Stad en Groen 8 2019

Jaargang 7 8 - 2019

Stad + Groen

HET VAKBLAD VOOR OPENBAAR GROEN EN HET VERGROENEN VAN DE BUITENRUIMTE

CULEMBORG HOUDT GROENBEHEER IN EIGEN HAND ‘We lopen graag voorop in vernieuwing’ Een dag in het leven van een voorman

Verspreiding duizendknoop door zaden dreigt

Special de Groene Sector Vakbeurs

OUT-FRONT T-FRONT PERFORMANCE RFORMANCE

GROUNDSMASTER® 3200/3300 SERIE 200/3300 SERIE

w terrein tot fraaie

appen en perfect

: het uitgebreide

uctaanbod van heeft voor elke

recies de juiste

oplossing.

De nieuwe Groundsmaster 3200/3300 Serie Van ruw terrein tot fraaie geveerde stoel en stuurkolom, De nieuwe Groundsmaster Serieeen ongeëvenaarde productiviteit.

Met een de vin landschappen en perfect 3200/3300levert vanpk) deofmotor en de optionele cabine levert eenhet ongeëvenaarde Met een krachtige 27,5 kW (37,4 18,4 kW (24,7 pk) maaien: uitgebreide productiviteit. hele seizoen ervaart u de gehele dag krachtige 27,5 kW (37,4 pk) of 18,4 kW (24,7 Stagepk) V Yanmar® motor, CrossTrax® productaanbod van Routinematig onderhoud is Stage V Yanmar® motor, CrossTrax® vierwielaandrijving encomfort. de legendarische Toro® heeft voor elke dankzij ontwerp van vierwielaandrijving en de legendarischeGroundsmaster maaideks diehet eeninnovatieve uitzonderlijke klus precies de juiste Productiviteit, comfort en betrouwba Groundsmaster maaideks die een uitzonderlijke snijkwaliteit leveren. Door de volledig verstelbare oplossing. gloednieuwe Groundsmaster 3200/3 snijkwaliteit leveren. Door de volledig verstelbare

VAN LEGENDARISCHE DUURZAAMHEID VAN LEGENDARISCHE DUURZAAMHEID

TOT VEELZIJDIGHEID TOT VEELZIJDIGHEID ©2019 The Toro Company. All rights reserved. ©2019 The Toro Company. All rights reserved.

geveerde stoel en stuurkolom, de vingertopbediening Ontdek de volledige lijn Toro-producten voor ngertopbediening de cabine volledige lijnhet Toro-productentuinprofessionals voor van de motor en deOntdek optionele voor op toro.com/StartToFinish en e voor het hele seizoen ervaarttuinprofessionals u de gehele dag op optimaal toro.com/StartToFinish en neem contact op met uw plaatselijke Toro-verdeler g optimaal comfort. Routinematig onderhoud is ook eenvoudig neem contact op met uw plaatselijke Toro-verdeler voor meer informatie. s ookdankzij eenvoudig het innovatieve ontwerp van het kanteldek. voor meer informatie. n hetProductiviteit, kanteldek. comfort en betrouwbaarheid. Dat is de aarheid.

Dat is deGroundsmaster 3200/3300. gloednieuwe Bel dealer Jean Heybroek op 3300.

+31 (0)30 63 94 611 of kijk op jeanheybroek.com

Op een nรณg groener 2020!

Met een veelzijdige en bijzondere collectie bomen en heesters voor elke denkbare toepassing, staat Boomkwekerij Ebben ook in het nieuwe jaar weer graag voor u klaar.

Boomkwekerij Ebben | Beerseweg 45 | 5431 LB Cuijk T +31 485 312021 | info@ebben.nl | www.ebben.nl | www.treeebb.nl

084

Een dag in het leven van een voorman Afgelopen zomer hield Stad + Groen al een boeien-binden-quality-BBQ rondom de vraag waarom goed middenkaderpersoneel zo moeilijk vindbaar is in het groen, én hoe je dat vervolgens vasthoudt.

Ter verdieping ben ik één dag lang voorman bij Sight Landscaping in Leusden. Kortom: een kijkje in de (bbq)keuken en het leven van een voorman.

www.stad-en-groen.nl

5

INHOUDELIJK

stadgroen stadengroen

056 Elektrocutie van invasieve exoten heeft aanloop nodig, maar is zeer effectief Dolmans Landscaping Services heeft voor de bestrijding van verschillende invasieve soorten voor het eerst op grote schaal elektrocutie toegepast, en wel op Japanse duizendknoop.

In België had het bedrijf met deze methode een primeur en kon het rekenen op veel aandacht van politiek en media. Alfred Treffers van Dolmans Landscaping Group uit Duiven vertelt over de resultaten die tot nu toe met deze methode behaald zijn.

048

042 100

Integrale aanpak vindt Drijvende tuinen in gesloten doorgang in soortenNoordersluis managementplan Nijmegen is flink aan het uitbreiden over de Waal. Voor deze uitbreidingsplannen heeft de gemeente begin 2019 een soortenmanagementplan opgesteld, onderdeel van een pilot van de provincie Gelderland. Vakblad Stad en Groen spreekt over het proces met Tanja Martens, adviseur openbaar groen van de gemeente Nijmegen, en projectontwikkelaar Paul de Wit.

Na bijna honderd jaar trouw dienst te hebben gedaan als doorgang tussen de Noordzee en het Noordzeekanaal, gaat hij dicht: de Noordersluis in IJmuiden. De sluis nadert namelijk niet alleen het eind van zijn technische levensduur; ook passen de steeds groter wordende zeeschepen er amper meer doorheen.

091 Gemotiveerde ‘groendoeners’ steken handen uit de mouwen Duurzaamheid, vergroenen, biodiversiteit. Om deze woorden kunnen we anno 2019, en ongetwijfeld ook in het nieuwe decennium, niet heen.

6

8/2019

110 Vragen of opmerkingen?

Karlijn Klei Vakredacteur E: karlijn@nwst.nl T: 024-360 2454 M: 06-33174636

Alberto Palsgraaf Uitgever E: alberto@nwst.nl T: 024-360 2454 M: 06-20436728

De nieuwe borders voor Keukenhof 2020: hot & cool!

Een van de meest eervolle bestemmingen voor een bloembol is natuurlijk de jaarlijkse Keukenhof. Zeven miljoen bollen worden daar – as we speak – met de hand geplant in een prachtig park, geheel in herfstkleuren. Tot mijn verbazing ontmoet ik nog regelmatig vakgenoten en tuinliefhebbers die nog nooit naar de Keukenhof zijn geweest of zelfs hun neus ervoor ophalen. Een gemiste kans, want de Keukenhof inspireert en is een ware bloembollenbeleving.

‘Je moet méér doen dan voldoen aan een vraag; je moet de menselijke ziel aanspreken’

Joeri Welslau, CEO Stihl Benelux

Groene voornemens aan de vooravond van 2020 2020, een nieuw jaar én een nieuw decennium. Optimistisch, vol goede moed en goede voornemens gaan we januari in. De sportscholen lopen weer vol, sigaretten worden doorgespoeld, de agenda’s vrijgemaakt voor dierbaren, alcohol wordt afgezworen en de frituur gaat bij het grofvuil. Iedereen kent ze en heeft zich er wellicht op enig moment aan ‘schuldig’ gemaakt: goede voornemens.

Die jaarlijkse voornemens ontstaan als zaken niet helemaal lopen zoals we graag willen. Hoe zit dat voor de groene sector? Welke hoofdpijndossiers gaan we nu écht oplossen en hoe? Wat is de geschikte pijnstilling? Want hoofdpijndossiers zijn er volop.

Het groene voornemen van Stihl Benelux Voor Joeri Welslau, CEO van Stihl Benelux, staat 2020 in het teken van de accu. ‘Toen Stihl in 2008 de eerste accumachines voor professionele gebruikers op de markt bracht, reageerden veel dealers verbaasd: welke klanten zouden hiermee aan de slag gaan? Een decennium later is de vraag anders: wat is de toekomst voor thermische producten, en hoe ziet het landschap er over vijf jaar uit?’

Michel Huisman, de uitgesproken kunstenaar uit Heerlen. Hij wil emotionele intelligentie implementeren in het vroegste stadium van stedenbouw en architectuur.

Lees verder op pagina 44

VERDER 008 013 014 020 024 027 032 038 052 060 062 067 068 074 094 116 120

Kort nieuws Column: Het belang van natuurinclusief bouwen ‘We lopen graag voorop in vernieuwing’ Ondernemen in het groen is topsport Bomen zijn hot. De boom is dagelijks in het nieuws.

Bomen zijn positief … Vandaar: de ‘hulpboom’ NWST en partners vechten samen tegen ontbossing van Afrika Er is meer dan Metasequoia Natuurinclusiviteit als ontwerp- en communicatietool Hoe groen zijn accu’s?

Geen ei van Columbus in strijd met Aziatische duizendknoop Verspreiding duizendknoop door zaden dreigt Kamer wil verbod verkoop duizendknoop ConnectedGreen en drijvend terras winnen Gouden Gieter 2019!

Veel onderzoek nodig naar effectieve bestrijding eikenprocessierups Fantaseren doet leren Stelling: ‘De PFAS-verruiming biedt oplossingen’ Hoofdredactioneel

COLOFON Stad + Groen is een uitgave van NWST NeWSTories bv- wordt in een gemiddelde oplage van 4400 exemplaren verspreid onder groenbeheerders, groene aannemers, landschapsarchitecten, adviseurs en toeleveranciers in de groene sector. Bij alles staat de praktisch ingestelde vakman centraal. REDACTIE & COMMERCIE NWST NeWSTories bv, Fransestraat 41, 6524 HT Nijmegen, T 024-3602454, F 024-3602464, info@nwst.nl, www.stad-en-groen.nl HOOFDREDACTEUR Hein van Iersel (hein@nwst.nl) OPERATIONEELMANAGER Peter Jansen (peter@nwst.nl) REDACTEURS Willemijn van Iersel (willemijn@nwst.nl) Linde Kruese (linde@nwst.nl) Nino Stuijvenberg (nino@nwst.nl) Karlijn Klei (karlijn@nwst.nl) Sjoerd Rispens (sjoerd@nwst.nl) VORMGEVING StudioBont Nijmegen ADVERTENTIES Alberto Palsgraaf (alberto@nwst.nl) Rik Groenewegen (rik@nwst.nl) SALES SUPPORT Lieke van der Weijde (lieke@nwst.nl) ABONNEMENTEN Controlled circulation: Dit betekent dat alle professionals in de groene sector recht hebben op een gratis abonnement. Niet werkzaam in de groene sector €104,- per jaar. De abonnementsperiode loopt van 1 januari tot en met 31 december van ieder jaar en uw abonnement zal jaarlijks automatisch worden verlengd, tenzij uw schriftelijke wederopzegging uiterlijk 31 oktober voorafgaand aan de nieuwe abonnements-periode in ons bezit is.

ISSN: 2352-4634 Alle auteursrechten en databankrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze berusten bij Stad+Groen c.q. de betreffende auteur. Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever worden verveel­voudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, scan, foto-kopie, elektronisch of op welke wijze dan ook.

Stad+Groen wordt tevens elektronisch opgeslagen en geëxploiteerd. Alle auteurs van tekst­bijdragen in de vorm van artikelen of ingezonden brieven en/of makers van beeld­materiaal worden geacht daarvan op de hoogte te zijn en daarmee in te stemmen e.e.a. overeenkomstig de publicatieen/of inkoopvoorwaarden. Deze zijn bij de redactie ter inzage of op te vragen.

www.stad-en-groen.nl

7

#TRENDING

Meest gelezen op stad-en-groen.nl

Partij voor de Dieren wil af van 'bladblazerterreur' Ze verschijnen jaarlijks met het vallen van de blaadjes: de bladblazers. De Partij voor de Dieren (PvdD) wil van de 'lawaaierige en ongezonde' apparaten af, laat PvdD-kamerlid Frank Wassenberg weten.

Lees hier verder: www.stad-en-groen.nl/article/31557/partij-voor-de-dieren-wil-afvan-bladblazerterreur

De beste planttijd voor vaste planten Er bestaan veel misverstanden over de geschiktste planttijd voor vaste planten. Benieuwd hoe het zit? Bert Griffioen van vasteplantenkwekerij Griffioen blogt erover.

Lees hier verder: www.stad-en-groen.nl/article/27653/de-beste-planttijd-voor-vasteplanten

Apeldoorn plant bloembollen tegen de eikenprocessierups Gemeenten gaan meer inzetten op een natuurlijk bestrijding van de tot overlast zorgende eikenprocessierups. Dat bleek onlangs uit een onderzoek van de NOS. Ook Apeldoorn slaat die milieuvriendelijke(re) weg in. De gemeente laat weten zich onder meer tot bloembollen te wenden.

Lees hier verder: ww.stad-en-groen.nl/article/31633/apeldoorn-plant-bloembollentegen-de-eikenprocessierups

8

8/2019

Hybride en elektrische klepelmaaier Op de Agribex in Brussel heeft Herco Machinery een klepelmaaier gepresenteerd die als hybride én elektrisch aangedreven verkrijgbaar is. Het gaat om de Robofox Hybrid en Robofox Electra van het Italiaanse merk Peruzzo.

Robofox Hybrid is een zelfrijdende, radiogestuurde klepelmaaier die geschikt is voor het mulchen van gras, struiken en takken op steile hellingen, met totale veiligheid voor de bestuurder. Het lage zwaartepunt en de robuuste rupsbanden met een gevormd profiel geven de machine maximale grip op ongelijke en hellende oppervlakten. De machine is uitgerust met een 28 pk-motor, die de 900 mmmaaier van voldoende power voorziet. Voor de rijaandrijving zorgen twee krachtige borstelloze elektromotoren, die de Robofox over de grond verplaatsen. Robofox wordt aangedreven door twee interne accu’s, zelfs zonder werkende benzinemotor. Deze functie geeft de gebruiker de mogelijkheid om de machine te verplaatsen in gesloten ruimtes zonder het inademen van uitlaatgassen van de benzinemotor.

Robofox Electra is een op afstand bedienbare klepelmaaier met een accuvermogen van twee tot drie uur. De maaier is uitgerust met een volledig elektrische aandrijving: zowel de aandrijving van de rupsbanden als die van de maaier is elektrisch. De accu’s die bij de Robofox Electra worden geleverd, hebben een werkingsduur van twee tot drie uur (afhankelijk van de klus en de weersomstandigheden). De maaier doet zijn werk in absolute stilte, ideaal in stedelijke gebieden waar benzine-uitstoot en lawaai de levenskwaliteit kunnen aantasten. De accu is eenvoudig te vervangen, waardoor de werktijd van de maaier kan worden verdubbeld.

NIEUWS Lichte daling in kosten groenonderhoud De kosten voor groenonderhoud zijn in 2018 licht gedaald. Dat blijkt uit cijfers van de Benchmark Gemeentelijk Groen. Uit de cijfers van de Benchmark blijkt dat de gemiddelde kosten omlaaggaan als er veel groen aanwezig is. Dat heeft er onder meer mee te maken dat het ruwe gras in bermen maar weinig onderhoud nodig heeft. Gemiddeld gerekend betalen inwoners zo'n veertig euro per jaar aan basisgroen. Per vierkante meter komt dat omgerekend neer op veertig cent. Deelnemers aan de Benchmark komen elk jaar bij elkaar voor een toelichting op de jaarlijkse klantendag voor aangesloten gemeenten. Dit jaar was dat begin december op de campus van de Universiteit van Wageningen. De daling komt niet helemaal uit de lucht vallen.

Uit de Benchmark van 2017 bleek al dat de beheerkosten per vierkante meter groen de afgelopen vijftien jaar met dertig procent waren gedaald.

Nieuwe Ransomesen Jacobsen-dealer Zuidoost-Nederland

L E A D I N G WAT E R S O LU T I O N S

www.smitsveldhoven.nl

DAG in DAG uit ZORGEN WIJ VOOR EEN BETERE LEEFOMGEVING

DAGnl.nl

Intrak is de nieuwe dealer voor de verkoop en service van Ransomes- en Jacobsenmachines in Zuidoost-Nederland. Intrak, met vestigingen in Weert en Voerendaal, is recent overgenomen door voormalig werknemer Jeroen van de Ven. Importeur Pols laat dit weten in een persbericht. Hierin stelt het bedrijf te hebben gekozen voor Intrak, omdat de ambitie van Jeroen van de Ven aansluit bij de eigen ambitie om marktleider te worden in het groensegment.

Ransomes, bekend van zijn kooi-, cirkel- en klepelmaaiers, levert een compleet programma voor het onderhouden van openbaar groen en sportvelden. Jacobsen biedt een compleet aanbod aan machines voor het onderhoud van golfbanen.

Circulair slopen, wat is dat nu weer?

Circulair bouwen en circulair ontwerpen kenden we al. Maar de redactie van dit vakblad kwam ook de term ‘circulair slopen’ tegen, in een bericht van partner GBN. Al die termen: circulair ontwerpen, bouwen en slopen, komen goed beschouwd op hetzelfde neer. Als een gebouw – maar dat geldt ook voor een park, kunstgrasveld of daktuin – goed is ontworpen en gebouwd, is circulair slopen kinderspel.

Het probleem is alleen dat gebouwen die nu worden gesloopt, gebouwd zijn in een tijd dat circulariteit nog amper op de agenda stond.

Daardoor wordt circulair slopen veel lastiger.

Het kan echter wel. Een bewijs daarvan is de sloop van een voormalige drukkerij in Utrecht.

GBN en Technische Unie zijn een samenwerking aangegaan om materialen uit dit gebouw opnieuw in de keten te brengen. Zo worden de kabelgoten verkocht via Technische Unie. GBN treedt hierbij op als regisseur van de volledige keten bij (her)gebruik van stromen. Het bedrijf heeft als missie om grondstoffen voor iedereen beschikbaar te houden.

06 11 56 13 37 INFO@GRAS-ADVIES.NL DAGNL.NL CIVIELE TECHNIEK STEDENBOUW LANDMETEN ARCHEOLOGIE

BODEMONDERZOEK SANERING

OMGEVINGSMANAGEMENT DUURZAAMHEID

ASBEST

FLORA EN FAUNA SPORT EN SPEL

www.stad-en-groen.nl

9

Kijk op onze vern ieuwde website!

Gezocht:

Hoofd Uitvoering Meerdere ballen tegelijk in de lucht houden is voor jou een koud kunstje. Een dag zonder uitdaging vind je maar saai, je werkt erg oplossingsgericht waarbij je de verschillende belangen in het oog houdt. Nationale Bomenbank is op zoek naar een Hoofd Uitvoering zoals jij! Op operationeel niveau stuur jij diverse interessante projecten aan, waarbij je de grote lijnen blijft bewaken. Je bent namelijk medeverantwoordelijk voor het organisatiebeleid van Nationale Bomenbank. Ook daarom merk je kansen voor Nationale Bomenbank vanuit je natuur op en weet je daarop juist te anticiperen. Je werkt vanuit ons kantoor in Bleskensgraaf.

Interesse?

Ben jij voor ons het geschikte Hoofd Uitvoering? Bekijk de complete vacaturetekst op www.nationalebomenbank.nl/vacatures. Stuur een WhatsAppje, bel tussen 7:00 en 22:00 uur naar 06 18 92 29 23 of stuur je sollicitatie voorzien van CV naar vacatures@nationalebomenbank.nl.

Boomspecialisten www.nationalebomenbank.nl

NIEUWS

ONKRUIDKOKEN

Heet water onkruid­ bestrijding sinds 1999 WWW. O N KRUI DK O K E N . N L

Groenoord neemt Jan de Winkel over In januari 2020 neemt John Deere-dealer Groenoord collega-dealer Jan de Winkel over. Voor mechanisatiebedrijf Groenoord is dat een uitbreiding van vijftien naar negentien vestigingen in de provincies Groningen, Friesland, Drenthe, Flevoland, Overijssel en Gelderland.

Alle medewerkers van Jan de Winkel behouden hun baan bij Groenoord, waar directeur Jan de Winkel de leiding krijgt over de verkoop van landbouwmachines in het oosten van Nederland. Voor Groenoord is dit een volgende stap in de verdere professionalisering van het bedrijf. In 2016 nam het bedrijf collega-dealer Greve over, die verderging als Groenoord. Op termijn gaat Jan de Winkel ook verder onder de naam Groenoord.

Met de overname van Jan de Winkel breidt Groenoord het werkgebied uit naar zes provincies, met 280 werknemers, verdeeld over negentien vestigingen. Menko Boersma, algemeen directeur van Groenoord: 'De overname is voor ons een nieuwe stap waar we veel zin in hebben, ook omdat wij het volledige vertrouwen krijgen van John Deere.' Directeur Jan de Winkel: 'Dit is voor mezelf een goed moment om samen met Groenoord verder te gaan. Ik zie deze stap als de beste keus voor de medewerkers en klanten.'

De oplossing tegen onkruid voor iedere groenprofessional

te faciliteren, maar ook door hun leveranciers en opdrachtnemers te stimuleren dat ook te doen.

Het PSO-keurmerk kent vier prestatieniveaus: de aspirant-status, trede 1, trede 2 en trede 3. PSO 30+ is een extra uitlezing en certificering van organisaties binnen die laatste trede. Het certificaat sluit aan bij de nieuwe Aanbestedingswet die op 1 juli 2016 van kracht werd. De wet maakt het voor publieke opdrachtgevers mogelijk om opdrachten voor te behouden aan organisaties waarvan minimaal 30 procent van het personeel bestaat uit personen met een afstand tot de arbeidsmarkt.

WWW. ON KRU IDKOKEN . N L

De Eijk ontvangt PSO-certificaat De Eijk Duurzaam Werk, onderdeel van de Eijk Groep, behaalde onlangs de PSO-trede 3 en het PSO 30+-certificaat van de Prestatieladder Socialer Ondernemen (PSO). PSO is een meetinstrument en keurmerk van TNO, dat de mate van sociaal ondernemen meet- en zichtbaar maakt.

Het behalen van trede 3 en het PSO 30+-certificaat betekent dat De Eijk Duurzaam Werk voldoet aan de eisen van PSO-trede 3 en dat minimaal dertig procent van het personeel bestaat uit mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.

Het doel van de prestatieladder is om meer mensen die om verschillende redenen lastig aan een baan komen, weer aan werk te helpen. Dit doen PSO-organisaties door intern eigen werkplekken

Eenvoudig te onderhouden ĂŠn te bedienen.

WWW. ON KRU IDKOKEN.NL

www.stad-en-groen.nl

11

COLUMN

Investeren in natuur levert op de lange termijn jaar in jaar uit blijvende meerwaarde Lodewijk Hoekstra

NL Greenlabel

Het belang van natuurinclusief bouwen De laatste tijd is er steeds meer aandacht voor natuurinclusief bouwen. Terwijl wij als NL Greenlabel namens veel prominente partijen uit zowel de bouw- als de natuurwereld een brief opstelden waarin we het kabinet oproepen om natuurinclusief bouwen tot norm te verheffen, kwam de Vogelbescherming met een bijpassende tool. Zo hebben we momentum gecreëerd voor deze vorm van bouwen, waarbij natuur al op de tekentafel een onderdeel is van bouw- en ontwikkelplannen voor bijvoorbeeld nieuwbouwwijken, bedrijventerreinen en renovaties.

We schreven het volgende aan minister Schouten en minister Van Veldhoven: Wetenschappers herinneren ons via de media bijna dagelijks aan het feit dat een wereld zonder gezonde natuur zijn weerbaarheid verliest.

Dag in dag uit worden we geconfronteerd met de gevolgen hiervan; denk bijvoorbeeld aan luchtvervuiling, weersextremen, plagen, erosie en andere existentiële bedreigingen. De kosten om deze effecten te bestrijden, lopen in de miljarden. Hoe langer wordt gewacht, hoe hoger de kosten en ingrijpender de maatregelen.’

Het goede nieuws is dat we deze ontwikkeling ook kunnen omdraaien. Investeren in natuur levert op de lange termijn juist jaar in jaar uit blijvende meerwaarde. Wanneer we niet alleen de economie, maar tevens de natuur als leidend uitgangspunt kiezen bij beleidsvorming,

voorkomen we dat we achteraf weer tegen de grenzen van diezelfde natuur aan lopen.

What’s in it for nature? is een eenvoudig en hanteerbaar principe, dat bijvoorbeeld vorm krijgt in integrale gebiedsontwikkeling, kringlooplandbouw, houtbouw en natuurinclusief bouwen. Door hoogwaardige natuur voorop te stellen, ontstaat een kettingreactie van positieve effecten, waaronder het binden van stikstof en vastleggen van CO2, het bevorderen van de biodiversiteit en het verbeteren van de volksgezondheid. Dit hoeft geen extra kosten met zich mee te brengen; het is mogelijk om de functiescheiding in de ruimtelijke ordening kostenneutraal te overwinnen, waardoor een gebouw bijvoorbeeld tevens als faunavoorziening fungeert. Meervoudige waardecreatie dus, waarbij economische groei gepaard gaat met natuurinclusiviteit en zodoende toekomstbestendig is.

Het Rijk heeft in 2014 het natuurbeleid overgedragen aan de provincies en is daarmee grotendeels de regie kwijtgeraakt. We ontvangen signalen dat provincies en gemeenten moeilijkheden hebben met het toepassen van beleid en richtlijnen in hun besluiten en daarnaast stoeien met de implementering van de Omgevingswet. Juist hierom dient het Rijk met een heldere richtlijn te komen als het gaat om natuurinclusief bouwen en hierbij ook zelf het goede voorbeeld te geven, zoals middels de recent gepresenteerde inkoopstrategie

‘Inkopen met impact’. Daarbij is te denken aan aanbestedingstrajecten, materiaalnormen, faunavoorzieningen, de inrichting van de omgeving en het stimuleren van innovatie.

Enkele suggesties die werden gedaan tijdens het diner pensant, zijn in de bijlage te vinden.

Een gedeelte daarvan kan makkelijk worden uitgevoerd, zoals een onderzoek naar het Bouwbesluit en uitbreiding van het MIA/VAMILbudget. Zo is natuurinclusief bouwen geen kwestie van vrijblijvendheid en vrijwilligheid van enkelen, maar wordt het gevat in heldere regels die zijn gebaseerd op bestaande inzichten. De bouwers, burgers en biodiversiteit in Nederland zullen u dankbaar zijn.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31768/hetbelang-van-natuurinclusief-bouwen

www.stad-en-groen.nl

13

Wethouder Joost Reus: ‘We betrekken burgers graag bij de inrichting en het beheer van de openbare ruimte.’

‘We lopen graag voorop in vernieuwing’ Culemborg houdt groenbeheer in eigen hand om flexibel en snel te kunnen inspelen op ontwikkelingen Culemborg haalde ooit de wereldpers met een begrazingsproject waarbij loslopende schapen niet alleen worden gebruikt om bermen te begrazen, maar ook om snelverkeer af te remmen. ‘We experimenteren hier graag met vernieuwende ideeën’, vertelt wethouder Joost Reus tijdens een rondgang met Stad en Groen door de Gelderse gemeente. En niet zonder resultaat. Menig Culemborgs experiment in groenbeleid lijkt te beklijven. Zo heeft de stad een stadsboerderij die haar eigen broek ophoudt en een woonwijk waar het groenbeheer grotendeels aan de bewoners is overgedragen.

Auteur: Paul van der Sneppen

14

8/2019

‘Eigen beheer’ is het adagium van het Culemborgse groenbeleid. De gemeente heeft een slordige dertig fte’s in dienst voor het beheer van de openbare ruimte. Daar waar wordt uitbesteed, komt niet ‘de markt’ als eerste in beeld, maar de burger. De gemeente betrekt haar inwoners nadrukkelijk niet alleen bij de planvorming, maar vaak ook bij de praktische uitvoering van het groenbeheer. ‘Dat zou een stuk lastiger zijn als we geen eigen buitendienst hadden’, zegt Reus daarover.

Voorop Culemborg loopt graag voorop in nieuwe trends. Zo is de gemeente plannen aan het maken om stukken openbaar groen anders in

7 min. leestijd

OP DE FIETS

te richten, als onderdeel van de aanpak van de eikenprocessierups. Ze haakt daarmee in op de relatief nieuwe trend om biodiversiteit in te zetten als wapen tegen het plaagdier.

Maar niet alle experimenten worden wegens succes geprolongeerd. Enkele jaren terug deed de gemeente proeven met de inzet van het biologisch afbreekbare bestrijdingsmiddel Ultima in de onkruidbestrijding. Dat bleek geen succes.

‘We spuiten al ruim vijftien jaar niet meer met glyfosaat. Borstelen leek aanvankelijk een goed alternatief, maar daar komen we van terug.

Snoeien doet groeien, wordt wel gezegd: als we planten bovengronds bestrijden, zien we dat veel van de groeikracht ondergronds gaat. Het worteldek wordt er alleen maar sterker van. Met Ultima hoopten we even een goed alternatief bestrijdingsmiddel in handen te hebben. Daar zijn we van teruggekomen. Het volume werkzame stof per vierkante meter is vele malen hoger dan bij glyfosaat en de milieu-impact blijkt daardoor groter dan aanvankelijk door de makers werd geclaimd. Nu kijken we toch maar

weer naar meer gangbare, thermische bestrijdingsmethoden.’

kelijk is. Zo natuurvreemd is dit gestileerde, aangeharkte stuk openbaar groen dus niet.’

Schakelen Het in eigen hand houden van het groenbeheer maakt niet alleen experimenten mogelijk. De gemeente kan hierdoor ook intensief en snel schakelen met burgers en andere stakeholders in het groenbeheer. Dat laat zich bijvoorbeeld zien in het langgrasbeheer van Culemborg.

Dat heeft de gemeente inmiddels helemaal naar zich toe getrokken. Zelfs de waterkanten in de stad, die eigenlijk onder de verantwoordelijkheid van het waterschap vallen, doet Culemborg zelf. ‘Eigen beheer schept flexibiliteit’, legt Reus uit. ‘Op deze manier kunnen we het beheer, in nauw overleg met burgers en natuurorganisaties, aanpassen aan actuele omstandigheden. Als de Natuur- en Vogelwacht bijvoorbeeld waarschuwt dat er een bepaalde vlindersoort in een berm huist, dan kunnen wij daar onmiddellijk ons maaiplan aan aanpassen.

Werk je met een aannemer, dan is dat een stuk lastiger. Die heeft zijn opgave en, daarop afgestemd, zijn werkplanning. Het heeft vaak veel voeten in de aarde om daarvan af te wijken.’

De rondgang door de gemeente Culemborg gaat van start bij het stadskantoor in het centrum van de stad. Vandaar gaan we naar de Kasteeltuin en park De Plantage. Reus wil daar laten zien hoe de gemeente oude landschapsstructuren in stand houdt en herstelt.

Kippen In het park komen we ook een kippenren tegen met een grote variëteit aan kippenrassen. ‘Bijna alle oud-Hollandse kippenrassen zijn hier vertegenwoordigd’, vertelt Reus. ‘Het heeft historische waarde en het is een leuk educatief project. Toch is het bij iedere bezuinigingsronde weer de vraag of we het project kunnen handhaven. Enerzijds is het houden van kippen natuurlijk geen kerntaak van de gemeente.

Maar aan de andere kant breek ik er wel graag een lans voor om dit te behouden. In termen van bezuinigingen is dit klein bier. Ik meen dat het voor tien- of vijftienduizend euro op de begroting staat. Maar voor dat geld hebben de recreanten hier wel een mooi vermaak. Als het mooi weer is, staat hier vaak een file van scootmobielen van bewoners van het nabijgelegen verzorgingstehuis. Die komen hier dan kippen kijken.’

Schimmelziekte Onderweg komen we langs een laan met oude, statige platanen, die zijn aangetast door een milde vorm van de schimmelziekte Massaria.

Het stadsbestuur doet er alles aan om ze te behouden. ‘Dit zijn beeldbepalende bomen.

Die willen we niet kwijt. We hebben met de bewoners afgesproken dat we ze tweemaal per jaar inspecteren en snoeien om de overlast van takbreuk te minimaliseren.’

Even verderop ligt het park De Plantage aan de Achterweg. Het park stamt uit het midden van de 19e eeuw. Het behoud van de historische waarde van een 19e-eeuws landschapspark hoeft volgens Reus niet strijdig te zijn met de biodiversiteitsdoelstellingen van de gemeente.

‘Het blijft een park. Je moet misschien iets meer aan de randen van de mogelijkheden werken, maar er is zeker ruimte om ook hier ecologische waarde te creëren, met respect voor de historische waarde. Bedenk daarbij ook dat oude parken vaak met inheemse soorten werden ingericht, veel meer dan tegenwoordig gebrui-

Vanaf het park voert de tocht naar de woonwijk Hart van Voorkoop. Daar zien we een voorbeeld van de manier waarop Culemborg burgers betrekt bij de openbare ruimte. Het gaat om drie braakliggende terreinen die een nieuwe,

De uitvoering van de groenbeheertaken komt in Culemborg voor rekening van een dertig man sterke eigen buitendienst.

www.stad-en-groen.nl

15

Welkom in de wereld van stihl connected!

—

DIGITAAL BEHEER VAN MACHINES EN WERKOPDRACHTEN De Smart Connector op de machine registreert de bedrijfsuren en verzendt die naar de STIHL Cloud via uw smartphone of tablet. Ook de geolocatie kan worden overgedragen. Het STIHL connect pro portaal geeft een gedetailleerd online overzicht van de status van uw machines en werkopdrachten.

Zo kan u werkprocessen optimaliseren, onderhoud inplannen, en uitvaltijden minimaliseren. Kortom, een must voor elke tuinprofessional.

TEST STIHL CONNECTED BIJ UW STIHL DEALER, OF KIJK VOOR MEER INFO OP CONNECT.STIHL.COM.

16

8/2019

OP DE FIETS Culemborg telt om en nabij 28.400 inwoners. Per inwoner is er 176 hectare openbaar groen beschikbaar, waarvan 117 hectare stadsgroen en circa 59 hectare landschapsgroen. Daarnaast zijn er nog stukken natuur binnen de gemeentegrenzen die in beheer zijn bij Staatsbosbeheer en Het Gelders Landschap. Voor het beheer van alle groenvoorzieningen die de gemeente onder haar vleugels heeft, is een budget beschikbaar van netto 2,4 miljoen euro.

De uitvoering houdt Culemborg in belangrijke mate in eigen hand. De gemeente heeft daarvoor een eigen buitendienst met een bezetting van circa dertig fte’s.

Daarvan zijn elf fte’s toegewezen aan wat in de Culemborgse begroting heet ‘de leefbare stad’ (onder meer: de kinderboerderij, speelterreinen, straten maken en reiniging). Onder de noemer ‘groene stad’ zijn in de begroting zeven fte’s toegewezen aan het onderhoud van groen en bomen. Die worden in het groeiseizoen zo nodig bijgestaan door een flexibele schil van seizoensmedewerkers. Een zelfde aantal medewerkers houdt zich bezig met het beheer van watergangen en riool (de blauwe stad). Alle werkzaamheden worden tenslotte voorbereid en overzien door twee fulltime werkvoorbereiders en drie wijkopzichters.

‘Als een rund een tak van een wilg trekt, noemen we dat natuur. Als een kind dat doet, is het vandalisme’ Opmerkelijk is vooral dat in het gebied ruimte is gegeven aan uiteenlopende doelstellingen die het stadsbestuur voor ogen heeft met zijn groenbeleid. De Zump heeft een grote natuurwaarde, maar biedt ook ampel ruimte aan Culemborgers die willen bewegen en spelen.

Het natuurgebied is niet bedoeld als ‘kijknatuur’ die angstvallig onder een stolp moet worden geconserveerd. Het is nadrukkelijk bedoeld om begaan en gebruikt te worden. Tussen de bomen zien we hoe kinderen bezig zijn geweest een hut te bouwen, en wie in De Zump zijn hond laat loslopen, wordt niet meteen teruggefloten, verzekert de wethouder. Vanaf een drassig veld, tussen de knotwilgen, staren runderen van een oud-Hollands ras ons aan. ‘Het is natuur en het is functioneel. De jury die dit gebied een natuurprijs toekende, heeft dat onderkend en beloond.’

Speelfunctie Die jury waardeerde onder meer de speelfunctie van het natuurgebied. Culemborg heeft bij het ontwerp van De Zump willen breken met een gangbare, ietwat benepen kijk op natuur, zo lijkt het. ‘Daarin is vaak weinig plaats voor beweging en spel’, zegt Reus. ‘Als een rund een wilgentak afbreekt, noemen we dat natuur’, zo schreef de jury daarover in haar rapport. ‘Doet een kind dat, dan noemen we het vandalisme.’

Maar niet in natuurgebied De Zump. Daar hebben beide vrij spel.

We vervolgen onze tocht langs stadsboerderij Caetshage, waar midden in de stad, in een publiek-private samenwerking met de gemeente, kleinschalige biologische tuinbouw plaatsvindt. Een steenworp verderop ligt de ecologische woonwijk Lanxmeer, gebouwd midden in een waterwingebied van waterbedrijf Vitens.

Bewoners houden hier rekening mee door hun tuinen milieuvriendelijk te beheren en geen schadelijke stoffen te gebruiken.

De naastgelegen fruitboomgaard is nog steeds eigendom van Vitens, maar wordt beheerd door bewoners van Lanxmeer die er het vruchtgebruik van hebben. De oogst wordt verwerkt tot enkele duizenden liters appelsap.

Onderhoudsverplichting Het groenbeheer in Lanxmeer is helemaal overgedragen aan de bewoners. ‘Wie hier een huis koopt, heeft een kleine tuin en een stuk

tijdelijke bestemming krijgen. In nauw overleg met buurtbewoners zijn de terreinen omgevormd tot een moestuinenproject, een ruige speeltuin voor kinderen en een insectenparadijs met kruiden, bijenhotel en fruitbomen.

Reus voorziet wel weerstand van de wijkbewoners wanneer de tuinen en de speelweide plaats moeten maken voor woningen. ‘We hebben hier een woningbouwopgave. Dat ligt nu eenmaal vast. Dit zijn dus echt tijdelijke voorzieningen.

We moeten de verwachtingen van de omwonenden de komende jaren dus goed managen.’

Natuurprijs De volgende stop tijdens de rondgang door de gemeente is in De Zump, een nat natuurgebied dat door de gemeente is aangelegd in de jaren negentig. Ook met dit project heeft Culemborg zich in de kijker van de media weten te spelen.

Het landschapsproject won een prestigieuze landelijke natuurprijs.

Park De Plantage: historisch groen en oude landschapsstructuren worden in Culemborg gekoesterd.

www.stad-en-groen.nl

17

Beste combinatie voor de aanleg van een gazon of plantvak

Zonder toepassing DCM VIVIMUS® en DCM ACTIVATOR

NIEUW, NU IN MINIGRAN®

• Bodemverbetering en voeding • Rijk aan organische stof • Met lavameel, van nature rijk aan sporenelementen • Bevat nuttige bacteriën

Met toepassing DCM VIVIMUS® en DCM ACTIVATOR

DCM Nederland BV • Valkenburgseweg 62a • 2223 KE Katwijk • Nederland • Tel: +31 (0)71 401 88 44 • info@dcm-info.nl

www.dcm-info.nl

Ad_Bodenakt_Vivimus.indd 1

3/09/19 13:03

De Enk groen & golf... de Vernieuwers

O P E N B A A R G R O E N | 2.O De stad slim en gezond

Supertrees_ zijn het bomen? lampen?_ geluidsinstallaties? dat allemaal en meer_ nieuwe ontwik keling_ groeninnovatie_ maak de stad gezonder_ slimmer_ toekomst muziek?_ in Singapore al werkelijk heid_ inspiratie voor meer leefbaarheid_ zien we overal_ we kijken ver en verder_ vernieuwen_ de Enk is er klaar voor_ wij staan in de startblokken_ zetten stappen_ maken toepasbaar_ zorgeloos groen_ een leefbaardere stad_ de Enk zegt ja.

Samen maken we de stad slimmer, gezonder en leefbaarder.

De vernieuwers van De Enk groen & golf Meer weten over de Vernieuwers?

T: 0317-72 70 00 (Gerard van der Werf) www.deenkgroenengolf.nl info@deenkgroenengolf.nl

DE ENK-adv-148x102-multiplus.indd 1

06-06-18 10:52

OP DE FIETS over de 72 hectare uiterwaarden helemaal zelf in handen. ‘Een belangrijke groenstructuur voor de stad, natuurlijk. Maar het is wel allemaal gebied van stichting Het Gelders Landschap. Op enig moment rees tijdens een bezuinigingsdebat de onvermijdelijke vraag waarom we gebied van Het Gelders Landschap beheren. Dat was lastig te verdedigen in het licht van de bezuinigingen. Het is duidelijk geen kerntaak van de gemeente, hoe belangrijk we deze natuur ook vinden voor onze stad.’

‘Een eigen buitendienst maakt flexibeler’

En zo kwam een einde aan jarenlang natuurbeheer door de gemeente Culemborg in de uiterwaarden, vlak onder de rook van de oude stad. ‘En daarmee kwam ook een einde aan het beheer van de uiterwaarden met Gallowaykoeien’, memoreert Reus. De wethouder moet lachen als hij terugdenkt aan de verontwaardiging die dat opriep bij veel Culemborgers.

‘Ik kan me namelijk ook nog herinneren dat de gemoederen hoog opliepen toen de koeien er kwamen. Het zouden gevaarlijke beesten zijn, was toen het bezwaar. Maar toen ze weg moesten, ging dat veel inwoners van onze stad aan het hart. Zo zie je maar hoe moeilijk mensen vaak met veranderingen kunnen omgaan.’ mandelig gebied dat gezamenlijk wordt gebruikt en beheerd. Daarnaast beheren bewoners ook de openbare ruimte in samenwerking met de gemeente. Bewoners geven zelf aan in hoeverre ze onderhoud aan ons, de gemeente, willen overdragen en wat ze zelf doen. Het kan dus voorkomen dat buurtbewoners hier wilgen knotten en wij het hout versnipperen en afvoeren.’

De bewoners van Lanxmeer hebben zich verenigd in een stichting die de gemeenschappelijke onderhoudstaken coördineert. De gemeente

verrekent de arbeid van de vrijwilligers met de stichting, op basis van kengetallen. ‘Op die manier proberen we hier, in samenwerking met burgers, meer te doen met het beschikbare budget voor groenbeheer’, legt Reus uit.

Van Lanxmeer voert de fietstocht langs de nieuwe wijk Parijsch, waar de gemeente met bewoners samen het nieuwe park heeft vormgegeven. Vandaar fietsen we naar de dijk en de uiterwaarden aan de westkant van Culemborg.

Uiterwaarden Tot zes jaar terug had de gemeente het beheer

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31851/we-lopengraag-voorop-in-vernieuwing

www.stad-en-groen.nl

19

INTERVIEW

3 min. leestijd

Ondernemen in het groen is topsport Jansen van Biggelaar Groen vindt ondernemen niet meer zo uitdagend als in 2003 en verkoopt zijn bedrijf Drie jaar geleden interviewde vakblad Stad + Groen de CEO van Biggelaar Groen in Den Dungen: Roel Jansen. Het beeld dat van hem is blijven hangen: een jonge enthousiaste ondernemer die het leuk vindt om te ondernemen in het groen en zijn bedrijf met plezier leidt. Anno 2019 is dat hoogstens nog deel van de waarheid. Jansen heeft in ieder geval besloten zijn bedrijf te verkopen en stelt in dit korte interview zijn opvolger Rens Bonekamp voor.

Auteur: Hein van Iersel

Roel Jansen stuurt dit vakblad een mailtje: ‘Zijn jullie geïnteresseerd in een vervolginterview met mij en mijn opvolger? Want ik ga mijn bedrijf overdragen.’ Mijn spontane reactie: ‘Maar jij bent toch veel te jong?’ Te jong om te stoppen met werken, dat klopt, maar niet te jong om iets anders te gaan doen!

Als de afspraak uiteindelijk gemaakt is en ik met beide heren zit – allebei in een fonkelnieuw fris Biggelaar Groen-shirt gestoken – blijkt waarom. Roel Jansen is klaar met het leidinggeven aan zijn bedrijf en is toe aan een nieuwe uitdaging. De constante druk om 24/7 met het bedrijf en de medewerkers bezig te zijn, is niet langer meer een uitdaging. Dat wil niet zeggen dat Jansen over een nacht ijs is gegaan. ‘ De afspraak die ik met mezelf had gemaakt: Ik ga het bedrijf alleen overdragen als ik het in goede handen kan overdragen en anders niet.

Den Dungen Biggelaar Groen

20

8/2019

Opvolger Het tekent de ondernemer Jansen wel dat hij meteen actie ondernam toen hij dit voor zichzelf had besloten: ‘Ik vind ondernemen in het groen niet meer zo leuk en zo uitdagend als in de tijd dat ik begon. Dat betekent dat ik actie moest ondernemen en een opvolger moest zoeken.’

Even terug naar het begin van de ondernemerscarrière van Jansen. In 2003 wilde Frens van den Biggelaar, de toenmalige CEO en oprichter van Biggelaar Groen, stoppen met werken om meer tijd te kunnen besteden aan zijn hobby: arboretum d’n Hooidonk. De insteek daarbij was dat hij wilde dat zijn bedrijf op dezelfde manier zou worden voortgezet.

De medewerkers vormden feitelijk een hechte vriendengroep. Ze stonden allemaal voor elkaar klaar en als het zo uitkwam, werd er letterlijk dag en nacht gewerkt. Als het bedrijf zou worden overgenomen door een grote landelijke partij, zou de geest van het bedrijf snel veranderen door de opgelegde regels. Dat was in ieder geval de mening van oprichter Van den Biggelaar en de huidige CEO Roel Jansen denkt er niet veel anders over. Jansen werd in 2003 als totaal vreemde nieuwe directeur-eigenaar voorgesteld aan de medewerkers en moest het een paar dagen later in zijn eentje zien te redden. Zo abrupt als in 2003 zal de overgang van Roel Jansen naar Rens Bonekamp niet verlopen.

Bonekamp is al vanaf september werkzaam bij Biggelaar Groen, maar tot 1 januari 2020 blijft Roel Jansen de scepter zwaaien met zijn opvolger als rechterhand. Na 1 januari levert Jansen zijn directeurstitel in en is hij op oproepbasis beschikbaar: als vliegende kiep en natuurlijk als adviseur. Roel Jansen: ‘Ik kom pas in actie als ik gevraagd word. Rens moet zijn eigen weg kunnen bewandelen zonder dat ik daarbij in de weg loop. Als hij mij nodig heeft kan hij mij inzetten zo veel en zo weinig als hij wil.

Belangrijk is dat hij vrij kan ondernemen.’

‘Als hij mij nodig heeft, kan hij mij inzetten zo veel en zo weinig als hij wil’

Rens Bonekamp (links) en Roel Jansen (rechts).

www.stad-en-groen.nl

21

Bespaar met draadloze sensoren Tot ziens in HARDENBERG op stand 206

Onzichtbaar te plaatsen zonder Wifi, SIM of 220 volt.

Eenvoudig dashboard met projectstructuur, gebruikersbeheer en logboek.

CONNECTED

GREEN Heb jij een groen hart voor een digitale werkwijze?

Werkvoorbereider Buitenruimte & GIS (36-40 uur)

Innovatieve ontwikkelaar GIS & Buitenruimte (36-40 uur)

www.werkwijzer-kaart.nl/vacatures

werk

wijze r BUITENRUIMTE IN KAART

Bespaar tot 50% op projectbezoeken, watergift en inboet

www.connectedgreen.nl

INTERVIEW Bonekamp helemaal buiten de bank om geregeld. Bonekamp betaalt een beperkte inlegfee, om commitment en duidelijkheid te scheppen.

Pas over vijf tot zes jaar is Bonekamp volledig eigenaar, waarbij het overnamebedrag wordt bepaald door de omzet over die periode.

Aannemer Wie is Rens Bonekamp? Bonekamp is op dit moment 27 jaar en heeft HAS tuin- en landschapsinrichting achter de rug. Hij heeft al drie jaar ervaring in de groenvoorziening, om precies te zijn bij T&G. Eerst als uitvoerder en later als coördinator bedrijfsbureau.

De eerste ambitie van Bonenkamp: ‘Het zou raar zijn als ik nu ineens zaken ging veranderen. Mijn eerste doel is de boel voortzetten op de oude voet en de jongens meenemen in de plannen. Groei is daarbij geen ambitie, maar eerder een middel om doelen te bereiken.’

Rens Bonekamp

Roel Jansen

De constante druk om 24/7 met het bedrijf en de medewerkers bezig te zijn, is niet langer meer een uitdaging Uitdaging Uw redacteur is ook ondernemer en daarnaast ook nog eens een paar jaar ouder dan Roel Jansen. Ik ben daarom vooral geïnteresseerd in de reden waarom Jansen een stap terug doet: ‘Voor mij was de uitdaging een beetje weg.

Ik heb ongeveer alles gerealiseerd wat ik me had voorgenomen. Daarnaast is het pittig om 24/7 klaar te staan voor het bedrijf. Ik weet nog niet wat ik ga doen, maar wil straks niet meer de druk en de verantwoordelijkheid van veel personeel. Ik weet ook nog niet in welke sector

ik verderga. Wel staat vast dat dit niet in de groenvoorziening is.’ Bonekamp: ‘Dat hebben we natuurlijk ook zo afgesproken.’

Financieel blijft Jansen voorlopig nog wel aan het bedrijf verbonden. Wie het vorige interview met Jansen heeft gelezen, weet dat de aftredende directeur vriendelijk gezegd geen fan is van de bank. Jansen leek bij zijn overname alles rond te hebben met de lokale bank, maar toen puntje bij paaltje kwam, werd er niet doorgezet. Mede daarom is de overname door Rens

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31856/ondernemen-in-het-groen-is-topsport

www.stad-en-groen.nl

23

Hulpboom en ratten?

‘Big (green) data’ voor boomrisicoanalyse Bomen zijn hot. De boom is dagelijks in het nieuws. Bomen zijn positief … vandaar: de ‘hulpboom’ De hulpboom kan en móet zelfs van alles oplossen. Er is een hulpboom voor verbetering van het klimaat in het algemeen, of juist in steden, of voor een goede directe leefomgeving en voor meer diversiteit. En dit alles kán de hulpboom blijkbaar ook. Er zijn tegenwoordig

Een boom is echter niet alleen een ‘hulp’, maar ook een ‘monster’. Brand in een bos lijkt tegenwoordig wel onbeheersbaar. En denk ook aan bomen die gevaar opleveren in de stedelijke omgeving of langs wegen. Storm tijdens de bladvolle periode komt steeds vaker voor, met alle schadegevolgen van dien. En dan de bladval van bomen. Dit geeft extra opruimkosten en – het was laatst in de media – extra CO2-uitstoot.

rekenmodellen zoals i-Tree die deze gunstige effecten aantonen. Gunstige effecten die ook economisch voordeel opleveren. Meer hulpbomen aanplanten, dus!

Auteur: Kitty Goudzwaard

24

8/2019

Boomveiligheid Stel dat gemeenten meer hulpbomen aanplanten. Dan moeten ze ook meer boomveiligheidscontroles (BVC) uitvoeren, meer onderhoud enzovoort. Het gemeentelijke budget staat soms onder druk. Kortom, er moet een balans worden gevonden tussen veel hulpbomen en de kosten daarvan. Misschien wordt het tijd die balans eens nader onder de loep te nemen. Gemeenten willen namelijk hulpbomen aanplanten, een veilige leefomgeving bieden, binnen budgetten blijven, maar ook aansprakelijkheid voor schade voorkomen. Even een reminder: dit artikel gaat dus niet over de veiligheid rond bomen, maar juist over de gevolgen van schade, namelijk de beperking van aansprakelijkheid.

Voldoende onderhoud en controle Het eerste uitgangspunt rond aansprakelijkheid is dat in Nederland hevige stormen voorkomen.

En dat bij het omwaaien van een boom door storm, de gemeente niet altijd gevrijwaard is van aansprakelijkheid. Het tweede uitgangspunt is dat wanneer een gemeente haar bomen regelmatig controleert en noodzakelijk onderhoud uitvoert, ze niet aansprakelijk is voor schade door takval of stambreuk. De eiser moet bovendien bewijzen dat de gemeente niet voldaan heeft aan die zorgplicht. Hoe vaak een gemeente daadwerkelijk controleert, is meestal gebaseerd op een richtlijn. Die kan vermeld staan in bepaalde normen of gebaseerd zijn op gemeentelijk beleid. In de meeste gevallen gaan overheden uit van één boomveiligheidscontrole per drie of vijf jaar. Vaker controleren is nodig bij een verhoogde kans op schade. Soms is bij bijzondere omstandigheden zelfs specialistisch nader onderzoek nodig.

Bijzondere omstandigheden Maar ook de verplichting tot reguliere boomveiligheidscontroles is eigenlijk gegrond op ‘bijzondere omstandigheden’. De basis van schadevergoeding is namelijk dat eenieder zijn eigen

3 min. leestijd

ACTUEEL een balans tussen opbrengst, kosten van controle en onderhoud van bomen en voorkomen van schade. Met die kennis kan een gemeente met een gerichte motivering afwijken van gebruikte richtlijnen of beleid. Voor bepaalde bomen zou dit betekenen dat er minder vaak een boomveiligheidscontrole hoeft te worden uitgevoerd, wat op een verantwoorde manier ruimte in het budget geeft.

‘BIG (GREEN) DATA’ VOOR BOOMRISICOANALYSE Joost Verhagen, Cobra Groeninzicht Er moeten meer bomen komen, maar waar?

Welke baten leveren ze op? En welke risico’s?

Vragen die je als groene vakman vaak intuïtief probeert te beantwoorden, en dan struikel je weleens. Met de komst van ‘big (green) data’ zijn deze vragen feitelijk en objectief te beantwoorden en te onderbouwen met cijfers.

BomenMonitor en i-Tree Met de BomenMonitor hebben we de kroon, de stam en het kluitmodel van alle honderd miljoen bomen in Nederland in kaart gebracht. We hebben zelfs al een aantal boomsoorten automatisch op naam gebracht.

Nu kunnen we de baten van deze bomen gemakkelijk doorrekenen met i-Tree. Hiermee brengen we de baten razendsnel in beeld.

En hoe meer gegevens, hoe meer details we kunnen aanbrengen.

BomenMonitor en TomTom Naast baten leveren bomen ook risico’s op.

Een boom is niet alleen een ‘hulp’, maar ook een ‘monster’ schade draagt. Volgens rechtspraak is dit anders als er bijzondere omstandigheden aan de orde zijn. Die bijzondere omstandigheden worden getoetst aan de hand van de Kelderluikcriteria (Uitspraak : Hoge Raad 5 november 1965, ECLI:NL:HR:1965:AB7079). Laat men maatregelen die schade kunnen voorkomen na, dan wil dit echter niet zeggen dan men altijd direct aansprakelijk is. Kortom, rond aansprakelijkheid is er een nuance, ook bij schade door bomen.

Budget De vraag is dan of een boomeigenaar alle maatregelen heeft getroffen die van hem als zorgvul-

Joost Verhagen

Door data te combineren, zoals de boom­ kronen uit de BomenMonitor met verkeerstellingen van TomTom, brengen we die risico’s in beeld. Bij zo’n boomrisicoanalyse delen we de bomen in vijf verschillende klassen in, van bomen met een zeer laag risico tot bomen met een zeer hoog risico. Op basis hiervan kunnen we de controlefrequentie bepalen.

Ben jij nu ook zo nieuwsgierig hoe groot de risico’s zijn in bijvoorbeeld Amsterdam in vergelijking met Cuijk? Of wil je meer weten over de BomenMonitor of boomrisicoanalyses?

Neem dan contact met me op: Joost.Verhagen@Cobra-groeninzicht.nl.

dig handelend eigenaar redelijkerwijs mochten worden verlangd, daarbij rekening houdend met alle omstandigheden van het geval, zoals: · de mate van waarschijnlijkheid dat de boom zal omwaaien; · de kans dat daar ongevallen door ontstaan; · de aard van de eventuele schade; · de ernst van de eventuele schade; · de mate van bezwaarlijkheid van de te nemen veiligheidsmaatregelen; · de gebruikelijkheid van de te nemen veiligheidsmaatregelen.

Hier ligt dus mogelijk een kans tot nog zorgvuldiger en gerichter controlebeleid, bijvoorbeeld door de kans op ongevallen nog meer te laten meewegen. Een gemeente zou nu met behulp van ‘big (green) data’ gericht in kaart kunnen brengen waar de meeste kans is op het ontstaan van schade, en kennis kunnen inbrengen over grootte van bomen, soort en leeftijd, soortgerichte ziekten etc. Jonge bomen en bomen op een verlaten terrein hebben minder kans op schade.

Kortom, hoe meer er bekend is over de concrete omstandigheden, des te meer kennis is er voor

Meten en weten: rat-kennis bij eiken?

Meten is ook hier weten. Dit geldt voor meer zaken. Ziekten en plagen rukken op. Is de rat vaker te zien dan de merel? Hoeveel ratten zijn er hier eigenlijk? Kennis geeft bestrijding meer kans. Een vergelijkbare vraag: hoeveel eikenprocessierupsen (EPR) zijn er in onze gemeente? Of: hoeveel eiken hebben wij in onze gemeente? Hoeveel EPR-meldingen hebben wij gekregen? Hoe was de groeiplaats ten tijde van die melding? Was er veel monocultuur, veel onderbeplanting of waren er andere bijzondere omstandigheden? Met deze kennis kan EPR veel gerichter bestreden worden, of kan in kaart worden gebracht dat er budget en hulp van andere overheden moet komen.

Samengevat Bomen zijn belangrijk, nu en in de toekomst.

Die toekomst staat al te trappelen voor de deur.

Meten is weten en heel belangrijk. Maak waar mogelijk gebruik van moderne GIS- en GEOsystemen en stem het boombeheer daarop af.

En: ga op zoek naar de juiste hulpboom.

Mr. A.V.K. Goudzwaard is als boomjurist/juridisch adviseur groen, natuur en landschap werkzaam bij Cobra Groeninzicht.

Cobra Groeninzicht adviseert over alle aspecten met betrekking tot stedelijke natuur.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31872/hulpboom-en-ratten

www.stad-en-groen.nl

25

Krinkels b.v. is een landelijke organisatie met 10 vestigingen in Nederland. Circa 300 Krinkels medewerkers werken dag in dag uit, door heel Nederland, aan de (water)wegen, het groen, het spoor, de sportvelden, het straatbeeld en de riolering. Meer informatie? www.krinkels.nl

Beheer, onderhoud en realisatie

van de openbare ruimte

Krinkels b.v. | 0165-201031 | www.krinkels.nl | info@krinkels.nl Advertentie Krinkels Sport 08-2019.indd 1

©Sterkenburg Media 16-8-2019 14:12:08

www.weedfreeservice.nl

Uw partner voor milieuvriendeliijk onkruidbeheer en exotenbestrijding Voor al uw exotenbestrijding zoals: Berenklauw Japanse duizendknoop Watercrassula Water navel Actief in heel Nederland

Riddersmaweg 1, 9291 NC Kollum • 085 - 303 8276 • info@weedfreeservice.nl

NWST en partners vechten samen tegen ontbossing van Afrika NEWTREES: op eigen houtje ontbossing tegengaan

Erik Poelman, IPC Groene Ruimte

Klaas Kiekenbos, Donker Groep

Binnen dertig jaar 600 vierkante kilometer aan bos aanplanten in Kenia, dat is de droom van Roeland Lelieveld met zijn sociale onderneming Africa Wood Grow. Africa Wood Grow gaat ontbossing, verwoestijning en bodemerosie tegen en tegelijkertijd zorgt het voor een eerlijk en constant loon voor lokale boeren. Dit mooie doel wordt sinds kort gesteund door NWST en partners.

Auteur: Willemijn van Iersel

Africa Wood Grow (AWG) bestaat enerzijds uit een commercieel bosbouwbedrijf met vier Keniaanse ‘bosfarms’ en anderzijds een anbiinstelling. Partners van NWST kunnen er sinds kort voor kiezen om maandelijks 1 procent extra te betalen. Dit bedrag wordt vervolgens door NWST verdubbeld en overgemaakt aan Africa Wood Grow, waarmee hopelijk binnen dertig jaar 600 vierkante kilometer bos kan worden aangeplant in Kenia en de verwoestijning kan worden gestopt. De anbi-stichting van AWG richt zich met name op de ontwikkeling van het gebied, voorlichting en steun aan lokale boeren, zodat zij zich kunnen aansluiten bij de ‘bosfarms’.

Hoofdredacteur Hein van Iersel: ‘Ik heb vorig jaar kennisgemaakt met Roeland Lelieveld en zijn bedrijf. Met vier farms gaat Lelieveld ontbossing en bodemerosie tegen, waardoor het gebied weer een vruchtbare bodem krijgt en de boeren een toekomst. Hoewel Lelieveld nog geen 35 jaar oud is, is hij al dik tien jaar bezig met zijn missie.’ Een missie die niet ongezien

blijft: Lelieveld kwam vorig jaar als nieuwkomer hoog binnen in de Trouw Duurzaam Top 100.

Ook heeft de Hagenaar al meerdere malen het landelijk nieuws gehaald en geeft hij in heel Nederland lezingen.

Naast zijn Keniaanse bedrijf en zijn missie is Lelieveld ook boombeheerder in Den Haag. Een ideale, maar ook hoognodige combinatie: een vierde deel van zijn ambtenarenjaarsalaris gaat naar AWG. En, zo zegt Lelieveld: ‘Ambtenaren hoeven maar zelden over te werken.’ De avonden zijn immers voor Africa Wood Grow.

Inmiddels hebben vier partners van NWST ja gezegd tegen dit voorstel en met hun hulp worden er weer méér nieuwe bomen in Afrika geplant. Dolmans Landscaping, IPC Groene Ruimte, Krinkels en Donker Groep hebben als eerste toegezegd om de missie van Lelieveld te steunen. Op maandag 18 november maakten de bedrijven dit gezamenlijk bekend tijdens de NWST Content Partnerbijeenkomst in Driebergen op landgoed De Horst.

Mart Hoppenbrouwers, Dolmans Landscaping Group

Marc Biolier, Krinkels

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31531/nwst-enpartners-vechten-samen-tegen-ontbossingvan-afrika

www.stad-en-groen.nl

27

Wie Agria zegt, zou ook Bonenkamp moeten zeggen Op afstand bestuurbare Agria-taludmaaier maait steile hellingen met een hellingsgraad tot 50 procent

Sinds begin dit jaar is Gebr. Bonenkamp importeur van het gerenommeerde Duitse merk Agria. Agria staat al jaren bekend om zijn handige en wendbare tweewielige tractoren voor zowel de particulier als de professional.

Maar Agria gaat verder. Henry van Steenis vertelt ons over de kwaliteiten van de Agria 9600, de radiografisch bestuurbare taludmaaier die hellingen tot een hellingsgraad van 50 procent kan maaien.

Auteur: Heidi Peters

28

8/2019

‘Agria is echt een kwaliteitsmerk en daarmee een waardevolle investering voor de komende jaren!’ vertelt Henry van Steenis, accountmanager bij Bonenkamp. ‘De onderdelen en materialen zijn van hoge kwaliteit en maken de machine uitermate degelijk, iets waar men jarenlang de vruchten van plukt. Een jaar of twee geleden presenteerde Agria de Agria 9600. De markt heeft steeds meer aandacht voor radiografisch bestuurbare maaimachines, onder andere vanwege de veiligheid bij het maaien van hellingen.

De Agria 9600 is veilig in het gebruik, zonder dat dit ten koste gaat van de werksnelheid.’

maaimes. Het maaibeeld is strak en geeft een professionele uitstraling.’

Snelheid door voor- en achteruit maaien ‘Ja, de Agria 9600 werkt inderdaad snel’, beaamt Henry. ‘Deze snelheid is te danken aan het feit dat de machine voor- en achteruit kan maaien, zonder dat hij hoeft te keren. De maaimachine heeft twee elektromotoren die de rupsen aansturen en losstaan van de aandrijving van het

Twee breedtematen De Agria 9600-taludmaaier is leverbaar in twee versies: met een maaibreedte van respectievelijk 0,8 meter en 1,12 meter. Henry: ‘Deze laatste versie wordt veruit het meest verkocht. Je krijgt een strak en breed maaibeeld. De Agria 9600 kan voor- en achteruit maaien. Het is een brede,

Evenals de kleinere versie, de 9500, heeft de 9600 een benzinemotor. Deze motor drijft de koolstofborstelloze elektromotoren aan die op beide rupsen zijn bevestigd. Het maaimes wordt aangedreven door de brandstofmotor en de rupsbanden door de elektromotor. ‘Een machine met elektromotoren zonder koolstofborstels heeft minder onderhoud nodig’, legt Henry uit.

‘Dat is een belangrijke bijkomstigheid en is mooi meegenomen.’

ADVERTORIAL De Agria 9500 en de Agria 9600 zijn leverbaar met de volgende opties:

• een zijmaaier, bijvoorbeeld om onder zonnepanelen te kunnen maaien,

• een strobe-ledlamp, die brandt wanneer de machine in werking is,

• een

kantelsensor: wanneer de machine een hoek van meer dan 90 graden maakt, slaat de motor af.

stabiele machine van 480 kilo met een goed verdeelde drukbelasting. En ben je klaar, dan rijd je de Agria 9600 eenvoudig de aanhanger op of de bus in.’

Beter dan bosmaaier Deze Agria is zeer geschikt voor taluds en hellingen van dijken. ‘Deze op afstand bestuurbare maaimachine kan op zeer schuine hellingen maaien, met een hellingsgraad tot 50 procent.

Dat is echt heel steil’, zegt Henry. ‘Een concreet

Ben je klaar, dan rijd je de Agria 9600 eenvoudig de aan­hanger op of de bus in’ voorbeeld zijn brandstofputten bij olieraffinaderijen. Deze werden voorheen veelal met bosmaaiers gemaaid. Los van het feit dat dit zwaar werk is, is het betrekkelijk onveilig. Met de Agriataludmaaier kunnen dergelijke werkzaamheden snel, veilig en efficiënt worden uitgevoerd.’

De maaihoogte van de Agria 9600 kan traploos worden ingesteld op een lengte van 50 mm tot 200 mm. De ingestelde maaihoogte is eenvoudig af te lezen op de display van de afstands-

bediening. Tot slot kan men kiezen tussen drie werksnelheden.

Ruim zestig jaar ervaring Gebr. Bonenkamp bestaat al ruim zestig jaar.

Met meer dan vijftig medewerkers bedient het bedrijf de landbouw- en groensector vanuit Tiel en IJsselstein. Bonenkamp is importeur en distributeur van een brede range aan A-merken, zoals Fendt, Kubota, Honda, Stihl, Redexim, Jensen en Toro. Sinds begin 2019 is Bonenkamp exclusief importeur voor Nederland van Agria.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31881/wie-agriazegt-zou-ook-bonenkamp-moeten-zeggen

www.stad-en-groen.nl

29

De hele combinatie

Goed zicht en toegestane hoogte Deze Herder Grenadier voldoet aan de nieuwste eisen van de Wegenverkeerswet Een van de belangrijkste bepalingen in de Wegenverkeerswet is dat het vervoermiddel niet hoger mag zijn dan vier meter. Ook mag er naar voren geen zichtbelemmering zijn.

De Grenadier MBK 115 LS PRO-uitvoering voldoet aan die eisen. Gerrit Wieberdink van Wim van Breda BV vertelt tijdens GTH over deze maaiarm, die werd gepresenteerd in combinatie met een Massey Ferguson-trekker.

Auteur: Heidi Peters Fotografie: Heidi Peters en Wim van Breda BV

30

8/2019

Het klinkt logisch, geen belemmering van het zicht. Toch komt het vrij veel voor. Hoewel dit ondervangen mag worden door het gebruik van camera’s, is die situatie niet ideaal. Gerrit Wieberdink: ‘Als deze Herder Grenadier is ingevouwen en de weg op gaat, is er nog één dode hoek; voor de rest heb je vanuit de cabine vrij zicht. Voor deze hoek wordt een camera gebruikt.’ Met de ingevouwen Grenadier wordt zowel het zichtprobleem als het hoogteprobleem getackeld.

Blije agent ‘Een dezer dagen kwam er een verkeersagent langs, die verantwoordelijk is voor handhaving’, vertelt Gerrit. ‘Deze man was blij met ons.

Eindelijk een fabrikant die zich druk maakt over een goede oplossing voor een probleem, zei hij.’ Naast de standaard Herder Grenadier is de

LS PRO-uitvoering bij uitstek de oplossing voor de hedendaagse wet- en regelgeving. De techniek achter de machine en het hydraulisch vermogen zijn hetzelfde gebleven bij de Grenadier LS PRO; de opvouwconstructie is nieuw.

Extra knik De meeste toolcarriers hebben twee giekdelen, waardoor de wendbaarheid beperkt is, het zicht belemmerd wordt en de hoogte boven de vier meter uitkomt. Deze Grenadier LS PRO heeft een extra knik, waardoor de machine als het ware om de cabine heen ‘gevouwen’ kan worden én onder de maximaal toegestane hoogte blijft. ‘Daar komt nog bij dat het gewicht nu beter over de tractor verdeeld wordt. En vergeet niet dat ook het maximaal toegestane totaalgewicht van de tractor niet overschreden mag worden’, aldus Gerrit. ‘Deze maaiarm weegt

ADVERTORIAL zo’n vier ton, die je bij het eigen gewicht van de tractor moet optellen.’ Kort voor het werktuig is een extra scharnierpunt gekomen, waardoor het werken aan bermen eenvoudiger is geworden. Het hele giekenstel hoeft niet meer opzij te zwenken; alleen het vierde giekdeel zwenkt.’

De Herder Grenadier kan uitgerust worden met alle werktuigen van het eigen merk, zoals de stobbenfrees, klepelmaaier, vangrailmaaier, onkruidborstel, maaikorf en ecologische maaier.

Met ervaring de markt op ‘Deze machine is niet nieuw’, legt Gerrit uit. ‘We hebben er al acht jaar ervaring mee. Maar doordat de handhavers van de wet andere mogelijkheden nog gedoogden, was er niet zo’n noodzaak om in deze vorm te investeren. Nu wel.

Wij waren al een tijdje klaar voor de toekomst; nu is de toekomst hier. Met een kortere giek en een werktuigdrager los op een trekker kun je in principe ook nog vooruit, maar dat is niet praktisch. Je blijft aan- en ontkoppelen. Met deze Grenadier voldoe je aan de wet en kun je achter elkaar doorwerken.’

Besturing vanuit cabine Voor de besturing wordt in de cabine een HCCbediening (Herder Comfort Control) geïnstalleerd. Met deze bediening met touchscreen stel

je de machine in en met de joystick bedien je de hele machine. ‘Het bijzondere van deze HCCbediening’, zegt Gerrit, ‘is dat er een programma is voor elk werktuig. Wanneer je een andere machine koppelt en selecteert, wordt automatisch het hydraulisch vermogen in liters per minuut en druk in bar ingesteld. Dat hoeft niet meer handmatig. Hang ik er bijvoorbeeld een maaikorf aan, dan hoef ik alleen het icoontje van de maaikorf aan te tikken. Idem dito voor een klepelmaaier, die veel meer functies nodig heeft.’

Zestig jaar Herder Wim van Breda BV, dat in 2017 zestig jaar bestond, voert het merk Herder vanaf dag één.

De fabriek van Herder staat in Middelburg; hier worden de machines ook gebouwd. Gerrit: ‘Herder staat voor kwaliteit. Elk onderdeel dat op deze machine zit, is door Herder zelf ontwikkeld en gefabriceerd. Ook bevestigt Herder de Grenadier aan de tractor. Wij brengen deze naar Middelburg; daar wordt een frame onder de tractor gemonteerd en wordt deze geschikt gemaakt voor het dragen van de Grenadier. De basis moet een vrij stevige tractor zijn, vanwege het extra gewicht dat erbij komt. Het toelaatbare gewicht moet minimaal vier ton zwaarder zijn dan het gewicht van de trekker zelf.’

Met de HCC-besturing en joystick wordt de Grenadier vanuit de cabine bediend.

Grenadier MBK-Pro-uitvoering • Vierdelig giekenstel • Transportpositie lager dan 4 meter • Vrij zicht voor de chauffeur • HCC-besturing • Joystickbediening • 4.3” bedieningspaneel met kleureninrichting 8 Werkbereik 850 cm met Eco-maaier KMU-150 Optioneel: • Afzuiginrichting met regelbare pomp en ‘boost’ • Hogedruksysteem 330 bar • T-functie met elektrisch geregelde pomp • Automatische bodemdrukregeling 2 ledwerklampen

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31886/goedzicht-en-toegestane-hoogte

Grenadier Pro met klepelmaaier www.stad-en-groen.nl

31

Metasequoia glyptostroboides 'White Spot'

Er is meer dan Metasequoia Iedereen kent natuurlijk coniferen. Bij consumenten blijft dit vaak beperkt tot haagconiferen, maar van professionals mag je verwachten dat ze beter weten. Toch is er een groep waarvan soms wordt vergeten dat het ook coniferen zijn: de bladverliezende coniferen. Larix, Metasequoia en Taxodium zijn natuurlijk bekend, maar andere geslachten, zoals Glyptostrobus en Pseudolarix, veel minder.

Auteur: Ronald Houtman

Wat is een conifeer?

Dat ligt eraan aan wie dit wordt gevraagd. Voor veel consumenten zijn alleen haagconiferen zoals Thuja en Chamaecyparis coniferen. Het schubvormige loof is voor hen synoniem aan ‘conifeer’. Maar dat niet alles met schubvormig loof een conifeer is, bewijst Hebe. Sommige Hebe hebben schubvormig loof, maar het zijn zeker geen coniferen. Planten met naalden, zoals Picea en Pinus, worden door veel mensen niet als coniferen gezien. Deze worden dan weggezet als ‘naaldbomen’, zonder dat de link met coniferen wordt gelegd. Maar ook hier gaat niet op dat alles met naaldvormig loof een conifeer is; denk maar aan Erica.

Nog een stapje verder: bladverliezende coniferen, zoals Metasequoia en Taxodium, worden al helemaal niet als zodanig herkend. En dan hebben we het nog niet eens over Ginkgo, die er voor velen meer uitziet als een loofboom dan als een naaktzadige.

Eigenlijk is het woord conifeer een verkeerde naam om deze groep aan te duiden. De aanduiding naaktzadigen dekt de lading veel beter.

Conifeer betekent kegeldrager, maar sommige

32

8/2019

naaktzadigen dragen helemaal geen kegels.

Denk maar aan de vruchten van Taxus of jeneverbes.

Onder de naaktzadigen vallen dus niet alleen de kegeldragende coniferen, maar ook planten als Cephalotaxus, Ginkgo, Juniperus, Taxus en Torreya. Bij de naaktzadigen zijn de zaadknoppen onbedekt, zodat pollen gemakkelijker de zaadknop kunnen binnendringen. Bij de bedektzadigen (‘bloemplanten’) zit er een vliesje om de zaadknoppen. Het feit dat de volgroeide zaden, soms gedeeltelijk, bedekt zijn (zoals bij Juniperus en Taxus), heeft dus niets te maken met al dan niet ‘naaktzadig’ zijn.

Japanse notenboom Veruit de meeste naaktzadigen zijn wintergroen en maar een klein deel is bladverliezend. De bekendste zijn natuurlijk Larix, Metasequoia en Taxodium. Veel minder bekend zijn Glyptostrobus en Pseudolarix. En dan is er natuurlijk ook nog het taxonomische buitenbeentje Ginkgo, de Japanse notenboom. Om meteen maar deze uitzondering te beginnen: Ginkgo lijkt totaal niet op een conifeer (in de engste zin van het woord) of zelfs maar op een bladverliezende naaktzadige, zoals

8 min. leestijd

SORTIMENT Metasequoia. De boom heeft loof dat het meest doet denken aan bladeren. Ze zijn leerachtig en typisch waaiervormig van vorm. De waaiervorm wordt versterkt doordat de nerven vanuit één punt bij de bladsteel naar de top van het blad uitwaaieren. Behalve de typische kroon- en bladvorm is de goudgele herfstkleur de belangrijkste sierwaarde van Ginkgo.

Er zijn boeken volgeschreven over Ginkgo en de boom heeft dan ook een bijna mystieke status. Het is een boom die al miljoenen jaren op aarde voorkomt en feitelijk een levend fossiel is. De voorouders van G. biloba, de enige soort, waren al op aarde ten tijde van de dinosaurussen! G. biloba heeft geen naaste familieleden in de plantenwereld. Ook in de cultuur en religie van Aziatische volken neemt Ginkgo een belangrijke plaats in. Zo is de boom in China, Korea en Japan verbonden met het boeddhisme, shintoïsme, taoïsme en confucianisme. Bij veel tempels staan dan ook oude exemplaren.

G. biloba is tweehuizig, wat wil zeggen dat er mannelijke en vrouwelijke bomen zijn. Het duurt circa 30 jaar voordat de bomen volwassen zijn, maar dan zullen de vrouwelijke bomen vruchten gaan dragen. Deze zijn in China, Korea en Japan een delicatesse, maar voor ons westerlingen is alleen de geur al ronduit afstotelijk.

Er zijn hier maar weinig mensen over te halen om ze op te eten.

uiterlijk heeft dan de typische G. Biloba.

Voor toepassing in particuliere tuinen zijn de compactere vormen geschikter. Het sortiment is groot en het zou te ver voeren alle cultivars hier te noemen. De al genoemde Fastigiata Blagon is, vanwege de iets compactere groei, ook geschikt voor toepassing in kleinere tuinen.

Dat geldt ook voor de zuilvormige ‘Menhir, die een iets blauwe gloed over het blad heeft.

‘Tubifolia’ groeit breed en iets onregelmatig, maar het bekervormig gevouwen blad is uniek.

Ten slotte is er ‘Mariken’, met een afgeplat

bolvormige kroon. Deze kan op een stam en als struik worden gebruikt.

Lork en goudlork Niet alleen in naam, maar ook als boom lijken Larix (lork) en Pseudolarix (goudlork) op elkaar.

De twijgen van Larix zijn over het algemeen dunner, zodat de bomen wat ieler lijken.

De kegels van Larix blijven na rijpen (meerdere jaren) aan de boom hangen. De kegels van Pseudolarix vallen bij rijpen uit elkaar.

Kenmerkend voor beide geslachten is dat de Metasequoia glyptostroboides Goldrush ('Ogon')

Voor ons is Ginkgo vooral een zeer bruikbare boom. De boom kan als laanboom of parkboom worden toegepast. Maar er zijn voldoende kleiner blijvende cultivars die ideaal zijn voor toepassing in particuliere tuinen. Uiteraard is de soort G. biloba al geschikt als laanboom.

Omdat er in praktijk steeds met zaailingen wordt gewerkt, is het bij aanplanten niet duidelijk welk geslacht de bomen hebben. Later, als de bomen volwassen zijn, kan dit vervelende gevolgen hebben. De vruchten van vrouwelijke bomen leiden namelijk tot overlast en klachten van bewoners. Recentelijk gebeurde dit onder andere in Utrecht en Valkenswaard.

Om dergelijke problemen te voorkomen, kan beter met mannelijke cultivars worden gewerkt.

Voor toepassing in smalle straten kan worden gekozen voor de mannelijke ‘Princeton Sentry’ of ‘Fastigiata’. De nieuwere Fastigiata Blagon (‘Blagon’) zou ook mannelijk zijn. Deze boom groeit compacter dan de twee oudere zuilvormige cultivars. Voor iets bredere straten kan worden gekozen voor ‘Saratoga’ of ‘Tremonia’.

Het blad van ‘Saratoga is wat groter en diep ingesneden, waardoor de boom een ander

www.stad-en-groen.nl

33

Ginkgo biloba Fastigiata Blagon ('Blagon')

naalden in bundels op zogenaamde kortloten staan. Deze kortloten zijn kleine zijtakjes die op de twijgen groeien in het jaar nadat de twijgen zijn gevormd. Bij Larix zijn de naalden korter dan bij Pseudolarix. Ze voelen zacht aan en kleuren in de herfst goudgeel voordat ze afvallen. De naalden van Pseudolarix zijn langer en de herfstkleur is zo mogelijk nog intenser dan bij Larix.

Van Pseudolarix is er maar één soort, P. amabilis.

Het is een gedrongen boom die vrij breed vertakt is. Deze oorspronkelijk uit China afkomstige boom groeit het beste op een goed doorlatende, voedzame grond in de volle zon. Het is een statige boom, die vooral goed tot zijn recht komt indien geplant in een gazon of grindtuin.

Door sommigen wordt P. amabilis beschouwd als de mooiste conifeer ter wereld.

Het geslacht Larix bestaat uit slechts elf soorten, waarvan alleen L. decidua in Europa voorkomt.

De andere soorten komen voor in het noorden van Noord-Amerika, Rusland, China en Japan.

L. decidua is een grote boom met een piramidale kroon, die later wat breder wordt. De regelmatige kroonvorm en fijne structuur maken van L. decidua een fraaie boom. Dit is overigens ook het geval bij de meeste andere soorten. Typisch

34

8/2019

Larix kaempferi 'Nana'

voor L. decidua zijn de licht bruingele twijgen.

Dit in tegenstelling tot de Japanse L. kaempferi, die roodbruine twijgen heeft. De meeste cultivars behoren tot deze twee soorten. De meeste cultivars hebben afwijkende groeivormen; enkele hebben ook typische gekrulde naalden. Goede cultivars van L. decidua zijn: ‘Corley’ (zeer compact en bolvormig groeiend met een dichte vertakking en frisgroen loof ), ‘Horstmann’s Recurved’ (gedraaide, min of meer afhangende twijgen), ‘Kórnik’ (bolvormig groeiend met frisgroene naalden, compact en toch een mooie open structuur) en ‘Puli’ (een treurvorm die geen doorgaande kop maakt en een verbetering is ten opzichte van de minder goed vertakkende en wat ielere ‘Pendula’).

Enkele aanbevelenswaardige cultivars van L. kaempferi zijn: ‘Blue Dwarf’ (langzaamgroeiende bolvorm met opvallende zilverachtige blauwgroene naalden), ‘Diana’ (grillig groeiend met gedraaide twijgen en naalden) en ‘Nana’ (compact en dichtvertakt met blauwgroene naalden). ‘Pendula’ en ‘Stiff Weeper’ zijn beide treurvormen van L. kaempferi. ‘Pendula’ heeft een wat opener groeiwijze en is iets breder dan ‘Stiff Weeper’. Beide hebben ze grijsgroene naalden.

Van de andere soorten treffen we alleen L. sibirica soms aan. Deze soort lijkt op L. decidua, maar is nog winterharder. In ons klimaat is er dus feitelijk geen reden om L. sibirica toe te passen, hoewel de boom net zo mooi is. Een mooie Finse cultivar is ‘Kaisa’, die duidelijk compacter groeit en een breed ovale tot bijna ronde kroon krijgt; wellicht de moeite waard om deze in Nederland te introduceren.

Moerascipres versus Chinese moerascipres De Nederlandse naam is vrijwel gelijk, maar als boom zijn Metasequoia (Chinese moerascipres) en Taxodium (moerascipres) toch duidelijk verschillend. ’s Zomers is duidelijk te zien dat de twijgen en het geveerde blad bij Metasequoia tegenover elkaar staan, terwijl ze bij Taxodium verspreid staan. ’s Winters is Metasequoia te herkennen aan de zichtbare winterknoppen (uiteraard ook tegenover elkaar geplaatst), terwijl Taxodium geen zichtbare winterknoppen heeft.

Als volgroeide boom is Taxodium slanker (smal piramidaal) en heeft hij een dichtere groeiwijze dan de breed piramidale tot smal kegelvormige Metasequoia. Ook wat betreft standplaats zijn er verschillen. Beide bomen houden van een vochtige bodem, maar Taxodium kan langdurig in het water staan.

SORTIMENT Moerascipres Er zijn slechts twee soorten Taxodium, waarvan er een in ons klimaat onvoldoende winterhard is. T. mucronatum is een (half )wintergroene Midden-Amerikaanse boom, die van Guatemala tot in het zuiden van Texas voorkomt. De andere soort, T. distichum, is inheems in het midden en zuidoosten van de Verenigde Staten. Hij vormt een grote boom, die onder gunstige omstandigheden meer dan 30 m hoog kan worden. Het loof bestaat uit geveerde naalden (‘bladeren’). ’s Zomers is het donkergroen, in de herfst verkleurt het diep bruinoranje voordat het afvalt.

Door de enorme massa kan het afgevallen loof wat overlast geven in de lanen waar de bomen geplant staan. Bekend zijn de foto’s van Taxodium, behangen met Spaans mos (Tillandsia usneoides), die in het water staan in de moerassen van Alabama, Florida en Louisiana in de Verenigde Staten. Deze moerasbossen stralen een mysterieuze sfeer uit. Ook bekend is dat Taxodium typische luchtwortels (kniewortels) kan vormen. Hoe natter de bodem is, des te meer van deze knobbelvormige uitsteeksels er gevormd worden. Indien in bestrating toegepast, kunnen deze kniewortels een probleem vormen, omdat ze de omliggende bestrating opdrukken. In de loop der jaren is er een aantal interessante cultivars geïntroduceerd. De plant

Pseudolarix amabilis

die voorheen bekend was als T. distichum ‘Pendula’, moet tegenwoordig ‘Nutans’ worden genoemd. Het is een plant die geen doorgaande harttak vormt en met sterk afhangende takken groeit. De nieuwere ‘Cascade Falls’ groeit eveneens met sterk afhangende takken, maar vormt een wat dichtere plant. De Amerikaanse ‘Secrest’ is een langzaam groeiend struikje dat na tien jaar circa 1 m hoog en breed is. Hij groeit wat onregelmatig met een dichte vertakking. Bij Piet Vergeldt in Lottum ontstonden begin jaren negentig van de vorige eeuw twee opvallende cultivars: ‘Pevé Minaret’, een langzaam groeiende plant met een sterk opgaande groeiwijze en dicht met loof bezette twijgen, en ‘Pevé Yellow’, een klein boompje met zachtgeel voorjaarsloof dat later licht groengeel wordt. De onbekende cultivar ‘Knightii’ vormt een wat bredere boom. De boom is wat opener van structuur en lijkt van een afstandje sterk op Metasequoia. De herfstkleur is prachtig licht bruinoranje en lijkt langer aan te houden dan bij andere Taxodium. ‘Knightii’ is weinig bekend, maar in Trompenburg Tuinen en Arboretum in Rotterdam staat een prachtig exemplaar.

Tot slot nog een naamswijziging. T. ascendens bleek na onderzoek niet afwijkend genoeg van T. distichum om als aparte soort aangehouden te worden. De boom die veel vakgenoten ken-

Taxodium distichum 'Pevé Minaret’

nen als T. ascendens ‘Nutans’ bleek sowieso niet te onderscheiden van T. ascendens. Dit resulteerde in de naam T. distichum var. imbricatum die we nu voor deze boom moeten gebruiken.

Het opvallendste kenmerk van deze boom is dat de naalden veel meer draadvormig zijn, waardoor de gehele boom een veel fijnere structuur heeft. Ook bij var. imbricatum is de herfstkleur bruinoranje.

Chinese moerascipres Er is slechts één soort, M. glyptostroboides.

Het verhaal van deze soort mag van lieverlee bekend zijn. De boom leek uitgestorven en was alleen bekend van fossielen. Maar in 1941 ontdekte een Chinese houtvester enkele exemplaren en na de Tweede Wereldoorlog werden zaden verzameld waarmee de soort sinds 1948 wereldwijd in productie werd genomen.

M. glyptostroboides is een grote boom, die circa 30 m hoog wordt. Wellicht meer dan Taxodium distichum is M. glyptostroboides geschikt als laanboom. De boom verdraagt zware snoei prima en kan goed gekandelaberd worden om een smalle kroon te houden. Net als bij Taxodium is de herfstkleur bruinoranje en kan het afgevallen loof wat overlast veroorzaken.

Met een wat strakkere en meer regelmatige kroonvorm is M. glyptostroboides wat gemak-

Glyptostrobus pensilis

www.stad-en-groen.nl

35

MAKITA MAKITA MAKITA ACCU ACCU ACCU BEWEZEN BEWEZEN BEWEZEN TECHNIEK TECHNIEK TECHNIEK DEDE DE

006 nds 2006 zijnSinds erzijn in Nederland 2006 er in Nederland zijn er ruim in Nederland 1ruim miljoen 1 miljoen 18V ruimLXT 118V miljoen accu’s LXT accu’s 18V aangeschaft.

LXT aangeschaft. accu’s Deaangeschaft. bouw De bouw vertrouwt vertrouwt De bouw op Makita vertrouwt op Makitaop Makita ccugereedschap reedschap accugereedschap vanwege vanwege de bewezen de vanwege bewezen kwaliteit de kwaliteit bewezen en uitwisselbaarheid en kwaliteit uitwisselbaarheid en uitwisselbaarheid van devan accu. de accu.

Inmiddels vanInmiddels de accu. heeftInmiddels heeft MakitaMakita ook heeft ook Makita ook en chtige krachtige lijn een 2x18V krachtige lijn 2x18V accugereedschap lijn accugereedschap 2x18V accugereedschap voor de voor groensector de groensector voor de ontwikkeld. groensector ontwikkeld.

Metontwikkeld. precies Met precies dezelfde Metdezelfde precies accu die accu dezelfde opdie je op accu je die op je achine oormachine ofboormachine cirkelzaag of cirkelzaag past. of cirkelzaag Vertrouw past. Vertrouw ook past.inVertrouw ook tuininentuin park ook enop in park tuin deop voordelen endepark voordelen opvan dede voordelen van Makita de Makita accu. van de accu.

Makita accu. tuin.makita.nl jk op tuin.makita.nl Kijk open tuin.makita.nl vraag en vraag een demonstratie een en vraag demonstratie eenaan demonstratie ofaan komofnaar kom aan onze naar of stand kom onzenaar stand in hal onze in 6, hal nummer stand 6, nummer in 6.18. hal 6,6.18. nummer 6.18.

kita e Makita accu.

Deaccu.

Daar Makita Daar krijg accu. krijg je energie Daar je energie krijg van.jevan. energie van.

Makita Makita Nederland Nederland Makita B.V.,Nederland Park B.V.,Forum ParkB.V., Forum 1101, Park 1101, 5657 Forum 5657 HK 1101, Eindhoven, HK Eindhoven, 5657Tel. HK 040 Eindhoven, Tel.- 040 206 -40 206 Tel. 40,040 40 info@makita.nl 40, - 206 info@makita.nl 40 40, info@m

SORTIMENT

Ginkgo biloba

kelijker toe te passen, en de boom vormt geen luchtwortels. Verschillende cultivars zagen sinds de herontdekking het levenslicht. De bekendste is waarschijnlijk ‘Ogon’, beter bekend onder de handelsnaam Goldrush. Deze cultivar is gelijk aan de soort, maar het loof is geel. In het voorjaar is het lichtgeel, ’s zomers kleurt het meer groengeel. De herfstkleur is geelbruin.

‘Sheridan Spire’ is een Amerikaanse cultivar, die iets smaller blijft dan de soort. Veel compacter groeiend, met iets dikkere twijgen en voller loof, is ‘Chubby’. De boom blijft duidelijk kleiner dan de soort, maar heeft wel een breed piramidale tot kegelvormige habitus. Ook lijkt het loof een iets blauwe gloed te hebben.

Opvallend genoeg zijn er enkele bontbladige cultivars van M. glyptostroboides bekend. ‘White Spot’ groeit langzamer dan de soort en heeft iets afhangende takken. Het loof is onregelmatig wit gevlekt. Ook de jonge groeitoppen zijn wit. ‘Little Creamy’ groeit beduidend lang-

makita.nl

zamer en heeft eveneens witte groeischeuten.

Deze groeien uit tot fijn crèmewit gevlekt loof.

‘Hamlet’s Broom’ en ‘Matthaei’ zijn twee langzaam groeiende, bolvormige cultivars, bij uitstek geschikt voor toepassing in kleinere tuinen.

De herfstkleur van ‘Matthaei’ is meer oranje dan bij andere cultivars.

Glyptostrobus Als laatste aandacht voor een boom die deels de naamgever was van Metasequoia: Glyptostrobus. De soortnaam Glyptostroboides betekent immers: ‘op Glyptostrobus lijkend’. Er is slechts één soort: G. pensilis. Deze zeldzame kleine boom heeft een slanke habitus en lijkt, jawel, het meest op Metasequoia. Het loof is eveneens geveerd, maar beduidend langer en fijner. De reden dat deze soort nauwelijks wordt gekweekt, is de winterhardheid.

G. pensilis is maar net aan winterhard in ons kikkerlandje. Het gaat meestal een aantal jaren goed, maar dan volgt er toch weer een winter

met strenge(re) vorst en legt het boompje het loodje. Qua sierwaarde is de boom min of meer gelijk aan Metasequoia en dus zal Glyptostrobus altijd een liefhebbersplant blijven in ons land.

Maar wel een mooie, net zoals de andere bladverliezende naaktzadigen in dit artikel!

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31850/er-ismeer-dan-metasequoia

www.stad-en-groen.nl

37

Natuurinclusiviteit als ontwerp- en communicatietool Het belang van het verhaal achter het ontwerp Bij natuurinclusief ontwerpen wordt vaak vergeten hoe belangrijk de rol van de burger is. Als mensen een ontwerp niet snappen, is dat ontwerp bij voorbaat al bijna ten dode opgeschreven en wordt die mooie natuurinclusieve gemengde haag snel ingeruild voor een dode schutting.

Auteur: Nina Ravestein

Wat is jouw eigen lievelingsboom of -plant?

Waarschijnlijk kies je nu een soort die een bepaalde herinnering of een specifiek gevoel bij je oproept. Lavendel doet je misschien denken aan die mooie vakantie in Frankrijk, of je denkt aan die appelboom in de achtertuin waar je kinderen altijd in klimmen. Voor mij is het de teunisbloem. De teunisbloem is een bijzondere gele bloem die ’s avonds als het begint te schemeren openplopt en begint te bloeien. Als je dan nog even wacht, komen de eerste nachtvlinders op de nectar af. Voor mij staat de teunisbloem symbool voor de lange zomeravonden waarop ik met mijn vader op

38

8/2019

het bankje voor de deur zat. We hadden diepe gesprekken terwijl we naar de teunisbloemen keken en misschien wel het ploppende geluid konden horen. Nog elke keer als ik langs een berm loop waar teunisbloemen in bloei staan, ervaar ik een geluksmoment.

Het verhaal en de symboliek in ons ontwerp zijn belangrijk, want we gaan niet iets beschermen wat we niet kennen. Als mensen een ontwerpkeuze niet snappen, vermindert automatisch de overlevingskans. Voor een ontwerper kan het enorm frustrerend zijn om te investeren in de aanleg van biodiverse, gemengde hagen

op erfafscheidingen, die, zodra de verhuizing erop zit, eruit worden getrokken en vervangen door een lelijke schutting. Of dat de natuurlijke taluds die we aanleggen zodat landdieren water kunnen drinken en waar vissen hun eieren kunnen afzetten in de oeverbeplanting, veranderen in beschoeiingen waar nog geen eend op kan. Het is de taak van een ontwerper om esthetiek, techniek en natuurinclusiviteit samen te brengen in een verhaal dat mensen snappen. Als we kunnen verklaren waarom we een ingreep doen, wordt de overlevingskans daarvan groter. Als mensen weten dat de egel dankzij die hagen van tuin naar tuin kan lopen om vervolgens alle slakken op te eten, zijn ze veel meer geneigd om de haag te laten staan. Helaas wordt vaak vergeten om aan de bewoners of gebruikers van de plekken uit te leggen waarom we bepaalde ingrepen hebben gedaan. Voor een ontwerper moet natuurinclusief ontwerpen niet alleen een ontwerptool, maar ook een communicatietool zijn.

2 min. leestijd

ONTWERP omgeving waarin ze zich bevinden. Ook maakt het verhaal van het landschap inzichtelijk waarom er bepaalde maatregelen getroffen zijn. Het verklaart bijvoorbeeld waarom die omgevallen boom daar ligt met z’n wortels in de lucht. Sommige bewoners vinden dat misschien slordig, maar als ze weten dat de ijsvogel daar zijn nest bouwt, is het ineens heel logisch dat die boom daar ligt. Dan wordt het de plek waar je met je kleinkinderen naartoe gaat in het voorjaar om te kijken of je kleine ijsvogels kunt spotten. Het verhaal vergroot niet alleen het bewustzijn, maar ook de educatieve waarde van een plek.

De ijsvogel staat symbool voor een avontuurlijke, waterrijke buurt

POSITIEVE PIONIERS EN KENNIS DELEN

Natuurinclusief ontwerpen is een pioniersbeweging, wat inhoudt dat het nog in de kinderschoenen staat. Hoewel het een populaire term is die je tegenwoordig overal tegenkomt, merk ik dat er veel verwarring is over wat natuurinclusief ontwerpen nu precies is. We zien vaak dat iemand een boom intekent en dan zegt dat het een natuurinclusief project is, maar het gaat natuurlijk veel verder. Het is juist niet alleen maar bomen intekenen of maar één soort boom gebruiken; het gaat om het gehele ecosysteem en afwegen welke veranderingen je teweegbrengt met je ingrepen.

Het verhaal en de symboliek in ons ontwerp zijn heel belangrijk: we gaan niet iets beschermen wat we niet kennen

Wijkbranding Een andere belangrijk aspect van het verhaal van het landschap is dat het de natuur een gezicht geeft. Door bepaalde planten of dieren uit te lichten, de zogenaamde ambassadeurssoorten waarmee wij werken, vergoten we de affiniteit met de natuur. Door sfeerbeleving te koppelen aan de inrichtingsmaatregelen die nodig zijn voor de vestiging van de ambassadeurssoort, ontstaat er een verhaal vol symboliek en verwondering. Zo staat de ijsvogel in onze ontwerpen symbool voor een avontuurlijke, waterrijke buurt. Elke keer als mensen de ijsvogel door de wijk zien vliegen, hebben ze een gevoel van erkenning en verwondering.

Ik ken maar weinig mensen die niet onder de indruk zijn van de bijna tropische kleuren van deze vogel. Het zien van hun wijkambassadeur vergroot de affiniteit die mensen voelen met de buurt waarin ze wonen en de groenblauwe

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31854/natuurinclusiviteit-als-ontwerp--en-communicatietool

NINA RAVESTEIN VAN P.A.D. LANDSCAPE

P.A.D is een afkorting van ‘plant art design’. De naam refereert aan een andere kijk op ontwerpen met beplanting en landschap. Bij P.A.D. wordt beplanting gezien als een levende kunstvorm waarmee je een verhaal vertelt. Het is zo veel meer dan alleen een mooi plaatje. Het verhaal dat je met beplanting en landschap vertelt, is essentieel voor het creëren van meer affiniteit met de natuur; de noodzaak van ingrepen kan op deze manier beter worden overgebracht aan gebruikers, bewoners en opdrachtgevers. Geen enkele levensvorm kan op zichzelf overleven, dus ook de mens niet.

www.stad-en-groen.nl

39

De

kunst van

gras onderhoud VRAAG ONZE VELDEXPERT

www.de-groenmakers.nl

SPORT EN GROEN

Nieuw jaar, nieuwe maaiers Gloednieuwe Grasshopper-grasmaaiers beloven een lagere uitstoot dan hun voorgangers

Grasshopper 400D

Grasshopper 900D

Ze staan te schitteren in de showrooms van Lozeman Tuinmachines bv, de nieuwste iteraties maaiers van het Amerikaanse grasmaaiermerk Grasshopper. De nieuwe ‘hopper’-modellen 900D en 400D vervangen de oude 930D en 430D.

Auteur: Karlijn Klei

In oktober kwamen de nieuwe grasmaaiermodellen bij familiebedrijf Lozeman binnenrijden.

De Grasshopper 900D en 400D nemen de plek in van de oudere modellen 930D en 430D. Afgezien van de letters op de zijkanten van de maaiers, lijken de nieuwe niet al te veel van hun voorgangers te verschillen. De verbetering zit hem dan ook vooral ín de machines: de motoren zijn zuiniger en produceren minder uitstoot.

Uitstoot Sinds 2009 verplicht de Europese Unie fabrikanten zoals Grasshopper hun producten stiller, zuiniger en duurzamer te maken. Die stengere emissie-eisen moeten er in 2020 voor zorgen dat er ruim 300 megaton CO2-equivalenten per jaar bespaard wordt. ‘De Europese Unie stelt periodiek nieuwe eisen voor de uitstoot van dergelijke machines’, legt Grasshopper-expert Bob Heezen van Lozeman uit. ‘De motoren van

de oude modellen voldeden niet meer aan de nieuwste eisen. Hoewel nog steeds aangedreven door dieselmotoren, doen de 400 en de 900 dat wél.’ De regels van de EU worden periodiek aangescherpt. Maar op de vraag hoelang deze modellen dan nog goed genoeg zullen zijn, antwoordt Heezen positief. ‘De kans dat deze nieuwe maaiers snel gedateerd zullen zijn, acht ik niet groot. We kunnen er in ieder geval weer een flink aantal jaren mee vooruit.’

Lekproof Een paar kleine optische verbeterpunten zijn onder meer de toegevoegde Cat-eyeledverlichting, een bumper en maaidek met het Grasshopper-logo, verbrede wielkasten en een USB-hub-aansluiting.

Een leuk extraatje, voegt Heezen toe, zijn de Michelin X-Tweel Airless Radial Tires die voor

beide nieuwe modellen worden aangeboden. Deze luchtloze banden hadden de oude Grasshoppers niet. Zulke banden zijn best handig, want zonder lucht kunnen ze immers ook niet lek raken. En omdat een platte band tijdens het maaien van ellelange lappen gras op zijn zachtst gezegd geen pretje is, is dat toch mooi meegenomen. De maaiers zijn zo nieuw, dat ze op het moment van het gesprek nog niet door klanten in gebruik waren genomen. ‘Maar dat zal snel gebeuren’, belooft Heezen.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31857/nieuwjaar-nieuwe-maaiers

www.stad-en-groen.nl

41

De nieuwe borders voor Keukenhof 2020: hot & cool!

Een van de meest eervolle bestemmingen voor een bloembol is natuurlijk de jaarlijkse Keukenhof. Zeven miljoen bollen worden daar – as we speak – met de hand geplant in een prachtig park, geheel in herfstkleuren. Tot mijn verbazing ontmoet ik nog regelmatig vakgenoten en tuinliefhebbers die nog nooit naar de Keukenhof zijn geweest of zelfs hun neus ervoor ophalen. Een gemiste kans, want de Keukenhof inspireert en is een ware bloembollenbeleving.

Auteur: Carien van Boxtel, huisontwerper/ beplantingsdeskundige van JUBHolland Foto's: Joop Huner

42

8/2019

Bollentelers zijn de belangrijkste ‘hofleveranciers’ De Keukenhof begon als een bloembollententoonstelling, maar is inmiddels een toeristische attractie die met 1,5 miljoen bezoekers gedurende zeven weken zijn weerga niet kent. In de resterende weken van het jaar wordt er veel onderhoud gepleegd aan het monumentale park op landgoed De Keukenhof, dat in de huidige vorm werd ontworpen door de beroemde tuinarchitecten Zocher en Zn. (van onder meer het Vondelpark). Tuinarchitect W. van der Lee (1906-1984), later directeur, maakte de eerste tekeningen voor de bloembollententoonstelling. De Keukenhof heeft momenteel een eigen ontwerper/arrangeur in dienst, die ieder jaar de plannen maakt voor de inzendingen van telers.

Borders op maat In 2018 kreeg ik van JUBHolland opdracht om een inzending te ontwerpen die beter zou

aansluiten bij de weg die JUB inmiddels is ingeslagen: (liever) geen random mengsels en uniforme monovlakken, maar uitgebalanceerde en zorgvuldig samengestelde maatwerkmengsels en een boeiender, natuurlijker en (bio)diverser arrangement. Mengsels die aantrekkelijk zijn gedurende een heel lange periode en waarbij iedere dag iets nieuws te ontdekken valt, waarin zaaddozen, variëteit in hoogte en habitus en bloemen in de knop én mooi blad (gewas) minstens zo belangrijk zijn als de bloem(kleur) zelf.

Ik liet me inspireren door de vele kleinschalige flower farmers die over de hele wereld bezig zijn om bijzondere snijbloemen te telen en schikken. Zo kwamen de borders ‘Nude & Black en ‘Nude & White’ tot stand: een dramatisch donkere border naast een frisse wit-groene border, beide met zalm- en nude-kleurige accenten.

De borders werden opgebouwd uit drie plantlagen, waarin ruim dertig soorten werden verdeeld en aangeplant. De dichtheid per vier-

3 min. leestijd

ACTUEEL die ik door elkaar gebruik. Dat levert een boeiend tegenspel op van twee verschillende kleurfamilies en het wordt spannend of het concept ook in werkelijkheid goed uitpakt. De zorgvuldige planning en compositie kunnen natuurlijk altijd worden beïnvloed door allerlei externe factoren, zoals weer, bezonning, beheer en betreding, bijvoorbeeld door ontsnappende honden en selfiejagers …

kante meter was ca. 375 stuks – een unicum, omdat de tuinlieden meestal zo’n driehonderd bollen per vierkante meter aanplanten.

Goed concept, uitgekiende planning en soortenkennis zijn het halve werk Bij de mengsels die ik voor JUB maak, ga ik altijd uit van een helder concept of visie. Het

Keukenhof heeft momenteel een eigen ontwerper/ arrangeur in dienst

gaat om het samenspel van de soorten en om het ontwerpen ‘met tijd’: hoe verhouden ze zich tot elkaar en hoe verloopt de successie? Hoe gedraagt een gewas zich in de ontwikkelingsfase of juist in de uitbloeifase? Dat vereist veel kennis van de individuele soorten. Ik kan me daarbij geen vergissingen veroorloven, want tijdens de Keukenhof wordt er niets weggehaald of bijgeplant en het moet zeven weken lang prachtig zijn. Daarom loop ik in het voorjaar over veel (proef )velden en plant ik alle soorten uit in mijn eigen (pluk)tuin of in projecten bij opdrachtgevers. Ook de proeftuin van JUB, waar ieder jaar het aanbod van de volledige JUB-catalogus wordt uitgeplant, is een belangrijke kennisbron.

Dit jaar raakte ik geïnspireerd door ‘kleurtemperaturen’. Ik maakte een keuze uit hot colours: warmrood, bruin en oranje, en daarnaast cool colours: poederig mauve, lila en lavendelroze,

Lasagne van JUB-bollen in drie lagen Op 13 november loop ik met voorman Stefan Slobbe door het park. Overal zitten planters geknield in de bedden. Ze steken hun platte troffel loodrecht in de grond, om er handmatig en vakkundig – steeds vier vingers uit elkaar – vooral tulpen te planten; een indrukwekkend gezicht. Onze nieuwe JUB-borders (de tuinlieden noemen ze de ‘ribbels’, omdat ze verhoogd zijn) liggen er nu nog maagdelijk bij, maar vanaf a.s. maandag zullen hier meer dan 20.000 bollen worden aangeplant, respectievelijk 46 en 48 verschillende soorten per border. Een deel van de bollen is dit jaar biologisch geteeld.

Zoveel bollen kunnen onmogelijk in een enkele laag worden geplant. Stefan kiest daarom voor drie ‘lasagnelagen’: onderop de dikke bollen en late soorten, zoals Camassia, Fritillaria, Narcissus en Allium, dan een laag aarde, vervolgens de tulpenlaag, dan nog een laagje aarde en daarbovenop de allerkleinste en vroegst bloeiende soorten. In het Beatrix Paviljoen, dat we ook bezoeken, liggen de bollen voor de JUB-borders al gedeeltelijk gemengd klaar in hoog opgestapelde traditionele gaasbakken.

Stefan, de rust zelve, laat zich niet gek maken door de enorme hoeveelheden die nog moeten worden geplant. Ondanks het natte weer zit hij op schema en dat geeft het vertrouwen dat onze borders ook in 2020 weer fantastisch zullen worden. Huisfotograaf Joop Hüner gaat het proces helemaal volgen, ‘van bol tot boeket met wortels’, te beginnen op de plantdag. Ik kan niet wachten …

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31766/de-nieuwe-borders-voor-keukenhof-2020-hot--cool

www.stad-en-groen.nl

43

Groene voornemens aan de vooravond van 2020 Welke pijnstilling kiest de groene sector voor groene hoofdpijndossiers?

2020, een nieuw jaar én een nieuw decennium. Optimistisch, vol goede moed en goede voornemens gaan we januari in. Die jaarlijkse voornemens ontstaan als zaken niet helemaal lopen zoals we graag willen. Hoe zit dat voor de groene sector? Welke hoofdpijndossiers gaan we nu écht oplossen en hoe? Wat is de geschikte pijnstilling?

Auteur: Karlijn Klei

44

8/2019

De sportscholen lopen weer vol, sigaretten worden doorgespoeld, de agenda’s vrijgemaakt voor dierbaren, alcohol wordt afgezworen en de frituur gaat bij het grofvuil. Iedereen kent ze en heeft zich er wellicht op enig moment aan ‘schuldig’ gemaakt: goede voornemens. Welke goede voornemens zouden we in de groene sector moeten hebben? Want hoofdpijndossiers zijn er volop. Stad + Groen zet een aantal dossiers op een rij en vraagt de markt wat de goede voornemens zouden moeten zijn en of er gekozen wordt voor paracetamol of aspirine.

4 min. leestijd

ACTUEEL NIET ZOZEER MEER GROEN, MAAR DE RUIMTE EFFECTIEF BENUTTEN Groen voornemen van: Willem Butz, commercieel directeur BOERplay Dat is nogal een statement: ‘niet zozeer meer groen’.

Maar wanneer ons bij het inrichten en ontwerpen van een speel- en beweegomgeving wordt gevraagd groen en klimaatadaptief te werken, gaan wij graag verder dan het planten van bomen en struiken.

We ontwerpen met het oog op de toekomst. Een speelplek blijft immers vaak tien tot twintig jaar bestaan. Daarom houden we niet alleen rekening met vergroening, maar ook met circulariteit, klimaatbestendig inrichten en risicovol spelen. Deze aanpak hanteren we bij BOERplay al jaren; hij zit verweven in onze manier van ontwerpen. We ontwerpen aanbodgestuurd; we bedenken slimme oplossingen, zoals hergebruik van tegels die

worden omgetoverd tot zittribune, of een spannende wilgentunnel van snoeihout. Een (boom)bank om of bij een bestaande boom, zodat deze een onderdeel wordt van de speelplek, uitnodigt om te ontmoeten en tegelijk dienstdoet als schaduwrijke plek om bij hete zomerdagen even bij te komen.

Soms ruimen we met pijn in het hart oude, maar nog goede speeltoestellen op. We hebben voor de komende jaren de uitdaging om deze toestellen, of minstens onderdelen ervan opnieuw te gebruiken, en dat hergebruik ook als normaal geaccepteerd te krijgen.

We ontwerpen omgevingsgericht met aandacht voor de klimaatdoelen.

Wadi’s bieden kansen voor spannend zand- en waterspel. Vrijkomende grond gebruiken we voor het creëren van een landschap met speelwaarde en uitdagende hoogteverschillen, voor ieder speltype: rauwers, douwers, bouwers en schouwers. Dergelijke landschappen nodigen kinderen uit om met veel plezier en met elkaar te spelen. Dus ja, functioneel groen en klimaatbestendig ontwerpen blijft bij ons de komende decennia gewoon op de agenda staan.

DE ‘CIRCULAIRE BELOFTE’ VAN DONKER GROEP Groen voornemen van: Klaas Kiekebos, directeur markt en innovatie Donker Groep De marketingmachines draaien volop: we werken circulair, verkopen circulaire producten, voeren circulaire projecten uit … ‘Circulair’ lijkt een nieuwe realiteit.

De werkelijkheid is echter anders. Er is nog lang geen circulaire economie; we zijn mijlenver af van de doelen die we als overheid, branche, bedrijf of misschien wel als persoon hebben gesteld. Er moeten bergen worden verzet; we staan aan de vooravond van de grootste verandering aller tijden: de transitie naar een circulaire economie. Daar ligt het komende decennium de grootste uitdaging.

Is het glas dan halfleeg? Wat ons betreft niet. De stappen zijn wellicht relatief, maar de trend zegt alles. We zijn met elkaar de goede weg ingeslagen en zien de snelheid nu toenemen. Hoe geweldig zou het zijn: geen CO₂-uitstoot meer en volledig circulair werken. Een utopische gedachte?

Wij denken van niet. Toen we drie jaar geleden onze doelen vaststelden, leek het nog zo ver weg: 100 procent circulair in 2035. Gelukkig zien we nu dagelijks het resultaat van onze stappen op weg naar deze duurzame

toekomst, soms klein, soms groot.

De elektrificatie van ons wagenpark is omvangrijk, we gebruiken elektrische bakfietsen in stedelijk gebied, we rijden met elektrische maaiers en komend jaar is 90 procent van onze kleine machines elektrisch. Afval wordt grondstof, van oude fietsframes en omgezaagde bomen maken we banken. We ‘oogsten’ de oude materialen en geven deze waarde. Andere voorbeelden zijn een circulaire pop-upwijk op het oude Suikerunie-terrein in Groningen, circulaire (dak)tuinen bij ABN Amro in Amsterdam, het herwaarderen van afvalbakken uit oude treinen tot plantenbakken, circulaire speelplekken in Almere of de vele initiatieven van de vereniging Circulair Friesland.

Is het glas halfleeg?

Wat ons betreft niet Onze ervaringen delen wij graag. Wij zijn een ‘groene gids’, voor onze eigen mensen, maar ook voor onze opdrachtgevers. En we weten dat we het niet alleen kunnen; het echte avontuur kun je alleen samen aangaan.

Wij vinden ‘circulair’ geen containerbegrip. Het inspireert ons, het daagt ons uit. En als we heel eerlijk zijn: wij houden wel van een uitdaging! We zien de circulaire belofte als de grootste uitdaging voor het komende decennium.

www.stad-en-groen.nl

45

VOOR

NA

WORTELGELEIDING RootBarrier® RollRib® NIEU Modular Building System W

Uniek bouwsysteem op rol maakt het mogelijk een grote variëteit aan hoogtes te creëren en uitsparingen t.b.v. het doorvoeren van leidingen/ buizen te maken.

• Voorkomt beschadiging door (boom)wortels in stedelijke locaties en behoudt de stabiliteit van bomen • Flexibele toepassing: lineair, rondom en vierkant • Snel en eenvoudig te plaatsen = tijdswinst = kostenbesparend • Voor nieuwe beplanting en bestaande bomen • Te gebruiken op korte afstand van de boom • Grondverankering door geïntegreerde ribben • Eenvoudig op gewenste lengte te snijden dankzij snijlijn op iedere meter Wilt u meer informatie? Neem dan contact met ons op!

KING RootBarrier

•

T +31 (0) 320 215 805

•

sales@rootbarrier.nl

•

kingrootbarrier.com

www.cramer-machines.com

EFFICIËNTER WERKEN

Het 82V-accusysteem voor professioneel gebruik

14, 15 en 16 januari Evenementenhal Hardenberg

BEZOEK ONS OP

STAND 647

82V platform met meer dan 25 machines

Nederland B.V.

De specialist voor alle tuin, park- en bosbouwmachines.

Hogelandseweg 51 | 6545 AB Nijmegen | Tel.: +31 (0)24 373 19 90 info@eurogarden.nl | www.eurogarden.nl

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31863/groenevoornemens-aan-de-vooravond-van-2020

ACTUEEL

MEER KENNIS, MEER BEWUSTZIJN Groen voornemen van: Erik Poelman, directeur IPC Groene Ruimte De grootste uitdaging in onze sector is hoe wij mensen, bedrijven en organisaties kunnen stimuleren bewuster en zorgvuldiger met onze leefomgeving om te gaan zodat we een vitale aarde door kunnen geven aan de volgende generatie.

Hoe houden we de wereld gezond en leefbaar voor mens en dier? Hoe kun je dit realiseren met alle wetten en regelgevingen? Het antwoord is kennis. Als opleidingsinstituut vervullen wij een belangrijke maatschappelijke functie in het voorzien en doorgeven van kennis, maar ook van de transfer van kennis naar kunde.

Een van de uitdagingen is daarbij om de Nederlandse maatschappij ervan bewust te maken dat de begrippen ‘groen’ en ‘natuur’ niet identiek zijn, maar in elkaars verlengde liggen. Platgeslagen: groen is sectoraal, natuur is integraal. ‘Groen’ wordt in de volksmond regelmatig gelijkgesteld met natuur terwijl het er in feite maar een klein onderdeel van is. De natuur als

het complexe geheel van natuurlijke processen is immers niet gebonden aan een bepaalde locatie. Het is overal; op de Veluwe maar evengoed aan een gevel, langs de snelweg, op een dak of in een gracht. Natuur wordt immers bepaald door natuurlijke processen die zich overal afspelen. Denk hierbij aan de abiotische factoren (met name licht, lucht, water, bodem en temperatuur), concurrentie tussen dieren onderling, tussen planten onderling, tussen planten en dieren etc.

Ook de invoer van de nieuwe Omgevingswet brengt uitdagingen met zich mee. In deze wet wordt natuur (als integraal begrip) één van de belangrijkste thema’s die van toepassing is op de fysieke leefomgeving.

En dus raakt het ons allen, zeker omdat het in heel veel (stedelijke) functies kan worden geïntegreerd. De sectorale benadering, waar groen naast andere bestemmingen staat, is niet langer voldoende om de integratie van natuur in de fysieke leefomgeving te bewerkstelligen. Binnen de Omgevingswet kan natuurinclusiviteit tot zijn recht komen zodat natuur niet meer achteraf hoeft te worden gecompenseerd, maar op voorhand in de plannen wordt meegenomen.

Laten we echter ook niet vergeten dat we als we de in de vorige alinea’s gestelde uitdagingen aan willen gaan, er dringend behoefte is aan geschoold, deskundig maar vooral ook meer personeel. Een uitdaging op zich!

HET JAAR VAN DE ACCU Groen voornemen van: Joeri Welslau, CEO Stihl Benelux Toen Stihl in 2008 de eerste accumachines voor professionele gebruikers op de markt bracht, reageerden veel dealers verbaasd: welke klanten zouden hiermee aan de slag gaan? Een decennium later is de vraag anders: wat is de toekomst voor thermische producten, en hoe ziet het landschap er over vijf jaar uit? Omdat Stihl een wereldspeler is en een heel brede markt bedient, moeten we natuurlijk rekening houden met verschillende behoeften van verschillende regio’s, en kunnen we de aandrijfsystemen verder doorontwikkelen. We verwachten dan ook groei op alle platformen. Dit neemt niet weg dat het aandeel accu in de Benelux sinds 2013 jaarlijks met meer dan 30 procent groeit en dat we steeds krachtigere toepassingen ontwikkelen. Tot op heden is hierdoor nog geen omzet weggehaald bij de klassieke producten, maar dat die switch er de komende jaren gaat komen, staat vast.

Voor producten waarvoor momenteel nog benzine-aandrijving nodig is omdat de huidige stand van de accutechnologie nog niet de juiste oplossingen biedt, blijven we verder investeren. Een voorbeeld hiervan is de in 2019 gelanceerde MS 500i: ’s werelds eerste kettingzaag met directe, elektronisch gestuurde brandstofinjectie.

De ontwikkeling van accu-aangedreven producten brengt vaak ook weer voordelen met zich mee voor klassieke producten. Om het rendement van de accukettingzaag te verhogen, hebben we bijvoorbeeld veel geïnvesteerd in de verdere ontwikkeling. De resultaten daarvan trekken we nu door naar de bezinemodellen met de RS-ketting.

De digitale revolutie staat niet stil, en wij ook niet. We zijn druk bezig met de ontwikkeling van nieuwe producten die we de komende jaren op de markt gaan brengen. Het jaar 2020 staat in het teken van de accu.

De digitale revolutie staat niet stil, en wij ook niet

www.stad-en-groen.nl

47

Integrale aanpak vindt doorgang in soortenmanagementplan Natuurinclusief bouwen met gebruik van SMP Nijmegen is flink aan het uitbreiden over de Waal. Voor deze uitbreidingsplannen heeft de gemeente begin 2019 een soortenmanagementplan opgesteld, onderdeel van een pilot van de provincie Gelderland. Vakblad Stad en Groen spreekt over het proces met Tanja Martens, adviseur openbaar groen van de gemeente Nijmegen, en projectontwikkelaar Paul de Wit. Auteur: Willemijn van Iersel

Een soortenmanagementplan, ook wel SMP genoemd, is een relatief nieuwe integrale vorm van ontheffing op de Wet natuurbescherming (Wnb). Deze wet beschermt kwetsbare planten en dieren tegen mogelijkerwijs schadelijke activiteiten, zoals bouw- en sloopwerkzaamheden. Normaliter dient voorafgaand aan deze werkzaamheden per project ontheffing te worden aangevraagd. Deze ontheffing wordt door de provincie verleend voor de desbetreffende soorten. Deze manier van werken kan bouwprojecten sterk vertragen en stimuleert projectontwikkelaars vaak niet om hun best doen voor kwetsbare soorten. Alleen het hoognodige wordt gedaan, want de wet is er alleen op gericht om de soort niet achteruit te laten gaan. Er is geen stimulans tot verbetering. Door toepassing van een soortenmanagementplan

48

8/2019

kan men tien jaar ontheffing krijgen voor de nader beschreven soorten. Deze integrale manier versnelt de processen niet alleen, maar zorgt er ook voor dat projectontwikkelaars worden beloond voor natuurinclusief bouwen: ze krijgen een gebiedsgerichte ontheffing voor een langere tijd. Bij een goed soortenmanagementplan kunnen beschermde diersoorten in het gebied standhouden en zich in theorie zelfs uitbreiden, ondanks de bouwactiviteiten in hun leefgebied. Dit gebeurt onder andere door nieuwbouwhuizen te voorzien van ingebouwde nestruimten voor vleermuizen, huismussen en gierzwaluwen. De beschermde soorten die in het Nijmeegse soortenmanagementplan voor de Waalsprong worden genoemd, zijn: steenuil, ransuil, kerkuil, buizerd, roek, rugstreeppad, grote modderkruiper en poelkikker.

Historische tuinderij In het café van stichting Warmoes, een historische tuinderij in het nieuwe ontwikkeldeelgebied Woenderskamp van de Waalsprong, heb ik afgesproken met Tanja Martens, adviseur openbaar groen van de gemeente Nijmegen, en projectontwikkelaar Paul de Wit. Het café ligt nu nog ruimtelijk tussen de weilanden, maar straks midden in de nieuwe wijk Waalsprong.

De Wit en Martens zijn beiden onverminderd enthousiast over de pilot. De Wit klinkt niet als een doorsnee-projectontwikkelaar; zijn enthousiasme doet een groene achtergrond vermoeden. De Wit: ‘Binnen de Waalsprong waren wij al een paar jaar geleden gestart met de uitvoering van een steenuilencompensatieplan. Dat was niet eenvoudig, want op basis van ruimtelijke ontwikkelingen krijg je geen ontheffing. Het soortenmanagementplan biedt hier uitkomst, met als resultaat tien jaar lang ontheffing.

Ook kun je het SMP perfect verweven met de stedenbouwkundige uitwerking van de Waalsprong.’

Landschappelijke zone Het duo is trots op de oude knotwilgen die behouden zijn gebleven. Deze stonden eigen-

3 min. leestijd

ACTUEEL PILOT Het soortenmanagementplan van Nijmegen voor de Waalsprong is ontwikkeld in de vorm van een pilot van de provincie Gelderland, waarin ook drie andere Gelderse gemeenten participeren. Een SMP heeft als voordeel dat er eenmaal een gedegen onderzoek naar de aanwezigheid van (beschermde) soorten kan plaatsvinden, wat uiteindelijk één gebiedsbrede aanpak voor beschermde dieren oplevert. Zo wordt de overlevingskans van beschermde dieren vergroot. Bovendien is het efficiënter voor planvorming, vergunningverlening, handhaving en monitoring.

Ook wordt bij deze aanpak de stedelijke ontwikkeling gekoppeld aan actieve soortenbescherming. lijk op de kaplijst, maar hebben mede dankzij het soortenmanagementplan een nieuwe plek gekregen in het gebied. Martens: ‘Deze wilgen zijn oud, scheef en hebben scheuren, maar ze zijn karakteristiek voor het gebied en bieden mooie kansen voor bijvoorbeeld de steenuil.

Verder gaan we houtsingels, struweelhagen en poelen aanleggen en planten. Deze landschapselementen komen uit het oorspronkelijk landschap van het gebied: klein agrarisch cultuurlandschap.’ De Wit: ‘Het gebied was tot circa 1980 vooral een kassengebied. Het bevat weinig natuurwaarde. Door de ontwikkeling van deze nieuwe woonwijk, met groen, natuur en water, vergroten we de biodiversiteit en de algemene natuurwaarde.’

Burgerparticipatie Het bouwen van een nieuwe wijk is één, het ‘opvoeden’ van de nieuwe bewoners is – idealiter – maatregel twee. Want voor De Wit

Door het behoud van de knotwilgen krijgt het gebied een eigen karakter.

en Martens houdt het niet op ná de bouw. Het horrorscenario is dat alle toekomstige bewoners hun tuin vol leggen met stenen. Martens: ‘De tuin is toch vaak een sluitpost bij nieuwbouwprojecten; begrippen als goedkoop en lekker makkelijk winnen het dan vaak.’ Volgens Martens wordt er door de gemeente echter op diverse manieren geprobeerd om de toekomstige bewoners te ‘vergroenen’. Martens: ‘We geven voorlichting en verspreiden flyers op de jaarlijkse woonbeurs Nijmegen. Op deze wijze proberen wij bewoners te stimuleren om groene tuinen aan te leggen.’ De Wit: ‘De rol van bewoners en natuurorganisaties is van groot belang bij het vergroten van de biodiversiteit in de Waalsprong. Zo nodigen wij onszelf uit op kopersavonden en roepen toekomstige bewoners op hun krachten te bundelen om in bepaalde delen van de Waalsprong onderhoud te plegen aan de groene ruimte. Dit versterkt niet alleen de sociale cohesie tussen bewoners, maar draagt ook bij aan de bewustwording van het nut en de noodzaak van biodiversiteit.’ Nijmegen zocht ook contact met diverse natuurorganisaties, om met hen te praten over hun eventuele rol bij het tellen van de diersoorten, beheer en educatie. Ook via Operatie

Tanja Martens, adviseur openbaar groen bij de gemeente Nijmegen

Steenbreek worden bewoners gestimuleerd om hun tuinen te vergroenen en geschikt te maken voor de dieren die bij hun huis voorkomen. In de Waalsprong wordt in het kader van duurzaamheid ook het hemelwater afgekoppeld. Via een stelsel van wadi’s en watersingels blijft het hemelwater in het gebied.

Fietsrondje Ter afsluiting van het gesprek fietsen we een rondje door het gebied. Zo zie ik met eigen ogen de karakteristieke knotwilgen die gespaard bleven voor de kap en het herstel van de watersingels en andere landschapselementen. Ik hoor niets dan positieve geluiden over het soortenmanagementplan. Ik ben dan ook zeer benieuwd hoe de Waalsprong zich de komende jaren gaat ontwikkelen als natuurinclusieve wijk.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31847/integraleaanpak-vindt-doorgang-in-soortenmanagementplan

Paul de Wit, projectontwikkelaar bij de gemeente Nijmegen

www.stad-en-groen.nl

49

GreentoColour: overal een passende en duurzame invulling met vaste planten

LOCATIE: PARKEERTERREIN VAN EEN TUINCENTRUM IN DEVENTER BIJZONDERHEDEN Het GreentoColour-concept is ontwikkeld voor de openbare ruimte, maar is overal toe te passen. Rekening houdend met onder andere de omgeving, bestrating, aanwezige bomen, de bodem en de hoeveelheid licht wordt door eigen ontwerpers een beplantingsplan gemaakt, zoals hier op een parkeerterrein met een speciaal ‘tuincentrumassortiment’ als buitenetalage. De vaste planten zorgen voor een kleurrijke aanblik en inspireren de bezoekers.

Daarbij trekken de planten bijen en vlinders aan en dragen ze bij aan een verbetering van het leefklimaat.

Sortimentskeuze: onder meer Agastache, Alchemilla, Echinacea, Geranium, Helenium, Hemerocallis, Nepeta, Persicaria, Phlomis, Sedum en Verbena.

50

8/2019

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31849/greentocolour-voor-praktisch-iederesituatie-en-iedere-locatie-een-passende-enduurzame-invulling-met-vaste-planten

www.stad-en-groen.nl

51

De auteur, Bert den Hertog, heeft zijn eigen adviesbureau op het gebied van tekst.

Hoe groen zijn accu’s?

De industrie claimt dat accumachines heel duurzaam zijn, maar daar is best iets op af te dingen Elektrische buitenboordmotoren op bootjes, daar begon het waarschijnlijk allemaal mee.

Veel later pas kwamen de elektrische auto’s en fietsen en in de groene branche de accu-a angedreven machines. Veel daarvan worden verkocht met het argument dat het goed is voor onze omgeving en het milieu. Maar is dat wel zo?

Auteur: Bert den Hertog

Hoe schoon is elektrisch werken?

Op plaatsen waar elektrisch wordt gewerkt, is het zeker schoner dan op plaatsen waar wordt gewerkt met apparaten en machines die door brandstofmotoren worden aangedreven.

Daarnaast is er minder geluid, zijn ze vaak lichter voor de persoon die ermee moet werken en is er geen uitstoot. Het grotere plaatje ziet er helaas minder gunstig uit. Dat komt door de plaats waar en de manier waarop de stroom wordt opgewekt. Het gaat slechts bij uitzondering om stroom van eigen zonnepanelen of windturbines. Vijftig procent van de stroom in Nederland komt uit aardgascentrales; de rest is stroom uit kolengestookte centrales en biomassa, kernenergie en zonne- en windenergie (bron: www.duurzaambedrijfsleven.nl). Totaal komt 93 procent van onze stroom uit fossiele brandstof (bron: Milieu Centraal). De vervuiling en uitstoot van CO2 vindt dus niet op de werkplek plaats en is daardoor onzichtbaar voor de gebruiker.

die worden gebruikt voor de productie van elektrische auto’s en de bijbehorende accu’s, is zeer milieuverontreinigend. Daarbij komen veel toxische stoffen vrij. De productie van een elektrische auto met accu geeft twee keer zo veel uitstoot als die van een conventionele auto.

Volgens een Britse studie moet een elektrische auto 129.000 km hebben gereden voor er sprake is van minder CO2-uitstoot dan bij een conventionele auto (bron: auto-en-vervoer.infonu.nl).

Hierbij gaat men ervan uit dat de accu dan nog niet vervangen is. Volgens het Franse energieinstituut CEA gaat een accu van een elektrische auto vijf tot twintig jaar mee. Daarbij kunnen deze accu’s minder goed tegen temperaturen boven de 30º C. Dan vermindert de prestatie en ontstaat er een risico op oververhitting (bron: TNO).

Volgens TNO vervuilt een elektrische auto 30 tot 50 procent minder dan een door brandstof aangedreven auto als hij rijdt. Het verschil is afhankelijk van het type brandstofmotor.

Accu’s De productie van de accu’s voor elektrische machines en apparaten is net als voor elektrische auto’s erg vervuilend. Bij de productie van een accupakket voor een elektrische auto wordt 9 ton meer CO2 uitgestoten dan voor een conventionele auto (bron: ANWB). Volgens TNO moet je gemiddeld ongeveer drie jaar in een elektrische auto rijden om enig klimaatvoordeel te behalen.

Hierbij is niet gekeken naar de levensduur van de accu’s. De winning in Zuid-Amerika van de zeldzame grondstoffen neodymium en lithium,

52

8/2019

Compleet beeld krijgen is moeilijk Veel informatie van de industrie, die accumachines wil promoten, is gebaseerd op de CO2uitstoot. Dat geeft dus geen eerlijk beeld als de gebruikte energie elders met fossiele energie is opgewekt. Er is natuurlijk wel het positieve effect van minder fijnstofuitstoot door elektrische auto’s.

De accupakketten van elektrische auto’s worden wel steeds beter, zowel wat prestaties betreft als uitstoot en vervuiling tijdens de productie. Het is lastig om daarbij een compleet beeld te krijgen, vooral omdat eigenlijk niemand alle informatie eerlijk vrijgeeft. Iedere betrokkene schetst een beeld vanuit zijn of haar belang.

Te vroeg De opkomst van accu-aangedreven machines is een technische ontwikkeling die niet meer

te stuiten is en die op termijn voordeel op het gebied van duurzaamheid zal brengen. Voor veel sectoren zijn we nog niet zover. Toch stimuleert de overheid deze omschakeling met belastingvoordelen en worden hele machineparken omgezet in elektrisch.

Het zou goed zijn als er meer wordt nagedacht over de vraag of en wanneer het slim is om die elektrische machines en apparaten in te zetten.

Daarbij denk ik bijvoorbeeld aan werken vlakbij kwetsbare natuurgebieden, waar stilte van belang is voor bepaalde dieren of schone lucht voor kwetsbare vegetatie. Dit is iets waar zowel de opdrachtgever als de dienstverlener bij stil mag staan.

Verantwoording nemen Er zijn maar weinig mensen die het geluid van een grasmaaier of kettingzaag prettig vinden.

Mede daardoor is het onmogelijk om ontwikkelingen op het gebied van accu-aangedreven machines tegen te houden. Daar hoort dan wel eerlijke informatieverstrekking bij. De keuzes worden uiteraard door meer dan alleen het milieu bepaald. De branche moet hier eens goed naar kijken, om samen te bepalen wanneer elektrisch werken wel of nog niet slim is als je rekening houdt met het belang van zo veel mogelijk mensen. De aarde is tenslotte één groot samenhangend en complex ecosysteem. Wat we elders veroorzaken, beïnvloedt ook de leefwereld hier en daarmee het werk in de groene sector.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31641/hoegroen-zijn-accus

ADVERTORIAL

De uitvinders van retentiedaken Retentiedaken zijn booming. De zogenaamde groenblauwe daken hebben een opmars gemaakt bij nieuwbouw en renovatie in stedelijk gebied doordat deze voor een groot deel hemelwateroverlast kunnen voorkomen.

Al in de jaren 90 kwam Optigrün als eerste met een Retentiedak oplossing op de markt. Het systeem zorgt voor een enorme vertraging van hemelwaterafvoer via de dakbegroeiing. Het systeem bestond uit een zogenaamde Drossel.

Deze gepatenteerde Drossel doet niks anders dan het ‘afknijpen’ van de hemelwaterafvoer in de dak-begroeiing. Het vernuftige zit hem in de afstroom-tijd en de liters per seconde die in deze periode mogen afgevoerd worden.

Een standaard Sedumdak doet niet veel aan water-berging. Met de berging in een standaard dakbe-groeiing kan een waterbeheerder niet zo heel veel omdat het niet duidelijk is of de bergingscapaciteit beschikbaar is op het moment dat het nodig is, bijvoorbeeld voor of tijdens een piekbui.

Daarom heeft Optigrün het Retentiedak verder doorontwikkeld en maken ze nu gebruik van de WRB Retentieboxen. Dit zijn thermisch stabiele boxen van 85 of 150 mm hoog en kunnen het hemelwater echt bergen conform de wateropgave van de waterbeheerder. In combinatie met de Optigrün Drossel kan de berging binnen de gestelde tijd, vaak 24, 48 of 72 uur, weer ter beschikking staan.

Nog slimmer waterbeheer De prijswinnende innovatieve ‘Smart Flow Control’ van Optigrün is een weerdata gestuurde klep op het dak die het hemelwater in de WBR Retentieboxen kan bergen of afvoeren op het moment dat er meer neerslag voorspeld wordt dan er aan bergingscapaciteit is. Dit voorkomt nog beter wateroverlast en maakt het gebouw hoosbui-proof.

Meer informatie over slim waterbeheer en hoosbui proof bouwen?

Neem contact op met: Optigrün Benelux, www.optigroen.nl, info@optigroen.nl T: 033 – 436 56 81

www.stad-en-groen.nl

53

Harold Morsink met de Toro TimeCutter Titan

Nieuwe zeroturnmaaier van Toro Jean Heybroek presenteert professionele TimeCutter voor de particulier Hij oogt als een machine uit het professionele gamma, maar het is toch echt een zeroturnmaaier voor particulieren, de nieuwste TimeCutter van Toro. Jean Heybroek BV presenteerde de robuuste maaier tijdens GTH in Biddinghuizen en Don Boeckx leidde ons langs de prototypen.

Auteur: Heidi Peters

‘We hadden al TimeCutters met een maaibreedte van 32, 42 en 50 inch’, vertelt Don. ‘Daarna versprong het aanbod ineens naar de Titan. Dat is echt een professionele machine met een hogere plaatdikte, een dik gelast maaidek, zwaardere hydraulische aandrijving en dus ook een bijpassende aanschafprijs. Om het gat daartussen op te vullen, zijn er nu twee nieuwe TimeCutters ontwikkeld, waarvan we deze week de prototypes hebben gepresenteerd. Deze zeroturnmaaiers hebben ook een 10 gauge gelast maaidek en een eigen Torotweecilindermotor van 24,5 pk in 42 en 50 inchuitvoering.’

Comfortabel en sterk De nieuwe TimeCutters MX 4275T en MX 5075T zijn uitgerust met het MyRide-systeem. Ze zijn helemaal afgeveerd, onder andere door een torsieveer onder de zitplaats. Vanuit de stoel kan de vering op basis van het eigen lichaamsgewicht ingesteld worden. De vering is zodanig dat je ook comfortabel over oneffen terrein rijdt. ‘Mensen met een grote tuin die deze machine aanschaffen, hebben hier jaren en jaren rijplezier van’, aldus Don. ‘Elk onderdeel, de motor, het garantieplan, alles is honderd procent Toro. Met de lancering van deze twee uitvoeringen verdwijnt de 50 inch- uitvoering van de oorspronkelijke TimeCutter, de ZS 5000.

Met deze nieuwe TimeCutter heb je voor onge-

54

8/2019

veer zevenhonderd euro meer een veel luxere, comfortabelere en stevigere machine.’

Nog meer features Behalve het stevig gelaste maaidek van 10 gauge en het afgeveerde systeem heeft de nieuwe TimeCutter ook een extra zwaar uitgevoerd hydraulisch systeem. Don: ‘Een terrein tot 5.000 meter is sowieso geen enkel probleem.

Wanneer wij een klant adviseren over de aanschaf van een machine, zijn de uitgangspunten de afmetingen van het terrein en de duur van een maaironde: niet langer dan een uur. Als je langer dan een uur moet maaien, wordt het een vervelende klus.’

De TimeCutter kan alle terreinen aan, ook hellingen tot 20 graden. Dankzij de smart speed-schakelaar kan de bestuurder eenvoudig doorschakelen naar verschillende snelheden.

De machine is heel eenvoudig opgebouwd, wat het onderhoud simpel maakt. Ook voor de monteur die het jaarlijks onderhoud uitvoert

'Het is een Mercedes voor de prijs van een Citroën'

ADVERTORIAL

De TimeCutter MyRide voor particulieren, professioneel uitgerust

zijn alle onderdelen, zoals de filters, batterij en smeerpunten, goed bereikbaar. Voor reiniging van de onderkant klik je een waterslang op de machine en zet je de machine in werking tot het water helder is.

Don: ‘Het is echt een Mercedes voor de prijs van een Citroën. Toro kan dat omdat wij wereldwijd marktleider zijn in zeroturnmaaiers en er grote aantallen worden gefabriceerd.’ De nieuwe TimeCutter-zeroturnmaaier kan besteld worden. De machines worden in het voorjaar uitgeleverd.

De bladblazer is een van de nieuwe accu-aangedreven handheld machines van Toro.

Ook nieuw: batterijproducten Don neemt ons mee naar de ander kant van de stand waar de accuproducten staan uitgesteld. Onder de naam Flex Force Power System lanceert Toro een krachtige trimmer voor het bijwerken van kanten, een sterke blazer en een elektromaaier die kan opvangen, recyclen of aan de zijkant het gras uitwerpen. ‘Overal gaat dezelfde lithium-ionbatterij in’, legt Don uit.

‘Iedere batterij past in elk toestel. Er is dus ook maar één laadtoestel nodig.’

De nieuwe smart stow-maaier vraagt weinig opbergruimte en is eenvoudig schoon te maken.

www.toro.com

Alle onderdelen zijn goed bereikbaar voor onderhoud. www.stad-en-groen.nl

55

Dolmans Landscaping Services heeft voor de bestrijding van verschillende invasieve soorten voor het eerst op grote schaal elektrocutie toegepast, en wel op Japanse duizendknoop.

In België had het bedrijf met deze methode een primeur en kon het rekenen op veel aandacht van politiek en media. Alfred Treffers van Dolmans Landscaping Services uit Duiven vertelt over de resultaten die tot nu toe met deze methode behaald zijn.

Auteur: Karlijn Santi Raats

Elektrocutie van invasieve exoten heeft aanloop nodig, maar is zeer effectief Dolmans Landscaping Services heeft primeur met elektrocutie van duizendknoop in België Chemische bestrijding wordt bij de meeste gemeenten niet meer toegepast. Daarnaast zijn er meerdere bestrijdingsmethoden voor Japanse duizendknoop, zoals handmatig plukken, frequent maaien, afgraven, heet water, zeven en afdekken. Sinds dit jaar duiken in de media op meerdere plaatsen elektrocutieapparaten op in de strijd tegen Japanse duizendknoop.

Methode op maat Dolmans Landscaping Services behandelde Japanse duizendknoop al door handmatig plukken, maaien, ontgraven en afvoeren en afdekken, naargelang de situatie, maar begon op 1

56

8/2019

mei van dit jaar ook met elektrocutie van de invasieve exoot. Daarvoor gebruikt het bedrijf de Rootwave, een elektrocutieapparaat van het gelijknamige Engelse bedrijf uit Kineton.

De distributie van het apparaat in Nederland verloopt via Ramm Equipment. De vestigingen van Dolmans Landscaping Services in Duiven en Amsterdam hebben er allebei een. Een derde apparaat, voor de vestiging in het Belgische Lummen, is in bestelling. Dolmans Landscaping Services past de methode inmiddels toe bij overheidsorganisaties, bedrijven, terreinontwikkelaars, woningbouworganisaties en particulieren.

België Medio november haalde Dolmans Landscaping Services de krantenkoppen omdat het in België als allereerste Japanse duizendknoop elektrocuteerde. Guido Renders, regiomanager van de Belgische vestigingen: ‘We hebben in november twee dagen lang Japanse duizendknoop bestreden met de Rootwave op een locatie van pakweg 100 m2. Eerst hebben we alle stengels ingekort tot 30 cm, daarna hebben we ze stuk voor stuk geëlektrocuteerd. De gemeente Lier had specifiek om deze demonstratie gevraagd, zodat de groenambtenaar zijn wethouder en ambtenaren van andere gemeenten, waaronder

5 min. leestijd

DUIZENDKNOOP Antwerpen, kon laten zien wat de methode inhoudt. De groenambtenaar legde de aanwezigen uit dat de meerjarige resultaten in Engeland aantonen dat de methode zeer effectief is, maar dat dit pas goed zichtbaar wordt op de lange termijn. Er was veel interesse vanuit de media, omdat dit de eerste maal was dat Japanse duizendknoop in België werd geëlektrocuteerd.’

Arnhem Een van de grootste projecten met de Rootwave betreft het bestrijden van invasieve plantenexoten in en rond Arnhem. Treffers verklaart: ‘Bij een test die een heel groeiseizoen duurde, bleek elektrocutie de effectiefste methode te zijn.

Steken met een schop en daarna handmatig uittrekken is alleen efficiënt op kleinere oppervlaktes, tussen beplanting en op locaties waar je niet met een machine kunt komen. Veelvuldig maaien zorgt alleen voor een zichtbare afname in hoogte- en diktegroei en daarmee een beheersbare situatie. Met name voor grote oppervlaktes, van 1000 tot 5000 m2, is dit het efficiëntst. Om een beheersbare situatie te krijgen, bestaat de behandeling uit jaarlijks ongeveer tien maaibeurten.’

In heel Nederland is sprake van overlast van invasieve exoten, waaronder, naast Japanse duizendknoop, reuzenberenklauw en reuzenbalsemien. De gemeente Arnhem heeft voor de bestrijding van deze soorten verschillende bestrijdingsmethoden in het bestek staan.

Treffers: ‘Gezien de oppervlakte en de wensen voor de omgeving, zetten we in samenspraak met de gemeente Arnhem op een aantal speciaal aangewezen locaties in op elektrocutie, zowel van Japanse duizendknoop als reuzenberenklauw. Sommige aangewezen plekken waren lastig te ontgraven, bijvoorbeeld terreinen direct naast een particuliere tuin of langs een slootkant. Ontgraven moet namelijk al snel tot minimaal 80 cm diep. En niet alleen ontgraven, ook de aanvoer van schone grond is op menige locatie een heel gedoe. Het brengt bovendien heel wat transport- en verwerkingskosten met zich mee.’

Ervaringen in Engeland Dolmans Landscaping Services heeft zich vooraf goed laten voorlichten door de Engelse leverancier van het elektrocutieapparaat. In Engeland is Japanse duizendknoop al een aantal jaren een fors probleem, zelfs zodanig dat een hypotheekverstrekking ervan kan afhangen.

Elektrocutiebestrijding wordt daar al drie à vier jaar ingezet.

Aan de hand van de ervaringen van Engelse collega’s legt Treffers uit: ‘Het apparaat stuurt met een stang 4000 tot 5000 volt via de stengel door de plant. De plant krijgt een flinke klap tot in de wortels. De sapstroom geleidt de elektrische stroom. De wortelcellen klappen door de hitte, hoe diep de wortels ook reiken. Doordat de hele wortel geëlektrocuteerd wordt, daalt het risico dat er opnieuw scheuten opkomen uit wortelresten aanzienlijk. Wortels die niet geraakt zijn, komen nog een keer op. Daarom moet het procedé een paar keer herhaald worden.’

‘De bestrijding bestaat uit drie jaar lang viermaal per jaar een behandeling. De behandeling is arbeidsintensief; doordat wij nu de nodige ervaring hebben, halen we inmiddels 100 -200 m2 per dag. Maar in Engeland zijn de resultaten goed. Naarmate de tijd verstrijkt, hoef je minder vaak te behandelen, want er komt steeds minder duizendknoop terug. Na drie jaar is sporadische inspectie voldoende. De behandeling is niet schadelijk voor de overige begroeiing of insecten en kan dus zeer selectief toegepast worden.

Ook laat deze methode de grond onaangeroerd, waardoor er geen problemen met pfas kunnen ontstaan.’

Dezelfde locatie in Arnhem tijdens de eerste behandeling

Locatie in Arnhem vol Japanse duizendknoop

www.stad-en-groen.nl

57

WERK IN ALLE RUST DOOR

UITSTOOTVRIJ EN STIL Onze accumachines zijn niet alleen opvallend licht van gewicht en tegelijkertijd krachtig. Eigenlijk nog belangrijker is dat ze stil en uitstootvrij hun werk doen.

Zo werken uw collega’s en uzelf gezonder en productiever.

U kunt op elk moment van de dag gewoon tussen het publiek blijven werken, zonder overlast te veroorzaken.

Lees meer op husqvarna.com/nl 58

8/2019

HUSQVARNA PROFESSIONAL ACCUMACHINES

DUIZENDKNOOP

Op de voorgrond een kluit duizendknoopplanten die aan het

Dezelfde locatie in Arnhem bij de vierde behandeling: een sterke afname van

verrotten is, zichtbaar aan de paddenstoelen die opkomen

Japanse duizendknoop

Veiligheid rond elektriciteit Er moet allicht voorzichtig en secuur worden gewerkt voor de veiligheid van de omgeving en de medewerkers. Iedere medewerker die werkt met elektrocutie heeft een speciale veiligheidstraining gevolgd bij importeur Ramm Equipment. Treffers: ‘De speciaal aangewezen locaties voor elektrocutiebestrijding worden zorgvuldig afgezet ter beveiliging van de omgeving. Er zit een dubbele beveiliging met aarde op het elektrocutieapparaat. Ook draagt de medewerker speciale laarzen. Voor de veiligheid wordt er in teams van twee gewerkt. Nadat de werkplek is afgezet, moet de tweede persoon toezicht houden op de machine en de omgeving.’

Alles in huis Mart Hoppenbrouwers, commercieel directeur van Dolmans Landscaping Group: ‘Wij hebben alles in huis om een effectieve bestrijding te kunnen uitvoeren. Dat begint met het inzichtelijk krijgen van plekken waar de exoten voorkomen.

Deze leggen wij vast in ons registratiesysteem DPI: Dolmans Project Insights, waartoe de opdrachtgever ook toegang heeft. Wij leveren

een rapportage met daarin de te behandelen locaties, de omvang van het probleem en de voorgestelde aanpak. Dolmans Landscaping Services heeft verschillende apparatuur en methodes en is dus niet afhankelijk van slechts één bepaald systeem. Wij kiezen voor elke specifieke situatie de juiste aanpak voor het gewenste resultaat. Dat kan bijvoorbeeld een snel resultaat zijn met wat hogere kosten, of een wat langere doorlooptijd voor lagere kosten. Voor een bouwlocatie die binnenkort moet worden opgeleverd, zal een snelle methode vereist zijn; een groene zone langs gemeentelijk terrein mag een langere doorlooptijd hebben.’

Resultaten In Arnhem is het eerste groeiseizoen inmiddels verstreken. Het beeldresultaat ziet er goed uit.

‘We hebben viermaal behandeld. Op de laatste afbeelding kun je zien hoe een kluit duizendknoopplanten aan het verrotten is; dat is te zien aan de paddenstoelen die opkomen. Bovendien komen er minder planten op vanuit wortelresten in de grond. Dit is een veelbelovende constatering.’

Voor alle exoten geldt verder ‘Door een langetermijnplan te maken, kan de bestrijding in de toekomst afnemen of zelfs overbodig worden’, verklaart Hoppenbrouwers tot slot. ‘Hierbij kan ook overwogen worden om het leefklimaat van de exoten aan te passen. Dat kan onder andere door een nieuwe landschapsinrichting met inheemse soorten die opgewassen zijn tegen de exoten, of door te zorgen voor schaduw bij exoten die daar niet van houden. Er kan ook gekeken worden naar het optimaliseren van de omstandigheden voor predatoren zoals schimmels of insecten die de exoten bestrijden, bijvoorbeeld door middel van infecteren.’

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31848/elektrocutie-van-invasieve-exoten-effectief-maaraanloop-is-nodig

Er zit een dubbele beveiliging met aarde op het elektrocutieapparaat Alfred Treffers

Mart Hoppenbrouwers

www.stad-en-groen.nl

59

Geen ei van Columbus in strijd met Aziatische duizendknoop Uniforme manier van werken verwelkomd bij officiële lancering landelijk protocol duizendknoop Op woensdag 27 november 2019 werd in het stadhuis in Den Bosch het landelijk protocol ‘Omgaan met Aziatische duizendknopen’ officieel gepresenteerd. Voor een kleine groep aanwezigen, zo’n 45 geïnteresseerden, overhandigde Jelle Faber van Aequator Groen en Ruimte het protocol symbolisch aan de Bossche wethouder Mike van Geld.

Auteur: Willemijn van Iersel

Belangrijkste bronnen De belangrijkste bronnen van verspreiding van Aziatische duizendknopen zijn maaiwerkzaamheden, grondwerk en groen afval. Een groot deel van het protocol omschrijft dan ook hoe de verdere verspreiding van deze ‘onuitroeibare’ invasieve exoot kan worden tegengegaan.

Want voor de bestrijding van deze exoot is nog altijd geen ei van Columbus, volgens Joyce Penninkhof van Probos. Probos heeft in 2018 een meerjarige praktijkproef afgerond waaruit blijkt dat er niet één pasklare oplossing voor Aziatische duizendknopen beschikbaar is.

Het protocol wijdt dan ook drie hoofdstukken aan de vraag hoe verdere verspreiding van de exoot kan worden gestopt. Verder is het volgens Penninkhof van belang dat er een uniforme manier van bestrijden wordt gehanteerd in Nederland.

Huidige onderzoeken Tijdens de bijeenkomst werd ook de huidige stand van zaken op het gebied van onderzoek naar de bestrijding besproken. Zo is Probos op

60

8/2019

dit moment bezig met een meerjarige proef rondom de heetwatermethode, waarbij vier aannemers zijn betrokken. Hiervan wordt begin 2020 een tussentijdse evaluatie verwacht.

Penninkhof kon nog niet toezeggen of deze tussentijdse onderzoeksresultaten ook openbaar worden gemaakt. Verder loopt er nog een onderzoek naar de voorplanting van Aziatische duizendknopen via vruchtvorming. Het is nog onbekend of duizendknoop fertiel is. Het idee is dat andere planten een duizendknoop kunnen ‘bevruchten’, waarna er een hybride duizendknoopsoort kan ontstaan. Het gaat dan om planten zoals Chinese bruidssluier, Fallopia baldschuanica. Dit onderzoek is inmiddels in de afrondende fase en de uitkomsten hiervan worden in januari verwacht.

Een derde onderzoek, dat naar alle waarschijnlijkheid volgend jaar start, is biologische bestrijding van duizendknoop met de Japanse bladvlo. Dit is een onderzoek van CABI, de Universiteit Leiden en Koppert.

Een vierde lopend onderzoek is van Probos

2 min. leestijd

DUIZENDKNOOP

Tijdens de bijeenkomst werd ook de huidige stand van zaken op het gebied van onderzoek naar de bestrijding besproken in samenwerking met Tree-O-Logic en WUR. Hierbij wordt grond op locatie verhit en gezeefd om wortelresten van duizendknoop te doden. Op dit moment worden de gronddepots nog gemonitord. Ook de resultaten van dit onderzoek worden rond januari 2020 verwacht.

Een vijfde onderzoekspilot die werd toegelicht, is DNA-analyse van grond als aanvulling of verificatie van visuele inspectie. Bij de pilot werd 100 procent goed gescoord op de blinde test.

Er moet wel worden opgemerkt dat een DNAanalyse geen onderscheid maakt tussen dood en levend materiaal. Het is dus van belang om logisch te blijven nadenken en je af te vragen of DNA-analyse een goede aanvulling is. Zo zal de DNA-analyse bij grond die succesvol is verhit en gezeefd positief zijn voor duizendknoop, terwijl de grond niet meer levensvatbaar is.

Overige lopende praktijktesten die kort werden aangestipt tijdens de bijeenkomst, waren proeven met elektricide, Herbie-korrels, afgraven en zeven, bokashi, een grondzuiger, het stomen van grond, bevriezen met stikstof, overplanten of inzaaien van concurrerende vegetatie, grond inpakken in een gronddepot en vele andere.

Openstaande kennisvragen Ondanks vele onderzoeken en proeven staan er nog veel kennisvragen open rondom duizendknoop. Zo is er nog altijd niet voldoende inzicht in de ecologie van de exoot. Veel vragen blijven onbeantwoord, zoals: Hoe lang gaat de plant in rust bij afdekken? Hoe is de schaduwverdragendheid? Hoe tolerant is de plant voor hoog grondwater?

Volgens Penninkhof is er dan ook meer wetenschappelijke validering nodig van bestaande methodes, moet de effectiviteit van het combineren van methodes beter worden getest en is goed onderzoek naar het effect van verstoren op uitbreidingssnelheid van haarden meer dan welkom.

Protocol vrij toegankelijk Al vanaf eind oktober is het protocol voor iedereen vrij beschikbaar via de website www.bestrijdingduizendknoop.nl. Samen met het CROW wordt momenteel ook gewerkt aan besteksbepalingen voor werkzaamheden rondom duizendknopen. De opstellers van het protocol, Stichting Probos, Geofoxx milieuexpertise en Aequator Groen en Ruimte, hopen dat het document levend blijft. Ze roepen iedereen die gaat werken met het protocol dan ook op om dit te melden. Dit kan bij Jelle Faber (jfaber@aequator.nl) of Joyce Penninkhof (joyce.penninkhof@probos.nl). Tot nu toe hebben zich 21 partijen gemeld; een aantal waarmee de initiatiefnemers heel blij zijn.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31615/geenei-van-columbus-in-strijd-tegen-aziatischeduizendknoop

www.stad-en-groen.nl

61

Verspreiding duizendknoop door zaden dreigt Landelijk duizendknoopprotocol houdt nog geen rekening met verspreiding kiemkrachtige zaden Afgelopen maand is in Den Bosch het eerste protocol voor de bestrijding en beheersing van Japanse duizendknoop aan de wereld gepresenteerd. Plantecoloog Baudewijn Odé, projectleider flora bij Stichting Floron, heeft het stuk voor Stad + Groen tegen het licht gehouden. ‘Het is veel meer dan een goed begin. Het is een degelijk en doorwrocht protocol’, zo luidt zijn oordeel. Maar dat kan niet verhullen dat de eerste aanpassingen zich al opdringen.

Auteur: Paul van der Sneppen

62

8/2019

Stichting Floron (Floristisch Onderzoek Nederland) vraagt haar achterban al enige tijd om melding te maken van waargenomen zaadzetting bij Japanse duizendknoop. De onderzoekers van de stichting maken zich zorgen over de mogelijke verspreiding van Japanse duizendknoop via bestuiving en zaadzetting. ‘Dat zou voor Nederland een heel nieuwe en dramatische ontwikkeling zijn’, zegt Odé daarover. ‘Het zojuist gepresenteerde duizendknoopprotocol houdt nu nog helemaal geen rekening met het scenario waarin duizendknoopplanten kiemkrachtige zaden produceren.’

Doemscenario De plantecoloog weet dat er in zowel Nederland als België al kiemkrachtige zaden zijn gevonden. Hij verwijst onder meer naar recent onderzoek van de Wageningen Universiteit (WUR). Odé kan echter nog niet goed overzien wat daar de gevolgen van zijn.

‘Maar zorgwekkend is het zeker’, vindt hij. Het doemscenario van duizendknoopvermeer-

dering door bevruchting draagt twee grote gevaren in zich. Allereerst krijgt de invasieve exoot er vehikels bij die de kans op verspreiding vergroten. ‘Je moet dan vooral denken aan planten die langs waterwegen groeien. Zaden van duizendknoop blijven drijven en vinden zo hun weg naar nieuwe locaties om te koloniseren. Denk bijvoorbeeld aan zandstranden waar ze aanspoelen.’

Daarnaast kunnen zaden verspreid worden door de wind en door dieren. ‘Dat laatste ligt minder voor de hand, maar kan niet uitgesloten worden. Zaadeters verteren de zaden doorgaans, anders dan bij bessen, bijvoorbeeld.

Wanneer dieren bessen eten, vinden de zaden via de ontlasting een weg naar buiten en kunnen ze ontkiemen. Dat is bij zaden van duizendknoop niet het geval. Maar je moet er wel mee rekenen dat dieren, vogels bijvoorbeeld, ongewild kiemkrachtige zaden meenemen en laten vallen en zo duizendknoop helpen verspreiden.’

3 min. leestijd

DUIZENDKNOOP

‘Dit protocol is niet voor de eerste de beste loonwerker geschreven’ Genetische variëteit Het tweede gevaar dat schuilt in de geslachtelijke vermeerdering van duizendknoop, is gelegen in de uitbreiding van de genetische variëteit die daardoor optreedt. ‘In de Verenigde Staten zie je bijvoorbeeld dat duizendknoopsoorten in een veel grotere variëteit voorkomen. Dat komt doordat daar meer verschillende soorten zijn ingevoerd, maar ook doordat die soorten onderling zijn gekruist. Door die geslachtelijke vermeerdering komen er in de VS niet alleen meer soorten voor, maar kan de plant zich ook beter aanpassen aan omstandigheden en dus meer locaties koloniseren.’

In Nederland daarentegen vermeerdert de plant zich, voor zover bekend, alleen nog maar vegetatief. Voor zover men weet, hebben de kiemkrachtige zaden die duizendknoop voortbrengt nog geen kans gezien om ook daadwerkelijk te kiemen. ‘Dat betekent dat de kiemkrachtige zaden tot dusver nog geen geschikte plek hebben gevonden.’

Volgens Odé moeten we ons daarmee gelukkig prijzen. Als duizendknoop zich in ons land weet te vermeerderen door onderlinge bevruchting, zou het probleem een heel nieuwe dimensie

krijgen. ‘Je moet dan denken aan duizendknoopsoorten die zich door genetische aanpassing bijvoorbeeld op zoute of zeer voedselarme gronden kunnen handhaven, waar klonale planten niet wortelschieten. Als er in ons land meer genotypen van duizendknoop voorkomen, moet je ermee rekenen dat ook het aantal kolonies toeneemt.’

Kiemkracht Volgens Joyce Penninkhof, consultant bij onderzoekscentrum Probos en één van de auteurs van het duizendknoopprotocol, heeft Odé daar wel een punt. ‘Er loopt een onderzoek naar de voorplanting van Aziatische duizendknopen via vruchtvorming. We zien wel zaadzetting, maar we weten op dit moment nog niet of de plant ook al kiemkrachtige zaden produceert die in het veld kunnen ontkiemen en uitgroeien tot nieuwe planten.’

Als duizendknoopplanten kiemkrachtige zaden kunnen produceren, kunnen andere planten een duizendknoop bevruchten, waardoor er een hybride variant ontstaat. Vooral genetisch verwante soorten als Chinese bruidssluier

komen in aanmerking als ouderplant voor zo’n nieuwe variant. Maar of dat in Nederland al gebeurt, is nu nog onbekend. ‘Het onderzoek naar geslachtelijke voortplanting is in de afrondende fase’, laat Penninkhof weten. ‘De uitkomsten worden in januari verwacht.’

Aanpassing Odé sluit niet uit dat de bevindingen van het onderzoek nopen tot aanpassing van het kakelverse duizendknoopprotocol. Hij is kritisch op de aanbeveling in het protocol om sommige kolonies met rust te laten. ‘Het gaat dan om besmettingshaarden die zich nauwelijks nog uitbreiden. Ik begrijp die aanbeveling heel goed. In Nederland vindt bijna alle verspreiding van duizendknoop plaats door menselijk handelen. Dat je sommige plaatsen daarom maar liever met rust wilt laten, is vanuit dat oogpunt goed te verdedigen. Maar dit zijn volgens mij ook precies de locaties waar de plant de kans krijgt om tot volle wasdom te komen en ook kiemkrachtige zaden te ontwikkelen.’

Daarom oppert Odé het idee om duizendknoop op die locaties aan het begin van het groeiseizoen in ieder geval eenmaal te maaien.

‘Door de plant ten minste één keer een klap te geven, kan die niet tot volle wasdom komen.

Een nadeel is wel dat de plant door maaien weer extra groeikracht ontwikkelt en de kolonie zich dus langs vegetatieve vermeerdering gaat uitbreiden’, onderkent de plantecoloog. ‘Het is dus een lastige afweging, maar of het helemaal met rust laten van besmettingshaarden een verstandig advies is, valt nog te bezien.’

‘Zet concurrerende soorten in tegen duizendknoop’

Baudewijn Odé

Stichting Floron

www.stad-en-groen.nl

63

GROEN-EEN MEDICIJN ZONDER BIJWERKINGEN. DISCLAIMER The content of this this promotion campaign represents the views of the author only and is his/her sole responsibility. The European Commission and the Consumers, Health, Agriculture and Food Executive Agency (CHAFEA) do not accept any responsibility for any use that may be made of the information it contains.

PATIËNTEN HERSTELLEN SNELLER EN BETER IN EEN ZORGINSTELLING MET EEN GROENE OMGEVING.

Groen in en rondom verzorgingshuizen, ziekenhuizen en overig zorginstellingen is goed voor het klimaat binnen en buiten de instelling en geeft een positief effect op het herstellend vermogen, de gemoedstoestand en het algehele welbevinden van patiënten, medewerkers en bezoekers. nl.thegreencity.eu

De nieuwe catalogus is er!

Bekijk deze op onze website

TIP: Bezoek ons op de Groene Sector Vakbeurs Hardenberg op 14, 15 en 16 januari. Standnr 303 E

DUIZENDKNOOP

‘Geslachtelijke vermeerdering van duizendknoop zou een dramatische ontwikkeling zijn’

Levend Penninkhof sluit zich daarbij aan. Ze sluit niet uit dat het protocol op dit punt aangepast wordt. ‘Al kan ik me voorstellen dat je aan één maaibeurt niet genoeg hebt als je zaadzetting helemaal wilt voorkomen. Maar wat ons betreft, is dit een levend protocol. We willen het graag verbeteren en aanvullen op basis van nieuwe veranderende inzichten en nieuwe ontwikkelingen.’

Wat Odé betreft, zou in de toekomst ook het advies opgenomen mogen worden om voormalige besmettingshaarden in te zaaien met concurrerende soorten. ‘Dat mis ik nog in het protocol zoals het er nu ligt. Er wordt tegenwoordig steeds beter gekeken naar manieren om biotopen zo aan te passen dat plagen en woekeraars er minder kans krijgen. Dat kun je ook doen in

de strijd tegen duizendknoop. Op locaties waar de plant is uitgeroeid, zou je het risico op terugkeer kunnen beperken door bijvoorbeeld sterk concurrerende vegetatie de ruimte te geven. Ik denk aan de gewone bereklauwen en verschillende ruigtesoorten, meerjarige, snelgroeiende kruiden en grassen als kropaar.’

Pasklaar antwoord Ook Penninkhof ziet hoe zich nu al aanpassingen opdringen. ‘Ik ben heel tevreden met het resultaat, maar ik pretendeer niet dat we met dit protocol voor elke denkbare situatie een pasklaar antwoord bieden. Dat lijkt mij eigenlijk ook onmogelijk. Toch kan het protocol vaak uitkomst bieden, ook in onvoorziene situaties.

We kregen bijvoorbeeld de vraag hoe om te gaan met duizendknoopbesmettingen in akkerranden waar de besmetting de akker bedreigt.

Daarvoor biedt dit protocol geen directe handvatten, maar deze kunnen wel afgeleid worden uit de infobladen voor andere situaties.’

Odé is lovend over het werk dat Penninkhof en haar medeauteurs hebben geleverd. ‘Het is een lijvig protocol, maar daarmee ook behoorlijk compleet. Je kunt zien dat het niet voor de eerste de beste loonwerker is geschreven. Het is gericht op de professional. Ik hoop dat er nog afgeleide producten in de planning staan; ik zou bijvoorbeeld graag nog een protocol zien waarmee de hobbytuinier uit de voeten kan.’

Dat document ligt nog niet in het verschiet, laat Penninkhof weten. Het landelijk protocol richt zich voorlopig nog op de professionele gebruiker: ‘We weten dat dit werk nooit helemaal klaar is, maar we moeten keuzes maken.’

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31770/verspreiding-duizendknoop-door-zaden-dreigt

‘Geslachtelijke ‘Het duizendknoopprotocol vermeerdering van moet een levend document duizendknoop zou zijn’ een dramatische

Joyce Penninkhof

Stichting Probos

www.stad-en-groen.nl

65

po

rt

Reinigingstechniek · Stadsreiniging

Na

ig

g

t te r e i n

en

st

Ve

in g

s

en

Tr a n

de

rhou d

W in t e r di

G ro e no n

One forAll

Één stad – alles onder controle

Go Multifunctional

Citymaster en Multicar Zo uitdagend als het leven in de stad, zijn ook de uitdagingen voor de gemeentelijke reinigingsdienst. Hako helpt u om deze taken met gemak te volbrengen. Vegen, groenonderhoud of winterdienst. Met totaaloplossingen bieden wij u voor elke taak de juiste oplossing; van flexibel inzetbare en uiterst wendbare veegmachines, tot compacte multifunctionele werktuigdragers met een breed assortiment aan werktuigen en accessoires. Multifunctionaliteit zonder compromis.

Citymaster 600 2-borstelsysteem

66

8/2019

Citymaster 1600 2-borstelsysteem

Citymaster 1600 3-borstelsysteem

Citymaster 2200 3-borstelsysteem EURO VI

Multicar M27compact

Multicar M29 EURO VI

Hako B.V. · Industrieweg 7 · 6673 DE ANDELST · Tel. 0488-473333 · info@hako.nl · www.hako.nl

Multicar M31 EURO VI

DUIZENDKNOOP

GroenLinks-Kamerlid Laura Bromet diende begin december een motie in om de verkoop van Aziatische duizendknopen te verbieden. Haar motie werd gesteund door een grote meerderheid in de Tweede Kamer. Minister Schouten

Kamer wil verbod verkoop duizendknoop, Schouten houdt voet bij stuk Meerderheid Tweede Kamer Bijna alle Tweede Kamerfracties, op D66 en SGP na, ondertekenden de motie. Schouten geeft als reactie op de motie dat ze wil vasthouden aan de invasieve-exotenlijst van de Europese Unie. Schouten: 'Er is geen nationale lijst. We zijn in overleg met sectoren om te zorgen dat de verkoop beperkt wordt. Ik snap wat er in de motie staat, maar als we het gaan verbieden, kan dat ook weer gevolgen hebben wat betreft schadevergoeding en dergelijke.'

Al tweemaal eerder liet Schouten zich negatief uit over een hard wettelijk verbod en het laten opnemen van Japanse duizendknoop op de Unielijst, eenmaal naar aanleiding van Kamervragen en eenmaal naar aanleiding van een onderzoek van vakblad Stad en Groen.

Mooie ontwikkeling Voorzitter Wilfred Reinhold van Platform Stop invasieve exoten is blij met de Kamermeerderheid. 'Het is een heel mooie ontwikkeling. Dankzij vakblad Stad en Groen, Laura Bromet én Platform Stop Invasieve exoten moet de minister nu iets met die motie. Het kan nu niet zo zijn dat ze niets gaat doen. Er moeten wettelijke afspraken komen; dan pas

gelden ze voor iedereen. Afspraken en convenanten maken met de sierteeltsector is mijns inziens niet voldoende.' Reinhold vindt het verder opmerkelijk dat de minister spreekt over ‘geen nationale lijst’. ‘Binnen de EU-verordening betreffende invasieve uitheemse soorten hebben lidstaten uitdrukkelijk de bevoegdheid om nationale lijsten te maken.’

Minister kent de problematiek niet Ivo de Groot is met zijn bedrijf Wolterinck actief in de bestrijding van duizendknopen. Ook hij is blij met de massale steun voor de motie. De Groot: 'Het is waanzin dat wij als professionals de plant massaal bestrijden maar dat tegelijkertijd consumenten hem nog kunnen kopen.

Dat is écht dweilen met de kraan open. Ik denk dat we hier een minister horen praten die niet weet waar ze het over heeft. Ze ziet niet in hoe groot de problematiek is én hoe groot die nog kan worden. Wij verdienen geld met beheersen en bestrijden, maar dit is een gebed zonder einde. Daarnaast is het niet goed uit te leggen. Waarom springbalsemien en hemelboom wel op de EU-lijst en Aziatische duizendknoop niet?'

houdt echter voet bij stuk en ziet geen heil in een wettelijk verbod. In de groensector wordt positief gereageerd: 'Anders blijft het dweilen met de kraan open.'

Auteur: Willemijn van Iersel

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31714/kamerwil-verbod-verkoop-duizendknoop-schoutenhoudt-voet-bij-stuk Begraafplaats vol duizendknoop door bloemstukken Harry Kloosterman van Weed Free Services vindt de motie ook een goede ontwikkeling.

Kloosterman weet waarover hij praat, want op dit moment is hij met zijn bedrijf Weed Free Services bezig een begraafplaats in het Duitse Düsseldorf duizendknoopvrij te maken.

Kloosterman: ‘De duizendknoopproblematiek op die begraafplaats wordt veroorzaakt door grafstukken waarin die stokken verwerkt zitten.

Mijn collega kreeg laatst ook een bloemetje waarin de stokken verwerkt zaten, én de bloemist bij mij in het dorp verkoopt ze ook nog gewoon. Toen ik daar commentaar op had, werd er bijna schouderophalend gezegd: “Maar ik koop het gewoon op de veiling.” Kortom, goed dat daar nu aandacht voor is. Dat wij ze als groenbeheerders en andere terreinorganisaties met man en macht bestrijden, maar bloemenveilingen nog probleemloos levende stokken kunnen verkopen, dat is water dragen naar de zee.’

www.stad-en-groen.nl

67

De winnaars: links Dionysios Sofronas, rechts René Voogt

ConnectedGreen en drijvend terras winnen Gouden Gieter 2019!

Op 21 november werd het dan eindelijk bekendgemaakt: wie mag er met de felbegeerde Gouden Gieter naar huis? De Vakbeurs Klimaat was de setting voor de feestelijke uitreiking.

Niemand minder dan ConnectedGreen en Dionysios Sofronas van Aardoom Hoveniers gingen met de eer strijken.

Auteur: Linde Kruese

68

8/2019

De Gouden Gieter voor het beste product werd in ontvangst genomen door René Voogt van ConnectedGreen. ConnectedGreen helpt groenvoorzieners en opdrachtgevers om te besparen op watergift, projectbezoeken en inboet. Het systeem werkt met draadloze sensoren die op strategische plekken onzichtbaar in groenprojecten worden weggewerkt. Deze sensoren zijn verkrijgbaar in verschillende lengtes, zodat het bodemvocht altijd wordt gemeten op worteldiepte. In ConnectedGreen worden projecten aangemaakt (bijvoorbeeld per groenproject, straat, plein of wijk), die worden verdeeld in verschillende indicatiebomen, -bakken of -vakken met een sensor. De sensoren worden ingesteld op basis van de combinatie van grondsoort en boom- of plantsoort.

Zowel medewerkers van de opdrachtgever als van de groenvoorziener kunnen meekijken naar de gegevens of alerts ontvangen. Dit geldt zowel voor te droge als te natte situaties.

ConnectedGreen biedt naast de optimalisatie

van de watergift ook inzichten die helpen bij het verbeteren van groeiplaatsen.

Oproep tot kennisdag Hein van Iersel, hoofdredacteur van dit blad en degene die de Gouden Gieter uitreikte, riep de drie laatste kanshebbers bij zich: ConnectedGreen, Greenmax en Optigrün. Van Iersel maakte het nog even spannend met tromgeroffel en riep toen ConnectedGreen uit tot winnaar. Voogt reageerde als volgt op de winst: ‘Deze prijs is een erkenning voor al ons harde werk van de afgelopen jaren. Toen ik alle genomineerden voor de prijs zag, dacht ik direct: als we nu eens een kennisdag organiseren waar alle genomineerden en andere partijen in de markt aanwezig zijn, dan wordt het mogelijk om alle oplossingen bij elkaar te voegen. Pas dan komen er echt duurzame groeiplaatsen.’

3 min. leestijd

'Deze prijs is een erkenning voor al ons harde werk van de afgelopen jaren'

De drie finalisten in de categorie ‘beste product’: Sharell Hoogervorst van Greenmax, René Voogt van ConnectedGreen en Henk Vlijm van Optigrün

Drijvend terras De Gouden Gieter voor het beste idee ging naar het drijvende terras van Dionysios Sofronas. Sofronas van Aardoom Hoveniers is altijd op zoek naar nieuwe dingen. Zijn idee is een drijvend terras, waarbij overtollig water wordt geïntegreerd in het design van het terras. Door het terras in een wateropvangbassin te plaatsen, drijft het als het ware op overtollig regenwater. Sofronas legt uit: ‘In periodes met veel regen vangen we het water op en komt het terras omhoog. In droge periodes laten we het water vrij en zakt het terras, waardoor er een zitkuil ontstaat. Het terras ligt dus hoog in de donkere winterperiode, waardoor het veel licht vangt, en tijdens de warme zomermaanden ligt het terras tussen het groen.’ Mensen moeten zelf kunnen bepalen wanneer het terras omhoog of omlaag gaat. In de zomer kan het water gebruikt worden om de tuin te sproeien. ‘Je zet een kraan open, waardoor het water via leidingen wegloopt. Door het gewicht van het terras loopt de waterbak vanzelf leeg; er komt dus geen elektriciteit bij kijken.’

“losse” oplossingen, zoals het drijvende terras, denk ik dat we op zoek moeten gaan naar integrale oplossingen. Vaak bieden bedrijven producten aan die maar voor één onderdeel in de tuin een oplossing zijn. Daardoor is er minder draagvlak en zijn er minder mogelijkheden. Ik ben heel benieuwd wie er in de maakindustrie het idee van het drijvende terras oppakt om er samen met mij werk van te maken.’

Sofronas kwam op het idee voor het drijvende terras doordat gemeenten waterbuffering in de particuliere tuin volledig overlaten aan hoveniers. In kleine stadstuinen zijn de opties relatief beperkt. ‘Ik wil een serieuze waterbuffer creëren die ook de klimaatproblemen van de toekomst aankan. Door de watertank te combineren met een spelelement, ontstaat er een beleving in de tuin. De wateropvang zal zo’n 9 tot 16 kubieke meter groot zijn en 1 meter diep.’ Voor nu is

Integrale oplossingen Ook Sofronas sprak tijdens zijn dankspeech de wens uit dat er meer wordt samengewerkt bij het beheersen van de gevolgen van klimaatverandering: ‘Het drijvende terras is een idee dat nog niet gerealiseerd is, maar ik heb het vermoeden dat het technisch haalbaar is. Naast

www.stad-en-groen.nl

69

Vakmanschap & Innovatie

• • • • • • • •

Bomen / beplantingen rooien Bomen snoeien Verhuur verreiker met zaagkop Stobben frezen Klepelen takhout / begroeiing Transport groenafval Groenrecycling In- en verkoop stamhout Heideweg 3, 5472 LC Loosbroek Telefoon +31(0)413 - 22 41 00 • info@vanweertrondhout.nl www.vanweertrondhout.nl

het drijvende terras nog maar een idee, al heeft Sofronas wel de intentie om het verder uit te werken. ‘Maar ik moet eerst de tijd vinden om er een gedetailleerde schets van te maken.’

Dionysios Sofronas beantwoordt een vraag van Hein van Iersel.

Videoboodschap Lodewijk Hoekstra De vakbladen De Hovenier en Stad+Groen gingen dit jaar voor het eerst op zoek naar vakmensen die creatieve, praktische oplossingen hebben bedacht voor alledaagse problemen die veroorzaakt worden door klimaatverandering.

Alle inzendingen werden beoordeeld door een gerenommeerde vakjury, bestaande uit Hein van Iersel (hoofdredacteur De Hovenier en Stad+Groen), Egbert Roozen (directeur VHG), Dick Oosthoek (directeur Stichting Groenkeur), Ben van Ooijen (directeur/eigenaar De Tuinen van Appeltern), Mathieu Gremmen (heemraad en locodijkgraaf van waterschap Rivierenland) en Lodewijk Hoekstra (tv-tuinman en oprichter NL Greenlabel).

Hoekstra had voor de winnaars een videoboodschap opgenomen waarin hij ze feliciteerde: ‘Er zijn heel mooie ideeën binnengekomen voor het tegengaan van klimaatverandering, zorgen voor minder hittestress, het opvangen van water en ga zo maar door. Extra leuk is dat de twee winnaars behoren tot NL Greenlabel, dus daar ben ik supertrots op. Het is mooi om te zien dat dit zeer actuele thema op deze manier de aandacht krijgt die het verdient. Aardoom Hoveniers en ConnectedGreen, jullie hebben de Gouden Gieter met trots en eer verdiend.’

De Gouden Gieters werden uitgereikt voor de Groene Keet.

‘Ik ben benieuwd wie er in de maakindustrie het idee van het drijvende terras samen met mij oppakt’

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31783/ connectedgreen-en-drijvend-terras-winnengouden-gieter-2019

www.stad-en-groen.nl

71

Compact, comfortabel, multifunctioneel

Hako Citymaster 1650

De nieuwe Hako Citymaster 650 en 1650 Overheden en grotere dienstverleners kennen ze wel, de compacte Citymaster-veegmachines en -werktuigdragers van Hako. De nieuwste modellen, de Citymaster 650 en de Citymaster 1650, zijn – evenals de voorgangers, de Citymaster 600 en 1600 – ontworpen als multifunctioneel inzetbare werktuigdrager en voldoen per 1 januari 2020 aan de meest recente stage V (EU) 2016/1628- emissiestandaard. De multifunctionaliteit garandeert dat de Hako-machines jaarrond kunnen worden gebruikt voor verschillende toepassingen.

‘Het is plug-and-play in tien minuten’, aldus Patrick van der Waag, productmanager voor de

Compact en wendbaar, dat zijn twee van de kenmerkende eigenschappen van de Citymasters van Hako. Patrick legt uit: ‘Hako heeft zich altijd gericht op het maken van compacte machines en voertuigen. Hiermee speelden we al vroeg in op ontwikkelingen in de toekomst. In binnensteden, maar ook in grotere winkelcentra en op logistieke en industriële locaties, zijn het straatbeeld en de toegankelijkheid heel anders dan jaren geleden. Je kunt bijvoorbeeld niet meer overal met groot materieel komen. Dit heeft Hako bijtijds herkend en sindsdien hebben wij ons gespecialiseerd in het ontwerpen en in eigen beheer produceren van compacte straatveegmachines. Inmiddels zou je ze beter werktuigdragers kunt noemen.

Bij de laatste generaties machines zijn de veegborstels en vacuüm zuigcontainer namelijk zo eenvoudig te demonteren, dat je de Citymaster in een handomdraai op een andere wijze kunt inzetten.’

Outdoor-divisie van Hako.

Auteur: Heidi Peters

72

8/2019

Jaarrond in gebruik ‘De verschillende Citymasterveegmachinemodellen hebben een vuilcontainercapaciteit van maximaal 2 m³, waar veel andere merken juist starten vanaf deze

capaciteit en dus groter zijn’, vertelt Patrick. ‘In sneeuwrijke landen worden veegmachines ook veel gebruikt voor de winterdienst. Dat wil zeggen dat je met een en dezelfde machine verschillende werkzaamheden kunt uitvoeren. In Nederland komt sneeuw minder voor, maar de Citymaster 650 en 1650 kunnen beide worden omgebouwd en voor andere werkzaamheden worden ingezet: voor de winterdienst of voor groenonderhoud, zoals maaiwerkzaamheden, onkruidbestrijding of watertechnieken. Al deze functies kunnen geïntegreerd worden in hetzelfde concept, zodat de machines het hele jaar ingezet kunnen worden.’

Plug-and-play in tien minuten Voor het wisselen van werktuigen bij de Citymaster is geen gereedschap nodig en er blijven geen losse onderdelen achter, dus is de klus in pakweg tien minuten tijd geklaard.

Patrick: ‘De aangeschafte combinatie wordt af fabriek geleverd. Wij werken al decennialang samen met dezelfde werktuigbouwers; wij kennen elkaars producten dus door en door.

Hierdoor is het ook mogelijk om verschillende werktuigen na elkaar aan te schaffen; het modulaire concept maakt het spreiden

ADVERTORIAL Van stofzuiger tot straatveegmachine Het Duitse Hako is opgericht in 1948. Inmiddels is Hako wereldwijd één van de toonaangevende fabrikanten van reinigingsmachines, van stofzuiger tot straatveegmachine.

Nevenvestigingen, dochterondernemingen en verkoop- en servicepartners zijn inmiddels in meer dan zestig landen te vinden. Hako Nederland is een dochteronderneming en organisatorisch in drie divisies verdeeld. Hako Clean + Retail levert onder andere aan schoonmaakbedrijven en de retailsector. Hako Industrie levert schrob- en veegmachines aan talloze productiebedrijven, onder meer in de foodsector, en aan distributiecentra en op- en overslagcentra.

Openbare-reinigingsmachines, waaronder de Citymaster en Multicar, worden geleverd door de Outdoor-divisie van Hako. ‘Hako Outdoor maakt geen gebruik van een landelijk dekkend dealernetwerk’, aldus Patrick. ‘Onze kracht ligt in het directe contact tussen de eindgebruiker en Hako. Maar in voorkomende gevallen gaan we daar op verzoek van de eindklant uiteraard flexibel mee om.’ van investeringen over meerdere budgetjaren mogelijk. Zo’n twintig jaar geleden is het merk Multicar, van een toonaangevende fabrikant van smalspoorvoertuigen, geïntegreerd in het Hako-concern. Deze compacte, sterke, wendbare transportvoertuigen zijn eveneens uit te rusten met talloze verschillende werktuigen, zoals een frontarm met klepelmaaier of een zoutstrooier en sneeuwborstel voor gladheidsbestrijding. Hiermee biedt Hako een interessant en breed machine- en voertuigprogramma voor de grotere dienstverleners en de overheid.’

Emissie conform stage V (EU) 2016/1628 De Citymaster 650 en 1650 zijn de opvolgers van de 600 en 1600. De uitlaat- en roetfiltersystemen van de veegmachines zijn aangepast aan de nieuwe EU-emissiewetgeving en tegelijkertijd zijn er op meerdere fronten aanvullende productverbeteringen doorgevoerd. Om aan de emissiestandaard stage V te voldoen, moeten motoren tot 55 kW voorzien zijn van een geïntegreerd volautomatisch zelfreinigend roetfilter.

Voor de gebruiker is het comfort nog meer verbeterd. Dankzij camera’s kan de bestuurder

‘Met onze compacte machines kom je haast overal’

Patrick van de Waag

tot 270° om zich heen kijken. Verder zijn de nieuwe Citymasters uitgerust met ledverlichting, een in hoogte verstelbare stuurkolom en er is keuze uit meerdere stoelen. ‘Comfort en veiligheid voor de bestuurder hebben bij Hako de hoogste prioriteit’, legt Patrick uit. ‘Vering, stabiliteit, de cabineruimte en ergonomie hebben allemaal invloed op het gebruikscomfort.

Alle cabines zijn bovendien ROPS-getest.’

Krachtige prestaties Met een Citymaster van Hako koop je een totaalpakket, rechtstreeks van de fabrikant.

Hako heeft een team van twaalf mobiele monteurs, verspreid over Nederland, die op locatie onderhoud en service uitvoeren. De Duitse machines hebben een hoge kwaliteitsstandaard en leveren krachtige prestaties. De machines zijn comfortabel en veilig voor de bestuurder.

Met het innovatieve snelwisselsysteem kunnen de Citymaster 650 en de Citymaster 1650 het hele jaar worden ingezet, als veegmachine of voor andere grijze of groene werkzaamheden.

www.hako.nl

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31635/compactcomfortabel-multifunctioneel De werktuigdragers van Hako www.stad-en-groen.nl

73

Veel onderzoek nodig naar effectieve bestrijding eikenprocessierups ‘Herstel biodiversiteit moet onderdeel zijn van een breed plan van aanpak’ Nieuwe bloemrijke kruidenmengsels zijn de laatste trend in de strijd tegen de eikenprocessierups (EPR). Biodiversiteit is het nieuwe toverwoord. Toch probeert Hans Vervaart, salesmanager bij zadenleverancier Limagrain Advanta, de verwachtingen te temperen. ‘Herstel van biodiversiteit is essentieel. Maar met het inzaaien van zadenmengsels alleen komen we er niet. De EPR-bestrijding vraagt een brede, integrale aanpak. Deze plaag dreigt anders onbeheersbaar te worden.’

Auteur: Paul van der Sneppen

74

8/2019

Vervaart is één van de geestesvaders van het plan van aanpak dat Advanta, onderdeel van Limagrain, dit jaar heeft ontwikkeld. Gras- en kruidenmengsels zijn daarin slechts één van de interventies in de verschillende stadia van de levenscyclus van de eikenprocessierups.

Het plan van aanpak van Advanta beslaat zo’n beetje alle bekende bestrijdingsmethoden, van het spuiten van nematoden tot het opzuigen van nesten en het plaatsen van vogelhuisjes in de omgeving van besmettingshaarden.

Biodiversiteit ‘Maar het herstellen en bevorderen van biodiversiteit is een essentieel onderdeel van effectieve EPR-bestrijding. De aanleg van meerjarige vegetaties met scherm- en vlinderbloemigen is daar een onderdeel van’, zegt Vervaart.

De bloemrijke kruiden hebben een aantal positieve effecten op de biotoop en het herstel van de disbalans daarin. Allereerst trekken ze insecten aan die fungeren als natuurlijke vijan-

den van de eikenprocessierups. Dat zijn onder meer de sluipwesp en de gaasvlieg, waarvan de larven de rups binnendringen en vervolgens op de vlinderlarve parasiteren.

Vergrassing Ook gaan de kruidenmengsels vergrassing tegen. Dat is goed voor de bodem, waarin, mits die gezond is, veel aaltjes en roofkevers voorkomen. Vooral die laatste groep staat bekend om soorten als de poppenrover. Deze kunnen de eikenprocessierups een flinke slag toebrengen.

De aaltjes kunnen binnendringen in de laag liggende nesten van de eikenprocessierups. Ze parasiteren ook op de rupsen die tijdens hun rustfase in de bodem zitten.

Insecten trekken op hun beurt weer kool- en pimpelmezen aan. Die doen zich ook tegoed aan de rupsen, vooral wanneer die nog jong zijn en geen brandharen hebben. ‘We weten echter dat mezen ook met oudere rupsen wel

3 min. leestijd

ACTUEEL raad weten. Ze slaan ze tegen de bast van de boom, waardoor ze hun brandharen verliezen.’

Randvoorwaarden Maar om mezen naar een biotoop te lokken, moet die aan de nodige randvoorwaarden voldoen, volgens Vervaart. ‘De vogels hebben behoefte aan beschutting, voedsel en nestgelegenheid. Het leefgebied rondom de besmettingshaard moet dus bij voorkeur worden voorzien van halfhoge, meerjarige planten en nestkasten. Dan creëer je een buitengewoon interessante omgeving voor een mees.’

Herstel van biodiversiteit staat dus centraal in het betoog van Vervaart en inzaaien van de juiste kruidenmengsels speelt daarin een sleutelrol. Hij wordt daarin gesteund door Rob Leuven, hoogleraar invasiebiologie aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Toch zijn er volgens Leuven nog veel vragen te beantwoorden voor er een écht effectieve bestrijdingsmethodiek ontwikkeld kan worden.

Onderzoek De bioloog pleit vooral voor meer gedegen en langdurig onderzoek naar de ecologie van de roofsoorten die populaties van de eikenprocessierups in bedwang houden. ‘We weten daar te weinig over. Ik zal een betoog voor herstel van biodiversiteit niet aanvechten. Ook vind ik het inzaaien van bloem- en kruidenrijke velden een goede ontwikkeling. Ik denk intuïtief dat bloemenweiden kunnen bijdragen aan het mitigeren van de EPR-plaagdruk. Maar als je mij vraagt hoe kansrijk die methodiek is, moet ik je eerlijk antwoorden dat we dat nog niet weten.’

‘Er is nog niet echt goed zicht op de effectiviteit van ecologische bestrijdingsmethoden’ Zo heeft Leuven onder meer bedenkingen bij de kruidenmengsels die worden ingezet in de strijd tegen de eikenprocessierups. Advanta brengt kruidenmengsels op de markt waarvan

Vervaart zegt dat ze honderd procent inheems zijn. Leuven zet daar vraagtekens bij. ‘Vanuit ons instituut pleiten we nadrukkelijk voor het gebruik van gebiedseigen zaden. Bovendien zou het goed zijn om veel meer onderzoek

Prof. dr. Rob Leuven (Radboud Universiteit): ‘Er wordt in de juiste richting geëxperimenteerd, maar er is veel gedegen, meerjarig onderzoek nodig naar de sleutelfactoren voor deze plaag.’

Hans Vervaart (Advanta): ‘Bestrijd de eikenprocessierups in alle fasen van de levenscyclus.’ www.stad-en-groen.nl

75

Prairie Garden® ondervangt de problematiek van klimaatverandering in één systeem Het Prairie Garden® beplantingssysteem van Lageschaar Vaste Planten is een antwoord op hittestress en wateroverlast. Een duurzame beplanting die goed past binnen de veranderende vereisten van de natuur en daarmee zeer geschikt voor gebruik in een klimaatbestendige tuin.

Prairie Garden® is onderhoudsarm, heeft een natuurlijke uitstraling en een positief effect op de biodiversiteit.

Prairie Garden® ondervangt de problematiek van klimaatverandering in één systeem!

Enkele voordelen van Prairie Garden®

STIC

HTIN

67

hittebestendig goede waterhuishouding optimale natuurbeleving versterking van de biodiversiteit zeer onderhoudsvriendelijk

G

45

• • • • •

0543 - 451 084 info@lageschaar.nl www.lageschaar.nl

A BC1

23

NL GREENLABEL

Je maakt het natuurlijk met Lageschaar

ACTUEEL dat al 69 procent. Ik wil waarschuwen voor al te hooggespannen verwachtingen. De strijd tegen de eikenprocessierups is een kwestie van lange adem en een integrale aanpak. Maar deze resultaten geven wel hoop dat met de juiste zadenmengsels effect gesorteerd kan worden.’

Voorspellen Beide materiedeskundigen zijn het er in ieder geval over eens dat de eikenprocessierups geen rust gegund mag worden. In alle stadia van de levenscyclus moet het plaagdiertje bestreden worden. Dat kan natuurlijk een arbeids- en kapitaalintensieve aangelegenheid worden. Vervaart adviseert daarom goed na te denken over de vraag waar het zwaartepunt gelegd moet worden. ‘Zorg dat je de plaagdruk goed in kaart brengt. Je kunt daarover voorspellende uitspraken doen door de inzet van feromoonvallen in de zomermaanden. Door de mannetjes te tellen die je daarmee vangt, krijg je goed zicht op de te verwachten plaagdruk volgend jaar.’

‘Kijk vooral goed vooruit; probeer de plaagdruk te voorspellen’ te doen naar de sleutelfactoren voor populatieherstel van natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups. Het valt niet uit te sluiten dat daar lokaal verschillen in te ontdekken zijn. Komt een sluipwesp bijvoorbeeld in het oosten van het land evenveel voor als in het westen? En gedraagt die zich daar hetzelfde?

Met meer kennis van zaken kunnen we zadenmengsels ontwikkelen die beter aansluiten op lokale omstandigheden.’ Daarnaast waarschuwt Leuven ervoor om oneindig met zaden te gaan slepen. ‘Dat kan een averechts effect hebben en de regionale variëteiten van soorten juist wegdrukken.’

Inheems Volgens Vervaart loopt het daarmee niet zo’n vaart. De soorten die Advanta in het kruidenmengsel Staygreen 2 verwerkt, zijn volgens hem overal in Nederland te vinden. ‘We onderkennen het belang van het gebruik van inheemse soorten. We weten dat insecten hun eipakketten niet afzetten op exoten. Staygreen 2 beoogt op de langere termijn effect te sorteren. Daarbij is het van belang dat de insectenpopulaties jaar op jaar groeien. Dat lukt niet als je exoten introduceert en inheemse planten verdringt.’

Leuven vindt dat het betoog van Vervaart voor de inzet van aangepaste kruidenmengsels voor de bestrijding van de eikenprocessierups ten minste het voordeel van de twijfel verdient. Het gebrek aan degelijk wetenschappelijk onderzoek naar de effectiviteit van de methode kan namelijk niet verhinderen dat minder doorwrochte onderzoeken wel hoopvolle resultaten oogsten. ‘Een meerjarig onderzoek van de Vlinderstichting laat bijvoorbeeld zien dat vanaf het tweede jaar al sluipwespen zijn aangetroffen in 23 procent van de nesten van de eikenprocessierups’, weet Leuven. ‘In het derde jaar is

Ook adviseert Vervaart om het zwaartepunt van de bestrijding te leggen op locaties waar de plaagdruk het zwaarst ervaren wordt: ‘Dus daar waar de meeste eiken staan, maar ook op en rondom sportparken. Als de eikenprocessierups daar de kop opsteekt, is dat immers een groot probleem. De brandharen van de rups kunnen verwaaien en tot in lengte van jaren irritatie veroorzaken bij mensen. Daarom is het op dat soort locaties erg belangrijk om te monitoren en de plaagdruk te voorspellen. Maak de juiste keuzes wanneer je merkt dat je niet overal even intensief kunt bestrijden.’

Effectief Ook Leuven benadrukt dat vooruitkijken belangrijk is bij de bestrijding van de eikenprocessierups. Maar hij geeft daar een ander motief voor. ‘Voor effectieve bestrijding van de eikenprocessierups is een langetermijnvisie nodig. Ik denk dat herstel van biodiversiteit de juiste weg is, maar verwacht beslist geen snelle resultaten.’

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31634/veelonderzoek-nodig-naar-effectieve-bestrijdingeikenprocessierups

www.stad-en-groen.nl

77

Eikenprocessierups effectiever bestrijden met Werkwijze(R) De afgelopen zomer maakte opnieuw duidelijk dat de opmars van de eikenprocessierups (EPR) nauwelijks nog te stoppen lijkt. Er wordt daarom hard nagedacht over effectieve bestrijding van de plaag. Succesvolle bestrijding begint bij optimale coördinatie van het bestrijdingsproces. Een stap in de goede richting is het beheer van gedetailleerde locatiespecifieke informatie, zodat er meer inzicht in en overzicht van het proces ontstaat. Deze fundamentele stap kunnen bestrijders nu zetten dankzij het digitale platform Werkwijze(R).

Auteur: Jeroen Poldermans

78

8/2019

Wat is Werkwijze(R)?

Werkwijze(R) is een op GIS (geografisch informatiesysteem) gebaseerd digitaal platform voor het beheer en onderhoud van de openbare ruimte, waarin alle werkprocessen en informatie voor uitvoerende medewerkers, projectleider en opdrachtgever online inzichtelijk en beschikbaar zijn. Denk daarbij onder andere aan flora- en faunagegevens, beeldkwaliteitsschouwen, verbetervoorstellen, areaalmutaties, tekeningen, voortgangs- en bewonersmeldingen. Het programma wordt opgebouwd uit een of meerdere modules die aansluiten bij de specifieke werkprocessen van de eindgebruiker.

Speciaal voor de groeiende vraag naar oplossingen voor de bestrijding van de eikenprocessierups heeft Werkwijze(R) de module ‘EPRbeheersing’ ontwikkeld.

‘Je kunt allerlei maatregelen nemen om de EPR te bestrijden, maar de effectiviteit en de meetbaarheid van die maatregelen worden veel zichtbaarder via de digitale geografische kaarten waarvan ons programma gebruikmaakt. Je kunt daar allerlei soorten data aan koppelen,

zoals foto’s en satellietbeelden’, legt Jacob Muilwijk, mede-eigenaar van Werkwijze(R), uit.

Maar hoe gaat dat bij de EPR-bestrijding in zijn werk?

Elke eik krijgt een logboek Allereerst krijgt de opdrachtgever de digitale kaart aangeleverd van de gemeente in kwestie. In de meeste gevallen (dit verschilt per gemeente) staan op die kaart niet alleen alle straten, pleinen, groengebieden en dergelijke gemarkeerd, maar ook alle gemeente-objecten zoals bomen. Werkwijze(R) kan dit bestand lezen en omzetten naar gedetailleerde informatie. Zo krijgt de opdrachtgever een digitale kaart aangeleverd waarop alle bomen staan gemarkeerd en waarop ook te zien is welke soort bomen er staan. Met deze gegevens gaan de buitendienstmedewerkers van een groenvoorzieningsbedrijf aan de slag voor de inspectie. Na de inspectie zijn alle eikenbomen onderzocht en elk voorzien van een logboek. In zo’n logboek komt onder andere te staan door wie en wanneer een inspectie is uitgevoerd, wanneer er preventieve of bestrijdende hande-

ADVERTORIAL

De gebruiker kan de effectiviteit van de preventie- of bestrijdingsmethoden meten en met deze informatie het bestrijdingsproces bijsturen lingen zijn uitgevoerd en wanneer er opnieuw handelingen uitgevoerd moeten worden. Ook wordt daarin vastgelegd hoeveel nesten er gezien en verwijderd zijn. Locatiespecifieke klachten van bewoners kunnen ook in de applicatie vastgelegd en verwerkt worden (meer daarover verderop in dit artikel).

Effectiviteit meten Steeds vaker kiezen bestrijders voor natuurlijke bestrijdingsmiddelen. De koolmees, pimpelmees, spreeuw, zwarte mees, boomklever, boomkruiper en grauwe vliegenvanger hebben allemaal de eikenprocessierups op hun menukaart staan; daarom worden er proeven gedaan met nestkasten om deze vogels te lokken. De applicatie biedt de gebruiker helderheid over waar de plaag af- of juist toeneemt als dit soort proeven zijn gedaan. Op die manier kan de gebruiker de effectiviteit van de preventie- of bestrijdingsmethoden meten en deze informatie gebruiken om het bestrijdingsproces bij te sturen.

Jacob Muilwijk

Werkwijze(R)

Via Werkwijze(R) historie opbouwen en inzicht krijgen Muilwijk: ‘Stel dat er nog met een papieren kaart zou worden gewerkt, dan geef je op zo’n kaart met een markeerstift de behandelde haarden aan, maar vaak weet je na drie weken niet meer exact welke gedetailleerde gegevens bij de geïnspecteerde boom horen. Zo’n kaart kan zoekraken en bij het gebruik van een nieuwe kaart raken de oude gegevens verloren. Een van de grote voordelen van Werkwijze(R) is het opbouwen van historie. Juist bij de bestrijding van de EPR is die historie belangrijk, want de haarden verschuiven tijdens het seizoen vaak tussen locaties. Als de haarden in het begin van het seizoen vooral in stadsdeel A zitten, maar aan het einde van het seizoen juist in stadsdeel B, dan kun je die verschuiving via de applicatie monitoren aan de hand van de opgebouwde historie.’

Horizontale integraliteit De integraliteit van de informatie is wellicht de grote meerwaarde van Werkwijze(R). Deze integraliteit werkt zowel horizontaal (tussen alle gebruikers van het platform) als verticaal (informatie-uitwisseling tussen de verschillende modules). Muilwijk onderbouwt dit met een voorbeeld: ‘Stel, er komt een EPR-gerelateerde klacht binnen bij de beheerder van een bepaald stuk openbaar groen. Op het moment dat de klacht op de kaart wordt gezet, is die direct zichtbaar voor de buitendienstmedewerkers die zich met de bestrijding bezighouden.

Andersom weet een opdrachtgever via zijn tablet direct wanneer een bepaalde locatie is behandeld en welke bijzonderheden daarbij staan genoteerd. Hierdoor gaat er minder informatie verloren en ontstaat er minder ruis in de communicatie tussen de opdrachtgever, projectleider en buitenmedewerkers. Bovendien is die informatie gedetailleerd onderbouwd. Stel dat buitendienstmedewerkers bijzonderheden zien, dan kunnen ze daar foto’s van maken, die in de applicatie toevoegen en deze bijzonderheden direct toegankelijk maken voor alle gebruikers van het platform.’

www.werkwijzer-kaart.nl

Juist bij de bestrijding van de EPR is die historie belangrijk: de haarden verschuiven tijdens het seizoen vaak tussen locaties

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31638/eikenprocessierups-effectiever-bestrijden-metwerkwijzer

www.stad-en-groen.nl

79

Pro󰇨󰇨󰇨󰇨󰇨󰇨󰇨󰇨󰇨󰇨󰇨󰇨󰇨󰇨󰇨󰇨󰇨󰇨󰇨󰇨󰇨󰇨󰇨󰇨󰇨® en T󰇶󰇶󰇶󰇶󰇶󰇶󰇶󰇶󰇶󰇶󰇶󰇶󰇶󰇶® ze󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰󰇰 Kli󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲 co󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳 de󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲󰇲 op 󰈫󰈫󰈫󰈫󰈫󰈫󰈫󰈫󰈫󰈫󰈫󰈫󰈫󰈫 VAKBEURS

KLIMAAT 21 NOV 2019 EXPO HOUTEN

2.1.13

de regie over bomen en groen Waar bomen groeien is leven en waar leven is, is groei. Dat maakt bomen waardevol voor de omgeving. Beeldbepalende groenstructuren in het stadscentrum, monumentale beukenlanen op een historisch landgoed: als beheerder van een gemeente, provincie of een andere overheidsinstantie heeft u inzicht in de waarde en baten van bomen.

Tree-o-logic ondersteunt u daarbij als onafhankelijk boomtechnisch onderzoeks- en adviesbureau. We helpen u met het opzetten en uitvoeren van efficiënt en klimaat adaptief beleid en ondersteunen u bij specifieke vraagstukken.

beheer uw bomen met onze online tools:

Treedash® Dé oplossing voor het beheren, analyseren en presenteren van al uw boomdata.

Treeasset® Assetmanagement in een handomdraai. Inzicht in, grip op en regie over het complete boombeheer.

échte techneuten De vorm van de kroon en de stam, de kleur van het blad, de groeirichting van de takken… het spreekt boekdelen over de gesteldheid van een boom.

Onze experts verzorgen – mede met behulp van moderne meetapparatuur – boomonderzoeken en -analyses in heel Nederland.

Benieuwd?

Meer weten over onze aanpak?

Of behoefte aan een partij die u

visie met beleid Steeds meer gemeenten stellen zich een CO2-doel of willen klimaat-

onafhankelijk en deskundig adviseert?

Knoop een gesprekje aan tijdens de Vakbeurs Klimaat of stuur een e-mail naar b.flier@treeologic.nl

adaptieve maatregelen toepassen. Zo moeten alle Nederlandse steden in 2050 klimaatneutraal zijn. Ambitieuze doelen, waarbij grondige kennis van bomen en hun baten cruciaal is. Tree-o-logic ondersteunt gemeenten bij duurzame beleidsontwikkeling, met het verrijken,

Ber󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳

ontsluiten en analyseren van boomdata én met objectief advies over effectieve inzet van bomen voor een evenwichtige klimaatbalans.

“We k󰇻󰇻󰇻󰇻󰇻󰇻󰇻󰇻󰇻󰇻󰇻󰇻󰇻󰇻󰇻󰇻󰇻󰇻󰇻󰇻󰇻󰇻󰇻󰇻󰇻󰇻󰇻 bo󰈢󰈢󰈢󰈢󰈢󰈢󰈢󰈢󰈢󰈢󰈢󰈢󰈢󰈢󰈢󰈢󰈢󰈢󰈢󰈢󰈢󰈢󰈢󰈢󰈢󰈢󰈢󰈢󰈢󰈢󰈢 va󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳󰇳”

T 0318 479 166 @ info@treeologic.nl I www.treeologic.nl

Van grasveld naar multifunctioneel park De transformatie van park Laauwik in Nijmegen Ook een park moet met de tijd mee. Op het eiland Laauwik, op de grens van Nijmegen en Lent, is de afgelopen jaren veel veranderd. Er werd gebouwd en daarmee kwam een nieuwe bevolkingsgroep naar het door water omgeven woongebied. Het bestaande park te midden van die nieuwbouw bleef intussen wat het was: een grasveld met wat doorkruisende asfaltpaden, een zandbak en een speeltoestel. Niet meer van deze tijd, vonden omwonenden en de gemeente Nijmegen. Tijd voor verandering.

82

8/2019

ADVERTORIAL De reden voor renovatie Het oude park Laauwik zag zijn omgeving snel veranderen. Rondom verrezen nieuwbouwwijken, een basisschool en een kinderdagverblijf. Een nieuwe, kinderrijke bewonersgroep kwam daarmee naar Laauwik. Al snel werd duidelijk dat het park niet meer voldeed aan de gebruikswensen van de omwonenden.

Daarom besloot de gemeente over te gaan tot renovatie.

Het nieuwe ontwerp De architect van de gemeente Nijmegen maakte in samenspraak met de omwonenden een nieuw plan voor het park. Het ontwerp bevat een centraal plein met twee grote zandbakken met zitranden, extra speeltoestellen, grote zwerfkeien die dienst doen als natuurlijke speelgelegenheid en nieuwe halfverharde wandelpaden. De Enk Groen & Golf kreeg opdracht om het plan uit te voeren.

Slopen en weer opbouwen Afgelopen zomer is De Enk begonnen met het grond- en sloopwerk. Ook het oude asfaltpad werd verwijderd. Daarna konden de vakmensen van De Enk starten met het opbouwen van de ovale zandbakken, die deels in het gras liggen, en het plaatsen van de speeltoestellen. Die vormen nu een lint door het park heen. De paden kregen halfverharding. In plaats van het enkele doorkruisende pad dat er eerst was, is er nu een wandelroute aangelegd, een ‘rondje door het park’.

Uitvoering en advies De opdrachtgever koos voor natuurlijke speeltoestellen van hout. Bij de keuze is speciale aandacht besteed aan de veiligheid van de spelende kinderen. De grote keien waarop de kinderen ook kunnen spelen, heeft de architect samen met De Enk uitgezocht bij de leverancier.

Ontmoeten en spelen Het park is nu echt een toevoeging aan de wijk. Het is een plek waar ontmoeten en spelen de boventoon voeren en waarvan veel gebruikt wordt gemaakt door de omwonenden. Tegenwoordig is het er altijd druk, vooral met spelende kinderen. Helemaal klaar is park Laauwik nog niet. Er volgt nog een beplantingsronde met bomen, hagen en plantvakken.

www.deenkgroenengolf.nl

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31771/van-grasveld-naar-multifunctioneel-park

www.stad-en-groen.nl

83

Een dag in het leven van een voorman Afgelopen zomer hield Stad + Groen al een boeien-binden-quality-BBQ rondom de vraag waarom goed middenkaderpersoneel zo moeilijk vindbaar is in het groen, én hoe je dat vervolgens vasthoudt. Ter verdieping ben ik één dag lang voorman bij Sight Landscaping in Leusden. Kortom: een kijkje in de (bbq)keuken en het leven van een voorman.

Auteur: Willemijn van Iersel

Leusden Voorman Henk Hendriksen neemt mij deze dag onder zijn vleugels. Daardoor is hij vandaag mijn aansturend uitvoerder. Er staan twee elektrische fietsen klaar waarmee we langs alle projecten van Sight in Leusden en omstreken kunnen fietsen. Eigenlijk is Leusden één groot project; de hele gemeente wordt al zo’n vier jaar integraal door het groene aannemersbedrijf bijgehouden. Verlenging van het contract vindt jaarlijks plaats op basis van een bewonersonderzoek. Een onafhankelijk bureau onderzoekt door middel van enquêtes of de bewoners even tevreden of nog tevredener zijn over de kwaliteit van hun buitenruimte. Is het antwoord op dat onderzoek ja, dan mag Sight zich nog een jaartje bekommeren om het groen in Leusden.

Bewonerstevredenheid Een belangrijk uitgangspunt voor Sight is dan ook zorgen voor ‘bewonerstevredenheid’. Dat

84

8/2019

is een taak die het bedrijf serieus neemt en die sommige zaken wellicht compliceert, maar volgens Hendriksen maakt dit het werk juist extra leuk. Hendriksen: ‘Na een aantal jaren hier in Leusden te hebben rondgelopen als voorman, begin je mensen te leren kennen en herkennen mensen jou ook. Dat stukje persoonlijk werken vind ik erg leuk.’

Al fietsend komen we ‘onze’ eerste medewerker tegen, Vincent op de onkruidbrander. Vincent werkt hier pas kort, maar heeft het duidelijk naar zijn zin: ‘De zelfstandigheid die ik krijg bij Sight waardeer ik.’ Nadat Hendriksen nog wat aanwijzingen geeft voor het onkruidbranden, fietsen we vlug verder naar de hockeyclub.

‘Halve psycholoog’ Op de hockeyclub loopt een divers groepje medewerkers rond. Tijdens het BBQ-forum werd de diversiteit van de medewerkers die onder een voorman vallen al aangestipt. Over

de vraag of dit positief of negatief was, verschilden de meningen. Zo vatte Wim Lassche, accountmanager bij Boogaart Almere, kort samen: ‘Je moet meer psycholoog zijn dan hovenier.’ Maar Hendriksen is het hier niet mee eens. ‘Ja, je werkt met mensen van diverse pluimage, maar dit houdt het werk juist ondernemend.’

Hendriksen wil meteen een verkeerde quote van hem in het BBQ-artikel rechtzetten. ‘Hierin lijkt het alsof ik de voorkeur geef aan teams die bestaan uit alleen mannen, maar dat is niet waar. Een divers team, zowel mannen als vrouwen én met verschillende achtergronden, dat maakt mijn baan tot een droombaan.’

Op de hockeyclub zijn mannen met diverse nationaliteiten, achtergronden en niveaus aan het werk. Zo spreek ik met Mark; hij is via de sociale werkplaats onder de vleugels van Hendriksen terechtgekomen. Mark heeft het inmiddels al zo’n vier jaar onwijs naar zijn zin als hovenier. Ook Hendriksen roemt de persoonlijke groei die hij heeft doorgemaakt.

Verder spreek ik met Kanhai, die al zo’n 25 jaar werkzaam is op de grasmaaier. Hij is inmiddels de onovertroffen grasmaaispecialist bij Sight en wordt hierin dan ook redelijk vrij gelaten.

Verder geeft hij ook wat leiding aan de groep om hem heen. Interesse in een carrière als voorman heeft hij echter niet; daarvoor is het werk op de grasmaaier veel te leuk.

3 min. leestijd

ACHTERGROND

INTEGRAAL INNOVATIEF CONTRACT IN LEUSDEN In 2015 is Sight Landscaping is gestart met een innovatief contract in de gemeente Leusden. De basis van het contract is het stimuleren van burgerparticipatie en burgertevredenheid in de hele gemeente Leusden. Het is het eerste contract in Nederland dat op deze schaalgrootte en op deze manier is aanbesteed. Gedurende een periode van acht jaar is Sight Landscaping verantwoordelijk voor de uitvoering van alle voorkomende onderhoudsdisciplines van gevel tot gevel, zowel groen als op verharding. Het onderhoud wordt uitgevoerd op basis van beeld- en kwaliteitsniveaus. Vanuit deze onderhoudsbasis ligt de nadruk op de complete procesbeheersing, aansturing en communicatie rondom burgerparticipatie.

Behalve voor burgerparticipatie is Sight ook verantwoordelijk voor de aansturing van negen medewerkers van Amfors, die als ‘nieuwe collega’s’ volledig meedraaien in het onderhoud. Het contract is aan Sight gegund op basis van kwaliteit middels een emvi-aanbesteding.

Zes hectare stadspark Hendriksen en ik gaan verder naar een ander mooi project, net buiten de gemeente Leusden: het Elisabeth Groen Amersfoort-project. Dat is een langlopend traject met veel burgerparticipatie. Toevalligerwijs ontmoeten op de weg ernaartoe voorzitter Paul Struijk van de Elisabeth Groen Stichting. Hij is al zo’n zes jaar actief als voorzitter, om het voormalige ziekenhuisterrein om te bouwen tot een groen stadspark van maar liefst zes hectare. Struijk is hierin

Een belangrijk uitgangspunt voor Sight is dan ook zorgen voor ‘bewonerstevredenheid’ onvermoeibaar en neemt dus ook vandaag een kijkje bij ‘zijn’ park. In het park komen onder andere een ‘nattebroekbos’, een vlonderpad en een uitkijktoren met speel- en dierenweide, die worden gerealiseerd door Sight in samenwerking met de stichting. Kersvers ecologe Linda Brouwer is net werkzaam bij Sight Landscaping als trainee; zij beantwoordt de vele nieuwsgierige vragen van voorzitter Struijk over de aanwezige flora en fauna. Verder overleggen Struijk en Hendriksen actief over de jonge aanplant op het terrein en vragen zich af welke planten dorst hebben en welke niet. (De meeste blijken dorst te hebben.)

Het is duidelijk dat Struijk een actieve voorzitter is en graag de vinger aan de pols houdt.

www.stad-en-groen.nl

85

Wij wensen u een geweldig 2020 Wie komt ons team versterken?

We zijn op zoek naar boomrooiers en een ETW-er voor onze vrachtwagenhoogwerker van 27 meter. Wij zoeken betrokken medewerkers die passen binnen ons familiebedrijf.

Heb je interesse, stuur dan je sollicitatiebrief met recente CV naar: secretariaat@weijtmans.nl Bellen kan ook: 06-53 90 19 34.

Handelsweg 18 5071 NT Udenhout

Tel. 013-51114 83 Fax 013-511 43 73

algemeen@weijtmans.nl www.boomrooierijweijtmans.nl

ACHTERGROND ders met daarbij dreigementen.’ Hendriksen zegt het rustig, maar ook deze actualiteit schetst goed hoe ingewikkeld de baan van een voorman is. Een karaktereigenschap die duidelijk welkom is in de werkbus van een voorman: keep it cool. Dat is iets wat Hendriksen onder de knie heeft; hij blijft altijd cool en in control. De rust die hij daarmee uitstraalt, werkt heel fijn.

Het gaf mij zelfs genoeg zelfvertrouwen om even achter het stuur van de grasmaaier te gaan zitten. Gelukkig vielen hierbij geen slachtoffers.

'Je moet meer psycholoog zijn dan hovenier' Hendriksen reageert gelaten op alle op- en aanmerkingen van de voorzitter en geeft op kalme wijze antwoord. Ook hieruit blijkt een belangrijke eigenschap voor een voorman: communicatief sterk zijn en goed kunnen luisteren.

Want goed contact met burgers maakt zulke burgerparticipatieprojecten tot een succes. Voor Hendriksen is het een van de favoriete onderdelen van zijn baan. ‘Juist dat ik een integraal bestek als Leusden onder mij heb, maakt mijn baan afwisselend en interessant.’

Hendriksen en ik stappen weer op de fiets en gaan terug naar de uitvalbasis van Sight in Leusden. We komen langs vele lange eikenlanen en het gesprek komt onvermijdelijk op de eikenprocessierupsproblematiek. Halverwege november maakte het college van B & W van de gemeente Leusden nog bekend dat er voor de bestrijding een aanvullend budget van 34.500 euro wordt aangesproken. Ook Hendriksen heeft nare verhalen rondom de bestrijding van EPR. ‘Je hoort dat burgers foto’s van hun baby vol met rode jeukbultjes opsturen naar beheer-

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31859/een-dagin-het-leven-van-een-voorman

Samen met ecologe Brouwer, voorzitter Struijk en voorman Hendriksen loop ik door het aanstaande stadspark. Een mooi gevarieerd sortiment pas aangeplante bomen staat er al, en er is een nieuw gerealiseerde stadsvijver, waar door Brouwer diverse zeldzame planten worden gespot. Brouwer is ook bedreven in grafische vormgeving; ze gaat in de toekomst een mooie kaart maken van alle zeldzame soorten die het nieuwe stadspark kent.

www.stad-en-groen.nl

87

Onderweg naar de volgende klus, met onder meer twee maai-zuigcombinaties

‘Na een halfuur werken heb je al het gevoel dat de Grenadier doet wat jij wilt!’

Frank Bijlsma: ‘Herder brengt ons bedrijf verder’ Frank Bijlsma is mede-eigenaar van de Friese onderneming Jelle Bijlsma BV. Hij is enthousiast en tevreden over de maaiarmen van Herder Grenadiers die ze op hun tractoren hebben gemonteerd. Er staan er binnenkort liefst twaalf tractoren met die bekende gele maaiarmen in de loods.

Auteur: Broer de Boer

Jelle Bijlsma is een begrip in Noord-Nederland.

Sinds 1961 is het bedrijf actief in de grond-, wegen waterbouwsector. In bijna zestig jaar groeide het uit tot een belangrijke regionale speler in de GWW. Frank Bijlsma: ‘We opereren vanuit twee locaties in Friesland (Giekerk en Kootstertille), met ongeveer honderdtwintig medewerkers in geheel Noord-Nederland. We maaien bijvoorbeeld alle provinciale bermen in Friesland en een derde van die in Drenthe. Onze omzet komt voor ongeveer 80 procent uit werkzaamheden voor overheid en waterschappen. Bedrijfszekerheid en weinig onderhoud zijn dus belangrijk voor ons.’ Met Frank Bijlsma praat ik voor dit artikel alleen over het bedrijfsonderdeel dat zich richt op maaien, berm- en slootonderhoud. Met hun 80 voertuigen in totaal doen ze ook nog aan baggeren, transport en grondverzet.

Twaalf Herders in de loods Dit jaar nog heeft Frank vier nieuwe Herder Grenadiers besteld. Het gaat om één exemplaar van het type Grenadier MBK 513 A LS H met afzuiger, en drie stuks Grenadier MBK 513 LSH. Bijlsma ruilde daarvoor inmiddels vier maaiarmen van een ander merk in. Vanaf ongeveer maart 2020 staan er twaalf Herders in zijn loods: ‘Voornamelijk Herder Grenadiers’, vult hij aan.

‘Ook in 2007 zijn we al eens overgeschakeld op maaiarmen van een ander merk, maar dat was geen succes. Doordat we nu alles gelijk hebben, verminderen we de risico’s. Bovendien zien we zo ook eerder waar de storingen zitten

88

8/2019

en hoe je hierop al van tevoren kunt reageren.

Bij de Grenadiers viel ons ten opzichte van eerdere keuzes op dat we veel lagere onderhoudskosten voor de maaiarmen hebben. Voor het dagelijks onderhoud moet je een aantal smeerpunten nalopen. Soms moeten we bussen vervangen. Maar dat is vaak terug te voeren op onvoldoende smering. In het algemeen is het groot onderhoud vrijwel nihil. Herder brengt ons bedrijf eenvoudig verder in onze ambities.’

Frank miszegt niets over de maaiarmen die ze eerder gebruikten en nu inruilen. Wel zet hij de voordelen van zijn keuze voor Herder Grenadier op een rijtje: ‘De goede en kundige organisatie, de snelle levering van onderdelen en de goede ondersteuning door Wim van Breda. Alle machines zijn identiek opgebouwd. En wat voor ons belangrijk is: de hoge kwaliteit van de machines, de bedrijfszekerheid en de lage onderhoudskosten per uur.’ Onderhoud springt er bij Bijlsma dus gunstig uit, zeker ten opzichte van andere armen die ze eerder gebruikten. Hierbij speelt ook zeker een rol dat de chauffeurs altijd met hun eigen tractor met maaiarm werken. Uiteraard heeft de vijfkoppige onderhoudsbrigade wel werk aan het vervangen van de slijtdelen van de maaiunits, looprollen en de schoepen van de afzuigventilator.

Vloeiende lijnen Bij Bijlsma spreken ze vol lof over de gevoeligheid van de bediening van de maaiarmen en de vloeiende bewegingen die ze maken. Die gevoe-

6 min. leestijd

ACHTERGROND HERDER GRENADIER-MAAIARMEN De Grenadier is een veelzijdige en krachtige maaiarm van Herder, die geschikt is om in te zetten voor de meest uiteenlopende doeleinden en onder alle omstandigheden. Dan spreken we over onderhoud van bermen, sloten en beplanting. Meer dan vijftien werktuigen kunnen met een efficiënt werkende snelwisselaar aan de Grenadier gekoppeld worden. Deze maaiarm wordt door mechanisatiebedrijf Wim van Breda standaard geleverd met een armlengte tussen 6,40 m en 8,80 m. Maar ook gieken met een bereik van 11 m en inschuifbare versies zijn mogelijk.

werkzaamheden moeten uitvoeren over een langere afstand, zoals langs bermen en wegen, of op schuine terreinen, goed uit de voeten. Zo kan een Grenadier ook uitgerust worden met een ‘kanon’, een afzonderlijke afzuigventilator die het gemaaide gras afvoert naar een aangekoppelde opvangwagen. Herder levert kwalitatief hoogwaardige afzuigslangen die aan alle eisen voldoen en onder normale bedrijfsomstandigheden een aanvaardbare levensduur hebben.

De afzuiging is gemakkelijk te onderhouden, mede door het eenvoudig te openen ventilatorhuis en de afkoppelbare afzuigslang. De slang is verkrijgbaar met een doorsnede van 300 mm.

De verschillende bakken die worden bevestigd aan het draaibare armenstel kunnen door de bewegingen ervan zeer nauwkeurig worden aangestuurd. Dat gebeurt vanuit de cabine door middel van een geavanceerd bedieningssysteem. Hiermee kunnen aannemers die

ligheid, soms ook wel agressiviteit genoemd, is bij het zwenken en andere bewegingen in te stellen door de chauffeur. Uiteraard kunnen de maaibakken op de draaikop van de Grenadier in drie dimensies bewegen en 180 graden draaien: ‘De machinist kan zelfs instellen of hij met een of twee joysticks wil werken, waarmee hij de elektrisch-hydraulische ventielen van de maaiarm bedient. Daarnaast kun je er ook links en rechts mee werken’, vertelt Frank. ‘Een ergonomisch geplaatste display op de tractor brengt in beeld hoe alles functioneert, ook de aangesloten bakken. De snelheden zijn bijvoorbeeld in te stellen met een handige scrol-functie. Als je op een andere machine stapt, zijn de functies in de display gelijk en zijn de reactietijd en de snelheid gemakkelijk in te stellen. Iedereen kan ermee draaien: na een halfuur heb je al het gevoel dat de Grenadier doet wat jij wilt. Je werkt secuur om palen en obstakels heen in de berm: je voelt gewoon wat je doet, zonder vertragingen, haperingen en altijd in vloeiende lijnen.’

Aanbouw Bij aanschaf van een nieuwe maaiarm gaat de tractor waarvoor hij bestemd is naar Herder in Middelburg. Daar wordt een zelfdragend frame onder de tractor gemonteerd. Gerrit Wieberdink van de afdeling verkoop buitendienst bij Wim van Breda, vertelt dat de vier stuks MBK 513 LSH op het nieuwe model Massey Ferguson 7719 met stage 5-motoren worden gemonteerd. Het vermaken van de uitlaat van deze tractoren vormde hierbij volgens hem een nieuwe uitdaging. Op de zijkant van het zelfdragend frame wordt de maaiarm gemonteerd. Achterop komt de PTO-unit met de hydropomp te staan, die door de aftakas van de tractor wordt aangedreven. Bijlsma werkt voornamelijk met 160 tot 200 pk-tractoren van de merken Massey Ferguson en New Holland. ‘Deze wat zwaardere tractoren laten we met 1.600 rpm draaien. Dankzij dit lagere toerental besparen we brandstof. In twee jaar tijd hebben we het brandstofverbruik per tractor met 4 liter per uur teruggebracht. We

staan nu op trede 5 van de duurzaamheidsladder!’ De maaiarmen afbouwen in het winterseizoen is natuurlijk een optie om de tractoren dan een ander functie te geven. Dat kost ongeveer een halve dag sleutelen, volgens Frank. Het zelfdragende frame blijft altijd onder de tractor gemonteerd. Bijlsma heeft twee tractoren met vaste maaiarmen van 9 m in de loods staan, zes met een inschuifbare maaiarm van 8,80 m en één van 9 m, ook inschuifbaar. ‘Die inschuifbaarheid is gemakkelijk als je onder een boom door moet’, aldus Frank.

Snelwisseling Normaliter worden die maaiarmen door Bijlsma na ongeveer 10.000 draaiuren ingeruild. Dan zijn ze ongeveer tien jaar oud. Na de inruil gaan ze of naar het buitenland of naar een loonwerker die zo’n maaiarm slechts enkele weken per jaar nodig heeft. Het bedrijf Wim van Breda geeft bij de aanlevering van nieuw uitgeruste tractoren tekst en uitleg aan de medewerkers en laat zien

Een ergonomisch geplaatste display op de tractor brengt in beeld hoe alles functioneert De Herder Grenadier is ideaal om in te zetten voor het onderhoud van dijken. www.stad-en-groen.nl

89

ACHTERGROND Efficiënt werken met twee zware MF’s, uitgerust met zuigunits aan de Herder-giek

Wim van Breda zorgde voor de aanpassing van de uitlaten van Bijlsma’s MF 7719 stage 5- tractoren.

De maaibakken op de draaikop van de Grenadier kunnen in drie dimensies bewegen en 180 graden draaien.

‘Deze wat zwaardere tractoren laten we met 1.600 rpm draaien’

hoe de verschillende functies werken. Ook de keuze van de bakken aan de maaiarmen, om deze zo efficiënt mogelijk te laten functioneren, komt tijdens de presentatie aan de orde. Bij een lichte belasting hoeft de hydromotor die de bakken aandrijft, afgesteld op 2.000 rpm, immers minder zwaar te werken. ‘Ook hiermee zien we kans een stuk energiebesparing te realiseren, door het toerental op de bak of de afzuigventilator automatisch iets terug te nemen’, vertelt Frank. ‘De vaste chauffeurs weten natuurlijk goed hoe ze zo zo’n bak op de maaiarmen moe-

ten aansluiten. Met een snelwisselsysteem is dat overigens een karweitje van ongeveer een halfuur: twee bouten los en de hydraulische slangen aankoppelen die de bakken aandrijven.’

En daarvoor heeft Bijlsma de nodige bakken in de loods staan: totaal circa 25 stuks. Het gaat om klepelbakken met en zonder transportbandje, vangrailmaaiers, slootmaaiers (hekkelaars noemen ze dat in Friesland), zuigmonden voor blad, stobbenfrezen en onkruidborstels, maar ook bermfrezen waarmee verhoogde bermdelen kunnen worden verlaagd.

‘Zonder vertragingen of haperingen en altijd in vloeiende lijnen’

Leeuwarden-Drachten Frank Bijlsma gaat er eens goed voor zitten als hij over de leukste jaarlijkse klussen praat, waarin zijn Herder Grenadier-maaiarmen een hoofdrol spelen. ‘Het onderhoud aan bermen langs het spoor is natuurlijk iets bijzonders, want daar kan alleen op bepaalde tijden onder toezicht van een veiligheidsinspecteur van Prorail gewerkt worden. We komen uiteraard niet op het spoor, hoor!’ Maar het allerleukste karwei vindt hij toch

90

8/2019

wel het onderhoud van de provinciale weg van Leeuwarden naar Drachten: ‘Dat doen we altijd ’s nachts. Hiervoor sluit de provincie deze zogenoemde Wâldwei helemaal af. Wij trommelen hiervoor alle materieel op, ook de machines die in Noord-Holland gestationeerd zijn, en dan draaien we met 24 man. Daarvan werken vier medewerkers met handgereedschap. Met twintig tractoren zijn we in de weer om in één keer de bermen, de sloten en de vangrails te maaien.

Daarbij monteren we ook frontmaaiers en zetten we vier maai-zuigcombinaties met kiepwagens erachter in om het bermmaaisel af te voeren.’

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31861/na-eenhalfuur-werken-heb-je-al-het-gevoel-dat-degrenadier-doet-wat-jij-wilt

'Groendoener' Ioana Biris van #UrbanNatureAmsterdam. © Amsterdamian

Gemotiveerde ‘groendoeners’ steken handen uit de mouwen Ook kleine initiatieven kunnen een grootste groene invloed hebben Duurzaamheid, vergroenen, biodiversiteit.

Om deze woorden kunnen we anno 2019, en ongetwijfeld ook in het nieuwe decennium, niet heen. Geen wonder dat we overal lijstjes zien verschijnen waarin de beste ‘groene plannen’ worden opgesomd. Dan kunnen wij natuurlijk niet achterblijven. Een ode aan de kleine, misschien (nog) ietwat onbekende verbeteraars. Want alle beetjes helpen, als we het volgende decennium mooi groen willen maken.

Auteur: Karlijn Klei

Groen in kaart, met #UrbanNatureAmsterdam Bij het uitvouwen van deze kaart valt meteen op dat hij anders is dan andere. Urban Nature Amsterdam, zoals initiatiefnemer Ioana Biris van Nature Desks de grote papieren kaart doopte, legt de focus niet op straattegels en panden, maar op het groen en blauw in onze hoofdstad.

De kaart is gemaakt om bewoners en bezoekers van Amsterdam de natuur in en rond de hoofdstad beter te leren kennen. Biris: ‘Met de kaart nodigen we mensen uit op ontdekkingsreis te gaan. Op de voorzijde zie je in één oogopslag hoeveel groen en blauw Amsterdam heeft: parken, (binnen)tuinen, plantsoenen, natuurspeeltuinen, sportvelden, grachten, meren, polders en bossen.’

Het doel van de kaart is gebruikers met een andere blik naar de stad te laten kijken. Haar groenblauwe landschap delen we immers ongemerkt met meer dan 10.000 soorten fauna en flora. Het wordt almaar drukker in de stad, en de vraag is hoe die groei kan plaatsvinden met respect voor de natuur. De kaart moet bijdragen aan een groen en gezond toekomstig Amsterdam.

Dankzij crowdfunding werd de groenblauwe map in juli 2019 werkelijkheid. Met hulp van de gemeente Amsterdam, het waterschap Amstel, Gooi en Vecht en Recreatie Noord-Holland kon de kaart worden gedrukt in een oplage van 3000 exemplaren. ‘Er wordt nu een nieuwe urban nature-kaart ontwikkeld voor Breda’, vertelt Biris. ‘Die moet bijdragen aan de ambitie van Breda om in 2030 een “stad in een park” te worden.’

Meer weten?

Kijk op www.urbannature.amsterdam

www.stad-en-groen.nl

91

Bron: Grachten van Smaragd

Amsterdamse grachten vol schitterend groen

Woonboten zijn mooi, maar er mag wel iets gebeuren aan de lange stroken met grijze daken, die als een soort snelweg in de grachten liggen, vinden walbewoners Rian Verpalen en Toon van de Put. Wat dan? Bedekken met fleurig groen! Dat is immers niet alleen veel plezieriger om naar te kijken dan zo’n troosteloze plak grijs; het bevordert ook de stadse biodiversiteit, verkoelt, vangt fijnstof af, isoleert enzovoorts.

In 2015 pitchten Verpalen en Van de Put daarom het idee voor Grachten van Smaragd, een aaneenschakeling van groene woonbootdaken die als een soort halsketting door de Amsterdamse grachten loopt. Speciaal voor de 750e verjaardag van de hoofdstad in 2025 wil het paar alle

2500 woonboten een groen dak geven – want wie jarig is, krijgt iets moois.

Het groene initiatief is begonnen in de Da Costabuurt en spreidt zich langzaam uit over de Amsterdamse grachten: simpele daken met een nette laag sedum, uitbundige vol fleurige bloemen en slimme met groen én zonnepanelen.

Het aantal groene daken stijgt, maar er is nog genoeg te doen. Handen uit de mouwen, dus, en leggen maar, dat groen, zodat de verjaardag van Amsterdam goed gevierd kan worden.

Meer weten?

Kijk op www.grachtenvansmaragd.nl Deze woonboot moet het stel nog onder handen nemen.

Een duidelijke boodschap: stop invasieve exoten!

We zien ze steeds vaker: soorten die niet van nature in Nederland voorkomen, maar in ons land toch goed gedijen. Dat lijkt op het eerste gezicht misschien onschuldig, maar schijn bedriegt. Deze zogenaamde invasieve exoten, die zich permanent vestigen in onze natuur en zich snel vermeerderen, kunnen veel schade aanrichten. Vooral aan de lokale biodiversiteit.

Het platform ‘Stop invasieve exoten’ wil de introductie en verspreiding van invasieve uitheemse planten en dieren voorkomen en bestrijden.

‘Zo hopen we onder meer de inheemse natuur en biodiversiteit en de volksgezondheid te beschermen’, vertelt oprichter Wilfred Reinhold, die sinds 2006 in zijn vrije tijd met invasieve soorten bezig is. Toen ontdekte Reinhold dat de tijgermug (Aedes albopictus) Nederland binnenkwam via de import van geluksbamboe (Dracaena sanderiana), een exotische kamerplant uit China. ‘De mug kan meer dan twintig virussen en parasieten verspreiden, zoals het zika- en chikungunya-virus, dengue

(knokkelkoorts) en hartworm’, vertelt Reinhold.

Gaandeweg verbreedde zijn belangstelling zich tot alle invasieve exoten in Nederland.

‘We verspreiden persberichten, benaderen Kamerleden en doen Wob- en handhavingsverzoeken, desnoods tot de hoogste rechter’, vertelt Reinhold. Een recente actie ontstond na een onderzoek van Stad + Groen, waaruit bleek dat Japanse duizendknoop gewoon bij de bloemist in de schappen ligt. Het platform vroeg minister Schouten de verkoop te verbieden. Reinhold: ‘De minister weigerde dat. Dat werd door het platform naar buiten gebracht. Nu heeft Laura Bromet van GroenLinks daar een motie over ingediend.’ (Lees daar meer over op pagina 67).

Meer weten of meedoen?

Kijk op invasieve-exoten.nl

Wilfred Reinhold van platform 'Stop Invasieve exoten' met

92

8/2019

een tijgermug. © Marjolein Hoogendoorn

PROJECTEN

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31860/gemotiveerde-groendoeners-steken-handen-uit-demouwen

Struikroven: grijp dat groen!

Geen waardevolle goederen van nietsvermoedende reizigers, maar achtergebleven beetjes groen, dat is wat Bernice Kamphuis en Vincent Wittenberg en hun struikrovers roven. Zo redt het collectief planten van de sloop. Want als een buurt op de schop gaat, wordt veel van het bestaande groen vernietigd. ‘Alleen al in Amsterdam is er in 2018 een oppervlak van zo’n 600 voetbalvelden aan groen verdwenen voor nieuwbouw’, vertelt Kamphuis. ‘Bouwmaterialen worden vaak hergebruikt. Waarom het bestaande groen niet ook?’

Kamphuis begon met Struikroven in haar eigen buurt in Hemelrijken, die in 2014 in fasen

gesloopt werd. ‘Als ik uit mijn raam keek, zag ik tuinen vol groen waarvan ik wist dat het verwijderd zou worden. Toen heb ik buurtgenoten verzameld en zijn we in actie gekomen!’

Met tientallen wijkbewoners en een massa scheppen, plantenbakken en kruiwagens wordt er tijdens zo’n reddingsoperatie van alles uit de grond van de verlaten tuinen getrokken – van een achtergebleven bloembol tot hele struiken.

En de buit? Die krijgt een plekje in de (nieuwe) buurt. Zo hoopt het collectief de biodiversiteit en het groen van het gebied op peil te houden. ‘En’, voegt Kamphuis toe, ‘het is een coole manier om samen voor de buurt aan de slag te

gaan.’ De mensen van Struikroven zetten zich in om duidelijke regels te maken rondom sloopgroen en staan gelijkgezinde rovers bij.

Zelf houden ze natuurlijk ook de ogen open voor groen dat vernietigd dreigt te worden.

‘Momenteel zijn we bezig met de voorbereidingen voor de Struikroof van twee plekken in Eindhoven’, vertelt Kamphuis.

Meer weten of meedoen? Mail naar struikroven@gmail.com

The Pollinators: bestuivers op de kaart Nadat hij een tijdje honingbijen had gehouden in de stad, leerde Tom van de Beek dat het voornamelijk wilde bijen zijn die wel een extra steuntje in de rug kunnen gebruiken. Wilde bijen zijn het meest gebaat bij het aanplanten van een diverser voedselaanbod en het creëren van nestelplekken. Daarnaast is het ook juist voor deze kleine zoemers van belang dat het gebruik van gifstoffen in de land- en tuinbouw

een halt wordt toegeroepen.

Uit die overwegingen zette Van de Beek The Pollinators (de bestuivers) op, een platform dat het belang van bestuivers en biodiversiteit op de kaart wil zetten. Dit doen de enthousiastelingen achter het platform met campagnes en activiteiten waarbij mensen ervaren hoe ze een positieve impact kunnen hebben op de natuur.

In het najaar houden The Pollinators zich vooral

bezig met het planten van bomen. Zo organiseerden ze op 2 november het bomenplantfestival Tree Fest, waar ze samen met de bezoekers de eerste tweeduizend bomen van het voedselbos Ziedewij in Barendrecht plantten.

Ook in het nieuwe jaar zitten The Pollinators niet stil, evenmin als de bezige bijtjes waarvoor ze zich inzetten. Dit voorjaar organiseren ze een nationale zaaicampagne waarvoor ze bedrijven, organisaties en individuen vragen zich op te geven als ‘bijenvoedselbank’. Daar kun je op de grote zaaidag, 22 april, een zakje biologisch bloemzaad ophalen, speciaal voor de bij. En dan: zaaien maar!

Meer weten of meedoen? Kijk op www.thepollinators.org/nationale-zaaidag.

www.stad-en-groen.nl

93

Fantaseren doet leren Nieuwe productlijn Boerplay brengt fantasiespel terug in de openbare ruimte Fantaseren wordt niet altijd als een positieve eigenschap gezien. ‘Zit niet zo te dromen!’ of ‘Je bent een fantast!’ Maar in werkelijkheid leren kinderen met fantasie en spel misschien wel de belangrijkste sociale vaardigheden: sociaal inzicht en empathie. Hoog tijd om wat fantasie terug te laten keren op de speelplek! Boerplay geeft hier gehoor aan en lanceert zijn nieuwe productlijn: Figura Play, voor fantasierijk spelen.

siespel te laten ontstaan. Binnen deze nieuwe lijn is er nu keuze uit een ridders- en kastelenthema en een boerderijthema. Waar reguliere klimtoestellen meer zijn gestoeld op de fysieke uitdaging en het fysieke spel, willen wij met de Figura play-lijn meer aandacht schenken aan het fantasiespel.’ De speelse, kleurrijke en leerzame speelhuisjes en klim-klauterconstructies

Auteur: Willemijn van Iersel

Door te spelen met fantasie ontdekt een kind mogelijkheden, bedenkt het oplossingen, kan het oefenen met sociale situaties, leert het omgaan met angsten en andere heftige gevoelens en gebeurtenissen te verwerken. Kortom, kinderen leren en ontwikkelen zich hierdoor.

Volgens de Nederlandse orthopedagoge Michelle Houtman zie je steeds vaker dat kinderen een gebrek aan fantasie hebben. Dit komt mede door het digitale tijdperk. Ook voormalig hoogleraar pedagogiek en orthopedagoog Sieneke Goorhuis hamert op het belang van fantasierijk spel. ‘Fantasiespel leert ze om ervaringen te verwerken en emoties te uiten’, zo zegt ze tegen Trouw.

Fantasiespel Fantasiespel is een belangrijke opstap naar het echte leren en leven en van enorm belang voor het verkrijgen van grip op de wereld.

94

8/2019

Door imitatie van volwassenen leren kinderen gebeurtenissen verwerken: een bezoekje aan de supermarkt, samen koken, restaurantje of winkeltje spelen, maar ook door stoeien en ravotten en het soms botsen met anderen. Zo ontwikkelen kinderen belangrijke communicatieve vaardigheden en leren ze zich te verplaatsen in een ander.

Nieuwe lijn Figura Play Boerplay geeft hier gehoor aan en presenteerde op de Recreatievakbeurs een nieuwe, speelse en leerzame lijn: Figura Play. Dit is een leerzame, kleurrijke, gethematiseerde en speelse productlijn die de fantasie prikkelt.

Productontwerper Mark Verhart vertelt aan vakblad Stad en Groen hoe de lijn tot stand is gekomen. Verhart: ‘We wilden graag nog meer figuratieve elementen toevoegen aan ons assortiment, kinderen prikkelen om fanta-

‘Reguliere klimtoestellen zijn meer gestoeld op de fysieke uitdaging en het fysieke spel. Wij willen met deze lijn meer aandacht schenken aan het fantasiespel’

2 min. leestijd

ACHTERGROND

Spelenderwijs leren door fantasiespel met de productlijn Figura Play zijn zo vormgegeven dat alle kinderen lekker kunnen spelen én dat ze hun eigen verhalen kunnen creëren.

Mark Verhart

Boerplay

Interactief en inclusief spelen Volgens Verhart is er bij Boerplay steeds meer aandacht voor inclusief spelen en ontwerpt ook hij met als uitgangspunt dat een speelplek geschikt moet zijn voor iedereen: voor alle leeftijden, alle menstypen, ongeacht fysieke of verstandelijke vaardigheden, een plek om fijn samen te spelen en de wereld te ontdekken. Het is een onderwerp waar de ontwerper duidelijk enthousiast en bevlogen over praat.

Inclusiviteit komt ook tot uiting in de Figura play-lijn. Er zijn elementen aan toegevoegd waardoor de speelplek voor iedereen leuk is. De speelhuisjes en speelkastelen van Figura Play zijn voorzien van allerlei specifieke elementen waarmee ook mindervalide kinderen kunnen spelen. Zo is de opgang naar de speelhuisjes gemakkelijk toegankelijk gemaakt. Verder kenmerken de speelhuisjes en klimconstructies zich door een opvallende vrolijke kleurstelling en veel speelwaarden op grondniveau. Verhart:

‘Zo wordt samen spelen nóg leuker!’ De lijn bevat tevens een human powered interactieve trap met licht en geluid. Hiermee maak je samen de leukste en grappigste composities.

Veelzijdig en modulair Wat verder ook leuk is aan deze lijn, is dat deze de mogelijkheid biedt om eindeloos te combineren met de andere productlijnen van Boerplay. En door de veelzijdigheid aan materiaalsoorten: gecoat aluminium, diverse houtsoorten, gerecycled kunststof en roestvast staal, is er voor iedere omgeving een passende oplossing te vinden met Figura Play-opstellingen.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31858/fantaseren-doet-leren

www.stad-en-groen.nl

95

Heatweed komt terug met MiD 3.0 uit nieuwe Noorse fabriek Bedrijf neemt productie in eigen hand en slaat vleugels verder uit over Europa Heatwead produceert in een nieuwe eigen fabriek in Noorwegen de vernieuwde MiD 3.0 heetwateronkruidbestrijdings- en hogedrukreinigingsmachine. ‘Een revolutie in de markt’, stelt Cecilie Ruud van Heatweed.

Auteur: Bart Mullink

96

8/2019

De komst van de nieuwe MiD 3.0-machine vult het gat in het Heatweed-assortiment dat ruim twee jaar geleden ontstond. De MiD-serie verdween uit het assortiment door de ontwikkelingen bij Waterkracht, dat de MiD-machines voor Heatweed produceerde. Daaraan kwam een eind omdat Waterkracht zich ontwikkelde tot een concurrent van Heatweed met vergelijkbare machines. Sinds deze zomer komen de MiD-machines uit de fabriek in Noorwegen. De

4 min. leestijd

ACHTERGROND productielocatie wordt nog uitgebreid, zodat Heatweed er ook al zijn grotere machines van het type XL en Sensor kan gaan produceren.

Op een dag in oktober staan de MiD-machines in de Noorse fabriek in rijen opgesteld, klaar voor verscheping naar klanten. Wekelijks gaat zo’n partij de deur uit, verklaart Ruud.

Heatweed is actief in negentien landen in Europa en Noord-Amerika. De productie draait momenteel op volle toeren. ‘Zo kan er vast een voorraad worden opgebouwd. Die is nodig om de vraag aan te kunnen als het nieuwe onkruidbestrijdingsseizoen weer begint. De verkoop piekt altijd in februari.’

Laat De nieuwe MiD 3.0 is sinds juni dit jaar leverbaar. ‘Te laat om nog goed te kunnen profiteren van de seizoensvraag’, zegt Ruud. De late komst bleek echter niet te vermijden en heeft het bedrijf pijn gedaan. ‘We konden al een tijd niet leveren. Ik moet zeggen dat dealers én toeleveranciers heel geduldig zijn geweest en ons goed hebben geholpen. Maar we zijn ook wat dealers kwijtgeraakt die zijn overgestapt naar een concurrent die wel kon leveren. Begrijpelijk, want als er niet kan worden geleverd, lijden zij daar ook onder’, zo onderstreept ze dat ze het hen niet aanrekent. ‘Ik wens ze het allerbeste.’

Ze hoopt dat de range nu weer compleet is en dat het dealernetwerk weer kan worden uitgebreid. ‘Als zich geïnteresseerden melden, vroegere dealers of nieuwe gegadigden, zal ik ze altijd verwelkomen. Ik probeer niet, zoals sommige producenten, om ze actief bij een concurrent weg te trekken. Dat is niet onze mentaliteit.’

Johan Rud

Heatweed

Dat het bedrijf het de afgelopen jaren voor de kiezen kreeg, is geen geheim. ‘In verschillende landen hebben we goed gedraaid, maar Nederland was moeilijk. We zijn steeds open geweest over de problemen die we hadden.

Maar we laten nu zien dat we in die tijd ook fantastische machines hebben ontwikkeld.

Het ontwerpen en uittesten van een nieuwe machine kost tijd; in minder dan één tot twee jaar is dat onmogelijk. Het heeft ons tijd gekost, maar we zijn trots op het resultaat. De MiD 3.0 is een compleet nieuwe machine geworden. In dezelfde periode moest er ook nog een fabriek komen. En geld: we hebben er miljoenen aan eigen geld in gestoken.’

Ruud weet maar al te goed dat schoonheid van techniek en vormgeving de klandizie niet als eerste overtuigen, maar wel het resultaat

TECHNISCHE GEGEVENS: • Capaciteit: 200-3000 vierkante meter per dag • Waterverbruik onkruidbestrijding (max.): 8-10 liter/minuut • Afmetingen machine (l x b x h): 1000 x 800 x 1200 mm • Waterverbruik in reinigingsstand (max.): 10 liter/minuut • Waterdruk in reinigingsstand: 50 bar • Inhoud watertank: 500 liter • Afmetingen watertank (l x b x h): 840 x 700 x 1060 mm • Gewicht (netto): 270 kg

‘Na een late start draait de productie dit jaar op volle toeren om in vraag te voorzien’ dat ermee bereikt kan worden. ‘Ons doel is te zorgen dat de totale kosten van onze producten op basis van gebruik en levenscyclus het gunstigst zijn.’ Om de zogenoemde total cost of ownership voor klanten inzichtelijk te maken, heeft Heatweed een berekeningsmodel ontwikkeld, genaamd Machine & Methode. Aan de hand van het beoogde gebruik berekent Heatweed de verwachte totale kosten per vierkante meter. ‘Aanschaf, rente voor het eventueel te lenen bedrag, arbeidsloon, jaarlijkse onderhoudskosten, eventueel een antikalktoevoeging aan het water, diesel: alles. Zo krijg je alle kosten bij elkaar opgeteld per vierkante meter te onderhouden oppervlak per jaar. De berekening maakt ook duidelijk welk model machine economisch gezien de gunstigste keus is voor het voorgenomen gebruik.’

Boerenbedrijf De eigenaren van Heatweed ontwikkelden hun familiebedrijf in 35 jaar tijd vanuit het boerenbedrijf van de familie. Het groeide uit tot een leverancier van materieel voor de agrarische en groene sector. Onder de naam Heatweed

www.stad-en-groen.nl

97

stand 604

Van Dyck Marcel Belgium NV | Provinciebaan 71 | BE-2235 Houtvenne T +32 16 69 91 56 | F +32 16 69 62 53 | info@vandyck.be | www.vandyck.be

98

8/2019

ACHTERGROND

Onkruid bestrijden met de MiD 3.0

begonnen ze het afgelopen decennium met heetwateronkruidbestrijdingsmachines. Door de toevoeging van een hogedrukreinigingsfunctie werden die machines vervolgens ook reinigingsmachines. ‘Onkruidcontrole is ons eerste specialisme. Dat is een verschil met bedrijven die aan hogedrukreinigingsmaterieel een onkruidbestrijdingsfunctie toevoegen.

Biologen, botanisten, landbouwkundigen, zulke mensen hebben we hier veel in dienst. Die brengen veel kennis in om machines nog beter te maken.’

Voor drie van de zes modellen blijft Heatweed zich alleen bezighouden met onderzoek en ontwikkeling plus verkoop en wordt de productie uitbesteedt. Dibo in het Belgische Arendonk maakt in opdracht de Heatweed Mini 2.1, de Multi S en de Multi M. Nieuwe machine ‘Onder de kap van de Heatweed MiD 3.0 vind je gecompliceerde techniek, maar voor de gebruiker hebben we hem juist zo eenvoudig mogelijk gemaakt’, verklaart Johan Rud, mededirecteur-

eigenaar van Heatweed. ‘Met een paar simpele knoppen, die er hetzelfde uitzien als op het oude model.’ Wie daarmee heeft gewerkt, kan volgens hem zonder nadere instructies zo met het nieuwe model verder. Het tegenwoordig onontkoombare scherm dat er ook op zit, is niet nodig voor de bediening, maar geeft de gebruiker alle informatie die van belang kan zijn, bijvoorbeeld over het water-, brandstof- en ontkalkingsvloeistofniveau. Verder worden, indien van toepassing, foutcodes getoond. Kleuren geven aan hoe de vlag erbij hangt. ‘Geel betekent dat de machine aan het opstarten is. Groen betekent alles oké, en rood dat er iets fout is. Je krijgt daarbij ook te zien wat er aan de hand is.’

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31646/heatweedkomt-terug-met-mid-3.0-uit-nieuwe-noorsefabriek

Productie in de fabriek in Noorwegen www.stad-en-groen.nl

99

Bron: John Todirijo

Drijvende tuinen in gesloten Noordersluis Het is niet alleen mooi, het drijvende groen belooft ook heel nuttig te zijn Na bijna 100 jaar trouw dienst te hebben gedaan als doorgang tussen de Noordzee en het Noordzeekanaal, gaat hij dicht: de Noordersluis in IJmuiden. De sluis nadert namelijk niet alleen het eind

John Todirijo (72), mag dan een van velen zijn, het is er een die onze groene harten sneller doet kloppen.

van zijn technische levensduur, de steeds groter wordende zeeschepen passen er amper meer doorheen. Tijd voor een nieuwe dus, maar dat betekent niet dat er met de dichte sluis geen heel leuke dingen kunnen gebeuren. John Todirijo heeft een idee: de sluis vullen met drijvend groen.

Auteur: Karlijn Klei

De nieuwe zeesluis, die met 500 meter lang, 70 meter breed en 18 meter diep die grootste van de wereld moet worden, komt tussen de bestaande sluizen in. In 2022 is hij af en neemt hij de taak van de Noordersluis helemaal over. De dichte sluis vormt dan een dijk en

100

8/2019

een oeververbinding tussen Velsen-Noord en IJmuiden. Maar daar moet het niet bij blijven.

Vorig jaar riep Rijkswaterstaat Nederland op om met creatieve invullingen voor de sluis te komen. Het idee van voormalig hoofd groenvoorziening van de gemeente Bloemendaal,

Drijvend groen Want dat wat groen het sluizencomplex goed zou doen, daar zal iedereen het over eens zijn. ‘Een grijze massa’, noemt de Javaans Surinaamse Todirijo het. ‘Elke keer als ik er langs kom, beginnen mijn handen te jeuken.’ Toen Rijkswaterstaat de oproep voor de invulling van de zeesluis deed, zag de oud-groenvoorziener dan ook zijn kans schoon. Als het aan hem ligt, ligt de Noordersluis straks vol met wat hij floating islands doopte: pontons en binnenvaartschepen die als een soort drijvende plantenbakken vol staan met struiken, bomen en ander groen.

4 min. leestijd

ACHTERGROND Het plan is een gebied van totaal zo’n 2 hectare (ha) aan de oost- en zuidkant van de sluis met de ‘drijvende eilandjes’ te vullen. Dat zou het grijs en blauw mooi opbreken en de boel daarmee een stuk aantrekkelijk maken, vindt Todirijo. Misschien trekt het zelfs wel mensen, zegt hij, en draagt het wat bij aan het toerisme van de gemeente Velzen. ‘Want waar vindt je nou zoiets? Nergens toch!’

met bomen en heesters beplantte pontons, als we Todirijo moeten geloven, zeker. Zo draagt de vergroening bijvoorbeeld bij aan de opname en vastlegging van broeikasgas koolstofdioxide (CO₂) en vangen de bladeren schadelijk fijnstof uit te lucht af. En dat is in het sluizencomplex, drukbezocht door zeeschepen en omgeven door fabrieken zoals die van staalproducent Tata Steel, geen overbodige luxe.

Kapstokfunctie Het mooie plaatje dat de lap groen zou opleveren, staat voor Todirijo overigens op de tweede plaats. Andere zaken vindt hij nog veel belangrijker. ‘Ik wil iets dat zowel mooi, als heel waardevol is’, vertelt hij. En waardevol zijn de

Het allerbelangrijkst vindt Todirijo de ecologische corridor die het groen zou vormen, zodat het Noordzeekanaal bijna geen barrière meer is voor flora en fauna. ‘De drijvende bomen en heesters worden zo een soort stepping stones waardoor de ecologische verbinding tussen het noorden en het zuiden verbetert’, legt hij uit.

Die ‘stapstenen’ zijn stukjes geïsoleerde natuur die planten en dieren als een soort steunpunten kunnen gebruiken om zich makkelijker te verspreiden tussen verschillende gebieden. ‘Nu loopt de ecologische structuur dood bij het Witte Theater.’

Verzilting onder de loep Hoe de floating islands er preciés uit moeten gaan zien, weet de Javaans Surinaamse nog niet. Zo noemt hij dat iepen en bepaalde soorten heesters bijvoorbeeld relatief goed tegen de zilte lucht kunnen, maar geeft hij toe dat er zeker ruimte is om de eilandjes anders in te vullen. Dergelijke details, zoals ook bijvoorbeeld de uiteindelijke hoeveelheid en afmetingen van de pontons, hoe het groen erop past en wordt onderhouden, hoopt Todirijo samen met Rijkwaterstaat in te vullen als die voor zijn plan kiest.

'De floating islands moeten een ecologische corridor worden' Bron: John Todirijo

www.stad-en-groen.nl

101

✔

✔

Is het gras van de buurman groener?

De Elzenhof 7G, 4191 PA Geldermalsen 0345 - 788 104 | info@vanderhaeghe.nl www.vanderhaeghe.nl

✔

Kijk dan eens wat er bij hem in de schuur staat...

maaiers - tractoren - frezen

ACHTERGROND

John Todirijo met zijn plan voor de vulling van de Noordersluis.

BEZIGE BIJ John Todirijo, van Javaanse afkomst, werd in 1946 in Suriname geboren. Daar zou hij op vijftienjarige leeftijd cum laude voor de Landbouwbedrijfsschool slagen, waardoor hij, nog geen achttien jaar, in Amsterdam terechtkwam. Hij volgde de tuinbouwschool in Boskoop, waarna hij eerst in Aalsmeer en later in Amsterdam kwam te werken. ‘Na mijn studie moest ik eigenlijk terug naar Suriname’, vertelt Todirijo.

‘Echter bleef ik hier omdat ik, zoals meer jongens zoals ik, een Hollandse schone ontmoette.’

Na de werkzaamheden in Amsterdam, kwam Todirijo in 1973 terecht in Bloemendaal. Hij begon als voorman, maar klom op tot hoofd groenvoorziening en werd daarmee eindverantwoordelijke voor onder meer bos- en duinparken, sportvelden, begraafplaatsen, speelvoorzieningen, hertenkampen, enzovoorts.

Hoewel Todirijo in 2006 bij de gemeente afzwaaide, zit hij niet stil. In 2007 begon hij als zzp’er en werkte hij aan grote tuinen in onder meer Aerdenhout, Bloemendaal en Velsen, aan tal van bedrijfsterreinen en was hij betrokken bij de herinrichting van een terras in Sainte Maxine en de erebegraafplaats Orry-La-Ville in Frankrijk en een grote tuin in Lausanne.

‘Onderzoeksinstituten zouden de eilandjes kunnen gebruiken om onderzoek te doen naar het effect van zout op planten’ Daarmee hebben de eilandjes meteen nog een functie: onderzoek. Als een soort kleine laboratoria, zouden universiteiten en onderzoeksinstituten zoals de Universiteit van Wageningen er bijvoorbeeld de invloed van de zilte wind en brak water op de groei en ontwikkeling van plant- en boomsoorten kunnen bestuderen.

Zo vang je twee vliegen in één klap. Want met de resultaten van het onderzoek, kunnen de eilandjes gevuld worden met het groen dat er

het best past. Bovendien, voegt Todirijo toe, ‘willen dergelijke onderzoeksinstituten misschien ook wel wat meebetalen.’ Heel veel hoeft het volgens hem overigens allemaal ook niet te kosten. ‘En eventueel is er nog een constructie te bedenken waarbij bijvoorbeeld (boom)kwekers een plekje op de pontons krijgen in ruil voor een bijdrage.’

The waiting game Voor wie zich afvraagt of het groen de schepen niet in de weg zit: zeker niet. Volgens Todirijo kunnen de eilandjes zelfs aan de kant gesleept worden, mochten er in geval van nood weer tijdelijk schepen door de Noorderluis moeten.

Maar ja, óf Rijkswaterstaat de floating islands is de gesloten sluis wil hebben, is nog maar afwachten. Want de keuze wordt nog moeilijk.

Tal van projecten strijden immers om de plek.

Sommigen willen er energie opwekken, anderen hopen er een plek van de maken om slim plastic en andere vervuiling uit het water te vissen, en weer anderen zien in de grote zeesluis het perfect recreatiegebied.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31884/drijvendetuinen-in-gesloten-noordersluis

www.stad-en-groen.nl

103

Dankzij HEN SP61 tóch bermverlaging

Dezelfde toepassing In artikel 36 van het Besluit bodemkwaliteit is opgenomen dat het tijdelijk verplaatsen of uit de toepassing wegnemen van grond of baggerspecie is toegestaan.

De grond moet wel in dezelfde toepassing worden teruggebracht. Daarnaast moet de grond ook weer worden hergebruikt onder dezelfde condities én op of nabij dezelfde plaats. De term ‘op of nabij’ biedt enige speelruimte. Indien sprake is van dezelfde toepassing en aan de andere voorwaarden wordt voldaan, hoeft de grond niet precies op de plaats van uitname te worden teruggebracht.

104

8/2019

3 min. leestijd

ACHTERGROND Green Technology Janssen heeft een manier gevonden waarop bermverlagers ondanks de PFAS-problematiek toch aan de bak kunnen blijven: de bermfrees HEN SP61. Deze machine slaat de afgeschaafde, mogelijk met PFAS besmette bermgrond niet op, maar strooit die direct zijdelings over de berm uit. Handig, want als je geen grond opslaat, hoef je het immers ook niet elders kwijt.

Auteur: Karlijn Klei

De nieuwe regels omtrent de onderhand beruchte PFAS hakken er goed in. Omdat vrijwel elk beetje Nederlandse bovengrond wordt verdacht van het (diffuus) bevatten van de schadelijke stoffen, kunnen bodemwerkers hun grond niet meer kwijt en is het voor hen knap lastig geworden om hun werk te doen. Dat is voor bermverlagers niet anders.

Om de veiligheid te waarborgen en de levensduur van het asfalt te verlengen – met name opvriezen is slecht voor het wegdek – worden bermen regelmatig verlaagd. Veel van de machines die daarvoor gebruikt worden, scheppen of zuigen het bovenste laagje berm op en voeren het af. Bij die afvoer gaat het mis, gezien de huidige PFAS-problematiek.

PFAS-problematiek Sinds 1 oktober geldt een strenge norm voor PFAS (poly- en perfluoralkylstoffen) in (bouw) grond, waardoor veel (bouw)projecten stilliggen. Als er PFAS in de grond zitten, mag die grond niet verplaatst worden naar een plaats zonder PFAS. De vraag is dus: waar moet die bermgrond heen?

Verlaging En dat is een probleem. Wegbermen worden, onder meer door uitzetting en begroeiing, door de jaren heen namelijk steeds een beetje hoger. Op den duur kan de berm hierdoor hoger komen te liggen dan het wegdek en dat is op zijn minst onhandig. Eén van de gevolgen

‘We merkten dat verschillende loonwerkers waarmee we samenwerken problemen hebben met het afvoeren van grond’ van dat hoogteverschil is dat regenwater moeilijk weg kan stromen. Plassen die op de weg blijven staan, zorgen er niet alleen voor dat fietsers kleddernat achterblijven als er een auto voorbijraast. Zogenaamde aquaplaning (watergladheid) en het opvriezen van natte wegdelen kunnen gladheid en vorstschade aan het wegdek veroorzaken en levensgevaarlijke situaties tot gevolg hebben.

www.stad-en-groen.nl

105

rs e u ek d be zo ns ak Be ijde r V 28 o 5 t s ct d on Se tan ne p s o

oe Gr

Verbeter het stedelijk leefklimaat met de slimme systemen van Nophadrain Nophadrain Groen- en gebruiksdaksystemen

sedum op daken

tuinen / parken op daken

beloopare daken

berijdbare daken

Nophadrain BV | Mercuriusstraat 10 | 6468 ER Kerkrade | advies@ nophadrain.nl | +31(0)45 820 09 70 | www.nophadrain.nl

ACHTERGROND

De HEN SP61 Ontwikkelaar: HEN Technologies Importeur Nederland: GTJ Trading Gewicht: 1.650 kg Gevraagd vermogen: vanaf 110 pk Aftakas toerental: 540 omw/min Rotor toerental: 500 omw/min Messen: 28 van hard metaal

De bestuurder kan zelf exact instellen hoe ver de machine de grond uitstrooit

‘We merkten dat verschillende loonwerkers waarmee we samenwerken problemen hebben met het afvoeren van grond’, vertelt Jip Janssen van Green Technology Janssen (GTJ). ‘Maar ja, de bermen moeten vanuit veiligheidsoogpunt natuurlijk wel verlaagd worden.’ De HEN SP61, ontwikkeld door het Duitse HEN Technologies, biedt uitkomst, zo vertelt Janssen.

Uitzuigen en uitstrooien In plaats van dat bovenste laagje bermgrond op te slaan en dus ergens kwijt te moeten, strooit deze machine het (mogelijk besmette) materiaal in een dunne laag zijdelings over de berm uit.

‘De mechanisch aangedreven HEN SP61 freest de berm’, vertelt Janssen. ‘Dat materiaal neemt hij op en strooit hij, verkleind en gelijkmatig, meteen tot vijf meter ver zijwaarts uit over de berm.’ De bestuurder kan zelf exact instellen hoe ver de machine de grond uitstrooit.

Zo worden de bermranden lager zonder dat de bodemwerkers met grond blijven zitten. Direct weer uitstrooien mag namelijk – mits binnen de perken – wél, laat Rijkswaterstaat weten. ‘Het gaat er bij hergebruik van grond om dat een

locatie niet verder verontreinigd raakt. Daarbij wordt uitgegaan van het standstill-principe. De bermgrond blijft in deze situatie bermgrond en zal in minimale hoeveelheden en over een zeer beperkte afstand verplaatst worden.’

Het PFAS-probleem oplossen doet de machine natuurlijk niet. Wel is dit een vrij simpele, maar slimme no-nonsensemanier waarop bermverlagers hun werk kunnen blijven doen en waarmee wegen goed onderhouden en veilig blijven.

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31555/dankzijhen-sp61-t?ch-bermverlaging

www.stad-en-groen.nl

107

INTERVIEW

6 min. leestijd

‘Je moet méér doen dan voldoen aan een vraag; je moet de menselijke ziel aanspreken’ Kunstenaar/ontwerper legt uit hoe je vooraan in de rij komt te staan Michel Huisman, de uitgesproken kunstenaar uit Heerlen. Hij wil emotionele intelligentie implementeren in het vroegste stadium van stedenbouw en architectuur. Zo deed hij dit ook bij het ontwerpen van het Maankwartier in Heerlen, waarbij hij de oude glorie van de stad over het oude stationsgebied laat schijnen.

Huisman: ‘De mensen die nu verantwoordelijk zijn voor stadsontwikkeling en stedelijk groen, zullen echt meer moeten doen dan designen.’

Auteur: Karlijn Santi Raats

Het Maanplein in het Maankwartier in Heerlen won in 2017 de eerste prijs in de wedstrijd Boomproject van het Jaar. Met hun terpvormige groeiplaats op een van de daken van het Maankwartier maken vijf honingbomen hier gebruik van een watermanagementsysteem dat water vasthoudt, irrigeert en eventueel overschot bij piekbuien rustig van het dak afvoert.

Het resultaat is een fenomenale, haast onrealistische aanblik. De rest van het Maankwartier is eveneens een groot kunstwerk, met de sfeer van een Franse citadel. Hoe kwam Huisman erbij om het Maankwartier te ontwerpen? ‘Het ontwerp dat er lag, zag eruit alsof er een blokkendoos was omgegooid, met een paar lollystokjes als bomen ertussen. Ik werd er droevig van en dacht: dat kan ik beter. Toen ben ik aan de slag gegaan.’

Vooruitziende blik Volgens Huisman ligt er in Nederland een wereld open voor mensen die origineel en vindingrijk zijn. ‘Soms moet je een proleptische echoput zijn. Deze put roept al “Ezel!” nog voordat jij “Wie is de burgermeester van Wezel?” hebt geroepen. Zo’n put staat dan symbool voor iemand die al weet wat er moet komen zonder dat ernaar gevraagd wordt. Je moet kijken of je de opdracht of opgave die er ligt, kunt uitbreiden op een manier die meer is dan een oplossing, die de gestelde opdracht onderzoekt en verbetert!’

Heerlen Kunstenaar/ Ontwerper

108

8/2019

Ziel versus verstand Huisman: ‘Kunst appelleert aan de menselijke ziel. Kunstenaars manifesteren daardoor iets wat in het verlengde ligt van onderliggende behoeften zoals liefde, angst of wat dan ook.

De mysticus Augustinus zei ooit: “We leven niet

voor ons verstand, we leven voor onze ziel. Pas wanneer we er met onze ziel niet uitkomen, kunnen we ons verstand als een soort gereedschapskist gebruiken.” Maar de meeste projecten beginnen omgekeerd: we hebben hier een lap grond, dit is het stedelijk kader en dit is het budget. Dat kaderstellend denken is net zo’n handicap als wanneer je tegen Rembrandt zou zeggen: “Ik heb hier een balpen voor je. Nu moet je hangend aan een trapeze en geblinddoekt een tekening maken op de rug van een olifant.” Dat zou misschien wel kunnen, maar dan moeten we niet rekenen op een nieuwe Nachtwacht. Natuurlijk moet je je houden aan kaders. Maar je moet méér doen dan voldoen aan een vraag, je moet over de kaders heen

‘Je moet soms een proleptische echoput zijn’ gaan, verder kijken dan je neus lang is. Dan kom je vooraan in de rij te staan. Sterker nog, je moet de opdracht niet afwachten, maar alvast de boer op gaan, de dialoog met de omgeving aangaan, vragen waar behoefte aan is, stelling nemen, gaan spelen, om zodoende de kaders los te laten die jou beperken om origineel te kunnen denken en om de geest te scherpen.

Daarmee kun je de wereld én je bedrijf verbeteren. Je kunt specialist worden door dingen uit te zoeken waar nog niemand naar gevraagd heeft, maar waar wel behoefte aan bestaat.’

Het Maanplein won de eerste prijs in de wedstrijd Bomenproject van het Jaar

www.stad-en-groen.nl

109

De machine met een schone toekomst

ALLTREC 4810T



Hoge capaciteit tot 30 kWh



Lange actieradius

  

Weinig onderhoudskosten



100% elektrisch



Geen CO2 uitstoot

 

Energieweg 9-11 5145 NW Waalwijk www.weedcontrol.nl

Eenvoudige bediening

Fluisterstil



Prettige leefomgeving



Schonere wereld

WeedControl Specialist in gifvrij onkruidbeheer

Veel nieuwe machines op De Groene Sector Vakbeurs Hardenberg 2020! standnummer 614 en 620 14, 15 en 16 januari 2020

+31 (0)345 585050 www.wimvanbreda.nl

mechanisatie in weg-, berm- en slootonderhoud

Oudenhof 14 4191NW Geldermalsen

INTERVIEW Geschiedenis van locatie verweven in projecten Een voorbeeld van denken buiten de gestelde kaders bij een project is rekening houden met de genius loci in de architectuur, de ‘geest’ van een plaats. Huisman legt dit uit: ‘Je staat op een bepaalde plaats niet alleen stil bij wat er moet komen of wat mensen willen, maar ook bij wat er zou moeten komen, deels gebaseerd op wat er ooit geweest is. Duik dus in de geschiedenis van een plaats en zoek naar een context.’ Op deze manier heeft Huisman het verleden van Heerlen, met zijn mijnbouw, vroegere aanwezigheid van de Romeinen, fossiele rijkdom en Zuid-Nederlandse identiteit laten terugkomen in zijn ontwerp van het Maankwartier.

‘Er is dringend behoefte aan origineel denken’ Positief verrassen is meerwaarde De realiteit is dat veel bedrijven zeggen: leuk en aardig, die originaliteit, maar er moet ook geld verdiend worden. Huisman: ‘Daar heb ik een formule voor. Het is niet erg om uit te zijn op winst, maar je moet in de eerste plaats uit zijn op waarde. Waarde kan bestaan uit service leveren, inventief zijn of met dingen komen waar de klant helemaal niet om gevraagd heeft zónder dat je daar geld voor vraagt. Dan moet je natuurlijk niet boring zijn en met iets komen waar niemand behoefte aan heeft. Mensen

moeten denken: super, hier waren we zelf niet opgekomen. Het is net zoals met je levenspartner. Als je altijd hetzelfde voor die persoon doet en nooit eens kunt verrassen, zal die partner op den duur bij je weglopen. Je moet dus als opdrachtnemer empathisch zijn ten opzichte van je opdrachtgever en bedenken welke behoeften er achter zijn vraag liggen. Als je dat doeltreffend weet in te vullen, vind je een luisterend oor bij de opdrachtgever.’

Empathisch vermogen nodig Zijn dit feitelijk de betere marketingskills? ‘Nee, je moet de afstemming op de onderliggende behoeften van de opdrachtgever niet zien als een marketingtruc. Het is eerder een dringende behoefte, omdat wij in 2030 een wereldbol tekortkomen als we zo doorgaan. De mensen die nu verantwoordelijk zijn voor groen, zullen echt meer moeten doen dan designen. In mijn project het Maankwartier heb ik er alles aan gedaan om een nieuw ecosysteem te vestigen: ik heb waardplanten gebruikt, afwisselende bloeiperiodes geborgd, grote bomen neergezet. Daar heb ik lansen voor moeten breken door meer motivatie te geven dan alleen te appelleren aan wat ons verstand en de bestaande kaders ons voortdurend dicteren: wat verantwoordbaar is, wat haalbaar is qua budget. Daarvoor heb je mensen nodig met een inspirerend concept, maar die ontbreken vaak in het bedrijfsleven. Alle beslissingsmodellen van overheden en het bedrijfsleven gaan uit van wat het verstand wil, want dat is het enige waarop men afgerekend kan worden. Dus als je modellen of concepten bedenkt of presenteert,

De makers van het NPO-programma “Kan nie waar zijn” vertrokken weer, omdat ze de bomen zo mooi vonden moet je ervoor zorgen dat je zowel de rede als de ziel bedient. Het concept moet het hart overtuigen; dan volgt het verstand meestal makkelijker dan andersom, gek genoeg.’

Geen verkwisting Is dit haalbaar in onze kapitalistische maatschappij? ‘Dat ga ik de NWST-partners laten zien. Ik heb op een proactieve manier de ziel van de stad aangesproken, waardoor het is gelukt om het op vijf na grootste Europese project, van 200 miljoen euro, te realiseren. De kosten voor vijf bomen bedroegen 146 duizend euro. Het NPO-programma “Kan nie waar zijn”, dat gaat over het verkwisten van gemeenschapsgeld, kwam met een filmploeg naar Heerlen. De crewleden zetten de camerastandaard op het Maanplein om de honingbomen te filmen. Maar ze vonden het beeld zo mooi en ingenieus bedacht – de bomen wegen 6000 kilo en staan op het dak van een supermarkt – dat ze zeiden: “Dit kunnen wij geen verkwisting noemen.” Daarop zijn ze weer vertrokken. Dat was het grootste compliment dat ik gekregen heb. Bij het busstation hebben we een bloemenboog gerealiseerd van 127 m lang, 17 m hoog en 36 m breed. Daarop zit een blauwe regen, gekocht in Toscane. Hij kan 17 m klimmen en is inmiddels bijna boven. Je weet niét wat je ziet. We hebben ook een park op een parkeergarage gemaakt met een heuvel van 7,5 m hoog. Daarvoor hebben we een ondergrond van piepschuim gemaakt. De hele wereld komt er nu naar kijken!’

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31855/je-moetm??r-doen-dan-voldoen-aan-een-vraag-jemoet-de-menselijke-ziel-aanspreken

www.stad-en-groen.nl

111

Kantoor GreenMax

Met eindkap mooier straatbeeld De eindkap van GreenMax zorgt voor een mooier straatbeeld Bomenbeheer en tegelijkertijd infrastructuur, dat is waar GreenMax uit Heeswijk-Dinther zich mee bezighoudt. Mooie, gezonde bomen en tegelijkertijd het voorkomen van worteldruk.

Voor de zo belangrijke waterhuishouding rondom bomen, vooral in tijden van aanplant, heeft het bedrijf verschillende producten ontwikkeld.

Eindkap van gerecycled materiaal Aangeplante bomen hebben de eerste jaren veel water en beluchting nodig. De drainagebuizen die daarvoor vaak worden aangelegd, ontsieren het straatbeeld en kunnen bijvoorbeeld door baldadigheid verstopt raken.

GreenMax ontwikkelde kunststof eindkappen die in de bestrating weggewerkt kunnen worden. In deze eindkappen, die met verschillende kleuren deksels uitgerust kunnen worden, wordt vervolgens de drainagebuis weggewerkt.

Onder het deksel is een rooster geplaatst dat vuil opvangt. Hierdoor kunnen de eindkappen

Auteur: Heidi Peters

eenvoudig schoongemaakt worden. De eindkappen zijn 100 mm x 100 mm en kunnen, voor wie toch metaal prefereert, ook uitgerust worden met een metalen deksel. De kunststof eindkappen bestaan voor 100 procent uit gerecycled materiaal; hierdoor is de eindkap helemaal circulair. De kap is gemakkelijker te verwerken vanwege het lichtere gewicht en goedkoper in aanschaf dan de metalen uitvoeringen.

Nieuwe gietrandkoppeling Ook voor nieuwe aanplant: het plaatsen van een gietrand. Dat is een onhandig klusje, waarbij ter ondersteuning vaak boompalen worden gebruikt om de rand aan vast te spijkeren. Sinds kort is het niet meer nodig om gietranden aan paaltjes van kunststof vast te schroeven, dankzij de nieuwe gietrandkoppeling van GreenMax. Het plaatsen wordt een stuk eenvoudiger; je kunt ze gemakkelijk neerzetten en aan elkaar klikken. Hierdoor kunnen de gietranden ook eenvoudig hergebruikt worden, want er zitten geen gaatjes in.

AquaBag blijft druppelen De AquaBag van GreenMax eindigde in de top drie van de genomineerden voor de Gouden Gieter van uitgeverij NWST. De AquaBag is een zak met 75 liter water die in ongeveer zes tot tien uur heel langzaam leegdruppelt. Hierdoor is er een constante aanvoer van vocht op de

Eindkappen in diverse kleuren

112

8/2019

Eenvoudige plaatsing met gietrandkoppeling

NepTunus met capillaire werking

plaats waar de boom het nodig heeft. Doordat de AquaBag wordt geritst aan de stam van de boom, blijft deze tot de laatste druppel op zijn plaats. Met de AquaBag wordt zowel verdroging als overbewatering voorkomen. Zo nodig kunnen meerdere AquaBags per boom gebruikt worden.

NepTunus: wateropslag voor drogere tijden Het NepTunus-systeem bestaat uit modules waarin water wordt opgeslagen. Deze zijn koppelbaar, waardoor de hovenier zelf de omvang en benodigde hoeveel wateropslag kan bepalen. NepTunus wordt in de grond begraven; dat kan in een boombak zijn, maar het systeem is ook ideaal voor borders en bloembakken. Door de capillaire werking van de modules krijgt de grond geleidelijk het vocht terug wanneer dat nodig is. Daardoor hoeft er minder frequent te worden bewaterd.

GreenMax: groen en infra samen In 2020 bestaat GreenMax, dat gevestigd is in Heeswijk-Dinther, vijfentwintig jaar. Het bedrijf streeft doorlopend naar het creëren van een optimale situatie voor zowel groen – in dit geval bomen in de openbare ruimte – als infrastructuur. Daarom levert GreenMax producten om bomen in de stad te helpen overleven, en tegelijkertijd te voorkomen dat paden en wegen door worteldruk slecht begaanbaar worden. GreenMax staat bekend om zijn wortelschermen.

De producten van GreenMax worden geleverd in heel Europa en daarbuiten, onder meer aan het Midden-Oosten.

GreenMax staat ook voor duurzaamheid en circulaire producten. Zo worden gietranden weer teruggenomen en verwerkt tot nieuwe gietranden of bijvoorbeeld eindkappen.

Sharell Hoogervorst

connecting green and infrastructure

www.greenmax.nl

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31852/met-eindkap-mooier-straatbeeld

AquaBag www.stad-en-groen.nl

113

CARBON-FIBER FRAME. MINIMALE TRILLINGEN. PERFECTE BALANS. HET KIEZEN VAN HET JUISTE GEREEDSCHAP IS NOG NOOIT ZO GEMAKKELIJK GEWEEST! CA R B O N- FI B E R FR A ME ME T MA SSI E F STA LE N A A ND R IJFA S

56V

1568Wh

GE Ba 1d A8 2 Lp s G: 9m / RIN : 1, ICE AU SIF IVE AS N CL NGS IDS LI LU TRIL

4000-6000/min ONBELASTE SNELHEID

3 8 CM. MA A I B R E E D TE

MI D D E LPU NT

De tijden zijn veranderd, zo ook het hedendaagse gereedschap. Ons nieuwe aanbod voor de professionele markt is al het bewijs dat u nodig hebt. Neem de EGO Power+ grastrimmer. Uitgerust met de meest technologisch geavanceerde lithium-ion-accu die er bestaat en met evenveel vermogen als een brandstof aangedreven machine. Hij is steviger, heeft een carbon-fibre aandrijfas, die zowel sterk als licht is en is ontworpen voor de zwaarste, alledaagse taken.

Blijf niet bij het bekende. Stap over op de kracht van EGO.

HET PROFESSIONELE ASSORTIMENT VAN EGO. OVERTREFT ALLES! #powerreimagined

Ga naar egopowerplus.nl of bel met 0575 59 9999 voor meer informatie.

CI R CU LA I R E B E W E GI NG

Elektrische houtversnipperaar RABAUD heeft een puur elektrische houtversnipperaar ontwikkeld die werkt op lithium-ionbatterijen: de XYLOCHIP 150 E.

In het kader van steeds hogere eisen aan milieuvriendelijke toepassingen in de landschapsverzorging heeft Rabaud een machine ontwikkeld waarbij de benzinemotor in de houthakselaar vervangen is door een accu pakket.

Met zijn 13 kW is deze hakselaar ontworpen voor intensief professioneel gebruik in landschapsverzorging. Het combineert de elektrische voordelen met de kracht van lithium-ion!

Accu pakket De prestaties van de batterijen zijn ontwikkeld volgens strikte richtlijnen en zorgen ervoor dat de hakselaar tot wel 5 uur onder last kan werken.

De machine kan worden opgeladen via een standaard huishoudelijke 220V aansluiting (laadtijd 7 uur) of via een laadstation voor elektrische auto’s (laadtijd 1 uur). Tijdens het laden kan de hakselaar blijven werken.

De Lithium-Ion batterijen (ijzerfosfaat, bestaande technologie voor elektrische auto's), garanderen een levensduur van 2000 cycli. Een cyclus komt overeen met volledig opladen/ontladen van 0% tot 100%. Het accu pakket heeft daarmee dezelfde levensduur als de hakselaar. Deze batterijen hebben een lage spanning en vereisen geen speciale aanpassingen aan de basismachine.

Kenmerken Milieu belasting Elektro energie is milieuvriendelijk en gebruiksvriendelijk. In tegenstelling tot benzinemotoren is er geen CO2-uitstoot. Voor de gebruiker is het prettig werken, omdat de hakselaar veel stiller en volledig zonder uitlaatgassen werkt.

Geluidsniveau Het meeste geluid bij het bedienen van een houthakselaar wordt niet veroorzaakt door de motor, maar door het hakselproces. De elektrische hakselaar is stiller zonder invoer van takken (105dBA versus 110dBA voor de benzinemotor), terwijl in de hakselfase het verschil relatief klein is (124dBA voor de elektromotor versus 125dBA voor de benzinemotor).

Kosten/baten Hoewel deze hakselaar plm € 13.000,- duurder is dan een hakselaar met een 22 pk benzine motor, is hij extreem zuinig.

Voorbeeld: Bij een jaarlijks gebruik van 200 uur per jaar over een periode van 7 jaar, verbruikt de elektrische hakselaar voor ongeveer € 560,- aan elektriciteit.

Aan de andere kant verbruikt de hakselaar op benzine ongeveer € 14.000 aan benzine, filters wissels en olieverversingen in dezelfde periode.

Prestaties Het motorvermogen van de e-hakselaar komt overeen met een 22 pk benzinemotor. De hakselcapaciteit blijft hiermee hetzelfde in vergelijking met de benzinemotor. Met zijn 5-in-1 rotor en 3 standaardinstellingen voor gebruik met messen en/of hamers, versnippert hij takken en hout met een diameter tot 150 mm. Met een gewicht van minder dan 750 kg kan hij worden vervoerd door bestuurder in bezit van rijbewijs B. Bel voor meer informatie naar +31(0)475 487 021 of ga naar www.dabekausen.com/nl/ houtverwerking-hakselaar

www.dabekausen.com

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31875/de-elektrische-houtversnipperaar-xylochip-150

www.stad-en-groen.nl

115

Stelling: ‘De PFAS-verruiming biedt oplossingen’ Drie experts geven hun mening Vrijdag 29 november werd bekendgemaakt dat de strenge norm van 0,1 microgram PFAS per kilogram grond zou stijgen naar een waarde van 0,8 µg/kg. De reacties op de versoepeling zijn voorzichtig positief. Er lijkt immers iets meer ruimte te zijn, maar is het wel genoeg?

Auteur: Karlijn Klei

Op 1 oktober 2019 werd de regel ingevoerd dat grond die verplaatst wordt eerst moet worden getest op de aanwezigheid van PFAS. Deze poly- en perfluoralkylstoffen zijn chemische stoffen die schadelijk kunnen zijn voor mens en milieu. Hoewel ze van nature niet in de natuur voorkomen, zijn ze vanuit bronlocaties, zoals fabrieken waarin de stoffen geproduceerd en verwerkt worden, toch in de lucht, het water en de grond terechtgekomen.

Té streng?

Hoewel de exacte effecten van deze stoffen, die wegens hun slechte afbreekbaarheid ook wel forever chemicals worden genoemd, nog niet helemaal duidelijk zijn, luidde het oordeel van de overheid ‘better save than sorry’. Er werd een tijdelijk PFAS-beleid opgesteld, het tijdelijk handelingskader (THK), om verdere verspreiding van de stoffen tegen te gaan. In eerste instantie hield dat in dat 1 kilogram grond niet meer dan 0,1 microgram PFAS mocht bevatten. Was dat wel zo, dan mocht de grond niet worden verplaatst naar een plaats waar de grond schoner is. Die 0,1 microgram werd gekozen omdat

116

8/2019

het de laagste waarde zou zijn die in de grond gemeten kan worden.

Door het handelingskader werd de verspreiding van PFAS in de regel inderdaad beperkt, en verdere vervuiling dus tegengegaan, maar tal van bouw- en baggerprojecten kwamen door de nieuwe afspraken stil te liggen. Daarom werd de strenge norm aangepast. Op vrijdag 29 november werd bekendgemaakt dat de strenge norm van 0,1 microgram PFAS per kilogram grond zou stijgen naar een waarde van 0,8 µg/kg. De hoop is dat daarmee het gros van de bouwprojecten die nu door de PFASproblematiek stilliggen, alsnog opgepakt kan worden. De reacties op de versoepeling zijn voorzichtig positief. Er lijkt immers iets meer ruimte te zijn, maar is het wel genoeg?

Meer informatie over het tijdelijk handelingskader is te vinden op de website van Rijkswaterstaat Bodem+

4 min. leestijd

ACTUEEL Jurgen Santegoeds Directeur Grond- en Reststoffenbank Zuid-Nederland BV, locaties Helvoirt en Bergen op Zoom ONEENS De verhoging van de norm voor PFAS biedt iets meer ruimte voor het toepassen van schone grond op landbodem. Afzet van grond die civieltechnisch niet geschikt is, vindt normaal plaats in diepe plassen, omdat deze elders niet bruikbaar is. De norm voor het toepassen in diepe plassen is nog steeds 0,1 µg/kg. De overheid realiseert zich echter niet dat zij beleid vaststelt op basis van meetwaarden die niet betrouwbaar zijn. Ze

‘Laboratoria hebben het ministerie geadviseerd een rapportagegrens van 1,0 µg/kg aan te houden’ Jochem Knol Projectmanager Sweco Groningen ONEENS PFAS zijn mogelijk schadelijk voor ons en voor het milieu. Ze horen niet in de grond te zitten, maar zijn daar terechtgekomen en stapelen zich daar nu op omdat ze amper afbreken.

We moeten uitermate voorzichtig zijn met dit soort stoffen en de effecten ervan niet bagatelliseren. Dat deden we bijvoorbeeld in eerste instantie ook met asbest. Daarvan dachten we dat het wel meeviel, maar dat bleek uiteindelijk toch heel anders te zijn. Dat die eerste norm van 0,1 µg/kg zo streng was, begrijp ik in dat opzicht dus zeker wel.

Helaas bleek die bepalingsgrens met het oog op bouw- en baggerprojecten te streng. Dus

moet zich realiseren dat ieder analyseresultaat beïnvloed wordt door een meetfout. Mede daarom hebben de laboratoria het ministerie geadviseerd om voor PFAS-verbindingen een rapportagegrens aan te houden van 1,0 µg/kg.

Volgens de laboratoria is aan dit verzoek door het ministerie voorbijgegaan.

Met deze onzekerheden in rapportagewaarden in het achterhoofd, zou het veel beter zijn om een hogere rapportagegrens te hanteren.

Vergelijk het met een bezoek aan de slager: als je 100 gram vleeswaren koopt, zal de werkelijke hoeveelheid niet veel afwijken. Als je daarentegen 1 gram vleeswaren zou willen hebben, loop je de kans dat je alleen het lege bakje meekrijgt. Dat geldt ook voor PFASverbindingen: geen PFAS in de grond, maar wel een meetwaarde op het apparaat.

ook de (tijdelijke) verhoging naar 0,8 µg/ kg vind ik begrijpelijk. Door de verruiming kunnen veel projecten weer op gang komen.

Daarbij heeft het ons meer tijd gegeven, meer tijd om PFAS beter in beeld te krijgen en erachter te komen hoe we ermee om moeten gaan. Wat zijn de achtergrondconcentraties?

En hoe variëren de acceptabele concentraties tussen verschillende locaties? Wat mag op een industrieterrein wel, maar in een woonwijk niet?

De nieuwe norm is werkbaar(der), maar streng genoeg om te voorkomen dat vervuilende grond maar klakkeloos overal terechtkomt.

Maar deze verruiming is niet meer dan een kortetermijnoplossing. Omdat deze stoffen niet in ons milieu thuishoren, moeten we blijven oppassen dat we niet vergeten het probleem aan te pakken: de vervuiling op zich.

‘We moeten de risico’s van PFAS niet bagatelliseren’

www.stad-en-groen.nl

117

Vaarwel Japanse Duizendknoop reuzenberenklauw, heermoes, ridderzuring en alle andere onkruiden. Want vanaf nu zijn deze onkruiden met machines van Rootwave tot diep in de wortel te bestrijden.

Elektrisch Rootwave stuurt een elektrische lading door de plant. De weerstand van de plant genereert warmte waardoor deze vanuit de wortel doodgekookt wordt.

Invasieve exoten Rootwave is uitermate geschikt voor het bestrijden van invasieve exoten tot in de wortel.

Zonder chemicaliĂŤn, zonder schade aan de omgeving.

Vraag vandaag nog een vrijblijvende demonstratie aan.

Uw specialist voor betrouwbare techniek Merumerbroekweg 5, Herten +31 (0) 475 202 133 info@ramm.nl ramm.nl

ACTUEEL

‘Elke aanpassing, hoe klein ook, is een stap in de goede richting’

Jan Vrij Directeur AH Vrij Groen, Grond en Infra, voorzitter sectie Cultuurtechniek en Grondverzet van Cumela EENS In de sportbranche zijn drie soorten grondverzet. De eerste is van locatie A naar locatie B. Dit kon op basis van de Bodemkwaliteitskaart (BKK), maar is nu niet meer mogelijk totdat de BKK is uitgebreid met PFAS. De tweede soort is van een locatie naar een erkend verwerker; dan is de erkend verwerker degene die de spelregels bepaalt. En als laatste: het toepassen van grond en zand vanaf een leverancier.

Dan bepaalt het THK waaraan het zand of de grond moet voldoen. Zo moet er gekeken worden naar de functieklasse van de BKK van de betreffende gemeente.

Bij een functieklasse ‘landbouw/natuur’ is de toepassingsnorm nu dus < 0,8 µg/kg voor PFAS en < 0,9 µg/kg voor PFOA (perfluoroctaanzuur). Dat betekent dat de waarde in de toe te passen grond lager moet zijn dan de norm. Is de functieklasse ‘wonen’, dan is de toepassingsnorm < 3 µg/kg voor PFAS en < 7 µg/kg voor PFOA. Lokaal kan het beleid afwijkend zijn, maar het is nooit strenger dan de vastgestelde norm. Baggeren van watergangen waar de kwaliteit van de bagger voor PFAS > 0,9 µg/kg (PFOA > 3,7 µg/kg) bedraagt, is bijvoorbeeld niet mogelijk, omdat de bagger nog nergens verwerkt of toegepast kan worden.

niet verdacht is voor PFAS en dus niet hoeft te worden onderzocht. Deze vrijstelling is er wel geweest, maar is binnen een paar weken nadat het THK van kracht werd weer herroepen.

Wat kunnen we doen? Nog eerder met de voorbereidingen van bouw- en baggerprojecten beginnen en daarbij ook eventueel de leverancier en zeker de erkend verwerker betrekken. Ga met hen in overleg: wat kunnen zij leveren en wat zijn hun eisen voor verwerking? Hoewel we hadden gehoopt op een grotere verruiming, is elke aanpassing, hoe klein ook, een stap in de goede richting.

Overigens is het een misverstand dat zand dat van dieper dan een meter gewonnen wordt,

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31867/stellingde-pfas-verruiming-biedt-oplossingen

www.stad-en-groen.nl

119

HOOFDREDACTIONEEL

Als beheerders van de openbare groene ruimte kunnen we meer invloed uitoefenen dan wie ook

Rode loper

Op het moment dat je nog discussieert over wat er aan de hand is, ben je ontslagen van de verplichting iets te doen

We leven in bijzondere tijden. We hebben meer geld dan ooit, zowel privĂŠ als via de overheid in gezamenlijkheid. Maar ook al voelt dat misschien niet zo, tegelijk zijn de bedreigingen misschien ook nog nooit zo groot geweest. Ik ben te optimistisch en denk als ondernemer te veel in kansen, om helemaal met een van de talloze onheilsprofeten mee te gaan. Maar als ook maar de helft waar is van wat die professionele onheil- en verdoemenisprekers zeggen, dan hebben we al een gigaprobleem. Overigens: ik ga ervan uit dat het grootste deel van die onheilspellende rapporten waar is. Als hoofdredacteur word je misschien kritisch en ook wel een beetje cynisch geboren, maar bij dit specifieke onderwerp vind ik twijfel toch te ver voeren en getuigen van een kop-in-het-zandmentaliteit.

Daarbij geldt: op het moment dat je nog discussieert over wat er aan de hand is, ben je ontslagen van de verplichting om iets te doen.

Met vriendelijk groet, Hein van Iersel (hein@nwst.nl) Hoofdredacteur

Be social Scan of ga naar: www.stad-en-groen.nl/article/31889/rode-loper

120

8/2019

DE GROENE SECTOR VAKBEURS 14, 15 en 16 januari 2020

www.stad-en-groen.nl

121

GENIETEN

VAN UW EIGEN TUIN! Buiter Beton is al bijna 40 jaar een grote leverancier

De voordelen van Buiter Beton:

van tuinmaterialen zoals sierbestrating, tuintegels,

 Een eigen inspiratiemerk met private label lijn

tuinhout, buitenverlichting en nog veel meer. Ondanks vestigingen in Balkbrug, Naarden en Hengelo, hebben

 Een sierbestratingspark van ruim 5000m²

wij nog altijd de mentaliteit van de kruidenier op de

 Meerdere vestigingen door Nederland

hoek: korte lijnen en een persoonlijke aanpak! Ons

 Korte lijnen en een persoonlijke aanpak

merk Terras & Trends staat voor tuininspiratie. Door ons concept te omarmen, plukt u als hovenier hier ook de vruchten van.

Hoogeveenseweg 27

Wilt u meer weten over het Terras & Trends concept of wilt u in contact komen met Buiter Beton? Wij verwelkomen u graag tijdens De Groene Sector Vakbeurs in onze stand (Stand 137).

Tuintegels

 Uw eigen gepersonaliseerde catalogus

Sierbestrating

7707 CG Balkbrug Tel: 0523 - 657 000 info@buiterbeton.nl www.terrasentrends.nl

Siersteen & Siergrind

Tuinhout

Buitenverlichting

Bezoek ons op De Groene Sector Vakbeurs!

STAND 137

Uw leverancier in Sierbestrating en Tuininrichting!

Bloembakken & Potterie

Muur & Stapelelementen

T Terras & Trends iratie Tuininsp

Terras & Trends

KantOpsluitingen Kunststof: Grasranden, Easy Line & ECO kantopsluitingen

Cortenstaal & Verzinkt staal: Edge Liner & Straightcurve

Maak eenvoudig strakke, rechte of gebogen lijnen langs uw gazon, perk of vijver

Ga voor alle maten en vormen naar onze website

Voorkom groeiproblemen door toedoen van maaischade!

TreeProtect

®

Boomstambeschermer De TreeProtect boomstambeschermer van GreenMax is een betaalbare, effectieve en betrouwbare methode om jonge bomen tegen maaischade en knaagdieren te beschermen. 

 Bestand tegen ultraviolette straling  Gemaakt van FDA gecertificeerd kunststof (dit kunststof heeft unieke eigenschappen waardoor het niet schadelijk is voor knaagdieren)  Zeer gemakkelijk te installeren  Ieder jaar dient de stambeschermer losser te worden gezet om ingroeien te voorkomen

Kom op 14, 15 en 16 januari 2020 naar de 21e editie van De Groene Sector Vakbeurs. In de afgelopen twintig jaar is de vakbeurs uitgegroeid tot hĂŠt kennis- en netwerkmoment voor de groene branche. Raak geĂŻnspireerd door noviteiten, schud vertrouwde zakenpartners de hand en breid uw groene netwerk uit. Er is volop beleving: het Groene Inspiratiepark, kennissessies over de eikenprocessierups, groene schoolpleinen, zij-instroomtrajecten en meer, verschillende zaagwedstrijden, tuinaanlegwedstrijden en de uitreiking van de Innovatie Awards en de prijs voor de Duurzaamste Hovenier van Nederland 2019. Bestel uw gratis tickets!

126

8/2019

3 min. leestijd

De Groene Sector Vakbeurs 2020 volgeboekt met ruim 300 exposanten Beursorganisator Easyfairs meldt dat alle beschikbare exposantenstands op De Groene Sector Vakbeurs 2020 zijn volgeboekt. Er nemen dus meer dan 300 exposanten deel aan de beurs, verdeeld over zeven beurshallen. Verder maakt de beursorganisatie bekend dat de vmbo-ochtend voor het tweede jaar op rij terugkeert. De 21ste editie van De Groene Sector Vakbeurs wordt gehouden op 14, 15 en 16 januari 2020 in Evenementenhal Hardenberg.

‘De beurs is de laatste jaren steeds vaker vroegtijdig volgeboekt, maar dat we dat halverwege november al mogen zeggen, hebben we nog niet eerder gehad. We zijn daar enorm blij mee, want hierdoor is de bezoekende groenprofessional verzekerd van een grootschalige en diverse beursvloer. Veel trouwe exposanten presenteren zich, zoals GVG Oliehandel uit Nijmegen. Ook mogen we een aantal nieuwkomers verwelkomen, waaronder Krinkels.

Aangezien we nu volgeboekt zijn, werken we met een reservelijst voor geïnteresseerden voor een plaats. Er is nog wel een beperkt aantal plekken vrij in het Groene Inspiratiepark.

Hiervoor kunnen belangstellenden contact opnemen met Ramon Schlepers’, zegt Mariëlle Schonewille namens Easyfairs.

Vmbo-ochtend keert terug Een ander nieuwtje dat beursorganisator Easyfairs bekendmaakt, is de terugkeer van de vmbo-ochtend op De Groene Sector Vakbeurs.

Vorig jaar maakten ruim 160 leerlingen van zes vmbo-scholen voorafgaand aan de beurs kennis met de toekomst van de groene sector.

Hiervoor stond het Groene Inspiratiepark een ochtend volledig in het teken van de enthousiaste jongeren. Schonewille: ‘Dit succesvolle initiatief gaan we herhalen, in samenwerking met de stichting Tri groei in groen. Dit jaar gaan we zorgen voor nog meer beleving en activiteiten: denk aan klimmen met klimtuig,

demonstraties van machines en wellicht een simulator. Voor de branche is dit initiatief zeer waardevol, want deze leerlingen vormen de toekomst. Bovendien willen wij met deze beurs een platform bieden om te laten zien hoe mooi de groensector is.’

De Groene Sector Vakbeurs 2020 De 21ste editie van De Groene Sector Vakbeurs in Evenementenhal Hardenberg wordt gehouden op 14, 15 en 16 januari 2020, te bezoeken van 13.00 tot 21.00 uur. Jaarlijks komen gemiddeld ruim 18.000 professionals uit de groene sector op de vakbeurs af: hoveniers, grootgroenvoorzieners, boomkwekers, boomverzorgers, vertegenwoordigers van tuincentra, tuinen landschapsarchitecten en beslissers binnen gemeentelijke groenvoorzieningen. Daarnaast maken ook bezoekers die werkzaam zijn op het gebied van bestrating, sociale werkvoorzieningen en vijveraanleg hun opwachting. Voor meer informatie: www.groenesector.nl.

www.stad-en-groen.nl

127

De Groene Sector Vakbeurs introduceert ‘digitale draagtas’ voor bezoekers HARDENBERG – De organisatie van De Groene Sector Vakbeurs introduceert tijdens de komende editie in januari de smartbadge-technologie.

Bij binnenkomst ontvangt iedere bezoeker een badge waarin een speciale chip is verwerkt: de smartbadge. Met deze badge kan de bezoeker de informatie in de stands van de exposanten scannen. Ook kan die zich hiermee inschrijven voor nieuwsbrieven of meedoen aan acties van exposanten. Na afloop van het beursbezoek ontvangt de bezoeker een e-mail met daarin een overzicht van alle exposanten die hij of zij gescand heeft. ‘Dit is een unieke tool in beurzenland, een initiatief van Easyfairs’, zegt Mariëlle Schonewille namens De Groene Sector Vakbeurs.

De smartbadge dient als een zogeheten ‘digitale draagtas’ voor bezoekers. Schonewille: ‘Hierdoor is het tillen van zware tassen met brochures niet meer nodig. Bovendien ontvangt de bezoeker na het bezoek een e-mail

128

8/2019

met een handig overzicht van de stands die hij of zij bezocht heeft. Verder ontvangt de bezoeker alleen digitale informatie van exposanten waarin hij of zij zelf interesse heeft getoond en krijgt dus zo geen spam binnen.’

Vanaf 2020 gaan alle beurzen van Easyfairs in Nederland werken met deze smartbadgetechnologie. Schonewille: ‘Het is zowel voor onze bezoekers als voor de exposanten volledig nieuw. Daarom zetten we tijdens de beurs hostessen in die bezoekers gaan helpen bij het gebruik van de smartbadge. Maar het is een zeer gebruiksvriendelijke en eenvoudige tool om informatie te verzamelen, want de bezoeker hoeft alleen maar de badgelezer van de exposant aan te raken met zijn of haar badge.

Vervolgens gaat er een groen lichtje branden en piept de badgelezer. Later op de dag ontvangt de bezoeker alle verzamelde exposanteninformatie per mail.’

‘Deze technologie past ook perfect bij onze missie: ‘Visit the future’. Niet alleen maken we het verzamelen van informatie eenvoudiger, ook denken we aan het milieu. Juist met het oog op de toekomst werken wij aan een duurzame beursbeleving. De smartbadge zal veel drukwerk besparen en is daarom beter voor het milieu’, aldus Schonewille.

Deze eerste editie van De Groene Sector Vakbeurs waarbij de smartbadge-technologie wordt gebruikt, wordt gehouden op 14, 15 en 16 januari 2020 in Evenementenhal Hardenberg.

Bekijk de nieuwe website van De Groene Sector Vakbeurs voor meer informatie over de beurs en over de smartbadge-technologie: www.groenesector.nl.

Kennisprogramma Het kennisprogramma tijdens De Groene Sector Vakbeurs 2020 in Evenementenhal Hardenberg is bekend! Ook dit jaar is het beursorganisatie Easyfairs weer gelukt om interessante lezingen te organiseren. Hierbij is goed gekeken naar de actuele thema’s in de groene sector.

Dinsdag 14 januari 2020 organiseren wij voorafgaand aan De Groene Sector Vakbeurs een speciale lezing: ‘Leidraad beheersing eikenprocessierups’. Deze zal plaatsvinden in vergaderzaal 1 om 12.30 uur.

Afgelopen zomer was er geen ontkomen aan: de eikenprocessierups had Nederland in zijn greep. Rode bultjes en jeuk teisterden een deel van de bevolking. Maar hoe valt deze rups te bestrijden? Daarover hoort u alles tijdens De Groene Sector Vakbeurs 2020. Joop Spijker en Henry Kuppen van het Kenniscentrum Eikenprocessierups geven een overzicht van de belangrijkste bestrijdingsmethoden. Spijker en Kuppen nemen u mee door het gehele proces, van de risicoanalyse tot en met het daadwerkelijke bestrijden, zodat u goed voorbereid bent voor de komende zomer. Voor deze lezing kunt u zich opgeven via fleur.lentjes@easyfairs.com.

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31873/ de-groene-sector-vakbeurs-evenementenhalhardenberg

DINSDAG 14 JANUARI 2020 14.00 uur Uitreiking Innovatie Awards 2020 door beursorganisatie Easyfairs 14.30 uur Bestrijding van de eikenprocessierups in de praktijk,

door Henry Kuppen van Terra Nostra 15.30 uur Kansen voor groen! Aanpassen aan extreem weer, door Peter Kuipers

Munneke (mogelijk gemaakt door Van Vliet Duurzaam hout) 16.00 uur Groene ruimte goed beheren en biodiversiteit verbeteren,

door Jojanneke Bijkerk van Cruydt-Hoek Wildeplantenzaden 17.00 uur Alle schoolpleinen groen, waar hebben we het eigenlijk over?,

door Heilien Tonchens van Groenadvies – Stichting SPRINGZAAD 19.00 uur Gebruik regenwater slim, door Rutger Westerik van Rawinso 19.30 uur Kansen voor groen! Duurzaam werken en bouwen,

door Peter Kuipers Munneke (mogelijk gemaakt door Van Vlier Duurzaam hout) WOENSDAG 15 JANUARI 2020 14.00 uur Alle schoolpleinen groen, waar hebben we het eigenlijk over?,

door Marjan Deurloo van Juffie in het Groen – Stichting SPRINGZAAD 15.00 uur Groene ruimte goed beheren en biodiversiteit verbeteren,

door Jojanneke Bijkerk van Cruydt-Hoeck Wildeplantenzaden 15.45 uur Prijsuitreiking Duurzaamste Hovenier 2019, door HortiPoint 16.00 uur Juiste inzet van nematoden voor de beheersing van de eikenprocessierups,

door Arno Moerman van Koppert en Ivo de Groot van Wolterinck 19.00 uur Gebruik regenwater slim, door Rutger Westerik van Rawinso DONDERDAG 16 JANUARI 2020 14.00 uur Alle schoolpleinen groen, waar hebben we het eigenlijk over?,

door Anno Kuindersma van Ontwerpers en hoveniers – Stichting SPRINGZAAD 15.00 uur Zij-instromer in de groene sector, door Herbert de Witte van de VHG 16.00 uur Veilig bestrijden van eikenprocessierups, door Erwin Brouwers van

Praktijk Centrum Bomen 19.00 uur Gebruik regenwater slim, door Rutger Westerik van Rawinso

www.stad-en-groen.nl

129

rs e u ek d be zo ns ak Be ijde r V 28 o 5 t s ct d on Se tan ne p s oe o Gr

Verbeter het stedelijk leefklimaat met de slimme systemen van Nophadrain Nophadrain Groen- en gebruiksdaksystemen

daken met sedum

tuinen /parken op daken

beloopbare daken

berijdbare daken

Nophadrain BV | Mercuriusstraat 10 | 6468 ER Kerkrade | www.nophadrain.nl

Goed én goedkoop bij Grind Split Discounter Living Luxury levert tuinmaterialen voor de prijs-kwaliteitbewuste hovenier en stratenmaker, zoals grind en split in alle soorten, kleuren en maten, in bigbags of los gestort. En natuurlijk mét bijbehorende grindplaten, waarmee u een egaal en spoorvrij grindoppervlak creëert.

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31842/ goed-?n-goedkoop-bij-grind-split-discounter

Grindplaten De Excellent-grindmatten van Living Luxury zijn speciaal ontwikkeld voor de oprit, om hoge belasting door SUV's en busjes van bijvoorbeeld bezorgdiensten aan te kunnen. Waar de meeste een drukweerstand hebben van 250 tot 400 ton/m², hebben deze platen een drukweerstand gevuld tot 11.881 ton/m².

De Excellent-grindplaten hebben sterker en dikker antiworteldoek. Verder zijn ze niet gelijmd, maar thermisch aangebracht en daarmee van betere kwaliteit en sterker dan veel andere platen. De platen zijn eventueel ook zonder bevestigd antiworteldoek leverbaar, speciaal voor groene, met gras bedekte parkeerplaatsen.

Straightcurve Grind Split Discounter is ook dealer van onder meer de omrandingsproducten van Ecolat en Straightcurve. Het assortiment van Straightcurve bestaat uit cortenstalen kantopsluitingen, verhoogde randen, ronde boombakken en modulaire bloem- en plantenbakken.

De producten worden gekenmerkt door uitgekiende afwerking, eenvoudige plaatsing én een scherpe prijsstelling.

Plus- en minpunten: + Degelijke kwaliteit voor professioneel gebruik + Eenvoudige montage + Uitgekiende afwerking en detaillering + Perfecte prijs-kwaliteitverhouding – Maatwerk niet bij alle producten mogelijk

www.grondsplit-discounter.nl

www.stad-en-groen.nl

131

Plaats voor het planten een net om de kluit.

We hebben met de zomer van 2019 opnieuw een periode met hoge temperaturen en droogte achter de rug. Vorig jaar leverde de droogte onverwacht hoge nazorgkosten op voor nieuw aangeplante bomen. Dit jaar is het niet veel anders. Daarom adviseert Joan Prosman, accountmanager bij Agro de Arend, aan gemeenten, de aannemerij en iedereen die belast is met het planten van bomen én de nazorg, om vóór het planten al na te denken over de nazorg. Met de juiste keuzes kan in de drie jaar na het planten de hoogte van onverwachte extra uitgaven voor bewateren beperkt worden.

Auteur: Heidi Peters

Denk eens na en denk vooruit Met Lite-NET meer grip op nazorgkosten bij nieuwe aanplant ‘Wij krijgen steeds vaker de vraag hoe de nazorg het beste georganiseerd kan worden’, vertelt Joan Prosman. ‘Door de drogere zomers is de nazorg voor nieuwe aanplant vaak veel intensiever dan vooraf is begroot. Wanneer je hebt berekend dat er tien keer water moet worden gegeven en dat wordt vijftien keer, is dat een flinke kostenpost waar niet op gerekend

was. Niet alleen heb je meer kosten voor het materieel, de brandstof, het water en het ingezette personeel, ook is er veel meer uitval van nieuwe aanplant die het niet redt. Daarom zeggen wij: denk van tevoren na over de mogelijke omstandigheden tijdens de nazorgperiode en hoe je daar invloed op kunt uitoefenen. Dat kan namelijk best.’

‘Zonder veel moeite heb je vijf jaar nazorg in plaats van drie’

Nazorg: regel het tijdens de aanplant Joan Prosman: ‘Er zijn hulpmiddelen die het water vasthouden en weer afgeven aan de boom. Maar daar moet je over nadenken voordat je de boom in de grond zet. Want als de boom eenmaal in de grond staat, is het te laat en zit je vast aan wat de natuur dicteert.’

Sinds 2018 heeft Agro De Arend de producten Lite-NET en Lite-STRIPS in het assortiment.

Deze biologisch afbreekbare toepassingen vormen volgens Joan een prima oplossing om grip te houden op het water en voor het bevochtigen van nieuw aangeplante bomen.

132

8/2019

100 procent biologisch, geen uitloog Lite-NET en Lite-STRIPS zijn gemaakt van PLA en dus honderd procent biologisch. Na vijf jaar breekt het product langzaam af. Lite-NET en Lite-STRIPS werken als een spons. Ze nemen het water op en geven het weer af. Er wordt niets omgezet in een ander materiaal. Lite-NET is – de naam zegt het al – een net dat je om de kluit van de boom legt voor de aanplant. LiteSTRIPS zijn strips die je door de grond mengt.

Lite-NET heeft grote uitsparingen, zodat de wortels onbelemmerd kunnen groeien. Joan: ‘De nazorgperiode duurt drie jaar. In de eerste drie jaar wil je dat de boom zich settelt en zo actief mogelijk groeit. Wat je niet wilt, is dat de boom in de stress raakt, wat door vochttekort snel kan gebeuren. Met Lite-NET rek je de nazorgperiode eigenlijk passief op tot vijf jaar, omdat het product zijn werk blijft doen. Water opnemen, vasthouden en wanneer nodig weer teruggeven. En realiseer je wel dat niet alleen de boom het benodigde vocht krijgt; ook de

‘Je wilt dat bomen zich zonder stress kunnen settelen’ grond zelf blijft vochtig, wat gunstig is voor het bodemleven.’

Hoe zit het met de ROI? De return on investment (ROI) van Lite-NET en Lite-STRIPS is afhankelijk van een aantal factoren, maar is er wel degelijk. De werking van Lite-NET en Lite-STRIPS is in kleigrond anders dan in zandgrond. Wat berekent de aannemer voor het plaatsen van deze biologische oplossing? Hoe ver staan de bomen uit elkaar, wat is de situatie en hoe zijn de omstandigheden? Dit heeft allemaal invloed op het moment waarop de ROI bereikt wordt. Joan: ‘Dat de ROI bereikt wordt, blijkt heel duidelijk uit bijgaande grafiek.

Loohorst Landscaping heeft een onderzoek uitgevoerd naar het vochtpercentage op een diepte van 30 cm bij bomen met en zonder Lite-NET. Het onderzoek liep van mei tot en met augustus en de bomen stonden in dezelfde grond. Je ziet dat het vochtpercentage bij de bomen die in het plantseizoen 2018-2019 zijn aangeplant grote verschillen toont. Bij veruit het merendeel van de bomen met een Lite-NET is het vochtgehalte fors hoger.’

Van plantenbak tot talud Lite-NET is in verschillende afmetingen verkrijgbaar en kan ook als mat gebruikt worden, bijvoorbeeld in taluds van dijken; eigenlijk overal waar je het water in de grond wilt vasthouden om het weer te kunnen gebruiken op de juiste plaats. Behalve bij het planten of verplaatsen van bomen kan Lite-NET ook verwerkt worden in groene daken, gazons en sportvelden. Dit geldt ook voor Lite-STRIPS. De witte strips worden door de grond gemengd. Dankzij de afwijkende kleur kun je zien hoe de verhouding is en hoe de strips in de grond zijn verdeeld. De strips zorgen er ook voor dat de grond geactiveerd blijft om op zoek te gaan naar water.

Dit gaat verdichting van de grond tegen en de aarde blijft ook ruller en losser. Joan: ‘De strips kunnen breed worden ingezet worden: van de bloembak in huis tot aan borders, verhoogde bedden, groendaken en gazons. Het product, zowel de strip als het net, kan een waterbesparing tot 70 procent opleveren.’

In contact met maaiveld De aanleg van het net moet zo gebeuren dat de rand van het net in contact is met het maaiveld. Hierdoor gaat het water de juiste kant op en is er zuurstofuitwisseling met de grond. Joan vult aan: ‘Belangrijk is ook om een gietrand of waterzak te gebruiken. In combinatie met LiteNET gaat het water dan rustig door de kluit.

Het is zeer aangenaam voor elke boom op elke plaats. We zijn allemaal gefocust op klimaat en water. De inzet van Lite-NET of Lite-STRIPS lijkt een kleine actie, maar draagt zeker bij aan minder waterverbruik en een sterke reductie van de CO2-uitstoot.’

Monitoren met mobiel Water wordt gegeven op basis van ervaring en vaak ook op het gevoel, maar het kan ook anders. Agro de Arend biedt nu het Florja Treemonitoring Platform aan. Dankzij sensoren in de grond kan de beheerder op afstand zien wat de status van de boom is en wat de boom nodig heeft. In combinatie met WLANnetwerken is Florja een hulpmiddel om de status van bomen en planten op elk moment te bekijken en te weten te komen wanneer het nodig is om maatregelen te nemen.

Joan: ‘De kosten voor extra watergeven zijn geen sluitpost, maar meestal een extra post.

Haal een deel van deze kosten naar voren door vooraf na te denken over de nazorg. Daardoor houd je grip op je uitgaven en grip op het water. Je kunt de kosten drukken, en ook nog eens op een duurzame manier; dat is toch geweldig?’

De strips zijn goed door de grond te mengen, zorgen voor actieve wortelgroei, gaan verdichting tegen en houden de grond langer vochtig.

www.agrodearend.com

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31844/denkeens-na-en-denk-vooruit

Stabieler bodemvochtgehalte met Lite-NET-bomen www.stad-en-groen.nl

133

Wij staan op de Groene Sector Vakbeurs Stand 646

C27

en alles daar tussenin.

Ongeacht de werkzaamheden, HANSA heeft een versnipperaar voor iedere toepassing.Versnipperaars met een capaciteit van 40 tot 160 mm, oerdegelijk en van wereldklasse!

C7

www.hansachippers.nl Tuin & Parkmachines Angenendt, Kasteelsestraat 7, 6611 KA Overasselt tel nr: 024-622 1270 e info@angenendt.nl

Een van de New Holland-compacttractoren van Voets

Nieuwjaarswensen én nieuwe machines van Voets Voets Tractoren en Werktuigen BV wil op de Groene Sector Vakbeurs in Hardenberg zijn volledige leveringsprogramma aan het publiek showen. Naast het overbrengen van nieuwjaarswensen brengt het bedrijf de klant ook graag op de hoogte van de bestaande en nieuwe machines uit het leveringsprogramma.

New Holland-tractoren en -constructie Voets is vertegenwoordigd met de volledige lijn New Holland-compacttractoren: tactoren van 25 tot 75 pk met geschakelde, hydrostatische of vario-transmissie. Daarnaast zal er een 1,8 tons minigraver van New Holland op de beurs staan.

Deze machines zijn voorzien van een lange lepelsteel, verstelbare onderwagen, hydraulische snelwissel, cabine met kachel, ventilator en radio en een zwaailamp.

VGM-kipper Ook neemt Voets de nieuwste VGMcompactdumper mee, speciaal ontwikkeld voor compacttractoren. De machine is door de RDW gekeurd en voorzien van een oplooprem. Dit is ideaal achter een trekker die voorzien is van een hydrostaat of CVT-transmissie, omdat er dan tijdens het rijden niet veel geremd wordt.

Ten slotte gaat ook de volledige lijn kunstgrasreinigingsmachines mee: machines voor weke-

lijks en voor jaarlijks onderhoud, met als meest in het oog springende machine de Leafmaster, een bladzuiger voor (kunstgras)sportvelden. De Leafmaster neemt 95 tot 100 procent van het blad mee en laat al het rubber liggen.

www.voets.nl

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31822/ nieuwjaarswensen-?n-nieuwe-machines-vanvoets

www.stad-en-groen.nl

135

Antoon Rijnbeek

Hoveniers die hun plantlijsten aan Rijnbeek geven, hebben er geen omkijken meer naar Tijdens de Groene Sector Vakbeurs richt handelskwekerij Antoon Rijnbeek uit Boskoop zich met name op hoveniers. Het bedrijf biedt een totaalassortiment aan laanbomen, solitairen, heesters en vaste planten. ‘Ook als hoveniers “gekke” vragen hebben, gaan wij op zoek’, zegt directeur/eigenaar Antoon Rijnbeek.

‘Vorige week hebben we nog een vracht verkocht, met onder andere een aantal stuks Pinus van 8 meter hoog, een meerstammige eik en een Metasequioa van 10 meter. Niet bepaald alledaagse producten, maar of het nu om bomen gaat of om de meest excentrieke soorten vaste planten, we zoeken tot het laatste moment’, vertelt Antoon Rijnbeek. Hoveniers die hun plantlijsten uit handen geven aan Rijnbeek, hebben er geen omkijken meer naar, stelt de directeur/eigenaar. Rijnbeek levert het totale assortiment, ook als het gaat om grote aantallen of minder gangbare producten. ‘We leveren zonder uitzondering en altijd compleet.

Mocht er een keer iets niet voorhanden zijn, dan zoeken we naar een alternatief, zodat een tuin toch in één keer afgeplant kan worden.’

Onderscheidend Het Boskoopse bedrijf koopt bomen en vaste planten in bij een aantal vaste leveranciers. ‘Zij

136

8/2019

leveren kwaliteit en ik heb vertrouwen in hun expertise’, vertelt Rijnbeek. Zelf kweekt hij op 5 hectare een breed assortiment sierheesters. Een gedeelte daarvan, onder meer heesters, grassen en een paar soorten klimplanten, biedt hij sinds een jaar of acht aan in 10-litercontainers onder het label XL&Green. ‘In het Boskoopse zijn we met die 10-litercontainers echt onderscheidend. En de laatste vijf jaar begint het bij hoveniers bekender te worden. Het grotere formaat zal het hogere segment zeker aanspreken, maar het is ook weer niet gericht op tuinbezitters in de top van de markt’, vertelt Rijnbeek.

‘Hoveniers moeten het zien; dan vinden ze het vaak interessant. Het is echt mooi spul.’

Degelijke relaties Rijnbeek ziet de Groene Sector Vakbeurs vooral als een relatiebeurs. De ondernemer komt er veel vaste relaties tegen. Daar zitten grote én kleine hoveniers bij. ‘Iedere klant is anders en

stelt weer andere eisen. En dat is prima. Wij stellen open communicatie op prijs. Voor een goede samenwerking moet je elkaar aanvoelen.

Het gaat ons er niet om enorm hard te groeien.

Het directe contact met de klant, dat waarderen we en willen we niet kwijtraken.’

'Zoals we het nu doen, doen we het heel erg goed. Toch blijft het werk spannend'

Spannend De afgelopen vier jaar voerde Rijnbeek een aantal vernieuwingen door in het bedrijf. De administratieve en logistieke processen zijn op orde, intern rijden er elektrische wagens en de komende winter wordt het laatste stuk containerveld opgeknapt. Rijnbeek is tevreden. ‘Zoals we het nu doen, doen we het heel erg goed.’

Toch blijft het werk spannend, vindt hij. ‘We zijn nu ruim dertig jaar actief op de hoveniersmarkt, maar het blijft moeilijk in te schatten wat populair wordt. Agelopen jaar waren groenblijvende hagen, grassen en vaste planten echt een trend.

Daar moet ik dus steeds mijn kennis op afstemmen. Dat houdt het leuk. Aan de top blijven, dat blijft ons streven.’

www.antoonrijnbeek.nl

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31818/hoveniers-die-hun-plantlijsten-aan-rijnbeek-gevenhebben-er-geen-omkijken-meer-naar

www.stad-en-groen.nl

137

NEXT GENERATION - Expected 2020 -

Ontdek de volledig ‘vernieuwde lijn‘ professionele hakselaars op De Groene Sector Vakbeurs 2020 14/15/16 januari 2020 - Evenementenhal Hardenberg - Stand 710

100% MADE IN BELGIUM

www.jobeau.nl - info@jobeau.eu - +31(0)6 83 44 24 20

Kwaliteit ontstaat zelden door toeval

www.smitsrinsma.nl

De ingenieurs van de buitenruimte

Arne van der Valk, beursmanager van Jean Heybroek

Jean Heybroek komt met nieuwe innovaties De award van dit jaar staat nog steeds te blinken op de balie bij de ingang. Ondertussen is Jean Heybroek echter alweer druk bezig met de voorbereidingen voor de volgende editie van de Groene Sector Vakbeurs. We spreken beursmanager Arne van der Valk over de laatste trends en over de innovaties die Jean Heybroek op de komende editie van de beurs zal laten zien.

Van der Valk: ‘Het groenonderhoud zal de komende jaren wezenlijk veranderen. Door de strengere emissie-eisen zijn de machines die nu op de markt komen een stuk duurzamer dan voorheen. Stage V, waterstof en elektrificatie zijn de trends en onze leveranciers lopen hierbij voorop met nieuwe machines die het groenbeheer nog groener maken. Goed nieuws dus voor de sector en genoeg redenen voor een bezoek aan de beurs!’

Compleet team Jean Heybroek heeft dit jaar opnieuw een eigen stand. Van der Valk: ‘De Groene Sector Vakbeurs trekt een steeds groter publiek en de bezoekers komen inmiddels uit het hele land. We zijn dan ook met het complete team aanwezig. Ook onze dealers komen naar de stand. De timing van de beurs is goed: nu het groeiseizoen achter de rug is, hebben onze relaties even de tijd om plannen te maken voor het nieuwe jaar en

zich te oriënteren op het nieuwe aanbod. Een goed moment dus om bestaande en nieuwe relaties te spreken en informatie uit te wisselen tijdens deze eerste grote vakbeurs in het nieuwe jaar.’

Innovatieprijs Wat valt er in de stand van Jean Heybroek te zien? Van der Valk: ‘Veel, heel veel! De inspanningen van onze leveranciers op het gebied van CO₂-reductie leveren nieuwe machines op die stiller, schoner en efficiënter zijn. Die laten we op de beurs graag zien. Naast de innovatiewinnaar van vorig jaar (de waterstofaangedreven werktuigdrager, red.) hebben we in de stand onder meer de elektrische MoReE-werktuigdrager, de compleet nieuwe serie frontcirkelmaaiers van Toro en enkele zeer interessante innovaties voor sportveldonderhoud.

En natuurlijk de Keckex Jespi, dé innovatie op het gebied van chemievrij onkruidbeheer! Deze

compacte en zelfrijdende onkruidbestrijder werkt op basis van stoom en heet water en is volledig elektrisch aangedreven. De unit heeft een eigen tractie en is daardoor met één hand te bedienen, zeer wendbaar en eenvoudig naar de gewenste locatie of op een aanhanger te rijden. Ook voor drukbezochte plaatsen als winkelcentra is deze onkruidbestrijder heel geschikt; de Jespi is heel compact en daarnaast zeer schoon en stil. We zijn dan ook trots de Jespi in Hardenberg te kunnen introduceren en nodigen iedereen van harte uit om naar onze stand te komen!’

www.jeanheybroek.com

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31870/jeanheybroek-komt-met-nieuwe-innovaties

www.stad-en-groen.nl

139

Hovenier op maat Helicon leidt zij-instromers en doorgroeiers op naar behoefte Een leven lang leren – het is niet alleen voorbehouden aan de fiscalist of advocaat. Helicon biedt cursussen en opleidingen aan die passen bij de behoefte en de vraag van de cursisten. Voor medewerkers van gemeenten is er een-op-een-begeleiding en zij-instromers volgen drie jaar lang een deeltijdprogramma voor het diploma vakbekwaam hovenier. ‘Dit vraagt van ons flexibiliteit en een groot netwerk van instructeurs’, vertelt William Peters, cursuscoördinator en docent bij Helicon in Eindhoven. ‘Gelukkig beschikken we over beide.’

Auteur: Heidi Peters

Helicon is een bekende groenopleider, vooral in de zuidelijke helft van Nederland, met acht scholen, waarvan die in Velp bij Arnhem de noordelijkste vestiging is. Naast vmbo- en mboopleidingen biedt Helicon vanuit de vestiging Eindhoven ook cursussen aan, zowel in-company als in groepen. ‘De vraag naar de deeltijdopleiding door zij-instromers is de afgelopen jaren fors gegroeid’, ziet William. ‘Een groep bestaat nu uit zo’n 25 personen. Dit zijn mensen die nu werken in de zorg, als jurist of bijvoorbeeld in de bankwereld, gemiddeld een jaar of 35 zijn en al weten dat ze niet gelukkig worden van hun huidige werk. Bij ons gaan ze dan de pittige uitdaging aan om naast hun werk drie jaar

140

8/2019

lang een of twee avonden per week naar school te gaan.’

De bodem is de basis In verschillende opleidingen wordt een vak als bodemkunde niet meer aangeboden. Helicon heeft bodemkunde juist wel in het lespakket.

William: ‘Je merkt aan de cursisten dat ze juist om die specifieke kennis vragen: kennis over de bodem en over natuurlijke bestrijding. Zij komen niet voor de algemene vaardigheden.

De bodem is natuurlijk ook de basis van het vak, dus bodemleven en biologie komen zeker aan bod.’

Deze – particuliere – opleiding wordt samen met branchevereniging VHG aangeboden. De cursisten doorlopen de opleidingen van aankomend hovenier tot vakbekwaam hovenier, waarbinnen ze zich kunnen specialiseren in tuinontwerp of aanleg en onderhoud. Daarna is er nog verdieping mogelijk op allerhande gebieden, zoals vijvertechniek, onderhoud en aanleg van dak- en geveltuinen, aanleg van tuinverlichting en waterberging in de tuin.

Learning on the job Helicon is ook sterk in het begeleiden en opleiden van mensen op de werkvloer. Dit zijn individuele trajecten op maat, naar behoefte van de medewerker en werkgever. William: ‘Gemeenten huren steeds meer groenaannemers in. Maar er moeten bij de gemeente zelf wel mensen zijn die bestekken kunnen controleren en toezicht kunnen houden. Dus krijgen wij aanvragen voor het individueel opleiden van een medewerker. Vaak is dat iemand die al wel de basiskennis van het groen heeft.

Samen bekijken we welke kennis al aanwezig is en waar nog specifiek behoefte aan is om het werk goed te kunnen doen. In deze individuele trajecten, die behoorlijk intensief zijn, lopen wij een halve dag per week mee in het dagelijks werk van de cursist.’

Start in september, maar ook jaarrond De ervaring leert dat de meeste zij-instromers deze stap zetten na de zomervakantie. Daarom starten de opleidingen in september en niet bijvoorbeeld in januari. ‘Wel krijgen we in januari, februari en ook nog wel in maart vaak aanvragen van bedrijven en overheden voor hun medewerkers’, aldus William. ‘Dat heeft mogelijk te maken met het aflopen van bestekken en het feit dat er in deze maanden buiten minder werk te doen is. We houden daar in onze jaarplan-

ning al rekening mee. Elk jaar worden er aardig wat mensen breder geschoold op aanvraag van hun werkgever.’

Flexibiliteit en netwerk De individuele trajecten vragen van Helicon als organisatie veel flexibiliteit, net als de volledige opleiding voor zij-instromers. ‘En er is een breed netwerk van bedrijven en instructeurs nodig om aan al die aanvragen te kunnen voldoen’, vult William aan. ‘Aan het begin van het

schooljaar plannen wij de docenten en trainers niet jaarrond in, maar houden bewust mensen vrij voor de wintercursussen. Dat was voor ons een omschakeling in het denken; het is toch anders dan bij de standaardorganisatie van een opleidingscentrum. Gelukkig hebben we veel adviseurs in ons netwerk; daardoor hebben we altijd de noodzakelijke nieuwste kennis in huis.

Door mensen uit de praktijk met actuele info en het onderwijs aan elkaar te koppelen, kunnen we goede cursussen aanbieden.’

Samenwerking praktijkscholen De doorlopende leerlijn, en dus de individuele leerlijn, wordt steeds gewoner, en er zijn op dat gebied steeds meer mogelijkheden. Er zijn ook steeds meer samenwerkingen met praktijkscholen voor de brancheopleiding van de VHG. ‘Deze opleiding omvat geen vakken als taal en rekenen, waar jonge mensen op een praktijkschool juist vaak over struikelen. De opleiding is heel praktisch. Zo kunnen de leerlingen de kennis toch tot zich nemen en niveau 2 behalen.’

Helicon-cursussen en -opleidingen De deeltijdcursus voor zij-instromers wordt in Eindhoven aangeboden. Deze opleiding start in september en duurt drie jaar. Daarnaast is Helicon ingericht op het individueel opleiden van mensen die al enige kennis van de groensector hebben. Deze trajecten worden het hele jaar door opgestart. Op 18 januari 2020 houdt Helicon Eindhoven een open dag voor geïnteresseerden.

Helicon is te volgen op Linkedin: Helicon Cursussen en Trainingen

www.helicon.nl

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31840/ hovenier-op-maat

www.stad-en-groen.nl

141

Zes merken bij Van der Haeghe Van der Haeghe BV uit Geldermalsen heeft een breed pakket machines voor de hovenier en de sector openbaar groen.

Iseki Een echte noviteit op de Groene Sector Vakbeurs 2020 is een compleet nieuwe trekker: de TH5000-serie. De Iseki TH 5000 zal beschikbaar zijn in twee uitvoeringen, 35 pk en 42 pk. De compacte afmetingen van de Iseki TH 4005-serie trekkers zijn gehandhaafd, maar verder is alles nieuw ontwikkeld. Iseki heeft zelf zijn eigen Common Rail-dieselmotoren ontwikkeld, die voldoen aan de nieuwe stage V-normeringen.

Deze trekkers hebben een nieuw hydrostaatsysteem met drie groepen. De hydrostaat heeft een servo-aansturing, waardoor er minder kracht nodig is voor het bedienen van het rijpedaal. Verder is het nu mogelijk om een elektronische cruisecontrol te installeren, die ook een memoryfunctie heeft. Ten opzichte van de TH 4005-modellen heeft de nieuwe Iseki meer hefvermogen: 1200 kg. De rijsnelheid bedraagt 0 tot 33 km/u; daarom is deze trekker vierwielgeremd. Standaard aanwezig zijn twee ventielen met aansluiting achter en een joystick voor de bediening van een voorlader of fronthef.

De aftakas achter kent twee toerentallen,

142

8/2019

namelijk 540 en 540E. De in- en uitschakeling gebeurt elektronisch. Hierbij zijn er drie keuzes.

Ten eerste: het werktuig schakelt langzaam in, bijvoorbeeld bij gebruik van een houtversnipperaar. Ten tweede: het inschakelen gebeurt snel, bijvoorbeeld bij een kunstmeststrooier.

En ten derde: de aftakas stopt zodra de trekker niet rijdt, wat handig is bij het gebruik van een zoutstrooier. De TH is standaard voorzien van een luxe fabriekscabine met airco, wat zorgt voor maximaal comfort. Door de luxe stoel en het verstelbare stuurwiel kan een ideale zitpositie verkregen worden. De rijsnelheid en het aftakas-toerental zijn digitaal af te lezen.

Ferris: professionele maaiers Van Ferris wordt het model ISX 800 gepresenteerd. Dit model is de nieuwe standaard op het gebied van compacte zeroturnmaaiers als het gaat om comfort, bedieningsgemak en prestaties. Dankzij de onafhankelijke wielophanging aan beide zijden vóór (in plaats van een pendelas) worden de contouren van de ondergrond beter gevolgd, zodat het bedieningscomfort optimaal is. De grotere wielen verlagen de bodemdruk en zorgen zo voor meer tractie.

Dankzij de dubbele snaaraandrijving van de messen is er minder kans op slippen én hebben de snaren een langere levensduur.

Köppl: tweewielige werktuigdragers In 2017 begon Van der Haeghe BV met de import van Köppl, waarmee een buitengewoon brede range van tweewielige trekkers met hydrostatische rijaandrijving kan worden gebo-

den. Köppl onderscheidt zich niet alleen op het gebied van hoogwaardige componenten, maar ook door het enorme aanbod van aanbouwwerktuigen. Zo is deze range van machines interessant voor alle facetten van grondbewerking en maaien, zoals cirkel-, klepel- en trommelmaaien, maar ook voor mechanisch onkruidbeheer, bijvoorbeeld met de onkruidborstel of de brander.

Avril: mechanisch onkruidbeheer Met het merk Avril biedt Van der Haeghe een breed assortiment machines voor mechanisch onkruidbeheer op halfverharding, die gemonteerd kunnen worden aan een Köpplwerktuigdrager of op de driepunt van een tractor. Hiermee biedt Avril een eenvoudige, maar zeer doeltreffende manier van onkruidbeheer.

www.vanderhaeghe.nl

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31823/zesmerken-bij-van-der-haeghe

OntwerpAcademie Boskoop: ‘Duurzaam begint bij een goed ontwerp’ Dolf Houtman, oprichter van de OntwerpAcademie: ‘De Groene Sector Vakbeurs besteedt dit jaar veel aandacht aan actuele thema’s als veranderingen in het klimaat, het belang van een gezonde bodem en natuurvriendelijke tuinen. Ecologische thema’s, waarbij tuinontwerpers een verschil kunnen maken. Want een duurzame tuin begint bij een goed ontwerp.’

Met ruim 120 studenten per jaar is de OntwerpAcademie een groeiende specialist in groenopleidingen. De aanpak – praktijkgerichte lessen in kleine groepen, flexibel en modulair – wordt gewaardeerd door de studenten.

Dolf Houtman: ‘Onze studentengroep bestaat grotendeels uit hoveniers en andere groenprofessionals die zich verder willen bekwamen in biodiversiteit en klimaatbestendig ontwerpen, én carrièreswitchers met liefde voor groen en ontwerpen. De rode draad in onze opleidingen, cursussen en workshops is het herkennen van de aanwezige kwaliteiten van de tuin, het park of het landgoed.’

Een goed ontwerp is in de eerste plaats een allesomvattend plan, waarin alle aspecten en bijzonderheden van de te ontwerpen locatie in beeld zijn gebracht. Het maakt niet uit of het om een kleine voortuin gaat of een enorm landgoed. Een ontwerper is erop getraind om

de kleinste details te signaleren en in kaart te brengen. De ontwerper ‘leest’ de locatie. Dit kun je alleen doen als je over voldoende kennis beschikt van bodem, water en ecologie, waarbij je ook de samenhang begrijpt. Het zijn de basisvakken bij de opleiding Tuinarchitectuur.

Praktisch en duurzaam Neem de extreme hoosbuien van afgelopen zomer als concreet voorbeeld. Een afvoergoot om het overtollige water op te vangen en te gebruiken voor droge periodes, is een nuttige en praktische oplossing. Je kunt echter ook kiezen voor een natte zone in de tuin, met planten die van ‘natte voeten’ houden. Ontwerpen is de juiste randvoorwaarden scheppen en interessante overgangen en omstandigheden creëren die aansluiten bij het karakter van de plek. Daar begint duurzaamheid. Het scheelt bovendien onderhoud en geld, maar vooral levert het een boeiende en natuurvriendelijke tuin op.

De Groene Sector Vakbeurs is de plaats om kennis te maken met collega’s, hoveniers en andere groenprofessionals. De OntwerpAcademie heeft de kennis in huis om met een goed doordacht ontwerpplan in te spelen op de gevolgen van klimaatverandering. Met andere groenprofessionals wordt bijgepraat over de ontwikkelingen in hún organisatie. Door samen te werken waar mogelijk en te leren van en met elkaar, kan een bijdrage worden geleverd aan een betere leefomgeving met fantastische tuinen, parken en pleinen. Dat is het gezamenlijke doel.

www.ontwerpacademie.nl

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31871/ ontwerpacademie-boskoop-duurzaam-begintbij-een-goed-ontwerp

www.stad-en-groen.nl

143

Prairie Garden® ondervangt de problematiek van klimaatverandering in één systeem Het Prairie Garden® beplantingssysteem van Lageschaar Vaste Planten is een antwoord op hittestress en wateroverlast. Een duurzame beplanting die goed past binnen de veranderende vereisten van de natuur en daarmee zeer geschikt voor gebruik in een klimaatbestendige tuin.

Prairie Garden® is onderhoudsarm, heeft een natuurlijke uitstraling en een positief effect op de biodiversiteit.

Prairie Garden® ondervangt de problematiek van klimaatverandering in één systeem!

Enkele voordelen van Prairie Garden®

STIC

HTIN

67

hittebestendig goede waterhuishouding optimale natuurbeleving versterking van de biodiversiteit zeer onderhoudsvriendelijk

G

45

• • • • •

0543 - 451 084 info@lageschaar.nl www.lageschaar.nl

A BC1

23

NL GREENLABEL

Je maakt het natuurlijk met Lageschaar

De elektrische werktuigdrager Rino van Italiaans bedrijf Del Morino

Lozeman legt focus op elektrische machines Vaste deelnemer aan de Groene Sector Vakbeurs is Lozeman Import. Lozeman richt zich sinds de jaren vijftig op de import en distributie van een ruim assortiment tuin- en parkmachines. Directeur Gerben Lozeman vertelt: ‘In de loop der jaren hebben wij een uitgebreid netwerk van dealers opgebouwd, met wie we nauw samenwerken. Dankzij ons dealernetwerk zijn de merken die we importeren door het hele land verkrijgbaar voor de groenprofessional.’

Tijdens de Groene Sector Vakbeurs ligt de focus voor Lozeman Import dit jaar op elektrische machines. In de stand kunt u de nieuwste elektrische subcompacttractor en frontmaaier bekijken.

Verminder de uitstoot met deze 100 procent Elektrische werktuigdrager Tegenwoordig zijn steeds meer groenvoorzieners, zorginstellingen en campings op zoek naar milieuvriendelijke en stille manieren om hun bedrijfsterrein te onderhouden. Het Italiaanse bedrijf Del Morino heeft hiervoor een ideale oplossing: de elektrische werktuigdrager Rino. Gerben Lozeman licht toe: ‘De Rino is uniek omdat de machine twee volledig elektrische motoren heeft: één voor het voertuig en één voor het aanbouwwerktuig. Hierdoor is de Rino inzetbaar met werktuigen die veel kracht vereisen, zoals een klepelmaaier, mulchmaaier, onkruidborstel, houtversnipperaar of

sneeuwschuif. Dit maakt de Rino zeer veelzijdig inzetbaar voor terreinonderhoud.’ De krachtige lithium-ionbatterijen met 18 kW zorgen ervoor dat er zes tot elf uur met de machine gewerkt kan worden, afhankelijk van de zwaarte van de arbeid. Het werktuig kan tot 35 cm van de grond opgetild worden en heeft een eenvoudige bediening met joystick. Lozeman is al jarenlang importeur van de werktuigen van Del Morino. ‘Na de introductie van de Rino waren we meteen enthousiast over zijn kwaliteit, kracht en veelzijdigheid met alle werktuigen.

De Groene Sector Vakbeurs is de eerste beurs in Nederland waar we deze nieuwe machine presenteren’, vertelt Gerben.

Elektrische zitmaaier Voor groenprofessionals die specifiek op zoek zijn naar een elektrische grasmaaier, is de GSR+ Electric van Gianni Ferrari in de stand van Lozeman Import interessant om te bekij-

ken. De geluidshinder van de GSR+ Electric is gedaald tot onder 50 decibel en natuurlijk produceert de elektrische machine geen schadelijke uitstoot. Hierdoor is de frontmaaier, in tegenstelling tot een lawaaiige benzinemaaier, prima te gebruiken in de vroege ochtend of op locaties waar rust gewenst is, zoals campings of begraafplaatsen. De GSR+ Electric heeft acht lithium-ionbatterijen met een vermogen van 10,2 kW. Afhankelijk van de omstandigheden kan er met een volle batterij zes tot acht uur gemaaid worden. De GSR+ Electric heeft een mulch- en achterlossend maaidek van 112 cm met drie messen. Hierover vertelt Gerben: ‘Het maaidek kan eenvoudig verticaal gezet worden.

Door de hendel links van de stoel omhoog te trekken en op de schakelaar te drukken, kan de bestuurder het maaidek optillen tot een hoek van ongeveer 75 graden. In de verticale positie is de onderzijde van het maaidek makkelijk bereikbaar, om snel te kunnen reinigen en onderhoud uit te voeren.’

www.lozeman.nl

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31835/lozeman-legt-focus-op-elektrische-machines www.stad-en-groen.nl

145

Biologische eikenprocessierupsbestrijding De Tifone rupsenspuit is een innovatieve machine ter bestrijding van de eikenprocessierups en is speciaal gebouwd met het oog op efficiëntie, bedieningsgemak en betrouwbaarheid.

De Tifone VRP is zowel geschikt voor EPR-bestrijding met Bt (Bacillus thuringiensis) en nematoden.

Het pendelen en roteren van de spuitmond wordt aangestuurd door 2 krachtige elektromotoren. Dit voorkomt (over)verhitte hydrauliekolie en vraagt minder vermogen van uw machine.

Zeer sterke flux: tot 30 meter spuitafstand.

De Tifone VRP is verkrijgbaar in een 600, 800 & 1000 liter uitvoering.

De Tifone VRP kan met tal van opties worden uitgebreid zoals ES (Elektrostatische lading), automatisch pendelen van de spuitmond, elektrisch regelen van de spuitdruk en veel meer.

Gebbelsweg 16 • 6035 EA Ospel • Tel.: 0495-622052 • Mob.: 06-531 666 30 • E: info@renki.nl

www.renki.nl

Een greep uit het assortiment van Knopert Tuin-, park- en reinigingsmachines

De nieuwigheden van Knopert Tuin-, park- en reinigingsmachines Waarom staat Knopert Tuin-, park- en reinigingsmachines dit jaar op de Groene Sector Vakbeurs?

Om op deze grote beurs hun producten te presenteren aan bezoekers vanuit het hele land!

Onkruidbeheersing Op de beurs worden de laatste ontwikkelingen getoond op het gebied van Limpar en Wiper, machines voor onkruidbeheersing. Borstelen, branden of heet water, de keuze is aan de klant.

Zo ligt er voor Wiper een nieuwe kabellegger klaar, waardoor de mogelijkheid ontstaat om twee kabels tegelijkertijd te leggen. Dat is handig als men bijvoorbeeld een obstakel moet afzetten en op de terugweg over dezelfde kabel moet. Met deze nieuwe kabellegger hoeft er maar één gleuf gefreesd te worden, waarin in De Wiper-maairobot Yard 201S

één handeling twee kabels worden gelegd.

Dat is zowel minder tijdrovend en als minder handwerk.

Daarbij heeft de Wiper nu standaard nieuwe functies, zoals een afstandmeter die de afgelegde afstand noteert. Zo weet men direct weet hoeveel draad er is gebruikt in de installatie.

Ook zitten er nu wielschrapers over de achterwielen, is de boor eenvoudiger te wisselen en zit er een rem op de rol waarop de omtrekdraad wordt gemonteerd.

Robotmaaiers Daarnaast heeft Knopert nieuwe modellen robotmaaiers voor het nieuwe decennium: de Wiper I70 en I100S, de Wiper Yard 200S en de Wiper K XL. Met de rubberen flex-wielen is schoonmaken niet meer nodig. De wielen vervormen door het zachte rubber, waardoor het gras er vanzelf vanaf valt. De XL is de grote broer van de dit jaar geïntroduceerde K-Line-

robots. Deze kolos kan maximaal gebieden van 6.000 m² onderhouden en heeft zes jaar garantie.

www.knopert.nl

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31836/ de-nieuwigheden-van-knopert-tuin--park--enreinigingsmachines

www.stad-en-groen.nl

147

Een boom om trots op te zijn: Cornus officinalis ‘Robin’s pride’ Een prachtig voorbeeld van een boom met verschillende toepassingen is Cornus officinalis ‘Robin’s pride’; het is verbazend wat deze boom te bieden heeft. Cornus officinalis is de Aziatische tegenhanger van de Europese Cornus mas (gele kornoelje). Een duidelijk verschil is dat officinalis in alles iets grover is en eerder een boompje vormt dan een struik.

bak of als karakteristieke meerstammige in een daktuin. De vroege bloei, de rode bessen, de herfstverkleuring en de op latere leeftijd grillige en afbladderende bast geven Cornus officinalis 'Robin's pride' in elk jaargetijde sierwaarde.

Kom Cornus officinalis ‘Robin’s pride’ zelf bekijken in de stand van Boomkwekerij Udenhout op de Groene Sector Vakbeurs.

Al vroeg in het voorjaar, in februari-maart, bloeit Cornus officinalis ‘Robin’s pride’ op het kale hout. De gele bloemen in kleine schermen zijn er in overvloed; ideaal voor vroege bestuivers. In het voorjaar is het voor de eerste bijen, hommels en andere bestuivers lastig om voldoende voedsel te vinden. Met de aanplant van ‘Robin’s pride’ help je vroege bestuivers een handje. In het najaar verschijnen de glanzende rode bessen. De vruchten zijn eetbaar, maar wel een beetje zuur. Je kunt ze beter laten hangen voor de vogels; die doen zich er te goed aan.

Het blad verkleurt in de herfst naar prachtig oranje roodbruin. De bast is ruw en schilfert veel sterker af dan bij Cornus mas. Door de schilfering is de bast een ideale schuilplaats voor insecten. Cornus officinalis ‘Robin’s pride’

is door zijn grillige vorm ook extra mooi in zijn wintersilhouet.

Kleindochter Robin Boomkwekerij Udenhout importeerde Cornus officinalis ‘Robin’s pride’ in Nederland. De boom is door Tinus van der Bruggen, die ruim veertig jaar en tot zijn pensioen werkzaam was bij Boomkwekerij Udenhout, vernoemd naar zijn kleindochter Robin. Deze selectie met zijn doorgaande harttak is goed te gebruiken als boom.

Uiteindelijk wordt hij 6 à 7 meter hoog. De boom stelt geen bijzondere eisen aan de grond en verdraagt droogte goed. Het is een prachtige solitair te gebruiken boom, ook in groenstroken en smallere straten. Stel je Cornus officinalis ‘Robin’s pride’ eens voor in een mooie grote

www.udenhout-trees.nl

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31817/eenboom-om-trots-op-te-zijn-cornus-officinalisrobins-pride

www.stad-en-groen.nl

149

H2Pro wetting agents van ICL Specialty Fertilizers maken het verschil voor efficiĂŤnt watergebruik Sierrablen Plus met Pearl-technologie

150

8/2019

De Groene Sector Vakbeurs biedt ICL Specialty Fertilizers ieder jaar de kans om te netwerken en is een fijne mogelijkheid om partners en klanten te spreken. Deze editie zal tevens de eerste keer zijn dat de nieuwe medewerker Erik van Wijhe in de stand aanwezig is. Sinds 1 december 2019 vervangt hij Twan van Wijk in de functie van segment sales-coördinator turf & landscape. Dit is dus het ideale moment om kennis te maken met Erik.

We zien de laatste jaren steeds meer uitdagingen die worden veroorzaakt door extreme weersomstandigheden en de behoefte om duurzaam om te gaan met baan- en veldbeheer. ICL Specialty Fertilizers speelt hierop in door oplossingen te ontwikkelen die als onderdeel van geïntegreerd turfmanagement het verschil kunnen maken. De H2Pro wetting agents zijn een voorbeeld hiervan. Watermanagement is een cruciaal onderdeel van gezonde groei in planten, en dat is voor turf niet anders. Maar

er kunnen zich twee problemen voordoen met water. Ten eerste is het kostbaar en is het de vraag of geschikt irrigatiewater beschikbaar is. H2Pro helpt om efficient om te gaan met water en het watergebruik te verminderen. Ten tweede kan waterafstotendheid van de bodem droogteplekken, structuurproblemen en ziektes veroorzaken, wat afbreuk doet aan de kwaliteit, gezondheid en bespeelbaarheid van de grasmat. Als onderdeel van het onderhouds- en bemestingsprogramma helpt H2Pro deze pro-

blemen aan te pakken en een gezonde grasmat te behouden, door water beter door de toplaag van de bodem te laten opnemen, of waar nodig juist sneller te draineren.

Pearl-technologie Daarnaast introduceert ICL Specialty Fertilizers Pearl-technologie, een unieke toevoeging aan de premium Sierrablen Plus-gecontroleerd vrijkomende meststoffen. Pearl is de eerste korrel die graszoden met doorlopende afgifte voorziet van een gerycled fosfaat. Dankzij deze technologie zien we aanzienlijk verbeterde beworteling en een efficiënter gebruik van voedingsstoffen ten opzichte van traditionele fosforbronnen. De productie van Pearl gebeurt in een duurzaam circulair proces. Er wordt fosfaat gebruikt dat is gewonnen uit fosfaatrijke waterstromen, afkomstig uit onder andere de industrie, mijnbouw, voedselproductie en veeteelt. Een uniek proces maakt de winning van een zuivere struvietkorrel (5-28-0 + 16 MgO) mogelijk. De korrel geeft de voedingsstoffen af in een reactie met organische zuren, die geproduceerd worden door de groeiende wortels van de grasplant. Terwijl de wortels de zuren produceren, geven de korrels fosfor, stikstof en magnesium af en bemesten ze de plant naar behoefte, het hele seizoen door. Dit vermindert de impact op het milieu die veroorzaakt wordt door overmatige uitspoeling van voedingsstoffen naar het oppervlaktewater. Sierrablen Plus met Pearl-technologie is beschikbaar in vier formuleringen.

Wilt u weten wat H2Pro of Sierrablen Plus met Pearl-technologie voor uw gras kan betekenen?

De mensen van ICL Specialty Fertilizers helpen u graag. Tot ziens in stand 130!

www.icl-group.com

Andere hoogwaardige meststof

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31808/ h2pro-wetting-agents-van-icl-specialtyfertilizers-maken-het-verschil-voor-effici?ntwatergebruik

www.stad-en-groen.nl

151

Ripagreen met rugzak op halfverharding

HOAF introduceert noviteit HOAF Weedair 50 op Groene Sector Vakbeurs 152

8/2019

Met veel vertrouwen begint HOAF het nieuwe jaar door deelname aan de Groene Sector Vakbeurs. Deze beurs is bij uitstek de plaats waar HOAF zijn relaties en andere geïnteresseerden ontmoet voor een evaluatie van het afgelopen jaar, en om hen te wijzen op de nieuwe producten die HOAF op de beurs introduceert. HOAF toont hier de thermHIT-onkruidbranders en de Weedairheteluchtapparaten voor hoveniers en groenvoorziening.

Met vijftig jaar ervaring op het gebied van gasgestookte brander- en infraroodtechnologie voor industrie, wegenbouw, landbouw en openbaar groen, staat HOAF met regelmaat aan de wieg van nieuwe ontwikkelingen.

Technieken uit de industrie en landbouw worden uitgewisseld met het openbaar groen. Een brandertechniek uit de landbouw wordt sinds een jaar toegepast in de boomteelt. Met een HOAF-venturiebrander wordt kiemend onkruidzaad in de toplaag van de grond gedood. Na de bereiding van een vals zaaibed wordt de brander ingezet, maar hij is ook prima inzetbaar na het zaaien van dieperliggend berken- en haagbeukenzaad. Bij het verdwijnen van de gewasbeschermingsmiddelen biedt HOAF hiermee een alternatief voor onkruidbestrijding. Menno Looman kan u hierover op de beurs uitgebreid informeren.

HOAF Weedair 50 Een noviteit op de Groene Sector Vakbeurs is de introductie van een nieuwe heteluchtunit, de HOAF Weedair 50. Het idee voor de HOAF Weedair 50 is ontstaan in Denemarken. Daar was behoefte aan een compacte handzame onkruidbestrijder op basis van hete lucht, een compacte heteluchtunit voor kortstondige inzet. De HOAF Weedair is het afgelopen jaar intensief getest door conciërges van scholen en flatgebouwen en beheerders van begraafplaatsen. De opgedane ervaringen zijn verwerkt in de HOAF Weedair 50. Het resultaat is een compact, eenvoudig, handbediend apparaat. De HOAF Weedair 50 is voorzien van een geïsoleerde roestvrijstalen kap. Onder de kap is een met

propaan gestookte heteluchtbrander geplaatst, die een temperatuur van ca. 550°C genereert zonder gebruik te maken van elektriciteit of pneumatiek. De HOAF Weedair 50 is voorzien van de vertrouwde elektrische piëzo-ontsteking en een digitale temperatuurmeter die de temperatuur onder de beschermkap registreert.

Met een gasfles van 11 kg kan men ruim een dag werken zonder gesleep met gasflessen.

Door de grote wielen is de Weedair 50 goed inzetbaar op onverharde en halfverharde terreinen. Al met al: een praktisch apparaat met een hoge bedrijfszekerheid en weinig onderhoud.

Ripagreen MobilityKIT De lichtgewicht Ripagreen-heteluchtlans is nu leverbaar met een ergonomische rugzak, zodat het onkruid nog effectiever bestreden kan worden. Onkruid langs muren, boomspiegels en obstakels kan makkelijk worden behandeld. Met de praktische handgreep kan men in één handeling de gaskraan openen en de brander veilig ontsteken. De rugzak is voorzien van een handmatig opblaasbaar luchtkussen dat de onderrug ondersteunt. Het elastische balanceersysteem dat aan de rugzak is gekoppeld, zorgt voor een prettige bediening van de Ripagreen-lans. HOAF ontvangt u graag in stand 611.

www.hoaf.nl

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31811/ hoaf-introduceert-noviteit-hoaf-weedair-50-opgroene-sector-vakbeurs

www.stad-en-groen.nl

153

een veelzijdige versnipperaar Wie op zoek is naar een rasechte groenafvalversnipperaar haalt met de Mega Prof de oplossing in huis. Met zijn gepatenteerde ELIET versnippertechnologie is hij efficiĂŤnt en veelzijdig inzetbaar.

Deze krachtpatser heeft een gewicht lager dan 750 kg, is heel onderhoudsvriendelijk en een trendzetter op vlak van ecologie.

De Mega Prof is de nieuwe marktstandaard voor de vooruitstrevende tuinprofessional.

KRACHTIG: Met een krachtige 33 pk Turbo Diesel van Kubota in combinatie met het unieke ELIET versnipperprincipe, staat de Mega Prof garant voor een verbluffend rendement met een capaciteit tot ruim 15 cm.

Om dit versnippervermogen ten volle te kunnen benutten werd bijzonder veel aandacht besteed aan het comfort en de ergonomie van de invoer. Dit niet alleen voor breed uitgegroeide takken maar vooral voor grote volumes aan divers snoeimateriaal.

ZUINIG: De Mega Prof is standaard voorzien van het revolutionaire ECO EYETM systeem.

Deze technologie detecteert namelijk wanneer de machine niet meer aan het versnipperen is. Tijdens zoâ&#x20AC;&#x2122;n nietproductief moment wordt het motortoerental automatisch naar leegloop geschakeld. Hierdoor kan op jaarbasis heel wat brandstof worden gespaard en wordt de ecologische voetafdruk beperkt.

MEGA PROF uitproberen?

Dit kan! Het ELIET team is dagelijks ON TOUR en komt ook graag bij je langs om een machine samen met jou uit te testen.

ELIET EUROPE NV De | +32 56 77 70 88 - 59 99 99 Stierman Leeuw | 0575 INFO@ELIET.EU | WWW.ELIET.EU info@stiermandeleeuw.nl | www.stiermandeleeuw.nl

Vraag snel jouw demo aan op

www.elietontour.nl

All other products at WWW.ELIET.EU

Alle andere producten op www.stiermandeleeuw.nl

iPhone-scherm met projectboekingskeuze

Geheel nieuwe Vision Mobileapp van Infogroen Software Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31806/ geheel-nieuwe-vision-mobile-app-van-infogroen-software

Voor Infogroen Software is de Groene Sector Vakbeurs een van de belangrijkste beurzen van het jaar. Tijdens deze dagen ontmoeten we vele gebruikers van GroenVision en leggen we contacten met potentiële gebruikers van onze vakgerichte software. Verder lanceren we de geheel nieuwe Vision Mobile-app, die compleet is geïntegreerd in GroenVision. Belangrijke voordelen van Vision Mobile zijn:

• • • • • • • • • • •

te gebruiken op zowel smartphone als tablet projectgebonden op verschillende niveaus urenregistratie en automatische nacalculatie status van voortgang van het project direct inzichtelijk voor voorman/projectleider inzicht in de planning en vandaaruit uren meteen doorzetten naar urenregistratie verlof aanvragen inzicht buiten in het digitale projectdossier inzicht in en vastleggen van communicatie binnen/buiten en opdrachtgever (meldingen, aandachtspunten etc.) registreren van meerwerk registreren van productieve en niet-productieve uren te gebruiken als navigatie via dashboard-app inzicht in bijvoorbeeld stand jaarurenmodel

www.infogroen.com iPad-scherm met planning www.stad-en-groen.nl

155

Extra zekerheid voor de hovenier Top Green levert topgras waarmee de hovenier overal thuis kan komen DLF, veredelaar en marktleider in de productie van onder meer graszaden en klaver, is al jaren merkrechthouder van Top Green, graszaden van topkwaliteit. Innovaties van de laatste jaren zijn 4turf, 4salt, ProNitro en MicroClover. ‘We maken het voor de hovenier steeds eenvoudiger om in korte tijd een mooie grasmat achter te laten’, vertelt Hendrik Nagelhoud, salesmanager Benelux voor sport en recreatie.

Auteur: Heidi Peters

Top Green bestaat sinds de jaren negentig in diverse landen en ontwikkelde sindsdien diverse mengselreeksen in het topsegment.

De sterke grasmengsels zijn geschikt voor tuinen en bermen. Maar ook voor cultuur­

156

8/2019

technische bedrijven, tuinaannemers en wie ook maar recreatief of sportief gras nodig heeft. Hendrik: ‘Bij gras en bodem komt veel kennis kijken. Je moet er op de juiste manier mee omgaan om het beste resultaat te krijgen.

Daarom hebben wij ervoor gezorgd dat Top Green in Nederland als merk is weggezet bij zeven dealers die dicht bij de klant staan. Zij verkopen naast het zaad ook aanverwante producten zoals gewasbeschermingsmiddelen en meststoffen en kunnen hoveniers en andere vakmensen goed adviseren.’

Droogte en zout Veranderende klimaatomstandigheden zorgen voor een veranderende markt. De afgelopen jaren had Nederland te maken met droogte en ook is in bepaalde gebieden het zoutgehalte van het water veranderd als gevolg van die droogte. Met vier nog relatief nieuwe

tieterreinen. 4turf heeft een diepere beworteling en een voller wortelstelsel, wat ook past in een veranderend klimaat. En wat onder de grond goed is, is boven de grond ook goed.

4turf-grassoorten kiemen sneller, ook bij een lagere bodemtemperatuur, en hebben het hele jaar een mooie groene kleur. Voor de hovenier hebben we mooie graszaadmengsels die deels bestaan uit 4turf.’

Snellere opstart dankzij stikstofcoating Onder de naam ProNitro levert DLF graszaden met een stikstofcoating. Hendrik: ‘Graszaad heeft bemesting nodig om te groeien.

Daarvoor wordt stikstof uit de grond gehaald, maar dat kost de kiemplant meer kracht dan wanneer je het meegeeft. Dankzij de coating van stikstof groeit het jonge grasplantje sneller en is de begingroei veel beter. Vanaf 1 januari 2020 wordt aan deze ProNitro-coating nog een wetting agent toegevoegd. Die zorgt ervoor dat het water rondom de zaden zich beter verspreidt en gelijkmatiger en sneller opgenomen wordt, waardoor het graszaad sneller kiemt.

Voor de hovenier biedt dit een soort garantie.

Gazonaanleg gaat nu veel beter en het gaat snel. De wetting agent heeft ook een positief effect op de worteling. Minstens 34 procent méér planten kiemen, waardoor de grasmat veel dichter is. En hoe dichter de mat, hoe minder kans er is op onkruid.’

producten speelt Top Green in op de veranderende omstandigheden. ‘Want de vraag blijft dezelfde: een groene, sterke grasmat in een zo kort mogelijke tijd’, vult Hendrik aan. ‘Dus zijn we een aantal decennia geleden begonnen met het bewerken van tetraploïd Engels raaigras, om dit geschikt te maken voor recreatie- en sportvelden. Deze soort werd toen niet gebruikt in de recreatieve markt. Inmiddels is dit gras, dat we 4turf noemen, bijzonder geschikt voor sportvelden en andere recrea-

die al heel lang bestaat. Omdat Top Green zich richt op biodiversiteit en duurzaamheid, is het goed om deze nog eens onder de aandacht te brengen. In combinatie met gras bindt de klaver stikstof uit de lucht. Dat betekent dat er geen toevoeging van meststoffen nodig is. Het is een zelfregulerend systeem, want de klaver blijft heel kort bij maaien. Het is uitermate geschikt voor recreatieachtige grasvelden waar wordt gestreefd naar biodiversiteit. De bloemenmengsels van Top Green die speciaal voor de hovenier zijn ontwikkeld, passen daar ook goed bij. Gemeenten vragen steeds vaker om bloemen in bermen en plantsoenen en bijvoorbeeld op verkeersheuvels.’

Oplossing voor hoveniers Hendrik: ‘We merken dat onze duurzame producten ook oplossingen bieden voor hoveniers.

Dankzij de vernieuwde grassoorten kun je zuiniger omgaan met water. Hoveniers spelen hier al op in, maar kunnen nog meer bereiken door te kijken naar onder andere de juiste graszaden.

De gekiemde zaden van Top Green hebben waterbergend vermogen en maken gebruik van de voedingsstoffen in de bodem. Uiteindelijk zullen veel mensen het waterbergend vermogen van hun tuin moeten verbeteren. Als je alleen maar een terras aanlegt in je tuin, zadel je de buren op met een waterprobleem.

Hoveniers kunnen hiervoor een oplossing bieden, met de graszaden van Top Green.’

Zout water Is de kwaliteit van het water onzeker, kies dan voor een 4salt-mengsel van Top Green.

In bepaalde regio’s in Nederland, zoals het noorden en westen en langs de grote rivieren, wordt sproeiwater steeds brakker. Gras houdt daar niet van. Dat is ook te zien aan bermen wanneer er in winterse omstandigheden zout gestrooid is. 4salt-grassen zijn zo ontwikkeld dat ze beter bestand zijn tegen zout water.

Biodiversiteit dankzij heel kleine klaver Een vierde product van Top Green wordt gevormd door de MicroClover. Hendrik Nagelhoud: ‘MicroClover is heel kleine klaver,

Veranderende klimaatomstandigheden zorgen voor een veranderende markt

www.dlf.nl

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31843/extrazekerheid-voor-de-hovenier

www.stad-en-groen.nl

157

De Nationale Bibliotheek Finland tijdens (links) en na (rechts) reiniging met SteamPLUS

Waardevolle upgrade van revolutionaire SteamPLUShogedrukstoomtechniek De introductie van de door Meclean ontwikkelde SteamPLUS-hogedrukstoomtechniek dateert alweer van zo’n tien jaar terug.

SteamPLUS bood uitkomst voor die lastige balans tussen grondig reinigen en het vermijden van beschadiging van de

Deze techniek kon de doorslag geven bij het wel of niet aannemen van dergelijke opdrachten. Bij traditionele hogedrukreiniging wordt water onder zeer hoge druk losgelaten op de vervuiling; door deze ‘impactenergie’ wordt de vervuiling aangepakt. Hoe hoger de druk, hoe groter de kans dat de vervuiling verwijderd wordt, maar hiermee neemt uiteraard ook de kans op beschadiging van de ondergrond toe.

ondergrond door de hoge waterdruk of het gebruik van chemie.

158

8/2019

SteamPLUS maakt gebruik van een geheel andere manier van energietransport. Deze techniek pakt de vervuiling grondig aan zonder beschadiging van de ondergrond.

Dankzij SteamPLUS kon ineens op een heel andere manier de strijd worden aangegaan met bijvoorbeeld graffiti en atmosferische vervuiling van gevels.

De extra ‘plussen’ van SteamPLUS 2.0 Het research & development-team van Meclean heeft de afgelopen jaren achter de schermen goed gekeken naar manieren om deze techniek nog een extra boost te geven. Hoe mooi zou het zijn om nog eens wat extra ‘plusjes’ achter deze SteamPLUS-techniek te kunnen zetten? Met de wensen van gebruikers in het achterhoofd is nagedacht over een upgrade die echt iets toevoegt. De uitkomst is SteamPLUS 2.0. Alle unieke voordelen van SteamPLUS zijn uiteraard behouden gebleven én het is gelukt om het stoomvolume en de stoomdruk met nog eens 25 procent extra te verhogen.

Breed inzetbaar met respect voor de ondergrond De ondergrond van de vervuiling wordt niet beschadigd omdat er geen gebruik gemaakt

Trailerjet, graffitiverwijdering

wordt van impact-energie, maar van zogenaamde warmte-energie. Door van water stoom te maken, ontstaat heel veel van dit soort energie. Door deze onder hoge druk los te laten op de vervuiling ontstaat een ‘thermoshock’, waardoor de vervuiling uitzet en losbreekt los van de ondergrond, zonder die te beschadigen.­­ Het verwijderen van bijvoorbeeld graffiti of atmosferische vervuiling van monumentale gevels of kunstwerken geeft dus een prachtig resultaat, zonder schade aan de vaak toch erg kwetsbare ondergrond aan te richten. Daarnaast is het waterverlies vergeleken met traditionele hogedrukreiniging ook minimaal: een besparing tot maar liefst 60 procent. Het water wordt puur als ‘transportmiddel’ voor de vervuiling gebruikt.

Ook de verwijdering van kauwgom (tot maar liefst 1.800 stuks per uur) en van wegbelijning,

reiniging van houten objecten, geurbestrijding en desinfectie van machines, speeltoestellen, sanitaire ruimten, parkeergarages enzovoorts, zijn dankzij deze techniek mogelijk met verbluffende resultaten.

De SteamPLUS 2.0-techniek kan optioneel worden geleverd op de Hogedruktrailer- en Trailerjet-serie van Meclean, maar ook op de Trailerpack-serie die als basis gebruikt wordt voor bijvoorbeeld inbouw in bedrijfsbussen. De SteamPLUS 2.0-techniek zal nog steeds volgens de Meclean-filosofie gebouwd worden: bewezen mechanische techniek zonder overbodige elektronica en moeilijke bediening.

De machines zijn tenslotte bedoeld om reinigingsprofessionals dag in, dag uit probleemloos hun werk te laten doen.

SteamPLUS 2.0 zal in de laatste maanden van dit jaar in de markt gezet worden.

www.meclean.nl

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31831/waardevolle-upgrade-van-revolutionaire-steamplushogedrukstoomtechniek

www.stad-en-groen.nl

159

Uw partner in duurzame mobiliteit

maatwerkoplossingen voor duurzaam transport

www.eco-mobiliteit.nl - info@eco-mobiliteit.nl - 0182-372 513 Al deze voertuigen zijn te zien op De Groene Sector Vakbeurs 2020 Bezoek ons op STAND 507

De Groene Sector Vakbeurs 2020 Het kennis- en netwerkmoment voor de groene branche

14, 15 en 16 januari 2020 Evenementenhal Hardenberg Bestel uw gratis tickets: www.groenesector.nl/tickets Uw registratiecode: 2001

al media!

Volg ons via soci

@ degroenesectorvakbeurs @ GS_EH #GSHB2020 @ degroenesectorvakbeurs in @ degroenesectorvakbeurs #GSHB2020

Bezoek onze nieuwe website: www.groenesector.nl

Biodiversiteit staat voor Advanta centraal in 2020 Toepassing Staygreen 2 EPR in de bebouwde kom

Tijdens de Groene Sector Vakbeurs Hardenberg biedt zaaizaadbedrijf Advanta een inkijk in het ruime assortiment graskruiden- en veldbloemenmengsels. Het centrale thema op de beurs is een duurzame invulling van de openbare ruimte, waarin biodiversiteit centraal staat.

Bermen, groenstroken, plantsoenen en parken worden steeds vaker ingezaaid met speciale gras-kruidenvegetaties, in het kader van het vergroten van de biodiversiteit in het openbaar groen. Het Advanta Staygreen-pakket is 100 procent inheems en speciaal voor dit doel ontwikkeld. Het pakket bestaat uit vier mengsels, die voorzien in ecologische en onderhoudsarme groenstroken met een grote soortenrijkdom.

Natuurlijke oplossing voor eikenprocessierups Biodiversiteitsmengsel Staygreen 2 EPR bestaat uit scherm- en vlinderbloemigen die insecten, vogels en vleermuizen aantrekken. Door een habitat te creëren waarin de natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups zich thuis voelen, wordt een waardevolle bijdrage geleverd aan het herstellen van het natuurlijk evenwicht in het openbaar groen.

Veldbloemenmengsels verhogen biodiversiteit Met het oog op de dalende insectenpopulatie in Nederland kunnen veldbloemen in de openbare ruimte een belangrijke bijdrage leveren

aan het in stand houden en zelfs het vergroten van de biodiversiteit in de stedelijke omgeving.

En dat naast andere belangrijke voordelen, zoals de algehele waardering van de fleurige bloemenobjecten door burgers, de variatie die ze brengen in stad en landschap en de lage kosten voor onderhoud. Advanta biedt een ruime keuze uit eenjarige en meerjarige mengsels, veldbloemen voor specifieke toepassingsgebieden en met een prachtige look-and-feel.

Meer weten? Spreek één van onze specialisten aan! Zaaizaadbedrijf Advanta Seeds vind je in standnummer 203.

www.advantaseeds.nl

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31820/biodiversiteit-staat-voor-advanta-centraal-in-2020

www.stad-en-groen.nl

161

Alles voor de boom en de bodem Met Watertapes en Arbretio lanceert Rootbarrier weer 100 procent afbreekbare producten Van King RootBarrier is bekend dat veel producten 100 procent afbreekbaar zijn en geen schade of sporen achterlaten in de grond. Met de RootBarrier Watertapes en de Rootbarrier Arbretio zijn er twee nieuwe producten met diezelfde eigenschappen aan het assortiment toegevoegd. Pascalle Lahay, directeur bij King RootBarrier: ‘Voor iedereen die nieuwe bomen aanplant, zijn deze producten ontzettend interessant en zo eenvoudig te gebruiken, gemakkelijker kan eigenlijk niet.’

Auteur: Heidi Peters

In 2019 introduceerde King RootBarrier speciaal voor nieuwe bomenaanplant twee nieuwe producten: de RootBarrier Watertapes en de Rootbarrier Arbretio. ‘Klimaatadaptatie, klimaatverandering – deze termen hoor je in onze branche dagelijks en ook wij spelen daar natuurlijk op in’, vertelt Pascalle. ‘Denk je aan het klimaat, dan denk je ook direct aan water

162

8/2019

en aan droogte. Water is voor een nieuw aangeplante boom in de eerste jaren erg belangrijk, maar daar zit vaak onverwacht een hoger kostenplaatje aan dan begroot. Zeker wanneer er een langere droge periode is. Toch wil je dat de boom in leven blijft en goed groeit. Daarom hebben wij onze RootBarrier Watertapes ontwikkeld.’

Water uit gel-deeltjes Watertapes zijn banden, tapes van jute, voorzien van een coating. Deze coating bestaat uit gel-deeltjes, een superabsorber gecombineerd met een bindmiddel. Deze gel-deeltjes nemen water op en zetten uit. De volle gel-deeltjes komen los van de jute en migreren in de grond, tussen de wortels. Wanneer de grond droog is, geven de gel-deeltjes het water weer af aan de grond. ‘Per vierkante meter jute wordt er veertig liter water vastgehouden’, legt Pascalle uit. ‘Dat betekent dat je zowel minder liters als minder frequent water hoeft te geven. We hebben berekend dat dit absoluut besparingen oplevert. De toepassing is haast te simpel voor woorden; je graaft een kuil en legt daarin een aantal watertapes met de coatingzijde naar boven. Daarop zet je de kluit en vervolgens plant je de boom zoals gebruikelijk. Een aantal

heb je drie tot zes wiggen nodig, afhankelijk van de omvang van de boom’, legt Pascalle uit.

‘De wiggen gedragen zich als een boomwortel en wanneer de boomeigen wortels voldoende grip en kracht hebben, vergaan de Arbretiowiggen. We hebben dit laten onderzoeken; de boom slaat snel aan in de grond, staat stevig en de groei wordt niet belemmerd. We verkopen de wiggen inmiddels in heel Europa; het is echt een interessante oplossing voor kleinere bomen. Klanten die ze getest hebben, zijn tevreden en ook is het esthetisch veel mooier.’

De wiggen worden vóór het planten in de kluit geslagen met behulp van eenvoudig handgereedschap, zoals een hamer. De boom en de wortels hebben hier geen enkele hinder van.

Er is geen schade aan de stam, zoals met een touw of boomband, en ondersteunende extra palen zijn niet nodig.

Geen spoor meer te vinden Honderd procent biologisch afbreekbaar: dit geldt zowel voor de Arbretio-wiggen als voor de Watertapes. ‘Er blijft niets in de grond achter, van geen van beide producten’, vertelt Pascalle.

‘Afhankelijk van de grond, het klimaat, de boom en de plaatselijke omstandigheden breken de wiggen en de Watertapes na drie tot vijf jaar af.

Voor verankering van bomen wordt soms touw gebruikt; dat vind je na jaren nog steeds terug.

De wig verdwijnt volledig, evenals de jute repen. Een voordeel is ook dat deze producten nooit verwijderd hoeven te worden. Ze verdwijnen wel, maar daar hoef je niets voor te doen.’

www.kingrootbarrier.com repen Watertapes fungeert dus als waterbuffer.

Het is een zeer eenvoudige toepassing, die de boom bij grote hitte een grotere kans geeft om te overleven.’

Fikse besparing mogelijk De Watertapes kunnen het beste gebruikt worden in combinatie met een gietrand. Hierdoor blijft het water zoveel mogelijk op de juiste plaats. De nazorg voor jonge, nieuw aangeplante bomen duurt, zoals de professional weet, een jaar of drie. Uit een rekenvoorbeeld blijkt dat een boom met een stamomtrek van 20 tot 25 centimeter per keer de helft minder water nodig heeft als onder de stam 1,25 m2

Watertapes is aangebracht. Dit betekent niet alleen minder water per boom, maar ook meer bomen bedienen op een dag. Dit doorrekenend naar een nazorgperiode van drie jaar voor tweehonderd bomen, kan de besparing op water en arbeidstijd oplopen tot € 15.000 euro.

Arbretio, kwestie van eenvoudig verankeren Pascalle: ‘De prachtige naam Arbretio komt van arbor (boom) en accretio (groeikracht). De RootBarrier Arbretio is een houten wig die je tussen de wortels plaatst. Nou ja, eigenlijk sla je hem horizontaal in de kluit, waardoor de boom stevig verankerd staat en er geen ontsierende boompalen of touwen nodig zijn. Per boom

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31837/allesvoor-de-boom-en-de-bodem

www.stad-en-groen.nl

163

100% elektrische zitmaaier De Gianni Ferrari GSR+ is ontwikkeld voor iedereen die op een milieuvriendelijke manier wil grasmaaien. De GSR+ is volledig elektrisch en ideaal voor professioneel gebruik op grote grasvelden. De maaier is wendbaar, stil en veroorzaakt geen uitstoot. Met een volle batterij kan 6 tot 8 uur gemaaid worden.

Lozeman is importeur van de Gianni Ferrari grasmaaiers.

Kijk op de website of neem contact met ons op voor een dealer bij u in de buurt.

www.lozeman-import.com | +31(0)481371423

Beste combinatie voor de aanleg van een gazon of plantvak

Zonder toepassing DCM VIVIMUS® en DCM ACTIVATOR

NIEUW, NU IN MINIGRAN®

• Bodemverbetering en voeding • Rijk aan organische stof • Met lavameel, van nature rijk aan sporenelementen • Bevat nuttige bacteriën

Met toepassing DCM VIVIMUS® en DCM ACTIVATOR Ad_Bodenakt_Vivimus.indd 1

DCM Nederland BV • Valkenburgseweg 62a • 2223 KE Katwijk • Nederland • Tel: +31 (0)71 401 88 44 • info@dcm-info.nl

www.dcm-info.nl

3/09/19 13:03

De Kioti CK3310H

Pols: grote speler op het gebied van groentechniek Ook bij de komende editie van de Groene Sector Vakbeurs zal Pols niet ontbreken

Als importeur van onder andere Kioti, TS Industrie en Ransomes is Pols al geruime tijd een grote speler op het gebied van groentechniek. Deze beurs biedt een goede kans om het publiek te informeren over de nieuwste ontwikkelingen op dit gebied.

Pols zal aanwezig zijn in twee verschillende stands

Kioti en Ransomes Pols zal op de beurs aanwezig zijn in twee verschillende stands, om de verschillende producten zo goed mogelijk aan u te kunnen laten zien. Bij de Kioti-stand introduceert Pols verschillende Kioti-trekkers, zoals de Kioti CS220M, Kioti CK3310H, Kioti 4010CH en de Kioti DK6010 CH. In de Ransomes-stand zal Pols aanwezig zijn met de Ransomes HM600. Bent u nieuwsgierig geworden? U kunt Pols vinden in stand 640 voor Kioti en 643 voor Ransomes.

www.pols.nl

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31830/polsgrote-speler-op-het-gebied-van-groentechniek

www.stad-en-groen.nl

165

Elektrisch of hybride?

Raymo kan het allebei Machines4Green met nieuw speerpunt naar de beurs In 2019 haalde Machines4Green de Raymo naar Nederland, een radiografisch bestuurbare maaier die volledig elektrisch aangedreven is. Direct was er veel interesse. Deze nieuwe machine is van 14 tot en met 16 januari ook te zien op de Groene Sector Vakbeurs in Hardenberg. Jan-Dirk van der Tol van importeur Machines4Green heeft hoge verwachtingen: ‘De Raymo is een supermachine waar heel goed over nagedacht is.’

We kennen Machines4Green natuurlijk vooral als importeur van het Tsjechische merk Spider.

Machines4Green levert vier verschillende modellen van Spider, die in werkbreedte variëren van 65 tot en met 123 centimeter. Al deze machines zijn radiografisch bestuurbaar en staan erom bekend dat ze vooral goed uit de voeten kunnen op taluds; ze maaien gemakkelijk met een hellingshoek van 35 graden en met de standaard meegeleverde hydraulische lier zelfs tot 60 graden. De Spiders hebben een verbrandingsmotor en werken dus op brandstof.

Sinds september 2019 kan Machines4Green óók volledig elektrische radiografische maaiers leveren door de toevoeging van een nieuw merk: Raymo.

Auteur: Nino Stuivenberg

Mooie aanvulling Jan-Dirk van der Tol, eigenaar van Machines4Green, legt uit waarom zijn bedrijf importeur is geworden van Raymo: ‘Ik zie Raymo als een mooie aanvulling op Spider. Spiders kunnen goed maaien op erg steile stukken en ruw terrein. De Raymo-maaier is meer een werktuig dat je kunt opbouwen, en hij is natuurlijk elektrisch. De machine maait hellingen tot 35 graden en is slechts 50 centimeter hoog, dus hij is heel compact. Daarom hebben wij Raymo opgenomen in ons programma.’ Machines4Green is nu voor zowel Spider als Raymo importeur voor de Nederlandse en Belgische markt.

166

8/2019

Van der Tol omschrijft de Raymo als een ‘supermachientje’. Hij licht toe: ‘Over de opbouw is erg goed nagedacht. In de basisuitvoering heeft de Raymo een maaidek met een werkbreedte van 104 centimeter, maar dit is uitwisselbaar.

Je kunt hem dus omvormen tot klepelmaaier en er een obstakelmaaier aan toevoegen.’ Aan de achterkant van de machine zit de cassette met de accu. Als de accu vol is, kan de gebruiker er gemiddeld vier tot vijf uur mee werken.

Het wisselen van de accu is volgens Van der Tol hooguit een minuutje werk, waardoor je de werkdag meteen kunt afmaken op de tweede accu. De modulaire opbouw gaat zelfs zover, dat de Raymo niet per se volledig elektrisch is.

De maaier kan als optie namelijk ook voorzien worden van een benzinemotor en een kleine accu, waardoor het een hybridevariant wordt.

Minder overlast De combinatie van een compacte maaier met accu is het speerpunt van de Raymo. Elektrisch maaien heeft een aantal pluspunten, waaronder vermindering van geluidsoverlast. Van der Tol: ‘Ik sprak laatst een klant die verantwoordelijk is voor het onderhoud op een vakantiepark. Hij mag daar vanwege het lawaai pas om half tien beginnen met maaien. Gebruik je de Raymo, dan begin je om half acht elektrisch te maaien en kun je later op de dag overschakelen op de hybridevariant. Dat soort opties biedt

Biomassa verwerken met Feedtuber Van der Tol is op de Groene Sector Vakbeurs niet alleen aanwezig met Machines4Green, maar ook met Feedtuber.

Dit bedrijf produceert machines voor het inslurven van biomassa.

Op de beurs is onder meer de nieuwe RM5000 Bokashi te zien.

Deze machine kan bermgras, groenafval en andere biomassa fermenteren tot bokashi. De machine perst het materiaal eerst in een folieslurf. Tijdens het persen worden micro-organismen en mineralen toegevoegd die het anaerobe fermentatieproces waarborgen. Het omzettingsproces duurt acht tot twaalf weken, waarna het organisch materiaal terug aan de bodem wordt gegeven. Het systeem is een alternatief voor composteren, dat veelal in de openlucht plaatsvindt en gepaard gaat met een hoge CO2-uitstoot.

deze machine. En, wat natuurlijk ook belangrijk is, we kunnen de Raymo prijstechnisch gezien voordelig aanbieden.’

Zowel de Spider als de Raymo is radiografisch bestuurbaar en dus niet autonoom. Kortom, er is iemand nodig die de machine bedient.

Volgens Van der Tol is dit niet per definitie een nadeel: ‘Gps op robotmaaiers is namelijk nog niet ver genoeg ontwikkeld voor de professionele markt. De veiligheid van autonome machines is nog niet te garanderen. Daarnaast is het gps-signaal vaak niet sterk genoeg. Bij maaien op een terrein met zonnepanelen, bijvoorbeeld, zie je dat het signaal altijd wegvalt als je onder

de zonnepanelen maait. Met een autonome maaier kun je dan niets, tenzij je een lokaal gps-netwerk opzet. Ik verwacht overigens wel dat de techniek binnen één of twee jaar zover is dat er met gps onder zonnepanelen gewerkt kan worden.’

Nieuwe stap Kun je dan niet beter wachten met de aanschaf tot gps-maaiers sterk genoeg zijn? Nee, is het antwoord van Van der Tol. Hij legt uit: ‘Het grote voordeel van de Raymo is dat deze maaier modulair opgebouwd is. Je kunt hem nu kopen en radiografisch besturen, maar als er straks een gps-module ontwikkeld wordt, dan is deze

gewoon aan de bestaande machine toe te voegen.’ Hij verwacht dat die stap zeker gezet zal worden. ‘Als ik zie hoe vaak klanten mij er al naar gevraagd hebben, en de fabrikant ook, dan gaat dat zeker gebeuren.’

Machines4Green heeft het eerste exemplaar van de Raymo inmiddels al verkocht. Van der Tol ziet met name een markt voor de machine bij bedrijven die zonneparken aanleggen of onderhouden. ‘Toen we de machine in september op Groentechniek Holland introduceerden, konden we direct op veel belangstelling rekenen. In het voorjaar van 2020 verwacht ik daarom zeker meer Raymo’s te gaan leveren.’

De Groene Sector Vakbeurs moet daar het startschot voor worden. ‘Op de beurs laten we beide machines zien en kunnen bezoekers kennismaken met onze radiografisch bestuurbare maaiers. Iedereen is welkom; we zijn te vinden in stand 711!’

www. machines4green.nl

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31869/ elektrisch-of-hybride-raymo-kan-het-allebei

www.stad-en-groen.nl

167

®

UW VERTROUWDE PARTNER IN ELK JAARGETIJDE

LIMPAr.NL Maak het uzelf gemakkelijk, Wiper zorgt voor uw gazon.

W I P E R M A A I R O B O T. N L H.O. Knopert v.o.f.

Zompstraat 13 8102 HX Raalte

0572-353964 www.knopert.nl info@knopert.nl

Hansa-versnipperaar

Ook in 2020 is Angenendt Machines voor Groen & Bos weer aanwezig op de Groene Sector Vakbeurs in Hardenberg. Het bedrijf zal dit jaar

Klein van stuk, maar met een hoge capaciteit: de versnipperaars van Hansa Hansa biedt compacte versnipperaars met onverwachte prestaties. De Hansaversnipperaars zijn klein van stuk, maar hebben een zeer snelle en vloeiende invoer en een capaciteit die veel hoger is dan men in eerste instantie verwacht. Het merk biedt meerdere modellen versnipperaars met een capaciteit van 30 mm tot 160 mm, allemaal met dezelfde kenmerken: eenvoudig, fijn om mee te werken, kwalitatief hoogstaand en sneller dan de concurrentie.

Logosol Hansa Products is een Nieuw-Zeelandse fabrikant, die in een paar jaar tijd 70 procent van de markt heeft veroverd in zijn deel van de wereld.

De fabriek is supermodern en werkt met de nieuwste technieken in design en fabricage.

Naast Hansa vindt u in de stand van Agenendt ook de houtbewerkingsproducten van Logosol.

Deze uitgebreide lijn bestaat uit diverse houtbewerkingsproducten voor zowel de particulier als de professionele houtbewerker, onder ande-

Compacte versnipperaars met onverwachte prestaties

te zien zijn met Hansa, Logosol en Georipper.

Bezoek Agenendt in stand 646 tijdens de Groene Sector Vakbeurs.

www.angenendt.nl re kettingzaagzagerijen, bandzaagzagerijen en schaaf- en freesmachines.

Met de Georipper is het graven van grote sleuven met de minigraver of met de hand verleden tijd. Met deze machine graaft u in een mum van tijd een sleuf voor bijvoorbeeld beregening of bekabeling, en dit zonder veel schade toe te brengen.

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31819/kleinvan-stuk-maar-met-een-hoge-capaciteit-deversnipperaars-van-hansa

www.stad-en-groen.nl

169

Bomen met beleid Opleiding European treemanager voor doordacht boombeheer Na de opleidingen tot European treeworker en European treetechnician ontwikkelt IPC Groene Ruimte nu een opleiding tot European treemanager. Vanwege de toegenomen aandacht voor duurzaamheid en klimaat wordt van beleidsmakers een visie op het lokale of regionale bomenbestand verwacht. Deze kennis is er niet altijd, dus besloot IPC Groene Ruimte hiervoor in samen-

Europese standaard, is gecertificeerd door EAC, die eigenaar is van de standaard en in Nederland gecertificeerd door branchevereniging VHG. In de contractregelgeving is de ETWopleiding ook geborgd door kennisplatform CROW.

werking met overheid en bedrijfsleven een opleiding in te richten. ‘We hebben nu al tientallen aanvragen voor meer informatie.’

Auteur: Heidi Peters

‘We komen uit een tijd van schoon, heel en veilig. Alles moest schoon, heel en veilig zijn, op zo’n beetje elk gebied’, vertelt Rob Borst, senior adviseur bij IPC Groen. ‘Sinds vrij korte tijd is dit aan het veranderen; het gaat nu om sustainable development goals, duurzaamheid, klimaat en biodiversiteit. Met die verandering kwam ook het bewustzijn dat bomen heel belangrijk zijn.

Was er voorheen vooral aandacht voor het onderhoud van bomen en advies over bomen, nu wordt daarnaast het beheer heel belangrijk.

En dat merken we in de aanvragen.’

170

8/2019

Van ETW naar ETT en ETM Een stukje terug in de tijd. Bomen waren lange tijd een nichemarkt. IPC bood in de jaren zeventig al de opleiding boomchirurgie aan, en in de decennia daarna volgden de opleidingen boomverzorging en bosbeheer, onder de naam Boom en Bos. Rond de eeuwwisseling ontstond in de EU behoefte aan een Europese standaard voor boomverzorging. In dit traject waren Nederland en Duitsland koplopers; IPC Groen was destijds een ontwikkelende partij.

Het resultaat was de opleiding ETW, European treeworker. Deze opleiding voldoet aan de

‘Veel mensen die aan en met bomen werken, doen dat vanuit een intrinsieke motivatie’, is de ervaring van Rob Borst. ‘Toen ETW een tijdje draaide, ontstond er behoefte aan adviseurs op het gebied van boomverzorging. Hieruit ontstond de meer specialistische opleiding European treetechnician (ETT). Ook hierin namen wij het voortouw en ook deze opleiding heeft dezelfde Europese standaard en erkenning. Door de veranderende houding van de maatschappij, nu men inziet dat de boom heel belangrijk is voor biodiversiteit en het klimaat, komt er vraag naar mensen die beleid kunnen maken voor bomen en boombestanden.

Daarom ontwikkelen wij nu de opleiding European treemanager (ETM).’

Bomen ineens heel belangrijk

In het kader van duurzaamheid zijn vooral oude bomen erg belangrijk. Vleermuizen, marters en een veelheid aan vogels, vlinders en insecten vind je vooral in en bij oude bomen. Deze leveren een grote bijdrage aan de biodiversiteit.

‘Elke boom die er staat, moet gekoesterd worden. Ze moeten oud worden om een duurzame bijdrage te kunnen leveren aan het klimaat en de biodiversiteit. Maar er is ook veel aandacht voor nieuwe aanplant en dat is goed’, vindt Rob. ‘Dat is een investering in de toekomst. Zo worden er op een woontoren in Utrecht en in Eindhoven massaal bomen op gevels en daken geplaatst, waardoor een klein stadsbos ontstaat. Eerder zagen we dat ook al in Milaan.

Nederland zet op het moment vol in op de Omgevingswet. Hieruit komen andere doelen naar voren die betrekking hebben op duurzaamheid, klimaat en biodiversiteit. Dat is een van de redenen van waarom de boom nu meer gewaardeerd en erkend wordt.

Die veranderende houding ten opzichte van de boom zorgt ervoor dat de behoefte aan deskundigheid groeit en verandert. Welke boom hoort op welke plaats, wat zijn de mogelijkheden, welke behoeften zijn er als het gaat om biodiversiteit op een speciale plaats, in de bomenstructuur of zelfs de natuurstructuur, en welke bomen moet je dan planten? Onze opleiding gaat mensen daarbij helpen.’

European treemanager Iemand moet de regie voeren over het bomenbestand. Welke bomen moeten waar geplant worden in verband met biodiversiteit en het klimaat? Bij beleid voor bomen gaat het volgens Rob grofweg om twee zaken: ‘Ten eerste het areaal: hoeveel bomen zijn er en hoeveel zouden er moeten zijn? Dit is van belang voor de toekomst. Het duurt decennia voordat een nieuwe boom bijdraagt aan het klimaat en dus de sustainable goals. Ten tweede gaat het om de kwaliteit van de bomen. Ze moeten goed onderhouden worden. Hoe doe je dat?

We krijgen al een tijdje vragen hierover uit de markt. Pakweg een jaar geleden hebben we besloten de opleiding ETM of boombeheerder te ontwikkelen. We zijn nu bezig met het uitwerken van een curriculum en de eindtermen.

Waar moet iemand aan voldoen als het gaat om inhoud en proces? Hiervoor hebben we onder meer een begeleidingscommissie ‘bomen’ in het leven geroepen. Deze groep proces- en inhoudsdeskundigen helpt ons bij het vinden van de juiste bandbreedte van de opleiding in het kader van urban tree & forest management.’

Stadsbomen versus bosbomen Voor de ontwikkeling en realisatie werkt Rob nauw samen met zijn collega Wouter Schulp, die de uitvoering van het project voor zijn

rekening neemt. ‘Ik vind het mooi om te zien dat adviseurs op het gebied van stadsbomen en van bosbomen nu ineens samen aan tafel zitten, terwijl dat voorheen gescheiden werelden waren. Het is in deze tijd minder belangrijk geworden wáár een boom staat.’

Schakel tussen wet en beleid ‘De toekomstige European treemanager vormt de schakel tussen wet en beleid, en is aan de andere kant ook de link met de collega’s van advies en realisatie’, verwacht Rob. ‘Een ETM’er moet kunnen offreren, beoordelen, regisseren, communiceren en keuzes maken. Deze manager krijgt ook veel te maken met andere domeinen in de fysieke leefomgeving, zoals water, bodem, infra en zelfs gebouwen.’

In mei 2020 start de pilot van de opleiding. De lesstof is bedoeld voor iedereen die zich bezighoudt of gaat bezighouden met boombeheer: dat kan bijvoorbeeld een beleidsmedewerker van een gemeente zijn, een beheerder van een terreinbeherende organisatie of een adviseur van een ingenieursbureau. Voor zijinstromers die nog onvoldoende bomenkennis hebben, kan het goed zijn om eerst een aantal ETTmodules te volgen.

‘We hebben al tientallen aanvragen voor informatie gekregen, dus we moeten er snel mee aan de slag’, vindt Rob. ‘Het gaat nu zo snel; de tijd is er rijp voor.’

www.ipcgroen.nl

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31839/ bomen-met-beleid

www.stad-en-groen.nl

171

De machine met een schone toekomst

ALLTREC 4810T



Hoge capaciteit tot 30 kWh



Lange actieradius

  

Weinig onderhoudskosten



100% elektrisch



Geen CO2 uitstoot

 

Energieweg 9-11 5145 NW Waalwijk www.weedcontrol.nl

Eenvoudige bediening

Fluisterstil



Prettige leefomgeving



Schonere wereld

WeedControl Specialist in gifvrij onkruidbeheer

Veel nieuwe machines op De Groene Sector Vakbeurs Hardenberg 2020! standnummer 614 en 620 14, 15 en 16 januari 2020

+31 (0)345 585050 www.wimvanbreda.nl

mechanisatie in weg-, berm- en slootonderhoud

Oudenhof 14 4191NW Geldermalsen

De Stihl RMA 765 V

Professionele Stihl-accugrasmaaier RMA 765 V voor geluidsgevoelige gebieden Voor gemeenten en landschaps- en tuinbouw presenteert Stihl de RMA 765 V. Deze professionele accugrasmaaier is geluidsarm en emissievrij; ideaal dus voor professioneel groenonder-

gazons tot 3.100 m² gemaaid kunnen worden.

De snijhoogte kan traploos ingesteld worden tussen 25 en 100 mm met de stabiele, vlotte wielhoogteversnelling. Handig om bijvoorbeeld gazonranden met hoogteverschillen netjes te maaien.

houd in geluidsgevoelige gebieden.

Daarnaast biedt de verstelbare Varioaandrijving extra werkcomfort en is hij wendbaar dankzij de zero-turnfunctie van de voorwielen. Verder heeft de EC-motor lage trillingswaarden en een lange levensduur. Ten slotte werkt de grasmaaier op 36 V-lithium-ionaccu’s die geïntegreerd kunnen worden in het Stihl Connect Pro-systeem.

De grasmaaier heeft een maaibreedte van 63 cm en een maaitijd tot 70 minuten, waarmee

Modulair accusysteem De RMA 765 V werkt op 36 V-lithium-ionaccu’s van het Stihl Pro Accu-systeem. Dit systeem omvat meer dan twintig machines voor verschillende toepassingen en accu’s met uiteenlopende energiecapaciteiten. De professionele grasmaaier werkt met de accu’s van de Stihl AP-serie, gecombineerd met een adapter met twee accuschachten. U kunt ook kiezen voor een ruggedragen accu die op de maaier kan worden geklikt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de AR 3000 L. Deze nieuwe accu’s hebben een bluetooth-interface en kunnen worden geïntegreerd in het Stihl Connect Pro-systeem. Zo kun je de laadstatus en levensduur van de energieopslag via je smartphone raadplegen of aflezen van de besturingseenheid op het stuur.

Ergonomisch monostuur Dankzij de traploze Vario-aandrijving en lage trillingswaarden kan de werksnelheid worden

aangepast aan het terrein. De nieuwe professionele grasmaaier is daarnaast uitgerust met een ergonomisch monostuur. Zo kan de grasopvangbox makkelijk worden verwijderd en teruggeplaatst. Ondanks de grote maaibreedte is de accugrasmaaier wendbaar. Dat heeft hij te danken aan de zero-turnfunctie van de voorwielen. De maaier weegt 42 kg zonder accu.

www.stihl.nl

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31828/ professionele-stihl-accugrasmaaier-rma-765-vvoor-geluidsgevoelige-gebieden

www.stad-en-groen.nl

173

Goed, beter, Becx!

Becx Machines kijkt vooruit naar een emissievrije toekomst Becx Machines is in 2009 opgericht in het Brabantse Moergestel. Het bedrijf staat waarschijnlijk het meest bekend om zijn heggensnoeier, de HS130HR, waarvan er ruim vierhonderd verkocht zijn.

Maar het bedrijf zit niet stil. In Hardenberg wordt onder andere een nieuwe elektrische heggensnoeier voor de professionele markt gelanceerd, en een heggensnoeier met een werkbreedte van 2,4 meter. Vakblad Stad+Groen kreeg de primeur.

Nieuw decennium Het is duidelijk dat directeur Erwin Hommen zin heeft in Hardenberg. Hij klinkt enthousiast, en niet zonder reden, want 2019 was een jaar waarin Becx Machines mooie mijlpalen heeft bereikt. Zo werd de duizendste machine gebouwd in dit jubileumjaar. Het Brabantse bedrijf is voornamelijk bekend van zijn heg-

174

8/2019

gensnoeier voor de professionele markt, de HS130HR. Voorheen importeerde oprichter Frans Becx heggensnoeiers, maar na een ongelukkig voorval met een machine werd het besluit genomen om zelf een machine te ontwikkelen en te bouwen. Bij de ontwikkeling hiervan stond veiligheid voor mens en machine voorop.

De HS130HR is de eerste machine die het bedrijf zelf op de markt brengt. Hij onderscheidt zich door het gepatenteerde messensysteem, waarmee in één werkgang de heg netjes wordt gesnoeid én het afgesneden materiaal zodanig wordt verkleind dat het terugvalt in de heg. Opruimen en afvoeren van snoeiafval behoort met deze heggensnoeier dus tot het verleden. Hoveniers besparen hiermee arbeid en kosten.

Deze heggensnoeier, waar inmiddels naast een Nederlands ook een Europees patent op rust, vindt dan ook wereldwijd gretig aftrek. Van de HS130HR zijn meer dan vierhonderd stuks verkocht. Tot in China, Nieuw-Zeeland en de Verenigde Staten werken hoveniers veiliger en sneller met de Becx-heggensnoeiers.

Inspringen op behoeftes Maar het Brabantse bedrijf kan meer. Mede dankzij een voorgeschiedenis van ruim veertig jaar in de tuin- en parktechniek weet het bedrijf waar de behoeftes liggen in de groene sector.

En als er behoefte is aan een machine die nog niet bestaat, maken ze hem zelf.

Naast heggensnoeiers in diverse werkbreedtes produceert Becx ook eigen onkruidborstels, kantensnijders en hydraulische armen: alles voor de professionele markt en gebruiker.

Hommen ziet de toekomst rooskleurig in, zeker ook voor accu-aangedreven machines.

Hommen: ‘Wij gaan met de tijd mee. Emissievrij werken wordt een steeds belangrijkere eis voor hoveniers en wij springen daarop in. Daar ligt onze kracht en onze passie: aanhaken bij de behoeftes van de klant, machines ontwikkelen en bouwen die zorgen voor een lagere werkdruk en een hoog rendement, waarbij de belasting van mens en milieu wordt verlicht. Daarbij gaan ook wij graag elektrisch.’ Een van de nieuwste heggensnoeiers van Becx, de HS75ER, beschikt dan ook over elektromotoren. De E in de typeaanduiding staat voor elektrisch. ‘Een mooie innovatie voor ons bedrijf, met het oude vertrouwde gepatenteerde messensysteem!’ aldus Hommen.

Erwin Hommen

Extra grote werkbreedte van 2,40 meter Verder heeft Becx een heggensnoeier met een werkbreedte van 2,40 meter op de markt gebracht: de HS240HR. Dit is de grootste

machine uit de heggensnoeierserie van Becx Machines. Deze heggensnoeier met vijf messenkoppen is gebaseerd op de HS131HR en heeft dus alle voordelen van de voorgaande modellen. De behuizing is standaard uiterst robuust uitgevoerd, zodat bijvoorbeeld bij de aanbouw aan een kraan geen extra beschermbeugel nodig is. Verder kan ook deze Becx-heggensnoeier heggen in één werkgang inkorten, zonder concessies te doen aan het resultaat en zonder het gebruik van kettingen of V-snaren, waardoor het geluidsniveau laag blijft. Kortom, een machine waarmee je meters kunt maken!

Becx Machines is van 14 tot en met 16 januari te vinden in stand 523 op de Groene Sector Vakbeurs in Hardenberg.

www.becxmachines.com

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31868/ goed-beter-becx

www.stad-en-groen.nl

175

Met de 3D-onkruidborstel is het snel afgelopen met onkruid.

WeedControl: de markt een paar stappen voor Voor WeedControl begint het jaar altijd met deelname aan de Groene Sector Vakbeurs: een perfecte netwerkbeurs met een groot aanbod en diversiteit op het groene vlak, die elk jaar professioneler wordt. Dit jaar staat WeedControl voor het eerst in een andere hal.

WeedControl is actief in een groot deel van Europa op het gebied van chemievrije onkruidbestrijding. De klantengroep loopt uiteen van grote gemeentes tot aannemers, van werkvoorzieningschappen en groenaannemers tot de kleinere hovenier. Met ambitie voor techniek, kennisdeling en service wordt iedere dag hard gewerkt om de klanten te voorzien van de nieuwste producten. De markt ontwikkelt door; de vraag van de klant verandert. De werkvloer van de klant is voor WeedControl een kweekvijver voor innovatie. WeedControl blijft dan ook onverminderd doorontwikkelen, sterker nog, probeert zelfs de markt een paar stappen voor te zijn.

Van chemie naar chemievrij WeedControl staat voor mens en milieu. Denk aan de eikenprocessierups: een probleem dat we in feite zelf in stand houden met al die (chemische) bestrijdingen. Daarmee bestrijdt je

176

8/2019

namelijk ook de natuurlijke vijand van de rups.

Het is beter en duurzamer om het probleem bij de bron aan te pakken. Als wij een landschap helpen ontstaan waarin deze â&#x20AC;&#x2DC;vijandenâ&#x20AC;&#x2122; zich thuis voelen, zal de eikenprocessierups vanzelf verdwijnen. Hang nestkasten op! De mezen zullen blij zijn.

WeedControl werkt hard aan ontwikkelingen in waterstof, autonome voertuigen, alternatieven voor chemie en andere vormen van onkruidbestrijding. Met de kennis en kunde uit het verleden en de ambitie van nu wordt gewerkt aan een oplossing in de toekomst.

Van emissie naar emissievrij Vorig jaar was de introductie van de AllTrec 4810T, een volledig elektrische werktuigdrager met een flinke capaciteit en inzetbaarheid aan boord. Deze machine is, in tegenstelling tot andere op de markt, ontworpen om de accu

Er is een dubbele rotatie, waarbij de borstelstrengen ook in de lengterichting van de voeg het onkruid benaderen. Er is dus minimale schade aan de bestrating heen. Energie-overbrengingen zijn vermeden; hiermee verbetert de efficiëntie van het voertuig. Maar doordat ook de volledige hydrauliek is uitgesloten, is het voertuig eveneens emissievrij en fluisterstil.

Prestatieladder en fiscaal voordeel Aannemers worden bij aanbestedingen steeds vaker beloond voor gunstige emissie- en CO₂prestaties. Met dit elektrische voertuig kan daarop gescoord worden. Bovendien zijn er fiscale voordelen bij aanschaf. Daar komt bij dat de kosten per draaiuur wegens het lage energieverbruik lager liggen dan bij dieselapparaten. Met ongeveer 3.000 acculadingen en 15.000 draaiuren zit dit voertuig op hetzelfde niveau als de nieuwste generatie elektrische auto’s.

In combinatie met de AIR E-Variator kunt u maar liefst twee volledige werkdagen werken zonder op te laden! Door het ontwerp consequent af te stemmen op minimaal energieverlies én dankzij steeds betere accu’s is het WeedControl gelukt om zo’n lange gebruiksduur te realiseren.

Innovatie Dit jaar kunt u de unieke en slimme 3D-onkruidborstel zien. Deze borstel maakt gebruik van drie soepele borstelelementen die planetair draaien. Er is een dubbele rotatie, waarbij de borstelstrengen ook in de lengterichting van de voeg het onkruid benaderen.

Er is dus minimale schade aan de bestrating.

Voegen worden bij deze 3D-borstel wel meegenomen in de bewerking, én met veel minder energie van het voertuig. Een beter resultaat op alle fronten!

www.weedcontrol.nl

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31821/ weedcontrol-de-markt-een-paar-stappen-voor

www.stad-en-groen.nl

177

HUSQVARNA 535i RXT ERVAAR DEZE WERELDPRIMEUR BIJ HUSQVARNA

NIEUW

DE KRACHT VAN 35CC DE STILTE EN HET COMFORT VAN ACCU DE KWALITEIT VAN HUSQVARNA DEZE, EN NOG MEER DAN 20 HUSQVARNA INNOVATIES OP STANDNUMMER 408!

CMDHUS-313_535iRXT_Adv_Hoveniersvak_240x290 2.indd 1

21-11-19 10:37

Vier BioMant One-modellen op de elektrisch aangedreven Spijkstaal 1000

Mantis ULV BV op de Groene Sector Vakbeurs Mantis heeft de Groene Sector Vakbeurs de afgelopen twintig jaar nog nooit overgeslagen. Omdat deze beurs al in januari plaatsvindt, hebben de meeste geïnteresseerden wel even tijd om langs te komen. Deze beurs is voor Mantis een goede graadmeter voor wat er het komende jaar gaat gebeuren.

BioMant-modellen Bij de stand van Mantis zullen alle BioMantmodellen te aanschouwen zijn. Voor het voetlicht komen de bestseller BioMant Compact BE (met Honda-aandrijving) voor autonoom werken zonder afhankelijkheid van een stopcontact of losse generator, en de BioMant One LPG/BA, de schoonste, stilste en krachtigste heetwatermachine op de markt.

Mantis toont deze mooie machine als opbouwunit op de elektrisch aangedreven Spijkstaal 1000. Deze combinatie laat zien dat er hard gewerkt is om een multifunctionele machine te kunnen tonen die ook in de groenste steden en gemeenten haar werk kan doen. De stroom voor de BioMant-aandrijving wordt uit de 19,2 kW-lithiumaccu gehaald. Die geeft genoeg

elektriciteit om de hele dag onkruid te kunnen bestrijden en heeft een zeer behoorlijke actieradius.

Minimale milieu-impact Als we de rapporten uit Wageningen, Gent en Kopenhagen lezen, blijkt dat onkruidbeheer met heet water toch de effectiefste en efficiëntste manier blijft om onkruid te bestrijden. We blijven dan ook doorgaan met deze techniek en hem verder ontwikkelen. Een mooi voorbeeld is de hierboven omschreven combinatie met een elektrisch voertuig. Hoewel zelfs exotenbestrijding mogelijk is met onze BioMant-machines, hebben we daar iets veel beters voor: de Mankar-methode met de HQ, met minimale, verwaarloosbare milieu-impact. Beter, goedkoper, sneller en efficiënter bestaat er niet.

www.mantis-ulv.com

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31833/mantis-ulv-bv-op-de-groene-sector-vakbeurs

www.stad-en-groen.nl

179

Nieuwe functies in ConnectedGreen-app uitgelegd op Groene Sector Vakbeurs

180

8/2019

ConnectedGreen is dit jaar alweer voor de vierde keer aanwezig op de beurs in Hardenberg. In 2017 stond het bedrijf er met een prototype en werden de eerste pilotprojecten opgetekend. Het idee is inmiddels uitgegroeid tot een serieus bedrijf, zodat ConnectedGreen nu op een andere manier op de beurs staat. Dit jaar doen ze mee om zowel bestaande als potentiĂŤle nieuwe klanten te ontmoeten.

Op de Groene Sector Vakbeurs is de hele markt vertegenwoordigd. Het is een belangrijke ontmoetingsplek voor bedrijven uit de groene sector en hun opdrachtgevers. Bezoekers hebben meer tijd om zich te verdiepen in nieuwe ontwikkelingen of om bij te praten, omdat het een relatief rustige periode is. Zaken als de innovatieroute, waar ConnectedGreen vorig jaar aan deelnam, en het inspiratieplein, waar zijn sensoren dit jaar staan, dragen hier zeker aan bij.

Nieuwe functies Er zijn veel nieuwe functies ontwikkeld in de ConnectedGreen-app; deze zullen live gedemonstreerd worden. Zo is er een aantal veelgebruikte grondsoorten toegevoegd aan de app. Dit is erg belangrijk voor de nauwkeurigheid van de metingen. Ook is er een nieuwe module voor gebruikersbeheer beschikbaar, waarmee klanten zelf kunnen bepalen met wie ze de sensorgegevens delen. Natuurlijk zijn ook de sensoren te bekijken (en aan te raken) en geeft ConnectedGreen graag antwoord op een vraag die vaak gesteld wordt, namelijk hoe de sensoren onzichtbaar zijn weg te werken in de openbare ruimte. Ten slotte wordt in de stand ook een speciaal plekje vrijgemaakt voor de Gouden Gieter die ConnectedGreen op 21 november in ontvangst mocht nemen op de Vakbeurs Klimaat!

Duurzaamheid De belangrijkste ontwikkeling in de groene sector is duurzaamheid. De groene sector zou op dat gebied een leidende rol moeten spelen, en het is goed om te zien dat dit onderwerp zich in de afgelopen vijf jaar zo ontwikkeld heeft.

Gelukkig zien steeds meer groenbedrijven in dat duurzaam niet alleen maar geld kost, maar dat er ook geld mee verdiend kan worden â&#x20AC;&#x201C; zonder dat het ten koste van onze planeet gaat.

Zo maakt ConnectedGreen het mogelijk om tot betere resultaten te komen met minder water, uitval en CO2-uitstoot. Een tweede ontwikkeling is dat opdrachtgevers de sector steeds vaker uitdagen om transparant te zijn en samen te innoveren. Gelukkig beseffen steeds meer opdrachtgevers dat de goedkoopste oplossingen vaak niet de beste oplossingen zijn, zeker voor de lange termijn. ConnectedGreen speelt hierop in met het platform, dat opdrachtgevers en opdrachtnemers in staat stelt om beter samen te werken.

Ten slotte (hoe kan het ook anders) zal er een grote rol zijn weggelegd voor automatisering.

Er is een flink personeelstekort en dat zal niet snel overgaan. Hierdoor zijn bedrijven genoodzaakt om slimmer te werken en strakker te plannen en te sturen. Op die manier kan het beschikbare personeel worden ingezet voor die zaken die er echt toe doen.

www.connectedgreen.nl

Er zijn veel nieuwe functies ontwikkeld in de ConnectedGreen-app; deze zullen live gedemonstreerd worden.

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31816/nieuwe-functies-in-connectedgreen-app-uitgelegdop-groene-sector-vakbeurs

www.stad-en-groen.nl

181

Reeks stage V-modellen en elektrische G2200E x-tra op Groene Sector Vakbeurs Tobroco-Giant toont diverse modellen tijdens hĂŠt kennis- en netwerkmoment voor de groene branche, de Groene Sector Vakbeurs. Het complete aanbod aan Giant-machines voldoet aan de laatste stage V-normen voor schone motoren. Hiervan worden de G1500, G2200, G2500 HD en G3500 getoond in de X-TRA uitvoering.

Naast de dieselvarianten is ook de elektrische G2200E X-TRA te zien in stand 538.

Hoge werksnelheid met G2200E X-TRA De elektrische Giant, die zijn debuut maakte in april 2019, is sinds oktober in productie. In 2019 zijn reeds vijftig machines geproduceerd en voor 2020 staan er driehonderd op stapel. De elektrische wiellader opereert in de 2,2 ton-klasse en combineert het beste van twee werelden: de voordelen van een kniklader en een vrijwel geruisloze werking zonder uitstoot. Dit maakt de machine uitermate geschikt voor werken in gebouwen en in stedelijke gebieden. Twee afzonderlijke elektromotoren, 6,5 kW voor de aandrijving en 12 kW voor de werkhydrauliek, zorgen ervoor dat er altijd voldoende vermogen is om werkzaamheden precies uit te voeren. De G2200E X-TRA heeft een hefvermogen van 2.200 kg en een hefhoogte van 2,45 m en is speciaal ontwikkeld voor het zware werk.

De G2200E X-TRA is standaard uitgerust met een 48 V-lithium-ionaccu van 260 Ah. Dankzij de lage spanning kan iedereen veilig met de machine werken. De lithium-ionaccuâ&#x20AC;&#x2122;s van Tobroco-Giant

182

8/2019

scoren ten opzichte van traditionele loodzuuraccu's met hun prestaties, snelle laadtijd en het feit dat er geen onderhoud nodig is. De machine zorgt voor lage verbruikskosten onder de streep, veel koppel en een hoge bedieningssnelheid omdat hij snel reageert. Dit resulteert in een hoge werksnelheid.

Debuut G1500 X-TRA Als opvolger van de D263SW X-TRA maakt de nieuwe G1500 X-TRA zijn debuut tijdens de Groene Sector Vakbeurs. De machine heeft een stage V-motor zonder DOC- en DPF- systeem. Dit houdt in dat het model zo ontwikkeld is dat het niet hoeft te regenereren.

Om prestaties en comfort te garanderen, wordt de G1500 X-TRA aangedreven door vier zware wielmotoren. Deze aandrijflijn zorgt voor maximale grip, veel trekkracht en soepele bewegingen in elke situatie, tegen lagere bedrijfskosten en minder brandstofverbruik.

met automotive besturing door middel van 8-tons assen. Met een trekkracht van 23.000 N en een kiplast van 2054 kg is de G2200 X-TRA HD PLUS een echte compacte krachtpatser en geschikt voor het zware werk!

De G2500 X-TRA HD opereert een klasse hoger met een bedrijfsgewicht van 2400 kg. Voor de aandrijving zorgt een viercilinder-Kubota-motor met 26 pk, in combinatie met hydrostatische vierwielaandrijving. De 8-tons planetaire assen leveren 18.000 N aan trekkracht. Samen met de limited slip op beide assen zorgt deze aandrijving ervoor dat de wiellader voldoende grip heeft en soepel beweegt. De G2500 X-TRA HD is uitgerust met een extra laag voorframe. Dit zorgt voor goed zicht op het werktuig en een kiplast van 2.600 kg.

Veelzijdigheid troef met G3500 X-TRA De G3500 X-TRA is ontwikkeld als betrouwbare en veelzijdige alleskunner. Tegelijkertijd is hiermee een comfortabele en veilige werkomgeving gecreëerd met een eenvoudige en nauwkeurige bediening. De gloednieuwe kniklader biedt hoveniers, stratenmakers en overheidsmedewerkers de flexibiliteit die ze nodig hebben om hun klus te klaren binnen een betrouwbaar tijdschema.

De nieuwe G1500 X-TRA

Ondanks zijn compacte afmetingen en lage bedrijfsgewicht heeft de G1500 X-TRA een kiplast van maar liefst 1.663 kg. Tijdens het werken met zware lasten heeft de machine nog steeds een uitzonderlijke stabiliteit. Dit komt door de wielmotoren, die het zwaartepunt van de machine verlagen. Voor extra productiviteit is het mogelijk om de machine uit te rusten met het gepatenteerde Stabilo-systeem of met hefvering. Beide opties bieden extra veiligheid en comfort omdat oneffenheden worden geabsorbeerd, zonder dat dit ten koste gaat van de uitvoering van de werkzaamheden.

De G3500 X-TRA onderscheidt zich door een hoge kiplast (4.100 kg) in vergelijking met zijn eigen gewicht (3.650 kg). Afhankelijk van de bandenkeuze heeft de wiellader een breedte tussen 134 en 165 cm. De hoogte is minder dan 2,27 m, dus smalle en lage doorgangen zijn

geen probleem en de machine kan ook binnen worden gebruikt. Om de juiste prestaties en een efficiënt brandstofverbruik te garanderen, wordt de G3500 X-TRA aangedreven door een nieuwe 48,5 kW / 66 pk-dieselmotor van Kubota. De motor is uitgerust met een katalysator (DOC) en roetfilter (DPF) en is voorbereid op de laatste EU stage V-normen voor schone motoren.

Aantrekkelijke financieringsactie Giant Finance biedt de mogelijkheid om nieuwe machines én aanbouwdelen te financieren tegen een rente van 0,99% (bij een looptijd van 36 maanden). Daardoor kan men liquide middelen vrijhouden voor de dagelijkse bedrijfsvoering. Hierbij gelden alleen de machine en aanbouwdelen als onderpand.

www.tobroco-giant.com

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31824/ reeks-stage-v-modellen-en-elektrische-g2200ex-tra

Compacte krachtpatsers: de G2200en G2500-modellen Naast elektrische wielladers in de 2,2 ton-klasse presenteert Tobroco-Giant ook een dieselvariant. De G2200 X-TRA HD PLUS is het topmodel van de G2200-serie en is voorzien van een driecilinder-Kubota-motor. De kniklader is niet alleen een heavy duty-uitvoering, maar is tevens voorzien van hydrostatische vierwielaandrijving De volledig elektrische G2200E X-TRA www.stad-en-groen.nl

183

Ebben-klimaatbomen

184

8/2019

Klimaatvriendelijk bomensortiment Boomkwekerij Ebben kweekt al jarenlang een klimaatbestendig sortiment.

Tijdens de Groene Sector Vakbeurs in Hardenberg staan de groenprofessionals van Ebben graag klaar om met u van gedachten te wisselen over het klimaatbestendig vergroenen van onze leef- en werkomgeving.

De klimaatverandering is de laatste twee jaar vooral merkbaar door de enorme droogte die we hebben ervaren. In 2018 kleurde al in juni het veld geel en vele oogsten mislukten, tenzij er fors werd geïnvesteerd in beregening.

Jong aangeplante bomen stonden te kwarren in gemeenteplantsoenen en in het voorjaar van 2019 werd duidelijk dat ook veel oudere bomen de droogte niet hadden overleefd. Naast de hete, droge periodes hebben we ook te maken met hevige regenval en daarmee gepaard gaande overstromingen.

Beplanting moet dus niet alleen hittebestendig zijn en diep water kunnen zoeken, maar ook natte voeten kunnen verdragen.

Wetenschappelijk onderzoek klimaatbomen Boomkwekerij Ebben is al jarenlang actief in het kweken van een klimaatbestendig sortiment en het geven van wetenschappelijk onderbouwde informatie over klimaatbomen aan de groene vakwereld. Zo participeert Ebben onder meer in het Duitse onderzoek ‘Stadtgrün 2021’, een proef in drie deelgebieden van Duitsland naar de klimaatbestendigheid van verschillende soorten bomen. Door middel van de online bomenencyclopedie TreeEbb maakt Boomkwekerij Ebben inzichtelijk welke bomen

klimaatbestendig zijn, goed tegen droogte kunnen of bijvoorbeeld overstromingen verdragen.

Bestand tegen veranderend klimaat Voor groenprofessionals beveelt Boomkwekerij Ebben een selectie van honderd bomen aan die goed bestand zijn tegen het veranderende klimaat. Deze bomen zijn in de TreeEbb geselecteerd op een goede winterhardheid (5) en bestendigheid tegen droogte en hitte. Met de overige filters in de TreeEbb is het vervolgens heel eenvoudig om de geschikte bomen voor een project te vinden, bijvoorbeeld door te zoeken op afmetingen, kroonvorm, kleur etc.

Bomen in het stedelijk gebied Ebben heeft meerdere specialisaties in het sortiment, zoals een verscheidenheid aan klimaatbomen, schaduwbomen, wadibomen etc. Maar Ebben doet meer dan alleen het kweken, planten en beheren van bomen. De boomkwekerij doet al decennialang onderzoek naar de toepassing van bomen in het stedelijk gebied. Talloze publicaties en een digitaal kennisplatform zijn daar getuige van. De laatste jaren werkt Ebben samen met innovatoren en landschapsarchitecten aan de ‘Boomveer’, een levende klimaatmachine. De Boomveer is een

Ebben doet meer dan alleen het kweken, planten en beheren van bomen. Ze doen al decennialang onderzoek naar de toepassing van bomen in het stedelijk gebied

boom in een technische constructie, waardoor hij kan groeien zonder aarde. Dit betekent een gewichtsreductie van maar liefst negentig procent, waardoor een brede toepassing mogelijk is op bestaande daken en op plaatsen waar op traditionele wijze geen bomen geplaatst kunnen worden, bijvoorbeeld vanwege ondergronds ruimtegebrek.

Slim vergroenen Slim vergroenen is nu en in de toekomst hoogstnoodzakelijk. Daarnaast wordt circulair bouwen en aanleggen een must, ook voor de buitenruimte. Buffering van regenwater, maatregelen ter bevordering van de biodiversiteit en (toekomstig) hergebruik van materialen zijn bijvoorbeeld zaken waar in het ontwerp de nodige aandacht aan moet worden besteed.

Bomen zijn niet meer alleen een mooi extraatje in een ontwerp, maar letterlijk nodig voor het overleven van de klimaatveranderingen.

www.ebben.nl

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31814/ klimaatvriendelijk-bomensortiment

www.stad-en-groen.nl

185

SUPERIEUR VAKMANSCHAP

Bezoek ons in hal 2 stand 235

Krachtig en multi-inzetbaar 100% Elektrisch OPLAADTIJD

100%

WERKDAG

CAPACITEIT

5 UUR

LITHIUM-ION

OPERATIONEEL

kWh

37

+31 (0)73 599 17 50

www.deschansbv.nl

BX 52S EU

self feeding wood chippers pto driven Capaciteit : 127 mm PK : 18-50 PK/CV Aandrijving : 540-1000 tpm afm. aan Rotor : 127 x 254 mm afm. Rotor : 630 mm - 56.7 kg messen : 4 tegenmessen : 1 hoogte uitvoer : 1520 mm aanpik : Cat. 1 cardan : met breekhout

Snel zeker.

Zeker snel. www.snoeizagen.nl

Gebr. Bonenkamp is in de loop der jaren uitgegroeid van een smederij naar een vooruitstrevend mechanisatiebedrijf met meerdere vestigingen. Het bedrijf is gespecialiseerd in onder andere tuin- en parkmechanisatie en bedient zowel de zakelijke als de particuliere markt. Het assortiment van Gebr. Bonenkamp is met veel zorg en aandacht samengesteld en bestaat uit verschillende kwaliteitsmerken.

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31812/ radiografisch-maaien-met-agria-en-optimaalbeluchten-met-redexim-in-stand-gebr.-bonenkamp

Radiografisch maaien met Agria en optimaal beluchten met Redexim in stand Gebr. Bonenkamp Bezoek Gebr. Bonenkamp in stand 627 op de Groene Sector Vakbeurs en laat u verrassen door de innovatieve mogelijkheden van machines uit zijn assortiment. Een professioneel team van vertegenwoordigers informeert en adviseert vol enthousiasme over dit assortiment en de mogelijkheden ervan, van het radiografisch maaien van taluds met Agria tot het optimaal beluchten van elke grasmat met Redexim.

Samen gaan zij op zoek naar de best passende oplossing voor de uitdagingen waar u tegenaan loopt.

De service stopt niet bij de verkoop van machines. Gebr. Bonenkamp is ook sterk in onderhoud en reparaties en houdt uw machine(s) in topconditie. Hierbij worden originele onderdelen gebruikt die voorradig zijn in het magazijn.

www.gebrbonenkamp.nl

www.stad-en-groen.nl

187

Terrazza MC Kit met drie verschillende borstels

Onkruid, algen en aanslag verwijderen zonder chemie Ecologisch reinigen en onkruid verwijderen met de unieke Terrazza MC-borstels Het principe van de machines van Terrazza MC, de TMC Kit, Weedee Pro, Geotex Pro en Wallee Pro, is even simpel als effectief. Een goed doordachte borstel maakt schoon en verwijdert onkruid zonder het oppervlak te beschadigen en zonder gespat. ‘Het resultaat is prima en ook meteen zichtbaar, wat door klanten van hoveniers doorgaans ook verwacht wordt.’

Auteur: Heidi Peters

Dany Mestdag is general manager bij de Belgische ontwikkelaar van onder andere de TMC Kit, Terrazza MC: ‘Onze producten stellen zich uniek op. Overal wordt gestreefd naar chemievrij werken en ook vanuit overheden wordt steeds meer die richting op gepusht, mede vanwege het Europees plantenpaspoort. De TMC Kit is zo’n tien jaar geleden door ons ontwikkeld. Dankzij de unieke gepatenteerde borstel en gebruikmakend van enkel wat water kunnen terrassen, verhardingen, paden, eigenlijk alles wat om planten heen kan staan, gereinigd worden. Of de ondergrond nu bestaat uit steen, natuursteen, asfalt, beton, kunststof of noem maar op, het wordt niet beschadigd.’

188

8/2019

Veilig dankzij 160 toeren per minuut ‘Elk materiaal heeft zo z’n gevoeligheden’, legt Dany uit. ‘Bijna elke toepassing voor buiten heeft een toplaag om te voorkomen dat het groen wordt. Deze laag mag niet poreus worden. Maar doordat vaak naar de hogedrukspuit gegrepen wordt, is dat toch precies wat er gebeurt. Andere nadelen van de hogedrukspuit zijn dat het enorm spat en dat de kleine breuklijnen in de voegen vollopen met water, waardoor de tegel bij vorst omhoog of opzij geduwd wordt. Die breuklijnen zijn er altijd, of de voeg nu bezand, chemisch of gemetseld is.

Van spatten en beschadigingen heb je met de TMC Kit en de Weedee Pro geen last, omdat de borstel slechts 160 toeren per minuut draait.

Het grote probleem voor hoveniers is echter niet zozeer het schoonmaken, maar het verwijderen van onkruid. Met onze kit laten ze een mooi visitekaartje achter.’

Schoonmaken én onkruid verwijderen Volgens Dany zijn veel middelen voor onkruidverwijdering complex en werken ze niet optimaal. ‘Met borstelen heb je onmiddellijk effect.

Voor de hovenier die zoekt naar toegevoegde waarde, zijn de TMC Kit en de Weedee Pro heel interessant en een goede manier om zich te onderscheiden van goedkopere en ongeschoolde concurrenten. Je kunt onze oplossing goed verkopen in je dienstenpakket, want hij werkt gewoon goed. Je kunt ermee schoonmaken én onkruid verwijderen en laat direct een goed resultaat achter. Hiermee ben je concurrenten een stapje voor. Bij de aanschaf hoort een opleiding van anderhalf uur, zodat een optimaal gebruik van onze machine en borstels gegarandeerd is. Bovendien kun je ook altijd bij ons terecht met vragen over specifieke reinigingen of toepassingen. De TMC Kit bestaat inmiddels tien jaar en wordt in grote delen van Europa verkocht. In Nederland zijn er zo’n drie-

honderd in gebruik, onder meer bij de Tuinen van Appeltern.’

Economisch verbruik Het aanbod van Terrazza MC bestaat uit verschillende complete kits: de TMC Kit, de Weedee Pro, de Geotex Pro en de Wallee Pro. De bijbehorende borstels zijn specifiek bedoeld voor die machines, maar kunnen eigenlijk overal onder geplaatst worden. Alle borstels bestaan uit modulaire blokken met borstelharen van verschillende lengte. Het is belangrijk dat het lengteverschil behouden blijft voor het juiste resultaat: onkruid, mos en algen verdwijnen zo van het oppervlak, maar ook tussen de voegen. Om het lengteverschil te behouden, kan de hovenier de groene blokborstels, die ook slijten, na verloop van tijd eenvoudig met blokjes ophogen, tot ze volledig zijn opgebruikt.

Veilig en efficiënt ‘Materialen voor het verwijderen van onkruid zijn vaak erg agressief; de machines zijn bijvoorbeeld vaak uitgerust met stalen borstels’, vertelt Dany. ‘Bij de TMC Kit en al onze andere machines is dat niet zo. Je bevestigt er eenvoudig een tuinslang aan en met wat water, zonder hoge druk, wordt de ondergrond gereinigd en ontdaan van onkruid. Dankzij het geringe aantal van 160 toeren per minuut is het veilig voor de materialen en de omgeving. Er schiet

niets weg: geen water, maar ook geen takjes of steentjes.’ Ook de borstels zijn zo ontworpen dat ze geen woning of trottoirband beschadigen. Dany: ‘De Weedee Pro, die je droog gebruikt voor het verwijderen van weelderig onkruid en mossen, kun je bijvoorbeeld gerust gebruiken naast geparkeerde auto’s. De synthetische haren zijn altijd langer dan het metaal en veroorzaken dus geen beschadigingen. De Terrazza Wire Tech-borstel, bijvoorbeeld, heeft stalen onderdelen, maar de kunststof haren zijn altijd langer. Met deze TWT-borstel wordt in drie minuten 15 m2 behandeld.’

Geotex Pro voor de boomkwekerij Voor boomkwekerijen, waar vaak vele vierkante meters worteldoek worden gebruikt, is de Geotex Pro ontwikkeld. ‘Na verloop van tijd ligt er een hoop rommel op het doek: blaadjes, algen, noem maar op. Door de algen wordt het doek vaak ook spekglad. Veel bedrijven maken het doek eenmaal per jaar schoon, en dat is hard werken, ook omdat veel producten zoals algenmiddel niet overal zijn toegestaan. Met de Geotex Pro en een klein beetje water maak je het doek door en door schoon, zonder het te beschadigen. De Geotex Pro wordt geleverd met drie borstels. Met de groene borstel vermaal je het onkruid en maak je de oppervlakte schoon. Algen worden vernietigd en het doek is door en door schoon. De meeste smurrie sijpelt door het doek weg. Met de gele borstel,

de Sweeper, veeg je de groffere smurrie van het doek, waardoor het eenvoudiger op te scheppen is. De oranje borstel is voor het droogborstelen van de bestrating tussen de velden in.

Je ziet: één machine, drie borstels en wat water zijn genoeg om je worteldoek en hele infrastructuur goed schoon te maken.’

Kleiner en lichter: Wallee Pro De Wallee Pro is een kleinere en lichtere machine, vergelijkbaar met de TMC Kit, maar dan voor verticale en horizontale oppervlakken.

Het is een elektrische machine en de gebruiker hangt de motor aan een riem aan het lichaam.

Daardoor blijft de machine met zijn vijf kg vrij licht. De Wallee Pro is bedoeld voor het reinigen van kweektafelstructuren en plekjes die anders moeilijk bereikbaar zijn, maar hij kan ook prima ingezet worden voor het reinigen van bijvoorbeeld schuttingen.

Made in Europe De borstels van de Terrazza MC-machines worden in België en Nederland geproduceerd, de machines in Duitsland en Italië. ‘In België worden ze samengesteld’, legt Dany uit. ‘Wij zijn met een relatief klein team van zes mensen vooral een verkooporganisatie. Wij verkopen onze producten rechtstreeks en via dealers.

Voor de TMC Kit is echt kennis van terrasreiniging vereist, dus deze verkoop doen we veelal rechtstreeks.’

www.terrazza.be

Geotex Pro

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31826/ onkruid-algen-en-aanslag-verwijderen-zonderchemie Wallee Pro

Weedee Pro

www.stad-en-groen.nl

189

Nieuwe accumachines voor de groensector Makita’s 18 V LXT-platform blijft uitbreiden Het ontwikkelen van machines met lithium-ionbatterijen is bij Makita al jaren vanzelfsprekend.

Het lithium ion extreme technology platform of LXT-platform omvat inmiddels ruim 180 machines, waarvan ook een fiks aantal voor de groensector. ‘In 2020 komen er voor de hovenier nog minstens twintig accu-aangedreven machines bij.’

Auteur: Heidi Peters

Arjen Peeters is product-/accountmanager bij Makita: ‘Een greep uit wat er volgend jaar zoal bij komt aan accumachines voor de hovenier: vijf nieuwe typen grasmaaiers, waaronder één met een aluminium maaidek tot een maaibreedte van 53 cm, een nieuwe grasschaar met opvang, enkelzijdig knippende heggenscharen, een aantal bosmaaiers en twee nieuwe typen bladblazers en -zuigers. Onlangs presenteerden we al de Makita-bladblazer DUB184Z en een

190

8/2019

nieuwe top handle kettingzaag van Makita, type DUC306Z. Deze kettingzaag werkt op 2 x 18 V. Wie onze machines kent, weet wel wat dat betekent.’

Plug and work Hiermee doelt Arjen onder meer op het LXTplatform van Makita. Het platform bestaat uit powertools, vooral voor de bouwsector en industrie, tuinmachines voor de groensector

en stofzuigers voor de schoonmaakbranche.

Inmiddels bestaat het platform uit meer dan 180 machines die allemaal op hetzelfde accutype werken. Wie een machine, een of twee accu’s en een lader aanschaft, treedt daarmee toe tot het platform. ‘Uitbreiden wordt hiermee laagdrempelig, want financieel aantrekkelijk’, legt Arjen uit. ‘Je hebt de accu’s en de lader al en kunt bij toekomstige aanschaf volstaan met alleen de body, bijvoorbeeld een heggenschaar zonder accu en lader. Want wat je al in huis hebt van het 18 V LXT-platform, past altijd.’

Weet wat je met je accu’s doet Lithium-ionaccu’s gaan veel langer mee, maar volgens Arjen bestaan er nog wel misverstanden over hoe men met een accu moet omgaan: ‘Veel mensen denken nog altijd dat je accu’s niet te vaak op de oplader moet plaatsen of

bosmaaiers, zoals de DUR369Z, kunnen dezelfde prestatie leveren als hun tweetakt-tegenhangers. Voor de gebruikers is het belangrijk dat ze hetzelfde werk kunnen verrichten, maar nu op accu. Wanneer je dit in de praktijk kunt aantonen, zijn ze overtuigd.

Op het platform zoekt iedereen naar krachtige, koolborstelloze machines.’

Gehoorbescherming blijft belangrijk Over het algemeen zijn elektrische machines stiller, maar ze zitten qua geluidsniveau toch niet altijd onder de 85 dB. Gehoorbescherming blijft dus van belang. Niet alleen de machine veroorzaakt geluid, ook de werkzaamheden.

Zo zorgt bij een bosmaaier de draad voor het meeste geluid. En wanneer een kettingzaag eenmaal hout raakt, ontstaat er toch een geluidsniveau van meer dan 85 dB.

www.makita.nl Gratis accu bij registratie machine Wie een accumachine van Makita koopt, doet er goed aan deze te registreren op de website. Wie deze moeite neemt, krijgt namelijk een gratis accu toegestuurd ter waarde van € 90 exclusief btw. Op www.makita.nl/aanbiedingen staat welke machines inbegrepen zijn in de actie.

Power is van belang ‘In de turfwereld is power van belang’, vult Arjen aan. ‘Wij zijn van huis uit op brandstof georiënteerd. Velen zijn best bereid de overstap naar elektrisch te maken, maar dan moet het wel minimaal dezelfde output opleveren. Een goed voorbeeld is de DUC353Z-kettingzaag: deze is net zo krachtig als een 35 cm3-brandstofkettingzaag. Maar ook de nieuwe generatie

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31834/nieuwe-accumachines-voor-de-groensector

dat je ze helemaal leeg moet laten lopen om slijtage te voorkomen. Dat is een misverstand, in ieder geval voor lithium-ionbatterijen. Onze Makita-laders zijn computergestuurd. De lader leest de accu uit en bepaalt vervolgens het juiste laadprogramma. De lader houdt de accu in optimale conditie, maar de gebruiker moet daar ook voor zorgen. Als je accu’s te koud of juist te warm bewaart, worden ze overbelast. Ook dat is van invloed op de levensduur van de accu.

Pas de accu ook aan je werkzaamheden aan.

Voor lichter werk kan in bepaalde gevallen een accu van 1,5 ampère beter zijn dan een zwaardere. De accu’s gaan lang mee, maar je moet ze wel goed behandelen. Wat betreft de oplaadtijd is ons principe dat een accu sneller volgeladen moet zijn dan dat hij door werkzaamheden leeg is. Een vijf ampère-accu, die voor de meeste werkzaamheden voldoet, is op onze snellader in 45 minuten 100 procent volgeladen. Heb je een duosnellader, dan zijn beide accu’s in 45 minuten 100 procent volgeladen.’

www.stad-en-groen.nl

191

Accubosmaaier 535i RXT

Innovatie centraal bij Husqvarna De Groene Sector Vakbeurs heeft zich ontwikkeld tot de opening van het â&#x20AC;&#x2DC;groene jaarâ&#x20AC;&#x2122;. Husqvarna neemt dit jaar meer dan twintig nieuwe, professionele producten mee naar de stand in het Inspiratiepark. Ook in 2020 zal Husqvarna op de professionele markt vasthouden aan de drie pijlers voor innovatie en ontwikkeling: accu, brandstof en autonomie, zoals de Automower Professional.

Accu is een belangrijk speerpunt voor Husqvarna. De 550iBTX-ruggedragen bladblazer, met een vermogen vergelijkbaar met 50 cc, werd afgelopen jaar bijzonder goed ontvangen tijdens de Groene Sector Vakbeurs. Afgelopen herfst hebben veel hoveniers, groenverzorgers en gemeenten al met deze machine gewerkt.

Dit jaar wacht de 535i RX(T)-accubosmaaier dezelfde ontvangst. De bosmaaier is immers ook een machine waar veel mee wordt gewerkt.

En het meeste werk in gebieden waar uitstootvrij en geluidsarm moet worden gewerkt, kun je prima uitvoeren met een vermogen vergelijkbaar met 35 cc.

Brandstofinnovatie Met de huidige stand van de techniek is een vermogen van 50 cc ongeveer de limiet voor accumachines, als men nog een redelijke werktijd wil halen met de (ruggedragen) accu. Met zijn nieuwe generatie kettingzagen toont Husqvarna aan dat om die reden ook de brandstoftechnologie zal worden doorontwikkeld. De 572 XP is na twee jaar inmiddels een bekende verschijning voor het zware werk.

Deze machine werd in 2019 aangevuld met de 550 XP MkII in het 50 cc-segment en met de budgettair interessante 545 XP. In combinatie met de steeds uitgebreidere range X-Cutzaagkettingen blijft Husqvarna vooroplopen op

192

8/2019

het terrein waar ze zich al jaren bewijzen.

Over innovatie op brandstofgebied gesproken: de P500-serie professionele zitmaaiers wordt uitgebreid met een zeer innovatieve versie: de 535 HX. Deze combineert de voordelen van hybride-accutechniek met de kracht van diesel.

De machine is vanaf najaar 2020 op aanvraag beschikbaar.

De P500-serie professionele zitmaaiers wordt uitgebreid met een zeer innovatieve versie: de 535 HX

Accubosmaaier 535i RXT

Het meeste werk in gebieden waar uitstootvrij en geluidsarm moet worden gewerkt, kun je prima uitvoeren met een vermogen vergelijkbaar met 35 cc

Onbegrensde autonomie De Husqvarna Automower bestaat in 2020 25 jaar, en dat jubileum krijgt tijdens de Groene Sector Vakbeurs een centrale plaats. Inmiddels heeft ook de Professionele Automower zijn plaats ingenomen. De lijn bestaat in 2020 al uit vier modellen: de Automower 520, 550 en 535 AWD met vierwielaandrijving die in 2019 op de Groene Sector Vakbeurs werd gelanceerd, en een nieuw model, de 510. De 510 vult het gamma aan de onderkant aan, met alle functionaliteiten van de professionele Automower,

zoals de integrale bediening via Husqvarna Fleet Services.

Maar autonomie gaat bij Husqvarna verder dan de Automower. Husqvarna introduceert op de beurs ook de EPOS-technologie: autonoom maaien zonder begrenzingslus. Hiermee wordt het dankzij RTK-technologie mogelijk om op 2 centimeter nauwkeurig te navigeren. Daarmee is Husqvarna EPOS honderd keer zo nauwkeurig als gps. Epos is vanaf 2021 beschikbaar op de professionele Automower-modellen,

maar zal ook worden ingezet voor machines met een hoog maaivermogen. Al in 2020 gaat Husqvarna experimenteren met Husqvarna Autonomous: een hybride P500-maaier die zelfs op gevaarlijke terreinen zoals luchthavens onbemand kan maaien. Ook op deze editie van de Groene Sector Vakbeurs wil Husqvarna laten zien dat het merk permanent blijft innoveren om groenverzorging milieuvriendelijker, efficiĂŤnter en eenvoudiger te maken.

www.husqvarna.com

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31809/ innovatie-centraal-bij-husqvarna

www.stad-en-groen.nl

193

Welkom in het groen van Donker Donker Groep is aanwezig op de Groene Sector Vakbeurs, die van 14 t/m 16 januari wordt gehouden in de Evenementenhal Hardenberg. Donker Groep is al jaren aanwezig op dit kennis- en netwerkevenement. Het is ieder jaar weer fijn om nieuwe en bestaande relaties te inspireren, te ontmoeten en te begroeten.

Donker Groep is een landelijk werkend groenbedrijf met een vernieuwende kijk op de beleving van groene binnen- en buitenruimtes.

Het is een top drie-speler in Nederland, en met 850 creatieve en duurzame groendenkers en -doeners is Donker Groep thuis in alles wat met binnen- en buitengroen te maken heeft, zoals het ontwerpen, aanleggen en onderhouden van (circulaire) binnen- en buitendaktuinen en -parken, landschapsarchitectuur, natuurlijke speelterreinen, het uitvoeren van (ecologisch) groenonderhoud met bewonersparticipatie en nog veel meer.

Tijdens de beurs praten de medewerkers van Donker Groep de bezoekers graag bij over hun unieke, integrale en allesomvattende aanpak.

Donker Groep verzorgt complete projecttrajecten, van de eerste potloodschets tot de feestelijke opening. Maar ook voor diensten als bestrijding van de eikenprocessierups, gladheidsbestrijding en duurzaam onkruidbeheer kunt u bij Donker terecht. Onder Donker Groep vallen drie divisies: Donker Design, Donker Groen en Donker Interieur. Samen hebben zij één doel: het volledig ontzorgen van de

194

8/2019

opdrachtgevers. Donker Groep startte in 1961 en is inmiddels gegroeid naar 26 locaties in Nederland en België: landelijk aanwezig, maar lokaal bezig en gemotiveerd om een omgeving te creëren waarin je gezond en gelukkig wordt.

‘Wij varen een groene koers’ Kenmerkend voor Donker Groep is het beleid waarmee het bedrijf maatschappelijk verantwoord onderneemt. Als landelijk opererend bedrijf in de groenvoorziening grijpt Donker Groep de uitgangspositie aan om dit breed uit te dragen op sociaal en duurzaam terrein. Van alle medewerkers heeft ongeveer 15 procent een afstand tot de arbeidsmarkt, en in 2035 wil het bedrijf volledig circulair functioneren.

Om geen enkele negatieve impact meer op het milieu te hebben, verkeert de organisatie sinds 2013 in een intensief veranderproces. Het transformeert van een ‘groenbedrijf’ naar een ‘groen bedrijf’. Ook tijdens de beurs deelt Donker Groep als ‘groene gids’ graag haar kennis met klanten, overheden, concullega’s en collectieven. Haar adviseurs vertellen u hier graag meer over en staan voor u klaar in stand 136.

Het verschil?

Dat maken de mensen van Donker Groep; zij zijn het belangrijkste kapitaal. Daarom is er de Donker Academy, met aandacht voor een succesvolle start van je carrière en een mooi vervolg, inclusief winstdeling en de mogelijkheid van gedeeld eigenaarschap. Natuurlijk zijn doorgewinterde vakmensen zeer welkom, maar ook zij-instromers; zij kunnen worden opgeleid en er zijn passende werkzaamheden voor als je een beperking hebt. Jongeren in opleiding, dus stagiaires, hebben bij Donker Groep een streepje voor. Tijdens de Groene Sector Vakbeurs kunnen de medewerkers hun passie met jou delen.

Kom dus langs!

Maak kans op een hotelovernachting inclusief een heerlijk uitgebreid ontbijtbuffet in een Fletcher-hotel naar keuze. Hoe? Volg de LinkedIn career page van Donker Groep, en wie weet is er een mooie toekomst voor jou weggelegd bij Donker. Graag tot ziens in stand 136.

www.donkergroep.com/nl

Be social Scan of ga naar: www.vakbladdehovenier.nl/article/31815/ welkom-in-het-groen-van-donker

De partners van

Stad + Groen

connecting green and infrastructure

AHA de Man uw golfbaan op zijn best

TRIPLE A LIGHTING

NL Gebieds label

RECREATOP het beste graszaad voor parken & plantsoenen Robuust gras dat tegen een stootje kan Geeft zowel zomer als winter een mooie kleur Bevat traaggroeiende grassen

GRASZADEN VOOR PROFESSIONEEL GEBRUIK

Verkrijgbaar bij: