Prawnik_10_2006 by OIRP Lublin

Prawnik

PRAWNIK

Wydawca:

Okręgowa Izba Radców Prawnych w Lublinie 20-080 Lublin ul. Konrada Wallenroda 2e tel. (081) 532-06-95, fax (081) 534-44-96 e-mail: oirp_lublin@radca.lex.pl, www.lublin.oirp.lex.pl numer konta: 66 1240 2500 1111 0010 0399 5559 w Banku PeKaO S.A. IV Oddział w Lublinie oraz 51 1050 1953 1000 0023 0708 6344 w ING BANK ŚLĄSKI O/Lublin

Nr 3/10/2006

Kwartalnik Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie Nr 3/10

Sierpień – Październik

2006

W numerze między innymi: OD REDAKCJI

W oczekiwaniu na wyrok................................................2

INFORMACJE I KOMUNIKATY

Konferencje szkoleniowe................................................3 Informacje dla patronów.................................................4 Pamiętajmy o składkach.................................................5 Wpisy na listy aplikacji radcowskich..............................6

Redakcja:

Redaguje zespó ł, Arkadiusz Bereza, Dariusz Kotlarz-redaktor naczelny

tel. kom. 696-066-121, tel. (081) 532-06-95 e-mail: d.kotlarz@neostrada.pl,

SPORT

Tenisowy Sopot...............................................................7 Sukcesy na spartakiadzie................................................9

Rada programowa: przew. – Tadeusz Fita Krzysztof Batorski Arkadiusz Bereza Sławomir Buczarski Alicja Lemieszek

NOTATKI Z PODRÓŻY

Śladami prawa wspólnotowego ...................................10

WYWIAD

Drakońskie kary, rozmowa z Władysławem Lewandowskim, sekretarzem Krajowej Rady Radców Prawnych...............................15

Materiałów nie zamówionych Re dakcja nie zwraca i rezerwuje sobie prawo do skracania, poprawiania oraz uzupełniania otrzymanych tekstów, a także dodawania i zmiany tytułów.

WARTO WIEDZIEĆ WIĘCEJ

Druk i łamanie: Drukarnia EMBE Press, Lublin, ul. Inżynierska 5c. tel.: (081) 441 75 77, e-mail: katana@mbpress.pl

Z KART HISTORII

Świadczenie usług transgranicznych przez prawników zagranicznych...................................17 Zgoda małżonka na zaciągnięcie zobowiązania...........26 Akcyza od sprowadzonych samochodów.....................30 Sądy ,,rosyjskie" w Lublinie w czasach Królestwa Polskiego . ....................................................................37

Dyżury w siedzibie OIRP Biuro OIRP czynne w godzinach 800–1600 Dziekan Rady

Sławomir Buczarski – poniedziałek, godz. 1400–1600

Wicedziekani Rady

Członek Prezydium

Sławomir Bartnik – I środa miesiąca w godz. 900–1000

Krzysztof Batorski – piątek, godz. 1300–1500 Arkadiusz Bereza – poniedziałek, godz. 930–1100

Kierownik Szkolenia Aplikantów

Sekretarz Rady

Rzecznik Dyscyplinarny

Skarbnik Rady

Przewodniczący Zespołu Wizytatorów

Alicja Lemieszek – czwartek, godz. 1400–1600 Grażyna Kanikowska – środa, godz. 1400–1600

Edward Kaczor – środa, godz. 1100–1200 Halina Ejsmond – środa, godz. 900–1000 Andrzej Zieliński – I i III środa miesiąca w godz 1200–1300

Prawnik

Nr 3/10/2006

Od redakcji

W oczekiwaniu na wyrok Szanowne Koleżanki i Koledzy Z niewielkim opóźnieniem oddajemy w Państwa ręce trzeci numer „Prawnika”. Opóźnienie spowodowane było głównie chęcią zaprezentowania Państwu opinii po wyroku Trybunału Konstytucyjnego, który miał na wniosek Krajowej Rady Radców Prawnych rozpatrzyć sporną i bardzo ważną dla środowiska kwestię kompetencji samorządu radców prawnych. Niestety, na wniosek Prokuratora Generalnego, rozprawa została przesunięta na 8 listopada bieżącego roku i o jej wyniku dowiemy się już po wydrukowaniu tego wydania. Warto jednak przypomnieć, że KRRP zarzuca ustawie z 30 czerwca 2005 roku brak przepisów przejściowych, gdyż Ustawodawca pominął konieczność rozstrzygnięć interporalnych dotyczących długości kadencji organów samorządu radców prawnych i maksymalnej liczby piastowanych kadencji. KRPP uważa, że samorząd radcowski został niesłusznie pozbawiony wpływu na ustalenie zasad składania egzaminu radcowskiego. Jednym z fundamentalnych elementów pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu radcy prawnego jest decydowanie przez samorząd o prawie wykonywania tego zawodu. W pojęciu tym mieści się prawo samorządów do przeprowadzenia egzaminów zawodowych. KRRP nie bez racji uważa, iż w przypadku zawodu polegającego na świadczeniu pomocy prawnej niezbędny jest profesjonalizm. Stąd wątpliwości, co do możliwości świadczenia pomocy prawnej przez osoby nienależące do zawodów zaufania publicznego. Zakwestionowany został również przepis zezwalający na przepływ osób po egzaminie sędziowskim czy prokuratorskim do zawodu radcy prawnego. Całe środowisko ze zdziwieniem przyjęło fakt, że nie zostało potraktowane

na tych samych zasadach i przepływ w odwrotnym kierunku - osób po egzaminach np. radcowskich do sądów i prokuratur - nie został w ustawie uregulowany. Wszystko to powoduje osłabienie korporacji radców prawnych jako korporacji zawodu zaufania publicznego, na co godzić się nie można. To tylko główne elementy wniosku KRRP. Liczymy, że Trybunał Konstytucyjny przychyli się do niego w zdecydowanej części. Niestety przesunięcie posiedzenia i najbliższa przyszłość, nie nastrajają optymistycznie. Mówi o tym w wywiadzie, który można znaleźć w tym numerze, sekretarz KRRP Władysław Lewandowski. Warto zwrócić uwagę także na apel skarbnika Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie o terminowe uiszczanie składek członkowskich. O tym jak wielkie to może mieć znaczenie dla każdego radcy, niech świadczy październikowy wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Sąd ów, oddalił skargę na decyzję Ministra Sprawiedliwości, który odmówił powołaniu na notariusza radcy prawnemu z Wrocławia. Minister nie zgodził się, ponieważ radca prawny nie płacił regularnie składek członkowskich. Mimo, że radca odwołał się od decyzji ministra do WSA, twierdząc, iż nigdy nie toczyło się przeciw niemu postępowanie wyjaśniające czy dyscyplinarne w tej sprawie - to sąd uznał, że nie wywiązywał się on ze swego obowiązku korporacyjnego, a zatem nie daje rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu notariusza, który wymaga nieskazitelnego charakteru. Redakcja

Od redakcji

Informacje i komunikaty

Prawnik

Nr 3/10/2006

Koleżanki i Koledzy W ramach ustawowego obowiązku doskonalenia zawodowego, uprzejmie zapraszam do udziału w jednodniowych konferencjach szkoleniowych realizowanych w IV kwartale 2006 r. I szkolenie: Proces pozyskiwania dotacji Unii Europejskiej w aspekcie rozwoju przedsiębiorstw Wykładowca: Renata Zielonka – doradca podatkowy, audytor wewnętrzny Termin: 13 listopada 2006 r. godz. 900 - 1400 II szkolenie: Europejski tytuł egzekucyjny (przepisy kodeksu postępowania cywilnego i prawa wspólnotowego) Wykładowca: prof. Andrzej Jakubecki – pracownik naukowy UMCS Termin: 27 listopada 2006 r. godz. 900 - 1300 III szkolenie: Zarządzanie oprogramowaniem w kancelariach radców prawnych (sprawy związane z licencjami i legalizacją oprogramowania) Wykładowca: Jarosław Kwiatkiewicz – przedstawiciel Microsoft Termin: 4 grudnia 2006 r. godz. 1300 - 1500 IV szkolenie: Odrębności postępowania w sprawach gospodarczych z uwzględnieniem prekluzji dowodowej i proponowanych zmian w KPC. Wykładowca: SSR Artur Żuk – Przewodniczący VIII Wydziału Gospodarczego Termin: 18 grudnia 2006 r. godz. 900 - 1400

Szkolenia odbywać się będą w sali konferencyjnej OIRP Lublin przy ul. Wallenroda 2e.

Zgłoszenia telefoniczne na poszczególne szkolenia prosimy kierować do Biura OIRP najpóźniej na 7 dni przed wykładem.

Z koleżeńskim pozdrowieniem

WICEDZIEKAN RADY Arkadiusz Bereza

Prawnik

Nr 3/10/2006

Informacje i komunikaty

Pamiętajmy o składkach! Nieustannie i uparcie przypominamy o regularnym uiszczaniu składek członkowskich. Prosimy też, by radcowie prawni niezwłocznie informowali Izbę o zmianach związanych z formami wykonywania zawodu, przejściu na rentę czy emeryturę, czy zaprzestaniu wykonywania zawodu lub zmianie stałego miejsca zamieszkania (dotyczy to także aplikantów radcowskich). Informacja o zaprzestaniu wykonywania zawodu, powinna zawierać również wniosek o skreślenie z ubezpieczenia OC w związku z wykonywaniem zawodu radcy prawnego, ponieważ takie zgłoszenie jest podstawą do zaprzestania naliczania składek OC, a naliczenie zmienionych wysokości składek, następuje zgodnie z uchwałą Nr 484/VI/2005 KRRP z dnia 17 grudnia 2005 roku od następnego miesiąca po zgłoszeniu. Życzliwe przyjęcie tej prośby przez Koleżanki i Kolegów pozwoli na zaoszczędzenie naszych wspólnych środków i nie będzie wprowadzało niepotrzebnych nerwowych sytuacji. Jednocześnie informujemy, że składka ubezpieczeniowa nie uległa zmianie i wynosi 15,00 zł. (słownie zł: piętnaście) miesięcznie. Płatnikiem składki jest Okręgowa Izba Radców Prawnych. W odniesieniu do radców prawnych, którzy rozpoczną bądź też zakończą

wykonywanie zawodu w okresie ubezpieczenia, należna jest pełna składka za miesiąc, w którym zdarzenie to nastąpiło. Niektórzy z Koleżanek i Kolegów składają wnioski o objęcie ubezpieczeniem z datą wsteczną w stosunku do dnia złożenia wniosku. Nie zawsze będzie to możliwe, ponieważ składki z tytułu OC odprowadzane są w okresach kwartalnych do końca ostatniego miesiąca danego kwartału. W związku z dużą liczbą podań o umorzenie lub rozłożenie na raty zaległych składek członkowskich prosimy Koleżanki i Kolegów o załączanie dowodów potwierdzających trudną sytuację życiową składającego wniosek. W znacznym stopniu przyspieszy to procedury związane z podjęciem stosownej uchwały przez Radę Okręgowej Izby Radców Prawnych w przedmiocie umorzenia lub rozłożenia na raty zaległych składek. Ponadto pragnę poinformować, że zawieszenie prawa wykonywania zawodu radcy prawnego, nie zwalnia radcy z obowiązku opłacania składek członkowskich na rzecz samorządu radców prawnych. Grażyna Kanikowska Skarbnik Rady

Informacje i komunikaty

Prawnik

Nr 3/10/2006

Komunikat dla patronów Przypominamy o konieczności zgłaszania się do naszej Izby radców prawnych, którzy chcą zostać patronami aplikantów. Rada wyznacza patronów i zawiera z nimi umowę. Wzór umowy można znaleźć w OIRP w Lublinie. Patronem aplikanta może zostać radca prawny, który jest wpisany na listę i wykonuje zawód, co najmniej od pięciu lat (w szczególnie uzasadnionych przypadkach od 3 lat); nie został ukarany dyscyplinarnie, ani nie wszczęto przeciw niemu postępowania dyscyplinarnego; nie został skazany prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne; nie zostało przeciwko niemu wszczęte postępowanie karne w związku z podejrzeniem popełnienia przestępstwa umyślnego; nie zalega z płatnością składek członkowskich. Radca musi wyrazić zgodę na podjęcie obowiązków patrona i złożyć oświadczenie, iż zna jego obowiązki. Radca może być jednocześnie patronem nie więcej niż dwóch, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach trzech aplikantów. Patron powinien zawiadomić radę o niewywiązywaniu się aplikanta ze swoich obowiązków, a także o okolicznościach powodujących przerwę w wykonywaniu obowiązków patrona. Do obowiązków patrona należy w szczególności: odbywanie spotkań z aplikantem, co najmniej 2 razy w miesiącu; praktyczne zaznajamianie z zasadami wykonywania zawodu; omawianie z aplikantem sposobu występowania przed sądami, urzędami oraz innymi jednostkami organizacyjnymi; umożliwienie aplikantowi zastępowania radcy przed sądem; wpajanie zasad etyki. Aplikant zaś, zobowiązany jest wypełniać polecenia patrona związane ze szkoleniem aplikacyjnym oraz brać czynny udział w życiu samorządu zawodowego. Szczegółowe szkolenia oraz pracy zawodowej aplikantów można znaleźć w sekretariacie naszej Izby. Redakcja

Prawnik

Nr 3/10/2006

Informacje i komunikaty

Wpisy na listę I roku aplikacji radcowskiej 25 osób zdobyło co najmniej 190 punktów w egzaminie konkursowym na aplikantów radcowskich w lubelskiej Okręgowej Izbie Radców Prawnych, a 24 zostało wpisanych na listę. Zgodnie z protokołem z 10 lipca 2006 r. Komisji Egzaminacyjnej ds. Aplikacji Radcowskiej na obszarze właściwości Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie do przeprowadzenia egzaminu konkursowego (odbył się w dniu 8 lipca 2006 r.), wynik pozytywny uzyskało 25 osób. Oznacza to, że wszyscy zdobyli wymaganą liczbę, co najmniej 190 punktów. 23 osoby złożyły wnioski o wpis na listę aplikantów radcowskich w lubelskiej OIRP. Dwie osoby oświadczyły, że nie będą ubiegać się w tym roku o wpis na listę aplikantów. Jedna osoba p. Paweł Giziński, złożyła odwołanie od uchwały Komisji Egzaminacyjnej z dnia 10 lipca 2006 r.. Minister Sprawiedliwości postanowił uchylić zaskarżoną uchwałę i ustalić, że p. Paweł Giziński uzyskał w wyniku egzaminu konkursowego 190 pkt, co oznacza wynik pozytywny. Paweł Giziński złożył w Izbie wniosek o wpis na listę aplikantów.

Rada Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie na posiedzeniu w dniu 11 września 2006 r., podjęła jednogłośnie 24 uchwały o wpisie na listę aplikantów radcowskich następujące osoby: 1) Błaszczuk Małgorzata 2) Cudnoch Arkadiusz 3) Giziński Paweł 4) Gładysz Grzegorz 5) Gnutek-Studzińska Magdalena 6) Grzęda Mariusz 7) Jahołkowska Ewa 8) Jaroć Lucyna 9) Jedenak Aleksander 10) Komperda Tomasz 11) Kosmala Dorota 12) Kunicki Aleksander 13) Laskowski Waldemar 14) Paul Daniel 15) Pietrzak Szymon 16) Pitera Anna 17) Pomorska Agata 18) Puciłowski Paweł 19) Sech Krzysztof 20) Skiba Bartłomiej 21) Sochaj Anna 22) Stanik Katarzyna 23) Trubalska Marzena 24) Walczuk Marcin

Informacje i komunikaty - Sport

Prawnik

Nr 3/10/2006

W ostatnich miesiącach na zawsze odeszli z naszego grona: Kol. Barbara Kurek długoletnia księgowa Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie Kol. Stanisław Michalski radca prawny, adwokat

CZEŚĆ ICH PAMIĘCI ! Rodzinom zmarłych składamy wyrazy serdecznego współczucia

Tenisowy Sopot Jak co roku w drugiej połowie sierpnia, tydzień po międzynarodowej imprezie tenisowej Idea Prokom Open, do Sopotu przyjechali miłośnicy tenisa reprezentujący profesje prawnicze. Już po raz piąty Komisja ds. Socjalnych i Sportu Krajowej Rady Radców Prawnych zorganizowała Ogólnopolskie Mistrzostwa Radców Prawnych i Aplikantów w tenisie ziemnym. Turniej odbył się na kortach Sopockiego Klubu Tenisowego w dniach 1113 sierpnia 2006 r. Na zawody zjechali nie tylko radcowie prawni, ale także przedstawiciele innych zawodów prawniczych: adwokaci, notariusze, sędziowie, prokuratorzy oraz zaproszeni goście.

W pierwszym dniu turnieju pogoda sprzyjała rozgrywkom i przy słonecznej aurze rozegrane zostały wszystkie zaplanowane mecze. Dzień drugi niestety rozpoczął się pechowo. Nagła zmiana pogody i silne opady deszczu zakłóciły rozgrywki. Jednakże organizatorzy turnieju, po doświadczeniach z lat ubiegłych, staneli na wysokości zadania i zapewnili rozegranie kolejnych pojedynków w hali SKT. Dzień trzeci to już głównie pojedynki finałowe. Na szczęcie już od rana wyjrzało słońce i można było powrócić na korty ziemne. Wśród uczestników turnieju nie zabrakło także przedstawicieli Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie. Naszą Izbę znakomicie reprezen

Prawnik

Nr 3/10/2006

towali Iwona Bargenda i Paweł Mirończuk, którzy dostarczyli swoim kibicom niemałych emocji. Iwona dotarła nawet do półfinału pokonując w pierwszej rundzie zwyciężczynię turnieju sprzed dwóch lat, rozstawioną z numerem cztery Dorotę Chrabotę z Warszawy (6:4, 6:4). Niestety w półfinale Iwona przegrała z najwyżej rozstawioną, ubiegłoroczną triumfatorką turnieju, Katarzyną Olszewską z Warszawy (4:6, 3:6). Natomiast Paweł po świetnym zwycięstwie w pierwszej rundzie z Marcinem Dackiewiczem (6:1, 6:1), nie dał rady w drugiej rundzie Zbigniewowi Krajewskiemu i przegrał z wynikiem 4:6, 2:6. Ostatecznie w turnieju kobiet zwyciężyła Katarzyna Olszewska, która w finale pokonała Annę Sęktas (6:1, 6:0). W całym turnieju Katarzyna Olszewska prezentowała ofensywny tenis i nie inaczej było w finale. Natomiast w pojedynku mężczyzn do 34 lat zwyciężył dwukrotny finalista Marcin Jędrusek z Poznania, który łatwo uporał się z Rafałem Krycińskim z Wrocławia w dość krótkich setach 6: 0, 6:2. W kategorii wiekowej od 35 do 49 lat zwycięzcą został Piotr Ligus z Katowic, a wśród mężczyzn w wieku 50+ Janusz Święcicki z Wałbrzycha. Nie zabrakło także imprez towarzyszących, jak przystało na prawdziwą imprezę prawniczą. W pierwszym dniu turnieju, huczna zabawa odbyła się w Sopockiej Chacie Góralskiej Harnaś, położonej tuż na skraju lasu, nad małym stawem nazwanym Morskim Okiem.

Sport

Wszyscy znakomicie się bawili, zarówno przy góralskiej kapeli tanecznej, jak i bardziej rockowej muzyce przygotowanej specjalnie na tę okazję przez profesjonalnego didżeja. Wyśmienite jedzenie z grilla i góralski wystrój wnętrza pozostaną na pewno na długo w pamięci. Drugą z imprez zorganizowano w Kawiarni Jazz Cafe w Centrum Rezydent „Krzywy Dom”. Ta modernistyczna budowla wyglądem nawiązująca do bajkowych rysunków Jana Marcina Szancera oraz Pera Dahlberga, położona jest w miejscu szczególnym, bo przy słynnym sopockim „Monciaku”. Ten popularny deptak prowadzący prosto do jednego z najdłuższych, drewnianych mól w Europie, to przede wszystkim miejsce spotkań ludzi szukających dobrej zabawy i radosnej inności. Nowoczesny klimat lokalu, rozjaśniony blaskiem świec i świetna muzyka na żywo z kręgu jazzu, wprawiły wszystkich zgromadzonych w dobry, choć nieco senny nastrój. Po północy klimat z jazzowego zmienił się w prawdziwie dyskotekowy za sprawą didżeja. Impreza trwała niemalże do rana, choć niektórzy musieli opuścić ją wcześniej ze względu na rozgrywane mecze. Po trzydniowych zmaganiach sportowych oraz interesującym programie kulturalnym, uczestnicy turnieju wzięli udział w niedzielnej uroczystości zakończenia mistrzostw, podczas której wręczono zwycięzcom poszczególnych kategorii wiekowych nagrody i okolicznościowe dyplomy. I. B.

Sport

Prawnik

Nr 3/10/2006

Sukcesy na spartakiadzie Na początku września we Wrocławiu odbyła się XVII Ogólnopolska Letnia Spartakiada Prawników. Brali w niej udział przedstawiciele wszystkich zawodów prawniczych z całej Polski, łącznie ponad pół tysiąca osób. Lubelska Okręgowa Izba Radców Prawnych reprezentowana była przez grupę kilkunastu radców, którzy wystartowali w kilku dyscyplinach. Jedyna przedstawicielka kobiet w naszej grupie, kol. Marzena Kucharska-Derwisz zajęła trzecie miejsce w turnieju tenisa ziemnego. Wśród mężczyzn startujących w konkurencjach indywidualnych odnotować wypada występ kol. Jarosława Kruka, który – będąc radcą z Warszawy – reprezentował jednak izbę lubelską. W zawodach pływackich w konkurencji 50 metrów stylem grzbietowym zdobył złoty medal, a w pływaniu na 100 metrów stylem zmiennym zajął trzecią lokatę. Godnymi uwagi umiejętnościami w prowadzeniu samochodu wykazali się kol. Marek Pawłowski i Krzysztof Toporowski, którzy w jeździe sprawnościowej osiągnęli odpowiednio czwarty i piąty wynik.

Radcowie naszej izby uczestniczyli ponadto w turnieju piłki nożnej. Po wyczerpujących i emocjonujących meczach, drużyna zajęła czwarte miejsce, najlepsze w jej dotychczasowych występach na spartakiadach. W drodze do tego osiągnięcia pokonała zespoły prawników z Warszawy i Szczecina, zremisowała z ekipami Gdańska i Tarnobrzegu, a w meczu półfinałowym uległa drużynie z Wrocławia. W zaciętej walce o brązowy medal, musiała niestety uznać lepszą w tym dniu dyspozycję zaprzyjaźnionej drużyny sędziów z Zamościa. Emocje związane z rywalizacją sportową uczestnicy spartakiady mogli odreagować podczas imprez towarzyszących spartakiadzie. Wspólna zabawa była również okazją do odnowienia lub nawiązania kontaktów oraz wymiany doświadczeń – nie tylko sportowych – z kolegami „po fachu”, z innych regionów kraju. Miłe wspomnienia i sportowa ambicja sprawią zapewne, że reprezentacja naszej Izby weźmie udział w przyszłorocznych zawodach. Tym razem odbędą się one w Katowicach. J. L.

Prawnik

Nr 3/10/2006

Notatki z podróży

Najważniejsze instytucje prawne i polityczne Unii Europejskiej, zwiedzili w ostatnich dniach września tego roku przedstawiciele samorządu radcowskiego w ramach wyjazdu szkoleniowego zorganizowanego przez Krajową Radę Radców Prawnych. Nabycie, rozszerzenie czy też uzupełnienie wiedzy w zakresie struktur znaczenia i funkcjonowania tych instytucji, ma dla polskiego radcy prawnego dość istotne znaczenie, szczególnie w dobie obowiązku przestrzegania przez państwa członkowskie prawa wspólnotowego. Wygłoszone wykłady, konferencje 10

i prelekcje miały na celu m.in. uświadomienie nam ogromnej roli unijnych instytucji, jaką pełnią dla dobra społeczeństw państw europejskich, dla wzmocnienia ich wspólnoty w celu wyeliminowania niekorzystnych różnic między nimi. Organy państw członkowskich mają obowiązek stosowania dyrektyw europejskich, choćby nawet nie zostały one w ogóle przez dane państwo implementowane, a tym bardziej gdy implementacja była niepełna, a przez to nieprawidłowa. Pierwsza wizyta miała miejsce 25 września w Europejskim Trybunale Praw Człowieka w Strasburgu. Trybunał ten jako europejski organ sądow-

Notatki z podróży

nictwa międzynarodowego, powołany do kontroli i przestrzegania praw człowieka, orzeka w sprawach praw człowieka zapisanych w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, która to wraz z dołączonymi do niej protokołami określa jego kompetencje i sposób funkcjonowania. Trybunał może przyjmować skargi każdej osoby fizycznej, organizacji pozarządowej lub grupy osób, która uważa, że stała się ofiarą naruszenia przez jedną z Wysokich Układających się Stron praw zawartych w Konwencji lub jej protokołach. Trybunał może rozpatrywać sprawę dopiero po wyczerpaniu wszystkich środków odwoławczych, przewidzianych prawem wewnętrznym i jeśli sprawa została wniesiona w ciągu sześciu miesięcy od daty wydania ostatecznej decyzji. Trybunał uznaje za niedopuszczalną skargę indywidualną, jeśli jest ona anonimowa lub jest co do istoty identyczna ze sprawą już przez Trybunał rozpatrzoną lub ze sprawą, która została poddana innej międzynarodowej procedurze dochodzenia lub rozstrzygnięcia lub jeżeli uważa, że skarga nie daje się pogodzić z postanowieniami Konwencji lub jej protokołów, jest w sposób oczywisty nieuzasadniona albo stanowi nadużycie prawa do skargi. Sędziowie Trybunału rekrutują się, zgodnie z przyjętą w Konwencji zasadą, po jednym z każdego państwa – strony Konwencji. Obecnie ich liczba wynosi 46. W celu zagwarantowania odpowiednio wysokiego poziomu orzecznictwa wybierani są zawsze spo-

Prawnik

Nr 3/10/2006

śród najwybitniejszych znawców problematyki ochrony praw człowieka – przez Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy – na sześcioletnią kadencję z możliwością reelekcji. Mimo, że kandydatów na sędziów proponują poszczególne państwa – strony Konwencji, sędziowie po wyborze nie reprezentują swojego państwa, nie mogą też przyjmować od niego instrukcji. W Trybunale sędziowie zasiadają we własnym imieniu. Trybunał, przy rozpatrywaniu skargi jednostki, nie działa nigdy in pleno lecz zajmuje się nią w węższym składzie jako: 1) 3-osobowy Komitet, 2) 7-osobowa izba, 3) 17-osobowa Wielka Izba. W skład izby i Wielkiej Izby wchodzi z urzędu sędzia wybrany z ramienia zainteresowanego Państwa Strony. Formalnie wyroki wydaje Trybunał. Po wysłuchaniu prelekcji, której treść w ogromnym skrócie przedstawia powyższa notatka, obejrzeliśmy gmach Trybunału, podziwiając jego nowoczesną architekturę, której styl i rozmach podkreśla niewątpliwie wagę instytucji i jej znaczenie w Europie. Niemniej atrakcyjną wizytę w tym samym dniu odbyliśmy w Zgromadzeniu Parlamentarnym Rady Europy, a następnie w Parlamencie Europejskim, gdzie wysłuchaliśmy prelekcji nt. roli i pracy PE a także uczestniczyliśmy, jako widzowie, w obradach plenarnych. Co to jest Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy (ZPRE)? Jest to jeden z dwóch głównych organów statutowych Rady Europy (obok Komitetu 11

Prawnik

Nr 3/10/2006

Ministrów) składających się z przedstawicieli parlamentów krajowych, którego liczba zależna jest od liczby mieszkańców danego państwa. W skład ZPRE wchodzą przedstawiciele 46 państw, w tym Polski, która posiada 12 swoich reprezentantów (dla porównania: Łotwa – 3, San Marino – 2, Włochy – 18). ZPRE jest ciałem obradującym, doradczym i nie posiadającym uprawnień prawodawczych – nie może stanowić prawa, norm prawnie wiążących, co wyraźnie odróżnia je od parlamentów narodowych. Co kwartał każdego roku delegacje zbierają się na swoje sesje w Pałacu Europy w Strasburgu i zasiadają na sali obrad wg reprezentowanych poglądów politycznych (tzw. frakcje polityczne), a nie przynależności państwowej. Zgromadzenie może debatować i uchwalać zalecenia w sprawach dotyczących ważnych zagadnień pojawiających się we współczesnym świecie jak np. kara śmierci, eutanazja. Na podkreślenie zasługuje fakt, że to właśnie ZPRE wybiera sędziów Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Natomiast Parlament Europejski (w którego obradach uczestniczyliśmy jako słuchacze) jest ciałem jednoizbowym reprezentującym obywateli państw należących do Unii Europejskiej, którego oficjalną siedzibą jest Strasburg, chociaż komisje parlamentarne i władze klubów mieszczą się w Brukseli. PE – składa się z 732 członków (deputowanych) wybieranych w państwach członkowskich w tajnym, 12

Notatki z podróży

powszechnym i bezpośrednim głosowaniu na pięcioletnią kadencję. W Polsce w stosunku do członków PE używa się potocznie najczęściej określenia „europarlamentarzysta” lub „eurodeputowany”. PE – posiada władzę ustawodawczą - wspólnie z Radą UE, władzę budżetową - wspólnie z Radą UE (Parlament zatwierdza corocznie budżet i udziela Komisji Europejskiej absolutorium z jego wykonania) oraz uprawnienia kontrolne wobec Komisji Europejskiej. PE powołuje także Rzecznika Praw Obywatelskich. Posłowie zasiadają w izbie parlamentu według przynależności do frakcji politycznych, funkcjonujących oficjalnie w Parlamencie, a nie przynależności narodowej. W obecnie trwającej kadencji PE – istnieje 7 grup politycznych (frakcji) oraz grupa posłów niezrzeszonych. Przewodniczącym PE jest obecnie (do stycznia 2007 r.) Josep Borrell – socjaldemokrata z Partii Europejskich Socjalistów. Po opuszczeniu Parlamentu Europejskiego, największego forum politycznego w Europie, udajemy się do Luksemburga w celu złożenia wizyty w Europejskim Trybunale Sprawiedliwości. Budując Europę, państwa członkowskie (obecnie w liczbie 25) zawarły między sobą traktaty ustanawiające Wspólnoty Europejskie, później Unię Europejską, dysponujące instytucjami, które stanowią przepisy prawne w określonych dziedzinach. Wspólnoty

Notatki z podróży

tworzą zatem własne normy prawne, własne ustawy, rozporządzenia, dyrektywy i decyzje. Aby prawo było przestrzegane, rozumiane i stosowane w ten sam sposób we wszystkich państwach członkowskich, niezbędna jest instytucja sądownicza. Tą instytucją jest Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (TSWE), który składa się z trzech sądów: 1) Trybunału Sprawiedliwości – utworzonego w 1952 r. 2) Sądu Pierwszej Instancji – utworzonego w 1988 r. 3) Sądu do Spraw Służby Publicznej – utworzonego w 2004 r. TSWE – stanowi wraz z sądami krajowymi władzę sądowniczą Europy wspólnotowej. Główne zadanie Trybunału polega na jednolitej wykładni prawa wspólnotowego i orzekaniu o jego ważności – poprzez udzielanie odpowiedzi na pytania wstępne, tzw. pre-

Prawnik

Nr 3/10/2006

judycjalne zadawane przez sądy krajowe. Inaczej mówiąc, zasadniczym zadaniem Trybunału Sprawiedliwości jest badanie zgodności z prawem aktów wspólnotowych i zapewnienie w szczególności w drodze odpowiedzi na pytania prejudycjalne, jednolitej wykładni i jednolitego stosowania prawa wspólnotowego. Trybunał interweniuje również w celu stosowania prawa wspólnotowego i rozwiązywania sporów między instytucjami wspólnotowymi oraz między tymi instytucjami a Państwami Członkowskimi (lub jeszcze między tymi Państwami Członkowskimi). Natomiast Sąd Pierwszej Instancji (SPI) – zajmuje się skargami wniesionymi przez Państwa Członkowskie przeciwko Komisji i skargami na niektóre akty Rady, jak również skargami wniesionymi do niego przez osoby fizyczne lub prawne na decyzje lub zaniechanie działania instytucji wspólnotowych, których one są adresatami lub 13

Prawnik

Nr 3/10/2006

które dotyczą ich bezpośrednio lub indywidualnie. Dziedziny prawa wspólnotowego, których najczęściej dotyczą sprawy rozstrzygane przez TK i SPI – to ochrona środowiska i prawa konsumenta, rolnictwo, podatki, polityka społeczna i prawo instytucjonalne. Sąd do spraw Służby Publicznej – ma za zadanie rozstrzyganie sporów między instytucjami europejskimi a ich pracownikami. Należy podkreślić, że prawo wspólnotowe ma pierwszeństwo przed prawem krajowym i obowiązuje we wszystkich Państwach Członkowskich. Dokonując wykładni tego prawa i czuwając nad jego poszanowaniem, Trybunał Sprawiedliwości jest tym samym wezwany do uwzględnienia interesów obywateli w różnych aspektach ich życia powszedniego. Trybunał Sprawiedliwości składa się z 25 sędziów, mianowanych przez rządy Państw Członkowskich na okres sześciu lat. Sędziowie wybierają spośród siebie na okres trzech lat prezesa. W skład Trybunału wchodzi również ośmiu rzeczników generalnych, których zadaniem jest wspomaganie TS przedkładając opinię w sprawach, to znaczy uzasadnione propozycje orzeczeń. Niemniej jednak Trybunał nie jest związany ich opiniami. W ramach postępowania w trybie prejudycjalnym – strony muszą być reprezentowane przez osoby, które zgodnie z przepisami ich Państwa Członkowskiego są uprawnione do występo14

Notatki z podróży

wania przed Sądem Krajowym rozpoznającym sprawę. Postępowanie przed Trybunałem Sprawiedliwości i Sądem Pierwszej Instancji jest wolne od opłat. Trybunał nie przejmuje jednak kosztów adwokackich. Natomiast strona, która nie jest w stanie ich ponieść, może złożyć wniosek o przyznanie pomocy w tym zakresie. W ciągu 2005 roku Trybunał Sprawiedliwości odwiedziło w sumie 12.049 osób zorganizowanych w 485 grup różnych profesji, szczególnie prawniczych, z których adwokaci i radcy prawni stanowili 10,5 procent, ogólnej liczby odwiedzających. Wizyta nasza w Trybunale Sprawiedliwości w Luksemburgu, która oprócz spotkania z polskim sędzią Trybunału oraz z przedstawicielem Sądu Pierwszej Instancji obejmowała również zwiedzanie siedziby – dobiegła końca. Bogatsi o nowe wrażenia, z bagażem nabytej wiedzy, wyruszyliśmy w dalszą podróż, do Brukseli i Londynu, a dokładniej – do mających tam siedziby instytucji objętych zaplanowanym programem wizyt, z których relację przedstawię w następnym numerze „Prawnika”. Alicja Lemieszek

Wywiad

Prawnik

Nr 3/10/2006

Drakońskie kary Rozmowa z Władysławem Lewandowskim, sekretarzem Krajowej Rady Radców Prawnych Red. - Trybunał Konstytucyjny na

prośbę Prokuratora Generalnego zdecydował przesunąć na ósmego listopada tego roku decyzję w sprawie kompetencji samorządu radców prawnych. O rozpoznanie tej kwestii wnioskowała Krajowa Rada Radców Prawnych. Władysław Lewandowski - Według oficjalnych informacji Prokurator Generalny w przededniu rozprawy wystąpił z pismem, że nie zdążył się przygotować, ponieważ nie upłynął 60 - dniowy termin potrzebny mu na przygotowanie się do rozprawy. Twierdzi, że nie zdążył zebrać wszystkich opinii i stanowisk. Trybunał nie miał wyjścia. Musiał przychylić się do wniosku A nieoficjalnie? Rządowi zależy żeby opóźnić rozpatrzenie tej sprawy. Dlaczego? Po pierwsze, dlatego, że we wrześniu odbyły się egzaminy prokuratorskie i sędziowskie. Duża grupa osób potrzebuje kilka tygodni czasu, żeby wpisać się na listę radców prawnych. Po drugie podobno przyśpieszono prace w tym kierunku, w którym rozstrzygnął Trybunał Konstytucyjny przy ustawie adwokackiej. Po trzecie wiadomo, że w listopadzie kończy się kadencja nie-

których członków TK. Rząd liczy na zmiany w jego składzie. Planowane są zmiany niekorzystne dla prawników w Kodeksie Postępowania Karnego i Kodeksie Postępowania Cywilnego. Przyjmowane w sejmie zmiany przepisów mają charakter spójny. To znaczy rząd działa równocześnie na różnych polach. Zmiany idą między innymi w kierunku dyscyplinowania pełnomocników procesowych. W KPK jest to uzasadnione, rozprawy trwają krótko, czasami nawet jeden dzień. W KPC jest zupełnie inna sytuacja. Procedura sądowa i ilość spraw powoduje, że czasami trwa to miesiącami, i latami,. W mojej praktyce nie spotkałem się jeszcze z grą na zwłokę radców prawnych. Każdemu przecież zależy na czasie: przedsiębiorcom, radcom. Nikt nie ma interesu, żeby opóźniać wydanie wyroku. W moim przekonaniu w sprawach cywilnych, czy gospodarczych wszystkie opóźnienia leżą po stronie sądu. W projekcie są między innymi bardzo wysokie grzywny za nieusprawiedliwione nieobecności na procesach. Wręcz drakońskie. W KPK do 30 tys. zł, a w KPC do 20 tys. złotych. Co 15

Prawnik

Nr 3/10/2006

prawda zastosowanie ich przez sąd jest teoretyczne, ale może komuś przyjść do głowy, by wlepić maksymalną karę. A 20 tys. zł. to przecież nie jest mało. To są dla radców pokaźne pieniądze. Nikt tego nie nosi w kieszeni. Zresztą sąd ma także inne środki. Na szczęście w jednej z podkomisji sejmowej, w połowie października, było głosowanie nad karami w KPK. Ostatecznie została zmniejszona do maksymalnie 5 tys. zł. Można liczyć, że również w KPC kara zostanie zmniejszona. Usprawiedliwienie, które wykluczałyby karę będzie możliwe? Kolizja w drodze do sądu? Choroba? Właśnie trwają prace nad ustawą o lekarzu sądowym. Dotyczy ona wszystkich pod kątem postępowania karnego. W tej ustawie mają znaleźć się zapisy, że strona świadek lub pełnomocnik będą mieli usprawiedliwioną nieobecność tylko wtedy, gdy zaświadczenie wystawi lekarz sądowy. Czy lekarz sądowy będzie leczył radców zamiast lekarza rodzinnego? Cały paradoks polega na tym, że najpierw zgłosi się do swojego lekarza, który wypisze mu zwolnienie i leki a później z tym wszystkim pobiegnie do lekarza sądowego. W dodatku przecież nie wszędzie będą lekarze sądowi. Właściwie tylko w miastach gdzie są Sądy Okręgowe. I proszę sobie wyobrazić, że radca prawny np. z Włodawy jedzie z zapaleniem płuc do Lublina, żeby nie zostać zdyscyplinowanym i nie dostać drakońskiej kary. Niewątpliwie Ministerstwo Sprawiedliwości szykuje system ustaw o dyscyplinie skierowany do dwóch grup zawo16

Wywiad

dowych. Chce tez dyscyplinować dziekanów. To przedziwna sytuacja, bo przecież funkcja dziekana ma charakter społeczny. Ale ministerstwo uważa, że jeżeli sąd uzna, iż dziekan nie zareagował na uchybienia procesowe radcy, to powinien być ukarany. W projekcie proponowano nawet, by o tym, jakie powziął kroki, powiadamiał sąd w ciągu trzech dni. Radca ukarany dyscyplinarnie, może mieć kłopoty z wykonywanie zawodu. Trwają też prace nad tzw. Małą Nowelizację Dyscyplinarną. Całe postępowanie byłoby nadal w rękach korporacji, ale minister mógłby składać wnioski o ukaranie, może też żądać wyjaśnień. Dziś ma tylko możliwość zaskarżenia. Ale my tę nowelizację popieramy. Wolimy mniejsze zło niż większe. Pojawiły się też informacje prasowe o możliwości dokonania zmian w taksie. Oficjalnie nic nie wiemy. Projekt wyciekł z ministerstwa i pojawił się w mediach. Od tamtej pory nie otrzymaliśmy żadnych sygnałów, więc za wcześnie o tym mówić. Generalnie głośno protestują duże kancelarie prawne i wybitni prawnicy, bo często za dwie opinie biorą setki albo miliony złotych. To mnie aż dziwi. Większość z nas żyje z drobnych usług. Zmiana taksy byłaby wielu nawet na rękę. Pokazalibyśmy ile, co kosztuje i nikt nie miałby wątpliwości.

Warto wiedzieć więcej

Prawnik

Nr 3/10/2006

Świadczenie usług transgranicznych przez prawników zagranicznych na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej

Ustawa o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczpospolitej Polskiej1 określa zasady i warunki świadczenia na terytorium Polski pomocy prawnej zarówno przez prawników z Unii Europejskiej, jaki i prawników spoza Unii Europejskiej. Mogą oni wykonywać stałą praktykę, bądź też jednorazowe lub mające charakter przejściowy czynności z zakresu pomocy prawnej, tzw. usługę transgraniczną.2 Pojęcie usługi transgranicznej nawiązuje do jednej z podstawowych swobód, to jest do swobody świadczenia usług. Usługa prawna jest transgraniczna, jeśli jest świadczona albo w państwie, w którym usługodawca nie prowadzi stałej działalności, albo którego obywatelem (podmiotem) nie jest usługobiorca. Charakteryzuje się ona jednorazowością lub przejściowością, co oznacza, że może mieć postać pojedynczej czynności z zakresu pomocy prawnej lub składać się z zespołu czynności dokonywanych w ramach prowa-

dzenia jednej sprawy.3 Prawnicy z krajów Unii Europejskiej mogą na terenie Polski korzystać ze swobody świadczenia usług. Zobowiązani są przy tym do posługiwania się tytułem zawodowym uzyskanym w państwie macierzystym. Tytuł ten musi być wyrażony w języku urzędowym danego państwa. Używając tytułu zawodowego prawnik musi jednocześnie oznaczyć organizację zawodową w państwie macierzystym, do której należy, albo sąd, przed którym ma prawo występować.4 Należy uznać, że informacje te powinny być podawane z zachowaniem nazwy własnej. Art. 35 ust. 2 ustawy wprowadza ogólną klauzulę, zgodnie z którą prawnik świadczący usługę transgraniczną może wykonywać wszelkie czynności, do których jest uprawniony adwokat lub radca prawny, a więc obejmuje ona działalność odpowiadającą co do zakresu materialnego i co do rodzaju podejmowanych czynności uprawnieniom adwokata lub radcy prawnego.

1 Ustawa z dnia 5 lipca 2002 roku (Dz.U. nr 126, poz.1069 z późn.zm.), zwana dalej ustawą. 2 Art. 2 ustawy. 3 K.Kłaczyńska, M.Kłaczyński, Świadczenie przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Polsce.Komentarz, LexisNexis 2004, str. 62-64. 4 Art. 35 ust. 1 ustawy.

Prawnik

Nr 3/10/2006

Prawnik z krajów Wspólnoty podlega tym samym warunkom wykonywania zawodu, które odnoszą się do adwokata lub radcy prawnego. Reguła ta nie dotyczy wymagań związanych z miejscem zamieszkania i wpisem na listę adwokatów lub radców prawnych.5 Zgodnie z art. 36 ust.2 ustawy prawnik unijny może więc świadczyć usługi transgraniczne, które mieszczą się w zakresie uprawnień zarówno adwokatów, jak i radców prawnych, albo wyłącznie w zakresie uprawnień adwokatów. Konsekwencją tego jest alternatywna możliwość dostosowania się do warunków wykonywania zawodu i zasad etyki zawodowej obowiązujących bądź adwokatów, bądź radców prawnych. Jedynie w sytuacjach, gdy nie jest dopuszczalne reprezentowanie klienta przez radcę prawnego, prawnik z UR pozbawiony jest takiego wyboru i ma obowiązek przestrzegania zasad etyki adwokackiej, z uwzględnieniem zasad etyki obowiązujących w jego państwie macierzystym. Ustęp 2 powołanego przepisu znajduje zastosowanie w sytuacji, gdy prawnik zajmuje się reprezentacją klienta w postępowaniu przed sądami i innymi organami władzy publicznej. W takiej sytuacji ranga zasad etyki zawodowej obowiązujących adwokatów lub radców prawnych jest wyższa niż

Warto wiedzieć więcej

zasad obowiązujących w państwie macierzystym. Prawnik reprezentujący klienta we wspomnianym postępowaniu zobowiązany jest przede wszystkim przestrzegać reguł rządzących zawodem adwokata lub radcy prawnego w Polsce, uwzględniając jednak przy tym zasady etyki ze swojego państwa macierzystego. Przy wykonywaniu usług transgranicznych nie polegających na reprezentowaniu klienta w postępowaniu przed sądami i innymi organami władzy publicznej prawnik z Unii Europejskiej zobowiązany jest przestrzegać warunków wykonywania zawodu obowiązujących w jego państwie macierzystym. Obowiązek ten odnosi się również do zasad etyki zawodowej. Równocześnie prawnik powinien uwzględniać warunki wykonywania zawodu i zasady etyczne obowiązujące adwokatów lub radców prawnych, jeżeli przestrzegania ich można wymagać od osoby, która nie wykonuje stałej praktyki i jest to uzasadnione dla właściwego wykonywania czynności zawodowych oraz zachowania godności zawodu.6 Zgodnie z art. 38 ustawy prawnik z krajów Wspólnoty ma obowiązek współdziałania z polskim adwokatem lub radcą prawnym, jeśli dana usługa dotyczy reprezentowania klienta w

5 Art. 36 ust.1 ustawy. Warunki wykonywania zawodu oznaczają prawa i obowiązki adwokata lub radcy prawnego, z wyłączeniem zasad etyki zawodowej, ale tylko te, które są ściśle związane ze świadczeniem przez prawnika pomocy prawnej w Polsce. Powinny one być także uzasadnione naturą i incydentalnym charakterem usług transgraniczych - K.Kłaczyńska, M.Kłaczyński, op.cit., str. 225. 6 Art. 37 ustawy. Prawnik ma możliwość wyboru, czy uwzględni zasady obowiązujące adwokatów, czy radców prawnych.

Warto wiedzieć więcej

postępowaniu, w którym obowiązuje przymus adwokacki, przy czym wybór pomiędzy przedstawicielami obu profesji należy do prawnika. Jedynie w sytuacjach, w których nie jest dopuszczalna reprezentacja klienta przez radcę prawnego, prawnik z Unii jest zobowiązany współdziałać z adwokatem. Prawnik zagraniczny nie jest jednakże zobowiązany do występowania łącznie z prawnikiem polskim. Zasady, na jakich prawnik polski i unijny będą współdziałać, określa zawarta między nimi umowa, której celem jest umożliwienie prawnikowi z Unii prawidłowego wykonywania jego obowiązków.7 Na zawarcie umowy z konkretnym prawnikiem polskim ustawa nie wymaga zgody klienta. Takie ograniczenie może jedna wynikać z umowy między klientem, a prawnikiem zagranicznym. Przy wykonywaniu pierwszej czynności procesowej prawnik unijny zobowiązany jest przedłożyć umowę organowi prowadzącemu postępowanie. Wynika to z konieczności uwiarygodnienia, że prawnik współdziała w sprawie objętej przymusem adwokackim z adwokatem lub radcą prawnym.8 Wydaje się jednak, że jest to zbyt daleko idąca ingerencja w wewnętrzny stosunek pomiędzy stronami umowy, która reguluje również kwestie o charakterze poufnym, jak np. wynagrodze-

Prawnik

Nr 3/10/2006

nie. Możnaby tego uniknąć, zamieniając warunek przedłożenia umowy na obowiązek poświadczenia faktu jej zawarcia przez polskiego prawnika. W przypadku niedopełnienia obowiązku przedłożenia umowy, organ wyznacza prawnikowi z Unii Europejskiej termin do uzupełnienia braku. W kwestii skutków nie uzupełnienia braku ustawa odsyła do przepisów regulujących brak pełnomocnictwa lub upoważnienia do obrony. Należy też rozważyć, czy prawnik zagraniczny może po zawarciu umowy o współdziałanie udzielić pełnomocnictwa substytucyjnego w sprawie objętej tą umową innemu prawnikowi polskiemu, nie będącemu stroną tej umowy. Udzielenie pełnomocnictwa substytucyjnego przez prawnika zagranicznego związane jest w takim przypadku bezpośrednio z występowaniem tego prawnika w postępowaniu przed sądem lub innym organem objętym umową o współdziałanie z innym polskim prawnikiem. Przemawia to za tym, iż takie pełnomocnictwo nie może być udzielane prawnikowi polskiemu, z którym nie zawarto umowy o współdziałanie.9 Art. 40 ustawy nakłada na prawnika unijnego świadczącego w Polsce usługę transgraniczną w postępowaniu przed sądem lub innym organem władzy publicznej obowiązek udoku-

7 Art. 17 ust.2 w zw. z art. 37 ust 2 ustawy. 8 Art. 17 ust.4 w zw. z art. 37 ust 2 ustawy. 9 Z.Klatka, Reprezentowanie klienta przez prawnika zagranicznego w postępowaniu przed sądami i innymi organami władzy publicznej, Monitor Prawniczy 2004/21/1001, nr publikacji 45378.

Prawnik

Nr 3/10/2006

mentowania swojego zarejestrowania w państwie macierzystym. Prawnik zobowiązany jest także poinformować dziekana okręgowej rady adwokackiej lub dziekana rady okręgowej izby radców prawnych, właściwego ze względu na siedzibę sądu, o podjęciu świadczenia usługi prawnej, a w przypadku świadczenia usługi przed organem władzy publicznej dziekan właściwy ze względu na miejsce wykonywania czynności może w każdej chwili zażądać od prawnika przedstawienia dokumentu. Dokument potwierdzający zarejestrowanie w państwie macierzystym prawnik powinien przedstawić dopiero na żądanie właściwego organu zgłoszone w toku załatwiania sprawy, a nie po jej zakończeniu. Prawnik nie musi również informować od razu dziekana o świadczeniu usługi, jednak na każde wezwanie dziekana właściwego ze względu na miejsce wykonywania czynności, powinien taki dokument przedstawić. Forma zawiadomienia dziekana nie została w ustawie określona. Wydaje się jednak, że ze względu na umożliwienie potwierdzenia przed sądem tego obowiązku, powinna to być forma pisemna. Oba przedstawione obowiązki informacyjne nie występują łącznie. Niespełnienie żądania dziekana, nie powinno mieć wpływu na postępowanie przed organem. Prawnik z Unii Europejskiej świad-

10 Art. 41 ustawy.

Warto wiedzieć więcej

czący w Polsce usługi transgraniczne podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej zgodnie z przepisami o odpowiedzialności dyscyplinarnej adwokatów lub radców prawnych z uwzględnieniem postanowień art. 10 ust. 2-5 ustawy.10 W myśl tego przepisu, w miejsce kar przewidzianych w ustawach z dnia 26 maja 1982 roku prawo o adwokaturze oraz z dnia 6 lipca 1982 roku o radcach prawnych, zamiast kary zawieszenia w czynnościach zawodowych adwokata i kary zawieszenia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego, stosuje się karę zawieszenia prawa do świadczenia pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej na czas od trzech miesięcy do pięciu lat. W miejsce natomiast kary wydalenia z adwokatury i kary pozbawienia prawa do wykonywania zawodu radcy prawnego, stosuje się karę zakazu świadczenia pomocy prawnej w Rzeczpospolitej Polskiej. Wszczęcie postępowania dyscyplinarnego w Polsce przeciwko prawnikowi z Unii Europejskiej możliwe jest w wyniku naruszenia przez niego warunków wykonywania zawodu lub zasad etyki zawodowej z państwa macierzystego. Jednakże bezpośrednią podstawą wszczęcia przeciwko niemu postępowania dyscyplinarnego będzie naruszenie przez niego obowiązku ustanowionego w ustawie. c. d. na stronie 24

Prawnik

Nr 3/10/2006

kolor 1

Prawnik

Nr 3/10/2006

kolor2

Prawnik

Nr 3/10/2006

kolor 3

Prawnik

Warto wiedzieć więcej

Nr 3/10/2006

c. d. ze strony 20 Na gruncie polskiego systemu prawnego powstają jednak trudności w zastosowaniu takiej konstrukcji. Zastrzeżenia budzi obowiązek przestrzegania przez unijnych prawników świadczących w Polsce usługi zasad etyki zawodowej adwokackiej lub radcowskiej, których źródłem są przepisy aktów wewnątrzkorporacyjnych („Zbiór zasad etyki adwokackiej i godności zawodu”, „Zasady etyki radcy prawnego”). Wskazanie jako podstawy postępowania dyscyplinarnego przepisów jednego z kodeksów etyki zawodowej w związku z normami ustanowionymi w art. 36 lub 37 ustawy nie odpowiada zasadzie praworządności formalnej, bowiem wspomnianym kodeksom nie została nadana ranga przepisów prawa powszechnie obowiązującego.11 Ustawa nakłada na sądy dyscyplinarne korporacji adwokackiej i radcowskiej obowiązek zawiadomienia właściwego organu w państwie członkowskim Unii Europejskiej o postępowaniu dyscyplinarnym wszczętym przeciwko adwokatowi lub radcy prawnemu, który w tym państwie świadczy pomoc prawną.12 Uregulowanie zasad dostępu do polskiego rynku usług prawniczych dla prawników spoza Unii Europejskiej w przypadku ich transgranicznego świadczenia uzależnione jest od wzajemno-

ści w zapewnieniu w ich państwie macierzystym dostępu do rynku wspomnianych usług dla polskich adwokatów i radców prawnych. W praktyce stosowanie zasady wzajemności jest rzadkością z uwagi na powszechne członkowstwo państw w Światowej Organizacji Handlu (WTO), w ramach której uregulowano kwestię tzw. handlu usługami, w tym usługami prawniczymi.13 Zakres uprawnień prawników spoza Unii Europejskiej w zakresie świadczeniu usług transgranicznych jest stosunkowo wąski. Zgodnie z art. 42 ustawy dopuszczalne jest jedynie reprezentowanie strony wyłącznie w postępowaniu cywilnym, jeżeli jest ona obywatelem lub przynależy do państwa, w którym prawnik zagraniczny jest uprawniony do wykonywania zawodu. Przepis ten jest podtrzymaniem uprawnień wynikających z regulacji uchylonego przez ustawę art. 1118 kpc. Przy takiej konstrukcji przepisu konieczne jest rozróżnienie postępowania cywilnego od innych postępowań, a w szczególności od administracyjno-prawnego. Jeżeli stosunek prawny charakteryzuje się równorzędnością stron oraz ekwiwalentnością świadczenia, wtedy należy przyjąć, że stosunek prawny ma charakter cywilny. Gdy jest on natomiast oparty na zasadzie podporządkowania jednego pod-

kolor 4

11 K.Kłaczyńska, M.Kłaczyński, op.cit., str. 236. 12 Art. 45 pkt 6 oraz art. 46 pkt 6 ustawy. 13 K.Kłaczyńska, M.Kłaczyński, op.cit., str. 238.

Warto wiedzieć więcej

miotu drugiemu podmiotowi wyposażonemu w funkcje władcze, wówczas ma charakter stosunku administracyjnoprawnego.14 Jednakże przyjęcie, że prawnik zagraniczny uprawniony jest wyłącznie do świadczenia pomocy prawnej w postępowaniu cywilnym ogranicza uprawnienie wynikające z art. 33 § 1 kpa, zgodnie z którym w postępowaniu administracyjnym pełnomocnikiem strony może być osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych, a więc także cudzoziemiec. Literalna interpretacja art. 42 ustawy prowadzi więc do sprzeczności z art. 33 §1 kpa, co uzasadnia odrzucenie jej wyniku.15 Zawężenie w art. 42 ustawy zakresu działalności prawników spoza Unii Europejskiej jedynie do świadczenia usług wyłącznie obywatelom państwa macierzystego oraz osobom prawnym przynależącym do tego państwa nie wydaje się uzasadnione. Umożliwienie takim prawnikom świadczenie usług w zakresie reprezentacji podmiotów pochodzących z państw trzecich, i rozszerzenie zakresu doradztwa na prawo państw trzecich nie narażałoby interesów klientów ani dobra wymiaru sprawiedliwości. Zgodnie z art. 43 ustawy do świadczenia usług transgranicznych przez prawników spoza Unii Europejskiej, stosuje się odpowiednio przepisy od-

Prawnik

Nr 3/10/2006

noszące się do prawników z UE, które regulują przestrzeganie zasad wykonywania zawodu, współpracę z adwokatem lub radcą prawnym, przedstawienie dokumentu poświadczającego wykonywanie zawodu prawnika w kraju macierzystym, odbiór korespondencji i zasady odpowiedzialności dyscyplinarnej. ×××××××××××××××××××××× Ustawa o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczpospolitej Polskiej wraz z przepisami prawa o adwokaturze i ustawy o radcach prawnych stanowi kompleksową regulację świadczenia usług prawnych, którym przypisywane jest, z uwagi na ochronę praw korzystających z nich klientów, szczególne znaczenie. Dla prawników z zagranicy ten akt prawny pełni funkcję podstawowej regulacji ich praktyki w Polsce. Pomimo wskazania niektórych niedoskonałości ustawa jest zgodna z prawem wspólnotowym i co najważniejsze zapewnia klientowi swobody wybór i zabezpieczenie przed niekompetentnym lub nieuczciwym prawnikiem. Anna Fermus radca prawny Małgorzata Dąbek aplikant sądowy

14 J.Jodłowski, Z.Resich, J.Lapierre, T.Misiuk-Jodłowska, Postępowanie cywilne, Warszawa 1997, str. 12. 15 K.Kłaczyńska, M.Kłaczyński, op.cit., str. 242.

Prawnik

Nr 3/10/2006

Warto wiedzieć więcej

Zgoda małżonka na zaciągnięcie zobowiązania (Problemy wykładni art. 41 § 1 k.r.o.) Obowiązujące od 20 stycznia 2005 roku przepisy Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego zerwały z zasadą, iż wierzyciel, którego dłużnikiem jest małżonek pozostający w ustroju wspólności ustawowej może dochodzić zaspokojenia nie tylko z majątku osobistego dłużnika ale także z majątku objętego wspólnością ustawową. Obecnie możliwość sięgnięcia przez wierzyciela do majątku wspólnego małżonków zależy od tego, czy zobowiązanie zostało zaciągnięte za zgodą małżonka nie będącego stroną czynności prawnej (art. 41 § 1 k.r.o.). Małżonek zaciągający zobowiązanie bez zgody drugiego małżonka odpowiada wobec wierzyciela swoim majątkiem osobistym oraz składnikami majątku wspólnego określonymi w art. 41 § 2 k.r.o. (wynagrodzenie za pracę, dochody z działalności zarobkowej,

1 J. Ignatowicz, M. Nazar: Prawo rodzinne, Warszawa 2005, s. 153.

korzyści z praw autorskich i pokrewnych, praw własności przemysłowej oraz innych praw twórcy). Podkreślić należy, iż brak zgody o której mowa w art. 41 § 1 k.r.o., nie powoduje nieważności czynności prawnej będącej źródłem zobowiązania (z wyjątkiem czynności prawnych zobowiązujących wymienionych w art. 37 § 1 k.r.o.). Znaczenie zgody polega natomiast na tym, że w razie niewykonania zobowiązania otwiera ona wierzycielowi możliwość prowadzenia egzekucji z całego majątku wspólnego małżonków. Z uwagi na fakt, że zgoda z art. 41 § 1 k.r.o. nie jest konieczna do zaciągnięcia zobowiązania, w doktrynie nazwano ją „zgodą fakultatywną”, w odróżnieniu od „zgody obligatoryjnej” z art. 37 § 1 k.r.o.1. Na tle znowelizowanego przepisu art. 41 § 1 k.r.o. pojawiły się wątpliwości dotyczące formy w jakiej małżonek powinien wyrazić zgodę na zaciągnięcie zobowiązania. Prze-

Warto wiedzieć więcej

pisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie przewidują żadnej formy szczególnej dla oświadczenia woli zawierającego zgodę. Stosownie więc do ogólnej reguły zawartej w art. 60 k.c. należałoby przyjąć, iż fakultatywna zgoda z art. 41 § 1 k.r.o. może być wyrażona w dowolnej formie2. Dotyczy to także sytuacji, gdy samo zaciągnięcie zobowiązania wymaga dla swej ważności formy szczególnej. Skoro bowiem zgoda nie decyduje o ważności czynności prawnej, to nie ma do niej zastosowania art. 63 § 2 k.c.. Jako przykład można wskazać, że zgoda na udzielenie poręczenia cywilnego przez małżonka może być przez drugiego małżonka wyrażona w każdej formie (także ustnie), mimo iż oświadczenie woli małżonka – poręczyciela musi być pod rygorem nieważności złożone w formie pisemnej (art. 876 § 2 k.c.). Z drugiej jednak strony nie można zapominać o treści art. 787 k.p.c.. Zgodnie z tym przepisem tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim sąd nada klauzulę wykonalności także przeciwko jej małżonkowi z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową, jeżeli wierzyciel wykaże dokumen-

Prawnik

Nr 3/10/2006

tem urzędowym lub prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika. Jak z tego wynika wierzyciel, który chce zapewnić sobie możliwość dochodzenia zaspokojenia wierzytelności z majątku wspólnego dłużnika i jego małżonka powinien nie tylko uzyskać zgodę małżonka dłużnika na zaciągnięcie zobowiązania, ale także zadbać o to, by zgodę tę móc w przyszłości udowodnić odpowiednim dokumentem. W praktyce więc wierzyciel wymagał będzie, aby oświadczenie woli zawierające zgodę małżonka dłużnika wyrażone było co najmniej w zwykłej formie pisemnej. Nieuprawnione byłoby jednak stwierdzenie, iż przepis art. 787 k.p.c. wprowadza wymóg wyrażenia zgody w formie pisemnej (tzw. forma ad eventum). Z jego brzmienia nie wynika przecież, że dokument urzędowy lub prywatny musi zawierać oświadczenie woli współmałżonka, a jedynie to, że z dokumentu tego złożenie takiego oświadczenia ma wynikać, przy czym samo oświadczenie teoretycznie może być złożone w dowolnej formie. Takie sformułowanie art. 787

2 J. Igantowicz, M. Nazar, op. cit., s. 161; M. Sychowicz [w]: Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, pod red. K. Piaseckiego, Warszawa 2006, s. 223.

Prawnik

Nr 3/10/2006

k.p.c. stało się źródłem wątpliwości co do tego, kto może być wystawcą dokumentu prywatnego stanowiącego podstawę nadania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika. Dość liberalny pogląd przedstawił W. Grajdura, zdaniem którego, dokument prywatny nie musi być podpisany przez małżonka dłużnika, nie ma bowiem przeszkód, by wystawcą takiego dokumentu był sam dłużnik a nawet wierzyciel. W opinii autora, dokumentem o którym mowa w art. 787 k.p.c. będzie chociażby sporządzone w formie pisemnej oświadczenia dłużnika, że zaciąga on zobowiązanie za zgodą współmałżonka, stanowiące zwykle integralną cześć umowy między wierzycielem a dłużnikiem. Według prezentowanego poglądu również wierzyciel mógłby we własnym zakresie sporządzić dokument prywatny zawierający oświadczenie, że zobowiązanie zaciągnięte zostało przez dłużnika za zgodą małżonka3. Jak się jednak wydaje, aż tak liberalnej wykładni art. 787 k.p.c. nie można zaakceptować. Zgodnie z art. 245 k.p.c. dokument prywatny stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie

Warto wiedzieć więcej

zawarte w dokumencie. Dokumenty pochodzące od dłużnika lub wierzyciela są dowodem złożenia określonego oświadczenia przez osoby, które dokumenty te sporządziły, a nie dowodem złożenia oświadczenia woli przez małżonka dłużnika. Należy więc podzielić pogląd, że wierzyciel wnoszący o nadanie klauzuli wykonalności na podstawie art. 787 k.p.c. powinien do wniosku dołączyć bądź oryginał dokumentu urzędowego, bądź też oryginał dokumentu prywatnego podpisanego przez małżonka dłużnika4. W kontekście powyższych uwag oceny wymaga przypadek, gdy małżonek dłużnika wyraził zgodę na zaciągnięcie zobowiązania ale wierzyciel nie dysponuje odpowiednim dokumentem na potwierdzenie tego faktu (np. w przypadku wyrażenia zgody w formie ustnej). Z reguły w takiej sytuacji wierzyciel, mimo iż w świetle prawa materialnego będzie uprawniony do żądania zaspokojenia z całego majątku wspólnego małżonków (istnienie zgody w rozumieniu art. 41 § 1 k.r.o.), z uwagi na ograniczenie z art. 787 k.p.c. nie będzie mógł swojego uprawnienia realizować5.

3 W. Grajdura, Zgoda zgodzie nierówna, Rzeczpospolita z 30.12.2004, Nr 305, s. C7. 4 P. Telenga [w]: Kodeks postępowania cywilnego. Praktyczny komentarz, pod red. A. Jakubeckiego, 2005, s. 1194., s. 1194. 5 A. Lutkiewicz – Rucińska: Uwagi do art. 41 § 1 k.r.o. po reformie małżeńskiego prawa majątkowego, Rejent 2005, Nr 12, s. 102.

Warto wiedzieć więcej

Nie zawsze jednak taki wierzyciel będzie stał na straconej pozycji. Podkreślić należy bowiem, iż droga postępowania klauzulowego nie jest dla wierzyciela jedyną możliwością poszukiwania zaspokojenia z majątku wspólnego małżonków. W praktyce rzeczywiście wierzyciel najpierw uzyskuje tytuł egzekucyjny przeciwko dłużnikowi, by następnie wystąpić o nadanie mu klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika. Nie można jednak wykluczyć, że wierzyciel od razu wytoczy powództwo przeciwko dłużnikowi i jego małżonkowi, a w konsekwencji uzyska tytuł egzekucyjny przeciwko obojgu małżonkom, dzięki czemu wystąpienie z wnioskiem o nadanie klauzuli na podstawie art. 787 k.p.c. stanie się zbędne6. W postępowaniu rozpoznawczym nie obowiązują ograniczenia dowodowe z art. 787 k.p.c., tak więc fakt wyrażenia przez małżonka dłużnika zgody na zaciągnięcie zobowiązania może być w tym postępowaniu udowodniony w drodze wszelkich środków dowodowych (np. zeznań świadków, lub przesłuchania stron)7, a także w drodze przyznania (art. 229 k.p.c., art. 230

Prawnik

Nr 3/10/2006

k.p.c.) lub domniemań faktycznych (art. 231 k.p.c.). Inną kwestią jest natomiast, jak powinno być sformułowane żądanie pozwu wytoczonego przeciwko obojgu małżonkom, z których tylko jedno jest dłużnikiem. Teoretycznie możliwe są tutaj dwa warianty. Pierwszy, w którym powód domaga się spełnienia określonego świadczenia tylko od dłużnika, z jednoczesnym zobowiązaniem jego małżonka do znoszenia egzekucji z majątku wspólnego i drugi, w którym powód domaga się zasądzenia należności od obojga małżonków, z zastrzeżeniem na rzecz małżonka dłużnika prawa do powołania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności do majątku wspólnego (art. 319 k.p.c.)8.

Paweł Wójcik

6 J. St. Piątkowski [w]: System prawa rodzinnego i opiekuńczego, pod. red. J. St. Piątowskiego, Ossolineum 1985, s. 462-463. 7 P. Telenga, op.cit., s. 1194-1195. 8 Por. J. St. Piątowski, op. cit., s. 463.

Prawnik

Nr 3/10/2006

Warto wiedzieć więcej

Akcyza od sprowadzanych samochodów - kosztowna porażka fiskusa, czy Pyrrusowe zwycięstwo podatników? Prawdopodobnie jeszcze w tym roku Europejski Trybunał Sprawiedliwości orzeknie czy polskie przepisy dotyczące opodatkowania akcyzą wewnątrzwspólnotowego nabycia używanych samochodów osobowych są zgodne z prawem wspólnotowym. Na posiedzeniu jawnym Trybunału w dniu 21 września 2006 r. Rzecznik Generalny Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości Eleanor Sharpston przedstawiła, poprzedzającą wyrok, opinię w tej sprawie. Wyrok stwierdzający niezgodność polskich przepisów z prawem unijnym może, według różnych szacunków kosztować Skarb Państwa nawet ponad 2 miliardy złotych. Warto przypomnieć, że sprawa wpłynęła do ETS na skutek pytania prejudycjalnego skierowanego przez warszawski Wojewódzki Sąd Administracyjny, orzekający w sprawie skargi Macieja Brzezińskiego, na decyzję dyrektora izby skarbowej utrzymującą 1

w mocy decyzję organu pierwszej instancji odmawiającą stwierdzenia nadpłaty w podatku akcyzowym z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia samochodu osobowego. Podatnik ten, po zapłaceniu podatku uznał, że nałożony przez przepisy ustawy o podatku akcyzowym 2 obowiązek zapłaty akcyzy, narusza art. 25 TWE, 28 TWE i 90 TWE 3. Rozpatrujący sprawę sąd administracyjny w Warszawie powziął wątpliwości, co do zgodności polskich przepisów z prawem wspólnotowym i z tego powodu zwrócił się do Trybunału z czterema pytaniami dotyczącymi właściwego stosowania powyżej wskazanych przepisów Traktatu. W odniesieniu do analizowanej sprawy decydujące znaczenie mają pytania dotyczące art. 90 TWE, ustanawiającego zakaz dyskryminacyjnego i protekcjonistycznego stosowania podatków. Najważniejsze z nich dotyczyło ustalenia czy Polska nie narusza powyższego zakazu nakładając podatek akcyzowy na używane samochody osobowe sprowadzane z innych państw członkow-

Opinia w sprawie C-313/05 Maciej Brzeziński przeciwko Dyrektorowi Izby Celnej w Warszawie, dostępna na stronie www..eur- lex.europa.eu, dalej jako: opinia. 2 Art. 80 – 81 w związku z art. 75 ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym (Dz.U. z 2004 r. Nr 29, poz. 257, ze zm.) 3 Traktat Ustanawiający Wspólnotę Europejską (TWE). 1

Warto wiedzieć więcej

skich, przy jednoczesnym nieobciążaniu tym podatkiem sprzedaży podobnych samochodów używanych zarejestrowanych już w Polsce, od których podatek został pobrany przed pierwszą ich rejestracją.

W tym miejscu warto wyjaśnić, że art. 90 TWE statuuje zakaz nakładania przez państwa członkowskie na produkty innych państw członkowskich, bezpośrednio lub pośrednio, podatków wewnętrznych jakiegokolwiek rodzaju wyższych od tych, które nakładają na podobne produkty krajowe. Przepis ten dotyczy produktów nabywanych wewnątrzwspólnotowo, które są podobne do produktów krajowych. Produkty (w tym samochody) są uznawane za podobne wówczas, gdy ich właściwości oraz potrzeby, których zaspokajaniu służą są do siebie bardzo zbliżone. Stopień konkurencyjności między dwoma modelami samochodów zależy

Prawnik

Nr 3/10/2006

od stopnia, w jakim spełniają one takie same warunki w zakresie ceny, rozmiaru, komfortu, mocy, zużycia paliwa, trwałości, niezawodności itd.4 System podatkowy państwa członkowskiego jedynie wówczas nie narusza powyższego zakazu, gdy zostanie wykazane, iż jest on tak skonstruowany, że wyklucza jakąkolwiek możliwość opodatkowania podobnych produktów przywożonych w wyższym stopniu niż produktów krajowych i nie wywołuje w żadnym razie dyskryminujących skutków. 5 Oznacza to, że sprzeczne z prawem wspólnotowym są te krajowe przepisy podatkowe, które dopuszczają, aby choć w jednym przypadku (np. przy sprowadzeniu choć jednego używanego samochodu) podatek na sprowadzony produkt pobierany był na podstawie innych stawek, obliczany na podstawie innych kryteriów i w konsekwencji był wyższy od podatku obciążającego podobny produkt krajowy.6. Należy przy tym podkreślić, że art. 90 ust. 1 TWE nie ogranicza praw państw członkowskich w przedmiocie ustalania wysokości stawek podatku, terminu płatności, ulg i zwolnień, sankcji itp. Jedynym ograniczeniem, jakie

Zobacz wyrok z dnia 15 czerwca 1999 r. w sprawie C‑421/97 Tarantik, Rec. str. I‑3633, pkt 28; Por. wyrok ETS z dnia 23 października 1997 r. w sprawie C‑375/95 Komisja przeciwko Grecji, Rec. str. I‑5981; 6 Por. wyrok ETS w sprawie C-375/95 Komisja przeciwko Grecji [1997] ECR I-5981 paragraf 20 i 29, paragraf 34 w sprawie Outokumpu, paragraf 21 w sprawie Antonio Gomes Valente. 4 5

Prawnik

Nr 3/10/2006

przepis ten nakłada, jest zakaz dyskryminacji. Wszystkie produkty krajowe i sprowadzane– bez względu na pochodzenie – muszą być jednakowo traktowane przez system podatkowy.7 Odpowiadając na postawione przez polski sąd pytania Rzecznik Generalny ETS w wydanej we wrześniu opinii stwierdziła, że nie ma wątpliwości co do zasadniczej zgodności z prawem wspólnotowym polskiego podatku akcyzowego. Wątpliwości pojawiają się natomiast, co do zgodności z prawem metody obliczania podatku, w odniesieniu do starszych niż dwu letnie samochodów osobowych. Stawki podatkowe dla nowych i używanych (nie starszych niż dwuletnie) samochodów osobowych sprzedawanych w kraju, jak i nabywanych wewnątrzwspólnotowo są jednakowe. Ich wysokość uzależniona jest od pojemności skokowej silnika pojazdu i wynosi: 13,6 % dla samochodów osobowych o pojemności silnika powyżej 2000 cm3 oraz 3,1 % dla pozostałych. W konsekwencji samochody, które zostały sprzedane jako nowe w roku produkcji lub roku kolejnym, są traktowane w taki sam sposób niezależnie od tego, czy zostały wyprodukowane w Polsce, czy w innym państwie członkowskim. Natomiast w odniesieniu do samochodów starszych niż dwuletnie, przy

Warto wiedzieć więcej

czym rok produkcji wlicza się jako pierwszy rok kalendarzowy, do obliczenia stawki akcyzy stosuje się wskazany w rozporządzeniu8 wzór. Zgodnie z nim, stawka rośnie o 12% rocznie, aż do maksymalnej wysokości – tj. 65%. Teoretycznie, obliczanie podatku według wzoru ma zastosowanie do sprzedaży wszystkich samochodów, zarówno nabytych wewnatrzwspólnotowo, jak i wyprodukowanych w kraju. Jednak w praktyce odnosi się wyłącznie do pierwszej grupy pojazdów. Ustawa o podatku akcyzowym wyraźnie bowiem stwierdza, że akcyzie podlegają wyłącznie samochody osobowe niezarejestrowane na terytorium kraju zgodnie z przepisami ustawy o ruchu drogowym.9 Dodatkowo potwierdza to przepis rozporządzenia akcyzowego10 statuując, że stawki 13,6% oraz 3,1% mają zastosowanie do każdej sprzedaży samochodu osobowego dokonanej przed pierwszą jego rejestracją na terenie kraju. Objęcie zakresem przedmiotowym ustawy wyłącznie samochodów niezarejestrowanych na terenie kraju, powoduje, że sprzedawane na terenie kraju używane samochody osobowe nie podlegają opodatkowaniu akcyzą, gdyż były już wcześniej zarejestrowane w Polsce i wówczas została zapłacona akcyza. Z kolei sprowadzone z krajów członkowskich UE samochody osobowe obciąża podatek akcyzo-

Szerzej R.Poździk, P.Sawczuk, Podatek akcyzowy na samochody używane, Europejski Przegląd Sadowy, Nr 3, grudzień 2005r., s.25 i n. Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie obniżenia stawek podatku akcyzowego z dnia 22 kwietnia 2004r. (Dz.U. Nr 87, poz. 825, ze zm.). 9 Art. 80 ust. 1 ustawy o podatku akcyzowym. 10 § 7 ust 2 rozporządzenia akcyzowego. 7 8

Warto wiedzieć więcej

wy, którego wysokość zależy od wieku pojazdu. Zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą ETS obciążenie podatkowe, które jest nakładane w związku z pierwszą rejestracją pojazdu na terytorium państwa członkowskiego, musi być rozpatrywane jako część ogólnego systemu wewnętrznego opodatkowania towarów, a zatem powinno być badane w świetle zgodności z art. 90 TWE.11 W oparciu o powyższe oraz wydane w innych sprawach orzeczenia ETS Rzecznik Generalny Trybunału jednoznacznie stwierdziła w swej opinii, że aby podatek wewnętrzny, nakładany jednokrotnie na każdy pojazd w związku z jego pierwszą rejestracją w państwie członkowskim był zgodny z art. 90 akapit pierwszy TWE, musi być w odniesieniu do pojazdów używanych obliczony w taki sposób, aby uniknąć jakiejkolwiek dyskryminacji pojazdów używanych przywożonych z innych państw członkowskich. Podatek taki nie może zatem obciążać przywożonych pojazdów używanych w stopniu przewyższającym obciążenie rezydualnym [krajowym] podatkiem zawartym w cenie porównywalnego pojazdu zarejestrowanego wcześniej po raz pierwszy w tym samym państwie członkowskim.12

Prawnik

Nr 3/10/2006

W konsekwencji rzecznik orzekła, że polski podatek akcyzowy jest niezgodny z art. 90 akapit pierwszy WE, w zakresie w jakim stawka, według której jest on nakładany na używane samochody z innych państw członkowskich, przewyższa ułamek odpowiadający rezydualnemu podatkowi zawartemu w wartości porównywalnego samochodu używanego, na który podatek został nałożony w Polsce, kiedy był on nowy. 13 W praktyce pojawi się jednak problem w jaki sposób wyliczyć wysokość podatku rezydualnego w cenie używanego samochodu krajowego. Rzecznik nie przedstawiła w opinii żadnej konkretnej propozycji metody obliczania. Określiła jednak zasadę, która powinna być stosowana przy obliczaniu kwoty podatku krajowego. Zgodnie z nią należy przyjąć, że jeśli podatek od pojazdu nowego jest równy pewnemu ułamkowi jego ceny, to rezydualny podatek zawarty w cenie późniejszej odsprzedaży uwzględniającej utratę wartości pojazdu jest równy temu samemu ułamkowi. Podatek taki staje się częścią składową wartości pojazdu. Stanowi on nadal, po deprecjacji, ten sam ułamek wartości pojazdu.14 Oznacza to, że narusza prawo unijne tylko taki

Por. wyrok w sprawie De Danske Bilimportører, ww. w przypisie 4, pkt 34; wyrok w sprawie Weigel, ww. w przypisie 5, pkt 65. Por. ustęp 11, 40, 57 opinii. Por. ust. 58 opinii. 14 Zatem jeśli cena sprzedaży nowego pojazdu zostaje powiększona na przykład o 50% tytułem wynagrodzenia sprzedawcy (koszt oraz zysk) i o 50% tytułem podatku, to następnie, po upływie pewnego czasu jego aktualna wartość - np. 60% ceny nowego pojazdu – będzie powiększona analogicznie w równych częściach o rezydualną kwotę wynagrodzenia sprzedawcy i podatku. Zasada ta obowiązuje niezależnie od względnych wartości wynagrodzenia sprzedawcy i podatku (szerzej: ustęp 42 opinii) 11

12 13

Prawnik

Nr 3/10/2006

podatek krajowy, którego wysokość w odniesieniu do sprowadzanych samochodów używanych przekracza ułamek podatku zawartego w cenie podobnych używanych samochodów krajowych. 15 Przedstawiona powyżej koncepcja, z teoretycznego punktu widzenia, jest prosta i klarowna. W praktyce, obliczenie wysokości podatku w odniesieniu do konkretnego pojazdu może jednak nastręczać problemy. Trudności związane z obliczeniem podatku nie będą wynikać z określenia wysokości ułamków, gdyż ich wzajemny stosunek pozostaje niezmienny, lecz z określenia stopnia deprecjacji wartości konkretnego pojazdu po upływie określonego czasu. Stopień deprecjacji zależy bowiem od wielu czynników, które mogą się różnić pomiędzy markami, modelami i poszczególnymi pojazdami. 16 Z orzecznictwa Trybunału wynika, że metody ustalania stopnia deprecjacji nie muszą być oparte wyłącznie na indywidualnym oszacowaniu lub wycenie każdego pojazdu. Utrata wartości samochodu może być również ustalana za pomocą skal, opierających się

Warto wiedzieć więcej

o takie kryteria jak wiek, przebieg, stan ogólny, rodzaj napędu, marka lub model. Ustalone w ten sposób skale mogą się odwoływać do zestawienia lub listy zawierającej średnie aktualne ceny używanych pojazdów na rynku krajowym.17 Podatnik musi mieć wszakże zagwarantowaną możliwość zakwestionowania stosowania takich skal, w przypadku gdy nie uwzględniają one rzeczywistego stanu konkretnego samochodu.18 Należy zaznaczyć, że opracowanie metody ustalania stopnia utraty wartości pojazdu i zasad ewentualnego zwrotu podatku leży w gestii państwa członkowskiego. *** Konsekwencją opinii Rzecznika generalnego, ETS jest wzmożony napływ do organów podatkowych wniosków o zwrot podatku akcyzowego. Jest jednak pewne, że nie wszyscy wnioskodawcy otrzymają zwrot zapłaconej akcyzy. Po pierwsze, opinia rzecznika nie wiąże Trybunału, a jest jedynie konkretną propozycją rozstrzygnięcia danej sprawy.19 Z reguły jednak nie zda-

Szerzej: ustęp 41 opinii. Dodatkowym utrudnieniem jest okoliczność, że wartość przywiezionego samochodu, a zatem i cena, po jakiej został on nabyty, zawiera cząstkę rezydualnego podatku o podobnym charakterze nałożonego w innym państwie członkowskim (szerzej: ustęp 42 opinii). 17 Por. wyrok w sprawie Gomes Valente, ww. w przypisie 7, pkt 24 i 25. 18 Szerzej ustęp 12 opinii 19 Instytucja rzeczników generalnych ETS znajduje swoje źródła we francuskim systemie prawnym. Rzecznik generalny nie uczestniczy bezpośrednio w orzekaniu, a jedynie w ustnej fazie postępowania przed ETS. Jego zadaniem jest przygotowanie opinii prawnej obejmującej cały stan faktyczny i prawny rozstrzyganej sprawy. Opinia rzecznika poparta jest analizą wcześniejszego orzecznictwa ETS, sądów krajowych oraz poglądów doktryny w analogicznych sprawach. Rzecznik generalny wydaje opinię we własnym imieniu i ma ona całkowicie bezstronny i niezależny charakter (szerzej por. E.Całka w „Prawo europejskie- zarys wykładu” , praca zbiorowa pod redakcją R.Skubisza, E.Skrzydło-Tefelskiej, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2003r., s.101 i n.). 15 16

Warto wiedzieć więcej

rza się, aby wyrok ETS nie uwzględniał wniosków rzecznika zawartych w opinii. Poza tym dotychczas Trybunał konsekwentnie orzekał, ze jednostki są uprawnione do zwrotu podatków krajowych nałożonych z naruszeniem prawa wspólnotowego.20 Po drugie, ewentualny zwrot dotyczyć będzie wyłącznie akcyzy zapłaconej od sprowadzonych z Unii samochodów starszych niż dwuletnie. Co więcej, wszystko wskazuje na to, że zwrotowi podlegać będzie jedynie ta część kwoty zapłaconej akcyzy, która przewyższa ułamek odpowiadający krajowemu podatkowi zawartemu w wartości porównywalnego krajowego samochodu używanego. Ten mechanizm może wyłączyć z grupy ewentualnych beneficjentów, wszystkich podatników, którzy zaniżyli deklarowaną wartość sprowadzonego samochodu w stopniu powodującym, że kwota zapłaconego podatku nie przekracza akcyzy zawartej w wartości podobnego samochodu krajowego. Wówczas nie występuje bowiem podatkowa dyskryminacja samochodu sprowadzonego. Poza tym, Ministerstwo Finansów zapowiada, że każdy złożony przez podatników wniosek o zwrot akcyzy będzie weryfikowany przez organy podatkowe w celu w wykrycia nadużyć

Prawnik

Nr 3/10/2006

związanych z zaniżaniem wartości samochodu, co dodatkowo może odstraszyć tych, którzy rażąco zaniżyli wartość pojazdu.21 Trzeba również pamiętać, że po ewentualnym niekorzystnym wyroku, polskie Ministerstwo Finansów będzie jeszcze musiało opracować zasady zwrotu akcyzy oraz metody ustalania stopnia deprecjacji wartości pojazdu. W praktyce zasady zwrotu mogą okazać się bardzo rygorystyczne i pracochłonne, a przez to uciążliwe i zniechęcające podatników do składania wniosków; poza tym nie wiadomo jak szybko resort finansów przygotuje stosowne rozwiązania. Władze polskie mają bowiem swobodę w zakresie dostosowania metody obliczania podatku akcyzowego od samochodów osobowych w taki sposób, by wyrównać utratę dochodów w danym okresie. Wszystkie powyższe okoliczności mogą spowodować, że z kwoty około 2,2 mld złotych pobranej od sprowadzonych samochodów akcyzy, faktycznemu zwrotowi podlegać będzie około 800 mln. Ponadto, sprawą nierozstrzygniętą jest czy skutki wyroku zostaną, zgodnie z wnioskami rządu polskiego, ograniczone w czasie. Strona polska wnosiła o temporalne ograniczenie skutków orzeczenia jedynie do samochodów sprowadzonych po dacie wyroku.

Zobacz na przykład wyrok z dnia 11 lipca 2002 r. w sprawie C‑62/00 Marks & Spencer, Rec. str. I‑6325, pkt 30 i cytowane tam orzecznictwo. 21 Z szacunków wynika, że większość sprowadzających pojazdy znacznie zaniżyła wartość pojazdu, gdyż przeważnie kwota akcyzy w okresie od 1 maja 2004r. mieściła się w przedziale od 100 do 200zł. [Np. w 2005r. średnio wynosiła ok. 550zł.] 20

Prawnik

Nr 3/10/2006

Argumentem za ograniczeniem były potencjalne konsekwencje wyroku dla budżetu państwa oraz fakt, iż przyjmując odnośne regulacje krajowe rząd RP działał w dobrej wierze, tj. z przekonaniem o zgodności przyjmowanych rozwiązań z prawem europejskim. Zdaniem strony polskiej przepis art. 90 TWE oraz orzecznictwo ETS w tym zakresie są bowiem niejasne. Wprowadzenie przez Trybunał ograniczenia czasowego wydaje się jednak mało prawdopodobne, gdyż Rzecznik Generalny ETS nie podzieliła żadnego z argumentów rządu polskiego co do czasowego ograniczenia skutków wyroku ETS. W swej opinii jednoznacznie stwierdziła, że stanowisko polskiego rządu, co do dobrej wiary jest całkowicie nieuprawnione. Dorobek orzeczniczy Trybunału w odniesieniu do art. 90 TWE jest bowiem szeroki, a tezy orzeczeń i ich uzasadnienia jednoznaczne i klarowne. Rzecznik podniosła, że istnieje wystarczająca liczba wyroków, z których można wywieść spójne zasady, a sposób, w jaki jest obliczany polski podatek akcyzowy od używanych samochodów przywożonych z innych państw członkowskich, nie jest zgodny z tymi zasadami.22 Dodatkową okolicznością zmniejszającą szanse rządu polskiego na czasowe ograniczenie skut-

Warto wiedzieć więcej

ków wyroku jest to, że w analogicznej sprawie23 przeciwko rządowi węgierskiemu, ETS nie wprowadził temporalnych ograniczeń. Reasumując należy stwierdzić, że wyrok Trybunału nakazujący zwrot akcyzy oznaczać będzie zwycięstwo podatników, którzy sprowadzili samochód z Unii Europejskiej i jednocześnie kosztowną porażkę polskiego rządu. Jednakże może się okazać, że zwycięstwo podatników będzie Pyrrusowe, gdyż - abstrahując od wskazanych powyżej ewentualnych ograniczeń w zwrocie akcyzy – zwrot podatku będzie dokonywany z budżetu państwa, a tym samym obciąży wszystkich podatników. Na zakończenie warto poruszyć jeszcze jedną kwestię. W komunikacie Ministerstwa Finansów24, dotyczącym analizowanej sprawy, ministerstwo stwierdziło, że opinia rzecznika generalnego jest w przeważającej części korzystna dla strony polskiej. Z kontekstu komunikatu jednoznacznie wynika, że pisząc o stronie polskiej ministerstwo miało na myśli rząd polski. Pojawia się więc pytanie, kim (jaką stroną?) według ministerstwa jest - Maciej Brzeziński – występujący faktycznie w imieniu wszystkich polskich podatników? Piotr Sawczuk radca prawny

Por. orzecznictwo do wyroku ETS z dnia 5 października 2006 r. w sprawach połączonych C-290/05 i C-333/05; wyrok dostępny na stronie: www..eur- lex.europa.eu; 23 Por. wyrok ETS z dnia 5 października 2006 r. w sprawach połączonych C-290/05 i C-333/05; dostępny na stronie: www..eur- lex.europa.eu 24 Komunikat Ministerstwa Finansów z 21 września 2006r., dostępny na stronie: www.mofnet.gov.pl. 22

Z kart historii

Prawnik

Z kart historii Nr 3/10/2006

Sądy „rosyjskie” w Lublinie w czasach Królestwa Polskiego (1876-1915) W 1876 r. została przeprowadzona reforma sądowa w Królestwie Polskim która spowodowała całkowitą zmianę struktury sądownictwa. W jej następstwie zniesiono model francuski sądownictwa, funkcjonujący na Lubelszczyźnie od czasów Księstwa Warszawskiego.*

Nowa tzw. rosyjska organizacja zakładała podział na piony sądownictwa ogólnego i sądownictwa pokojowego, które nie były ze sobą instancyjnie powiązane. Nad jednolitością orzecznictwa sądów niższych czuwał Senat Rządzący w Petersburgu, w charakterze najwyższego sądu kasacyjnego.

Sąd Okręgowy w budynku Trybunału – koniec XIX w. ze zbiorów H.Gawareckiego (Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Lublinie)

*.patrz: prawnik nr 1/8/2006 r., s. 33-38, nr 2/9/2006r., s. 41-46

Prawnik

Nr 3/10/2006

Nowo powstałe sądy rozpatrywały zarówno sprawy cywilne jak i karne, zaś podział opierał się na założeniu oddzielenia jurysdykcji w sprawach mniejszej wagi, należącej do sądownictwa pokojowego i w sprawach poważniejszych rozpatrywanych przez

Z kart historii

zesów, 6 sędziów oraz prowadzących śledztwa karne sędziów śledczych. Wewnętrznie był on podzielony na trzy wydziały: cywilny, karny i hipoteczny. Do 1906 r. wzmocniono sąd o 8 dodatkowych etatów sędziowskich, co umożliwiło funkcjonowanie drugie-

Sąd Okręgowy w Lublinie w latach 1895-1915 w czasie drobnych prac remontowych (pocztówka; zbiory prywatne)

sądy ogólne. Sądem ogólnym w Lublinie był orzekający w składach 3-osobowych Sąd Okręgowy (jeden z 10 sądów powołanych w stolicach guberni Warszawskiego Okręgu Sądowego), zaś instancją wyższą - Warszawska Izba Sądowa. Etat Sądu Okręgowego w Lublinie przewidywał prezesa, 2 wicepre-

go wydziału karnego i sytuowało sąd lubelski wśród największych w Królestwie Polskim.1 Stanowiska sędziowskie obsadzone były w połowie przez Polaków, lecz od końca lat 80-tych XIX, na skutek polityki rusyfikacyjnej liczba ich systematycznie malała. Prezesami Sądu Okręgowego w Lublinie byli Rosjanie: Pietr

1 A.Korobowicz, Sądownictwo Królestwa Polskiego 1876-1915, Lublin 1995, s.82, 127-128; Osobyj nakaz Lublinskogo Okrużnago Suda, Lublin 1911, wstęp i s.1.

Z kart historii

Michałowicz Butowskij (1876-1878), Arkadij Wasiliewicz Łonginow (18781887), Christofor Aleksiejewicz Kłopow (1887-1891), Konstantin Grigoriewicz Kowalewskij (1891-1901), Aleksandr Wikientiewicz Koczubej (1901-1906), Siergiej Aleksiejewicz Link (1906-1908) i Nikołaj Grigoriewicz Sierpowskij (1908-1915).2 Wydział Cywilny urzędował na I piętrze budynku Trybunału, dysponując 6 salami rozpraw, dwoma salami ustępowymi, gabinetem prezesa i prokuratora, pokojem adwokaZnaczek opłaty kancelaryjnej w tów i kasą. Na Sądzie Okręgowym w Lublinie parterze umiejscowiona była hipoteka z archiwum hipotecznym (archiwum sądowe znajdowało się na II piętrze) i biura czterech rejentów. Wydział Karny Sądu Okręgowego znalazł lokum w dawnej siedzibie sądów karnych sprzed reformy (patrz wyżej) w kamienicy przy ul. Królewskiej 15.3 Oprócz posiedzeń w Lublinie sąd odbywał sesje wyjazdowe w Zamościu, Tomaszowie i Janowie.

Prawnik

Nr 3/10/2006

W dniu 6 września 1892 r. został położony kamień węgielny pod budowę nowego gmachu dla potrzeb sądownictwa lubelskiego. Przez okres dwóch i pół roku, za dużą kwotę 180.000 rubli, wybudowano budynek przy Krakowskim Przedmieściu 76. Od 1895 r. stał się on nową, niezwykle okazałą siedzibą Sądu Okręgowego. Projekt przygotował – zgodnie z zaleceniami specjalnej komisji ds. budowy - pomocnik architekta gubernialnego inżynier Marian Jarzyński, zaś pewne zmiany w nim wprowadził akademik architektury radca kolegialny Prussakow.4 Pion sądownictwa pokojowego wyróżniał się niezwykłą rozmaitością form organizacyjnych. Mieścił się tutaj orzekający kolegialnie sąd gminny, kierowany przez wybieranego – co do zasady - sędziego gminnego obok orzekającego jednoosobowo sędziego pokoju, urzędnika służby cywilnej pochodzącego z nominacji Ministra Sprawiedliwości. W guberni lubelskiej istniało w 1876 r. 41 sądów gminnych dla ludności wiejskiej, zaś w rewirach miejskich orzekało 10 rosyjskich sędziów pokoju. Przez 40 lat funkcjonowania sądownictwa rosyjskiego na Lubelszczyźnie, pojawił się tylko jeden dodatkowy sąd

2 Kratkija swiedienija o sudiebnych ustanowlienijach Warszawskogo Sudiebnago Okruga i diejatielnosti ich za wremia c 1876 po 1901 god, Warszawa 1901, s.21; Pamjatnaja kniżka Warszawskago Sudiebnago Okruga za god:1901, s.65, 1907, s.103, 1915, s.72; Pamiatnaja Kniżka Lublinskoj Guberni za 1906 god, s.112. 3 A.Korobowicz, Sądownictwo…, s.85; J.Riabinin, J.Dutkiewicz, J.Riabinin, J.Dutkiewicz, Dawne pałace na Korcach w Lublinie, Pamiętnik Lubelski, t.III, Lublin 1938, s.363 i n. 4 APL, Rząd Gubernialny Lubelski B I 1892:19c, Kontrakt na budowę SOL z 10 IX 1892 r., nfol; RGL B I 1892:19a, Prezes SOL do GL z 13 I 1895 r., Akt przyjęcia i oddania budynku SOL dla prezesa SOL w obecności starszego prezesa WIS tajnego radcy Aristowa... z 1895 r.(data dzienna nieczytelna), nfol; Gazeta Sądowa Warszawska z 1894 r., nr 47, s.752. Na temat architektury budynku i wyposażenia wnętrz: Protokół z rozpoznania budynku Sądu Rejonowego, przy ul. Krakowskie Przedmieście 76 w Lublinie, dokonanego w związku z wpisem w/w obiektu do rejestru zabytków woj. Lubelskiego, s.1-14.

Prawnik

Z kart historii

Nr 3/10/2006

Zamojskiej czy Zielonej (w tym ostatnim wypadku, w budynku cerkwi prawosławnej). Instancją apelacyjno-kasacyjną w okręgu pokojowym był zjazd sędziów pokoju reprezentowany i kierowany przez pochodzącego z nominacji Ministra Sprawiedliwości prezesa zjazdu. Był on sądem orzePałac Czartoryskich – siedziba lubelskiego Zjazdu Sędziów Pokoju w latach 1877-1895 kającym kolegialnie (stan obecny) w kompletach złożogminny oraz przybyło dwóch rewironych z prezesa zjazdu oraz zasiadająwych sędziów pokoju. cych w równej liczbie sędziów gminLublin, duże miasto gubernialne, nych i sędziów pokoju. Każda gubernia został podzielony na dwa rewiry sę- została podzielona na dwa okręgi podziów pokoju. W skład I rewiru miasta kojowe, z znajdującymi się w nich sąLublina wchodziło 29 ulic, zaś mniej- dami gminnymi i sędziami pokoju. szego II rewiru - 10 ulic. Podział ten Lubelski zjazd sędziów był sądem uległ zmianie po 1896 r., gdy pojawyższym I okręgu pokojowego guberwił się w Lublinie trzeci rewirowy sęni lubelskiej, który obejmował powiadzia pokoju. Początkowo sędzia pokoty: lubelski, lubartowski, krasnostawju I rewiru urzędował w Hotelu Saskim ski, nowoaleksandryjski (puławski), japrzy Krakowskim Przedmieściu, zaś nowski oraz od 1879 r. chełmski. PozoII rewiru w domu przy ul. Namiestnistała część guberni lubelskiej stanowiła kowskiej (dziś Narutowicza).5 Siedzitzw. zamojski okręg pokojowy. bami sędziów pokoju były wynajmoLubelski zjazd pokojowy miał na wane i często zmieniane lokale w kapoczątku siedzibę w tzw. „pałacu biskumienicach usytuowanych przy ul. Krópim” przy ulicy Królewskiej 11 (dawlewskiej, Staszica, Bernardyńskiej, niej 204), tuż obok Wydziału Karnego Bramowej, Rybnej, Szpitalnej, Złotej, lubelskiego Sądu Okręgowego. Jednak

5 APL, RGL A I 1894:106, Dziennika posiedzeń porządkowych ZSP z 26 XI 1893 r., k.4-4v. Kalendarz Lubelski na rok zwyczajny 1877 r., rok IX, s.63.

okręgu

pokojowego

guberni

lubelskiej

Z kart historii

już od 1877 r. wynajmował 6 (od 1880 r. - 12) pomieszczeń w budynku na ulicy Poczętkowskiej (dziś Staszica) – w dotychczas dzierżawionym fabryce tabaki i tytoniu dawnym pałacu Czarto-

Łańcuch prezesa Sądu Okręgowego

ryskich (dziś siedziba Lubelskiego Towarzystwa Naukowego).6 Od 1895 r. lubelski zjazd sędziów pokoju rozpoczął urzędowanie w budynku Trybunału zajmując pomieszczenia po Wydziale Cywilnym lubelskiego Sądu Okręgowego. Oprócz zjazdu, urzędował tam sędzia pokoju I rewiru w Lublinie (do 1905 r.), wydział hipoteczny u boku tegoż sędzie-

Prawnik

Nr 3/10/2006

go i funkcjonowały kancelarie dwóch rejentów. Dla potrzeb sądownictwa pokojowego dokonano kilku przeróbek, które nie zawsze były pożyteczne. Przede wszystkim zlikwidowano duży hol dla oczekującej publiczności i znacznie zmniejszono pomieszczenie, noszące szumną nazwę „gabinetu dla adwokatów przysięgłych i prywatnych”. W tym maleńkim pokoiku, w którym mogły pracować dwie lub trzy osoby, w czasie posiedzeń zjazdu gromadzić się musiało aż kilkunastu adwokatów i obrońców prywatnych. Pomieszczenie powstało poprzez oddzielenie szklanymi drzwiami części dawnego korytarza, a więc gwar dochodzący z zewnątrz utrudniał spokojne skupienie myśli. Samo urządzenie pozostawiało także sporo do życzenia, gdyż znajdowały się tam jedynie dwa lub trzy krzesła. Natomiast dawny pokój palestry został przeznaczony dla sędziów pokoju i sędziów gminnych przyjeżdżających na posiedzenia zjazdu.7 Prezesami lubelskiego zjazdu sędziów pokoju byli wyłącznie Rosjanie: Aleksandr Iwanowicz Strojnin (1876), Nikołaj Fiedorowicz Iwanienko (18761878), Iwan Iwanowicz Riznicz (18781887), Teodor Iwanowicz Łoszkiejt (1887-1910), Stiepan Teodorowicz Turbaba (1910-1913) i Władimir Fie-

6 APL, Zjazd sędziów pokoju I okręgu pokojowego guberni lubelskiej 17/1878, Magistrat miasta Lublina do PZSP I okręgu pokojowego guberni lubelskiej z 26 I 1878 r., Kontrakt najmu pomieszczeń dla ZSP I okręgu pokojowego guberni lubelskiej z 1877 r. 1879 r., 1882 r.,1886 r. i z 1890 r.; Magistrat miasta Lublina do PZSP I okręgu pokojowego guberni lubelskiej: z 29 XII 1879 r., z 31 XII 1879 r., 31 VII 1880 r., nfol. 7 Kalendarz Lubelski na rok przestępny 1896, rok.XXVIII, s.4-5; M.A.R., Ilustrowany przewodnik po Lublinie, cz.II, Warszawa 1901, s.184; Gazeta Sądowa Warszawska z 1897 r., nr 7, s.108.

Prawnik

Nr 3/10/2006

Z kart historii

Łańcuch z oznaką sędziego pokoju (zbiory prywatne)

dorowicz Sochańskij (1913-1915).8 Lubelscy sędziowie sądu okręgowego oraz sędziowie pokoju będąc urzędnikami w służbie państwowej mieli przywilej, a zarazem obowiązek noszenia munduru w czasie wykonywania czynności urzędowych. Używano różnego rodzaju mundurów stosownie do okoliczności (służbowy, świąteczny, paradny), lub pory roku. Jeżeli sędziami byli wojskowi w stanie spoczynku, którzy kończąc służbę otrzymali przywilej noszenia munduru wojskowego, to mogli oni występować w takim stroju na posiedzeniach sądowych. Forma i szczegóły umundurowania urzędników sądowych (wyróżnia-

jące się kolorem wyłogów i galonów oraz oznaczeniami stempla senackiego na detalach munduru) regulowane były licznymi przepisami mundurowymi. W sądownictwie tego okresu obok munduru używano również - co było pewnym novum - łańcucha sędziowskiego.9 Poważne zmiany w dotychczasowej strukturze i organizacji sądownictwa lubelskiego miały nastąpić na skutek wydzielenia nowej guberni chełmskiej w 1912 r., jednakże na przeszkodzie stanęły wydarzenia I wojny światowej. Arkadiusz Bereza

8 A.Bereza, Sądownictwo pokojowe w guberni lubelskiej na tle Królestwa Polskiego (1876-1915), Lublin 2004, s.79, 286-290. 9 Patrz: art.525 ustawy o służbie cywilnej... wraz z dodatkami – Swod Zakonow, t.III, s.114, 219-224; Najwyżej zatwierdzone postanowienie Komitetu Ministrów z 18/30 VI 1882 r. - przedruk w A.Tuszyńska, Rosjanie w Warszawie, Warszawa 1992, s.100; Przepisy mundurowe zatwierdzone 25 V / 6 VI 1894 r., Rozkaz najwyższy z 8/20 III 1895 r. (Sobranije Uzakonienij i Rasporiażenij Prawitielstwa izdawajemoje pri Prawitielstwujuszczem Senatie z 1895 r., nr 56, st.383 i 384); Opis mundurów i ich noszenia przez urzędników sądowych zatwierdzony 14/27 X 1904 r. (Pamjatnaja kniżka Warszawskago Sudiebnago Okruga za god 1905, s.241-250); Zbiór Praw, t.XIII, Rozkaz cesarski z 9/21 III 1878 r., ogłoszony ukazem Senatu Rządzącego z 28 III / 9 IV 1878 r., s.219-221; Ł.E.Szepieliew, Czinowyj mir Rossii XVIII-naczało XX w., S.Petersburg 2001, s.274.

Prawnik

Nr 3/10/2006

Szkoleniowa strona 偶ycia aplikant贸w radcowskich

Rok 1

Rok 2

Rok 3

Rok 4

Prawnik

Nr 3/10/2006

Cennik reklam i ogłoszeń w kwartalniku „Prawnik” format – B-5 (ceny brutto)

2500 zł. - pierwsza strona okładkowa /tytułowa/ 2000 zł. - cała strona czwarta okładkowa /ostatnia/ na papierze kredowanym, w pełnym kolorze 1700 zł. - cała strona druga okładkowa /wewnętrzna/ na papierze kredowanym, w pełnym kolorze 1500 zł. - cała strona trzecia okładkowa /wewnętrzna/ na papierze kredowanym, w pełnym kolorze 1400 zł. - cała strona we wkładce kredowanej wewnątrz numeru, w pełnym kolorze 1000 zł. - cała strona wewnątrz numeru, na papierze offsetowym, w jednym kolorze 600 zł. - połowa strony wewnątrz numeru, na papierze offsetowym, w jednym kolorze 300 zł. - jedna czwarta strony wewnątrz numeru na papierze offsetowym, w jednym kolorze Uwaga! – druk wkładki kolorowej jest uruchamiany gdy brakuje miejsca na reklamę na stronach okładkowych

Zamówienia na druk reklam i ogłoszeń wraz z ich wzorami /na dyskietkach lub płytach CD/. należy składać w sekretariacie Okręgowej Izby Radców Prawnych w Lublinie przy ul. Wallenroda 2e / tel. 081 532-06-95, fax. 081 534-44-96, email: oirp-lublin@radca.lex.pl. Wzory reklam, po wcześniejszym uzgodnieniu szczegółów technicznych, mogą być także przesłane pocztą elektroniczną bezpośrednio do drukarni (ftp.mbpress.pl). Zapłaty, po otrzymaniu rachunku /wraz z egzemplarzem kwartalnika/, należy dokonać przelewem w ciągu 7 dni na konto wydawcy nr: 66 1240 2500 1111 0010 0399 5559 w Banku PeKaO S.A. IV Oddział w Lublinie. Ostateczna cena za druk reklamy zostaje ustalona po przedstawieniu przez klienta szczegółowych życzeń i wymagań. Zamieszczamy także artykuły reklamowe /gotowe lub napisane przez nas/ i tzw. teksty sponsorowane. Jesteśmy otwarci na inne propozycje. ZAPRASZAMY DO WSPÓŁPRACY 44