ΡΕΜΊ ΝΤΕ ΒΟΣ
DÉBRAYAGE
ΚΡΑΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ θεατρική περίοδος 2013-2014
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΌ ΣΥΜΒΟΎΛΙΟ ΠΡΌΕΔΡΟΣ
Μένη Λυσαρίδου
ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΌΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ
Γιάννης Βούρος
ΑΝΤΙΠΡΌΕΔΡΟΣ
Φίλιππος Γράψας ΜΈΛΗ
Δημήτρης Χαλκιάς Γιώργος Κιουρτσίδης Άννα Χατζησοφιά Γρηγόρης Βαλτινός Γιάννης Χρυσούλης
Το ΚΘΒΕ εποπτεύεται και επιχορηγείται από το Υπουργείο Πολιτισμού & Αθλητισμού. Το ΚΘΒΕ είναι μέλος της Ένωσης των Θεάτρων της Ευρώπης.
Πρώτη παράσταση
Πέμπτη 10 Οκτωβρίου νέο ΥΠΕΡΩΟ ΕΜΣ θεατρική περίοδος 2013-2014
Ρεμί Ντε Βος
DÉBRAYAGE Η παράσταση πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Γενικού Προξενείου της Γαλλίας και του Γαλλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης
Ρεμί Ντε Βος Débrayage
Μετάφραση: Σκηνοθεσία-σκηνική προσαρμογή κειμένου: Σκηνικά-κοστούμια: Video art-ηχητικό περιβάλλον: Φωτισμοί: Μουσική: Βοηθός σκηνοθέτη: Οργάνωση παραγωγής:
Διανομή με αλφαβητική σειρά:
Έρση Βασιλικιώτη Χριστίνα Χατζηβασιλείου Όλγα Χατζηιακώβου Γιάννης Πειραλής, Βιργινία Ρηγάκη Ελίζα Αλεξανδροπούλου, Μαρία Λαζαρίδου Electro Vampires Μαρία Λαζαρίδου Πέτρος Κοκόζης
Νικόλας Μαραγκόπουλος Τιμολέων Παπαδόπουλος Σίμος Πατιερίδης Μίλτος Σαμαράς Εύη Σαρμή Χρύσα Τουμανίδου Κωνσταντίνος Χατζησάββας
3
ΤΟ DÉBRAYAGE ΣΤΗΝ ΕΛΛΆΔΑ Το Ντεμπραγιάζ είναι το πρώτο μου θεατρικό έργο. Το έγραψα σε ηλικία 30 ετών. Πριν αρχίσω τη συγγραφή εργαζόμουν. Εργαζόμουν από την ηλικία των 18 ετών. Έκανα κάθε είδους δουλειά (εργάτης, μεταφορέας, οδηγός ασθενοφόρου, κλητήρας...). Έτσι άρχισα να περιγράφω τη δική μου πραγματικότητα, την οποία και γνώριζα καλά, των συνεντεύξεων για αναζήτηση εργασίας, των σχέσεων ιεραρχίας μέσα σε μια εταιρεία, τον φόβο της απώλειας της δουλειάς μου... Σε γενικές γραμμές, τις ζημιές που μπορεί να προκαλέσει η αντιφατική, σχεδόν νευρωτική σχέση την οποία διατηρεί ένα άτομο με την εργασία του. Ο σκοπός μου είναι το να μπορεί κανείς να γελά με τραγικές καταστάσεις τις οποίες και αναγνωρίζει αμέσως. Στην περίπτωση της Ελλάδας, η κατάσταση έχει μια ιδιαίτερη οξύτητα. Είναι ταυτόχρονα η χώρα όπου γεννήθηκε το δυτικό θέατρο, στο οποίο και ανήκω (πολλές γαλλικές λέξεις προέρχονται από την ελληνική!), αλλά και η χώρα που υπέστη ίσως τους ισχυρότερους κραδασμούς ενός νεοφιλελεύθερου συστήματος, το οποίο και καταγγέλλει το θεατρικό αυτό έργο. Οπότε, διακαώς λέω στους Έλληνες: κρατάτε γερά. Ελπίζω το έργο μου να σας αγγίξει κι εκεί που βρίσκεστε, να μπορέσετε να γελάσετε μ’ αυτή την πραγματικότητα που αντιμετωπίζουμε όλοι μας. Με τους φιλικούς ευρωπαϊκούς μου χαιρετισμούς και τις ευχαριστίες μου σε όλη την ομάδα που αγωνίστηκε για να ανεβάσει αυτό το έργο στη Θεσσαλονίκη, μια πόλη που γνωρίζω κι αγαπώ.
Ρεμί Ντε Βος Μετάφραση: Μαριάνθη Πάσχου
Σημείωμα συγγραφέα
Γεννήθηκε στις 17 Μαρτίου 1963 στη Δουνκέρκη. Με το απολυτήριο Λυκείου στο χέρι, πηγαίνει στο Παρίσι όπου παρακολουθεί μαθήματα υποκριτικής, ενώ επιβιώνει κάνοντας διάφορες μικροδουλειές. Εξασκεί κάθε είδους επάγγελμα: φύλακας, αποθηκάριος, ρεσεψιονίστ ξενοδοχείου, ταξιθέτης, σερβιτόρος, επιβλέπων σε οικοτροφείο, εργάτης σε μεταλλουργείο, χτίστης, βοηθός φωτογράφου, ηθοποιός, οδηγός ασθενοφόρου, ελαιοχρωματιστής, τραπεζικός υπάλληλος, περιοδεύων πωλητής, κλητήρας, μεταφορέας… Παρά το ότι η περίοδος αυτή ήταν ευνοϊκή, του συνέβαινε συχνά να μην ασχολείται με τίποτα απολύτως. Αρχίζει λοιπόν να γράφει. Συγγραφικό έργο:
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΌ ΣΗΜΕΊΩΜΑ ΡΕΜΙ ΝΤΕ ΒΟΣ
DEBRAYAGE (1994) Το κείμενο αυτό επιδοτήθηκε από το Ίδρυμα Beaumarchais, έγινε δε ανάγνωση του κειμένου στη σκηνή του Théâtre de l’Est Parisien (TEP) στο πλαίσιο της εκδήλωσης Paroles d’auteurs, όπως και στο πλαίσιο της διοργάνωσης Mousson d’été (εκδήλωση αφιερωμένη στο έργο αναγνωρισμένων και νέων συγγραφέων και ποιητών), και ανέβηκε στο Théâtre de Lorient (Centre Dramatique National, υπό τη διεύθυνση του E. Vigner) τον Μάρτιο του 1996 (σκηνοθεσία: Ρεμί Ντε Βος). Εκδόσεις Crater-Théâtre en coulisses, με την υποστήριξη του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου. Σκηνοθεσία: A. Barsacq (σκηνή Comédie de Béthune, 1998). Σκηνοθεσία: J. Ph. Salério (θίασος N’ième compagnie, Βολ-ενΒελάν, 2000). Σκηνοθεσία: S. Fievet (θίασος Cie Terra incognita, Επερνέ, Αβινιόν 2001). Σκηνοθεσία: M. Hervouet (θίασος Cie CRAC, Ναντ, Αβινιόν 2002). PLEINE LUNE (1995-2002) [ανέκδοτο] Ανάγνωση του εν εξελίξει κειμένου στο Théâtre de Lorient, στην εκδήλωση Mousson d’été, στο θέατρο της Διεθνούς Φοιτητικής Εστίας, στο Φεστιβάλ Regards Croisés (Γκρενόμπλ), στην Chartreuse (Βιλνέβλεζ-Αβινιόν). Το έργο επιλέχθηκε για τη θεατρική επιθεώρηση Actes du théâtre/Entr’Actes (Οκτώβριος 2001). Επίσης, επιλέχθηκε για το πρόγραμμα Plateforme (Centre international du Théâtre) και μεταφράστηκε στα αγγλικά, στα γερμανικά, στα φιλανδικά και στα ελληνικά. Ανάγνωση η οποία αναμεταδόθηκε από τον ραδιοφωνικό σταθμό France-Culture (22/12/2002, παραγωγός Chr. Bernard-Sugy). ANDRE LE MAGNIFIQUE (1996) (συγγραφή του θεατρικού έργου μαζί με τους ηθοποιούς.) Γράφτηκε στο Maison de la culture της πόλης Μπουρζ, τον Οκτώβριο του 1996. Ανέβηκε στο Θέατρο Tristan Bernard τον Σεπτέμβριο του 1997. Κέρδισε το βραβείο Molière καλύτερου ηθοποιού, καλύτερης κωμωδίας, καλύτερης δημιουργικής παράστασης, πρωτοεμφανιζόμενου άντρα ηθοποιού, πρωτοεμφανιζόμενης γυναίκας ηθοποιού, το 1998. Εκδόσεις Archimbaud-Maisonneuve et Larose.
4 Débrayage
LE BROGNET (1997) Συγγραφή μικρών κειμένων κατόπιν παραγγελίας του Michel Didym από 10 Γάλλους συγγραφείς για τη διοργάνωση της εκδήλωσης Mousson d’été, στο πλαίσιο του προγράμματος ‘‘CONFESSION’’. Ανέβηκε στο Φεστιβάλ της Αβινιόν (1999). Ανέβηκε στην Αργεντινή, στη Χιλή, στο Περού. Εκδόσεις Editions Crater (Confessions gastronomiques). PROJECTION PRIVÉE (1998) Συγγραφή κατά παραγγελία για την Comédie de Béthune (Centre Dramatique National Νορ Πα-ντε-Καλέ). Ανέβηκε την 1η Φεβρουαρίου 2000 (σκηνοθεσία: A. Barsacq). Ανέβηκε ξανά στο Théâtre de la Tempête τον Οκτώβριο του 2001. Σκηνοθεσία: P. Douchet, Théâtre de la Tête noire, Σαράν 2002. Σκηνοθεσία: St. Eichenholc, Cie Cafarnaüm, Μπελφόρ 2003. (σκηνογραφία: Ml. Materic) Εκδόσεις Crater. CONVICTION INTIME (1999) Συγγραφή κατά παραγγελία για την Comédie de Béthune. Η συγγραφή του έργου έλαβε επιχορήγηση από το Υπουργείο Πολιτισμού (Direction de la musique, de la danse, du théâtre et des spectacles). Ανέβηκε την 1η Φεβρουαρίου 2000 (σκηνοθεσία: A. Barsacq). Ανέβηκε ξανά στη σκηνή του Théâtre de la Tempête τον Οκτώβριο του 2001. Σκηνοθεσία: J. Ph. Salério (θίασος Nième compagnie, 2004). Εκδόσεις Crater, με τη συνδρομή του Ιδρύματος Beaumarchais. LA CAMOUFLE (2000) Συγγραφή κατά παραγγελία για τον L. Vacher, θίασος Cie du Bredin. Ανέβηκε τον Μάρτιο του 2001, στο Epinay sur scène, (Maison du théâtre et de la danse, παραγωγή: L. Vacher). Εκδόσεις Crater. ALPENSTOCK (2001) Συγγραφή κατά παραγγελία για τη France Culture. Θεατρική ανάγνωση στην εκδήλωση Mousson d’été και ραδιοφωνική ανάγνωση στον σταθμό France-Culture στις 25 Αυγούστου 2001. (παραγωγός: J. Chr. Zanhd) JUSQU’A CE QUE LA MORT NOUS SÉPARE (2002) [Ανέκδοτο] Ραδιοφωνική ανάγνωση στον σταθμό France-Culture στις 22 Δεκεμβρίου 2002. (παραγωγός: Chr. Bernard-Sugy). LAISSE MOI TE DIRE UNE CHOSE (2002) Συγγραφή κατά παραγγελία για τη θεατρική εταιρία Terra Incognita (σκηνοθεσία: St. Fievet). QU’EST-CE QUE VOUS FAITES? (2002) Μικρό κείμενο. Ερωτική εξομολόγηση – Συγγραφή κατά παραγγελία για τις εκδόσεις Crater. Τρέχοντα έργα… CAFE (2003) Πρόσκληση για συγγραφική διαμονή στο Lieu Unique της Ναντ κατά τους μήνες Ιανουάριο, Φεβρουάριο, Μάρτιο του 2003 (σκηνοθεσία: G. Blaise). JAMAIS, JAMAIS, JAMAIS (2003) [συγγραφή εν εξελίξει] Συγγραφή κατά παραγγελία για την Comédie de Béthune. TU NE SAIS PAS DE QUOI TU PARLES (2003) [συγγραφή εν εξελίξει] Συγγραφή κατά παραγγελία για τον M. Vuillermoz (θίασος Cie La double hélice). Βραβεύεται από το πρόγραμμα ‘‘En-Quête d’auteurs’’ (Σύλλογος AFAA του Ιδρύματος Beaumarchais). Φεύγει για αρκετούς μήνες στην Παραγουάη όπου διευθύνει ένα εργαστήρι δημιουργικής γραφής στα ισπανικά (1998 και 1999). Λαμβάνει υποτροφία από το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (1999). Διαμένει στην Chartreuse, στην Βιλνέβ-λεζ-Αβινιόν (φθινόπωρο 2003). Ο Ρεμί ντε Βος διευθύνει συχνά εργαστήρια δημιουργικής γραφής και θεατρικού παιχνιδιού. Γράφει ένα σενάριο για τον κινηματογράφο (συν-σεναριογράφος: J. Enrico - διάλογοι: Ρεμί ντε Βος): LA CAVALE DU GÉOMÈTRE (2001-2002) [παραγωγή εν εξελίξει] Caroline Production. Σκηνοθεσία: J. Enrico. Μετάφραση: Γεωργία Δαβανέλου Επιμέλεια μετάφρασης: Μαριάνθη Πάσχου
7
Σημείωμα σκηνοθέτη
«Γιατί αυτά τα πράγματα μπορούν να συμβούν στους καλύτερους από εμάς...»
Θερμές ευχαριστίες (massive thanxs) στο μουσικό σχήμα της Θεσσαλονίκης electro Vampires και ιδιαίτερα στον Νικόλα Νικητάκη για την παραχώρηση μέρους του album τους ‘‘Behind The Eyes Of The Shadow’’. Τα τραγούδια που ακούγονται, παρότι δεν γράφτηκαν για την παράσταση, είναι σαν να γράφτηκαν γι’ αυτήν...
Χριστίνα Χατζηβασιλείου
ΡΕΜΊ ΝΤΕ ΒΟΣ ΕΡΓΟΓΡΑΦΊΑ
Γεννημένος το 1963, ο σύγχρονος γάλλος δραματουργός Ρεμί Ντε Βος εμφανίζεται στο θέατρο το 1994 με το Débrayage (πρώτη παράσταση το 1996, σε σκηνοθεσία Éric Vignier). To 1997 γνωρίζει μεγάλη επιτυχία με το δεύτερο έργο του André le magnifique, το οποίο σαρώνει σε όλες τις κατηγορίες το γαλλικό θεατρικό βραβείο Molière (καλύτερου συγγραφέα, καλύτερης παράστασης, καλύτερου κωμικού θεατρικού έργου, καλύτερης γυναικείας και αντρικής ερμηνείας). Έκτοτε, η θεατρική παραγωγή του εμπλουτίστηκε με έναν σημαντικό αριθμό κειμένων: Le Brognet (1997), Projection privée (1998), La Camoufle (2000), Alpenstock (2001), Conviction intime (2002), Jusqu’à ce que la mort nous sépare (2002), Laisse-moi te dire une chose (2002), Qu’est-ce que vous faites? (2002), Code bar (2003), Ma petite jeune fille (2004), Occident (2005), Intendance (2007), Le Ravissement (2008), Sextett (2009), Madame (2011), L’Intérimaire (2011), Cassé (2012). Θέατρο απελευθερωμένο από κώδικες είναι το θέατρο του Ρεμί Ντε Βος που δεν υπακούει σε αισθητικές ούτε σε ιδεολογίες. Η γραφή του θίγει ευαίσθητα θέματα, όπως η εργασία, ο θάνατος, και επικρίνει τα κλισέ, το πολιτικώς ορθόν, το άκαμπτο της κοινωνίας.
8 Débrayage
9
Η δραματουργία του Ρεμί Ντε Βος καταδεικνύει την κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα με ισχυρές δόσεις χιούμορ και παραλόγου. Πρόκειται για ένα κωμικό εγγενές που του επιτρέπει να «παραβιάζει» με ελευθερία τον κόσμο των κανόνων της εξουσίας, των ισχυρών, της μοναξιάς, της οικονομικής κρίσης και της «τρέλας» του αιώνα μας. Με βλέμμα οξύ, διαυγές και αστραφτερό, ο Ρεμί Ντε Βος διεισδύει στο σύμπαν της οικογένειας, της εργασίας, ανασηκώνοντας με καυστικότητα το πέπλο του οικείου και του δημοσίου των ανθρώπινων σχέσεων. Το γέλιο που προκαλεί στον θεατή θα μπορούσε να ανήκει, στην κατηγορία εκείνη που αποκαλύπτει την κρυμμένη αλήθεια, σύμφωνα με τον Alain Badiou. Με άλλα λόγια, ο γάλλος φιλόσοφος όταν μιλάει για την κωμωδία, διαχωρίζει το γέλιο σε δυο είδη: σε εκείνο της κρυφής συνενοχής με την καθεστηκυία τάξη και το ακριβώς αντίθετο, ένα γέλιο που φανερώνει σε βάθος την ανοησία όλων αυτών που μας μαθαίνουν να σεβόμαστε τη γελοία αλήθεια πίσω από τις «αξίες» που μας παρουσιάζονται ως αναμφισβήτητες. Σε αυτή τη δεύτερη κατηγορία θα μπορούσαμε να κατατάξουμε το κωμικό της δραματουργίας του Ρεμί Ντε Βος. Δηλαδή, στο είδος της κωμωδίας που ο Alain Badiou ονομάζει «αληθινή κωμωδία», η οποία δεν μας διασκεδάζει, αλλά μας βάζει στην ανήσυχη χαρά να γελάμε με την αισχρότητα του πραγματικού. Θα μπορούσε να παραλληλιστεί επίσης και με την «οδύνη του κωμικού», όπως πολύ εύστοχα αναφέρει ο γάλλος θεωρητικός του θεάτρου και δραματουργός, Jean-Pierre Sarrazac, όταν περιγράφει το σύγχρονο κωμικό. Καλλιόπη Εξάρχου Θεατρολόγος, Επίκουρη καθηγήτρια ΑΠΘ
DÉBRAYAGE
O κόσμος της εργασίας κατέχει εξέχουσα θέση στο θεατρικό σύμπαν του Ρεμί Ντε Βος. Δουλεύοντας ο ίδιος από πολύ νέος σε διάφορα επαγγέλματα, είναι γνώστης των δρωμένων σε ανάλογους χώρους, αλλά και της ψυχολογίας των εμπλεκομένων σε παρόμοιες σχέσεις εξουσίας και υποταγής. Στα γαλλικά η λέξη débrayage σημαίνει μεταξύ άλλων και «στάση εργασίας». Στο έργο του Ρεμί Ντε Βος δεν πρόκειται για «στάση εργασίας», αλλά για κοινωνικό αποκλεισμό, για συνθήκες εργασίας, για ανθρώπινες σχέσεις. Στο παρόν κείμενο, οι ήρωες του Ρεμί Ντε Βος βρίσκονται αντιμέτωποι με την αγωνία της απώλειας της δουλειάς και με όλα όσα αυτό συνεπάγεται, στρες, ταπεινώσεις, νευρικές κρίσεις, κατάθλιψη, ματαιώσεις. Το Débrayage είναι διαρθρωμένο σε σκετς. Ο μορφολογικός διαμελισμός του κειμένου παραπέμπει σε μια από τις τέσσερις παραμέτρους της κρίσης της δραματικής φόρμας, όπως την ορίζει ο Jean-Pierre Sarrazac (κρίση του μύθου, κρίση του προσώπου, κρίση του διαλόγου, κρίση της σχέσης σκηνής-πλατείας), αφού δεν υπακούει στους αριστοτελικούς κανόνες περί μύθου. Θα μπορούσε, επίσης, να εκληφθεί και ως μεταφορά του ψυχικού διαμελισμού που υφίστανται τα πρόσωπα, αλλά και της κοινωνικής απόσχισης που χαρακτηρίζει τον σύγχρονο κόσμο, ή ακόμη και του αποχωρισμού του σημερινού ανθρώπου, όπως την ερμηνεύει ο Jean-Pierre Sarrazac: αποχωρισμό από τους άλλους, αποχωρισμό από τον ίδιο του τον εαυτό. Τέλος, θα μπορούσε να θεωρηθεί και ως ένας διασκορπισμός του ιδιωτικού πάνω στη σκηνή του κόσμου, όπου το μέσα διαπερνάται από το έξω και τελικά υφίσταται τον κατακερματισμό.
10 Débrayage
11
Τα πρόσωπα του έργου δεν έχουν όνομα (είναι ο Α, Β, Γ), φαινόμενο αρκετά συχνό στο σύγχρονο θέατρο που αποτελεί μια ακόμη παράμετρο της κρίσης του δράματος, αυτήν του θεατρικού προσώπου, σύμφωνα πάντα με τον Jean-Pierre Sarrazac . Με άλλα λόγια, τα πρόσωπα αυτά είναι αποδυναμωμένα από φυσικά χαρακτηριστικά, από το όνομά τους, την ταυτότητα και τον χαρακτήρα τους, διαθέτοντας, όμως, μιαν ενεργητική παθητικότητα που οδηγεί στην πράξη. Αξίζει να αναφέρουμε τον χαρακτηρισμό που αποδίδει ο Alain Badiou στους ήρωες του Μπέκετ, «Ανώνυμοι του ανθρώπινου μόχθου», ο οποίος θα μπορούσε να αποδοθεί και στους ήρωες του Ρεμί Ντε Βος. Είτε κάνουν διάλογο μεταξύ τους είτε απαγγέλλουν μονολόγους, τα πρόσωπα του Ρεμί Ντε Βος είναι μάρτυρες (έννοια που χρησιμοποιεί και ερμηνεύει ο Jean-Pierre Sarrazac) με τις δυο έννοιες που έχει η λέξη στην ελληνική γλώσσα, αυτήν του προσώπου που αποκαλύπτει και εκείνη του προσώπου που υποφέρει. Το Débrayage είναι κωμωδία που εκφράζει κατά μια έννοια το σύγχρονο τραγικό, όπως το αντιλαμβάνεται το θέατρο στον 20ο και 21ο αιώνα, δηλαδή όχι υπέρτατο, αλλά ενυπάρχον και ισόβιο, με αποκλειστική καταδιωκτική δύναμη την ίδια τη ζωή. Η μοναξιά που αντηχεί ανάμεσα στις γραμμές του κειμένου είναι μια τραγική πραγματικότητα που ξορκίζεται από το γέλιο. Ο συγγραφέας κάνει αυτοψία της εσωτερικής κρίσης των ηρώων του σε διαλεκτική με την εξωτερική, οικονομική και κοινωνική, και ανασύρει τον φόβο της εγκατάλειψης, η οποία παίρνει τις διαστάσεις μοναδικής υπαρκτικής αξίας. Πρόκειται για ένα γοητευτικό κείμενο που δεν αφήνει αβοήθητους ούτε τους ήρωες ούτε τους θεατές. Το κωμικό που το διατρέχει είναι μια γενναιόδωρη προσπάθεια του συγγραφέα να «διασώσει» και τη σκηνή και την πλατεία. Όσο για τον υποψήφιο σκηνοθέτη της παράστασης, το Débrayage ανήκει σε εκείνη την κατηγορία των θεατρικών κειμένων που αποτελούν πρόσφορο έδαφος για μια ελκυστική «χειραφετημένη παράσταση», όπως την όρισε ο Bernard Dort. Καλλιόπη Εξάρχου Θεατρολόγος, Επίκουρη καθηγήτρια ΑΠΘ
«ΤΟ ΑΔΎΝΑΤΟ ΓΈΛΙΟ»
Το γεγονός ότι η χαρά της τέχνης συμπίπτει με την πιο μεγάλη ωμότητα και μπορεί να συναντήσει τον πιο μεγάλο ανθρώπινο πόνο, το ότι απέχει πολύ σήμερα από το να προκαλεί συστηματικά και να έχει ως πρώτο μέλημα να προκαλεί το γέλιο των θεατών, το μαρτυρούν πολλά δραματικά κείμενα στο σύγχρονο θέατρο. Ο Michel Vinaver θεωρεί το μοντέρνο κωμικό στοιχείο ως «απάντηση στην απελπισία» […]. Για τον George Tabori, η συνυφασμένη εμπειρία του κωμικού και της ωμότητας είναι θεμελιώδης, ως μόνη δυνατή έκφραση του πόνου, ως κριτική του κόσμου, των άλλων και του εαυτού μας, τέλος ως ύστατη σωτηρία του σύγχρονου καλλιτέχνη […]. Ο ίδιος διαβεβαιώνει ότι χρησιμοποιεί το «αστείο» ως «σωσίβιο». […] «Στην καρδιά κάθε αστείου κρύβεται ένα μικρό ολοκαύτωμα», [επισημαίνει εύστοχα ο Tabori]. Στην τέχνη, όπως και στο σύγχρονο θέατρο, δεν τίθεται θέμα να παρατηρήσουμε την ύπαρξη ή την επιβίωση του γέλιου, αλλά να κατανοήσουμε μια νέα κατανομή του κωμικού και του τραγικού, των οποίων οι λειτουργίες και οι αξίες διασταυρώνονται, ανοίγουν και ανταλλάσσονται μέχρι του σημείου να μην διαφέρουν πια στην πραγματικότητα. Από εδώ και πέρα τα έργα τα πιο απεγνωσμένα είναι επίσης τα πιο αστεία. […]
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΊΑ • Badiou Alain, Éloge du théâtre, Paris, Café Voltaire Flammarion, 2013. • Naugrette Catherine, Le Théâtre et le sens de l’humain, Belval, Circé, 2004. • Sarrazac Jean-Pierre, L’Avenir du drame, Belfort, Circé/poche, 1999. • Sarrazac Jean-Pierre, Poétique du drame moderne, Paris, Seuil, 2012. Καλλιόπη Εξάρχου Θεατρολόγος, Επίκουρη καθηγήτρια ΑΠΘ
Όπως το επισημαίνει ο Adorno σε ένα κείμενο του 1967 που φέρει τον τίτλο «Η τέχνη είναι χαρούμενη;», βλέπουμε να διαγράφεται στη σύγχρονη καλλιτεχνική πρακτική «το τέλος της εναλλαγής ανάμεσα στην ευθυμία και τη σοβαρότητα, το τραγικό και το κωμικό, τη ζωή και τον θάνατο». […] Έτσι, η τέχνη που προχωρά σήμερα δεν είναι ούτε χαρούμενη ούτε σοβαρή. Είναι, όπως θα την ονόμαζε ο Clément Rosset, «ελεεινή». […] Ίσως στην κοιλότητα αυτής της ίδιας της καταστροφής, θα πρέπει να προβλέψουμε να παρατηρήσουμε το μοντέρνο θέατρο, ελπίζοντας ότι σ’ αυτούς τους σκοτεινούς καιρούς, «ο ήλιος του μέλλοντος της ανθρωπότητας» δεν έχει «παρά πρόσκαιρα εξαφανιστεί». Απόσπασμα από τη μελέτη της Catherine Naugrette, Le Théâtre et le sens de l’humain, Belval, Circé, 2004. Μετάφραση: Καλλιόπη Εξάρχου
12 Débrayage
15
1.500.000 άνεργοι. Το έχω διαβάσει χίλιες φορές. 1.500.000 άνεργοι, πόσα πράγματα θα μπορούσαμε να κάνουμε για να απαιτήσουμε ανθρώπινη ζωή! Νομίζω μάλλον πως έχουμε παραιτηθεί και ψάχνουμε τις λύσεις μέσα σε οθόνες τηλεοράσεων και υπολογιστών. Και στο βάθος ελπίζουμε πως κάτι θα γίνει και θα λυθεί το πρόβλημα με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο. Πως θα ξυπνήσουμε ένα πρωί και όλα θα είναι αλλιώς. Τα συμπεράσματα δικά σας! (26/8/2013)
Οι φράσεις των σελίδων 13, 15 , 19, 23 και 26 προέρχονται από την ιστοσελίδα: imerologioanergou.gr
15
Με βρήκε η αρχή του μήνα χωρίς δουλειά, για πρώτη φορά στη ζωή μου μετά από 16 χρόνια προϋπηρεσίας και 10 χρόνια εκπαίδευσης. Μπορώ να ξυπνήσω επιτέλους ό,τι ώρα θέλω, μπορώ να οργανώσω τις μέρες μου όπως θέλω, μπορώ να ξενυχτάω, να βολτάρω και να ασχοληθώ με όλα τα απωθημένα μου. Μόνο δουλειά δεν μπορώ να ελπίζω πως θα βρω. Ούτε οικονομική βοήθεια από κανέναν δεν μπορώ να περιμένω. Χαμογελάω και φοβάμαι. Έχω ακούσει όλες τις ιστορίες γνωστών και φίλων, τις χωρίς αποτέλεσμα προσπάθειές τους για δουλειά, την απελπισία τους, τον θυμό τους, τη μαυρίλα τους. Θα βγω λοιπόν κι εγώ στην αγορά να ψάξω, χωρίς ελπίδα. Θα ξεκοκαλίσω τις εφημερίδες, θα τηλεφωνήσω στις ελάχιστες γνωριμίες μου που έχουν ακόμα δουλειές, θ’ αφήσω την ντροπή στην άκρη, εγώ που υπερηφανεύομαι πως ποτέ δεν έχω ζητήσει χάρη από κανέναν. Και ίσως και να τα καταφέρω... να επιβιώσω! (2/9/2013)
Η ΑΠΕΙΛΗ ΤΗΣ ΨΥΧΙΚΉΣ ΥΓΕΊΑΣ ΣΉΜΕΡΑ ΜΕΡΙΚΈΣ ΣΚΈΨΕΙΣ της Φωτεινής́ Τσαλί́κογλου, Καθηγή́τριας Ψυχολογί́ας Πάντείου Πανεπιστήμίου
Αν σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ. ορίσουμε την ψυχική υγεία ως την ικανότητα που έχει το άτομο να δημιουργεί κοινωνικούς δεσμούς, να αντιμετωπίζει τις αντιξοότητες της καθημερινότητας και να μπορεί να επενδύει στο μέλλον, τότε όλα τα δεδομένα που έχουμε στη διάθεσή μας πείθουν ότι η υπόθεση της ψυχικής υγείας σήμερα πάσχει. Γνωρίζουμε, συμφώνα πάντα με τον Π.Ο.Υ, ότι σε λίγα χρόνια η 2η πιο σημαντική ασθένεια στον πλανήτη θα είναι η κατάθλιψη. Εξίσου όμως σημαντική εκτιμώ ότι είναι η τεράστια αχανής γκρίζα ζώνη που δεν καλύπτεται από τις στατιστικές και απλώνεται ανάμεσα στην ψυχική αρρώστια και την ψυχική υγεία. Θα την ονόμαζα ζώνη μιας «ήρεμης απελπισίας». Άνθρωποι-σκιές, που, χωρίς απαραίτητα να πάσχουν από μια ψυχική διαταραχή, παραιτούνται και αδυνατούν να σχεδιάσουν ένα οποιοδήποτε πρόσταγμα για το μέλλον τους, με άλλα λόγια αδυνατούν να ζήσουν. Επιζούν δίχως να ζουν, θυμίζοντας τον στίχο του Έλιοτ από το «Murder in the Cathedral»: «... and they go on living and partly living» (και συνεχίζουν να ζουν και εν μέρει μόνον να ζουν). Έχω την αίσθηση ότι αυτός ο στίχος συνοψίζει στις μέρες μας το ψυχικό στίγμα ενός εξαιρετικά μεγάλου αριθμού συμπολιτών μας. Αξίζει να εστιασθεί η προσοχή μας σε αυτό που δεν φαίνεται, στο βουβό, στο άρρητο, το μη μετρήσιμο. Μιλώ για την οδύνη. Μια οδύνη που μπορεί να μην αγγίζει τις διαστάσεις ενός μείζονος καταθλιπτικού συνδρόμου, είναι όμως εδώ για να γεμίζει με δυσθυμία, δυσφορία, ανηδονία τον ψυχισμό ή και να οδηγεί σε βίαιες εκρήξεις. Οι επιπτώσεις αυτής της εποχής στην ψυχική υγεία μπορεί να μην έχουν αποκρυσταλλωθεί ακόμα σε συγκεντρωτικά στατιστικά στοιχεία, ωστόσο οι τάσεις είναι εμφανείς: υπερδιπλασιασμός των αυτοκτονιών που συνδέονται με ανεργία και οικονομική δυσπραγία.
17
Ο πραγματικός αριθμός τους είναι πολύ υψηλότερος απ’ ό,τι καταγράφουν οι επίσημες στατιστικές, καθώς πολλές αυτοκτονίες, προς αποφυγή του στίγματος, δηλώνονται ως αιφνίδιοι θάνατοι. Παρατηρείται επίσης αυξημένη ζήτηση ψυχοφαρμάκων ιδίως ανάμεσα στις γυναίκες, κατακόρυφη αύξηση των ακούσιων ψυχιατρικών εγκλεισμών, των καταθλίψεων, (κυρίως ανάμεσα στους ανέργους), των ψυχοσωματικών εκδηλώσεων, των αγχωδών διαταραχών, της εξάρτησης από ουσίες παράνομες (ναρκωτικά) και νόμιμες (αλκοόλ και ψυχοφάρμακα), αρχίζοντας μάλιστα από πολύ νεαρές ηλικίες. […] Στην εργασιοκεντρική εποχή μας η δουλειά δεν εξασφαλίζει μόνο τα προς το ζην αλλά προσφέρει και τα εχέγγυα μιας ταυτότητας, μιας ύπαρξης δηλαδή. Η εργασιακή εξειδίκευση παύει να είναι ένα ειδικό συμβολικό προνόμιο και γίνεται γενική ταξινομητική μήτρα. Χωρίς κρυσταλλωμένες επαγγελματικές ιδιότητες το άτομο δεν σημαίνει τίποτα. Δεν είναι αναγνώσιμο και άρα δεν υπάρχει. Δεν είναι απορίας άξιον ότι τα πορίσματα όλων των ερευνών στον κόσμο επισημαίνουν τον κλονισμό της υγείας του ανέργου. Ποσοστό 25 με 50% των ανέργων παρουσιάζει ψυχοπαθολογικά συμπτώματα: καταθλίψεις, μελαγχολία, αυτο-μομφή, χαμηλή αυτο-εκτίμηση, αγχώδεις διαταραχές, σωματοποίηση της οδύνης και του άγχους. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο σχετικά μικρός αριθμός ερευνών που μελετούν την επίδραση της ανεργίας ενός ατόμου στην υγεία των υπολοίπων μελών της οικογένειάς του. Πώς βιώνεται η νέα εξαθλίωση; Ποιο είναι το ψυχικό κόστος της κρίσης; Ερωτήματα που αν και απουσιάζουν από τις σχεδιαζόμενες πολιτικές δεν παύουν να είναι πρωτεύουσας σημασίας σε μια εποχή που ο κοινωνικός αποκλεισμός τείνει να πάρει τις διαστάσεις ενός μείζονος πολιτικού και ηθικού ζητήματος. Ερωτήματα-πρόκληση και για τις επιστήμες του ανθρώπου. Χρειάζεται να μελετηθεί και να γίνει κατανοητό με ποιον τρόπο και μέσα από ποιους μηχανισμούς το υποκειμενικό βίωμα διαρθρώνεται και συναρθρώνεται με την κοινωνική, θεσμικά αποδεκτή βία. Μορφή θεσμικά αποδέκτης βίας αποτελεί η φτώχεια, η ανεργία και η απειλή της απόλυσης. Μορφή βίας αποτελεί να ζεις με τον τρόμο της επιβίωσης. Σε κάθε περίπτωση εκείνο που περισσότερο παρά ποτέ άλλοτε απαιτείται σήμερα είναι η στήριξη των υπηρεσιών ψυχικής υγείας, της απειλουμένης με κατάρρευση πρόνοιας και κοινωνικής φροντίδας, ιδιαιτέρα στα πιο ευάλωτα μέλη της που είναι και τα πρώτα θύματα αυτού του ακήρυχτου πολέμου. Πηγή: Περιοδικό Νέα Υγεία, τ.70, Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2010
19
Θα μπορούσε να είναι δικαιολογία, αλλά όχι. Η απόλυσή μου ήταν ενορχηστρωμένη από τη στιγμή που απάντησα στον Μεγάλο. «Έχετε κάτι να πείτε, σας απασχολεί κάτι;» Και είπα: Είπα πως με εξωθούν στη φτώχεια με τη μείωση που με εξανάγκασαν να προσυπογράψω. Στο τέλος της συνάντησης δέχτηκα μια χλιαρή χειραψία κι ένα βλέμμα συμπόνιας για επιβεβαίωση, αφού το μέγεθός του στο ελληνικό στερέωμα είναι δυσθεώρητο για να μου δώσει οτιδήποτε άλλο. Οι μήνες πέρασαν και νέα δεν έρχονταν, η προσμονή μεγάλωνε. Τη μέρα που ήρθε το Νο 2, η ελπίδα έσπασε κοντέρ. Παραμυθιασμένος και παρασυρμένος από το δίκιο μου, ζήτησα ακρόαση. Με ένα έγγραφο υπόμνημα (γιατί γουστάρω το scripta manent) κάθισα απέναντί του φοβισμένος, μετανιώνοντας ήδη για την παρουσία μου εκεί. Το διάβασε και το έκλεισε λέγοντάς μου: «Θα κάνω πως δεν το διάβασα, σαν να μην ήρθες ποτέ εδώ». «I ΄m not bulshiting people» είπε, «θα σου πω κάτι. Αν θέλεις μείνε, αν όχι, εκεί είναι η πόρτα. ΟΚ;» Τον ευχαρίστησα με το καλύτερο χαμόγελό μου κι ένιωσα το παγωμένο βλέμμα του να μου τρυπάει την πλάτη, καθώς έβγαινα από την αίθουσα. Ήξερα πια, μετρούσα ανάποδα για τη συνάντηση με το πεπρωμένο που δημιούργησα. Μετάνιωνα καθημερινά, μέχρι εκείνη τη μέρα που με τέλειωσαν. Μετάνιωσα για τις εκατοντάδες ώρες που διάβαζα, για τα πτυχία που στοιβάζονται στα συρτάρια με τις αποδείξεις, για την κοινωνική αναγνώριση που αντλούσαν από το εθελοντικό μου έργο, για τις δημοσιεύσεις, για την τεχνογνωσία που πλήρωνα, χιλιάδες ευρώ κάθε χρόνο, και μου τη σκύλευαν καθημερινά. Για τις ιδέες μου που εφάρμοζαν χωρίς καν να μου κλείνουν το μάτι πονηρά. Κατέρρευσα, έπαθα κατάθλιψη. Τα παιδιά μου αντέδρασαν κλαίγοντας, τόσο που το ένα έγραψε στο σχολείο, όταν το ρώτησαν τι φοβάται: «Φοβάμαι που ο μπαμπάς μου δεν έχει δουλειά», εγκαταλείποντας την τάξη με κλάματα τρέχοντας. Οι «φίλοι» με απέπεμψαν σαν να ήμουν άρρωστος, ψωριάρης, και οι γονείς μου μού υπενθύμιζαν το σακατιλίκι μου καθημερινά. Απέτυχα, μου είπαν. Απέτυχα, νιώθω. Το αύριο έρχεται, το περιμένω καρτερικά... (40 χρ., 20/8/2013)
Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ ΚΡΊΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΏΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΨΥΧΙΚΉ ΥΓΕΊΑ: ΜΙΑ ΝΈΑ ΕΥΚΑΙΡΊΑ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΟΠΟΊΗΣΗΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΏΝ ΠΡΟΒΛΗΜΆΤΩΝ Ή ΜΙΑ ΝΈΑ ΚΛΙΝΙΚΉ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΉ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΌΤΗΤΑ; του Στέλιου Στυλιανίδη, Ψυχιάτρου-Ψυχαναλυτή, Καθ. Κοιν. Ψυχιατρικής Παντείου Πανεπιστημίου, Επιστημονικού Διευθυντή Ε.Π.Α.Ψ.Υ.
Ο άνθρωπος της ρευστής νεωτερικότητας (liquid modernity) – όπως αποκαλεί ο Ζ. Μπάουμαν τη μετα-νεωτερικότητα, την κοινωνία δηλαδή των τελευταίων δεκαετιών, με τους ραγδαίους ρυθμούς αλλαγής, δημιουργεί δεσμούς εξ αρχής χαλαρούς, ώστε να μπορούν να λύνονται εύκολα, γρήγορα και δίχως πόνο, κάθε φορά που αλλάζουν οι περιστάσεις. […] Κεντρική μορφή της ρευστής μοντέρνας εποχής μας είναι ο άνθρωπος χωρίς μόνιμους, σταθερούς, διαρκείς, ανθεκτικούς δεσμούς, ο οποίος χαρακτηρίζεται από την απελπισμένη αναζήτηση ταυτότητας, αυτοπροσδιορισμού και αυτοκατάφασης, καθώς και από ένα βαθύ αίσθημα ανασφάλειας. Στη σύγχρονη κοινωνία, oι πολίτες διακατέχονται από δύο διαφορετικούς τύπους ανασφάλειας: -την ανασφάλεια του πολίτη (civil insecurity), που αφορά στη διατήρηση της ακεραιότητας των αγαθών και των ατόμων σε ένα κράτος δικαίου, του οποίου τα εργαλεία είναι η αστυνομία και η δικαιοσύνη. -την κοινωνική ανασφάλεια (social insecurity), όπου οι άνθρωποι δεν έχουν πια εκείνα τα σταθερά στηρίγματα που θα τους επέτρεπαν να αισθάνονται κύριοι του μέλλοντός τους, στηριζόμενοι σε ένα στέρεο παρόν. Στον αντίποδα, οι «ξένοι» μιας κοινωνίας είναι η ευάλωτη ομάδα που εκφράζει μια ιδιαίτερη μορφή αποσύνδεσης από τον κοινωνικό δεσμό (desaffiliation sociale). Αυτό είναι ένα φαινόμενο που απορρέει από μία συλλογική απώλεια των βασικών χαρακτηριστικών των μελών της ομάδας που δεν είναι μόνο η έλλειψη εισοδήματος, στέγασης, ιατρικής φροντίδας ή εκπαίδευσης, αλλά και η τελική έλλειψη/απώλεια δύναμης, αυτοεκτίμησης και σεβασμού.
21
Παρατηρούμε λοιπόν, την ανάδυση της «κλινικής του εφήμερου» (Furtos, 2008), του πρόσκαιρου, της «υγρής» πραγματικότητας και των σχέσεων, που μπορεί να κατανοηθούν μόνο μέσα από την οπτική του μείζονος κινδύνου της απώλειας της εμπιστοσύνης στον Εαυτό μας και στον Άλλο, στο παρόν και στο μέλλον, που καθιστά την έννοια του κοινωνικού δεσμού εξαιρετικά εύθραυστη. Υπό το πρίσμα της ψυχιατρικοποίησης και ψυχολογιοποίησης των κοινωνικο-οικονομικών προβλημάτων, πολύπλοκες εκφάνσεις της κοινωνικής οδύνης και εγκατάλειψης αποκτούν μία κλινική διάσταση και οντότητα, κυρίως μέσα από το βιοΐατρικό μοντέλο. Η ακινησία, η παθητικότητα, η αφωνία, η απουσία φαντασιώσεων ή έκφρασης σκέψεως, η μονοτονία και η επαναληπτικότητα της ζωής, η «μηχανική» αυτοματοποιημένη λειτουργία της καθημερινότητας και της υπάρξεως, η διακοπή αυτής της επανάληψης με εξάρσεις βίας ή ψυχοκινητικής διέγερσης, η κοινωνική απομόνωση και η απόσυρση στον εαυτό, η έλλειψη φροντίδας για τον εαυτό, τα βουβά συναισθήματα, η αντίσταση απέναντι σε κάθε απόπειρα κινητοποίησης. Όλα αυτά τα σημεία θα μπορούσαν να εκτιμηθούν ως σημεία μίας «προδρόμου σχιζοφρένειας» κατά DSM-III-R και DSM-IV. Τα άτομα διαφόρων κοινωνικών ομάδων (π.χ. άστεγοι, άποροι, μετανάστες, ψυχικά ασθενείς) βιώνουν το σύνδρομο του αυτοαποκλεισμού (Furtos, 2008), που σε κοινωνικό επίπεδο είναι ο αποκλεισμός από την ανθρώπινη κοινότητα, η έλλειψη αναγνώρισης από την κοινωνική ομάδα που ανήκει το άτομο, καθώς και ο αποκλεισμός από τον κόσμο της εργασίας, της κατοικίας, του πολιτισμού, της έννοιας του πολίτη που συμμετέχει σε μία κοινωνία. Η απώλεια του κουράγιου, που αγγίζει τα όρια της παραίτησης και της απελπισίας, είναι το βασικό παθογνωμονικό χαρακτηριστικό αυτής της «κλινικής του εφήμερου» (Furtos, 2008). […] Η καταγραφή, η ανάλυση και η κατανόηση του φαινομένου όχι μόνο ως πρόβλημα δημόσιας υγείας και αντικείμενο ψυχιατρικής φροντίδας, αλλά και ως πολιτικό και κοινωνικό πεδίο παρεμβάσεων υπέρ της κοινωνικής συνοχής αποτελεί όρο sine qua non για την οποιαδήποτε προσπάθεια αντιμετώπισης της κατάστασης. Πηγή: Περιοδικό Νέα Υγεία, ό.π.
Νικόλας Μαραγκόπουλος
22 Débrayage
Τιμολέων Παπαδόπουλος
Σίμος Πατιερίδης
23
Μίλτος Σαμαράς
Εύη Σαρμή
Χρύσα Τουμανίδου
Κωνσταντίνος Χατζησάββας
Φτάνει κι ο Σεπτέμβρης, και φτου και πάλι από την αρχή. Ανοίγω τα συρτάρια, βγάζω τους λογαριασμούς, κοιτάζω τα άδεια ντουλάπια, περιμένω τα παιδιά να ‘ρθουν απ’ το χωριό κι οι ελπίδες μου με εγκαταλείπουν. Όλο το τελευταίο διάστημα παραμυθιαζόμουν πως από Σεπτέμβρη θ’ αλλάξω τρόπο αντιμετώπισης των προβλημάτων μου. Θα ψάξω απ’ την αρχή για δουλειά, θα πάω στον ΟΑΕΔ να δω τα νέα προγράμματα, θα διαβάσω πιο προσεχτικά τις μαϊμούδες αγγελίες στις εφημερίες και στο internet.. Όλο και κάτι θα υπάρχει, έλεγα. Θα τα καταφέρω. Κι έτσι πέρασα τους μήνες του καλοκαιριού... με μια ελπίδα που μου ‘δινε κουράγιο. Όσο φτάνουν οι μέρες, όσο βλέπω την πόλη να ξαναβρίσκει τους ρυθμούς της, τα μαγαζιά ν’ ανοίγουν, τα παιδιά να εμφανίζονται στη γειτονιά, τους φίλους μου που έχουν δουλειά να επιστρέφουν από τις διακοπές τους, όσο φτάνει εκείνη η ώρα... ΦΟΒΑΜΑΙ. (31/8/2013)
ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΚΌΤΗΤΑ, ΑΥΤΟΚΤΟΝΊΕΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΉ ΚΡΊΣΗ του Εμμανουήλ Πολυζόπουλου, Ψυχιάτρου-Ψυχοθεραπευτή
Από ό,τι φαίνεται η Οικονομία είναι ο κύριος λόγος για την αύξηση των αυτοκτονιών στη χώρα μας, αλλά και παγκοσμίως τα τελευταία χρόνια. Το φαινόμενο σε αυτήν την έκταση, έκανε πρώτη φορά την εμφάνισή του το 1998 στη Νότια Κορέα και τιτλοφορήθηκε από τον Τύπο ως «αυτοκτονίες του ΔΝΤ» επειδή οι αυτόχειρες φέρονταν να πιστεύουν ότι η απώλεια της εργασίας και των πόρων προς το ζην ήταν αποτέλεσμα των μεταρρυθμιστικών πολιτικών του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Σε σχέση με τον προηγούμενο χρόνο οι αυτόχειρες στη Νότια Κορέα είχαν αυξηθεί κατά 45%. Σύντομα ο όρος «IMF SUICIDES» θα εμφανιζόταν και στη διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία. […] Η Ελλάδα κατείχε μια από τις χαμηλότερες θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη των αυτοκτονιών, με 2,5/100.000 το 2000. Το ποσοστό αυτό αυξήθηκε το 2009 στο 3,5/100.000, ενώ σε εκτενές άρθρο τους οι Financial Times αναφέρουν την εκτόξευση του αριθμού των αυτοκτονιών κατά 37% από το 2009 έως το 2011, σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης. Επισημαίνει μάλιστα ότι το ποσοστό ενδέχεται να είναι ακόμη υψηλότερο, καθώς σε αρκετές περιπτώσεις οι θάνατοι δεν δηλώνονται ως αυτοκτονία, εν μέρει και λόγω της θέσης της Εκκλησίας. Σήμερα, το ποσοστό αυτοκτονιών στην Ελλάδα υπολογίζεται στο >5/100.000. Η σχέση ανδρών/γυναικών ως προς τις επιτυχημένες απόπειρες αυτοκτονίας, ήταν και είναι στο 6:1. Το διάστημα 2000-2009 οι αυτοκτονίες στη χώρα μας ήταν συνολικά 3.661, με τα περιστατικά να παραμένουν σταθερά στα 350-400 ανά έτος. Μετά την Αττική, η Κρήτη είναι η περιοχή με τις περισσότερες κλήσεις στο 1018. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του επιστημονικού περιοδικού The Lancet, κατά την περίοδο 2007-2009 οι αυτοκτονίες στη χώρα μας αυξήθηκαν κατά 17%, κατατάσσοντάς την πρώτη σε ποσοστό αύξησης των αυτοκτονιών σε σχέση με τις άλλες χώρες της Ευρώπης. Σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα στα τέλη του 2012 το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, κατά την περίοδο 1.1.2009 - 28.8.2012 οι τελεσθείσες αυτο-
25
κτονίες και οι απόπειρες ανήλθαν σε 3.124 πανελλαδικά. Τα περιστατικά αυτοκτονιών ανήλθαν σε 677 το 2009, 830 το 2010, 927 το 2011 και 690 από την 1η Ιανουαρίου έως τις 23 Αυγούστου του 2012. Οι αριθμοί αυτοί αμφισβητούνται από τους ειδικούς, διότι πολλές αυτοκτονίες δεν δηλώνονται ως τέτοιες, λόγω της σθεναρής στάσης που κρατά η Επίσημη Εκκλησία, να μην δέχεται τη θρησκευτική ταφή στους αυτόχειρες. Επίσης, πολλοί θάνατοι που αποδίδονται σε επικίνδυνες συμπεριφορές (υπερκατανάλωση αλκοόλ και ναρκωτικών, επικίνδυνη οδήγηση κλπ), είναι εν δυνάμει αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές από άτομα που διστάζουν να καταστρώσουν σχέδιο αυτοκτονίας. Δεν υπάρχει ακόμα καμία καταγραφή και επίσημα στοιχεία για τις εκδηλούμενες απόπειρες αυτοκτονίας, που επίσης έχουν αυξηθεί σύμφωνα με τα όποια στοιχεία αντλούνται από τα επείγοντα των Νοσοκομείων. Σύμφωνα με την καθηγήτρια Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Χαρά Σπηλιοπούλου: «- το 2012 καταγράφηκε διπλάσιος αριθμός αυτοκτονιών σε σχέση με το 2011, - οι περισσότεροι επιλέγουν να αυτοκτονήσουν δι’ απαγχονισμού, στη συνέχεια ακολουθούν οι πτώσεις από ύψος και ο αυτό-πυροβολισμός, - σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου είναι τα οικονομικά προβλήματα», ενώ αξιοσημείωτη αύξηση παρουσίασαν οι αυτοκτονίες και οι απόπειρες σε εφήβους. Ο καθηγητής Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Βασίλης Κονταξάκης, και η ομάδα του κατέληξαν, έπειτα από έρευνα που πραγματοποίησαν, στο συμπέρασμα ότι το φαινόμενο της αυτοχειρίας σχετίζεται με την παρατεινόμενη ανεργία. Οι κλήσεις στη μία εθνική γραμμή βοήθειας για την αυτοκτονία (1018) σημειώνουν αύξηση η οποία αγγίζει το 70%. Σύμφωνα με τον κοσμήτορα της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας Γιάννη Κυριόπουλο, «το 23% των ατόμων με ψυχικό νόσημα έχει χρέη, οι άνεργοι αποτελούν την πιο ευάλωτη πληθυσμιακή ομάδα και οι συνταξιούχοι αποτελούν με τη σειρά τους παράπλευρη απώλεια της οικονομικής κρίσης». «Τη στιγμή κατά την οποία ολόκληρος ο κοινωνικός ιστός αποδομείται, η επισφάλεια και η ανασφάλεια σημαδεύουν ψυχικά και κοινωνικά με κύριο χαρακτηριστικό την έλλειψη ελπίδας για το μέλλον, η προσωπική ευαλωτότητα συναντά όλη αυτή την τεράστια οικονομική κρίση, και την ίδια ώρα μειώνονται οι ειδικές δράσεις υπέρ των κοινωνικά ευπαθών ομάδων για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της κατάθλιψης ευρύτερα, είναι επόμενος ο πολλαπλασιασμός αντίστοιχων φαινομένων. Θεωρώ ότι βρισκόμαστε στην αρχή ενός πρωτοφανούς φαινομένου για την ελληνική κοινωνία», δηλώνει ο καθηγητής Κοινωνικής Ψυχιατρικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο κ. Στέλιος Στυλιανίδης. Το ποσοστό αυτοκτονιών έχει αυξηθεί από 2,8 ανά 100.000 πληθυσμού το 2008 σε 5,2 το 2010. Η πιο πρόσφατη εθνική επιδημιολογική έρευνα δείχνει «υψηλή θετική συσχέτιση ανάμεσα στην εκδήλωση επιθυμίας θανάτου και την ανεργία, αλλά και στην εμφάνιση σοβαρής ψυχοπαθολογίας και την ανεργία» (καθηγ. Ψυχιατρικής Ιωαννίνων Βένος Μαυρέας - Mavreas et al., 2010). Ένας στους 6 Έλληνες ηλικίας 18-70 έχει αναπτύξει κλινικά σημαντική ψυχοπαθολογία και ένας στους 12 (600.000) σοβαρή ψυχοπαθολογία. Το 75% του πληθυσμού που εμφανίζει κάποιου είδους ψυχοπαθολογία δεν λαμβάνει θεραπεία για το πρόβλημα το οποίο αντιμετωπίζει. Πηγή: http://www.psychomed.gr/suicide%20crisis.html
Άλλη μια μέρα θα φορέσω το ψεύτικο χαμόγελό μου για να βγω βόλτα. Άλλη μια μέρα θα απαντήσω σε όσους με ρωτάνε αν βρήκα δουλειά, «ψάχνω, όλο και κάτι θα βρεθεί». Άλλη μια μέρα θα χαθώ στις σκέψεις μου... Άλλη μια φορά θα κοιτάξω το μέλλον και θα με τρομάζει, θα με φοβίζει... Άλλη μια φορά θα βγω βόλτα να «διασκεδάσω» με το χαρτιζίκι του μπαμπά και της μαμάς... Άλλη μια φορά που νιώθω ντροπιασμένος, χωρίς να φταίω... (N.. 24 χρ., 7/7/2013)
26 Débrayage
ΥΠΕΎΘΥΝΟΙ ΠΑΡΆΣΤΑΣΗΣ
ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ΠΕΡΙΟΔΕΙΩΝ
ΟΔΗΓΌΣ ΣΚΗΝΉΣ Χριστίνα Ζαχαροπούλου
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ Βούλα Γεωργιάδου
ΜΗΧΑΝΙΚΟΊ ΣΚΗΝΉΣ Κώστας Γεράσης Αλέκος Αυγερινός
ΤΜΗΜΑ ΣΚΗΝΩΝ & ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ
ΧΕΙΡΙΣΤΉΣ ΚΟΝΣΌΛΑΣ ΦΩΤΙΣΜΏΝ Ηλίας Καλαϊτζίδης ΧΕΙΡΙΣΤΉΣ ΚΟΝΣΌΛΑΣ ΉΧΟΥ Σωτήρης Τσολάκης ΦΡΟΝΤΙΣΤΉΣ Παναγιώτης Ροβινσών ΕΝΔΎΤΡΙΑ Κωνσταντίνα Μαντζούκα ΚΑΤΑΣΚΕΥΈΣ ΣΚΗΝΙΚΏΝ & ΚΟΣΤΟΥΜΙΏΝ Εργαστήρια ΚΘΒΕ
ΠΡΟΪΣΤΆΜΕΝΟΣ Στέλιος Τζολόπουλος ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΕΣ ΓΡΑΦΕΙΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΏΝ ΣΚΗΝΉΣ Κώστας Γεράσης ΗΛΕΚΤΡΟΛΌΓΩΝ Τάσος Δαηλίδης
ΠΡΟΪΣΤΑΜΈΝΗ Ιωάννα Καρτάση ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΓΡΑΦΕΙΩΝ ΑΣΦΆΛΕΙΑΣ-ΦΎΛΑΞΗΣΚΑΘΑΡΙΌΤΗΤΑΣ Ανέστης Καραηλίας ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΠΡΟΪΣΤΆΜΕΝΟΣ Μιχάλης Χώρης ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΕΣ ΓΡΑΦΕΙΩΝ
ΗΧΗΤΙΚΏΝ Γιάννης Αμπατζόγλου
ΜΗΧΑΝΟΓΡΆΦΗΣΗΣ ΛΟΓΙΣΤΗΡΊΟΥΚΕΝΤΡΙΚΌ ΤΑΜΕΊΟ Στέργιος Κεχαγιάς
ΦΡΟΝΤΙΣΤΏΝ-ΚΑΤΑΣΚΕΥΏΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑΚΟΎ ΥΛΙΚΟΎ Νίκος Συμεωνίδης
ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΊΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΏΝ ΣΤΟΙΧΕΊΩΝ Αθανάσιος Τσολάκης
ΣΚΗΝΟΓΡΑΦΙΚΏΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΊΩΝ Ζαχαρίας Παπαδόπουλος
ΠΡΟΜΗΘΕΙΏΝ-ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗΣ ΥΛΙΚΟΎ Κατερίνα Καράγαλη
ΡΑΠΤΡΙΏΝ Ζωή Βλάχου ΕΡΓΑΤΏΝ ΣΚΗΝΉΣ-ΟΔΗΓΏΝ Χάρης Πασχαλίδης
ΥΠΕΎΘΥΝΟΙ ΧΏΡΩΝ Δημήτρης Καβέλης Ανέστης Καραηλίας Γιώργος Κασσάρας Δημήτρης Μητσιάνης Βασίλης Μυτηλινός (χρέη υπευθύνου) Περικλής Τράιος
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΤΜΗΜA
ΤΜΗΜΑ ΕΚΔΟΣΕΩΝ & ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΠΡΟΪΣΤΑΜΈΝΗ Ελπίδα Βιάννη ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΕΣ ΓΡΑΦΕΙΩΝ ΔΙΕΘΝΏΝ ΣΧΈΣΕΩΝ Αμαλία Κοντογιάννη ΤΎΠΟΥ & ΔΗΜΟΣΊΩΝ ΣΧΈΣΕΩΝ Καρίνα Ιωαννίδου ΑΡΧΕΊΟΥ–ΒΙΒΛΙΟΘΉΚΗΣ Δήμητρα Βαλεοντή
ΚΡΑΤΙΚΌ ΘΈΑΤΡΟ ΒΟΡΕΊΟΥ ΕΛΛΆΔΟΣ Εθνικής Αμύνης 2, 546 21, Θεσσαλονίκη T. 2315 200 000 E. info@ntng.gr
www.ntng.gr
Ρεμί Ντε Βος
Débrayage
Θεατρική περίοδος 2013-2014 Αρ. δελτίου 640 (236)
ΤΜΗΜΑ ΕΚΔΟΣΕΩΝ & ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΚΘΒΕ Συντονισμός έκδοσης Ελπίδα Βιάννη Επιμέλεια προγράμματος Αιμιλία Καρακόκκινου Γραφιστική επιμέλεια Σταύρος Καρανταγλής Φωτογραφίες δοκιμών Γιώργος Χρυσοχοΐδης Παραγωγή εντύπου SKY Printing
Με την υποστήριξη
Χορηγοί Επικοινωνίας
Η φωτογράφηση για την προβολή της παράστασης πραγματοποιήθηκε στο καφέ-bar Pepper Hot Spot. Ευχαριστούμε θερμά τον κ. Στυλιανό Ταρνίκα για την ευγενική παραχώρηση του χώρου.