waardoor het toch de moeite is om te blijven uitkijken voor de soort op deze locatie. EEN POPULATIE IN DE DIJLEVALLEI? Opmerkelijk is de aanwezigheid van een populatie in de Waals-Brabantse Dijlevallei, op ongeveer 20 kilometer van de Doode Bemde. Deze populatie was volgens de Waalse vlinderatlas reeds gekend uit de periode 1985-2000 en ook in de voorbije jaren werden er nog regelmatig enkele individuen waargenomen (med. J. Taymans). Mogelijk fungeerde deze dan ook als bronpopulatie voor de Doode Bemde. Het zou alleszins interessant zijn om de komende jaren na te gaan of de soort ook voorkomt in andere geschikte gebieden in de Dijlevallei tussen de Doode Bemde en de Waals-Brabantse populatie. De waarneming tijdens de graslandinventarisatie viel in het begin van de vliegtijd van de soort en het individu zag er bovendien zeer vers (ongesleten) uit. Daags nadien werden bovendien nog vier exemplaren gevonden in de Doode Bemde (med. P. De Becker). De aanwezigheid van meerdere verse individuen tijdens de eerste dagen van de vliegperiode stemt optimistisch en suggereert dat er minstens in 2017 voortplanting plaatsvond. Het is ook mogelijk dat de soort al langer aanwezig was maar onopgemerkt bleef. Zo leverden meerdere gerichte zoekacties door enkele vlinderaars – naar aanleiding van de ontdekking – geen bijkomende waarnemingen op, wat aangeeft dat de soort (vanop de paden) zeer makkelijk over het hoofd gezien kan worden in het gebied. Hopelijk kunnen we de komende ja80
De Boomklever I september 2018 I ongewervelden
Vindplaats van de Holsbeekse Purperstreepparelmoervlinder anno 2018 Foto: Roel Uyttenbroeck
ren vaststellen dat deze soort het naar haar zin heeft in de Doode Bemde en er een duurzame populatie kan opbouwen. Maxime Fajgenblat maxime.fajgenblat@gmail.com Hans Roosen roosenhans@yahoo.com REFERENTIES Bink, F.A. (1992). Ecologische Atlas van de Dagvlinders van Noordwest-Europa. Schuyt, Haarlem, 511p. Bos, F., Bosveld, M., Groenendijk, D., Van Swaay, C., Wynhoff, I. & De Vlinderstichting (2006). Purperstreepparelmoervlinder Brenthis ino. In: Nederlandse Fauna 7: p. 306-307. Fichefet V., Barbier Y., Baugnée J.-Y., Dufrêne M., Goffart P., Maes D. & Van Dyck, H., 2008. Papillons de jour de Wallonie (1985-2007) . Publication du Groupe de Travail Lépidoptères Lycaena et du Département de l’Étude du Milieu Naturel et Agricole (SPW-DGARNE), Série " Faune-Flore-Habitat ", n°4, Gembloux, 320 pp. Fichefet, V. (2010). Azuré du trèfle (Cupido argiades). La Biodiversité en Wallonie. http://biodiversite.wallonie.be/fr/brenthis-ino.html?IDD=50333872&IDC=276. Lafranchis, T., Jutzeler, D., Guillosson, J.-Y., Kan, P. & Kan, B. (2015). La Vie des Papillons: Ecologie, Biologie et Comportement des Rhopalocères de France. Diatheo, Barcelona, 751p. Maes D., Vanreusel W. & Van Dyck H. (2013). Dagvlinders in Vlaanderen: nieuwe kennis voor betere actie. Tielt, uitgeverij Lannoo nv, 542p. Settele J., Kudrna O., Harpke A., Kühn I., van Swaay C., Verovnik R., Warren M., Wiemers M., Hanspach J., Hickler T., Kühn E., van Halder I., Veling K., Vliegenthart A., Wynhoff I. & Schweiger O. (2008). Climatic Risk Atlas of European Butterflies. BioRisk 1: 1-712. Waarnemingen.be (www.waarnemingen.be).
Gevlekte witsnuitlibel Terlanen Foto: Hans Roosen
Witsnuitlibellen (genus Leucorrhinia) zijn kleine glazenmakers genoemd naar hun opvallend wit gezicht dat contrasteert met een donker lichaam. In België is er voortplanting bekend van 4 soorten. Tot nu werden deze prachtige libellen echter nog niet in het Dijleland waargenomen. Meer nog: in een straal van meer dan 50 km zijn er geen populaties bekend. Het was dan ook een grote verrassing dat in 2018 drie in België zeldzame tot heel zeldzame witsnuitsoorten in onze regio werden opgemerkt: zowel de Gevlekte (L. pectoralis), de Noordse (L. rubicunda), als de Sierlijke (L. caudalis). Alle waarnemingen vielen in mei-juni wat overeenkomt met de piek in het vliegseizoen van deze lentesoorten. Het ging telkens om typische zwervers: solitaire mannetjes die slechts op één dag en op één locatie werden gezien. Hoewel deze hele warme lente en zomer aanleiding gaven tot opvallend veel waarnemingen van zuidelijke soorten libellen in België, passen deze drie witsnuiten niet in dit plaatje. De Gevlekte en Sierlijke witsnuiten hebben hun kerngebied in het oosten van Centraal-Europa en de Noordse is zoals de naam aangeeft een uitgesproken Noord-Europese soort die in Noord-België zijn zuidgrens kent. Het warme weer over gans Europa heeft de larvale populaties waarschijnlijk wel positief beïnvloed en daarna goede dispersie-omstandigheden voor de adulten gecreëerd, die mogelijk nog eens extra getriggerd werden door droogte in de voortplantingsgebieden. Deze drie soorten kenden in 2018 dan ook in het algemeen een heel goed jaar in België. Onze waarnemingen voor de Gevlekte en de Noordse witsnuit kaderen bovendien in een kleine influx met ook voor het eerst waarnemingen in aanpalende 5 km hokken in de Brusselse regio.
ONGEWERVELDEN
Purperstreepparelmoervlinder Holsbeek Foto: Bram Markey
Drie nieuwe soorten witsnuitlibel voor het Dijleland
Op een kleine natuurlijke tuinvijver (zonder vis) in Terlanen ben ik het gewoon om heel wat verschillende libellensoorten tegen te komen. Bij een kort bezoek op 26 mei 2018 viel ons oog al snel op een relatief kleine, donkerrood aangelopen libel die met een karakteristieke vlucht boven het water patrouilleerde. Hierbij ging ze af en toe kort op een takje zitten, waarbij het witte snuitje en een gelige vlek op een van de laatste achterlijfsegmenten de meest opvallende kenmerken waren… Omdat dergelijke witsnuiten niet tot onze parate kennis behoren, namen we snel een filmpje op met de smartphone (een foto was door de slechts zeer korte momenten in zit geen optie). Een snelle check online bevestigde ons vermoeden: een mannetje Gevlekte witsnuit! Een 10-tal minuten later was het beest gevlogen … Hans Roosen
De momenteel zeer zeldzame Gevlekte witsnuitlibel is de meest warmteminnende van de Belgische witsnuiten. Zijn verspreiding reikt zuidelijker dan de andere soorten, maar toch is ze ook ten zuiden van België heel schaars. Deze waarneming past in een kleine influx rond Brussel met waarnemingen van telkens 1-2 dieren in 4 aanpalende 5 km hokken. 2018 was trouwens een absoluut topjaar voor deze soort, die zich lijkt te De Boomklever I september 2018 I ongewervelden
81