Nieuwsbrief november 2015 Overzicht van de voorbije activiteiten: Zaterdag 24 oktober 2015 :Op zoek naar de Gageluil in de Tikkebroeken Kasterlee Helaas hebben we geen Gageluil gevonden tijdens onze inventarisatie in de Tikkebroeken! De meeste waarnemingen worden na de winter gedaan in het voorjaar. We proberen het dan nog eens opnieuw. Toch was het de moeite waard want de zachte temperatuur leverde heel wat andere najaarssoorten op: 1
Zwarte herfstspinner - Poecilocampa populi 2015-10-24 3 3
2015-10-24
2
Herfstbremspanner - Chesias legatella
2015-10-24 3 3
2015-10-24
3
Papegaaitje - Chloroclysta siterata
2015-10-24 3 3
2015-10-24
4
Herfstspanner - Epirrita dilutata
2015-10-24 1 1
2015-10-24
5
Naaldboomspanner - Thera obeliscata
2015-10-24 3 3
2015-10-24
6
Bruine herfstuil - Agrochola circellaris
2015-10-24 5 11 2015-10-24
7
Zwartstipvlinder - Agrochola lota
2015-10-24 4 5
2015-10-24
8
Geelbruine herfstuil - Agrochola macilenta
2015-10-24 4 6
2015-10-24
9
Roodkopwinteruil - Conistra erythrocephala 2015-10-24 3 8
2015-10-24
10 Gevlekte winteruil - Conistra rubiginea
2015-10-24 3 4
2015-10-24
11 Bosbesuil - Conistra vaccinii
2015-10-24 4 7
2015-10-24
12 Eikenuiltje - Dryobotodes eremita
2015-10-24 3 3
2015-10-24
13 Wachtervlinder - Eupsilia transversa
2015-10-24 4 4
2015-10-24
14 Herfstrietboorder - Rhizedra lutosa
2015-10-24 4 4
2015-10-24
Foto: Emiel Boeckx : Het contoleren van de nachtvlindervallen.
Zwarte herfstspinner - Poecilocampa populi (imago) Foto: Emiel Boeckx 2015-10-24 Kasterlee - De Tikkebroeken Š Vlinderwerkgroep Taxandria
Roodkopwinteruil - Conistra erythrocephala (imago) Foto: Emiel Boeckx 2015-10-24 Kasterlee - De Tikkebroeken © Vlinderwerkgroep Taxandria
Gevlekte winteruil - Conistra rubiginea (imago) Foto: Emiel Boeckx 2015-10-24 Kasterlee - De Tikkebroeken © Vlinderwerkgroep Taxandria
Bruine herfstuil - Agrochola circellaris (onbekend) 2015-10-24 Kasterlee - De Tikkebroeken Š Marc Mangelschots
Herfstbremspanner - Chesias legatella (onbekend) 2015-10-24 Kasterlee - De Tikkebroeken Š Marc Mangelschots
Halesus radiatus (imago) 2015-10-24 Kasterlee - De Tikkebroeken © Vlinderwerkgroep Taxandria Het loont ook de moeite om foto’s te nemen van minder bekende soortgroepen zoals deze bovenstaande schietmot. Het bleek een zeldzame soort te zijn. Een dag eerder werd het diertje ook gefotografeerd langs het Kempisch kanaal door Paul en Marianne. Het is slechts de derde waarneming in de provincie Antwerpen (volgens waarnemingen.be) We lanceren hier een warme oproep om ook deze insecten op foto vast te leggen omdat we op die manier ook hun verspreiding beter in kaart kunnen brengen.
Halesus radiatus (imago) 2015-10-23 Kempisch kanaal - Kanaal St.-Jozef-Olen/Dessel © Paul en Marianne
Mierenkever - Thanasimus formicarius (imago) Foto: Willy Ronsmans 2015-10-24 Kasterlee - De Tikkebroeken Š Vlinderwerkgroep Taxandria Levenswijze De mierkever leeft in naaldbossen, en wordt gezien als een zeer nuttige soort. Zowel de larve als de volwassen kever maken jacht op bastbewonende insecten als schorskevers (familie Scolytidae). Ze zijn erg gespecialiseerd en worden, net als hun prooien, aangetrokken door de geur van beschadigde naaldbomen. De vrouwtjes leggen de eitjes bij die van een schorskever zodat de larven direct wat te eten hebben. De larven eten vooral larven en poppen van de schorskever, de volwassen kever vangt vooral volwassen schorskevers. Een gevangen schorskever wordt eerst 'gepeld' en van zijn pootjes ontdaan en daarna in stukken gebroken en opgegeten. Mimicry Deze kever bootst een mier na (Mutilla-mier) die gemeen kan steken.
Mutilla marginata
Nog enkele voorbeelden van mimicry Aggressive Mimicry*
Spin verkleed als lieveheersbeestje!
Links het insect dat lijkt op de bloem!
Zie je de gekko?
Vlinder van de maand: Zwarte herfstspinner (Poecilocampa populi) Kan nauwelijks worden verward met andere nachtvlindersoorten die in de herfst vliegen. Opvallend zijn de roomwitte dwarslijnen op de antracietzwarte voorvleugel en de karakteristieke roomkleurige kraag. Er is weinig variatie, alleen is het vrouwtje veel groter dan het mannetje.
Zwarte herfstspinner - Poecilocampa populi (onbekend) 2015-10-23 Meerhout - Centrum Š Marc Mangelschots
Uit bovenstaande grafiek merk je duidelijk dat de Zwarte herfstspinner een echte novembersoort is (bron: waarnemingen.be)
Zwarte herfstspinner - Poecilocampa populi (onbekend) 2015-10-24 Kasterlee - De Tikkebroeken Š Marc Mangelschot
Het vrouwtje heeft geen geveerde antennen zoals het mannetje (foto boven) Foto: Bob van de Dijk .
Rups van de Zwarte herfstspinner Foto: Jeroen Voogd Rups: mei-juli. De rups foerageert ´s nachts en rust overdag tegen een twijg of tegen de boomschors. De rups verpopt zich onder de schors of in de strooisellaag in een cocon waarin aarde wordt verwerkt. De soort overwintert als ei vastgehecht aan de bast van een twijg of de stam.
eitjes van de zwarte herfstspinner
Activiteiten november 2015: Vrijdag 13 november 2015 :wintervlinderwandeling in het Grootenhoutbos Samenkomst: Ingang langs De Breem (brug over E34) Uur: 19.00 – 21.00 uur Info: willy_ronsmans@msn.com of 0495 16 96 70 Meebrengen: zaklamp
We maken een wandeling rond de vijver waar heel wat eiken staan. Met wat geluk kunnen we enkele honderden vlinders waarnemen die dan erg actief op zoek gaan naar een partner.
Vrouwtjes kleine wintervlinder kunnen niet vliegen Bericht uitgegeven door De Vlinderstichting op donderdag 27 november 2014 Als je nu ’s avonds als het net donker is buiten loopt kun je soms in het schijnsel van een straatlantaarn of in de koplampen van een auto witachtige vlindertjes zien vliegen. Hoogstwaarschijnlijk gaat het om kleine wintervlinders.
Boom met mannetjes kleine wintervlinder als zeiltjes, met inzetjes mannetje open en dicht en vleugelloos vrouwtje (foto’s: Kars Veling)
Terwijl we de zomer als echte vlindertijd zien, bleken ook de afgelopen weken nog veel vlinders actief te zijn. Door het aanhoudende warme weer bleven dagvlinders vliegen en zeker op zonnige dagen, zoals het vorige weekend, waren er tientallen waarnemingen van atalanta, maar ook zeven andere soorten werden nog gezien. Ook voor nachtvlinders geldt dat de meeste soorten ’s zomers actief zijn, maar er zijn uitzonderingen.
Kleine wintervlinders komen pas tevoorschijn als het wat kouder wordt en vooral na de eerste nachtvorst. November is de topmaand voor deze nachtvlinder en hij komt in het hele land voor, hoewel de meeste op de zandgronden te zien zijn. Het is een bijzondere vlinder, niet alleen omdat hij in de winter vliegt, maar ook omdat vrouwtjes helemaal niet vliegen. Deze kunnen dat zelfs niet, want ze zijn vleugelloos. De mannetjes hebben wel vleugels en deze kunnen dus wel vliegen en zich over wat grotere afstanden verplaatsen.
Paring van kleine wintervlinder (foto: Kars Veling)
Mannetjes verzamelen zich op bomen en soms kun je op een boom zo twintig tot dertig kleine wintervlindermannen aantreffen. Ze hebben hun vleugels boven hun lichaam opgeklapt en vallen goed op als je met een zaklantaarn de boom beschijnt. Als kleine zeilbootjes zie je dan zitten. Deze mannen wachten geduldig op de vrouwtjes, die onder de boom, tussen het strooisel zijn verpopt. Als deze tevoorschijn komen kruipen ze de stam op naar boven en kunnen dan die wachtende mannetjes bijna niet missen. Na de paring kruipen ze verder omhoog om bovenin de boom hun eitjes af te zetten. Voedsel hebben ze niet nodig, want ze hebben als rups zoveel gegeten dat ze hun korte vlinderleven prima zonder kunnen. De eitjes die nu worden afgezet komen uit op het moment dat de knoppen uit gaan lopen in het voorjaar. Dit komt nogal nauw, want de jonge rupsen kunnen alleen vers blad eten. Doordat de vrouwtjes vaak eitjes afzetten op de boom waar ze zelf ook op zijn groot geworden kunnen ze hiermee rekening houden.
Tekst en foto’s: Kars Veling, De Vlinderstichting
Grote wintervlinder - Erannis defoliaria (vrouwtje) Foto: Godfried Van Hertum
Donderdag 19 november 2015; Vergadering Vlinderwerkgroep Taxandria Waar: Natuurpunt Museum Turnhout Uur: 20.00 uur Info: willy_ronsmans@msn.com of 0495 16 96 70 Voorstellen voor activiteiten voor volgend seizoen zijn nog steeds welkom!
Als het wat kouder wordt kruip je best wat dichter bij elkaar! Weet je trouwens welke soort je hier ziet? http://stippen.nl/stippen.php?soort=HIPVAR