SPECJALISTA RADZI
Dlaczego moje dziecko nie mówi? Bardzo często do gabinetu neurologopedycznego przychodzi rodzic z dzieckiem w wieku od 2 do 4 lat i prosi o poradę i pomoc, bo „synek lub córeczka nie chcą mówić”, tylko wydają pojedyncze dźwięki i wspierają się gestem , gdy chcą zakomunikować swoją potrzebę, albo nie reagują prawidłowo na komunikaty, jakby ich nie rozumiały. Rodzice, zauważywszy problem, kierują się do lekarza – pediatry i tam słyszą bardzo często takie słowa: „A, to chłopiec, dajmy mu czas do 4. roku życia”, „ Zacznie mówić, spokojnie”, „Przyjdzie jego pora” i.t.d. Dociekliwi i świadomi rodzice widzą, że ich dziecko odbiega od normy rozwojowej w zakresie mówienia i postanawiają działać. Z reguły diagnozujemy w takim przypadku Opóźniony Rozwój Mowy (alalia prolongata – prosty opóźniony rozwój mowy), którego przyczyny mogą tkwić w zaniedbaniach środowiskowych, braku motywacji do mówienia, wadach słuchu, niesprawnościach aparatu artykulacyjnego - dysglosji, zaburzeniach rozwoju psychicznego, mikrouszkodzeniach mózgu. Mogą one dotyczyć innych patologii rozwojowych, które są najczęściej nie zdiagnozowane, np. autyzm, niepełnosprawność intelektualna, zaburzenia metaboliczne, mózgowe porażenie dziecięce. Ale przyczyny są z reguły bardziej prozaiczne. Nadmiar mediów – telefony komórkowe, tablety, telewizja, komputery – ileż tego jest w życiu takiego małego człowieka! Kiedyś babcie i matki wychowywały swoje pociechy bez tej całej podpory multimedialnej. Czerpały mądrość ze swojego instynktu. A dzisiaj często dziecko nie słyszy śpiewu ptaków, szumu morza, nie czuje zapachów, nie odróżnia faktur, nie zna nowych smaków. Dwu-, trzy-, czterolatek, który nie mówi lub bardzo mało mówi, koniecznie powinien zostać zdiagnozowany pod kątem przyczyny oraz poddany systematycznej terapii neurologopedycznej z uwzględnieniem pracy rodziców w domu i na co dzień. Musimy zdawać sobie sprawę, że dziecko do 7. roku życia powinno opanować system językowy na wszystkich poziomach, zarówno fonetycznym, semantycznym, jak i gramatycznym. To zapewni mu w szkole prawidłową komunikację werbalną oraz naukę czytania i pisania. JAK ZACHĘCIĆ DZIECKO DO MÓWIENIA? Po pierwsze – czynności prymarne. Czynności prymarne, w stosunku do których mowa jest funkcją sekundarną, to oddychanie, przyjmowanie pokarmów i picie, te ostatnie kształtują się na bazie odruchowych reakcji oralnych. Należy dbać o właściwe odgryzanie (siekaczami), stymulację żucia i połykania. Zachęcajmy dziecko do jedzenia twardych kawałków pożywienia, np. skórki chleba, jabłko, marchewkowe frytki, kalarepka itp., pić z normalnego kubka i przez słomkę. Pozwalajmy jeść dziecku łyżeczką i dłońmi. Wyłączmy telewizor i inne zagłuszacze (np. radio, zabawki grające).Wprowadzajmy nowe pokarmy, nowe smaki, z wyłączeniem produktów alergicznych dla
naszego dziecka. Po drugie – uwrażliwianie dźwiękowe. Jesteśmy współcześnie społeczeństwem obrazkowym. Dlatego bodźce wzrokowe są dominujące nad słuchowymi. Mowy uczymy się poprzez słuchanie i naśladowanie dźwięków. Dlatego w pierwszym etapie nauki tak ważne są zabawy dźwiękonaśladowcze. Dzieci uwielbiają naśladować odgłosy zwierząt, pojazdów, przyrody, dźwięków przedmiotowych, np. pukanie do drzwi, warkot kosiarki, stukanie młotkiem, szum odkurzacza. Nazywajmy te zjawiska i wskazujmy razem z dzieckiem źródło dźwięku. Opowiadając lub czytając, wykorzystujmy prozodię mowy – nawet przesadnie, należy stosować zmienną intonację oraz czasem mówić szeptem. Mogą być pewne dźwięki, które budzą u dziecka lęk – tych należy unikać! Podczas zabaw wykorzystywać instrumenty muzyczne – w miarę możliwości lub przedmioty, na których można grać. Po trzecie – dobre emocje. Powściągnijmy chęć popisywania się umiejętnościami dziecka przed znajomymi lub rodziną. Demonstrowanie ich przez dwu, trzylatka nie zawsze wychodzi, a dziecko ma uczucie, że zawiodło rodziców. Zażenowanie i wstyd są normalne w tym wieku. Nigdy nie mówmy źle o dziecku w jego obecności. Dziecko może zrozumieć opatrznie nasze słowa, a to wpłynie niekorzystnie na jego psychikę. Gdy dziecko grymasi, płacze, awanturuje się– należy zachować spokój, nie krzyczeć, nie kłócić się z dzieckiem, a w miejscach publicznych nie zwracać uwagi na komentarze otoczenia. Jeżeli dziecko jest leworęczne – nie zmuszajmy go do pisania prawą ręką, ponieważ może to zaburzyć proces rozwoju mowy, a nawet doprowadzić do jąkania. Po czwarte – wnikliwa obserwacja i modelowanie mowy. Rodzicom, na początku terapii zalecam założenie zeszytu, w którym zapisują obserwacje dotyczące mowy dziecka, nowe sylaby, nowe słowa – co się pojawiło i w jakim kontekście sytuacyjnym. Staramy się cierpliwie czekać na informację od dziecka o jakiejkolwiek potrzebie, nie wyprzedzamy jego komunikatu. Mówmy wolno, prostym językiem, nie „spieszczajmy” wyrazów. Podczas zabaw, czytania książeczek nie powinno być w pomieszczeniu żadnych destruktorów, typu głośna muzyka, włączony telewizor. Mówiąc, modulujemy głos, dziecko powinno widzieć usta osoby, która do niego mówi. Po piąte – fachowe wsparcie i diagnostyka. Gabinet logopedyczny to nie jest warsztat naprawczy, ale na pewno, jeśli będą Państwo realizować wskazówki logopedy, to dziecko zacznie mówić. Rodzice obecnie są bardzo wymagający, wymagają wiele od logopedy, w internecie szukają gotowych terapii, narzucając logopedzie właściwą według nich metodę pracy z małym pacjentem. Muszę wtedy tłumaczyć, a nie jest to łatwe, że dana metoda nie jest dobra dla każdego. W większości przypadków, ORM ma dalsze konsekwencje, czyli powoduje różne dyslalie - wady wymowy. To jest spowodowane naturalnym rozwojem mowy, a im później dziecko zacznie mówić – produkować jakąkolwiek mowę, tym później opanuje poprawną artykulację wszystkich głosek. Anna Basista logopeda, neurologopeda kliniczny
Kiedyś babcie i matki wychowywały swoje pociechy bez tej całej podpory multimedialnej. Czerpały mądrość ze swojego instynktu. A dzisiaj często dziecko nie słyszy śpiewu ptaków, szumu morza, nie czuje zapachów, nie odróżnia faktur, nie zna nowych smaków.
35
www.informed.pl