bezig houdt met sprookjes, Herwig” grinnikt Jo. Mijn antwoord “wel nee, maar ik vond het in ieder geval wél een sprookjesdal” kan op meer begrip rekenen van het vrouwelijk gezelschap. Zelfs als we allemaal verschillende zaken onthouden van onze wandeling, blijft er toch één gemeenschappelijk gevoel hangen: zoveel Vrouwenschoentjes bij elkaar, dat gaat geen van ons ooit vergeten … Herwig Blockx
Pleisterende Parelduiker Gavia arctica op het Meer van Genval Van 3 tot en met 27 december 2016 verbleef een eerste winter Parelduiker Gavia arctica op het Meer van Genval te Overijse. Het is de eerste waarneming deze eeuw en het was al 36 jaar geleden dat men deze prachtige duiker nog eens kon bewonderen in de Dijlevallei. VOORKOMEN EN VERSPREIDING De Parelduiker broedt langs grote, diepe zoetwatermeren in Noord-Schotland, het grootste deel van Scandinavië, in de Baltische Staten en Finland, het Noorden van Rusland en in het Westen van Siberië. De globale populatie wordt op 275.000 tot 1.500.000 individuen geschat (Wetlands International 2015). De relatief kleine Europese populatie wordt op 53.800 tot 87.800 paar geschat, wat overeenkomt met 108.000-176.000 adulte individuen (BirdLife International 2015). Ze onderging in de jaren 1970 tot 1990 een belangrijke achteruitgang. Alhoewel de meeste Europese populaties, ook de omvangrijke Zweedse en Fin42
De boomklever I juni 2017 I vogels
se, stabiel bleven of zelfs toenamen in de periode 1990-2000, bleef de soort achteruitgaan in Noorwegen en in het Russische kerngebied, en nam de populatie globaal af met meer dan 30 %. De soort is dan ook te omschrijven als “kwetsbaar”. Parelduikers overwinteren vanaf Zuidwest-Europa tot de Kaspische Zee, maar vooral in de Zwarte Zee, waar vogels uit Noord- en Noordoost-Siberië verblijven die in het voorjaar via de Oostzee terugkeren naar het noorden van Europa en Azië. De Parelduiker legt in de trektijd dus soms enorme afstanden zonder onderbreking af, bijvoorbeeld van de winterkwartieren aan de Zwarte Zee tot de Oostzee en verder tot Noord-Siberië en omgekeerd.
Parelduikers worden in onze contreien het meest gezien langs de Noordzeekust maar zijn hier en ook in Nederland een schaarse wintergast. De najaarstrek heeft plaats vanaf oktober maar vooral in november, terugtrek is er vanaf februari-maart. De soort is aan zee veel schaarser dan de Roodkeelduiker - Gavia stellata, maar is in het diepe binnenland verhoudingsgewijs minder zeldzaam. Ze verblijven s‘ winters wel eens op de Beneden Schelde en uitzonderlijk ook op de grote vijvers in het binnenland (Hofstade, Overmere, Harchies, Virelles, Lacs de l’Eau d’Heure, de Maas,…). Ook in Zwitserland bijvoorbeeld komen ze tijdens de trek voor op grote stromen en meren. VOORKOMEN IN DE DIJLEVALLEI De vogel van Genval werd op 3 december ontdekt. Wellicht was hij reeds enige tijd aanwezig. Het meer wordt immer niet dagelijks door vogelkijkers bezocht. Onterecht, bleek ook nu weer, want zeker in de winterperiode kan men er leuke waarnemingen doen. De vogel had gedurende zijn verblijf heel wat bekijks. Op waarnemingen.be werd hij niet minder dan 234 maal ingevoerd en hij liet zich, mits wat geduld, ook uitstekend fotograferen. De Parelduiker is nochtans een wantrouwige maar toch ook een nieuwsgierige vogel. Aangezien het om een eerste winter exemplaar ging, had hij wellicht nog nooit een menselijk wezen gezien. Dikwijls kon men observeren hoe hij eerst behoedzaam en omzichtig de oever naderde, dan plots onderdook om een eind verder weer boven water te komen om dan terug naar het midden van het meer te zwemmen De vogel werd voor het laatst waargenomen op 27 december. Daarmee was het het langste verblijf van een Parelduiker in de Dijlevallei en het derde geval ooit, na een exemplaar dat van 2 jan 0
feb 0
maa 0
april 0
mei 0
Parelduiker op 20 december 2016 Foto: Eddy Van Hoorebeke
tot en met 10 november 1968 in het Grootbroek te Sint-Agatha-Rode verbleef en een exemplaar dat, ook in het Grootbroek, op 2 november 1980 werd waargenomen. Vermeldenswaardig is toch ook de waarneming, net buiten onze regio, in het nabijgelegen La Hulpe van 21 tot 24 februari 1962. Drie waarnemingen gedurende al die jaren is niet veel. Herroelen en De Fraine beschreven in 1975 het voorkomen van de Parelduiker in Brabant nog als “Regelmatige doortrekker in zeer klein aantal van oktober tot december en in februari/ maart”, maar dit heeft hoofdzakelijk betrekking op 6 waarnemingen op de plassen van Hofstade. Luc Hendrickx luchendrickx2003@yahoo.com REFERENTIES • BirdLife International (2017) Species factsheet: Gavia arctica. Downloaded from www.birdlife.org • P. Géroudet, Les Palmipèdes d’Europe, Päris, 1999. • M. Hens (red) 2000. – Vogels in het Dijleland. De Vrienden van Heverleebos en Meerdaalwoud i.s.m. De Wielewaal afdeling Leuven, Leuven , 2001. • P. Herroelen & R. De Fraine, Inventaris van d Vogels van Brabant 1900-1974, Brussel, 1975. • L. Lippens en H. Wille, Atlas van de Vogels in België en West-Europa, 1972. • Sovon soortenpagina: www.sovon.nl/nl/soort/30
juni 0
VOGELS
“Ja, maar dat was maar éne en hij vloog te snel weg. De orchideeën, daarvan waren er toch veel meer en …” “…ik vond de Vrouwenschoentjes ook geweldig …” valt Hadewig haar bij. Ik kijk even zijdelings naar Jo die zijn schouders ophaalt. Zou hij nu hetzelfde denken als ik: dat vrouwen altijd meer gecharmeerd geraken door bloemen? Mijn volgende opmerking “Wie het schoentje vindt, trekke het aan …” veroorzaakt hartelijk gelach in de auto. “Ik wist niet dat jij je ook al
juli 0
aug 0
sept 0
okt 0
nov 2
dec 1
Tabel 1: Aantal waarnemingen van Parelduiker per maand in de periode 1900-2016 De boomklever I juni 2017 I vogels
43