B erg s
. m 4 5 5 4 p o Onderzoek
portd Tijdens de Ber ag gsportdag op 16 maart vertel len Remco Ber endsen en Marieke van Vessem over hun onderzoek en beantwoorden ze vragen over ho ogteziekte.
EEN NEUS VOOR HOOGTEZIEKTE Wie boven de 2500 meter komt heeft het wel eens gemerkt. Beetje hoofdpijn, weinig trek, misselijk, moe, duizelig en slecht slapen. Het zijn verschijnselen die passen bij acute hoogteziekte. Maar hoe stel je dat objectief vast? Een ‘neus’ biedt mogelijk uitkomst.
De proefpersonen moesten vijf minuten in- en uitademen via een elektronische ‘neus’.
54 |
D
rie medici deden deze zomer onderzoek naar acute hoogteziekte in de hoogste hut van Europa, de Capanna Regina Margherita (4554 m), op de Punta Gnifetti (Signalkuppe) in het Monte Rosa-massief. In de hut wordt al vanaf 1900, vlak na de bouw, medisch onderzoek gedaan. De belangrijkste bagage van de medici was de ‘elektronische neus’, die uitgeademde lucht analyseert. Iedereen die regelmatig op de weg zit, kent het ‘blaaspijpje’ van de politie. Door in dat apparaat te blazen is vast te stellen of je (te veel) alcohol in je lichaam hebt. In de medische wereld kan, voorlopig op experimentele basis, astma, de longziekte COPD en darmkanker vastgesteld worden met de eNose, een Nederlandse vinding, die onder andere in de voedingsindustrie gebruikt wordt. Remco Berendsen en Marieke van Vessem vertellen over hun onderzoek. Hoe ontstond het idee om de eNose voor het onderzoek naar acute hoogteziekte in te zetten? “De lucht die we uitademen bevat vluchtige organische stoffen. Deze stoffen worden gemaakt tijdens processen die in ons lichaam plaatsvinden. Als je ziek bent worden er vaak andere stoffen aangemaakt. Door in de eNose uit te ademen, kan deze een profiel maken van de vluchtige stoffen die voorbijkomen. Een collega van ons is met de eNose aan het werk geweest in het AMC in Amsterdam. Zij heeft aangetoond dat de eNose onderscheid kan maken in het uitademingprofiel van mensen met en zonder astma. Wij hopen dat de eNose dit ook kan voor mensen met acute hoogteziekte. Acute
HOOGTELIJN 1-2014 | TEKST PETER DAALDER | FOTO’S ONDERZOEKSTEAM
hoogteziekte wordt tot nu toe vastgesteld door het invullen van een vragenlijst. Dat is enorm subjectief, dus we willen de eNose gebruiken als een objectieve test om acute hoogteziekte vast te stellen.” Is bekend waardoor acute hoogteziekte ontstaat? “Er is nog veel onduidelijk wat er precies gebeurt in het lichaam van iemand met acute hoogteziekte. Dat er door de lage druk op hoogte minder zuurstofmoleculen beschikbaar zijn, speelt in ieder geval een belangrijke rol. Je lichaam moet zich hierop aanpassen, dat is acclimatisatie. Die bestaat uit veel verschillende processen, waarvan de eerste het versnellen van je ademhaling is, waardoor er meer zuurstof het lichaam in komt. Het acclimatiseren kost tijd, vandaar dat er altijd gezegd wordt dat je niet te snel in één keer moet stijgen. Je moet je lichaam de tijd geven om aan de hoogte wennen. Als je te snel stijgt kan er een tekort aan zuurstof in je lichaam ontstaan, wat kan leiden tot acute hoogteziekte. Daarmee creëer je een onveilige situatie, zowel voor jezelf als voor de groep waarmee je op pad bent.” Was het duidelijk naar welke stoffen het apparaat moest kijken? “Nee, tijdens dit onderzoek hebben we alleen gekeken naar profielen van vluchtige stoffen. Er zitten zoveel stoffen in uitgeademde lucht dat we eerst moeten onderzoeken welke stoffen bij acute hoogteziekte horen. Dat is deel van een vervolgonderzoek. Vervolgens kan je de eNose slimmer maken door specifiek naar die stoffen te zoeken. We kunnen dan meer specifieke sensoren in de eNose inbouwen.”