Sinds de winter van 2016/2017 is de Raaf (Corvus corax) niet meer weg te denken uit het Dijleland. Na enkele waarnemingen van een solitair exemplaar volgden in het vroege voorjaar van 2017 al snel waarnemingen van een Ravenpaar. Dit kon reeds door vele waarnemers boven de uitgestrekte plateaus en bossen van de regio worden gespot. Waar we het in 2017 nog moesten stellen met een territoriaal paar en een mogelijk broedpoging, kunnen we dit jaar spreken van een geslaagd broedgeval! TERRITORIUM IN 2017 In een eerdere editie van De Boomklever (september 2017; De comeback van de Raaf in het Dijleland; Kelle Moreau) werd reeds uitvoerig ingegaan op de terugkeer van deze iconische soort in Vlaanderen en meer specifiek het Dijleland. Honkvastere Raven worden pas sinds 2009 terug in Vlaanderen opgemerkt (in de Antwerpse en Limburgse Kempen), met een eerste territoriaal paar in Limburg sinds 2014. Wat het Dijleland betreft kan worden gesteld dat er in 2017 minstens één territorium van Raaf was met een mogelijk nest in het boscomplex Meerdaal-Mollendaal. Een lagere waarnemingsfrequentie eind maart - begin april 2017 leek bovendien te suggereren dat de vogels aan het broeden waren. Van een geslaagd broedsel kon echter niet worden gesproken. Er werden geen jonge vogels waargenomen en bovendien werden de adulte Raven in de loop van april opnieuw baltsend gezien. Ook voor de rest van Vlaanderen kon voorlopig nog geen geslaagd broedsel worden aangetoond. Tot in 2018 …
76
De Boomklever I september 2018 I vogels
GESLAAGD BROEDSEL IN 2018 Aangezien de soort ook in het voorjaar van 2018 nog steeds in het Dijleland aanwezig was, spendeerden natuurliefhebbers uit de ruime regio vanaf half februari weer heel wat tijd in en rond het Meerdaalwoud, in de hoop broedindicatieve informatie te kunnen verzamelen (volgens de SOVON-handleiding lopen de datumgrenzen van 15 februari tot 31 mei; Vergeer et al. 2016). Toen dat half mei 2018 nog steeds niet was gelukt, gaven de meesten er de brui aan. Het broedseizoen van 2018 leek voor de Raven in het Dijleland dezelfde weg op te gaan als een jaar eerder … Tijdens een familiewandeling op 20 mei 2018 in het Meerdaalwoudcomplex werd de aandacht van de auteur plots getrokken door een afwijkende roep in de verte. De roep had iets weg van een Raaf maar klonk hoger en langgerekter. We liepen verder in de richting van het geluid. Meteen werd duidelijk dat er niet één maar meerdere ‘roepers’ aanwezig waren. Druk roepend, ergens hoog vanuit een boom. Onzichtbaar. Dat schorre geluid, dat moeten jonge Raven zijn! Enkele minuten later weerklonk in de verte het diepe ‘krok krok krok’ van een adulte Raaf. Meteen nam de frequentie
zouden ontdekken en makkelijker zouden worden gespot. Niets bleek echter minder waar … Pas op 2 augustus en ook op 4 augustus werden minstens vier Raven samen gezien (respectievelijk te Vaalbeek en te Leefdaal-plateau). Hierbij werd niet gespecifieerd of het om juveniele dan wel om adulte vogels ging. Alleszins kan voorzichtig worden gesteld dat dus minimaal twee van de (minstens) drie jongen de eerste maanden hebben overleefd. BROEDBIOLOGIE Volgens de literatuur vindt de eileg bij Raven plaats in maart (soms al vanaf eind februari, met uitschieters tot de eerste helft van april). Opvallend is ook dat melding wordt gemaakt van het feit dat de vestiging als broedvogel voorafgegaan kan worden door een 1-2 jaar durende aanwezigheid van een niet-broedend paar. Dit zou een verklaring kunnen zijn voor het territorium zonder broedbewijs in 2017. Meestal worden er 2 tot 6 eieren gelegd, met een broedduur van 18-21(-25) dagen en een nestjongenperiode van ca. 40 dagen. Indien de jongen in het Meerdaalwoud op 22 mei het nest hebben verlaten, zou dit betekenen dat ze rond half april uit het ei zijn gekomen. Het broeden moet dus gestart zijn in de laatste decade van maart, met een eileg die dan ruwweg rond half maart is gestart.
VOGELS
Raaf broedt in het Dijleland: eerste broedgeval in Vlaanderen sinds 1865!
van de afwijkende roepjes toe, waarna even later een adulte Raaf met een bek vol voedsel (zichtbaar als een grote ronde massa die voorbij de bek uitstak) laag boven de boomkruinen voorbijzeilde in de richting van de bedelroepjes. De adulte Raaf leek net buiten het zicht te landen in een dichte kruin, waarbij de bedelende jongen om ter luidst begonnen te roepen. Een broedgeval! En meteen ook een nieuwe broedvogelsoort voor het Dijleland en Vlaanderen! De volgende ochtend werd het nest met de telescoop gelokaliseerd en kon worden vastgesteld dat er vliegvlugge jongen op het nest zaten. De grote afstand en de dichte boomkruinen maakten het echter onmogelijk om veel details te zien. De jongen riepen veelvuldig en de frequentie nam steeds toe als er een ouder in de buurt opdook om het nest van voedsel te voorzien. Tussen 6:45u en 9:20u werden 3 voederbeurten vastgesteld (7:15u, 7:50u en 8:45u). Ook net voor aankomst (6:40u) waren de jongen luid bedelend te horen. Door de verhoogde activiteit tijdens en net na een voederbeurt waren de jongen iets beter te lokaliseren in de kruin en zo konden simultaan minstens 1 jong naast en 2 jongen op het nest worden geobserveerd. De jonge dieren leken al heel mobiel te zijn: druk rondlopend op het nest en de aanpalende takken, vleugels flappend etc. Tijdens een kort bezoek op 22 mei kon worden vastgesteld dat de jongen het nest reeds verlaten hadden. De bedelroepjes weerklonken vanop ruim 100m van het nest uit een aantal dichte boomkruinen. De jongen waren uitgevlogen! Aangezien van Raven bekend is dat ze gedurende vele jaren hetzelfde nest kunnen gebruiken en de soort bovendien erg op rust is gesteld, is het belangrijk het verstoringsrisico tot een minimum te beperken. Om die reden besliste de Natuurstudiegroep Dijleland in samenspraak met de terreinbeheerder (Agentschap voor Natuur en Bos) om de nestlocatie niet vrij te geven. Een kleine week later werden de jongen heel wat verder in het woud gehoord. De verwachting was dan ook dat ze nu wel snel de rest van het Dijleland
VERVOLG? Bij het verschijnen van deze bijdrage is het ruim vier maanden geleden dat de jonge Raven zijn uitgevlogen. Jonge Raven worden aan het eind van de zomer verstoten uit het ouderlijk territorium en gaan dan in de wijde omgeving rondzwerven. Mogelijk zullen ze (met andere Raven) een groepje vrijgezellen vormen, die de komende jaren misschien nog in de regio zullen worden gespot. Wat het territoriaal paar betreft kan verwacht worden dat ze ook de komende jaren nog jongen zullen grootbrengen in het Dijleland. Een Ravenpaar blijft voor het leven bij elkaar. Wie weet heeft het Dijleland wel de potentie om De Boomklever I september 2018 I vogels
77