Verslag inventarisatie Grote weerschijnvlinder (Apatura iris) in Meerdaalwoud, juli 2015 Dit jaar werd er door Natuurpunt een oproep gedaan aan de regionale studiegroepen om een inventarisatie op te starten voor de zeldzame Grote weerschijnvlinder. De Natuurstudiegroep Dijleland gaf hier gehoor aan en hield een inventarisatie in de eerste twee weken van juli. Dit artikel behandelt de resultaten hiervan en kadert deze in een groter geheel. INLEIDING De Grote weerschijnvlinder (Apatura iris) is een grote, donkergekleurde soort met een blauwe schijn en een grote witte band op de onderste vleugels die vochtige loofbossen opzoekt. De soort vliegt in 1 generatie per jaar met een piekmoment tussen 21 juni en 31 juli (Maes et al., 2013). De soort valt in dat piekmoment waar te nemen via zichtobservaties of via lokmiddelen: in drogere periodes dalen vooral de mannetjes af naar de bodem op zoek naar vocht. Ze vallen zo te lokken met geurige middelen zoals mest, stinkkaas en rot fruit (Jacobs, 2015). In Vlaanderen is deze prachtige vlinder de laatste decennia steeds zeer zeldzaam geweest, ze komt in slechts 29 kilometerhokken voor over het hele grondgebied. Ze komt voor in het Bos ’t Ename, Hayesbos (Oost-Vlaanderen), Zoniënwoud, Doode Bemde, Laanvallei, Meerdaalwoud (Vlaams-Brabant) en Stamprooierbroek (Limburg) (Maes et al., 2013, waarnemingen.be)
64
De boomklever I september 2015 I Ongewervelden
Grote weerschijnvlinder Foto: Joris Everaert
WERKWIJZE INVENTARISATIE Er werd dit jaar gekozen voor het Meerdaalwoud en dan vooral het Denteneerpad dat de voorbije jaren steeds een vruchtbare plaats bleek te zijn voor zeldzame (bos)vlinders: de combinatie van een westelijk nat gedeelte –met bronnen die de vijver aan de Kluis voeden– en van een oostelijk gedeelte met steile zuidgerichte hellingen en opengekapte bossen zorgt voor een grote waaier aan biotopen. Dit jaar zou de NSGD hier de inventarisaties starten naar aanleiding van waarnemingen van vorig jaar. Zo kon er getoetst worden of de soort hier blijvend aanwezig was of niet. Er werden 2 doorgedreven inventarisatierondes georganiseerd rond het Denteneerpad – vanaf
einde bronbos tot Weertse dreef – op 4 en 11 juli en een verkennende wandeling rond de Dikke eik (Mollendaalbos, tussen Eleonorendreef en Oude
ONGEWERVELDEN
Grote weerschijnvlinder in het Dijleland
Milsebaan) op 20 juli. Op 4 en 11 juli waren de omstandigheden perfect: warm weer en langdurig droog geweest waardoor er een vochttekort optrad in het bos. 20 juli was bewolkt en regenachtig en was enkel geschikt om eventuele vliegende exemplaren waar te nemen; bovendien zaten we al aan het einde van de actieve vliegperiode (het naar beneden komen van de mannetjes) en werd er op deze wandeling niets aangetroffen. Er wordt in dit verslag dan ook verder gefocust op de twee inventarisatierondes. Er werd op 4/07 en 11/07 van ’s ochtends tot ’s middags – de actieve periode van de vlinder – intensief gezocht met lokmiddel (stinkkaas en bij de eerste keer ook bijkomend rotte banaan). Dit werd op witte plastic gelegd in de schaduw in het bos vlakbij eiken (waardplant). Een andere methode werd aangewend op 1 open plaats waar naast stinkkaas ook cola werd gebruikt. Een derde methode werd geprobeerd op de eerste ronde: een canopy trap (een plooibare wasmand, opgehangen in een boom, uit gaas met een vernauwing en lokmiddel net onder de vernauwing zodat bij het opvliegen de vlinder in de mand vliegt) maar dit was heel moeilijk in de juiste boom te krijgen waardoor afgezien werd van het gebruik van deze methode. De lokplaatsen werden dan twee keer bezocht in een tijdspanne van ongeveer drie à vier uur tot het middag werd.
Grote weerschijnvlinder Foto: Joris Everaert
65