Vakblad Veiligheid 53 - Tweede kwartaal 2013 by NIBHV, VAKBLAD VEILIGHEID

VAKBLAD VOOR BEDRIJFSHULPVERLENING | tweede kwartaal 2013

Eerste hulp in Tweede Kamer Milieubewust en veilig brouwen Veiligheid bij airbags REACH: tegen gevaarlijke stoffen Buurthulp en BHV Oefenen in samenwerken

Instructeursopleidingen Bedrijfshulpverlening:

- Brand en Ontruiming - Eerste Hulp

partners in veiligheid

Twee unieke, door de NIBHV erkende opleidingen waarin u alles leert over: À À À À

Essentiële BHV-kennis Didactische vaardigheden Lessituaties vormgeven Uw BHV-organisatie

Door de aanpak met ‘blended learning’ combineert u online, schriftelijke en persoonlijke leermogelijkheden voor een optimaal resultaat. Door de zeer realistische en praktijkgerichte opdrachten werkt u gericht aan uw instructeursvaardigheden.

TIP! Volg ook onze opleiding voor Coördinator Hoofd Bedrijfshulpverlening en leer alles over het effectief sturing geven aan BHV in uw organisatie. Voor meer informatie: 0168 - 33 54 45 of www.partnersinveiligheid.nl

bedrijfshulpverlening | brandbeveiliging I consultancy I safety I ri&e

Toonaangevend in veiligheid Uw medewerkers en gasten rekenen op een veilige omgeving om in te werken en te verblijven. Helaas blijkt veiligheid niet altijd vanzelfsprekend. Trigion Safety Opleidingen biedt een breed pakket aan trainingen en opleidingen. Van EHBO tot BHV, van brandbestrijding tot het omgaan met een AED. Ook leiden we mensen op voor het VCA-certificaat en organiseren we simulaties waaronder ontruimingsoefeningen. Om welke training of opleiding het ook gaat; Trigion is uw betrouwbare partner als het gaat om veiligheid. Met onze mobiele trainingsunit komen we graag naar u toe. Dit scheelt uw medewerkers kostbare reistijd. Ook adviseren we u graag met betrekking tot ontruimingsplannen en -tekening en de verplichte RI&E. Talloze opdrachtgevers waarderen onze proactieve insteek, omdat veiligheid voor ons nooit vanzelfsprekend is. Wilt u weten wat Trigion Safety Opleidingen voor uw organisatie kan betekenen? Kijk voor meer informatie op www.trigion.nl of bel (0348) 405 570. Trigion. Toonaangevend in veiligheid

De juiste mensen op de juiste plek

Voor woord

Inhoud De laatste maanden is er in

Eerstehulpverlening in politieke sferen

Veiligheid in de lift

Grolsch brouwt bier milieubewust en veilig

Column

de pers veel aandacht voor bedrijfshulpverlening en de effecten van de crisis op BHV-budgetten. Soms vergeten berichtgevers dat een effectieve BHVorganisatie de brandrisico’s

‘Klapzak’ levert risico’s op voor hulpverleners

beperkt en dat zij bijdraagt

Ploffende airbags

aan het verhogen van de bedrijfsveiligheid. Als de BHV heeft opgetreden, is de gevolgschade bij een incident veel kleiner, zo leert informatie van het ministerie van SZW. Het gaat daarbij niet alleen om levensbedreigende incidenten, maar ook om bijvoorbeeld

Aan de slag met gevaarlijke stoffen

REACH regelgeving

Alternatief voor plattegrond met leds

Digitale brandweerpanelen

Nieuws

snijwonden, breuken en prullenbakbranden. Recente cijfers van de Campagne ‘Brandveiligheid Ondernemers’ tonen dat vijftig procent van de bedrijven een grote brand niet meer te boven komt, zelfs al is de volledige schade uitgekeerd. Uit cijfers van het Nederlands Instituut Van Register Experts blijkt dat jaarlijks negentig tot honderd

Goede voorlichting vooraf essentieel

Implanteerbare Cardioverter Deﬁbrillator

Buren helpen BHV

Georganiseerde buurthulp zorgorganisatie Severinus

bedrijven worden getroffen door brand met een schade van meer dan één miljoen euro. De totale schadelast van

Effecten Blended Learning en tweedaagse opleiding

bedrijfsbranden ligt tussen de 350 tot 450 miljoen euro

Tussenverslag onderzoek Basisopleiding Bedrijfshulpverlener

NIBHV Uitgaven

NIBHV Nieuws

per jaar. Naast het kostenaspect heeft een werkgever ook een morele verplichting om te zorgen dat zijn werknemers en cliënten in een veilige omgeving kunnen werken en verblijven. De aandacht in de pers onderstreept het belang van het promoten van bedrijfshulpverlening als

“Het doel is bedrijven veiliger maken.”

veiligheidsmiddel voor bedrijven en instellingen.

Oefenen in samenwerken

AED’s hebben onderhoud nodig

Het NIBHV vindt het belangrijk om de belangen van opleiders en BHV-cursisten te behartigen en bedrijfshulpverlening blijvend op de kaart te zetten en te houden. Het NIBHV blijft streven naar goed opgeleide

“SOS ALARM… voordat seconden minuten worden!”

Snel te hulp schieten bij calamiteit

SBN naarstig op zoek naar overname veiligheidsopleidingen

ONveiligheid

en geoefende BHV’ers. Koos Pulleman, directeur NIBHV

NIBHV-VEILIGHEID is een uitgave van:

REDACTIE

Nederlands Instituut voor Bedrijfshulpverlening (NIBHV) Hoofdweg 240, 3067 GJ Rotterdam Postbus 8714, 3009 AS Rotterdam Tel: 010 - 289 28 88 Fax: 010 - 289 28 80 E-mail: bhv@nibhv.nl

Marcel Captijn (MC), Jolanda de Haas (JdH) en Jan Kooijman (JK), tevens eindredactie. De redactie en het NIBHV besteden de grootst mogelijke zorg aan de inhoud van dit tijdschrift maar aanvaarden geen aansprakelijkheid voor eventuele inhoudelijke fouten.

REDACTIECOMMISSIE

VORMGEVING EN DRUK

Jolanda de Haas en Koos Pulleman.

Coers & Roest ontwerpers bno/drukkers, Arnhem

Medewerkers aan dit nummer: Rob Jastrzebski (RJ) en Ronald Simonis (RS)

NIBHV-VEILIGHEID verschijnt ieder kwartaal.

ABONNEMENTEN b 35,40, inclusief btw, per kalenderjaar. Het abonnement wordt aangegaan per kalenderjaar. Als u het abonnement wilt opzeggen dan dient u dit schriftelijk vóór 1 november van het komende kalenderjaar te doen. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd.

Voor abonnementen, reacties, ingezonden brieven, informatie en/of productnieuws: NIBHV, Postbus 8714, 3009 AS Rotterdam Tel: 010 - 2892888 Fax: 010 - 2892880, E-mail: bhv@nibhv.nl

ADVERTENTIEVERKOOP

Bureau Van Vliet B.V., Robert Mondelaars Postbus 20 2040 AA Zandvoort Tel: 023 - 5714745 Fax: 023 - 5717680 E-mail: r.mondelaars@bureauvanvliet.com Internet: www.bureauvanvliet.com Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming worden verveelvoudigd, gepubliceerd of opgeslagen in een gegevensbestand. Overname van artikelen na overleg met uitgever en betrokken auteur/ fotograaf. Aan de inhoud van deze uitgave mogen geen rechten worden ontleend. ISSN 1568-3699

Eerstehulpverlening in politieke sferen

BHV-ploeg tijdens Prinsjesdag, een groepsportret als herinnering.

Ieder bedrijf heeft zijn eigen kenmerken. Die zijn meestal terug te zien in de organisatie van de bedrijfshulpverlening. Neem de Tweede Kamer der Staten-Generaal, een verre van alledaags bedrijf. Een druk bedrijf ook. Los van de honderden politici en hun medewerkers die hier hun dagelijkse job hebben, reppen ministers zich van debat naar debat. Verder zijn er dagelijks commissievergaderingen, plus jaarlijks ongeveer honderdduizend toehoorders en andere bezoekers. In het kloppend hart van onze democratie aan het Haagse Binnenhof gaat het er soms stevig aan toe. De BHV-organisatie van de Tweede Kamer kan dat merken aan de hand van bedrijfstypische eerstehulpverlening. Zoals een letterlijke misstap in de spanning van een Kamerdebat of een gevalletje politieke migraine.

BHV-organisatie

met lage suikerspiegel of jonge vrouwelijke

Hij zegt: “Een misstap is snel gemaakt

Een bedrijfshulpverleningsorganisatie van

bezoekers die zo gefocust zijn op hun figuur

in de hectiek van een Kamervergadering.

55 personen waakt over de veiligheid van

dat ze denken dat ze wel een paar dagen

Meldingen van verstuikte enkels of polsen

mensen die het Tweede-Kamercomplex

zonder eten kunnen. Maar we kennen ook

komen met enige regelmaat voor. Als ik

‘bewonen’ en bezoeken. Daarvan hebben er

onze risicopersonen in het gebouw. Enkele

door het Kamergebouw loop kijk ik altijd

35 alleen een EHBO-taak.

vaste Kamermedewerkers zijn bekend met

door een BHV-bril naar looproutes, trappen

Coördinator bedrijfshulpverlening Peter

hartklachten en wij weten waar die mensen

en tribunes. Dan signaleer ik soms risi-

Hofman geeft een korte schets van de orga-

werken. Als we een melding krijgen dat een

coplekken die ik aankaart bij het gebouw-

nisatie: “De bedrijfshulpverlening is vertakt

dergelijk persoon onwel is geworden, zetten

beheer. Je hebt in zekere zin ook een

tot in de haarvaten van de Tweede Kamer.

we een tandje bij. Uiteraard gaat de AED

preventieve rol. Voorkomen is altijd beter

Dat maakt de BHV tot een dwarsdoorsnede

direct mee. Die zijn strategisch over het

dan genezen. Met markeringen op de vloer

van het bedrijf. Naast de BHV-organisatie

gebouw verspreid. Op elke plek kan er bin-

en waarschuwingsteksten vestigen we de

zijn ook alle medewerkers van de beveiliging

nen drie minuten één ter plaatse zijn.”

aandacht op hoogteverschillen, maar toch

opgeleid voor BHV en EHBO. Door deze mix

blijven dit soort incidenten gebeuren.”

van medewerkers zijn er op elk moment

Incident

Een incident uit 2005 herinnert Richard

van de dag, ook tijdens debatten en verga-

Trappen en publieke tribunes zijn bekende

zich nog als de dag van gisteren. Een

deringen in de late avonduren, voldoende

risicobronnen in het Kamergebouw. BHV’er

demonstrerende ‘dwaze vader’ sprong in

BHV’ers in huis om snel te reageren op inci-

Richard van der Linden weet dat uit zijn

een roep om aandacht in de plenaire zaal

denten.”

eigen dagelijkse functie als Kamerbewaarder

van de publieke tribune. Hij viel zes meter

Voor een snelle respons bevinden zich op

(leidinggevende bij de bodedienst).

lager op de grond, waarbij hij beide enkels

acht strategische plaatsen in het gebouwencomplex BHV-kasten met hesjes, EHBOtassen en AED-apparaten. Een eigen portofoonnetwerk garandeert snelle verbinding met de meldkamer van de beveiliging die de inzet van de bedrijfshulpverlening coördineert.

Door de aard van dit bijzondere bedrijf zijn er regelmatig mensen met hyperventilatie of een acute aanval van migraine na een melding van onwelwording.

Onwelwordingen en enkelletsels Gemiddeld vijftig maal per jaar verlenen de BHV’ers in de Tweede Kamer Eerste hulp. Peter Hofman beklemtoont dat dit wel de serieuze meldingen zijn. Pleisters plakken op een schaafwond is in de statistieken niet meegenomen. Hofman: “Nieuw instromende BHV’ers vragen mij soms wat ze in de praktijk kunnen verwachten op het gebied van eerstehulpverlening en hoe vaak ze met bloed en ernstige verwondingen in aanraking komen. Ik moet ze het antwoord schuldig blijven, maar de praktijk laat zien dat echt ernstige verwondingen of andere levensbedreigende situaties heel zeldzaam zijn. In de 23 jaar dat ik bij de Tweede Kamer werk kan ik mij bijvoorbeeld maar vier keer een reanimatie herinneren. Een eerstehulpinzet is dus niet altijd spannend. We krijgen veel routinemeldingen van onwelwordingen. Die klinken soms ernstig, maar vaak gaat het om relatief onschuldige zaken: een diabetespatiënt

NIBHV Veiligheid 53 2013

Coördinator BHV Peter Hofman (links), Christina van de Langenberg en Richard van der Linden.

brak. Van der Linden: “Dan is het even alle

schappelijk gevoelige onderwerpen gaat.

functie als BHV’er. “De beveiliger heeft zelf

hens aan dek. Ik had zelf geen dienst als

Daarmee wordt ook in de BHV-organisatie

ook EHBO-scholing gehad en kan meehelpen

BHV’er, maar hij viel vlak voor mijn neus op

rekening gehouden, zodat er mensen aanwe-

als het nodig is. Maar belangrijker is dat

de grond. Dus ik was er als eerste bij. Ik heb

zig zijn die stevig in hun schoenen staan als

beveiligers sleutels hebben van alle deuren

toen direct het interne alarmnummer gebeld

er iets gebeurt.”

in het gebouw en wij niet. De loopafstanden

en de hulpverlening in gang gezet. Ook de

Christina’s ervaring in de BHV-praktijk is

in het gebouw kunnen soms lang zijn. Het

beveiliging kwam direct in actie, want het

dat de baan van BHV’er niet altijd een con-

is handig als een beveiliger ons door het

ging niet alleen om een EHBO-incident, het

frontatie met bloed en grote wonden bete-

openen van afgesloten tussendeuren een

was tevens een veiligheidsincident. Eerste

kent. “Dat zijn uitzonderingen. Meldingen

kortere looproute kan bieden. Bovendien

prioriteit was de rust in de plenaire zaal

van onwelwording vormen het grootste deel

kan hij contact onderhouden met de meld-

snel te herstellen, die man moest daar weg.

van onze inzetten. Dat kan best met de aard

kamer om informatie door te geven of

Lopen kon hij niet meer, dus hebben we

van dit bijzondere bedrijf te maken hebben.

indien nodig om ambulancehulp ter plaatse

hem gedragen. Omdat de aanwezige politie

Kamerdebatten leveren soms spanning op,

te vragen. Ik kan mij dan volledig op de

hem voor de zekerheid had geboeid, was het

er worden lange dagen gemaakt en lichaam

hulpverlening aan de patiënt concentreren.”

voor de dienstdoende EHBO’ers best lastig

en geest staan onder grote druk. Het gevolg

om hun werk te doen. Het incident geeft

is dat we met enige regelmaat mensen met

Nazorg

aan dat eerstehulpverlening in een politieke

hyperventilatie of een acute aanval van

Blijkt een gezondheidsprobleem of letsel de

arena bijzondere dimensies kan hebben.”

migraine treffen na een melding van onwel-

kennis en kunde van de BHV’ers te boven

wording. Lang niet altijd is medische hulp

te gaan, dan wordt via de meldkamer de

Bijzonder bedrijf

nodig. Vaak is het al genoeg om persoonlij-

ambulance gealarmeerd. Andere BHV’ers

Christina van de Langenberg is al twintig

ke steun te geven aan de ‘patiënt’. Even een

en de beveiliging zorgen voor opvang en

jaar actief als BHV’er en EHBO’er in het

praatje te maken, eventueel een pijnstiller

begeleiding van het ambulancepersoneel.

Tweede Kamercomplex. Ze heeft al heel wat

of, als dat mogelijk is, een uurtje rust in

Niet onbelangrijk, want het Kamergebouw

uiteenlopende eerstehulpverleningen mee-

onze EHBO-ruimte. Daar kunnen we indien

is groot en heeft meerdere ingangen. De

gemaakt. In aanvulling op de ervaring van

nodig ook aanvullende hulp verlenen.”

BHV’ers dragen de patiënt over aan de

haar collega Richard met de dwaze vader

Bij iedere eerstehulpverlening in het Tweede

ambulancedienst en als geen verdere onder-

vertelt zij: “Er zijn soms Kamerdebatten

Kamergebouw gaat standaard een medewer-

steuning hoeft te worden gegeven aan de

waarbij je van tevoren weet dat het span-

ker van de beveiliging mee. Christina vindt

paramedici eindigt hier de eerstehulpinzet

nend kan worden, zeker als het om maat-

die ondersteuning belangrijk voor haar

van de BHV. Christina van de Langenberg vindt het jammer dat de BHV’ers die de eerste respons hebben gedaan vaak niets meer horen over de afloop. “Ik vind die terugkoppeling belangrijk, want uiteindelijk wil je weten of je het als BHV’er goed gedaan hebt. BHV en EHBO zijn immers niet mijn corebusiness. In mijn dagelijkse functie in het Kamergebouw ben ik verantwoordelijk voor change- en incidentmanagement op de ICTafdeling. Ik heb mij twintig jaar geleden aangemeld als EHBO’er om iets te kunnen betekenen voor mensen in een noodsituatie. Ik vind het prettig om achteraf te weten of mijn inzet verschil heeft gemaakt voor de patiënt. Maar de ambulancedienst schermt vaak met privacy als argument om geen informatie terug te koppelen. Dat vind ik jammer.” Coördinator BHV Peter Hofman beaamt dat

Praktijkcase tijdens de jaarlijkse oefendag.

het voor bedrijfshulpverleners belangrijk

is om te weten wat het effect was van hun inzet, ook vanuit het perspectief van nazorg. Daar besteedt de organisatie intern veel aandacht aan. Hofman: “Als BHV’ers een incident hebben meegemaakt dat impact heeft gehad, houden we een korte evaluatie. We stellen de mensen in staat hun verhaal te doen en weer even bij te komen, voordat ze weer overgaan tot de orde van de dag.”

Oefenen en kennis delen De Tweede Kamer is een bruisend politiek bedrijf waar veel tijdsdruk is. Toch vindt de organisatie het belangrijk dat medewerkers

De BHV in afwachting van het koninklijk gezelschap.

voldoende tijd en ruimte krijgen om te trainen en te oefenen. Peter Hofman: “Maandelijks is er gelegen-

Actief bij troonswisseling

beveiliging, politie en ambulancedienst die

heid om bijscholingslessen BHV en EHBO te

Over andere locaties gesproken, de BHV’ers

net als de BHV exclusief dienst deden in

volgen en een keer per jaar houden we een

en EHBO’ers van de Tweede Kamer komen

‘ring 1’, waarbinnen zich de feitelijke inhul-

oefendag op een extern oefencentrum. Daar

soms ook voor de uitoefening van hun

diging afspeelde. Het was een feestelijk en

werken we een hele reeks bijscholingsoe-

functie buiten de muren van het kamer-

indrukwekkend gebeuren, waarvan ik zelf

feningen af met realistische scenario’s en

gebouw. De politiek zoekt in toenemende

helaas niet veel heb meegekregen. Ik zat in

LOTUS-slachtoffers. Er zit altijd een element

mate de kiezer op in het land. Als een grote

een commandopost om de inzet van mijn

bij dat totaal branchevreemd is voor de

Kamerdelegatie op werkbezoek gaat, is het

mensen te coördineren en contacten met de

BHV’ers en dat vooral van belang is voor

gebruikelijk dat een lid van de beveiliging

andere hulpdiensten te onderhouden. We

de ploegleiders BHV. Een kettingbotsing

en soms een EHBO’er aansluit in het gevolg.

moesten verspreid over de dag vier keer in

bijvoorbeeld. Dat maak je hier in de Tweede

Op 30 april waren twintig BHV’ers van

actie komen voor onwelwordingen. Routine-

Kamer natuurlijk nooit mee, maar een der-

de Tweede Kamer actief bij de inhuldi-

incidentjes die zijn te verwachten bij een

gelijk scenario is ideaal om de ploegleiders

ging van Koning Willem-Alexander in de

spannende gebeurtenis waarbij mensen lang

te leren snel te schakelen en hun improvisa-

Amsterdamse Nieuwe Kerk. Het betrof

moeten staan. Qua veiligheid was alles per-

tievermogen te trainen.”

een verenigde vergadering van de Staten-

fect georganiseerd. We kijken met een goed

Christina van de Langenberg bevestigt dat

Generaal. Daarbij strekte de rol van de BHV

gevoel terug op een vlekkeloos feest zonder

die oefendagen cruciaal zijn om kennis en

en de EHBO zich uit tot achter de schermen

noemenswaardige incidenten. Het was een

kunde op peil te houden. Maar ook op ande-

van de troonswisseling in de kerk. Een

oranje dag met een gouden randje.” (RJ)

re manieren wordt de kennis bijgespijkerd.

uniek moment voor de betrokken BHV’ers.

“Tijdens de jaarlijkse oefendagen ben je heel

Christina van de Langenberg beaamt dat:

intensief bezig met eerstehulpkennis en

“Het was bijzonder dat we als BHV’ers van

andere BHV-taken. Dat is een goede metho-

de Tweede Kamer ons steentje mochten bij-

de om de praktijkkennis op peil te houden.

dragen aan de veiligheid rond deze speciale

Ik vind het belangrijk om te leren van

gebeurtenis.”

anderen buiten onze organisatie. Af en toe

De parate bedrijfshulpverleners in de Nieuwe

bezoeken we met een groep BHV’ers andere

Kerk hadden een rustige dag. Hoofd BHV

organisaties om te kijken hoe BHV’ers daar

Peter Hofman: “We waren overal op voorbe-

zich voorbereiden op hun functie en op

reid. Op 26 april hebben we met ons team

bepaalde scenario’s. Als je lang binnen één

het werkgebied al verkend. Hoe zit de kerk

organisatie werkt, kan het geen kwaad af

in elkaar, hoe zijn de looproutes en waar

en toe eens over de schutting te kijken naar

zitten de vluchtwegen? Daarna hebben

hoe anderen invulling geven aan hun taak.”

we kennisgemaakt met de mensen van de

NIBHV Veiligheid 53 2013

Veiligheid in de lift Het kan iedereen zomaar overkomen: vastzitten in een personenlift die tussen twee verdiepingen tot stilstand is gekomen. Er zijn zelfs mensen die om die reden nooit gebruik maken van een lift. Zij worden al panisch bij het idee alleen. Door regelmatig onderhoud en periodieke keuringen te laten uitvoeren kunnen mogelijke gebreken tijdig opgespoord en verholpen worden.

De wettelijke veiligheidseisen voor personenliften zijn vastgelegd in het Warenwetbesluit Liften, een onderdeel van de Warenwet. Artikel 17 in het besluit regelt de verplichte keuring. De meeste liftinstallaties worden vóór de ingebruikname voor rekening van de installateur gekeurd. Het Warenwetbesluit Liften schrijft voor, dat liften vervolgens in de gebruiksfase voor het eerst na twaalf maanden moeten worden gekeurd. Daarna moet dat periodiek om de achttien maanden gebeuren. De eigenaar van de lift (dat kunnen ook Verenigingen Van Eigenaren zijn) is verantwoordelijk voor de tijdige uitvoering van de keuringen.

Keuring Lifteigenaren moeten hun liften zodanig (laten) onderhouden dat die goed en veilig zijn en blijven. Daarnaast moeten zij de liften dus ieder anderhalf jaar door één van de zes door de minister van SZW aangewezen certificerende en keurende instellingen (cki) laten keuren, zodat zij altijd een geldig certificaat van goedkeuring hebben. Eind 2010 waren er in Nederland ongeveer 85.000 personenliften. Die moeten periodiek gekeurd worden. Ongeveer 95 procent van de in totaal 25.000 eigenaren heeft minder dan tien liften in bezit. De meeste liften zitten in flats, appartementencomplexen, kantoren, ziekenhuizen en verzorgings- en verpleeghuizen.

Veilig omgaan met een lift

schalige, landelijke campagne ter gelegenheid van het 80-jarig bestaan wordt extra

Ook al is een lift onderhouden en

aandacht gevraagd voor liftveiligheid. Het

goedgekeurd, hij is pas echt veilig als

Liftinstituut laat onder meer zien waaraan

iedereen er op de juiste manier mee

een veilige lift is te herkennen. Er is tevens

omspringt.

een meldpunt voor niet (op tijd) gekeurde

De website www.liftveilig.nl geeft aan

liften. Op initiatief van het Liftinstituut is

waarop gelet moet worden.

daartoe de website www.liftveilig.nl in het

1. Pas extra op in liften die geen kooiaf-

leven geroepen.

sluiting hebben. Dat zijn liften waarin de wand aan de inzittenden voorbij

Inspectie

trekt. Hou afstand van de schacht-

De Inspectie SZW heeft gegevens waaruit

wand en raak deze nooit aan.

blijkt dat circa vier procent van de liften

2. Hou kinderen in de gaten, zeker bij glazen liftdeuren. 3. Wees alert als de liftdeuren zich slui-

(ongeveer 3.300) geen geldig certificaat heeft. Van januari 2009 tot en met december 2011 heeft de Inspectie SZW daarom

ten. Steek niet plotseling een hand

liften geïnspecteerd die niet waren voorzien

of een voet tussen de liftdeuren om

van een geldig certificaat van goedkeuring.

ze tegen te houden. Niet alle deuren

Daarbij is ook nagegaan waarom lifteigena-

hebben sensoren die zorgen dat de

ren de voorschriften niet naleefden.

deuren weer opengaan.

Eén van de conclusies die getrokken wor-

4. Spring nooit op en neer in een lift.

den uit deze inspecties is, dat lifteigenaren

Springen in de lift kan leiden tot een

zich onvoldoende bewust zijn van het feit,

storing en daarmee tot opsluiting.

dat ze verantwoordelijk zijn voor de (her)

5. Wees extra oplettend bij het verlaten

keuring van de liften en dat zij daarmee

van een (oudere) lift. Zeker een lift

tevens verantwoordelijk zijn voor de veilige

zonder kooiafsluiting kan op ongelij-

werking van de liften. Bij lifteigenaren is

ke hoogte stoppen, met grotere kans

verder onvoldoende kennis aanwezig over

op struikelen.

nut en noodzaak van liftkeuringen.

6. Als eerste of laatste in het gebouw

De Inspectie SZW is van mening dat fabri-

aanwezig? Neem dan niet de lift. Het

kanten, installateurs, onderhoudsbedrijven

sluit opgesloten komen te zitten uit.

en cki’s een belangrijke rol moeten spelen

Een lift is een metalen kooi waarin

om lifteigenaren bewust te maken van hun

een mobieltje vaak geen bereik heeft.

verplichtingen.

7. Opgesloten in de lift? Blijf rustig en wacht op hulp! Probeer niet jezelf te

Hulpmiddel

bevrijden, laat dat over aan de profes-

Een handig hulpmiddel dat eigenaren kan

sionele hulpverleners.

helpen bij een goed beheer van hun lift(en)

8. Gebruik nooit een lift bij brand of bij een ontruimingsoefening.

en bij de keuze van onderhoudsfirma en cki, is de website www.gratisliftadvies.nl. Deze site geeft een onafhankelijk beeld van de wettelijke verplichtingen en biedt tal van

MAN VIER DAGEN VA ST IN LIF T Een hoteleigenaar in Oostenrĳk heeft vier dagen vastgezeten in de lift van zĳn eigen hotel. Het geb eurde toen hĳ het gebouw onderwierp aan een laatste inspectiebeurt. Daarna zou het hotel na het wintersportseizoe n langdurig worden gesloten. De eig enaar had tĳdens het controlerondje zĳ n gsm op het bureau in zĳn kantoor laten liggen. Het duurde vier dagen voo rdat een kennis, die brood kwam levere n, hem kon laten bevrĳden.

De zes door de minister van SZW aangewe-

tips over goed beheer, onderhoudscontrac-

zen (geaccrediteerde) cki’s die periodieke

ten, storingen, kosten, keuringen etc.

liftkeuringen uitvoeren, zijn: Aboma, Chex,

Het doel van al deze aandacht voor lift-

Liftinstituut, TUV Nederland, Veritas en

veiligheid is natuurlijk voorkomen dat

Veturo.

Nederlandse liften defect raken door onvol-

Van de cki’s timmert het Liftinstituut dit

doende onderhoud of door het achterwege

jaar behoorlijk aan de weg. Het Liftinstituut

blijven van keuringen. Iedere liftgebruiker

profileert zich als kennisinstituut voor de

moet erop kunnen rekenen dat hij veilig

veiligheid van liften, roltrappen en geve-

en gezond in en uit een lift kan stappen.

Zie ook: www.gratisliftadvies.nl en

londerhoudsinstallaties. Met een groot-

Zonder ongewenst oponthoud. (JK)

www.liftveilig.nl

NIBHV Veiligheid 53 2013

Grolsch brouwt bier milieubewust en veilig Koninklijke Grolsch, gevestigd in Enschede, brouwt het ‘groenste bier’ van Nederland. Dat heeft de onderneming niet zelf bedacht, het is de onafhankelijke beoordeling van ‘Rank a Brand’, een grote vergelijkingswebsite. Die beoordeelt in allerlei branches ongevraagd bedrijven op hun duurzaamheid. Het gaat dus niet alleen om de kleur van de beugelﬂes.

Jasper Hersbach, SHE specialist.

De vragenlijsten die Rank a Brand hanteert,

Hersbach: “Persoonlijk begrijp ik niet dat

ken en hoe zwaar ze het milieu belasten.

bevatten een flink aantal vragen over

er zo zwaarwichtig wordt gedaan over wijn.

Onder de noemer ‘Ten priorities. One future.’

klimaatverandering en CO2-emissie, over de milieuprestaties en over het arbeidsom-

Bierbrouwen is veel moeilijker, vooral als je

hanteert SABMiller daarom tien aandachts-

een constante smaak en kwaliteit wilt. Maar

gebieden voor Duurzaam & Verantwoord

standighedenbeleid van een te beoordelen

dat is nu niet aan de orde. Ik leg nu de

Ondernemen voor alle bierbrouwerijen bin-

bedrijf. Bij het onderzoek naar het ‘groenste

focus meer op de arbeidsrisico’s en BHV.”

nen het concern: Alcohol, Water, Energie en

bier’ waren er twintig vragen. In 2011 en

Volgens Hersbach kent Grolsch een lange

CO2, Verpakkingen, Afval, Duurzame keten-

2012 voert het merk de lijst aan met een

geschiedenis als bierbrouwer, maar staan

samenwerking, Corporate Social Investment,

score van 13 uit 20.

ook de onderwerpen Arbo, kwaliteit en

HIV/Aids, Mensenrechten en Transparantie.

De vragen worden niet beantwoord door het

milieu al lang op de agenda. Hersbach zit

Deze punten komen terug in de jaarlijkse

beoordeelde bedrijf, maar door deskundigen

in zijn kantoor in het opvallend schone

duurzaamheidsverslagen van Grolsch, die

die zelf hun informatie on line vergaren. Te

bedrijfsgebouw. Hij corrigeert de term

op de website worden gepubliceerd. Zaken

beginnen met de website van de beoordeel-

‘fabriek’ meteen: “Wij hebben het over de

als HIV en mensenrechten zijn in Nederland

de onderneming. Het instituut onderzoekt

brouwerij. Ik ben een relatieve nieuwkomer

onder controle, maar de aandachtsgebieden

nagenoeg alle branches en producten: dat

bij Grolsch, maar SHE is bepaald niet nieuw.

water, alcohol, energie en verpakkingen

strekt van de duurzaamheid van spijker-

Mijn voorganger was er al in 1976 druk mee.

vormen de speerpunten voor het SHE-beleid

broeken tot slavenarbeidvrije chocolade. In

Toen ging het vooral om het verkrijgen van

in Nederland.

het geval van Grolsch roemt Rank a Brand

vergunningen voor de activiteiten. Ik was

in het bijzonder de lage CO2-uitstoot per gebrouwen biertje en het uiterst lage water-

toen twee jaar oud, dus voor mij is dat de

Water

prehistorie. In de jaren tachtig kwam ook

Voor het brouwen van bier is schoon water

verbruik. Daarnaast wordt de loftrompet

het Arbo-beleid erbij. Binnen ons moeder-

onmisbaar. In Nederland is dat niet schaars.

gestoken over het streven om ingrediënten

bedrijf SABMiller is er tussen de vestigingen

Desondanks wordt er zo zuinig mogelijk mee

uit de duurzame landbouw te gebruiken en

een gezonde onderlinge competitie in lean

omgesprongen. Het waterverbruik schuilt

het terugdringen van de milieubelasting

and mean produceren, in kwaliteits- en

voor een groot deel in het spoelen en reini-

door verpakkingen.

milieuprestaties. Iedereen wil de beste zijn.”

gen van de installatie.

VEILIGHEID zocht contact met Koninklijke

‘Ten priorities. One future.’

Jasper Hersbach: “In 2008 gebruikten we

Grolsch, via SHE (Safety, Health &

Het Zuid-Afrikaanse SABMiller, de moeder-

per hectoliter gebrouwen bier nog 4,6

Environment) specialist Jasper Hersbach.

maatschappij van Koninklijke Grolsch, is

hectoliter water. In 2011 was dat 3,9 en

Hersbach heeft Milieukunde gestudeerd. Hij

een van de grootste bierconcerns ter wereld,

in 2015 mag dat nog maar 3,3 zijn. Het

is er trots op dat Grolsch een van de weinige

met vestigingen in zes continenten. Het

waterverbruik is nodig, omdat de installatie

bieren zonder kunstmatige toevoegingen is.

legt alle productielocaties strikte regels op

na het produceren van een bepaalde batch

Er komt alleen water, mout, hop en gist aan

met betrekking tot de manier waarop zij

gereinigd moet worden. Wij doen dat nu

te pas.

zaken doen, welke grondstoffen ze gebrui-

vaker dan strikt nodig, dus daar is winst

NIBHV Veiligheid 53 2013

Alcohol Bezoek de website van Grolsch. Direct is duidelijk: de bezoeker dient zijn geboortedatum in te voeren om toegang te krijgen. Dat is het eerste signaal dat Grolsch zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid erkent. Het is ook manifest in reclameuitingen, die uiteraard conform de reclamecode voor alcoholhoudende dranken zijn opgesteld. Alcoholmisbruik wordt ontmoedigd: ‘Geniet, maar drink met mate’ en ‘Geen zestien? Geen druppel.’ De laatste boodschap komt in elke reclame-uiting terug. Hersbach: “We zijn de eerste om te erkennen dat alcoholconsumptie wel eens op gespannen voet kan staan met veiligheid en gezondheid. Maar het blijft onze business. Dat we hier in de brouwerij vier cafés hebben, wil niet zeggen dat we daar voortdurend zitten met onze collega’s. Dat is voor bezoekers en voor een biertje op de vrijdagmiddag, buiten werktijd. Het is zelfs uitdrukkelijk verboden om alcoholische dranken te nuttigen onder werktijd, op straffe van ontslag. Er wordt ook niets van de werkvloer mee naar huis genomen. Dat hoeft ook niet, want ieder personeelslid heeft bij ons het recht om 41 eenheden (kratten, red.) per jaar mee naar huis te nemen. Dat is een aardige secundaire arbeidsvoorwaarde. Onze medewerkers kunnen zo thuis onze bieren schenken, of op feestjes waar zij zelf als gastheer optreden.” Brouwzaal.

Energie Grolsch wekt circa vijftien procent van het eigen energieverbruik op met behulp van

daar is winst te behalen. De brouwers zijn

een eigen biogasinstallatie. De waterzui-

daar druk mee. Ook als je wisselt van pro-

vering op het terrein levert een deel van

duct, moet je de productie-installatie reini-

het gas dat nodig is voor het stoken van

gen. Dat kun je slimmer plannen. Of andere

de stoomketels. Natuurlijk wordt er zuinig

schoonmaakmiddelen gaan gebruiken, waar-

omgesprongen met ‘extern ingekochte’ ener-

door het waterverbruik gereduceerd wordt.

gie en niet alleen bij het brouwproces. Ook

Wij hebben hier een eigen waterzuivering,

transport, emballage en koeling geschieden

die ons afvalwater voorreinigt, voordat we

zo efficiënt mogelijk. Zelfs de verlichting op

het lozen. De fosfaten die in schoonmaak-

de werkvloer is doelmatig: hogedruk natri-

middelen zitten, komen dus niet in de

umlampen zorgen zowel voor een goed con-

gemeentelijke afvalwaterzuivering terecht.”

trast als voor een lager energieverbruik.

Verpakkingen Hergebruik van verpakkingen via het statiegeldsysteem is een van de beste manieren om de milieubelasting te minimaliseren. De groene beugelfles (sinds 2008 de meest duurzame verpakking) is bovendien lichter dan de oude bruine fles, wat de transportkosten en daarmee de CO2-uitstoot reduceert. De kratten worden van gerecyclede kunststof gemaakt. De fabricage van kroonkurken vergt steeds minder staal en bij Grolsch wordt ook op karton bespaard, bijvoorbeeld door het achterwege laten van de vakverdeling in ‘omdozen’.

Historie van bier

Hygiëne

Bier kent een lange historie. Deze gaat

Het eerste dat een bezoeker van de brou-

terug tot ver voor onze jaartelling.

werij opvalt, is de reinheid van het gebouw.

Waarschijnlijk brouwden de Sumeriërs

Dat is noodzakelijk om de kwaliteit van het

6000 jaar geleden in Mesopotamië het

product te garanderen. Ook Jasper Hersbach

eerste bier door gerstbrood in water te

was onder de indruk: “Toen ik hier voor

laten gisten. Deze kunst werd overge-

het eerst kwam, wist ik niet wat ik zag. Nu

nomen door de Babyloniërs, toen deze

werkte ik voorheen ook in de afvalverwer-

het Tweestromenland (in het huidige

king en recycling, dus dat was een flinke

Irak) overnamen. Ook in het Romeinse

overgang.”

rijk was bier bekend, ook al ging de voorkeur uit naar wijn. Via de Germanen werd bier in West-Europa de algemene volksdrank. Naast water en melk

Water, alcohol, energie en verpakkingen zijn de speerpunten voor het SHE-beleid van Grolsch in Nederland.

was er weinig keus. Bovendien gold bier als een ‘veilige’ drank (je werd er niet ziek van). De consumptie bedroeg naar

De Grolsch brouwerij is ingedeeld in drie

worden gesloten gehouden en ramen mogen

schatting ruim een liter per dag per

zones, allemaal met hun eigen regels. Die

slechts worden geopend, als ze voorzien zijn

hoofd van de bevolking. Vanaf de 17e

zijn vooral ingegeven door de voedsel-

van horren. Gebruikte gereedschappen en

eeuw werden kofﬁe en thee populaire

veiligheidseisen (HACCP), maar ook door

materialen moeten schoon zijn. De streng-

dranken en verminderde de biercon-

de arbeidsveiligheid. De mildste zone is

ste zone is de rode. Dat zijn bijvoorbeeld

sumptie. Dat trok vanaf ongeveer 1850

geel: magazijnen voor vol- en leeggoed,

de afvullijnen, omdat daar de kans het

weer aan door de toenemende welvaart.

technische dienst en dergelijke. Daar zijn

grootst is dat mensen in contact komen met

In 2011 bedroeg de bierconsumptie

veiligheidsschoenen en bedrijfskleding

het product. De toegang is voorbehouden

in Nederland 71,7 liter per persoon

verplicht en er mag slechts worden gege-

aan gespecialiseerde eigen medewerkers,

per jaar. Afgelopen jaar produceerde

ten in speciale ruimtes. De noodzaak tot

uitgerust met veiligheidsbril, haarnetje,

Grolsch 2,5 miljoen hectoliter bier.

het gebruik van aanvullende persoonlijke

gehoorbescherming, veiligheidsschoeisel en

De totale verkoop van Grolsch bier in

beschermingsmiddelen wordt aangegeven

zo nodig een baardmasker. Consumptie van

Nederland bedroeg 1,4 miljoen hecto-

door borden. Grondstoffenmagazijnen,

levensmiddelen is er streng verboden, net

liter; het marktaandeel van Grolsch in

bierbereiding en laboratoria behoren tot de

als het dragen van sierraden. Het regelma-

Nederland was twaalf procent.

groene zone. Daar gelden extra regels voor

tig wassen en desinfecteren van de handen

haardracht en persoonlijke hygiëne. Deuren

spreekt voor zich.

NIBHV Veiligheid 53 2013

Robot verwijdert in één handeling de lege ﬂessen uit zes kratten.

Voedselveiligheid en arbeidsrisico’s

Nederlands, Engels, Duits en Italiaans. Voor

komen nooit op ‘onveilig terrein’. Zij lopen

HACCP (Hazard Analysis and Critical Control

die laatste taal is gekozen, omdat een groot

door de brouwerij over een visueel gearceer-

Points), de risico-inventarisatie voor voed-

deel van onze installatie van Italiaanse

de, afgezette route en kunnen het proces

selveiligheid, stelt andere eisen dan de

makelij is. We eisen een redelijke spreek-

van brouwen, afvullen en verpakken aan-

Arbo-wet. Volgens Jasper Hersbach hoeven

vaardigheid in het Engels voor iedereen

schouwen vanaf brede balustrades of bordes-

ze niet per definitie strijdig te zijn.

die hier aan het werk gaat. Of Nederlands

sen, op een hoogte van circa vijf meter van

Hij zegt: “Ik heb van HACCP niet veel

natuurlijk.”

de werkvloeren.”

die dat wel hebben. We leggen elkaar uit

BHV

Twee keer per jaar worden ontruimings-

waar welke regels van toepassing zijn en

Grolsch beschikt over tachtig BHV’ers op

oefeningen georganiseerd. Elke zone heeft

wat daarvan de achtergrond is. Veiligheid,

totaal vijfhonderd personeelsleden. Met de

zijn eigen verzamelplaats, aangeduid met

gezondheid en milieu zijn mijn verantwoor-

wisselende diensten is voldoende paraatheid

dezelfde kleur, geel, rood of groen.

delijkheid. Ik heb zelf mijn VCA-VOL certi-

gegarandeerd.

Hersbach: “Vorig jaar hebben we een oefen-

ficaat, maar we stellen het VCA-certificaat

Hersbach: “Onze BHV’ers zijn speciaal

bommelding in de grote entreehal gehad

alleen verplicht voor onze horecatechnische

getraind voor calamiteiten en incidenten

en nog een ontruimingsoefening. Daarvoor

service of tapwacht en voor de chauffeurs

die bijvoorbeeld bij de speciale schoonmaak-

beschikken we over een gesproken alarm,

van de tankwagens. Dat zijn de mensen die

werkzaamheden kunnen voorkomen. Bij

met luidsprekers die overal hoorbaar zijn.

buiten de deur komen bij horecagelegen-

ongevallen op de werkvloer gaat het meestal

Behalve de slow-whoop voor ontruiming

heden. Ook de technici die stands bouwen

om snij- of stootletsel. Op dit moment zijn

hebben we een lang geluidssignaal voor

bij het North Sea Jazz, Lowlands, de Zwarte

we bezig met een herbezinning op de taken

brand. Het gesproken systeem maakt het

Cross en andere evenementen hebben een

van de BHV-medewerkers. We willen allerlei

mogelijk om bij een ontruiming te melden

VCA-diploma. Intern is er geen behoefte aan

veiligheidsgerelateerde taken aan BHV’ers

om wat voor calamiteit het gaat. En nu

VCA. We verlangen het wel van aannemers

gaan toewijzen, zoals de periodieke inspec-

gaan we mijn kantoor ontruimen, want ik

die hier aan het werk gaan. We zijn bezig

tierondes, controles van blusmiddelen en

heb een bespreking met de directeur. Over

met het ontwikkelen van een bedrijfseigen

verbandtrommels. Een aantal van hen is ook

veilig brouwen natuurlijk. Zoals een oud-

veiligheidsopleiding waarin onderdelen van

opgeleid tot beheerder brandmeldinstal-

collega ooit tegen me zei: “Als je veiligheid

VCA zullen zitten. Onze afnemers stellen op

latie.”

kunt managen, kun je alles managen.” (MC)

dat gebied geen eisen, dus het is puur iets

In de brouwerij zijn met grote regelmaat

wat we zelf belangrijk vinden. We hebben

rondleidingen van belangstellenden. Volgens

onze veiligheids-, hygiëne- en milieuvoor-

Hersbach zijn daar speciale bouwkundige

schriften in vier talen beschikbaar. In het

maatregelen voor getroffen. “Bezoekers

verstand, dus ik overleg met collega’s

Zie ook: www.koninklijkegrolsch.nl

Column

BCM is BHV+ Incidents may be unpredictable, but you CAN predict the outcome!

Circa de helft van de bedrijven

Ik noem Vodafone, dat dagenlang

waar een grote brand uitbreekt,

voor veel van haar klanten haar

komt die ramp niet meer te

dienstverlening niet kon leveren.

boven. Ondanks dat de volledige

De brand bij de buren veroor-

schade door de verzekeraar uit-

zaakte uitval van het mobiele

en de manier waarop de BHV

Een essentieel verschil tussen

gekeerd wordt. De reden is dat

netwerk, maat belemmerde

wordt georganiseerd, is het een

BHV en BCM is dat bij BCM naast

bedrijven na een brand vaak een

Vodafone ook om de eigen loca-

uitstekend vertrekpunt om een

risico-inventarisatie een tweede

tijd stil liggen en klanten beslui-

tie te betreden.

succesvolle BCM-strategie te ont-

analyse aan de planvorming ten

ten over te stappen naar de con-

Business Continuity Management

wikkelen.

grondslag ligt: een business

current.

(BCM) is een management disci-

BHV is namelijk vaak onderdeel

impact analyse (BIA). De BIA

pline die zich op dit soort situa-

van de eerste fase van de drie

analyseert wat de impact over

Brand heeft niet alleen impact

ties richt. BCM draait om de

responsefasen van BCM: de inci-

een bepaald tijdsbestek is, als

op het getroffen bedrijf zelf.

vraag of je als organisatie in

dent responsefase. Deze eerste

bedrijfsprocessen uitvallen.

Bedrijven die in eerste instantie

staat bent om, ongeacht de

fase heeft als doel het gevaar

Het tweede verschil is dat BCM

niets met de brand te maken

omstandigheden of bedreigingen,

weg te nemen en verdere uitbrei-

verder gaat dan alleen het veilig-

hebben, kunnen eveneens ernsti-

de levering van je producten en

ding van de schade te voorko-

heidsvraagstuk en ook nadenkt

ge schade oplopen. Ik wijs op

diensten aan je klanten te kun-

men. Fase 2, de business conti-

over andere oorzaken van uitval.

bedrijven die op hetzelfde terrein

nen garanderen. Met andere

nuity fase, heeft tot doel zo snel

Zoals de impact van bijvoorbeeld

als Chemiepack gevestigd waren.

woorden: ben je als organisatie

mogelijk de kritische bedrijfspro-

een faillissement van een grote

in staat om de impact van uitval

cessen te herstellen om een

klant of leverancier.

van je bedrijfsprocessen tot een

minimum niveau dienstverlening

vooraf vastgesteld minimum te

te kunnen leveren. Fase 3, de

BCM is een relatief nieuwe

beperken, nadat een grootschalig

business recovery fase, heeft het

management discipline, die snel

incident, ongeval of calamiteit

doel terug te keren naar de nor-

aan belang toeneemt. Sinds 2012

heeft plaatsgevonden?

male gang van zaken.

is er ook een nieuwe norm (ISO

Succesvolle bedrijven in relatie

Zowel de BHV als de BCM is geba-

22301), die effectief en efficiënt

tot BCM zijn voorbereid en in

seerd op het identificeren van

sturen en beheersen op BCM

staat om: a) snel te reageren op

bedreigingen en risicofactoren.

mogelijk maakt.

onverwachte gebeurtenissen,

Daarbij ligt de focus niet op het

Ik ben van mening dat BCM het

zoals incidenten; b) alle interne

voorkomen (kansreductie) van

snelst van de grond komt door

en externe betrokken partijen

risico’s, maar op het beperken

in eerste instantie BCM als BHV+

tijdig te informeren over de situ-

van de schade (impactreductie).

te beschouwen. Maak gebruik

Bert-Jan Tiemersma is interim

atie; c) een alternatief achter de

In beide disciplines worden de

van de bestaande mensen, mid-

manager, senior business

hand te hebben om de uitvalspe-

procedures vastgelegd in respec-

delen en voorzieningen die de

consultant en trainer op

riode tot een minimum te beper-

tievelijk een BHV of Business

BHV-organisatie al biedt. Vul

gebied van kwaliteit- en

ken.

Continuity Plan (= bedrijfsnood-

deze vervolgens aan met maat-

plan). De effectiviteit en de

regelen gebaseerd op de aanvul-

veiligheidsmanagement. Op veiligheidsgebied verzorgt

Bedrijfshulpverlening speelt bin-

waarde van deze plannen worden

lende analyses die BCM vraagt.

hij onder meer trainingen op

nen BCM een wezenlijke rol.

in beide gevallen bepaald door

Nadenken over BCM is essentieel

het gebied van BCM, zie ook

Gezien het soortgelijke karakter

regelmatig te oefenen.

voor ieder bedrijf!

www.tiemersmaconsultancy.nl.

NIBHV Veiligheid 53 2013

Een geactiveerde gordijnairbag. Tevens zichtbaar de geactiveerde stuur- en stoelairbag. (Foto: Rico Vogels)

‘Klapzak’ levert risico’s op voor hulpverleners

Ploffende airbags Airbags en andere veiligheidsvoorzieningen

Bij een ongeluk wordt een airbag automatisch opgeblazen. Hij beschermt het lichaam

zoals autogordels, worden massaal toegepast

tegen letsel. De eerste airbags werden in de Tweede Wereldoorlog al toegepast in

in moderne auto’s. Ze moeten bestuurders

vliegtuigen, maar het patent voor gebruik in auto’s dateert uit 1953. In auto’s worden

en inzittenden beschermen tijdens een

airbags sinds de 70’er jaren op steeds grotere schaal toegepast. Anders dan de naam

verkeersongeval. Niet geactiveerde airbags

doet vermoeden, heeft de airbag niets met lucht te maken. AIR staat namelijk voor

kunnen in de praktijk voor hulpverleners echter

‘Automotive Inflatable Restraint system’. De zak, meestal gemaakt van nylon, wordt niet

een gevaar creëren. Wat voor de automobilist

gevuld met lucht, maar met een gasmengsel met o.a. stikstof. Dat gebeurt als bewe-

een verhoogde veiligheid biedt, kan voor de

gingssensoren een zeer abrupte vertraging detecteren. Een noodstop is niet voldoende,

hulpverlener een reëel restrisico opleveren.

de klap moet groter zijn dan de vooraf

ingestelde G-krachten (vertragingskrachten, red.). Hij moet vergelijkbaar zijn met een

Goede en vooral veilige hulpverlening bij een verkeersongeval is zeker te doen.

botsing tegen een muur met een snelheid van ongeveer dertig á veertig kilometer per uur. De sensorsignalen worden verwerkt door een microprocessor die vervolgens het

VEILIGHEID ging op bezoek bij

Stofwolk en brandlucht

meest geschikte tijdstip en de manier van

Airbagtraining.nl en liet zich bijpraten over

De trainingsfilosofie van Mart is: ‘zien is

opblazen bepaalt. Sommige airbags worden

de keerzijde van airbags en hoe een hulp-

geloven en niet gelachen is niets geleerd’.

aangestuurd door een kruitlading, andere

verlener toch veilig kan werken als deze

Om deze woorden kracht bij te zetten, geeft

systemen werken met een drukpatroon

veiligheidsvoorzieningen aanwezig zijn.

hij een demonstratie van een losse airbag

(variërend van 300 tot wel 650 bar), dat

Mart Hoogmoet is oprichter en eigenaar van

die liggend op straat, voorzien van een spe-

elektronisch wordt geactiveerd. Door de

Airbagtraining.nl. Hij is ruim dertig jaar

ciaal ontwikkeld bedieningsmechanisme dat

ontploffing klapt de airbag met een snelheid

werkzaam als ambulancehulpverlener bij

is aangesloten op een accu, tot ontploffing

van maar liefst 300 kilometer per seconde

de ambulancedienst Zuidoost Brabant en

wordt gebracht. Er is een onverwacht grote

uit. De airbag doet zijn werk letterlijk in

daarnaast als Brandmeesterbevelvoerder bij

knal en de airbag vliegt meters omhoog.

een oogwenk: binnen 125 milliseconden is

de vrijwillige brandweer van Valkenswaard.

Daarna een stofwolk en een brandlucht.

de airbag alweer leeg.

Mart is een praktijkdeskundige en wordt

Mart Hoogmoet: “Dat verklaart dat slachtof-

Een airbagsysteem kent diverse componen-

door zijn collega’s ook wel ‘Airbagdokter’

fers vaak een tijdelijke doofheid kunnen

ten, zoals een processor, sensoren, actuators

genoemd. Zijn hulpverleningservaringen met

oplopen. Direct na een ongeval waarbij

en de airbags zelf. De processor is verbon-

beknelde slachtoffers op de vele B-wegen in

een airbag tot ontplooiing is gekomen

den met de sensoren en actuators. Tijdens

zijn woon- en werkregio hebben hem een

zijn er geluidsniveaus gemeten van 85

een rit verricht de processor voortdurend

praktijkgericht trainingsprogramma doen

tot 185 dB(A). Soms dus luider dan een

metingen om te bepalen of een plotseling

ontwikkelen. Voor en door hulpverleners.

laag overvliegende straaljager, zij het zeer

sterke beweging ook een echte botsing

Mart is van mening dat deze informatie ook

kortstondig. Besef dat een slachtoffer dat

is. Pas bij overschrijding van bepaalde

voor de BHV’er belangrijk is, aangezien hij

jij aanspreekt, jou soms helemaal niet

G-krachten in een bepaalde richting wordt

in de praktijk meemaakt dat deze hulpver-

hoort. Die stofwolk wordt veroorzaakt door

de juiste airbag geactiveerd. Dit kan bij-

lener vaak als eerste aanwezig is bij een

maïsmeel. Dat wordt toegevoegd aan de

voorbeeld de stuurairbag zijn bij een fron-

ongeval en hij ter plaatse al gestart is met

opgevouwen airbag tegen het verkleven. De

tale botsing, maar ook een zijairbag bij een

de eerstehulpverlening. De BHV’er komt dan

brandlucht ontstaat door het activeren van

zijwaartse botsing of een combinatie van

dezelfde valkuilen tegen als de professional.

het kruitpatroon waardoor de stuurairbag

beide bij een botsing schuin van voren. Bij nieuwere systemen, de zogenaamde dualairbag, worden ook de kracht en de snelheid van de ontplooiing bepaald, waarbij deze naast honderd procent ook zeventig procent kan worden ontplooid. Dit kan in bepaalde situaties een betere bescherming bieden.

Aanvulling op veiligheid Een airbag reduceert de overlijdenskans bij een aanrijding met circa twaalf procent. Autogordels blijven daarmee de kampioenen van de passieve autoveiligheid. Zij reduceren het overlijdensrisico met maar liefst 45 procent. Het is dus een misverstand om te denken dat met een airbag het dragen van gordels niet meer nodig is. De airbag is slechts een aanvulling op de beveiliging met autogordels.

NIBHV Veiligheid 53 2013

De nog niet geactiveerde airbags vormen een risico tijdens hulpverlening. (Foto: Hans van Hamersveld)

Airbagtraining Airbagtraining geeft diverse lezingen, waarbij verschillende onderdelen uit het airbagsysteem worden getoond. Daaronder een opstelling van dashboard en stoelen met daarin airbags die opgeblazen worden. Enkele demonstraties, zowel binnen als buiten, laten de deelnemers de gevaren maar ook de beschermingsmaatregelen zelf ervaren. Er kan ook getraind worden met een speciaal geprepareerde auto. Daarbij kan de deelnemer, zittend in de auto, zelf beleven hoe het is als airbags worden opgeblazen. De auto is voorzien van diverse actieve airbags die met lucht opgeblazen kunnen worden. Verder zijn er ook camera’s in de auto aanwezig om de hulpverlening tijdens en na de praktijkoefening te kunnen evalueren. De lezingen en demonstraties zijn voor alle hulpverleners geschikt, zowel voor de professional als voor de BHV’er en de BHV-instructeur. Van 11 t/m 13 juni 2013 staat www.airbagtraining.nl op de 112-vakdagen in Gorinchem, waarop ook het NIBHV aanwezig is. Daar wordt ook de speciaal geprepareerde trainingsauto getoond. Het is de bedoeling om tijdens deze 112-vakdagen diverse airbags tot ontplofﬁng te brengen. Zie ook: www.airbagtraining.nl of facebook.com/airbagtraining.

Mart Hoogmoed tijdens een airbagtraining voor hulpverleners. (Foto: Rico Vogels)

wordt ontplooid. Door de combinatie van

De demonstratie toont tevens duidelijk aan

stofwolk en brandlucht denken hulpverle-

dat hulpverleners zelf gewond of tijdelijk

ners soms onterecht dat de auto in brand

doof kunnen raken, als een nog niet geac-

staat, waardoor ze het slachtoffer in de auto

tiveerde airbag tijdens de hulpverlening

uit het oogpunt van eigen veiligheid niet

plotseling alsnog met grote kracht tot ont-

willen helpen. Of ze trekken, ook niet zon-

plooiing komt.

der risico, juist iemand zonder na te denken uit een auto. Maar waar rook is, hoeft nog

Meerdere soorten

geen vuur te zijn.”

Was het twintig jaar geleden zeer modern als een auto beschikte over een bestuurdersairbag, tegenwoordig kunnen er al meerdere en diverse soorten airbags in een auto aanwezig zijn. Denk daarbij aan de bijrijders-, knie-, stoel-, deur- of gordijnairbag. Er is zelfs een airbag die vanuit de motorkap voetgangers of fietsers bescherming kan bieden. Deze airbags zijn soms zo goed verstopt, dat hulpverleners verrast kunnen worden door een airbag die uit onverwachte hoek openklapt. Daarom krijgt de airbag onder hulpverleners ook wel de bijnaam ‘klapzak’. Hoogmoet: “Het is mogelijk en ook belangrijk om even te zoeken naar de goed herkenbare airbaglogo’s. Als een dergelijk logo zit op de plek waar hulpverlening gewenst

Een goed geplaatste (stuur)airbaghoes geeft bescherming tijdens hulpverlening. (Foto: Hans van Hamersveld)

is, is het uitkijken geblazen. Daarnaast is het zaak om bij een ongeval zo snel

ningen. Het begon met een lezing voor 120 collega’s van de ambulancedienst en vervolgens de collega’s van de brandweer en politie in mijn eigen regio. Al snel breidde het zich als een olievlek uit. Inmiddels hebben ruim zestigduizend hulpverleners de lezingen gevolgd, zowel in binnen- als in buitenland. In wezen is dit onderwerp verplichte kost voor elke hulpverlener. Niet alleen voor brandweermensen, die nog enigszins beschermd zijn door hun pak, handschoenen en helm, maar zeker ook voor de onbeschermde politiemensen, ambulancehulpverleners, BHV’ers en EHBO’ers. Verder wordt de groep cursisten die niet direct met hulpverlening te maken heeft steeds groter. Iedereen kan tenslotte zomaar ineens hulpverlener zijn. De trainingsactiviteiten verzorg ik samen met collega Bart. Ook hij kent een achtergrond bij de ambulanPraktijktraining voor een brandweerploeg met een speciaal geprepareerde auto. (Foto: Rico Vogels)

cedienst en brandweer. We worden daarbij al jaren ondersteund door vooraanstaande automerken in binnen- en buitenland.”

mogelijk op veilige wijze de contactsleu-

impact van een verkeersongeval altijd een

Bijstand verlenen

tel op de nulstand te zetten. Blijf daarbij

reële kans op wervelletsels. De professionele

Elke Nederlander wordt volgens de wet

laag en houd je hoofd buiten de auto. In

hulpverlener zal daarnaast ook specifieke

geacht naar vermogen bijstand te verlenen

de nulstand begint de restspanning uit de

airbagbeschermingsmiddelen gebruiken,

aan een medemens in nood. Dat geldt zeker

airbagcomputer te lopen, waardoor de kans

zoals de airbaghoes (voor stuurairbags,

voor iemand die een EHBO- of BHV-cursus

op activeren kleiner wordt en het risico

red.) om veilig te kunnen werken. Heeft de

heeft gevolgd. Een BHV’er heeft geleerd

afneemt. Toch blijft het nog altijd opletten,

professional de hulpverlening eenmaal over-

om direct te handelen in een ongevalsitu-

want de elektronische ontstekers van de

genomen, verlaat dan als BHV’er het voer-

atie. Weliswaar is zijn opleiding gericht

airbags kunnen onverwacht lang op scherp

tuig en ga buiten de veiligheidscirkel van

op bedrijfssituaties, maar hij kan dezelfde

blijven staan en na een crash bijvoorbeeld

tien meter staan. Misschien zijn daar nog

vaardigheden buiten zijn werk gebruiken,

door een beschadigd elektrisch circuit als-

nuttige handen spandiensten verrichten.

zoals bij een ongeval in de privéomgeving

nog worden geactiveerd. Voor het verlenen

Het is er in ieder geval veilig. Als er door

of in het verkeer. Zijn inzet kan daarbij van

van hulp, aan bestuurder of bijrijder kan

de brandweer aan de auto ‘geknipt’ moet

grote betekenis zijn in het stabiliseren van

het beste vanaf de achterbank gewerkt

worden, kunnen er mogelijk losse onderde-

een slachtoffer en de overdracht naar de

worden. Als dat niet kan, kun je vanaf de

len wegspringen. Denk daarbij aan stukken

professional.

zijkant werken. Daarbij is het belangrijk

kunststof, gordelspanners of gaspatronen

Hoogmoet: “Zeker in het kader van zelf-

dat je buiten bereik van de nog niet geac-

die mogelijk met hoge snelheid en veel

redzaamheid is de BHV’er een belangrijke

tiveerde stuur- en bijrijderairbag blijft. Als

kracht kunnen wegspringen.”

motor. Maar in dat handelen schuilt ook een bepaald risico als je niet bedacht bent op de

je voor het verlenen van hulp via de passagierskant de auto in moet, probeer dan

Bewustwording

gevaren van niet geactiveerde airbags. Met

de leuning van de stoel plat te draaien. Of

Een airbag kan na een ongeluk altijd onver-

de eerder door mij genoemde ‘tips en trics’

ga vanaf de achterbank te werk. Stap in dat

wacht worden geactiveerd. Daarom is het

is veilig werken tijdens een hulpverlening

geval zonder te treuzelen in een keer de

belangrijk dat elke hulpverlener zich bewust

zeker mogelijk. Want voor elke hulpverlener

auto in, zodat je niet onnodig lang binnen

wordt van de gevaren en de mogelijke

moet de eigen veiligheid eerst gelden. Maar

het bereik van een eventuele ‘gordijnairbag’

beschermingsmaatregelen.

goede en vooral veilige hulpverlening bij

bent. Ga een slachtoffer niet zomaar uit de

Mart Hoogmoet zegt daarover: “Het is pre-

een verkeersongeval is zeker te doen, als je

auto ‘Rautekken’ (techniek voor snelle red-

cies de reden dat ik ruim tien jaar geleden

maar weet hoe. Ik hoop dat ik daaraan mijn

ding, red.), want er bestaat door de hoge

ben begonnen met de praktijkgerichte trai-

steentje kan bijdragen.” (RS)

NIBHV Veiligheid 53 2013

De REACH-verordening (REACH = Registratie, Evaluatie, Autorisatie en beperking van CHemische stoffen) geldt voor de gehele Europese Unie en is bedoeld om mens en milieu te beschermen tegen gevaarlijke stoffen. REACH heeft niet alleen betrekking op chemicaliën in ‘pure vorm’, maar ook op mengsels en op gevaarlijke stoffen in producten.

Aan de slag met gevaarlijke stoffen

REACH regelgeving Sinds het begin van de gefaseerde invoe-

kosten voor het opstellen van het dossier

ring van REACH (Registratie, Evaluatie,

en de feitelijke registratie zijn aanzienlijk,

Autorisatie en beperking van CHemische

in Brussel is recentelijk besloten de tarie-

REACH (Registratie, Evaluatie, Auto-

stoffen) in 2007 zijn veel bedrijven bezig

ven voor ‘kleine’ registranten (het MKB) te

risatie en beperking van CHemische

met het verplichte ‘papierwerk’ rond

reduceren.

stoffen) heeft in Nederland (delen van)

REACH

de oude Wet op de milieugevaarlijke

gevaarlijke stoffen. Dat waren in fase 1 (2007-2010) vooral de fabrikanten van grote

REACH zou volgens de regelgevers de inno-

stoffen (Wms), de Stoffenrichtlijn

hoeveelheden chemicaliën, in hoeveelheden

vatie minder remmen dan de oude regel-

en de Preparatenrichtlijn vervangen.

boven 1000 ton op jaarbasis, plus bedrijven

geving. Het effect van de oude wetgeving

REACH heeft niet alleen betrekking op

die met zwaar giftige stoffen werkten in

zou zijn, dat er bij voorkeur gebruik werd

chemicaliën in ‘pure vorm’, maar ook

kleinere hoeveelheden. Voor 1 juni 2013

gemaakt van bestaande producten, omdat

op mengsels en op gevaarlijke stof-

waren de bedrijven aan de beurt die tussen

er dan geen nieuwe registratie, toelating

fen in producten. Enkele speciﬁeke

100 en 1000 ton fabriceren of importeren;

en productinformatie hoefde te worden

categorieën zijn uitgezonderd, zoals

per 1 juni 2018 gelden de REACH-plichten

geregeld. REACH maakt dat onderscheid

radioactieve stoffen en afval. REACH

ook voor bedrijven die tussen 1 en 100 ton

bestaand/nieuw niet. Helaas lijkt dit doel

stelt eisen aan de hele keten: fabri-

produceren of importeren.

niet te worden gehaald. Stoffen of mengsels

kanten, formuleerders (de bedrijven

met een heel klein marktvolume zouden

die mengsels en preparaten maken),

De centrale coördinatie van REACH is in

zelfs kunnen verdwijnen, omdat registratie

handelaren en zgn. downstream gebrui-

handen van ECHA, het Europees Chemicaliën

en toelating een te grote drempel vormen.

kers (eindgebruikers). Elke rol brengt zijn eigen plichten met zich mee. Een

Agentschap, gevestigd in Helsinki. ECHA beheert en beoordeelt alle informatie van

REACH-helpdesk

van de ‘speerpunten’ van REACH is, dat

de bedrijven die met chemicaliën te maken

Elke lidstaat van de Europese Unie heeft een

risico’s van gevaarlijke stoffen bekend

hebben: de registranten. Een registratie

helpdesk opgericht ter ondersteuning van

zijn bij werknemers, afnemers en con-

wordt geaccepteerd als er een compleet dos-

alle bedrijven die met REACH aan de slag

sumenten. Daarvoor zorgt de verplichte

sier wordt aangeleverd door de registrant.

moeten. In Nederland is die taak neergelegd

actieve informatieverstrekking via

Dat dossier moet adequate studies bevatten

bij het Rijksinstituut voor Volksgezondheid

uitgebreide veiligheidsinformatiebladen

op grond waarvan moet zijn vastgesteld óf

en Milieu (RIVM). Dick Sijm van het RIVM is

(VIB’s) aan professionele gebruikers en

en hoe veilig gebruik mogelijk is. Dubbele

hoofd van Bureau REACH en verantwoorde-

veiligheidsinformatie op etiketten (zie

registratie wordt voorkomen door alle al

lijk voor de REACH-helpdesk in Nederland.

ook VEILIGHEID nummer 51 over GHS,

geregistreerde stoffen op te nemen in een

Sijm: “Een van de belangrijkste en tevens

het Globally Harmonised System voor

openbare database. Dat voorkomt dubbel

lastigste punten van de registratie van che-

etikettering en labeling).

onderzoek en bijvoorbeeld onnodig extra

micaliën is dat er informatie-uitwisseling

dierenleed ten gevolge van dierproeven. Een

moet bestaan over het actuele gebruik van

onderneming die om toelating verzoekt van

de stoffen tussen leverancier en afnemer.

een al geregistreerd product, kan gebruik

Je moet weten waarvoor producten en stof-

maken van de bestaande toelating, maar

fen worden gebruikt en wat ermee wordt

moet dan in contact treden met de eerdere

gedaan. Die informatie vormt ook de basis

registrant. ECHA brengt bedrijven via een

voor de gebruiksscenario’s die in de nieuwe

zogenaamd SIEF (Substance Information

veiligheidsinformatiebladen moeten voor-

Exchange Forum) met elkaar in contact. De

komen.”

NIBHV Veiligheid 53 2013

Is de inhoud van REACH voldoende bekend bij bedrijven?

producten (die weekmakers bevatten) vallen

Sijm: “Vijf jaar geleden is er door de over-

hele keten de informatiestroom zijn gewaar-

heid een campagne gevoerd over REACH.

borgd, niet alleen door de veiligheidsinfor-

Vrij kort daarna is onderzocht hoe bekend

matiebladen. Zelfs de detailhandelaar moet

bedrijven waren met de materie. Dat viel

desgevraagd adequate informatie kunnen

toen mee, maar de invoering van REACH

verstrekken over de stoffen of goederen die

gaat zeer geleidelijk. Nu merken we dat veel

hij aanbiedt. Ook aan de consument.

van die bekendheid weer is verdwenen. Toch

Dick Sijm zegt daarover: “Over specifieke,

was bewust gekozen voor de langlopende

zeer gevaarlijke stoffen moet een winke-

en gefaseerde invoering. De materie is zo

lier aan de toonbank uitleg kunnen geven.

complex dat bedrijven, in het bijzonder de

De klant heeft daar recht op. Als de klant

kleinere, de tijd moeten hebben om zich

bijvoorbeeld wil weten, welke van die zeer

voor te bereiden.”

gevaarlijke stoffen er in kinderspeelgoed

onder de regeling. Bovendien moet in de

zijn verwerkt, moet de leverancier met een Dick Sijm.

Waar zou een bedrijf moeten beginnen bij REACH?

goed antwoord komen. Dat is een belasting

Sijm: “Een bedrijf doet er goed aan om de

elke klant dat, maar het hoeft er maar één

rol-identificatietool op de website van de

te zijn. Ik denk dat niet iedere detailhande-

REACH-helpdesk van het RIVM toe te pas-

laar zich dit realiseert.”

voor de winkelier. Natuurlijk vraagt niet

sen. Daarin kun je de stof en de hoeveelheid op jaarbasis invoeren. Bovendien wordt

Veiligheidsinformatiebladen

gevraagd wat je er globaal mee doet. De tool

Veiligheidsinformatiebladen (VIB’s) vormen

geeft automatisch aan welke plichten er

een cruciale schakel in de informatie-

zijn in het kader van REACH. Je ziet dan of

voorziening over gevaarlijke stoffen. Deze

je wordt aangemerkt als fabrikant, importeur, formuleerder of downstream gebruiker en wat je op welk moment op orde moet hebben. Verder kun je te rade gaan bij een brancheorganisatie. Je kunt je leverancier benaderen en in het register van ECHA zoeken of jouw chemische stof al is geregistreerd. Als er prangende vragen overblijven, kan de helpdesk uitsluitsel geven.”

Registratie en informatieverstrekking Ook (detail)handelaren en beroepsmatige eindgebruikers moeten voor juni 2018 actief aan de slag als de jaarlijks verhandelde, verwerkte of verbruikte hoeveelheid van een gevaarlijke stof meer dan 1000 kg bedraagt. Een automaterialenhandel die zelf accu’s importeert van buiten de EU zal moeten zorgen dat die producten zijn geregistreerd bij ECHA. Of ervoor moeten zorgen dat een importeur dat regelt. Een autoaccu bevat lood en zwavelzuur, beide stoffen gelden als gevaarlijke stof. Ook zaken als inktpatronen of tonercartridges, olie, verf, en plastic

bij verkoop van gevaarlijke stoffen en meng-

Wat kun je als eindgebruiker doen, als je gebruik niet overeenkomt?

sels.

Sijm: “Het komt natuurlijk niet vaak voor

REACH wil dat een leverancier zich ook ver-

dat de toepassing echt niet is onder te bren-

diept in de manieren waarop het bewuste

gen in het omschreven gebruik. Maar als

product wordt gebruikt en eist meer dan

het echt zo is en de leverancier, importeur

het doorleveren of ‘overschrijven’ van VIB’s

of formuleerder wil je niet tegemoet komen,

van de fabrikant of groothandel. Zo dienen

dan kun je zelf je gebruik registreren bij het

er nu ook blootstellingscenario’s te worden

ECHA. Er zijn gevallen waar een downstream

opgenomen. Dat betekent dat de producent

gebruiker uit concurrentieoverwegingen lie-

of importeur zich moet bekommeren om wat

ver zelf registreert.“

documenten moeten actief worden verstrekt

de gebruikers met de stof doen, tot en met de eindgebruiker toe. Gebruikers moeten in

Vereniging van Verffabrikanten

de gaten houden dat hun specifieke gebruik

In de verfindustrie heeft men de problemen

is toegelaten. Daarvan zijn talloze voor-

vroegtijdig opgepakt. Vooral kleinere bedrij-

beelden te bedenken: het mengen van pro-

ven meenden onvoldoende kennis, tijd en

ducten of het verwarmen van een stof die

capaciteiten te hebben om aan de eisen te

bedoeld is voor gebruik bij kamertempera-

voldoen. Bij het naleven van REACH worden

tuur mag niet zomaar. De gebruiker zal con-

verffabrikanten bijgestaan door een actieve

tact moeten opnemen met de leverancier,

brancheorganisatie: de Vereniging van

als zijn gebruik anders is dan beschreven.

Verffabrikanten (VVVF).

Veiligheidsinformatiebladen bijvoegen bij elke (eerste) bestelling.

Op naleving van de door REACH gestelde regels wordt onder andere toegezien door de

Over de plicht tot registratie en het toege-

Inspectie SZW, de Inspectie Leefomgeving

laten gebruik van producten meldt Gerrit

en Transport en de Nederlandse Voedsel en

Jonkers, technisch stafmedewerker van de

Warenautoriteit.

De informatie-uitwisseling over het actuele gebruik lijkt onvoldoende. Hoe zit dat? Dick Sijm: “Dat is inderdaad een zorgelijk punt. Al in fase één diende bij de registratie en toelating het gebruik te worden beschreven en vastgelegd. Dat vergt communicatie tussen registrant en afnemer. Verkopers zouden al bij hun afnemers hebben moeten vragen, hoe de stof wordt gebruikt. Bij de eerste grote registratiegolf is dat onvoldoende gebeurd, omdat ondernemingen vaak honderden chemicaliën moesten registreren. Als je er als eindgebruiker later achter komt dat het daadwerkelijk gebruik niet wordt afgedekt door de omschrijving in de registratie, moet je die omschrijving laten actualiseren door de registrant. Registranten doen er dus goed aan om een zo ruim mogelijke omschrijving te maken, maar daarbij wel heel goed op te letten of veilig gebruik gegarandeerd blijft.” NIBHV Veiligheid 53 2013

Jonkers: “Wij boden via de website www.veiligmetverf.nl aan onze leden de mogelijkheid om alle VIB’s online te zetten. Die waren vervolgens te downloaden door alle gebruikers, een en ander met goedvinden van de inspectiediensten. In 2012 werden wij ‘teruggefloten’, omdat we daarmee niet aan de brengplicht voldeden. Inmiddels hebben we het in Europa voor elkaar gekregen, dat we VIB’s toch online mogen aanbieden, als we maar per mail een directe link meesturen. Over enkele maanden is dat systeem operationeel.”

Remmers Bouwchemie Veiligheid bezocht ook Remmers Bouwchemie B.V. in Hoogeveen, groothandel in bouwchemische producten. Het bedrijf heeft een groot magazijn met een verkoopbalie, waar bedrijven en particulieren terecht kunnen voor verfproducten, poeders en droge mortels. Omdat het bedrijf producten levert die als ‘gevaarlijk’ worden aangeOpslag van grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen.

merkt, heeft het met REACH te maken. Eddy Seinen is algemeen directeur. Hij vertelt: “Wij zijn aangemerkt als downstream gebruiker. Dus vallen de inspanningen voor

VVVF: “Als formuleerders met de producten

Economische Zaken. Dat kwam daarmee

REACH nog mee. Wat verspreiden zeer actief

verf maken, moeten ze zich houden aan de

tegemoet aan de ervaren regeldruk rond de

de actuele veiligheidsinformatiebladen. De

gebruiksinstructies. Willen of kunnen ze dat

distributie van veiligheidsinformatiebladen.

informatie over de grondstoffen krijgen

niet, dan moeten ze zich bij de leverancier

Jonkers: “De nieuwe VIB’s moeten voldoen

we van de fabrikant en die vertalen wij

melden, een andere leverancier zoeken die

aan annex 2 van de REACH verordening.

in actuele VIB’s van mengsels. Het is veel

het gebruik wel omschrijft óf ze moeten

De ECHA heeft handleidingen gepubliceerd

werk, want je moet bijhouden wat een

zelf een Chemical Safety Assessment doen

over hoe je die opstelt. Het maken van die

klant al heeft en of dat de laatste versie is.

en hun gebruik registreren. Voor eindge-

VIB’s en het aanpassen en bewerken door de

Wij houden ons aan alle regelgeving voor

bruikers is dat doorgaans geen optie. Die

formuleerders die nieuwe mengsels maken,

indeling, etikettering, productinformatie-

hebben daarvoor doorgaans niet de kennis

is één kant van de zaak. De verspreiding is

verstrekking en opslag. Daarbij vallen we

en het budget. Wat de beschikbaarheid van

mogelijk lastiger. Voor VIB’s geldt een zoge-

onder het zwaarste regime, dus we hebben

producten betreft heb ik op dit moment nog

naamde brengplicht. ‘Slim geregeld, goed

zeer regelmatig inspecteurs van de Inspectie

niet de indruk dat er als gevolg van REACH

verbonden’ heeft geleid tot een eenvoudiger

Leefomgeving en Transport (ILT) over de

veel stoffen van de markt verdwijnen.

verspreidingsmethode.”

vloer. Zij zijn tevreden en ze merken ons

Verffabrikanten hebben dit althans nog niet bij de VVVF gemeld.”

zelfs aan als voorbeeld voor andere onderne-

VIB online

mers in het Noorden.” (MC)

De VVVF heeft een IT-tool ontwikkeld. Die

Slim geregeld, goed verbonden

geeft invulling aan de ‘brengplicht’ zonder

Zie ook www.rivm.nl/reach,

De VVVF heeft onder meer actief deelge-

dat er stapels papier hoeven te worden

www.echa.eu, www.vvvf.nl en

nomen aan het pilotproject ‘Slim geregeld,

bijgesloten bij elke eerste aankoop van een

www.remmersbouwchemie.nl

goed verbonden’ van het Ministerie van

product.

Alternatief voor plattegrond met leds

Digitale brandweerpanelen Brandmeldpanelen zijn vaak een blikvanger bij de entree van een gebouw. Ze worden ingebouwd, aan de wand gemonteerd of vrijstaand opgesteld in al dan niet slagvaste en molestbestendige behuizingen. Ze zitten er om bij brand duidelijk aan te geven in welke detectiezone een brand zich bevindt.

Volgens de NEN 2535 moeten geografische brandweerpanelen zijn uitgevoerd als een plattegrond en zijn voorzien Digitaal (touchscreen)

van gestandaardiseerde symbolen. De modellen in de vorm van een groot vlak

brandweerpaneel,

paneel met leds lijken hun langste tijd

hoofdentree ArenA

gehad te hebben. De norm spreekt van

Amsterdam

brandweerpanelen en nevenpanelen.

(foto Dräger)

Brandweerpanelen zijn bedoeld voor de brandweer. Ze bevinden zich nabij de brandweeringang en ze zijn uitgevoerd als brandmeldcentrale (ledpaneel), alfanumeriek paneel of geografisch paneel. Op het laatste worden ook de contouren van het gebouw of de betreffende verdiepingvloer, de trappenhuizen en de brandweeringang weergegeven. Digitaal (touchscreen)

Nevenpanelen zijn voor ‘intern gebruik’.

nevenpaneel,

Voor de BHV of de receptionist. De brand-

controlekamer ArenA

weer bepaalt aan de hand van het brand-

(foto Dräger)

weerpaneel in welke detectiezone zich een brand bevindt en volgt dan de looproute daarheen. Eenmaal in de detectiezone wordt aan de hand van de nevenindicatoren (boven deuren) bepaald in welke ruimte het incident is.

NIBHV Veiligheid 53 2013

maar een digitaal plaatje, dat zich dyna-

“Niemand heeft belang bij onbetrouwbare of gebrekkige systemen als het om brandveiligheid gaat.”

misch kan gedragen. Een dergelijk scherm wordt aangestuurd door een computer en kan afzonderlijke verdiepingen tonen en automatisch of manueel inzoomen op plaatsen waar melders zijn geactiveerd. Het

Aan nevenpanelen worden door de norm

doende duidelijk zijn om de betreffende

is zelfs mogelijk om het voor andere toe-

bijna geen eisen gesteld, aan het brand-

detectiezone aan te duiden. Alleen als een

passingen te gebruiken. De techniek staat

weerpaneel wel. Beide typen panelen moe-

gebouw onoverzichtelijk is, moet er een

voor niets, maar deskundigen zijn het er

ten van het opschrift ‘brandmeldpaneel’ zijn

zogenaamd geografisch brandweerpaneel

nog niet over eens, of alles wat technisch

voorzien.

worden geïnstalleerd, duidelijk voorzien van

kan, ook verantwoord is. Tenslotte moet de

het opschrift ‘brandmeldpaneel’. De norm-

betrouwbare werking als brandweerpaneel

Regelgeving

tekst daarover (artikel 10.7) luidt: “Indien

voorop staan. Harde techniek in de vorm

Brandmeldpanelen zijn gekoppeld aan een

door de vormgeving van het object het niet

van een kast met leds voelt betrouwbaarder,

brandmeldcentrale. Het hebben van een

mogelijk is de detectiezones met een tekst

maar de technische vooruitgang laat zich

brandmeldinstallatie kan verplicht gesteld

aan te duiden, moet […] een geografisch

slecht afremmen.

zijn op grond van het Bouwbesluit 2012,

brandweerpaneel worden toegepast dat

Paul de Graaf, technisch directeur van R2B

afhankelijk van de gebruiksfunctie (logies-

voldoet aan 6.5.3.; zo aangebracht dat de

Inspecties B.V., is druk bezig met de mate-

functie, bijeenkomstfunctie, zorgfunctie

ligging van het gebouw correspondeert met

rie. Hij zegt: “De informatietechnologie gaat

enz.), de hoogte en het oppervlak van de

de horizontale projectie van het paneel ten

veel sneller dan de normen kunnen bijhou-

verschillende vloeren.

opzichte van de waarnemer.”

den. Wij komen de digitale panelen al volop tegen in de inspectiepraktijk. Ze zijn te cer-

Een brandmeldcentrale kan rechtstreeks, met vertraging of helemaal niet doormelden

Digitaal

tificeren, maar het aantonen van de gelijk-

aan de brandweer. Als er een doormelding

Sinds kort zijn er brandweerpanelen die

waardigheid kan wel lastig zijn. Een high-

naar de brandweer is, moet er een brand-

zijn uitgevoerd als (eventueel touch-screen)

definition beeldscherm en de computer om

weerpaneel zijn. Bij een overzichtelijk

grootbeeldscherm. Die tonen geen ‘harde’

het aan te sturen worden niet getoetst aan

gebouw kunnen eenvoudige teksten vol-

opgedrukte of ingegraveerde plattegrond,

de Europese Norm (EN 54, over automati-

Conventioneel brandweerpaneel van gebouw met zes bouwlagen. (Foto: Reinier Dekker)

Conventioneel nevenpaneel. (Foto: Reinier Dekker)

sche brandmeldsystemen). Het Bouwbesluit,

uitgezocht of alle technische specificaties

is om tot duidelijke richtlijnen en uiteinde-

de rechtsgrond achter de normen, stuurt op

waaraan die apparatuur wél voldoet, samen

lijk tot verwerking van deze richtlijnen in

het doel en niet op normconformiteit. Dat

eenzelfde betrouwbaarheidsniveau garande-

een Nederlandse praktijkrichtlijn (NPR) te

wil zeggen dat aangetoond moet worden

ren als de EN 54. Een brandmeldinstallatie

komen. Bij voorkeur een die zich voorna-

dat een oplossing minstens gelijkwaardig is

moet bovendien een autonoom systeem

melijk richt op het doel, de prestaties en de

aan wat de norm voorschrijft. Dat is geen

zijn. Dat wil zeggen dat het voor de werking

functionaliteit en niet primair op de tech-

sinecure en ook niet ‘even’ te doen door een

niet afhankelijk mag zijn van of beïnvloed

niek. Anders word je weer ingehaald door de

certificerende instelling. Het onderbouwen

mag worden door andere systemen. Als je

technologische ontwikkelingen.”

van een mogelijke gelijkwaardigheid mag

promotiefilmpjes of welkomstteksten op een

Volgens De Graaf bevinden de nu gestelde

niet worden gedaan door de inspecteur. De

brandweerpaneel vertoont, ga je systemen

eisen zich op drie niveaus: prestatie-eisen,

gebruiker moet dat doen, die zich daarin

koppelen. Je moet er absoluut zeker van

functionele eisen en technische eisen. Hij

natuurlijk laat bijstaan door de fabrikant.”

zijn, dat het brandweerpaneel er uitziet als

zegt daarover: Wij leggen die eisen zowel

een brandweerpaneel als de brandweer bin-

tegen een conventioneel paneel aan, als

nenkomt. Dat is de eerste prioriteit.”

tegen een digitaal brandweerpaneel in de

Overlappende eisen In de ICT en de audiovisuele techniek gel-

vorm van een TV of computerbeeldscherm.

den andere eisen dan die welke van toe-

Expertgroep

De laatste CCV-inspectieschema’s laten ons

passing zijn op brandmeldinstallaties. Het

Ook de brandweer loopt tegen allerlei

als certificeerder de ruimte om dergelijke

gebruik van een industriële computer of een

nieuwe techniek aan en zit te springen om

alternatieve systemen te inspecteren en

consumenten-TV kan dus niet zomaar.

richtlijnen. De EN 54 is niet toepasbaar.

goed te keuren, als de gelijkwaardigheid is

De Graaf: “Een van de specifieke eisen in de

Bredere harmonisatie is noodzakelijk.

aangetoond en onderbouwd. Niemand heeft

norm is, dat de installatie van een betrouw-

De Graaf: “Er is net een Expertgroep ‘digi-

belang bij onbetrouwbare of gebrekkige

bare noodvoeding voorzien moet zijn. Dat

taal geografisch brandweerpaneel’ opgericht,

systemen als het om brandveiligheid gaat.”

geldt dus ook voor een digitaal brandweer-

waaraan wij ook deelnemen, samen met de

(MC)

paneel en toebehoren. Verder moet worden

brandweer en enkele leveranciers. Het doel

NIBHV Veiligheid 53 2013

Nieuws

Voorkeurlocaties meldkamers bekend Alle 22 meldkamers gaan fuseren naar tien meldkamers. Deze tien

Rotterdam: Rotterdam, Zeeland/West-Brabant: Bergen op Zoom, Oost-

meldkamers vormen één organisatie, onder leiding van de minister

Brabant: Den Bosch en Limburg: Maastricht.

van Veiligheid en Justitie, waarin op dezelfde wijze wordt gewerkt.

Door dezelfde werkwijze kunnen meldkamers elkaars werk overne-

Inmiddels heeft de minister zijn voorkeur uitgesproken voor de tien

men. Bij een calamiteit kan een meldkamer zelfs volledig worden

locaties in de volgende regio’s: Midden-Nederland: Zeist, Noord-

vrijgesteld als calamiteitenmeldkamer. Feitelijk maakt het dan niets

Holland: Alkmaar of Schiphol, Noord-Nederland: Drachten, Oost-

meer uit in welke regio meldingen binnenkomen.

Nederland: Apeldoorn, Amsterdam: Amsterdam, Den Haag: Den Haag,

Opkomsttijden brandweer op de schop Er is onderzoek uitgevoerd naar de relatie

Plaatse’, dat de tijdnormen mede gebaseerd

tussen opkomsttijden en brandveiligheid.

zijn op oude uitgangspunten, over onder

TNO concludeert in het rapport, Rem Brand

andere brandontwikkeling. Gezien maat-

fase 1, dat de redenen voor de huidige tijd-

schappelijke veranderingen is het huidige

normen niet eenduidig te achterhalen zijn.

normstelsel van opkomsttijden dringend

De aanleiding van het TNO-rapport is een

aan herziening toe. Ten tweede concludeert

eerdere rapportage uit 2012 van de Inspectie

TNO dat de snelheid waarmee de brandweer

Veiligheid en Justitie, genaamd ‘Ter Plaatse’.

ter plaatse komt, geen garanties geeft voor

De eerste opkomsttijden dateren uit 1966.

het scheppen van een veiligere leefom-

Deze zijn steeds overgenomen, maar nooit

geving. Volgens de Raad van Brandweer

wetenschappelijk onderbouwd. De Raad van

Commandanten moet de burger ook zelf

Brandweer Commandanten meldde vorig

voorzorgsmaatregelen treffen. Daarmee is de

jaar al bij de publicatie van het rapport ‘Ter

meeste veiligheidswinst te bereiken.

Andere aanpak brandveiligheid in zorg

op het creëren van een veilige

stellingen altijd kregen voorge-

woon- en werkomgeving voor

schreven hoe ze brandveiligheid

cliënten en medewerkers.

moesten regelen. In de nieuwe

In een rapportage van de geza-

aanpak maken zorgorganisaties

menlijke Rijksinspecties is

en brandweer samen afspra-

geconstateerd dat er bij dertig

ken over de brandveiligheid.

procent van de gebouwen van

Medewerkers en leidinggevenden

zorgorganisaties technische

van zorgorganisaties worden

brandveiligheid tekortkomingen

meer betrokken bij brandveilig-

waren. Door nauwe samenwer-

heid, zodat ze zich meer bewust

king met de lokale brandweer

zijn van hun verantwoordelijk-

De brancheorganisaties voor

zelfredzaamheid in zorgorgani-

willen genoemde zorgorgani-

heden op dit terrein.

de zorg ActiZ en VGN starten

saties te verhogen. Het project

saties dat percentage drastisch

‘Geen nood bij brand’ is ont-

samen met Brandweer Nederland

‘Geen nood bij brand!’ richt zich

terugbrengen.

wikkeld in de veiligheidsregio

met een nieuwe aanpak om het

zowel op bouwkundige en instal-

Een woordvoerder van Brandweer

Gelderland-Midden.

veiligheidsbewustzijn en de

latietechnische maatregelen, als

Nederland laat weten dat zorgin-

Nieuws

Psychosociale Arbo voor bouwvakkers noodzakelijk Om bouwvakkers tot hun 67ste jaar aan

schema’s en met betere communicatie op

ziekteverzuim de interventie toch kostenbe-

het werk te houden, moeten de pijlen niet

de bouwplaats. Hoewel de interventie geen

sparend voor de werkgevers: iedere geinves-

alleen gericht zijn op het verlagen van de

verbetering liet zien in gezondheid of het

teerde euro leverde de werkgever uiteinde-

lichamelijke belasting, maar ook op het

werkvermogen, was door een daling in het

lijk 6,40 euro op.

verbeteren van de psychosociale arbeidsomstandigheden op de bouwplaats. Dat stelt Karen Oude Hengel, werkzaam bij TNO en VUmc, in haar proefschrift ‘Sustainable employability of Construction Workers’. Oude Hengel onderzocht de duurzame inzetbaarheid van bouwvakkers. Door de vergrijzing en de stijgende pensioenkosten zal langer doorwerken van de beroepsbevolking nodig zijn. Werknemers in de bouw verlaten vroegtijdig de arbeidsmarkt: in 2012 was de gemiddelde pensioenleeftijd 62,5 jaar. Sectoren met zware beroepen, zoals de bouw, lijken daarmee nog ver verwijderd van de in het regeerakkoord vastgelegde AOW-leeftijd van 67 jaar in 2021. “Tot nu toe wordt vooral gekeken naar het verminderen van de lichamelijke werkbelasting om bouwvakkers aan het werk te houden. Mijn onderzoek toont aan dat ook psychosociale arbeidsomstandigheden een belemmering zijn voor de motivatie en de bereidheid van bouwvakkers om te blijven werken tot 65 jaar”, aldus Oude Hengel. Uit haar onderzoek blijkt dat werknemers die weinig taakvariatie en weinig sociale steun van hun leidinggevende ervaren, vaker het werk niet kunnen en willen volhouden tot

Bliksemacties voor veiligheid op de bouwplaats

65 jaar. In de loop van 2013 houdt de Inspectie SZW vier dagen bliksemacties op de bouwplaatsen. Gebaseerd op deze resultaten ontwikkelde

Daartoe zullen 150 arbeidsinspecteurs worden ingeschakeld.

Oude Hengel een programma dat handvatten

Zij voeren in het hele land acties uit en spitsen zich daarbij toe op zware inbreuken die tot

en praktische begeleiding bood aan werkne-

ernstige of zelfs dodelijke ongevallen kunnen leiden. Meer dan een kwart van alle dodelijke

mers in de bouw om gezond en productief

ongevallen vallen immers te betreuren in de bouwsector. Werknemers die van daken of in

aan het werk te blijven. In het programma

onbeschermde gaten vallen bij in aanbouw of in renovatie zijnde gebouwen, of die bedolven

gingen de bouwvakkers zelf aan de slag

raken bij graafwerkzaamheden, zijn stuk voor stuk situaties die vaak tragische gevolgen

met het verbeteren van hun lichamelijke

hebben. De Inspectie wil met directe acties de veiligheid verhogen. Ondernemers wordt nu

werkbelasting, met het verminderen van

al aangeraden om voor een correcte uitrusting te zorgen om sancties bij de controles te

de vermoeidheid door alternatieve pauze-

voorkomen.

NIBHV Veiligheid 53 2013

Nieuws

Dotteren soms riskanter dan hartoperatie Patiënten met ernstige afwijkingen aan hun kransslagaders kunnen

Het bloed stroomt dan via een nieuwe route. Welke behandeling de

beter worden geopereerd dan gedotterd. Na een openhartoperatie

patiënt krijgt, hangt af van de ernst van de verstopping. Als de arts

(bypass) is hun kans om te overlijden aan de vaatziekte aanzienlijk

twijfelt, zal hij eerder kiezen voor een dotterbehandeling.

kleiner. Ook krijgen patiënten minder vaak een nieuwe vernauwing

Een openhartoperatie blijkt de beste optie voor patiënten die ern-

of een hartinfarct. Dat blijkt uit onderzoek van onder andere het

stige verstoppingen hebben of die vernauwingen hebben op meerdere

Erasmus MC, dat is gepubliceerd in het tijdschrift The Lancet. De

plekken. Ze overlijden minder vaak aan een hartinfarct.

onderzoekers bestudeerden gedurende vijf jaar 1800 patiënten met

Van de patiënten die een operatie hadden ondergaan, overleed

uitgebreide vaatafwijkingen.

5,3 procent binnen vijf jaar aan een hartinfarct. Bij de mensen die

In Nederland ondergaan jaarlijks ruim 38.000 mensen een dotterbe-

gedotterd waren, was dat negen procent. Ook hadden de geopereerde

handeling. Daarbij wordt de vernauwing in de kransslagaders opge-

patiënten minder vaak nieuwe vernauwingen. Van alle patiënten met

heven door een ballonnetje in de aderen op te blazen en de aderen

ernstige verstoppingen is zeventig procent beter af na een operatie.

eventueel te ‘stutten’ met een stent.

Als de verstoppingen minder ernstig zijn en op bepaalde plekken zit-

Een bypassoperatie is veel ingrijpender dan een dotterbehandeling

ten kan dotteren toch een goede optie zijn.

en wordt daarom minder vaak (4500 keer per jaar) gedaan. Bij een

De onderzoekers benadrukken wel dat dotteren in ieder geval een

bypassoperatie plaatst de chirurg een stukje ader (uit bijvoorbeeld

goede behandeling blijft voor patiënten die geen uitgebreide of inge-

het been) om één of meerdere vernauwingen in de kransslagader.

wikkelde verstoppingen hebben.

Bommelding bank blijkt vals Hulpverleningsdiensten hebben

de enige aanwezige klant en

politie, GHOR en gemeente

Rechercheurs startten meteen bij

de handen vol gehad vanwege

zichzelf meteen in veiligheid

samenwerken om het incident

de melding een onderzoek naar

een telefonische bommelding

door het pand te verlaten. De

onder controle te krijgen en

de verantwoordelijke melder.

bij een bank in Rijen. Het bank-

politie nam de melding serieus

stand-by te zijn voor het geval

Los van de kosten van de hulp-

gebouw en de directe omgeving

en besloot ook de omgeving in

van calamiteiten. Na een wacht-

verleningsdiensten was er ook

werden direct ontruimd. Na con-

een straal van honderd meter te

tijd van een uur gingen explosie-

sprake van economische schade

trole bleek dat het om een valse

ontruimen en af te zetten.

ven verkenners het gebouw bin-

voor ondernemers. Een aantal

melding ging.

De hulpverleningsdiensten werk-

nen. Er werd niets aangetroffen.

winkels moest noodgedwongen

Bij de bank was een telefoontje

ten samen in een zogenaamde

Op basis van het onderzoek en

twee uren haar deuren sluiten.

binnengekomen van iemand die

Grip-1. Dit is een Gecoördineerde

een veiligheidsanalyse besloot

zei dat er een bom zou afgaan.

Regionale Incidentbestrijdings

de politie het bankgebouw weer

De bankmedewerkers brachten

Procedure waarbij brandweer,

vrij te geven.

Verdachte bommelding betaalt kosten politie-inzet

Een 54-jarige Alphenaar die is aangehouden na het doen van twee

omstandigheden van de verdachte. De man was in de war geweest en

bommeldingen heeft de kosten betaald van de politie-inzet.

stond op het punt te emigreren. De man bedreigde twee maal zijn

In overleg met het Openbaar Ministerie werd vijfhonderd euro door-

ex-werkgever door middel van een telefonische bommelding, waar-

berekend. Politie en OM hielden daarbij nog rekening met de privé-

door een bedrijfspand totaal moest worden ontruimd.

Nieuws

Contact burgerhulpverlener en slachtoffer AED-hulpverleners en burgerhulpverleners

reanimatie krijgt de hulpverlener van het

weten bij ongevallen levens te redden door

ambulancepersoneel een dergelijk arm-

snel Eerste hulp te verlenen en te reanime-

bandje mee. Het andere bandje komt terecht

ren. Daarna neemt het ambulancepersoneel

bij (familie van) de patiënt. Met behulp van

de zorg over en wordt het slachtoffer naar

de code kunnen zowel de hulpverlener als

het ziekenhuis vervoerd. De hulpverlener

het slachtoffer of zijn familie vrijblijvend

blijft meestal onwetend van de afloop ach-

inloggen op de website van Hart4ALL. Als

ter. De RAV Brabant Midden-West-Noord

zij beiden aangeven contact te willen, zorgt

gaat hulpverleners en (familie van) slacht-

Hart4ALL voor een match. De privacy van

offers met elkaar in contact brengen, door

de patiëntgegevens is altijd gewaarborgd,

middel van Hart4ALL.

omdat het slachtoffer of diens familie moet

Alle ambulances in Midden- en West-

aangeven of de match gewenst is. Als de

Brabant en Brabant-Noord beschikken over

proef uitgroeit tot een succes, wordt het

een Hart4ALL-pakket, waarin klikbandjes

plan misschien uitgebreid naar andere

zitten met daarop een unieke code. Na een

regio’s.

Test asbest verwijderen

Campagne brandveiligheid ondernemers Website, checklist, brochure en voorlichtingsfilmpje vormen een nieuw gezamenlijk initiatief van MKB-Nederland, VNO-NCW en het

Gecertificeerde asbest verwijde-

als werkgevers die de kennis van

Verbond van Verzekeraars om ondernemers extra bewust te maken

raars kunnen een digitale test

hun werknemers willen opfris-

van het belang van brandpreventie. De campagne is bedoeld om

doen die met foto’s en filmpjes

sen. Voor het behalen van een

ondernemers te helpen om zich beter te wapenen tegen brand. Uit

laat zien wat de belangrijkste

diploma (persoonscertificaat) is

cijfers blijkt dat ongeveer vijftig procent van de bedrijven een grote

risico’s bij het verwijderen van

een examen verplicht, maar de

brand, ook al is de volledige schade uitgekeerd, niet meer te boven

asbest zijn en hoe die kunnen

ontwikkelde tool is een goede

komt. Nog ernstiger is de schade die door brandstichting wordt ver-

worden voorkomen.

studiehulp.

oorzaakt. Daarbij gaat het jaarlijks om ruwweg twintig procent van

Alleen gecertificeerde bedrijven

de branden. Schade door brandstichting kenmerkt zich vaak door de

met goed opgeleide werknemers

Voor de Inspectie SZW is de

grote kwetsbaarheid van de plek waar de brand werd aangestoken en

mogen asbest verwijderen. De

aanpak van misstanden in de

de hoge aanvullende bedrijfsschade door langdurige bedrijfsstilstand.

Inspectie SZW controleert streng,

asbestsector een speerpunt.

Ook probeert de brandstichter vaak (vroegtijdige) ontdekking van

maar is daarnaast voortdurend

Daarom is een speciaal team

de brand te voorkomen, waardoor er meestal weinig tijd rest om de

met alle betrokkenen in gesprek

geformeerd met inspecteurs. Op

schade te beperken. Uit recente cijfers van het NIVRE, het Nederlands

om de professionaliteit in de

1 januari 2013 is de hoogte van

Instituut Van Register Experts, blijkt dat jaarlijks negentig tot hon-

sector te verhogen en daarmee

de boetes voor het illegaal ver-

derd bedrijven worden getroffen door brand met een schade van meer

de risico’s te verkleinen. De door

wijderen van asbest bovendien

dan één miljoen euro. De totale schadelast van bedrijfsbranden ligt

de inspectie ontwikkelde zelf-

verdrievoudigd. In Nederland

tussen de 350 tot 450 miljoen euro per jaar. Op de website

inspectietool heeft tot doel om

zijn ongeveer driehonderd

www.checklistbrand.nl staan praktische tips en aandachtspunten,

het veilig werken in de sector te

bedrijven gecertificeerd om

ondersteund door een voorlichtingsfilmpje. Het invullen van de

vergroten. Alle opleidingsinsti-

asbest te verwijderen. De voor

checklist levert de ondernemer binnen tien minuten een concreet en

tuten in de branche kunnen de

iedereen leerzame test is te zien

persoonlijk advies op, met meer inzicht in de kwetsbare plekken van

tool kosteloos gebruiken, even-

op www.zelfinspectie.nl/asbest

de onderneming plus tips om concrete maatregelen te treffen.

NIBHV Veiligheid 53 2013

Nieuws

Behandeling apneu maakt gezonder Een veelvoorkomende oorzaak van slaperigheid overdag is het

feurs zonder deze aandoening. Ook leidt OSAS vaak tot productivi-

obstructieve slaapapneusyndroom (OSAS). Mensen met OSAS hebben

teitsverlies en functioneringsproblemen op het werk. OSAS leidt ook

regelmatig `s nachts ademstilstanden (apneu’s) van vijftien tot dertig

tot `presenteïsme’. Men is wél fysiek aanwezig, maar presteert niet

seconden. Na een apneu schrikken ze even wakker en slapen daarna

optimaal. Daarnaast is OSAS een risicofactor voor verhoogde bloed-

weer verder.

druk en hart- en vaatziekten. Omdat niet onderkende of inadequaat

Mensen met OSAS slapen vaak aan onrustig, worden niet uitge-

behandelde OSAS grote gevolgen voor het werk kan hebben, heeft de

rust wakker en zijn overdag extreem vermoeid. Ze vallen dan soms

Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB)

onverwachts in slaap. Slaperigheid en werken gaan slecht samen.

een specifieke richtlijn voor bedrijfsartsen ontwikkeld. Door goede

Vermoeide mensen maken vaker fouten, hebben vaker bedrijfsonge-

en tijdige diagnostiek en adequate behandeling van OSAS kan aan-

vallen en zijn vaak minder productief dan wel uitgeslapen collega’s.

zienlijke gezondheidswinst geboekt worden. Het opsporen van OSAS

Beroepschauffeurs met OSAS zijn bijvoorbeeld drie tot tien keer

is daarom zowel voor de werkende zelf als voor de leidinggevende

vaker betrokken bij een verkeersongeval in vergelijking met chauf-

belangrijk.

Brand in meterkast, BHV ontruimt

Brand in skybox, BHV blust In een skybox van het voetbal-

hadden geïnhaleerd, zijn ter

stadion van Fortuna was onlangs

plaatse door verplegend perso-

brand uitgebroken. Na een suc-

neel behandeld. Oorzaak van

cesvolle poging van de bedrijfs-

de brand is waarschijnlijk een

hulpverlening om de brand te

brandende kaars. De skybox

blussen, heeft de brandweer de

heeft enige waterschade door

skybox en omgeving geventi-

bluswerkzaamheden.

leerd. Twee personen die rook

Foto: Dirksfotogratie.

Wereldwijd per dag 6300 doden door werk

Onlangs ontstond brand in een

te gaan. Bedrijfshulpverleners

woonzorgcentrum in Rijswijk.

hadden de negenentwintig bewo-

Dagelijks sterven wereldwijd 6300 werknemers als gevolg van slechte

Niemand raakte bij de brand

ners al veilig geëvacueerd. Toen

arbeidsomstandigheden. Alleen al in Europa gaan 160.000 mensen

gewond. In eerste instantie

de brand onder controle was en

per jaar dood als gevolg van hun werk. Op 28 april zijn deze doden

reageerde de brandweer op een

de verdieping was geventileerd,

herdacht tijdens de internationale Workers Memorial Day. Deze dag

automatische brandmelding.

konden de bewoners hun appar-

is bedoeld om mensen bewust te maken van de omstandigheden

Later bleek het om een brand in

tementen weer in.

waarin veel werknemers dagelijks verkeren.

de meterkast op de derde etage

In de meeste overlijdensgevallen als gevolg van hun werk gaat het om beroepsziekten. Te denken valt aan kanker als gevolg van werken met asbest of andere chemische stoffen.

Nieuws

Taaleis voor buitenlandse werknemers Met ingang van 1 juli 2013 zijn buiten-

de werkzaamheden en verantwoordelijkhe-

niet alleen met elkaar, maar ook met de

landse werknemers die in Nederland tijdelijk

den van de werknemer. De reden voor het

hulpdiensten goed kunnen communiceren.

aan de slag gaan in bepaalde risicovolle

besluit is om de werkvloer veiliger te maken

Als aan de taaleis niet wordt voldaan, kan

beroepen verplicht om de Nederlandse taal

en ernstige ongevallen te voorkomen. Een

de Inspectie SZW een boete opleggen aan

voldoende te beheersen. Het vereiste niveau

asbestverwijderaar en een kraanmachinist

zowel de buitenlandse werknemer als aan de

van de taalvaardigheid is afhankelijk van

bijvoorbeeld moeten in een noodsituatie

werkgever.

Strengere eisen brandveiligheid stallen Veestallen moeten brandveiliger gebouwd worden. Zo moet bij de nieuwbouw van stallen de ruimte waarin belangrijke apparaten of installaties staan, de technische ruimte, minimaal zestig minuten brandwerend zijn. Een brand ontstaat namelijk vaak in deze ruimte, onder meer door kortsluiting. Ook moeten de constructieonderdelen van en de aankleding in stallen bij nieuwbouw en verbouw voortaan voldoen aan strengere brandveiligheidseisen (minimaal brandklasse B). Een brand kan zich in een stal vaak snel uitbreiden via deze materialen. De Dierenbescherming, het Verbond van Verzekeraars, de Nederlandse Vereniging voor Brand- en Rampenbestrijding (NVBR) en LTO Nederland stelden eerder voor om in het Bouwbesluit een aparte subcategorie voor het bedrijfsmatig houden van dieren te introduceren en de regelgeving voor deze categorie met de genoemde brandveiligheidseisen aan te scherpen.

‘Volg de Pijlen’ Bij een ontruiming (al dan niet in de vorm

den. In opdracht van het NVFN heeft Saxion

van een oefening) blijken mensen eerder via

Hogeschool een experiment uitgevoerd.

de normale ingang naar buiten te gaan dan

Hieruit blijkt dat mensen in geval van een

via de daarvoor bestemde nooduitgangen.

calamiteit zonder instructie via de bekende

Met de campagne ‘Volg de Pijlen’ wil de

weg (meestal de ingang) naar buiten gaan.

branchevereniging voor de Noodverlichting

Als mensen zich wel bewust zijn van de

(NVFN) de bewustwording bij mensen ver-

vluchtrouteaanduiding volgt men de veilig-

groten door te wijzen op het juiste gebruik

ste route.

van ‘de groene pijlen’. Volgens de NVFN is

De resultaten van dit experiment en veel

uit onderzoek gebleken dat het regelmatig

extra informatie zijn te bekijken via de

oefenen van de vluchtroutes levens kan red-

website www.volgdepijlen.nl.

NIBHV Veiligheid 53 2013

Goede voorlichting vooraf essentieel

Implanteerbare

Cardioverter Een Implanteerbare Cardioverter Deﬁbrillator (ICD) is een inwendige deﬁbrillator. De ICD pakt levensbedreigende, snelle hartritmes aan die ontstaan in de hartkamers. De ICD doet dit door een elektrische schok af te geven. Ook kan de ICD een korte serie van impulsen afgeven met een hoge frequentie om een op hol geslagen hartritme te stoppen.

Iedere ICD bevat een pacemaker. Een pace-

behandelt ze. Hij geeft om te beginnen

ingreep is volledige narcose nodig om te

maker is een gangmaker die gebruikt wordt

korte series van snelle stimulatiepulsen af

testen. Na een aanvullende testfase en een

door mensen met stoornissen in het hart-

aan het hart om de ritmestoornissen pijn-

aanpassing aan de specifieke behoeften

ritme. De pacemaker kan ervoor zorgen dat

loos en meestal onmerkbaar te stoppen.

wordt de patiënt na enkele dagen uit het

het hartritme niet te langzaam wordt. Een

Indien deze stimulatiepulsen niet helpen,

ziekenhuis ontslagen.

pacemaker verzorgt tevens de afstemming

geeft de ICD een elektrische schok af. In

Een ICD gaat ongeveer tien jaar mee en

van het boezem- en hartkamerritme op

geval van een schok bij een regelmatig, snel

moet dan in zijn geheel worden vervangen.

elkaar.

ritme wordt van cardioversie gesproken.

Bij de huidige ICD’s en pacemakers is slechts

Een ICD is complexer dan een pacemaker.

Bij een zeer snel en onregelmatig ritme is

een kleine kans dat ze ontregelt raken

De geleidingsdraden van de ICD registre-

sprake van een defibrillatieschok. Zowel de

door de schok van een AED of door sterke

ren continu het hartritme. Gecontroleerd

cardioversie als de defibrillatieschok zijn

magnetische velden. Een moderne AED zal

wordt of het ritme te snel of te traag is

doeltreffend in het voorkomen van een

de kunstmatige signalen in het ECG die

en of het hart regelmatig klopt. De ICD is

hartstilstand. De ICD treedt ook in werking

afkomstig zijn van een pacemaker of ICD,

een compact apparaat , iets groter dan een

bij een te trage hartfrequentie (bradycar-

herkennen. Een ICD test zichzelf. Elke nacht

normale pacemaker. Het is in wezen een

die), hij werkt dan als een pacemaker.

controleert hij automatisch zijn werking

zeer kleine computer met een grote batte-

zonder dat de patiënt het merkt. Indien het

rij. Zodra het normale hartritme verandert,

Kleine ingreep

apparaat een afwijking opspoort, zendt het

registreert de ICD de informatie in de vorm

De ICD wordt geplaatst in de borststreek

op een vooraf ingestelde tijd ter waarschu-

van een uitleesbare grafiek. Een arts kan

onder het sleutelbeen, onder de huid of

wing een geluidssignaal (het patiëntensig-

de gegevens uitlezen met behulp van een

onder de grote borstspier. Het gaat om een

naal) uit.

programmeerapparaat en hij kan vervolgens,

kleine ingreep, meestal onder plaatselijke

Tegenwoordig bestaat er ook een draadloze

indien gewenst, de instellingen van de ICD

verdoving uitgevoerd. Het apparaat wordt

ICD: de S-ICD of subcutane (onderhuidse)

wijzigen.

via geleidingsdraden door een ader met

ICD. Deze wordt onder de huid geïmplan-

De ICD detecteert hartritmestoornissen en

het hart verbonden. Aan het eind van de

teerd, links onder het borstbeen. Omdat er

de dragers. Bij mensen die nog geen hartstilstand hebben gehad, daalt de kans op overlijden met vijf tot zeven procent in de eerste twee tot vier jaar. Patiënten schatten

Defibrillator

het effect van de ICD hoog in: ze dachten dat een ICD 88 van de 100 mensen zou redden van een voortijdige dood. Vier op de vijf patiënten herinnerden zich verder niet dat langetermijnproblemen waren besproken. Veel mensen vonden het vervelend, dat er geen MRI meer kon worden gemaakt. Sommigen vlogen niet meer, omdat de metaaldetector altijd afgaat. Anderen dachten dat een ICD geneest en kwamen er later achter dat hij alleen de dood kan voorkomen.” De onderzoekers in de VS lieten ook 22 potentiële ICD-dragers praten met elf cardiologen. Daarbij bleken psychologische gevolgen en alledaagse informatie nauwelijks aan de orde te komen.

STIN Nederland telt ruim 35000 ICD-dragers. Ieder jaar komen er ruim 4000 bij. Sinds mei 2000 bestaat de Stichting ICD-dragers Nederland (STIN). De doelstelling van STIN is de belangen van ICD-dragers, hun partners en hun omgeving zo optimaal mogelijk te behartigen. Veel hartpatiënten willen naast de medische ingrepen ook voorlichting, persoonlijke begeleiding en aandacht. Een hartkwaal Implanteerbare Cardioverter Deﬁbrillator (ICD).

verandert een mensenleven ingrijpend en kan aanleiding geven tot onzekerheid, angst en stress. Bij een ICD-drager is dat net zo. Onder hen zijn personen die al eens een hartstilstand hebben meegemaakt. Door

geen flexibele geleiders naar het hart lei-

over het nut en de gevolgen. Voorafgaand

het implanteren van een ICD verdwijnen de

den, is er geen risico op draadproblemen.

aan de ingreep werden de psychologische,

onrustgevoelens niet op slag, ook al weet de

De S-ICD is nogal groot in omvang en hij

praktische en langetermijneffecten lang

betrokkene dat zijn ICD een hartritmestoor-

kan alleen een elektrische schok afgeven.

niet altijd ter sprake gebracht, althans niet

nis zal opheffen.

De toepassing ervan is slechts mogelijk bij

in de Verenigde Staten.

STIN ontleent haar bestaansrecht mede

een beperkte groep hartpatiënten.

aan de verwachting dat het aantal ICDIn het onderzoek staat volgens de bericht-

implantaties blijft toenemen en dat de ICD

Amerikaans onderzoek

geving onder meer: “… nadat de ECD’s in de

door de technische ontwikkelingen in de

Onlangs deed NRC Handelsblad verslag van

jaren negentig populair werden, bleek dat

telecardiologie breder zal kunnen worden

een Amerikaans onderzoek dat aangaf, dat

ze een onterechte schok kunnen geven, wat

toegepast. (JK)

hartpatiënten met een implanteerbare defi-

pijnlijk en beangstigend is. De kwaliteit van

brillator vooraf onvoldoende zijn voorgelicht

leven vermindert bij vijftien procent van

NIBHV Veiligheid 53 2013

Zie ook: www.stin.nl

Buren helpen BHV

Georganiseerde buurthulp zorgorganisatie Severinus

BHV en Buurthulp oefenen samen.

Severinus is een zorgorganisatie voor mensen met een verstandelijke beperking. Cliënten wonen in woonwijken verspreid over Veldhoven. De cliënten van Severinus zijn veelal minder of niet-zelfredzaam. Bij een calamiteit kunnen zij zichzelf niet in veiligheid brengen. Severinus nam het initiatief om georganiseerde Buurthulp op te richten. Zij zocht hiervoor de samenwerking met de brandweer en het Buurtpreventieteam De Berkt. Juan Defesche en Riny van der Pol (preventiemedewerkers Severinus) en Saskia Terwindt (brandweer Veldhoven) leggen uit hoe buurthulp is opgezet.

Waarom heeft Severinus buurthulp nodig?

er minder personeel beschikbaar.

Juan Defesche: “Laat ik voorop stellen dat

medewerker direct naar het betreffende

Severinus beschikt over een goed georga-

woonhuis om te controleren of er brand is

niseerde en getrainde BHV-organisatie die

en hij waarschuwt het nachthoofd. Intussen

voldoet aan de wettelijke eisen. In 1997

is er een automatische melding naar de

werden de woonhuizen in de wijk De Berkt

brandweer uitgegaan. De BHV wordt onmid-

gebouwd en moest de BHV-organisatie

dellijk opgeschaald, maar er gaat enige tijd

worden aangepast aan de nieuwe situatie.

overheen voordat iedereen is opgetrommeld.

Er is gekozen voor BHV op maat. Dat wil

Daarom is het zo fijn dat buurthulp in die

zeggen dat al het zorgpersoneel in principe

eerste acht minuten hulp kan bieden. We

V.l.n.r. Riny van der Pol, Saskia Terwindt en

Severinus-BHV’er is. Zij zijn allemaal opge-

hebben het idee om de buurt in te schake-

Jan Defesche.

leid tot ontruimer. Daarnaast is een aantal

len voorgelegd aan Saskia Terwindt van de

personeelsleden opgeleid om de andere BHV-

brandweer Veldhoven. Zij adviseerde ons aan

taken uit te voeren. Als er overdag brand

te sluiten bij het buurtpreventieteam van

omgeving. De ervaring leert dat men bij dit

uitbreekt, zal de woonhuisleiding collega’s

De Berkt.”

soort projecten gebruik moet maken van

Bij een brandmelding fietst de nachtzorg-

bestaande sociale structuren in de wijk.

van naburige Severinus woonhuizen alarSommige bewoners hebben ‘een op een’

Hoe kijkt de brandweer aan tegen de inzet van burgers?

begeleiding nodig. Dat is niet te realiseren

Saskia Terwindt: “Heel positief. We probe-

met het aanwezige personeel. Er zijn dus

ren de zelfredzaamheid te bevorderen. In

veel handen nodig. De buren zijn sneller

eerste instantie bij bewoners zelf. Maar als

Hoe is de samenwerking met het buurtpreventieteam verlopen?

dan de brandweer, die komt na zes tot acht

bewoners niet zelfredzaam zijn, moet je

Juan Defesche: “Buurthulp sluit aan bij het

minuten. In de nacht en in de weekenden is

een beroep doen op de redzaamheid van de

werk dat het buurtpreventieteam al doet

meren.

NIBHV Veiligheid 53 2013

Het buurtpreventieteam De Berkt is daarvan een prachtig voorbeeld.”

Kuipéri, de voorzitter van het buurtpre-

Voor welke taken kan buurthulp worden ingezet?

ventieteam, ondersteunde ons idee vanaf

Riny van der Pol: “Het is nadrukkelijk de

de start. Hij heeft gezorgd voor een breder

bedoeling dat de buurthulp extra handjes

draagvlak en hij deed een beroep op de

levert. Zij is niet bedoeld ter vervanging van

leden. Hij bracht het perspectief van de

de BHV, maar ter ondersteuning. Buurthulp

bewoners in. Hij gaf aan waaraan zij behoef-

wacht buiten het betrokken Severinus

te hadden en wat de mogelijkheden en

woonhuis op veilige afstand op instructie

beperkingen van buurthulpverleners zijn.”

van de BHV en de brandweer. Indien de vei-

op het gebied van sociale veiligheid. Remco

Buurthulp is bedoeld ter ondersteuning van de BHV, niet ter vervanging.

ligheid het toelaat, kunnen buurthulpverle-

Hebben zich voldoende buurthulpverleners aangemeld?

ners assisteren vanuit het Severinus woon-

Riny van der Pol: “Ja, wat heel belangrijk

van hoog-laagbedden. Zij zouden zo nodig

is, is dat er een ‘win-winsituatie’ ontstaat.

het ambulancepersoneel kunnen assisteren,

Naast voordelen voor Severinus, moet het

door bijvoorbeeld het slachtoffer te koelen

de buurthulpverleners ook iets opleveren.

of een infuus vast te houden. Sommige

We hebben geregeld dat wijkbewoners onze

cliënten vragen een specifieke benadering,

AED-apparatuur kunnen gebruiken. Als zij

omdat zij gedragsproblemen hebben of

een calamiteit hebben, verlenen wij hand-

bepaalde medische zorg nodig hebben. Deze

en-spandiensten. Onze nachtzorg fietst

cliënten zullen altijd door de eigen BHV

’s nachts door de wijk en bij calamiteiten

worden geholpen. De BHV bepaalt zelf welke

bij buurtbewoners slaan zij direct alarm.

bewoners door buurthulp worden begeleid.”

huis, bijvoorbeeld bij het naar buiten rijden

Andersom staan buurtbewoners voor ons klaar om te helpen bij calamiteiten binnen Severinus.”

Hoe worden de buurthulpverleners gealarmeerd? Riny van der Pol: “Buurthulp wordt pas gealarmeerd zodra is vastgesteld dat het een echte brandmelding betreft en er moet worden ontruimd. Samen met het buurtpreventieteam hebben we gekeken naar de meest praktische en effectieve wijze van alarmeren. Remco Kuipéri kwam met het idee van buitensignalering. Aan de buitenzijde van de Severinus huizen is een akoestisch alarm met een rode flitslamp geplaatst. We hebben alarmering via sms alarm overwogen, maar lang niet iedereen heeft ’s nachts zijn telefoon ingeschakeld naast zijn bed liggen. Een oproep via sms komt dan niet tijdig aan. De buitensignalering wordt geactiveerd via een sleutelschakelaar. Deze procedure is meegenomen in de BHV instructie. Het buurthulpalarm werkt autonoom en is niet gekoppeld aan de brandmeldinstallatie. Bij onderhoudswerkzaamheden aan de brandmeldinstallatie en bij ongewenste meldingen zal het buurthulpalarm nooit afgaan.”

Hoe zijn de buurtbewoners voorbereid op een mogelijke hulpvraag? Activeren van het buurthulpalarm.

Juan Defesche: “Begin maart is het start-

schot voor de buurthulp gegeven. We hebben samen met de brandweer een instructie

Woonwijk De Berkt

gegeven. We hebben de Severinus woon-

De wijk De Berkt in Veldhoven is

huizen bezocht, zodat nader kennis kon

een bijzondere wijk. In 1997 werden

worden gemaakt met de cliënten, personeel

de eerste woningen opgeleverd.

en woonhuizen. Alle deelnemers hebben

Er werden nieuwe woningen

een hesje van buurthulp ontvangen met het

gebouwd in een bestaand plan van

advies dat in de meterkast te hangen. Het is

Severinus. Bij het opzetten van

belangrijk dat zij voor personeel en brand-

de bouwplannen is uitgegaan van

weer herkenbaar zijn als buurthulpverlener.

een integratie van mensen met

Severinus woonhuisleiding heeft informatie

een verstandelijke beperking en

gegeven over het te verwachten gedrag van

mensen die dat niet hebben. Al

bewoners en de mate van zelfredzaamheid.

snel ontstond er een zeer actieve

Buurthulp wordt aangestuurd door BHV. De

buurtvereniging. Van begin af aan

veiligheid van de buurthulpverleners mag

was het streven om de bewoners

niet in gevaar komen, eigen initiatief moet

van Severinus overal bij te

worden vermeden. De BHV moet het over-

betrekken. Het jaarlijkse buurtfeest

zicht houden.”

met barbecue vormt daarbij een hoogtepunt in de gezamenlijke

Hoe gaat de brandweer om met de buurthulp?

ontmoetingen. In 2011 is er een

Saskia Terwindt: “Onze operationele mensen

Het buurtpreventieteam is nauw

zijn voorgelicht. Zij weten dat buurthulp

betrokken bij het organiseren van

bestaat en wat ze ervan kunnen verwach-

de buurthulp.

buurtpreventieteam opgericht.

ten. Het is mogelijk dat een buurthulpver-

De wijk De Berkt, rood gekleurde blokken zijn

lener hen de weg wijst naar de plaats van

woningen en gebouwen van Severinus.

het incident. Er is afgesproken dat de BHV het aanspreekpunt voor brandweer blijft. We leren ook samenwerken in de oefeningen die worden gehouden voor BHV, brandweer en buurthulpverlening.”

wijze waarop wij het geregeld hebben, hoeft

welke hulp ze kunnen leveren en bij wie

niet te passen bij een collega instelling.”

ze moeten zijn voor instructies. Als er

Zijn er tips voor collega-instellingen te geven?

Saskia Terwindt: “Het is essentieel dat

daadwerkelijk brand uitbreekt, zal het vast

mensen met passie met dit idee aan de slag

anders lopen dan we nu hebben voorbereid.

Juan Defesche: “Neem de tijd. Het hele pro-

gaan en het proces trekken. Want dan gaat

Toch denk ik dat er een grote kans is dat

ces vraagt veel voorbereidingstijd, zowel in

de rest wel mee. Maak gebruik van bestaan-

het beter gaat. Je kunt beter improviseren

de eigen organisatie als in de buurt. Er is

de structuren, dat vergroot de kans van

met geïnstrueerde mensen in plaats van dat

tijd nodig om het personeel te laten wennen

slagen. In de Kromstraat (een andere wijk

men steeds vraagt wat er moet gebeuren. Ik

aan het idee. Probeer er iets van te maken

van Veldhoven, red.) is Severinus onlangs

noem het graag georganiseerde buurthulp.”

waarvan beide partijen profijt kunnen heb-

gestart met het opzetten van buurthulp.

(JdH)

ben. Zorg dat het personeel goed geïnstru-

Ook daar wordt aangesloten bij de buurtver-

eerd is, zodat buurthulp optimaal wordt

eniging. Vergeet verder vooral niet onze col-

benut. Maak van tevoren een inschatting

lega’s van de politie te informeren.”

van de kosten: buurthulp is wel vrijwillig, maar de aanleg van buitensignalering en

Slotopmerking?

eventuele aanschaf van AED’s moet worden

Juan Defesche: “We denken dat onze buren

begroot. Bovendien dient er tijd te worden

bij een calamiteit in een van onze huizen

vrijgemaakt voor overleg en instructie. Houd

te hulp zullen schieten. Door het vooraf

de buurt betrokken: organiseer met enige

organiseren van buurthulp verwachten

regelmaat voorlichting over bijvoorbeeld

we dat die hulp effectiever kan worden

brandpreventie. Maak er maatwerk van. De

ingezet. Buurthulpverleners weten immers

NIBHV Veiligheid 53 2013

Effecten Blended Learning en tweedaagse opleiding

Tussenverslag onderzoek Basisopleiding bedrijfshulpverlener In 2012 heeft het NIBHV een Blended Learning curriculum ontwikkeld voor de Basisopleiding Bedrijfshulpverlening. Dit curriculum wordt aangeboden naast de tweedaagse instructeursgeleide Basisopleiding Bedrijfshulpverlening.

Het doel van de invoering van het Blended

Onderzoeksopzet

vragenlijst in. Zij voeren zowel voor als na

Learning curriculum was om meer flexi-

In het onderzoek worden de verkregen vaar-

de praktijkdag een vaardigheidstest uit. In

biliteit te kunnen bieden in de BHV-

digheden vergeleken alsmede het behoud

de test worden twee Eerste hulpvaardig-

opleidingen. Het nadeel van de tweedaagse

van deze vaardigheden na één en twee jaar.

heden en een Brandvaardigheid getoetst.

opleiding is dat potentiële BHV’ers twee

Zowel grotere als kleinere opleiders doen

Na één en na twee jaar wordt opnieuw een

dagen cursus moeten volgen. Dit is voor

mee aan het onderzoek. Deelnemers zijn

vaardigheidstest afgenomen. De tests wor-

sommige werkgevers een bezwaar vanwege

cursisten die zijn aangemeld voor de basis-

den in een gestandaardiseerde opstelling

de daaraan verbonden verletkosten.

opleiding BHV’er. Binnen het onderzoek

vastgelegd op video.

Het Blended Learning curriculum (BL)

worden drie groepen onderscheiden:

bestaat uit een E-learning programma (duur

1. Groep A: volgt een standaard tweedaagse

Resultaten

6 tot 8 uur) en een praktijkdag (8 uur). Aan

instructeursgeleide basisopleiding.

Er is een analyse uitgevoerd over de gege-

de invoering van het Blended Learning cur-

2. Groep B: volgt een Blended Learning

vens die zijn verzameld tot 1 januari 2013.

riculum is een wetenschappelijk onderzoek gekoppeld. In dit onderzoek wordt onder-

opleiding. 3. Groep C: volgt uitsluitend E-learning,

Aan het Blended Learning curriculum hebben 113 deelnemers deelgenomen,

zocht of de hypothese ’er is geen verschil

van deze groep zijn nog geen gegevens

21 deelnemers volgden de tweedaagse basis-

tussen beide opleidingsmethoden‘ klopt.

beschikbaar.

opleiding. De groepen zijn vergelijkbaar van samenstelling. De gegevens dienen met de

Indien deze hypothese klopt, hebben cursisten de beschikking over twee gelijkwaardige

Per groep nemen 66 cursisten deel aan

nodige terughoudendheid gelezen te wor-

opleidingen. Zij kunnen dan de opleiding

het onderzoek. De tussenrapportage heeft

den, omdat er een beperkt aantal gegevens

kiezen die het beste aansluit bij hun (leer)

betrekking op de resultaten van groep A

beschikbaar is. Uit de tot nu toe verzamelde

wensen.

en B.

gegevens blijkt dat de deelnemers over het algemeen hoger opgeleid zijn en dat

Deelnemers vullen voorafgaand en na het

bedrijven met onregelmatige diensten een

volgen van de betreffende opleiding een

voorkeur lijken te hebben voor Blended

Doel invoering Blended Learning is: meer ﬂexibiliteit in de BHV-opleidingen. Voor sommige werkgevers is de tweedaagse opleiding bezwaarlijk, omdat zij dan hoge verletkosten hebben voor hun potentiële BHV’ers.

Groepswerk met instructiekaarten.

Learning. Uit de resultaten van de vragen-

Bij de test ‘reanimatie’ na de praktijkdag

van het wonddekverband door uitsluitend

lijsten blijkt dat aankomende BHV’ers geen

worden significante verschillen gevonden

te oefenen met het E-learningprogramma.

feitenkennis hebben over bedrijfshulpverle-

voor drie van de elf onderdelen. Deze onder-

Bij de test na de praktijkdag wordt dan ook

ning en Eerste Hulp. Bij de test ‘deurproce-

delen worden (aanzienlijk) beter gedaan

slechts één onderdeel gevonden dat nog

dure’ die wordt afgenomen voorafgaand aan

door de Blended Learning groep. Mogelijk

net significant is: ‘waarschuwt aanvullende

de praktijkdagen zijn er significante ver-

heeft dit te maken met het feit dat reani-

hulp’. Dit wordt door de meeste deelnemers

schillen aangetroffen bij zes van de twaalf

matievaardigheden dusdanig complex zijn,

niet gedaan, mogelijk door de beleving dat

onderdelen. Al deze verschillen vallen uit

dat het belangrijk is dat ze vaker worden

het om een kleine wond gaat. In de groep

in het voordeel van de Blended Learning

gezien en dat er vaker over wordt nagedacht

van de tweedaagse basisopleiding waarschu-

groep. Bij de test ‘deurprocedure’ die wordt

(zogenaamde reconsolidatie).

wen drie deelnemers aanvullende hulp.

afgenomen na de praktijkdag zijn signifi-

Vervolgens is voor de Blended Learning

cante verschillen gevonden bij drie van de

groep geanalyseerd wat het leereffect is dat

Opmerkelijk is dat bij Blended Learning een

twaalf onderdelen. Deze drie onderdelen

aan de instructeur kan worden toegeschre-

significante verslechtering werd aangetrof-

worden (aanzienlijk) beter gedaan door de

ven. Voor bijna alle onderdelen werd een

fen na het instructeursgeleide gedeelte

groep van de tweedaagse instructeursgeleide

significante verbetering gevonden na het

voor twee van de acht onderdelen. Mogelijk

opleiding.

instructeursgeleide gedeelte. Blijkbaar is

worden cursisten slordiger of overmoediger

instructeursgeleid oefenen noodzakelijk om

nadat zij deze vaardigheid ook nog eens

deze vaardigheden goed te gaan beheersen.

geoefend hebben bij een instructeur.

Bij de test ‘reanimatie’ voorafgaand aan de praktijkdag is er een significant verschil bij

Het aantal deelnemers is nog te klein om op

één onderdeel. Het betreft ‘roep om hulp’.

Uit de resultaten op de test ‘aanleggen

een wetenschappelijk verantwoorde wijze

De groep van de tweedaagse basisopleiding

wonddekverband’ blijkt dat bij vijf van

conclusies te trekken. Zodra er meer gege-

roept helemaal niet; in de Blended Learning

de acht onderdelen significante verschil-

vens beschikbaar zijn, wordt hierover gepu-

groep van Blended Learning roept 29% van

len worden gevonden. De groep Blended

bliceerd in VEILIGHEID. (JdH).

de deelnemers.

Learning is al zeer vaardig in het aanleggen

NIBHV Veiligheid 53 2013

NIBHV Uitgaven

BHV

VCA

• Basisopleiding Bedrijfshulpverlener

• Basisveiligheid VCA

• Emergency Response Officer: Basic Training (Engelse

• Veiligheid voor Operationeel Leidinggevenden VCA

Basisopleiding BHV)

• Basic Elements of Safety SCC and Safety for Operational

• Basisopleiding Bedrijfshulpverlener Eerste Hulp

Supervisors SCC (gecombineerde uitgave Engelse

• Basisopleiding Bedrijfshulpverlener Brandbestrijding en

Basisveiligheid en VOL-VCA)

Ontruiming

• Poolse Basisveiligheid VCA (op aanvraag)

• BHV in de petrochemische industrie

Instructeursmaterialen VCA

• Naslagwerk cursist Instructiekaarten E-learning

• Cd-rom met sheets Basisveiligheid VCA

Bedrijfshulpverlener

• Cd-rom met sheets Veiligheid voor Operationeel

• Adembescherming voor de bedrijfshulpverlener

Leidinggevenden VCA

• Bedrijfshulpverlening in de OK

• Cd-rom Basic Elements of Safety SCC & Safety for Operational

• Beheerder Brandmeldinstallatie

Supervisors SCC

• BHV als veiligheidsmotor • Coördinator/Hoofd Bedrijfshulpverlening • De bedrijfshulpverlening in uw organisatie. Voorlichting en

Vakblad

instructie BHV

• Vakblad NIBHV-VEILIGHEID (kwartaalblad)

• Gebruik AED • Gevaarlijke Stoffen Bedrijfshulpverlening • Handleiding Omgaan met alarmmeldingen

Gratis uitgaven

• Omgaan met bommeldingen

• Folder Blended Learning

• Ontruimingsplannen en -oefeningen

• Folder Keurmerk

• Ploegleider Bedrijfshulpverlening 5 fld

r BH

V EL

_001

23.1

0.20

12 15

:52:

Instructeursmaterialen ke

Pdf_Jo

• Set Instructiekaarten (groot formaat met ringband) Eerste Hulp en Brandbestrijding en Ontruiming r Operati eid voo

oor heid v Ve i li g l e e t ion VC A Oper a enden v e g g L e id in

oneel Leiding gevend en VCA

Brandbestrijding en Ontruiming

• Trolley met 3 sets instructiekaarten, 1 basisboek BHV

Pdf_Joke

VC A Le er st Ex am in er of en in g

en 1 Naslagwerk cursist Instructiekaarten E-learning Bedrijfshulpverlener • Cd-rom met sheets BHV in de petrochemische industrie • Cd-rom met sheets Adembescherming oke

• Cd-rom met sheets Beheerder Brandmeldinstallatie

Pdf_J

NIBHV

organisatie Basis oplei ding Bedri jfshu lpverl ener

• Cd-rom met sheets Ploegleider Bedrijfshulpverlening

ng eidi ner s op l lpver le i s a u B h s f r ij Bed

Alle uitgaven zijn te bestellen via de webshop: www.nibhv.nl

NIBH V

Pdf_Joke

BHV ALS VEILIGHEIDSMOTOR

• Cd-rom met sheets en tips De bedrijfshulpverlening in uw • Cd-rom met sheets Gevaarlijke Stoffen Bedrijfshulpverlening

g se

Beheerder Brandmeldinstallat lati tie ie

Veiligh

• Instructiekaarten (groot formaat met ringband)

Pdf_ Joke

Bas isop E -l leid ea pra rning ing ktijk m BHV ople et een da a idin

Beheerder Brandmeldinstall atie

• Presentatie Basisopleiding BHV (USB stick voor Windows)

• Instructiekaarten (groot formaat met ringband) Eerste Hulp

Pdf_Joke

BHV als veiligheidsmotor Een visie op zelfredzaamheid en bedrijfshulpverlening

NIBHV Nieuws

Conferentie ‘Zelfredzaamheid en BHV’ in de zorg 18 juni 2013 Eind 2012 is het NIBHV gestart met de campagne ‘Zelfredzaamheid en BHV’. Als onderdeel van de campagne wordt 18 juni in Leusden de conferentie ‘Zelfredzaamheid en BHV in de zorg’ georganiseerd. Aanmelden voor de conferentie kan via de website van het NIBHV. 10.00 uur – 10.10 uur

Opening De heer Koos Pulleman directeur NIBHV

10.10 uur – 10.40 uur

Burger Hulp Verlening als nieuwe standaard

Programma Workshops

Mevrouw A. van Maarseveen, Adviseur Veiligheid, Carantegroep Nieuwe wetgeving in de ‘care’ gaat uit van burgers in plaats van cliënten. Wat leren wij van externe impulsen

1. Hoe kan de BHV een veiligheidsmotor voor je organisatie worden? Leonie Oosthof, Adviseur BHV, NIBHV

en incidenten? Welke verander- en veerkracht vereist dit van onze BHV-organisaties en welke nieuwe kijk op hulpverlening biedt ons dit? Van regelgerichte benadering naar risicobenadering.

2. Welke rol kan de BHV hebben in de Veiligheidsexpeditie? Ton Klever, Veiligheidsregio Utrecht, afdeling Preventie

10.40 uur – 11.10 uur

De zelfredzame BHV De heer Prof. Dr. I. Helsloot, Hoogleraar Besturen van Veiligheid Radboud Universiteit Nijmegen

3. Op weg naar meer zelfredzaamheid in een ziekenhuis?

Presentatie over de wijze waarop de zelfredzame BHV

Mart van der Stee en Kick van Huizen, VU

er uit kan zien. Aan de hand van praktijkvoorbeelden

medisch centrum (VUmc)

wordt samengevat hoe de BHV kan bijdragen aan het vergroten van de zelfredzaamheid van een organisatie. Ook wordt ingegaan op recente initiatieven in lijn met de visie ‘BHV als veiligheidsmotor’.

4. Hoe kan de zelfredzaamheid van de samenleving worden vergroot? Marcel Kluin, brandweercommandant, Janneke Bredewolt, veiligheidsadviseur en

11.30 uur - 12.15 uur

Workshopronde 1

Stefan van der Meulen, projectcoördinator,

Op de website is een nadere beschrijving van de

brandweer Olst-Wijhe

workshops opgenomen.

12.15 uur - 13.15 uur

Lunch

5. Hoe kan de buurt worden ingezet om de BHV te ondersteunen? Juan Defesche en Riny van der Pol,

13.15 uur - 14.00 uur

Workshopronde 2

Preventiemedewerkers Arbo en Veiligheid, Severinus Veldhoven

14.15 uur - 15.00 uur 15.15 uur - 16.15 uur

Workshopronde 3 Plenaire afsluiting De heer Prof. Dr. I. Helsloot

6. Hoe kan de BHV gebruik maken van sociale media om zelfredzaamheid te benutten? Niek van As, VDMMP

16.15 uur - 17.00 uur

NIBHV Veiligheid 53 2013

Netwerkborrel

De brandweer is een belangrijke partner voor de bedrijfshulpverlening. In de NIBHV visie ‘BHV als veiligheidsmotor’ wordt een pleidooi gehouden voor meer samenwerking tussen brandweer en bedrijfshulpverlening en het opbouwen van wederzijds vertrouwen. VEILIGHEID bezocht Paul Toonen, Specialist Opleiden en Oefenen bij Brandweer Brabant Noord, district Land van Cuijk. Onderwerp van gesprek: de manier waarop wordt samengewerkt met de bedrijfshulpverlening.

“Het doel is bedrijven veiliger te maken.”

Oefenen in samenwerken

Hoe kijk je aan tegen de bedrijfshulpverlening? Paul Toonen: “We zien de BHV als serieuze partner en willen zoveel mogelijk samen optrekken en gebruik maken van elkaars deskundigheid. De brandweer komt pas na enige tijd, dat betekent dat de BHV daarvoor zinvol werk kan doen. Ons doel als brandweer is richting bedrijven: ‘Samen bedrijven veiliger maken’. Dat is in ieders belang. We geven voorlichting in bedrijven over wat de brandweer voor hen kan betekenen. Een van de bijkomende effecten van deze voorlichting is het vergroten van

Paul Toonen van Brandweer Brabant Noord.

de wederzijdse betrokkenheid. We belichten de voordelen voor het bedrijf om een brandweervrijwilliger in dienst te hebben. Onze vrijwilligers werken soms in deze

Ik pleit ervoor herhaaldelijk te oefenen. Het

bedrijven en zijn tegelijkertijd trekker van

kan klein beginnen. Bij een BHV-oefening

de BHV in hun bedrijf. Zo plukt het bedrijf

kan de brandweer al meewerken door een

de vruchten van hun betrokkenheid bij de

bevelvoerder te sturen die meedraait in de

brandweer. We hopen dat we in de toekomst

oefening. Onze ervaring is dat we daar veel

een beroep op die bedrijven kunnen blijven

van leren en dat we elkaar leren begrijpen.

doen voor de aanwas van vrijwilligers.”

Het is belangrijk dat bij de BHV mensen zitten die enthousiast zijn om te leren door te

Wat is je visie op de samenwerking met de BHV?

oefenen en er de meerwaarde van inzien.

Paul Toonen: “De brandweer moet oefenen

oefening in korte tijd een mooie analyse op

en wil dat graag doen op locaties met de

over wat prima loopt in het bedrijf en wat

BHV. Zo leren wij de bedrijven en de BHV

beter kan. Bij een eerder gehouden oefening

kennen en omgekeerd. We hebben wel een

bleek bijvoorbeeld dat de plattegronden te

aantal voorwaarden. Het is bijvoorbeeld

klein waren. De plattegronden zijn aange-

handig om aan de hand van een bedrijfs-

past en gebruikt bij de volgende oefening.”

Naast het elkaar leren kennen, levert een

noodplan of BHV-plan te werken met een opgeleide BHV’er. Wij investeren in tijd en

Heb je voorbeelden van best practices?

in opleidingen en vaardigheidstraining van

Paul Toonen: “Een mooi voorbeeld van

onze mensen. We hopen deze inspanning

samenwerking is de zorgorganisatie Pantein.

ook van het bedrijf te krijgen. Voorheen

Zij hebben allerlei vormen van zorg in huis.

kwamen we bij bedrijven die het absoluut

We zijn met hen om tafel gaan zitten met

niet op orde hadden.”

de oefenkaarten van onze korpsen en de

De brandweer moet oefenen en wil dat graag doen op locaties met BHV.

oefenwensen vanuit Pantein. Samen hebben

Op welke wijze zoeken jullie de samenwerking met de BHV?

we in kaart gebracht wanneer we, waar kun-

Paul Toonen: “We bereiden samen met de

locatie waar de brandveiligheid en BHV niet

BHV een oefening voor en maken in overleg

lekker liep. Sterker nog, men had zelf het

een scenario. Het bedrijf zet zijn BHV in

gevoel dat het beter moest. Toen hebben we

en zo nodig Lotusslachtoffers. Zo organi-

gezegd: ’Binnen zoveel maanden heb je het

seer je met relatief lage kosten samen een

op orde en daarna gaan we samen oefenen‘.

zinvolle oefening. Soms is men een beetje

Dat vond men prima. Men is aan de slag

bang voor commentaar van de brandweer.

gegaan en er zijn verbeterslagen gemaakt

Dat is helemaal niet nodig, wij willen van

die in de oefeningen tot uiting kwamen.

elkaar leren en staan open voor feedback.

Nut en noodzaak zijn duidelijk geworden.

NIBHV Veiligheid 53 2013

nen oefenen. We hadden te maken met een

Veiligheidsregio Brabant Noord

Nu bouwen zij een nieuw pand en zijn wij

te halen. We kunnen als samenleving onze

volledig betrokken bij het bouwproces.

burgers beter voorbereiden en voorlichten.

Brandweer Brabant Noord is opera-

We zijn op een positieve manier betrok-

We zouden moeten beginnen de jeugd op

tioneel opgedeeld in vijf districten.

ken en vanaf het begin gesprekspartner.

de basisschool te leren hoe zij zich moet

Het verzorgingsgebied loopt van de

Een ander voorbeeld is Fitland XL, een

redden bij een brand. Daar plukken we op

Loonense en Drunese duinen richting

sport- en wellnescentrum in Mill. De BHV

termijn de vruchten van. Een voorbeeld van

Den Bosch tot aan het Maasgebied rich-

is er gecombineerd met de beveiliging. Het

burgerbetrokkenheid is het oproepsysteem

ting Noord Limburg. Er zijn bijna 1000

complex wordt geregeld uitgebreid. Dat

in Mill voor AED’s. In Mill hangt overal bin-

vrijwilligers en 250 beroepsmedewerkers

is voor de brandweer een lastige situatie,

nen 600 meter een AED. Via een sms worden

actief.

omdat het overzicht ontbreekt. De beveili-

vrijwilligers opgeroepen. Dit systeem heeft

ger van Fitland is een ideaal aanspreekpunt

al een aantal keer tot succes geleid. Dit

voor ons in de nachtelijke uren. Hij is BHV

initiatief zou misschien kunnen worden ver-

opgeleid, let op inbraak- en brandveilig-

taald naar brandveilig leven, betrokkenheid

heid en beheert de brandmeldinstallatie.

van de burgers bij de veiligheid in de eigen

Als er daadwerkelijk iets gebeurt, staat de

wijk.”

beveiliger klaar en geeft ons gericht informatie, zodat wij snel aan het werk kunnen.

Tot slot: heb je nog iets toe te voegen?

Op deze wijze hebben we al een aantal keer

Paul Toonen: “Ik besef dat wij het in onze

succesvol een incident kunnen beperken. De

omgeving relatief eenvoudig hebben. We

bedrijfsschade blijft eveneens beperkt.”

kennen de mensen en bedrijven. In een stad wordt het lastiger, maar daar kan de brand-

Welke kansen zie je om de veiligheid verder te vergroten?

weer het oefenen ook gebruiken om contact

Paul Toonen: “Bij incidenten zijn er nogal

Daarnaast zijn ondernemers verantwoorde-

eens te weinig mensen die ons kunnen

lijk voor de veiligheid op de werkvloer en

voorzien van de juiste informatie. Dat

continuïteit van de bedrijfsvoering. In dat

kan beter. In oefeningen met bedrijven is

licht is oefenen met de BHV en brandweer

dat al een belangrijk aandachtspunt. Bij

heel waardevol.” (JdH)

woningbranden valt op dat punt nog winst

leggen en de samenwerking te verbeteren.

AED’s hebben onderhoud nodig Onlangs heeft de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) klachten ontvangen over haperende Automatische Externe Deﬁbrillators (AED’s). De IGZ heeft leveranciers van AED’s aangemaand duidelijke informatie te (gaan) verstrekken bij de aanschaf van AED’s. De Nederlandse Hartstichting heeft zich bij de oproep aangesloten. Daar zijn eveneens meldingen ontvangen over haperende AED’s.

Ook al is er (nog) geen duidelijk beeld van

De Hartstichting koestert nog altijd de

storing of een defect is, of als de uitslag

de omvang van het probleem, het is goed

wens dat de overleving bij een hartstilstand

van de regelmatig gehouden AED-zelftest

om onder de aandacht te brengen dat een

in Nederland (buiten zorginstellingen) op

daartoe aanleiding geven. De signalen wor-

AED onderhoud nodig heeft.

25 procent komt te liggen. Volgens de hart-

den via de DefiCommunicator opgevangen

stichting is dit mogelijk, als heel Nederland

en doorgestuurd naar het serviceplatform.

Reanimatie-oproepsysteem

een 6-minutenzone wordt. Een 6-minuten-

Vervolgens kan er proactief worden opge-

De Hartstichting beveelt altijd aan om met-

zone is een gebied waar het mogelijk is om

treden. Bijvoorbeeld door het tijdig per

een bij de aanschaf van een AED een onder-

binnen zes minuten alle handelingen uit te

e-mail of sms versturen van een waarschu-

houdscontract te nemen. Verder adviseert zij

voeren die nodig zijn bij een hartstilstand.

wing naar de beheerder of eigenaar van een

om de AED aan te melden bij een reanima-

De omstander belt direct 112 en binnen zes

gemankeerde AED. De DefiCommunicator

tie-oproepsysteem van de meldkamer 112.

minuten moet zijn gestart met reanimatie

(een klein kastje dat zichzelf uiteraard ook

Dit systeem attendeert de eigenaar van de

met behulp van een AED.

regelmatig test) en het gebruik van het

AED automatisch op noodzakelijk periodiek

serviceplatform zijn onder andere via een

onderhoud. Als een AED uit het oproepsy-

DefiCommunicator

abonnement te verkrijgen.”

steem niet onderhouden is, wordt de AED op

Wail Saadani is directeur van 24Care, een

Volgens Saadani kan het systeem mogelijk

non-actief gesteld en zal een andere AED in

bedrijf uit Huizen dat zich bezighoudt met

binnen niet al te lange tijd ook worden

de buurt van het slachtoffer worden ingezet

zorginnovaties. Het heeft een dienst ont-

ingezet om (bedrijfs)hulpverleners te mobi-

bij een reanimatie.

wikkeld die ondersteuning kan bieden bij

liseren om naar de reanimatieplek te gaan,

Het reanimatie-oproepsysteem is een com-

het goed werkend houden van de AED’s: de

net als de eerdergenoemde app van 112.

puterapplicatie die de meldkamer 112 kan

DefiCommunicator.

24Care is druk bezig met de ontwikkeling

inschakelen als er een reanimatie nodig is.

van een applicatie daartoe.

Vrijwilligers worden via een sms’je opge-

Wail Saadani: “De DefiCommunicator leest

Het is een prima voorbeeld van het verder

roepen om iemand met een hartstilstand te

AED’s op afstand uit. Afhankelijk van

verhogen van de kans op een hartveilige

gaan reanimeren. Het systeem koppelt met-

het soort AED kan dat gebeuren door het

omgeving voor iedereen. (JK)

een een zich in de buurt van het slachtoffer

detecteren van een optisch, akoestisch,

bevindende AED aan een vrijwilliger die op

bluetooth of infrarood signaal. Dat signaal

Zie ook: www.igz.nl, www.hartstichting.nl

weg is naar het slachtoffer.

wordt uitgezonden door de AED als er een

en www.deficommunicator.com

NIBHV Veiligheid 53 2013

[MOBIELE TRAINING

M-FIRE

OVERAL EN ALTIJD

BRANDBLUSTRAINING OP LOCATIE De M-Fire is een veelzijdig, compact en draagbaar brandblusysteem om op locatie mee te trainen. Daag uw cursisten maximaal uit met de verschillende voorgeprogrammeerde brandscenario’s en -klassen. Met een breed scala aan opzetstukken kunt u uw training uitbreiden en veel voorkomende branden simuleren die een verplicht onderdeel zijn van de BHV-brandtraining.

Kennismaken met de M-Fire? Bezoek WWW.HAAGEN.EU of bel 013 507 6800

Wil jij Instructeur BHV worden? Volg bij ons de beroepsopleiding (NIBHV gecertiﬁceerd) Zowel onderdeel eerste hulp (EH) als brand en ontruiming (BO)

Voor meer informatie:

Alleen BHV/Ploegleider als vooropleiding vereist

kijk op www.ccb-groep.nl

In 8 dagen (EH) of 10 dagen (BO) inclusief examens

mail naar opleiding@ccb-groep.nl

Zeer hoog slagingspercentage Cursusgeld € 1.995 (EH) en € 2.550 (BO)

of bel: 020 - 528 6889

CCB Groep Amsterdam, opleidingsinstituut met 10 jaar ervaring,

(vraag naar Wilma Smid

goed bereikbaar met OV en auto (bushalte voor de deur en gratis parkeren)

of Jan Hemmers).

opleidingen

advies arbo

advies brand & ontruiming

“SOS ALARM… voordat seconden minuten worden!”

Snel te hulp schieten bij calamiteit In Nederland bestaan al enige tijd systemen die hulpverleners kunnen oproepen om binnen korte tijd te hulp te schieten bij calamiteiten. SOS ALARM heeft de ambitie om uit te groeien tot het eerste landelijke hulpverleningsnetwerk van gecertiﬁceerde eerstehulpverleners. Oud-schaatser Hein Vergeer doet ambassadeurswerk voor de Stichting Landelijke SOS ALARM Hulpdienst. Hij roept iedereen met een geldig BHV-, reanimatie- of EHBO-diploma op om zich te laten registreren.

De laatste jaren zijn er allerlei systemen

verlenen. De overlevingskans van mensen

vingskans zelfs verdrievoudigen. BHV’ers en

bedacht en in werking gesteld die hulpver-

wordt daarmee aanzienlijk vergroot.

andere niet-medici trainen in reanimatie is

leners oproepen om slachtoffers van een

Zo deed Jocelyn Berdowski in VEILIGHEID

een belangrijke factor. De beschikbaarheid

incident of calamiteit bij te komen staan.

nummer 46 verslag van onderzoek naar

van AED’s en getrainde leken die handelend

Het inzicht dat slachtoffers gebaat zijn

hulpverlening door ambulance, first res-

kunnen optreden alléén, is onvoldoende.

bij snelle, directe hulp is daar mede debet

ponders als politie en brandweer met een

Zij moeten worden gealarmeerd om naar de

aan. Er wordt steeds meer naar oplossingen

AED en de toepassing van AED’s buiten het

juiste plek te gaan. Ontwikkelingen als sms-

gezocht die de tijd tussen een ongeval en

ziekenhuis. Berdowski stelde vast dat men-

alert, waarbij leken in de directe omgeving

het verschijnen van ambulance, politie of

sen met een plotse hartstilstand buiten het

van de melding door de meldkamer worden

brandweer nuttig kunnen opvullen. Het is

ziekenhuis bij een inzet met een AED een

gealarmeerd via de mobiele telefoon, kun-

belangrijk dat hulpverleners binnen zo kort

verdubbelde overlevingskans hebben. Als

nen hier een belangrijke bijdrage aan leve-

mogelijke tijd ter plaatse zijn om hulp te

de AED ter plaatse hangt, kan de overle-

ren, aldus Berdowski.

NIBHV Veiligheid 53 2013

Op lokaal niveau zijn er in Nederland

Onlangs deed het Hoofdbedrijfschap

den. Veel winkeliers gaven aan zich hierdoor

inmiddels heel wat AED-alert-diensten. Zij

Detailhandel (HBD) onderzoek naar het

veiliger te voelen.

waarschuwen een gekwalificeerde hulpver-

gebruik van sms-alert in winkelgebieden

lener, meestal via een sms-bericht, om een

in Nederland. In 2010 verstuurden bij HBD

Landelijk netwerk

slachtoffer zo spoedig mogelijk te gaan

aangesloten winkeliers ruim 10.000 sms-

In Nederland zijn grote aantallen gediplo-

helpen. Snel hulp krijgen is echter niet

alerts om elkaar te waarschuwen bij calami-

meerde BHV’ers actief. Daarnaast zijn er

alleen van belang bij een hartstilstand. Het

teiten in hun winkelgebied. Ruim de helft

andere mensen die zich hebben bekwaamd

is natuurlijk voor iedereen die gewond of

van de sms-alerts bevatte een waarschuwing

in het gebruik van de AED. Al lange tijd

onwel is geraakt gewenst om vlug geholpen

voor verdachte personen of vals geld. Verder

gaan er stemmen op die ervoor pleiten om

te worden door een persoon met kennis van

wordt een sms-alert regelmatig ingezet om

al deze hulpverleners breder te kunnen

zaken. De tijd van wachten op de komst van

de hulp van collega-winkeliers te vragen bij

inzetten dan alleen in hun eigen (werk)

de hulpdiensten, acht tot twaalf minuten,

problemen met agressieve klanten of als een

omgeving.

kan nuttig besteed worden. Dat geldt net zo

kind zijn ouders kwijt is. Indien nodig kan

De Stichting landelijke SOS ALARM

goed voor minder ernstige incidenten dan

zelfs de wijkagent of beveiligingsbeambte

Hulpdienst heeft het initiatief genomen om

een hartstilstand.

direct via een sms-alert gealarmeerd wor-

te komen tot een landelijk netwerk van vrij-

willige hulpverleners. Het is de bedoeling

geboden. Dat kan alleen als er een centraal

dat SOS ALARM naast de politie, brandweer

landelijk systeem is.”

en ambulancedienst zal gaan fungeren als

Hoe komen hulpverleners aan informatie over de mensen die zij gaan bijstaan? Hein Vergeer: “Alle burgers in Nederland

treden. Hein werd in 1985 wereldkampioen

In Nederland zijn door het hele land regionale netwerken die op soortgelijke wijze te werk gaan. Houden jullie daar rekening mee?

schaatsen. Ook werkte hij mee aan televi-

Hein Vergeer: “Het zou niet slim zijn om

wensen en medische gegevens laten vast-

sieprogramma’s als Afvallers XL en Sterren

het wiel opnieuw uit te vinden. SOS ALARM

leggen. Ze bepalen zelf welke gegevens

dansen op het IJs. Hij is partner bij Fier

wil graag de paraplu zijn over al bestaande

openbaar mogen worden, als hen iets mocht

Denkwerk, een bureau dat creatieve (maat-

lokale initiatieven. Het gaat daarbij in de

overkomen. De kosten voor het opslaan en

schappelijke) marketingconcepten ontwik-

meest gevallen niet om Eerste hulpverlening

beheren van die informatie bedragen tien

kelt. VEILIGHEID ging naar het kantoor van

bij een ongeluk of ramp, maar om AED-

euro per jaar. Daarvoor krijgen zij ook een

Fier Denkwerk in Reeuwijk. Daar gaf Hein

reanimatiediensten. Die kunnen zo deel

SOS ALARMCARD die ze altijd bij zich dra-

Vergeer uitleg over SOS ALARM.

gaan uitmaken van de overkoepelende, lan-

gen. Verder is de NL-SOSALARM app ontwik-

delijke coördinatie. Het past ook prima in

keld. Die bevat de benodigde persoonlijke

het streven van de landelijke overheid om

informatie en geeft aan wat de status is

de zelfredzaamheid van de samenleving te

van de calamiteit en welke maatregelen er

vergroten.”

genomen zijn en/of nog moeten worden

vierde hulpverleningskolom. Hein Vergeer is bereid gevonden om als ambassadeur van SOS ALARM naar buiten te

Wat is jouw motivatie om belangeloos ambassadeur te worden voor SOS ALARM? Hein Vergeer: “Als mensen op straat iets

kunnen laten registeren wie er gewaarschuwd dient te worden bij een calamiteit, daarbij kunnen zij tevens hun persoonlijke

genomen. De app bevat zelfs een noodknop

minuten hulp krijgen. Ik heb binnen korte

Waarom zouden bedrijfshulpverleners zich voor SOS ALARM aanmelden?

tijd in mijn directe omgeving twee van

Hein Vergeer: “Het is nu zo geregeld dat als

mijn dierbaren verloren, van wie de levens

iemand binnen een bedrijf iets overkomt er

Slotopmerking?

waarschijnlijk gespaard waren gebleven als

onmiddellijk een BHV’er toesnelt. Zodra er

Hein Vergeer: “Ik roep iedereen op een

zij vlotter Eerste hulp hadden gekregen.

een ongeval is buiten het pand, bijvoorbeeld

bezoek te brengen aan www.helplevens-

Achteraf bleek dat er in de buurt personen

op het bedrijventerrein, gebeurt er soms

redden.nl. Niet alleen om zich te laten

aanwezig waren die wel meteen hulp had-

niets. Via SOS ALARM worden BHV’ers als

registreren, maar ook om kennis te nemen

den kunnen geven. Als zij geweten hadden

het ware gedwongen verder te kijken dan

van allerlei aanvullende belangwekkende

van het noodlottige incident, dan hadden

hun neus lang is. Zij kunnen overigens op

informatie Uiteindelijk hebben we het over

ze meteen handelend kunnen optreden. Ik

vrijwillige basis ook buiten diensttijd wor-

zeventien miljoen mensen voor wie dit

wil als ambassadeur breed uitdragen dat

den opgeroepen, als zij op een andere loca-

belangrijk is. Die hebben ook allemaal hun

het SOS ALARM-systeem levens kan redden

tie in Nederland zijn, om daar als het hen

dierbaren.” (JK)

en ik probeer mensen dus te mobiliseren er

schikt vrijwillig bijstand te verlenen aan

deel van uit te gaan maken.”

een persoon in nood. Net als medewerkers

overkomt, moeten zij binnen een paar

die de hulpverlener kan gebruiken als hij met geweld wordt bedreigd.”

Zie ook www.helplevensredden.nl

van professionele hulpdiensten en AED- en

Wat wil de Stichting landelijke SOS ALARM Hulpdienst?

EHBO-gecertificeerden. Ik roep hen allen

Hein Vergeer: “De stichting werkt aan een

het verschil maken… voordat seconden

centraal systeem met daarin de gegevens

minuten worden. Registreren kan via

van iedereen met een geldig BHV-, reanima-

www.helplevensredden.nl. Er zijn mini-

tie- of EHBO-diploma: SOS ALARM. Ook de

maal 20.000 hulpverleners nodig om SOS

gegevens van politie-, ambulance- en brand-

ALARM over heel Nederland uit te kunnen

weerpersoneel moet onderdeel zijn van dat

rollen. Het streven is om 100.000 mensen

systeem. In geval van een calamiteit krijgt

geregistreerd te hebben. Van groot belang

een aantal geregistreerde hulpverleners die

is dat ook gecertificeerde instructeurs en

in de buurt van het incident zijn een alarm-

opleidingsinstituten zich bij ons laten regi-

melding via GPS (Global Position System).

streren. En dat alle opleidingsinstituten ons

Het streven is, ervoor te zorgen dat een

steunen.”

op om zich te laten registreren. Zij kunnen

slachtoffer binnen vijf minuten hulp wordt

NIBHV Veiligheid 53 2013

SBN naarstig op zoek naar overname veiligheidsopleidingen In VEILIGHEID nummer 52 staat een opvallende advertentie, die opent met de zin: ‘Pols Beheer zoekt in de veiligheidssector ter overname/deelname opleidingsinstituten of klantenbestanden.’ Uiteraard is de redactie van dit vakblad op de hoogte wie er achter de naam Brenda van Dranen.

André Pols.

Pols Beheer zit. Het betreft het landelijke opererende, grote opleidingsinstituut Stichting Bedrijfshulpverlening Nederland (SBN). In het hoofdkantoor van SBN in Oosterhout geven directeur André Pols en adjunct directeur Brenda van

André Pols vertelt dat SBN een dochteron-

ondernemingen de kans om zich weer vol-

derneming is van Pols Beheer. Pols: “SBN

ledig te (gaan) richten op de voor hen pri-

organiseert maandelijks veiligheidsopleidin-

maire taak. Meestal is dat het werk waarin

gen door heel Nederland. SBN houdt zich

zij het beste zijn. Bijvoorbeeld advieswerk

alleen bezig met het opleiden van mensen,

en/of onderzoek. Wij zijn, gezien onze

vooral tot BHV’ers. In Nederland zijn ech-

organisatie en aanwezige soft- en hardware,

ter veel bedrijven die niet alleen opleiden,

zo goed toegerust dat wij die overnames /

maar ook nog andere diensten verlenen,

deelnames naadloos aankunnen. Wij heb-

zoals een adviesdienst, een Arbo-dienst,

ben er een zeer redelijke prijs voor over om

verkoop van materialen of een detache-

geschikte bedrijven of onderdelen ervan

ringdienst. Tegenwoordig blijkt een aantal

over te nemen. SBN houdt zich daarbij altijd

bedrijven, om verschillende redenen, zich

aan de gemaakte afspraken.”

liever te richten op hun kerndiensten en de

Dranen nadere uitleg over hun bedoelingen.

opleidingen te willen afstoten. Voor hen is

Brenda van Dranen noemt een bijkomend

opleiden een te bewerkelijke afdeling die je

gunstig effect: “Bedrijven die met ons in

er niet zomaar even bij doet. SBN kan deze

zee gaan, hoeven toekomstige aanvragers

bedrijven tegemoet komen door deelname in

van cursussen nooit teleur te stellen. Zij

een dergelijk bedrijf of indien gewenst door

kunnen al die aanvragen moeiteloos, con-

de opleidingen over te nemen. Het geeft die

form de afspraken, aan ons doorspelen. Dat

is zowel in hun als in ons belang. De con-

op korte termijn snel zaken kunnen doen.

ling! De maand daarop volgden de gesprek-

tinuïteit van de opleidingen is verzekerd,

Het moet gaan om redelijk gerenommeerde

ken met de belangrijkste klanten om ze op

omdat de cursussen in 75 cursusplaatsen

bedrijven, waarbij het wederzijds moet

de hoogte te stellen van de samenwerking.

wordt gehouden, eventueel ook in de

klikken. In de praktijk loopt het proces als

Vanaf dat moment zijn het dan, voor wat

locatie(s) van de verkopende partij. SBN

volgt:

betreft de veiligheidsopleidingen, hele-

varieert in haar opleidingen met jaarlijks

ü reactie op advertentie geven,

maal SBN klanten geworden. Alle overige

wisselende aanvullende thema’s, zodat de

ü informatie uitwisselen via informeel

diensten voor die klanten blijven gewoon

kwaliteit en de aantrekkelijkheid ook is gegarandeerd. Tijdens onze BHV-cursussen leiden wij bedrijfshulpverleners op, geen brandweermannen of verpleegkundigen. Het gaat bij ons echt om de basistaken van de BHV. Wij zijn overigens ook erkend deelnemer aan het NIBHV Keurmerk. Dat bewaakt de kwaliteit. Wij zullen nooit in zee gaan

gesprek bij SBN in Oosterhout, ü wensen duidelijk maken aan de hand van bepaalde gegevens, ü korte periode (een week) van bezinning inlassen,

bemoeit SBN zich niet mee. SBN wil deze overige diensten nu en in de toekomst ook niet aanbieden. SBN wil alleen maar opleiden.”

ü vervolggesprek houden over samenwerking en voorwaarden (prijs), ü overeenkomst opmaken.

met een prijsvechter die opleidingen verzorgt tegen bodemprijzen.”

in handen van de verkopende partij. Daar

SBN krijgt veel respons op haar oproep. De huidige economische situatie maakt het voor veel bedrijven lastig om alles op

Hierna wordt er gezamenlijk naar de klan-

kwaliteit in eigen huis te houden. Voor een

ten van het overgenomen bedrijfsdeel opge-

dergelijk bedrijf kan het een bevrijding zijn

Snel schakelen

trokken en gecommuniceerd.

om van een bepaalde organisatorische romp-

In aanvulling op de eerdere woorden van

Brenda van Dranen: “Onlangs hadden wij

slomp verlost te zijn. SBN kan uitkomst bie-

André Pols wijst Brenda van Dranen erop,

een overname binnen drie weken rond.

den met als doel winst voor beide partijen.

dat geïnteresseerde ondernemers met SBN

Vanaf het eerste gesprek tot aan de beta-

(JK)

NIBHV Veiligheid 53 2013

ONVEI L I G H EI D Iedereen komt wel eens situaties tegen die overduidelijk erg onveilig zijn, of die absoluut niet door de beugel kunnen. De

ZOEKT U EEN GOEDE BHV OPLEIDING?

rubriek ONVEILIGHEID vraagt er aandacht voor. De redactie van VEILIGHEID verzoekt oplettende lezers foto’s te maken van onveilige situaties. Via plaatsing in de rubriek ONVEILIGHEID kan een cadeaubon van 25 euro worden verdiend. Foto’s met begeleidende uitleg kunnen, bij voorkeur digitaal, opgestuurd worden naar de redactie, e-mail: redactie@nibhv.nl, t.a.v. Jan Kooijman. Het is weer vakantietijd. De redactie roept alle lezers op om extra alert te zijn op onveilige situaties in binnen- en buitenland. Maak foto’s en stuur ze naar op naar bovenstaand e-mailadres. Doe dus hetzelfde als Willem Boers uit Rotterdam. Hij zag tijdens zijn rondreis door Marokko tijdens het ontbijt in zijn hotel in Rabat twee ‘schilders’ aan het werk bij een aangrenzend gebouw. Hij maak-

Raadpleeg dan het keurmerkregister op: www.NIBHV.nl

te snel een foto van de zeer onveilige hangsteiger die zij gebruikten. Willem schrijft erbij: “Het is op de foto niet te zien, maar als tegengewicht hadden de schilders een paar zakken zand gelegd op de balken waaraan de steiger hangt. Het op en neer gaan met de steiger ging met handkracht.”

Overzicht adverteerders

B&V Bedrijfshulpverlening

Trigion Safety Opleidingen

Haagen Fire Training Products

Consultancy Crisisbeheersing

Pols Beheer B.V.

NIBHV Keurmerk

Rosier Bedrijfshulpverlening

Falck B.V.

Haar takenpakket omvat de kantine opruimen en... het hele bedrijf ontruimen.

De BHV-er heeft zonder enige twijfel de belangrijkste dubbeltaak binnen een bedrijf. Er wordt op hem of haar vertrouwd in situaties waar de ongetrainde medewerker zich misschien geen raad weet. Maar op wie kan de BHV-er zelf vertrouwen? Op Falck BHV. • • • • • •

Consultancy – Opleidingen/trainingen – BHV middelen (online webshop) Detacheringsmogelijkheid van consultants Integraal veiligheidsconcept in 5 duidelijke stappen Opleiding/training op maat – standaard en/of door middel van E-learning mogelijk Landelijke dekking met verschillende eigen oefencentra Return on investment op het gebied van veiligheid

Ga voor uw eigen veiligheid naar: www.falckbhv.nl T. 030 242 70 70 E. bhv@falck.nl