13/2007

treścią przepisu art. 36 w związku z pełnomocnika ograniczone zostały do art. 39 w związku z art. 40 p.p.s.a. niezbędnego minimum, co sprowadza się tylko i wyłącznie do ustalenia istRegulacja satysfakcjonująca nienia przesłanek jej przyznania (art.

246 p.p.s.a.) i w konsekwencji usta Regulację obowiązująca na nowienia pełnomocnika. Z zakresu gruncie ustawy Prawo o postępowa- „kognicji” sądu wyłączone są więc niu przed sądami administracyjny- kwestie zakresu pełnomocnictwa, mi uznać należy za satysfakcjonu- osoby pełnomocnika, jak również jącą. Charakteryzuje się ona przede jego przynależności korporacyjnej wszystkim tym, iż oferuje stronie strona wyrażając swoje preferencje postępowania ubiegającej się i ko- personalne tym samym może wskazać rzystającej z instytucji prawa pomo- tak na adwokata lub na radcę prawnecy swoistego rodzaju komfort braku go (czy też w zależności od charakjakiegokolwiek „ubezwłasnowolnie- teru sprawy na doradcę podatkowego nia” ze strony organów (podmiotów) albo rzecznika patentowanego). Ta– tj. sądu i organów korporacyjnych kie ukształtowanie kompetencji sądu – zaangażowanych z mocy ustawy w gwarantuje mu zachowanie w stoproces udzielania prawa pomocy. Na sunku do strony pełnej niezależności jej gruncie strona w pełni suwerennie i bezstronności, jak również i rzeteldecyduje o osobie potencjalnego peł- ności wobec niej. Strona postępowanomocnika, jak również o zakresie nia zaś, zważywszy na jej pozycję na udzielanego pełnomocnictwa, a więc etapie poprzedzającym merytoryczne inaczej niż na gruncie procedury cy- rozstrzyganie sporu prawnego, ma wilnej i procedury karnej, z unormo- gwarancję rzeczywiście efektywnej wań których wynika, iż swobodą tego realizacji swoich uprawnień z zachorodzaju nie dysponuje. waniem zasady „równości broni”, co wyraża się w prawie do suwerennego Atuty kształtowania stosunku pełnomocnictwa procesowego, tak w jego wymia Jej atutem jest również i to, że rze podmiotowym, jak i przedmiotorealizuje właściwy wymiar wskaza- wym. nych na wstępie zasad prawa do sądu i dr Wojciech Kręcisz prawa do rzetelnego procesu sądowego. W ustawie Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi rola sądu i jego zaangażowanie w postępowanie z zakresu prawa pomocy w postaci ustanowienia profesjonalnego 37

Prawnik

Nr III/13/2007

Warto wiedzieć więcej

Due diligence jako instrument ochrony prawno – finansowej w procesach przekształceń własnościowych podmiotów gospodarczych prawa prywatnego

Ekspansja gospodarki rynkowej oraz powszechna globalizacja handlu sprzyjają przepływom kapitałowym oraz rozwojowi wszelkich form aktywności gospodarczej. Trendom tym poddają się także wszelkiego rodzaju formy prowadzenia działalności gospodarczej, począwszy od jednoosobowych działalności gospodarczych a skończywszy na spółkach kapitałowych. Przedsiębiorstwa można kupić bądź sprzedać w całości w części, w ramach transakcji pakietowych, fuzji, przejęć, bądź chociażby okoliczności wywołanych zdarzeniami pozarynkowymi (czynniki polityczne personalne itp.).

W tym stanie rzeczy szczególnego znaczenia nabiera zapewnienie bezpieczeństwa obrotu uczestników takiego rynku, w tym szczególnie zainteresowani transparentnością takich transakcji są kupujący.

Instrumentem mającym zapewnić większe bezpieczeństwo

1

lokowanemu pieniądzu jest właśnie proces oceny wartości całości, bądź wybranej części przedsiębiorstwa podlegającego sprzedaży zwany due dilligence.

Rodowód pojęcia due diligence.

Pochodzenie tego pojęcia wywodzi się z prawa amerykańskiego, jednakże bezpośrednie znaczenie tego zwrotu nie jest związane ze sprzedażą przedsiębiorstwa i znaczy tyle, co należyta staranność, czy staranność wymagana w stosunkach danego rodzaju. W tym miejscu należy wyjaśnić, iż jak się wydaje powodem zastosowania właśnie takiego określenia w prawie amerykańskim dla przeprowadzenia przedtransakcyjnej analizy funkcjonowania przedsiębiorstwa jest występowanie w prawie amerykańskim generalnej zasady prawa kontraktowego zwanej caveat emptor1 , która statuuje obowiązek kupującego dołożenia przy zakupie wszelkiej możliwej staran-

Łac. „niech kupiec strzeże się” oznacza ograniczenie zasady dobrej wiary w obrocie handlowym

38

Warto wiedzieć więcej

ności, gdyż tylko wtedy będzie on mógł posiąść wiedzę jakie uprawnienia z rękojmi będą mu przysługiwać w stosunku do sprzedającego. Zasada caveat emptor oznacza także, iż rzetelny sprzedawca nie będzie ponosił odpowiedzialności za sprzedaną rzecz, bądź prawo co jest uregulowaniem odmiennym od występujących na gruncie polskiego prawa instytucji rękojmi za wady prawne i fizyczne, które nie są znane prawu amerykańskiemu2.

Due diligence oznacza kompleksową analizę prawno-ekonomiczną przygotowywanego do transakcji zmiany stosunków własnościowych w całości w części, bądź w zakresie inkorporowanego w akcjach bądź udziałach majątku przedsiębiorstwa. Powodem dla którego takie badanie jest konieczne jest fakt, że proces zmiany stosunków właścicielskich w przedsiębiorstwie jest wysoce skomplikowany, zaś jego zamierzone konsekwencje gospodarcze są głównym celem i zarazem motorem do zawarcia tego typu kontraktu.

Przy większych transakcjach ocena skutków i konsekwencji dokonanego zakupu jest w zasadzie niemożliwa, zarówno dla samego zainteresowanego nabywcy, jak i sprzedającego który, mógłby mieć

Prawnik

Nr III/13/2007

problemy z pełnym i faktycznym oszacowaniem wartości swojego „towaru”. Due diligence prowadząc przedsiębiorstwo przez trudny proces „prześwietlania” jego handlowej, finansowej, prawnej i podatkowej kondycji winno być traktowane jako przejaw rozwagi inwestorów, którzy chcąc zminimalizować ryzyko nietrafionej decyzji finansowej, decydują się na poniesienie nierzadko wysokich kosztów wykonania analizy, jeszcze przed podjęciem właściwych negocjacji.

Rodzaje badania due diligence.

Należy zauważyć, że pojęcie due diligence jest pojęciem zbiorczym, co wynika z faktu, że proces oceny wartości przedsiębiorstwa i jego kondycji nie posiada jakiegoś konkretnego wzoru postępowania i nie jest przeprowadzany według ściśle oznaczonych reguł. Na to, co będzie się składało na realizacją tego zadania wpływ będą miały przede wszystkim takie czynniki jak: specyfika branży w której działa przedsiębiorstwo, zakres transakcji sprzedaży, wielkość przedsiębiorstwa i jego struktura, jak również cel badania i rodzaj informacji których ma ono

R. Lewandowski, Znaczenie i funkcja badania „due diligence’ w ramach sprzedaży przedsiębiorstwa Monitor Prawniczy 6/2004 s. 20 i nast.

2

39

Prawnik

Nr III/13/2007

Warto wiedzieć więcej

dostarczyć. czoznawcy majątkowi lub firmy I tak możemy wyróżnić następują- wyspecjalizowane w procedurach ce rodzaje due diligence:3 wyceny wartości nieruchomości, analizujący dokładnie status praw- Ogólnogospodarcze i ryn- ny i wszystkie inne ich cechy; kowe due diligence, mające na ce- - Podatkowe due diligence, liu określenie pozycji rynkowej i występuje w dwóch głównych waperspektyw rozwoju przedsiębior- riantach: uproszczonym, w któstwa; rym sprawdza się tylko solidność - Finansowe due diligence strony badanej (np. czy wszystkie obejmujące podstawowe dane spra- zeznania podatkowe zostały złowozdań finansowych, uwzględ- żone i uregulowane w terminie, niające poszczególne pozycje bi- jakie były wyniki i zalecenia konlansu i rachunków zysków i strat troli podatkowej), oraz pełnym, w oraz przepływów a także informa- którym prezentuje się szczegółocje dodatkowe oraz informacje o wy status podatkowy danej firmy zmianach w kapitale własnym; z uwzględnieniem zysków i osłon -Prawne due diligence, uwzględ- podatkowych dla poszczególnych niające historię i aktualny status podatków; prawny firmy, prawa własności w - Due diligence zarządzania tym min. prawa własności intelek- kapitałem ludzkim4, obejmujący tualnej, analizę prawną głównych analizę struktury personalnej firmy, kontraktów, niezbędne dostosowa- liczbę i strukturę zatrudnionych nia prawne, pozwolenia, obciąże- m.in. pod względem wykształcenia oraz kary płacone przez firmę, nia, umiejętności, kompetencji, toczące się postępowania sądowe wieku, stażu pracy, pakietów wyoraz zaangażowane środki, toczące nagrodzenia itp.; się spory z władzami, w tym m.in. - Technologiczne due dilitakimi jak urzędy antymonopolo- gence ukierunkowane na ocenę we, celne, władze lokalne i in.; stopnia nowoczesności potencjału - Due diligence nieruchomo- wytwórczego i technologii; ści – stanowią one zwykle newral- - Organizacyjne due diligengiczny punkt transakcji, stąd też ce – mające na celu identyfikacje regułą jest ich szczegółowa anali- struktur organizacyjnych oraz ich za. Angażowani są w tym celu rze- efektywność;

M. Mączyńska, Due diligence w ocenie wartości przedsiębiorstw, Nasz Rynek Kapitałowy 1999r. nr 12 W skład tego due diligence może wchodzić także psychologiczne profilowanie pracowników, badanie postaw i relacji międzyludzkich w przedsiębiorstwie, stosunku pracowników do kadry zarządzającej, stopnia zadowolenia z wykonywanej pracy itp.

3 4

40

Warto wiedzieć więcej

- Informacyjne due diligence ukierunkowane na ocenę sprawności i efektywności gromadzenia i przepływu informacji oraz barier i nieprawidłowości w tej dziedzinie.5 Komu zlecić przeprowadzenie due diligence?

Analizę due diligence powinny przeprowadzać osoby bądź podmioty, które posiadają wyspecjalizowaną wiedzę z zakresu podejmowanych w trakcie badania czynności, dlatego też zatrudnienie przy tego rodzaju analizie muszą znaleźć nie tylko radcowie prawni, adwokaci i księgowi, ale niezbędnym może okazać się skorzystanie z usług biegłych rewidentów, doradców podatkowych, doradców inwestycyjnych, doradców obrotu nieruchomościami, analityków rynku a niejednokrotnie także biegłych z zakresu przeróżnych dziedzin techniki jeśli ocenie miałby podlegać np. stan maszyn i urządzeń w przedsiębiorstwie.6 Pełne due diligence obejmuje, jak zostało to wskazane powyżej niezmiernie szeroki zakres informacji, które podlegają przetworzeniu i ocenie, dlatego często niemożliwym jest

Prawnik

Nr III/13/2007

wykonanie go za pomocą środków i zasobów ludzkich jakimi dysponuje sprzedający lub nabywca. W polskiej praktyce zdarza się dość często, że firmy same podejmują wysiłki dotyczące analizy ryzyka inwestycyjnego, zlecając przeprowadzenie szeregu prac współpracującym bądź wynajętym prawnikom i obsłudze księgowej. Takiego działania, w szczególności przy kontraktach wysokiej wartości i o znacznym stopniu rozbudowania przedmiotu umowy w zasadzie nie powinno się nazywać due diligence z uwagi na jego znacznie ograniczony, niepełny charakter oraz możliwość wystąpienia poważnych błędów ocennych.

Etapy badania Due Diligence 1. Podjęcie decyzji o zakupie przedsiębiorstwa lub jego części.

Nawiązanie kontaktu przez potencjalnych partnerów transakcji.

Na tym etapie kupujący dysponuje najczęściej wiedzą powszechnie dostępną na temat swojego kontrahenta, zaczerpnięta najczęściej ze źródeł jawnych takich jak odpisy KRS, bilans, informacje prasowe, giełdowe czy towarzyskie. Kupu-

Przedstawiony katalog nie jest zamknięty można wyróżnić szereg innych rodzajów badania z uwagi na poszczególne cele cząstkowe uzyskiwanych informacji.1 Łac. „niech kupiec strzeże się” oznacza ograniczenie zasady dobrej wiary w obrocie handlowym 6 S. Włodyka, Strategiczne umowy przedsiębiorców, C.H. Beck Warszawa 2000 s. 65 i nast.

5

41

Prawnik

Nr III/13/2007

jący nie dysponuje jednak na tym etapie danymi mogącymi z większym prawdopodobieństwem dać mu choćby przybliżony obraz kondycji przedsiębiorstwa i prawdopodobieństwa realizacji celów, które chciałby osiągną dokonując zakupu. Finalnym punktem tego etapu powinno być podpisanie przez zainteresowane strony listu intencyjnego, w którym oprócz usankcjonowania współpracy i wzajemnych kontaktów ustalony zostanie zakres pytań, na które odpowiedzi za pomocą badania due eliigence będzie poszukiwał potencjalny kupujący.

2. Ustalenie zakresu udostępnionych danych przedsiębiorstwa i sposobu ich ochrony.

Dane przedsiębiorstwa niezbędne do procesu szacowania jego rzeczywistej wartości choćby miały dotyczyć jedynie określonego wycinaka jego działalności zawierają najczęściej informacje prawnie chronione, bądź informacje, których ujawnienie może narazić osoby je udostępniające na pociągnięcie do odpowiedzialności majątkowej, (klauzule w kontraktach menadżerskich, klauzule tajności) bądź odpowiedzialności korporacyjnej, przewidzianej przez wła-

Warto wiedzieć więcej

ściwe przepisy prawa handlowego bądź gospodarczego. Jako przykład zaczerpnięty spoza Kodeksu spółek handlowych można podać art. 11 ust. 1 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji7, który stanowi, że czynem nieuczciwej konkurencji jest przekazanie, ujawnienie lub wykorzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo ich nabycie od osoby nieuprawnionej, jeżeli zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy. Mając powyższe na uwadze najrozsądniejszym wyjściem wydaje się więc zawarcie z podmiotem bądź podmiotami świadczącymi usługę due diligence stosownych klauzul poufności, które wyznaczałyby granicę przekazywanych danych i zakres ich ochrony w trakcie dokonywania zleconych prac, jak też po ich zakończeniu.

3. Wykonanie badania Due Diligence.

Jeśli potencjalne strony kontraktu doszły do porozumienia, co do rozpoczęcia procesu oceny wartości firmy a tym samym są zdeterminowane na udostępnienie danych przedsiębiorstwa (sprzedający) i poniesienie kosztów analizy tych danych (kupujący) winny

Ustawa z 16.4.1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. Nr 47, poz. 211 z późn. zm.) tekst jednolity 26.06.2003 r. (Dz.U. Nr 153, poz. 1503) 7

42

Warto wiedzieć więcej

zlecić jego wykonanie stosownym osobom bądź podmiotom, które będą poszukiwały odpowiedzi na pytania będące w kręgu zainteresowania przyszłego nabywcy8.

Na tym etapie due diligence niezmiernie istotna jest sprawna i możliwie nieskrępowana wzajemna współpraca pomiędzy sprzedającym, kupującym a przeprowadzającym badania, co powinno przejawiać się ze strony sprzedającego w płynnym przekazywaniu wymaganych materiałów analitycznych, zaś ze strony kupującego na precyzyjnym i rzeczowym stawianiu wcześniej ramowo ustalonych pytań dotyczących stanu przedsiębiorstwa.

2. Sporządzenie raportu z badania due diligence, negocjacje i zawarcie umowy sprzedaży.

Po przeprowadzonym badaniu firmy sporządzany jest raport, bądź raporty przedstawiające w czytelny sposób informację o wynikach przeprowadzonej analizy i czynnikach ryzyka podlegających ocenie. Jeśli sprzedający i kupujący dojdą do porozumienia następuje podpisanie umowy oraz przejecie udziałów (akcji) lub przeniesienie własności całego lub części przedsiębiorstwa.

Prawnik

Nr III/13/2007

Przeprowadzenie badania due diligence i jego wpływ na zastosowanie praw z rękojmi.

Zagadnienie to wywołuje dość spore rozbieżności w doktrynie i jako takie nie zostało jeszcze rozstrzygnięte jednoznacznie przez praktykę sądową, dlatego w niniejszym artykule jedynie zasygnalizuję problem, pozostawiając jego rozstrzygnięcie czytelnikowi przynajmniej do czasu pojawienia się pierwszych orzeczeń sądowych w tym zakresie.9 Przepisy o rękojmi przy sprzedaży zawarte w Kodeksie Cywilnym – art. 556 i nast. KC nakazują sądzić, iż ich zastosowanie będzie racjonalnie uzasadnione w przypadku sprzedaży przedsiębiorstwa, w którym przeprowadzono due diligence, bądź przed zawarciem umowy sprzedaży, bądź nawet w określonych okolicznościach po jej dojściu do skutku.

W przypadku przed transakcyjnego due diligence, należy zwrócić uwagę na treść art. 557 § 1 KC, z którego wynika, że sprzedawca jest zwolniony z odpowiedzialności z tytułu rękojmi za wady, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy. Ujawnienie

Zob. Z. Jara, Zasady przeprowadzania transakcji asset deal i share deal ze szczególnym uwzględnieniem memorandum of understanding oraz due diligence, Monitor Prawniczy 23/2002, str. 8 i nast.

9 Por. S. Włodyka, Strategiczne umowy przedsiębiorców, C.H. Beck Warszawa 2000 s. 73-74 8

43

Prawnik

Nr III/13/2007

wad przedsiębiorstwa po zawarciu umowy sprzedaży, prowadzi w takim przypadku do wniosku, że sprzedający jest zwolniony z odpowiedzialności za ich istnienie, gdyż domniemywa się, iż kupujący wiedząc o wadzie godził się na jej wystepownaie.

Odmiennie przedstawia się sytuacja praw z rękojmi w przypadku wykonania due diligence po zawarciu umowy. W takiej sytuacji zastosowanie znajdzie art. 563 § 1 i 2 KC zgodnie z którym kupujący jest zobowiązany zbadać rzecz (w tym wypadku przedsiębiorstwo a dokładnie jego materialne składniki) i zawiadomić sprzedającego o ewentualnych dostrzeżonych wadach, w określonym w tym przepisie terminie pod rygorem utraty uprawnień z rękojmi.10 Tak więc jak wynika z powyższego wykonanie due diligence będzie miało także swoje uzasadnienie już po sprzedaży przedsiębiorstwem, bądź jego części. 11 Cele przeprowadzania badania due diligence

Warto wiedzieć więcej

ści o rzeczywistej wartości majątkowej przedsiębiorstwa, lub jego udziałów, które chciałby nabyć.

Analiza udostępnionych materiałów powinna dać odpowiedź nie tylko na temat aktualnego stanu przedsiębiorstwa bądź wartości jego udziałów, ale także powinna umożliwić określenie poziomu opłacalności dokonanej transakcji w przyszłości i poziomu osiągniętego w ten sposób zysku, niezależnie czy będzie to zysk dywidendowy czy też zysk operacyjny pochodzący z bieżącej działalności przedsiębiorstwa. W tym wypadku due diligence powinno więc wskazywać w najbardziej optymalny sposób rynkową cenę przedmiotu sprzedaży.

2. Określenie poziomu ryzyka inwestycyjnego.

Ten cel badania sprowadza się do ustalenia jakie rodzaju zagrożenia w osiągnięciu zamierzonego przez kupującego celu transakcji mogą potencjalnie wystąpić po dokonaniu transakcji sprzedaży. Jako przykłady można podać tutaj cho1. Określenie wartości przedmio- ciażby zły stan maszyn i urządzeń tu transakcji. w przedsiębiorstwa produkcyjBadanie due diligence umożliwia nym, nieuregulowane zobowiązakupującemu powzięcie wiadomo- nia podatkowe, trudno ściągalne

Niewykluczone jest modyfikowanie zasad odpowiedzialności na podstawie art. 558 § 1 i 2 KC Por. P. Drapała, wybrane problemy cywilnoprawne w transakcjach typu basset deal i share deal, Monitor Prawniczy Nr 23/2002, dodatek str. 11 10 11

44

Warto wiedzieć więcej

wierzytelności, spory sądowe, wygasające kontrakty licencje bądź pozwolenia, przerost zatrudnienia bądź niedobór kwalifikowanej kadry pracowniczej itp. Te wszystkie okoliczności stanowią niejako „punkty zapalne” i mogą powodować dla przyszłego nabywcy wiele problemów, które w ostatecznym rozrachunku mogą przesądzić o powodzeniu bądź fiasku całej inwestycji. Badanie due diligence powinno dać możliwość kupującemu podjęcia świadomej decyzji o zakupie, wyważonej także pod kątem istniejącego ryzyka inwestycyjnego.

3. Ustalenia zakresu odpowiedzialność z tytułu rękojmi sprzedającego Ten temat został zasygnalizowany powyżej i jeszcze raz pragnę podkreślić, iż z uwagi na nieistniejące orzecznictwo oraz niejednoznaczne stanowisko doktryny w tym zakresie przedstawione w niniejszym artykule konkluzje stanowią jedynie propozycję spojrzenia na te zagadnienie od strony przepisów Kodeksu cywilnego i są zalążkiem do dalszej niezmiernie ciekawej i istotnej dyskusji. Rzeczywiste roz-

Prawnik

Nr III/13/2007

strzygnięcie tego problemu miejmy nadzieję pojawi się dopiero wraz z pierwszymi prawomocnymi orzeczeniami sądów w tym zakresie.

Na zakończenie należy stwierdzić, iż badanie due diligence jest na gruncie polskiej praktyki prawno-gospodarczej instytucją dość nową i nie do końca rozpowszechnioną.12 Wiele decyzji zmiany stanu właścicielskiego w przedmiocie transakcji asset deal13 i share deal14 jest podejmowanych bez przeprowadzenia pełnej analizy prawno ekonomicznej, do jakiej powinno dochodzić przy tego typu transakcjach. Rolą radców prawnych i innych osób odpowiedzialnych z świadczenie pomocy prawnej dla przedsiębiorców lokujących bądź pozyskujących swoje środki finansowe poprzez tego typu inwestycje jest niewątpliwie podnoszenie świadomości prawnej w tym zakresie celem minimalizacji ryzyka inwestycyjnego swoich klientów.

Michał Kozieł radca prawny

Zob. S. Włodyka, Strategiczne umowy przedsiębiorców, Warszawa 1999 r. cz. I, pkt 1.2.5, oraz Prawo Umów w obrocie gospodarczym, warszawa 1999 r., rozdz. 7, pkt 1.3.5.

13 Aasset deal - nabycie przedsiębiorstwa lub jego części bez jednoczesnego nabywania udziału w podmiocie uprawnionym do przedsiębiorstwa 14 Share deal – nabycie całości lub części udziałów (akcji) w podmiocie uprawnionym do przedsiębiorstwa 12

45

Prawnik

Nr III/13/2007

Z kart historii

Sądy lubelskie w ostatniej dekadzie II Rzeczypospolitej (okres po unifikacji sądownictwa powszechnego w 1929 r.)

Po przewrocie majowym w 1926 r. obóz rządzący dążył do zwiększenia swych wpływów w różnych sferach życia publicznego. Dotyczyło to również wymiaru sprawiedliwości, który opierał się na rozwiązaniach z czasów zaborów i pierwszych lat niepodległej Polski. Zróżnicowana organizacja sądownictwa polskiego w różnych częściach Państwa Polskiego wymagała ujednolicenia, co stało się pretekstem do wprowadzenia zmian ustrojowych w sądownictwie korzystnych z punktu widzenia ówczesnej władzy.

Unifikacja ustroju sądownictwa powszechnego nastąpiła z dniem 1 stycznia 1929 r. na podstawie rozporządzenia Prezydenta RP z dnia 6 lutego 1928 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych.1

Zrealizowano założenia polityczne reformy. Wzmocniono uprawnienia nadzorcze Ministra Sprawiedliwości oraz wprowadzono instrumenty prawne dające możliwość prowadzenia właściwej – w oczach obozu sanacyjnego – polityki personalnej w sądownictwie.

1

Nowa organizacja sądownictwa przewidywała działalność Sądu Najwyższego, sądów apelacyjnych, sądów okręgowych oraz jednoosobowo orzekających sądów grodzkich. To najniższe ogniwo struktury sądownictwa o szerokiej właściwości rzeczowej zastąpiło dotychczasowe sądy pokoju.

W czasie urzędowania sędziowie nadal używali szarfy i odznaki.

Zasadnicza zmiana nastąpiła dopiero w 1931 r. Od tej pory sędziowie zaczęli sądzić w czarnych biretach i togach z kamgarnu z płasko wyłożonym kołnierzem, bufiastymi rękawami i żabotem. Strój urzędowy nie był jednolity dla wszystkich instancji. Różnice dotyczyły m.in. ilości aksamitnych pasków na kołnierzu, rodzaju wypustek na rękawach czy koloru żabotu.

W szczegółach tych dominował kolor zielony, ale występował także czarny. Ponadto na szczeblu prezesa Sądu Apelacyjnego występowało w todze gronostajowe oblamowanie kołnierza.

Zróżnicowanie w stroju uległo skasowaniu w 1933 r., kiedy to dla wszystkich sędziów wprowadzono żabot oraz

Dz.U.RP Nr 12, poz. 93 z późn.zm. Przepisy te, z licznymi zmianami w okresie Polski Ludowej obowiązywały aż do 1 września 1985 r.

46

Z kart historii

Prawnik

Nr III/13/2007

Gmach Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego przeznaczony od 1934 roku na siedzibę Sądu Apelacyjnego w Lublinie (pocztówka z proroczą adnotacją).

wypustki na kołnierzu i mankietach w kolorze fioletowym. Wtedy też do stroju sędziowskiego dodano złoty łańcuch z zawieszonym u dołu srebrnym orłem (korona, dziób i szpony złote) - godłem Państwa Polskiego.2

Zasięg apelacji lubelskiej obejmował po unifikacji terytorium działania sądów okręgowych w Lublinie, Radomiu, Zamościu, Kielcach, Łucku oraz w Równem. Apelacja lubelska należała do dużych w skali kraju, a świadczy o tym fakt, iż na początku reformy w 1929 r. na jej terenie dzia-

łało aż 85 sądów grodzkich. Liczba ta jednak ulegała szybkim zmianom. Był to efekt łączenia mniejszych okręgów sądów grodzkich lub niewielkich przesunięć granic apelacji dla celów sądowych Ostatnią, ale poważną zmianą w okresie międzywojennym było wyłączenie w 1934 r. z apelacji lubelskiej obszaru działania Sądu Okręgowego w Kielcach i przyłączenie go do apelacji krakowskiej.3

Sąd Apelacyjny zajmował nadal część pomieszczeń w budynku przy ul. Narutowicza 12, u boku działające-

Art.75 Prawa o ustroju sądów powszechnych - rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 6 lutego 1928 r.; Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 czerwca 1929 r. (Dz. U.RP Nr 47, poz.394) i 15 listopada 1932 r. (Dz.U.RP Nr 104, poz.872); Zarządzenie Ministra Sprawiedliwości z 23 stycznia 1931 r. (Dziennik Urzędowy nr 3, s.13); J.Litwin, Strój urzędowy (szarfa i toga) w sądownictwie polskim 1917-1965, Czasopismo Prawno-Historyczne, t.XVIII, z.1, 1966, s.226-227, 232; J.Gudowski, Toga i biret – historia i współczesność urzędowego stroju sędziego [w:] Ars et usus, Księga pamiątkowa ku czci Sędziego Stanisława Rudnickiego, Warszawa 2005, s.161.

3 Sąd Okręgowy w Białej Podlaskiej działał od 1919 r. w ramach apelacji warszawskiej. J. Ziembiński, Organizacja władz państwowych działających w Lublinie w latach 1918-1939 [w:] Dzieje Lublina, Próba syntezy, t.II, Lublin 1975, s. 140; Ustawa z dnia 14 października 1931 r. (Dz.U. RP Nr 103, poz. 787); J. Szarycz, Sędziowie i sądy w Polsce w latach 1918-1988, Warszawa 1988, s. 22; M. MaterniakPawłowska, Ustrój sądownictwa powszechnego w II Rzeczypospolitej, Poznań 2003, s. 65, 76-79, 81; 2

47

Prawnik

Nr III/13/2007

Z kart historii

Prezes Sądu Apelacyjnego Bolesław Sekutowicz (1929-1939); mal. Henryk Wiercieński (Sąd Okręgowy w Lublinie).

go w gmachu gimnazjum. Dopiero w 1934 r. sąd przeniósł się odremontowanej i zmodernizowanej dla potrzeb sądownictwa nowej siedziby przy ul.

Krakowskie Przedmieście 43. Był to gmach wzniesiony w latach 1874-1876 48

dla potrzeb Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego według projektu warszawskiego architekta Juliana Ankiewicza.

Został on zakupiony przez Skarb Państwa od Zjednoczonego Banku Ziemiańskiego S.A. następcy prawnego

Z kart historii

Prawnik

Nr III/13/2007

Legitymacja służbowa i akt mianowania Bolesława Sekutowicza na prezesa Sądu Apelacyjnego w Lublinie (Sąd Okręgowy w Lublinie)

poprzednich właścicieli.4

Po reformie sądowej, nastąpiła stopniowa wymiana kadry sędziowskiej Sądu Apelacyjnego w Lublinie.

Była to konsekwentna polityka obozu rządzącego, której dodatkowo sprzyjał klimat sanacji życia publicznego.

Powiększono liczbę etatów sędziowskich do 22, a wśród nich utworzono dwa stanowiska sędziów apelacyjnych śledczych do spraw wyjątkowego znaczenia.

Funkcję prezesa Sądu Apelacyjnego w Lublinie pełnił od momentu wprowadzenia reformy sądowej Bolesław Sekutowicz. Był on doskonałym prawnikiem-cywilistą (sędzia Sądu Okręgowego od 1919 r., sędzia Sądu Apelacyjnego od 1925 r.), a zarazem organizatorem (prezes Sądu Okręgowego w latach 1921-1925). W 1937 r. został również sędzią Trybunału Stanu.

Będąc postacią znaną integrował lubel-

skie środowisko prawnicze stojąc na czele Lubelskiego Towarzystwa Prawniczego i Lubelskiego Oddziału Zrzeszenia Sędziów i Prokuratorów RP. Hołdem lokalnego świata prawniczego dla Bolesława Sekutowicza były obchody jubileuszu jego pracy w marcu 1939 r. Zostały one upamiętnione uroczystym wmurowaniem brązowej tablicy w głównej sali Sądu Apelacyjnego w Lublinie (której nota bene nadano imię Szanownego Jubilata). 5

Sąd Okręgowy w Lublinie orzekał w dotychczasowej siedzibie przy Krakowskim Przedmieściu 76 oraz budynku przy ul. Królewskiej 17. Jurysdykcja Sądu Okręgowego w Lublinie nie uległa zmianie w porównaniu ze

Lublin. Przewodnik pod red. B.Nowaka, Lublin 2000, s.200-201; Kalendarz sądowy (oprac. J.Kirkiczenko i M.Kraczkiewicz) na rok 1931, s.63, Kalendarz informator sądowy (oprac.J.Kirkiczenko, M.Kraczkiewicz i K.Rudzisz) na rok 1934, s.83, na rok 1935, s.105, na rok 1936, s.107, na rok 1939, s.145; J.Ziembiński, op.cit., s.135-136, 139-140.

5 „Polski Słownik Biograficzny”, t. XXXVI/2, z. 149, Warszawa-Kraków 1995, s. 5189-5190 (autor J. Marczuk); „Głos Sądownictwa” z 1939 r., nr 7-8, s. 437-438.

4

49

Prawnik

Nr III/13/2007

stanem dotychczasowym. Dopiero w 1932 r. - po likwidacji Sądu Okręgowego w Białej Podlaskiej - powiększono okręg lubelski o powiat włodawski.

Po reformie zwiększono nieco liczbę sędziów, gdyż na początku lat 30-tych pracowało w nim łącznie 23.

Z kart historii

Niekiedy jednak stanowiska sędziowskie pozostawały nieobsadzone.

Przed wybuchem wojny etat sądu przewidywał prezesa, 3 wiceprezesów i 26 sędziów.

Funkcję prezesa Sądu Okręgowego w Lublinie w omawianym

Portrety prezesów Sądu Okręgowego w Lublinie: Wojciecha Przesmyckiego (1927-1930) i Kazimierza Skotnickiego (1930-1936); mal. Henryk Wiercieński (Sąd Okręgowy w Lublinie). Na portretach zwraca uwagę zmiana stroju urzędowego, która nastąpiła w 1931 r.

Skład osobowy Sądu Okręgowego w Lublinie w 1937 r. (zbiory prywatne) - w centralnym miejscu prezes Stanisław Bryła.

50

Z kart historii

okresie piastowali kolejno Wojciech Przesmycki (1928-1930), Kazimierz Skotnicki (1930-1936) oraz Stanisław Bryła (1937-1939).6

Na terenie całego okręgu lubelskiego funkcjonowało 14, zaś po zmianach na początku lat 30-tych - 11 sądów grodzkich. Miały one siedzibę w Chełmie, Janowie, Kraśniku, Krasnymstawie, Turobinie, Lubartowie, Lublinie, Opolu, Puławach, Parczewie i Włodawie.7 Likwidacji uległy sądy grodzkie: w Bełżycach i Bychawie (poszerzając właściwość miejscową sądu grodzkiego w Lublinie), Kazimierzu Dolnym, Kurowie i Siedliszczu. Równocześnie w okręgu lubelskim pojawiły się dwa sądy grodzkie powiatu włodawskiego (Parczew i Włodawa).8

W samym Lublinie w miejsce dawnych trzech sądów pokoju oraz sądów pokoju na Rurach i Tatarach utworzono jeden sąd grodzki urzędujący w Trybunale. Jego obsadę stanowiło – w zależności od okresu – od 8 do 11 sędziów. Sądem grodzkim kierował naczelnik Ludwik Harasiewicz (1929-

Prawnik

Nr III/13/2007

1930), Stanisław Filipecki (19301932), później kierownik Wojciech Fiutkowski (1933-1934), a od 1934 r.

Jerzy Śmigielski.9 W ramach lubelskiego sądu grodzkiego działał również sąd dla nieletnich. Miał on siedzibę w kamienicy przy Rynku pod numerem 7.

Oprócz sądów powszechnych miały w Lublinie siedzibę dwa sądy specjalne.

Pierwszy to utworzony w połowie maja 1929 r. sąd pracy urzędujący przy ul. Kołłątaja 5. Jego pierwszym przewodniczącym był Stanisław Radzki, a później stanowisko to piastowali: Tadeusz Kozyrski (1932-1933), Stanisław Różański (1934) i Władysław Michniewski (1935-1939). Orzekał on w kompletach trzyosobowych tj. sędziego i dwóch ławników przedstawicieli pracowników i pracodawcy.10

Drugi to orzekający w sprawach karnych sąd wojskowy. Początkowo był to Sąd Wojenny Dowództwa Okręgu Generalnego w Lublinie, zaś po przejściu wojska na etat pokojowy (w 1921 r.) - Wojskowy Sąd Okręgo-

J.Marczuk, Straceni w Noc Wigilijną Lublin 23 XII 1939; Lublin 2000, s.28-31, 108; J.Ziembiński, op.cit., s.135-136, 139-140; Kalendarz sądowy: na rok 1929, s.106, na rok 1930, s.84, na rok 1931, s.65, na rok 1932, s.73, na rok 1933, s.75; Kalendarz informator sądowy na rok 1935, s.105, na rok 1936, s.107, na rok 1937, s.111, na rok 1938, s.141-142, na rok 1939, s.145-146.

7 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 10 listopada 1931 r. (Dz.U Nr 103, poz.790); Kalendarz sądowy: na rok 1930, s.60, 85 na rok 1931, s.42, 65-66; na rok 1932, s.50, na rok 1933, s.45; Kalendarz informator sądowy: na rok 1934, s.43, na rok 1936, s.43, na rok 1939, s.31; Informator sądowy, stan z dnia 31-go października 1935 r., oprac. S.Szeliga, Radom 1935, s.216; W.Ćwik, J.Reder, Lubelszczyzna.

Dzieje rozwoju terytorialnego podziałów administracyjnych i ustroju władz, Lublin 1977, s.145-146; J.Mazurkiewicz, L.Policha, Dzieje sądownictwa lubelskiego w latach 1915-1944, maszynopis, s.16-17.

8 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 kwietnia 1931 r. (Dz.U. Nr 41, poz.366); z dnia 3 sierpnia 1931 r. (Dz.U. Nr 71, poz.589) i z dnia 20 czerwca 1931 r. (Dz.U. Nr 63, poz.511).

9 Kalendarz sądowy: na rok 1930, s.60, 85, na rok 1931, s.66; na rok 1932, s.74, na rok 1933, s.76; Kalendarz informator sądowy na rok 1934, s.87; na rok 1935, s.106, na rok 1936, s.108, na rok 1937, s.112, na rok 1938, s.142, na rok 1939, s.146.

10 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości i Ministra Pracy i Opieki Społecznej w porozumieniu z Ministrem Spraw Wewnętrznych, Skarbu, Rolnictwa oraz Przemysłu i Handlu z dnia 12 marca 1929 r. (Dz.U. Nr 23, poz.241); Dodatek do Dziennika Urzędowego Ministerstwa Sprawiedliwości nr 18 z 13 sierpnia 1929 r., s.133. Kalendarz sądowy: na rok 1931, s.42, 65-66; na rok 1932, s.74; Kalendarz informator sądowy na rok 1934, s.87, na rok 1935, s.107, na rok 1936, s.109, na rok 1937, s.113, na rok 1938, s.143, na rok 1939, s.147.

6

51

Prawnik

Nr III/13/2007

Sąd Wojenny Dowództwa Okręgu Generalnego w Lublinie, zaś po przejściu wojska na etat pokojowy (w 1921 r.) - Wojskowy Sąd Okręgowy (II). Jego siedziba znajdowała się w budynku przy ul. Niecałej 10.

Od 1936 r. podlegały mu instancyjnie wojskowe sądy rejonowe orzekające w sprawach mniejszej wagi.

Z kart historii

Sądy te wyrokowały na podstawie polskiego kodeksu karnego wojskowego (z 1928 r., a następnie z 1932 r.) oraz kodeksu wojskowego postępowania karnego (z 1936 r.).11 Arkadiusz Bereza

Odrestaurowana dziś kamienica przy Rynku 7 była w okresie międzywojennym siedzibą sąd dla nieletnich w ramach sądu grodzkiego w Lublinie.

Ustawa z 29 lipca 1919 r. o tymczasowym sądownictwie wojskowym (Dz.Pr.P.P. Nr 65, poz.389), rozporządzenie Ministra Spraw Wojskowych z 30 listopada 1920 r. w przedmiocie utworzenia wojskowych sądów załogowych oraz podziału wojskowych okręgów generalnych na obwody sądowe (Dz.U. RP Nr 5, poz.22), dekret Prezydenta RP z 29 września 1936 r. prawo o ustroju sądów wojskowych (Dz.U. Nr 76, poz.536); Ilustrowany przewodnik po Lublinie, Polskie Towarzystwo Krajoznawcze Odział Lubelski, Lublin 1931, s.17. Więcej na ten temat: R.Ostafiński-Bodler, Sądy wojskowe w Polskich Siłach Zbrojnych i ich kompetencje w sprawach karnych w latach 1914-2002, Toruń 2002, s.81-84, 95-96, 101-102, 110, 115, 125, 173-175.

11

52