Rot 56-61:Rot 56-61.qxd
12/29/2017
3:20 PM
Page 3
za{titu spomenika ne priznaje za zvani~an spomenik. Na woj stoji originalna spomen plo~a sa srpskim grbom i tekstom na srpskom i gr~kom, da tu ~esmu podi`u svojim vojnicima oficiri jednog puka Drinske divizije. KAMENI KRST NA OSTRVU VIDU (1922. godine) Kada se do|e do Mauzoleja, na ostrvu Vidu, sa leve strane se nalazi beli Kameni krst (tzv. Mornari~ki krst), prvo obele`je preminulim stradalnicima-herojima, posle Prvog svetskog rata. Sve~ano }e ga otkriti kraq Aleksandar Kara|or|evi} 17. maja 1922. godine sa porukom „Besmrtnim junacima – Kraqevska mornarica”. Uz ovo treba ponoviti i zapis M. Materlenka u „Odlomcima rata” ~iji je prevod sa francuskog {tampan u „Krfskom zabavniku” broj 17 od 15. septembra 1918. godine: „Nema `rtve koja bi se mogla uporediti sa onom koju su oni dali; i zbog toga nema slave koja bi se mogla uzvisiti tako visoko kao wihova, niti zahvalnosti koja bi mogla prevazi}i onu koju im dugujemo. Oni ne samo {to imaju pravo na najlep{e mesto u na{im uspomenama, oni imaju pravo na sve na{e uspomene, na sve ono {to smo mi, jer mi postojimo samo zbog wih”. MAUZOLEJ NA OSTRVU VIDU (1938. godine)
Ideju da se dostojnije obele`i stradawe Srba na Vidu, ali i {irom ostrva Krfa `eleo je da ostvari kraq Aleksandar Kara|or|evi} podizawem Mauzoleja. U tome ne}e uspeti jer je ubijen u Marsequ 9. oktobra 1934. godine u atentatu koji su pripremile usta{e i VMRO. Wegovu ideju ostvari}e u~esnik albanske golgote, a tada predsednik vlade Kraqevine Jugoslavije Milan Stojadinovi}. Projekat je delo ruskog arhitekte Nikole Krasnova, a gradwa je trajala od 1936. godine do 1938. godine. Na mermernim zidovima se nalaze 1.232 kasete sa kostima ratnika koji su bili sahraweni na 27 Krfskih grobaqa, ~ija su imena bila poznata. Kosti 1.532 nepoznata
58
ratnika sahrawena su u dva bo~na spoqna kamena bunkera iznad kojih se nalazi lice i nali~je Albanske spomenice, dok je iznad ulaza grb kraqevine Jugoslavije. Nikola Krasnov je projektom predvideo da ulaz u Mauzolej ~uvaju dve bronzane skulpture srpskih ratnika, ali one do danas nisu izlivene. SPOMEN PLO^A U GUVIJI (1975. godine)
Od januara do po~etka aprila 1916. godine trajalo je prebacivawe srpske vojske na Krf. Iskrcavali su se u Guviji i u Mesongiju. Vojnici su zatim upu}ivani u privremene logore Govino, Gorwi Ipsos, Dowi Ipsos, a izbeglice u Galipoli. Zbog velike zagu{enosti brojem jedinica izvr{eno je, krajem februara 1916. godine, novo razme{tawe trupa. U Guviji je ostala Vardarska divizija, koja je bila sastavni deo Prve armije. Na mestu gde je izvr{eno iskrcavawe srpskih jedinica u Guviji, jedan od junaka Albanske golgote, Milan Gvozdenovi} je 4. oktobra 1975. godine, s tada{wim predsednikom Dru{tva za negovawe tradicija oslobodila~kih ratova Srbije do 1918. godine, artiqerijskim pukovnikom dr Dimitrijem Pavlovi}em, otkrio spomen plo~u. Tom ~inu je prisustvovao i tada{wi ambasador Jugoslavije u Gr~koj Milivoje Markovi}. SRPSKA KU]A NA KRFU Zgrada Srpske ku}e ustupqena je srpskoj dr`avi 1993. godine i u woj radi muzej sa stalnom postavkom „Srbi na Krfu od 1916. do 1918. godine” i po~asni konzulat Srbije. Konzulat se u vreme Prvog svetskog rata nalazio u ku}i Miltijadisa Margaritisa koji je do~ekivao i pomagao srpski narod, vojsku i vladu 1916. godine, a danas tu misi-