Schulden ten aanzien van de overheid

Belastingschulden en compensatie door de overheid

Geert Callaert

In het hoofdstuk Belastingschulden belicht ik het volledige proces van aangifte tot betaling van de belasting door natuurlijke personen. Mijn engagement is niet het verstrekken van fiscale adviezen inzake de belastbaarheid, maar om een volledig overzicht te geven vanaf het ontstaan van de belastingschuld tot de invordering ervan. Verder licht ik ook nadrukkelijk de mogelijkheden toe waarover de FOD Financiën beschikt om tegemoet te komen aan belastingschuldigen die kampen met tijdelijke of structurele betaalproblemen. Ik hoop dat de burgers en ieder die hen bijstaat door dit hoofdstuk correct geïnformeerd worden over hun fiscale verplichtingen, ter maximale vermijding van allerlei fiscale sancties of kosten die enkel de fiscale pil verzwaren. Daarnaast sta ik ook stil bij de mogelijkheden om een overbelasting te laten rechtzetten, hetzij via een bezwaarschrift, hetzij door een ambtshalve ontheffing die veel langer in de tijd kan. Staat de belasting vast, dan nog hebben de fiscale wetgever en de FOD Financiën een arsenaal aan mogelijkheden voorzien om tegemoet te komen aan de burgers die met financiële problemen kampen. Van het betaalplan, over de administratieve schuldenregeling, de vrijstelling van nalatigheidsinteresten tot het onbeperkt uitstel van de invordering. Vanuit mijn betrokkenheid bij de Fiscale Bemiddelingsdienst sta ik nadrukkelijk stil bij de mogelijkheid om fiscale bemiddeling te verzoeken in geval van een blijvend geschil met een dienst van de FOD Financiën, toegelicht in alle materies waarin dit mogelijk is (vestiging inkomstenbelastingen, invordering, vaststelling kadastrale inkomens …). Verder geef ik verduidelijking bij de sedert 2019 binnen de Fiscale Bemiddelingsdienst opgerichte Cel voor administratieve sancties, die kwijtschelding van belastingverhogingen en administratieve boeten kan verlenen. Net om iedereen een juiste fiscale toestand te garanderen, belicht ik tot slot een achttal actuele fiscale topics die in het bijzonder de belastingplichtige natuurlijke personen aanbelangen. In het hoofdstuk ‘Compensatie door de overheid’ beschrijf ik gedetailleerd en juridisch gestaafd de mogelijkheden waarover de fiscale en sociale overheden beschikken om terug te geven sommen aan te wenden op schuldvorderingen van deze overheden.

Over de editor

Geert Callaert is al meer dan 10 jaar collegelid bij de Fiscale Bemiddelingsdienst. Voordien was hij als ambtenaar van de FOD Financiën betrokken bij de invordering van de fiscale schulden. Hij verzorgde meerdere opleidingen in het kader van de fiscale aspecten van natuurlijke personen voor SAM vzw, in het bijzonder voor schuldhulpverleners. Sedert zijn tewerkstelling bij de Fiscale Bemiddelingsdienst is hij nauwer betrokken bij de diverse aspecten van de totstandkoming van de belastingen. Hij is tevens auteur van een aantal bijdragen in de fiscale literatuur over fiscale bemiddeling en de implementatie van het kwijtscheldingsbeleid van de fiscale administratieve sancties.

Sociale zekerheidsschulden

Vanessa Verdeyen

Er bestaan heel wat verschillende schuldvormen binnen de sociale zekerheid. De meest voorkomende socialezekerheidsschuld is de bijdrageschuld: alle sociaal verzekerden in de verschillende socialezekerheidsstelsels (het stelsel van de werknemers, de zelfstandigen en de ambtenaren) zijn sociale bijdragen verschuldigd. Deze sociale bijdragen moeten tijdig worden betaald aan de bevoegde inningsinstantie. Dit zijn de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid (RSZ) in het stelsel voor werknemers en het sociaal verzekeringsfonds in het sociaal statuut voor zelfstandigen. Indien deze sociale bijdragen niet betaald worden, vormen zij openstaande socialezekerheidsschulden die kunnen worden ingevorderd en waarop intresten (en eventueel financiële sancties) verschuldigd zijn. Ook ten aanzien van de zorgkassen binnen de Vlaamse Sociale Bescherming kan een bijdrageschuld bestaan omwille van de verplichte aansluiting en bijdrage aan dit stelsel.

Een andere schuldvorm binnen de sociale zekerheid is de onverschuldigde prestatie. Indien een bepaalde socialezekerheidsuitkering of -prestatie onrechtmatig of onverschuldigd werd betaald aan een sociaal verzekerde (bv. wanneer een werkloze die terug aan het werk is zijn werkloosheidsuitkering verder krijgt uitbetaald), moet dit bedrag in principe worden terugbetaald aan de bevoegde socialezekerheidsinstelling. Zolang dit niet werd terugbetaald, vormt ook dit een openstaande socialezekerheidsschuld. Het Handvest voor de Sociaal Verzekerde voorziet echter in een ingewikkelde regeling met betrekking tot de herzieningsbeslissing van een foutief genomen beslissing en de eventuele terugvordering van de hierdoor onterecht uitgekeerde prestaties.

Ook ten aanzien van het OCMW kunnen schulden bestaan. De leefloongerechtigde zelf kan in uitzonderlijke omstandigheden het betaalde leefloon moeten terugbetalen aan het OCMW. Meer voorkomend is echter de schuldvordering van het OCMW ten aanzien van de onderhoudsplichtigen van een persoon die leefloon ontvangt.