Steenvliegen (Plecoptera) van het Dijleland
S
teenvliegen (Plecoptera) zijn een relatief kleine orde van
primitieve
gevleugelde
insecten.
staartdraden.
Haftelarven
staartdraden,
terwijl
bij
hebben meestal 3 libellenlarven
deze
staartdraden ontbreken. Volwassen steenvlie gen zijn veelal onopvallende bruin gekleurde
Ze zijn, net als haften en kokerjuf
insecten die aan beekjes en rivieren in de ve
fers, meer bekend als larve dan als
herkenbaar aan hun lange vleugels die in rust
volwassen insect (imago). Deze 3
plat over het achterlijf gevouwen liggen (Foto
getatie zitten of langzaam rondvliegen. Ze zijn
groepen, in het larvale stadium,
1). De vleugels staan dus nooit dakvormig zoals bij elzenvliegen (Megaloptera, zie Foto 2) en ko
indica
kerjuffers (Trichoptera). Sommige bladwespen
zijn
immers
gekend
als
tors van een hoge waterkwaliteit. Steenvliegen zijn de meest kriti sche van de drie en komen enkel
(Symphyta, Hymenoptera) houden hun vleu gels ook plat over het achterlijf, maar deze vleu gels zijn eerder glimmend en ook korter dan het achterlijf.
voor in de zuiverste beekjes en
De steenvliegen vormen een kleine orde: we
ze
reldwijd zijn er ongeveer 2000 soorten gekend,
rivieren
voor. Daardoor
de laatste
150
zijn
jaar in West-Euro
pa sterk achteruitgegaan. Recent verscheen er in
Nederland
een
uitstekend identificatiewerk over deze insectengroep (Kroese
2008).
Dit was de aanleiding om ook eens in onze regio naar deze bedreigde insecten op zoek te gaan .
waarvan er 400 in Europa voorkomen. In Vlaan deren kunnen we momenteel wellicht hoop en al een dozijn soorten aantreffen. Identificatie van de in Vlaanderen voorkomende soorten kan met Kroese 2008; voor Wallonië zijn er Duits- of Franstalige werken nodig die ook de meer con tinentale fauna beschrijven. De steenvliegen kunnen onderverdeeld worden in twee groepen: de roofsteenvliegen en de alg steenvliegen. De roofsteenvliegen zijn over het algemeen kleurrijker en groter dan de algsteen vliegen. Ze zijn carnivoor en vormen de meeste bedreigde groep. De algsteenvliegen zijn kleiner
Inleiding
en hebben geen opvallende kleurtekening. De
Steenvliegen behoren, net als haften (Ephemer optera) en libellen (Odonata), tot de gevleugelde in ecten met een gedeeltelijke gedaanteverwiseling waarvan het larvale stadium (nimf) in het water l
ft. Ze worden be chouwd als één van
de meer primitieve groepen van gevleugelde in ecten.
d n aan hel afgeplatte lichaam met twee lange De Booml<lever
volwassen dieren met korstmossen. Larven van steenvliegen leven in zuiver en stromend water, waar ze zich tussen stenen en bladafval ophouden. Ze hebben behoefte aan een hoog zuurstofgehalte. Daalt het zuurstof gehalte onder de 40% dan sterven vrijwel alle
In het larvale stadium kunnen ze herkend wor
60
larven voeden zich met bladafval en algen; de
-
juni
2008
steenvlieglarven, met uitzondering van die van de algemeenste soort, Nemoura cinerea. Algsteen vliegen hebben over het algemeen een iets la-