Activiteitenplan 2025-2028

Met veel trots presenteren wij hierbij ons activiteitenplan 2025-2028. We kijken daarin met veel plezier terug op alle mooie activiteiten die we in de afgelopen periode hebben ontwikkeld. Maar we kijken vooral vooruit naar een periode vol van ambitie en enthousiasme over wat we als orkesten kunnen en gaan betekenen. De bijdrage die onze muziek levert aan de maatschappij in het algemeen en aan individuen in het bijzonder, is groot. En juist in deze woelige tijden, kan muziek van grote waarde zijn.

Meer dan ooit zijn we dan ook gemotiveerd om zoveel mogelijk mensen te verbinden met alles wat doen. We zullen ons artistieke en educatie- aanbod verder blijven verbreden en samen met ons brede netwerk inspiratie brengen.

Inhoudsopgave

1. Missie, visie, profiel

Missie

Door onze liefde voor muziek brengen wij mensen samen. Wij verwelkomen iedereen bij onze concerten, opera’s en educatieve programma’s en bieden verwondering, troost en inspiratie.

Visie

Het Nederlands Philharmonisch Orkest en het Nederlands Kamerorkest bieden bezoekers, op welk podium dan ook, bijzondere belevingen van excellente kwaliteit. Om zoveel mogelijk verschillende doelgroepen te bereiken met onze muziek, spelen we in grote concertzalen, bij de opera, in onze NedPhO-Koepel, maar ook op ongebruikelijke grote en kleine podia.

We staan midden in de samenleving en inspireren ons publiek met muziek van nu en van honderden jaren geleden. Omdat wij vinden dat iedereen de schoonheid van klassieke muziek moet kunnen beleven, verleiden wij nieuwe generaties en groepen om kennis te maken met deze sublieme vorm van muziek. We bouwen bruggen tussen op het eerste gezicht verschillende werelden en muziekstromingen en verrassen met de veelzijdigheid van ons repertoire.

We zijn een aantrekkelijke en goede werkgever voor alle medewerkers, betrekken hen bij de koers van de organisatie en laten hen excelleren. We zijn ook een organisatie die verantwoordelijkheid neemt voor haar omgeving, zowel op sociaal vlak in de wijk en regio als op het vlak van duurzaamheid.

Profiel

Stichting Nederlands Philharmonisch Orkest is één organisatie met twee orkesten: het Nederlands Philharmonisch Orkest en het Nederlands Kamerorkest. De orkesten hebben elk een eigen artistiek profiel en zijn complementair in opera- en concertprogrammering, zowel qua repertoire als programmaplanning. Hierdoor kunnen wij onze kerntaken op de beste manier invullen: het begeleiden van De Nationale Opera (DNO) in haar volledige omvang en diversiteit en het spelen van symfonische concerten in de regio Noord-Holland met een zwaartepunt op de stad Amsterdam. De orkestformatie bestaat inmiddels uit 105 musici die in één of beide orkesten spelen, bij bijzondere bezettingen aangevuld met freelance musici. Door een uitgekiende samenstelling van de totale orkestformatie en een efficiënte planning van de orkestcapaciteit, biedt de Stichting Nederlands Philharmonisch Orkest twee volledige orkestformaties binnen één organisatie.

De combinatie van het spelen van opera én concertprogramma’s op grote concertpodia zorgt voor een hoog speelniveau. Onze orkesten behoren tot de beste opera-orkesten van Europa en om dat niveau te behouden spelen we, net als alle andere grote opera-orkesten, ook concerten waarbij alle aandacht van de musici en van het publiek op de muziek is gericht. Vanwege onze speelkwaliteit zijn we aantrekkelijk voor solisten en dirigenten van wereldfaam. Iets wat ons publiek zeer waardeert. Om goed te kunnen inspelen op de veranderende behoeften in de samenleving, zijn wij wendbaar en veelzijdig.

Onze organisatie is voorloper op het gebied van educatieprojecten en besteedt veel aandacht aan professionele talentontwikkeling. We investeren dan ook voortdurend in nieuwe programma’s en samenwerkingen. Omdat we in het veld zien dat muziekonderwijs in de stad niet voor iedereen vanzelfsprekend of beschikbaar is, werken we al jaren nauw samen met het Leerorkest Amsterdam.

We willen zoveel mogelijk mensen bereiken met onze muziek en willen dat iedereen zich welkom voelt bij de concerten. We bereiken deze doelen door op veel verschillende podia te spelen, door diverse samenwerkingen aan te gaan, door een gevarieerd repertoire te brengen en door de marketing en communicatie af te stemmen op de doelgroepen.

Nederlands Philharmonisch Orkest

Het Nederlands Philharmonisch Orkest bestaat sinds 1985 en is groots, geëngageerd en inspirerend. Het orkest is gespecialiseerd in het operarepertoire van laatromantische componisten als Wagner, Richard Strauss, Puccini en hedendaagse muziek. Het orkest speelt ook vaak symfonisch repertoire van componisten als Mahler, Bruckner en Stravinsky. Het orkest speelt behalve in Het Concertgebouw in Amsterdam, onder andere ook in PHIL Haarlem, TivoliVredenburg in Utrecht en de Doelen in Rotterdam. Mede door het werk van opeenvolgende chef-dirigenten Hartmut Haenchen, Yakov Kreizberg en Marc Albrecht behoort het orkest tot de top van de Europese orkesten. Lorenzo Viotti heeft als chef-dirigent vanaf 2021 gezorgd voor vernieuwing, avontuur en kwalitatieve groei, waardoor onze toppositie in Europa is verstevigd. Hij heeft zich tot het seizoen 2024-2025 als chef-dirigent aan ons verbonden en heeft zich tot wederzijds genoegen ook al gecommitteerd om als gastdirigent terug te keren bij onze opera’s en concerten in de daarop volgende seizoenen.

Ons concertrepertoire is zeer divers: het orkest schakelt moeiteloos van de grootste Mahler-symfonie naar feestelijke programma’s. We hebben daarbij ook aandacht voor de presentatie. We verrijken onze programma’s met inleidingen, lichtplannen en verrassende toegiften, soms zelfs met publieksparticipatie. Hiermee maken we concertbezoek toegankelijk en minder formeel. Daarnaast speelt het orkest ook andere genres, wat vaak een nieuw publiek aanspreekt. Voorbeelden hiervan zijn filmmuziek, musical, jazzmuziek en cross-over.

Nederlands Kamerorkest

Het Nederlands Kamerorkest bestaat sinds 1955 en is wendbaar, dichtbij en dynamisch. Het is het enige volwaardige kamerorkest in de Nederlandse culturele basisinfrastructuur en mag zich meten met de beste internationale kamerorkesten. Wat betreft het operarepertoire speelt het orkest werken uit een groot deel van de muziekgeschiedenis: van Purcell en Mozart tot belcanto (Bellini, Donizetti, Rossini) en hedendaagse muziek van Raskatov, Hamel en Benjamin. Het Kamerorkest is tevens zeer succesvol met concerten in onder andere Het Concertgebouw, PHIL Haarlem en TAQA Theater de Vest in Alkmaar. Doorgaans staat het orkest onder leiding van muzikaal leider en meesterviolist Gordan Nikolić. Zijn vrije en inspirerende manier van aanvoeren wordt door het orkest en het publiek zeer gewaardeerd. Door de onderlinge verbinding van het orkest en de gezamenlijke muzikale wijsheid, speelt het orkest de meest complexe partituren zonder dirigent. Dat vraagt om voortdurend naar elkaar luisteren en musiceren met veel virtuositeit.

Het Nederlands Kamerorkest heeft een zeer flexibele bezetting met een vaste kern strijkers. De grote wendbaarheid van het orkest geeft ons de mogelijkheid om met bijzondere partners samen te werken en op uiteenlopende podia te spelen. Artistieke partners waarmee het Kamerorkest regelmatig samenwerkt zijn Cappella Amsterdam en het Amsterdams Andalusisch Orkest. Ook is het Kamerorkest de vaste steunpilaar van het festival SOUK in Het Concertgebouw en speelt het al jarenlang concerten in poptempel Paradiso.

Bij de concerten van het Kamerorkest gebeurt altijd iets bijzonders. We besteden uiteraard veel aandacht aan de muzikale kwaliteit en kiezen daarbij vaak voor een verrassende vorm of bijzondere bijdrages. Het orkest komt letterlijk en figuurlijk dichtbij: door het publiek dichtbij de musici te laten zitten, door ontmoetingen met de musici en door de beleving persoonlijk te maken.

2. Terugblik 2021-2024

Hoewel we er wellicht niet meer aan willen denken, kan het niet anders dan in de terugblik aandacht te besteden aan covid-19 en de invloed die het heeft gehad op zowel de orkesten als geheel als de individuele musici en ons publiek. In 2020 lag de gehele sector stil en ook in 2021 en 2022 waren er (grote) beperkingen bij het uitvoeren van liveconcerten. Ondanks de steun van de overheid en het publiek was het een harde klap voor de organisatie en onze medewerkers. De gevolgen zijn nog steeds merkbaar. We zagen bij terugkeer naar normaal dat het ziekteverzuim lang hoog bleef en dat bepaalde trajecten die wij wilden inzetten voor en met onze medewerkers vertraging hadden opgelopen. Ook bleef de kaartverkoop lange tijd achter en vonden bezoekers het spannend om weer concerten te bezoeken. Covid lijkt daarnaast een blijvende invloed te hebben op de timing van de kaartverkoop. Er wordt ook in het seizoen 2023-2024 minder in de voorverkoop verkocht en meer in de laatste week voor en zelfs op dag van een concert. Dat heeft ook te maken met de verjonging van het publiek. Jonger publiek maakt op een andere manier en op een ander moment keuzes om naar concerten te gaan.

Kerndoelen 2021-2024

In de BIS-aanvraag 2021-2024 hebben we vier kerndoelen gesteld voor de huidige periode: excellente uitvoeringen, een inclusief en gastvrij orkest, investeren in de toekomst en goed werkgeverschap. Deze zullen we per punt toelichten.

‘Er zijn zaterdagavond in het Amsterdamse Concertgebouw adembenemende stiltes. Het Nederlands Philharmonisch Orkest speelt Schönbergs Verklärte Nacht en chef-dirigent Lorenzo Viotti houdt een zinderende spanning vast van begin tot eind.’ Volkskrant, Schönberg - Verklärte Nacht

‘Amsterdam kan zich verheugen op een toneelmatig intelligent en muzikaal eersteklas nieuwe Lohengrin.’ Frankfurter Allgemeine Zeitung, Opera - Lohengrin

‘In de tweede helft leidde Viotti zijn orkest naar een indrukwekkende vertolking van Mahlers eerste symfonie, waarin vooral de strijkers opvielen door hun buitengewone precisie en enthousiasme.’ Wiener Zeitung, Mahler - Symfonie nr. 1

‘Misschien was de Duits-Nederlandse maestro (Hartmut Haenchen, red) zo verrast door de wonderschone klanken van zijn oude orkest dat hij gewoonweg iets langer wilde verwijlen in die heerlijke klankweelde.’

Trouw, Bruckner - Symfonie nr. 8

Excellente uitvoeringen

Onze chef-dirigent Lorenzo Viotti startte september 2021, midden in de pandemie. Gelukkig wisten de media hem goed te vinden en was er veel positieve aandacht voor zijn komst, dat afstraalde op het orkest. Via streams en diverse media-opnames, was zijn start bij het orkest voor een groot publiek te volgen. In de periode 2021-2024 hebben we onze excellentie als operaorkest wederom kunnen laten zien, met als kers op de taart de titel Operahuis van het jaar 2023 die DNO kreeg van een Duitse vakjury, met het Nederlands Philharmonisch Orkest en het Nederlands Kamerorkest als huisorkesten. In deze periode hebben we onder andere de opera’s Animal Farm, Tosca, Lohengrin en Eurydice uitgevoerd.

De orkesten speelden prachtige concerten in het Concertgebouw, in TAQA Theater de Vest, PHIL Haarlem en vele andere kleinere podia. We hebben ons publiek geboeid met een onderscheidende programmering met bekende meesterwerken, onbekende parels en nieuw werk. Dankzij goede samenwerkingen met gastdirigenten en solisten zoals pianist Anna Vinitskaja en violist Veronika Eberle, wisten wij het publiek te inspireren.

Naast de successen in Nederland speelde het Nederlands Philharmonisch Orkest onder leiding van Lorenzo Viotti in samenwerking met pianolegende Maria João Pires voor uitverkochte zalen in onder andere Hamburg, Wenen en Parijs. Het was lang geleden dat het orkest in het buitenland speelde en het bracht het orkest nieuw elan. Ook buitenlandse kranten erkenden de indrukwekkende kwaliteitsgroei van het orkest.

Het Nederlands Kamerorkest speelde een landelijke tournee voor nagenoeg uitverkochte zalen met een Beethoven-cyclus met de huispianisten Lucas en Arthur Jussen. Daarnaast hebben we jonge Nederlandse

componisten, zoals Meriç Artaç en Bram Kortekaas, de kans gegeven om te laten zien wat zij kunnen, Ook speelde het orkest interessante projecten met de zangers van De Nationale Opera Studio onder de noemer "Opera in Paradiso".

2. Investeren in de toekomst

Met ons programma voor educatie en talentontwikkeling spelen we als orkesten al decennia een grote rol in de stad Amsterdam. Ondanks de pandemie hebben we ook in de afgelopen jaren veel kinderen bereikt met onze orkesten. Zo bereikten we 6191 leerlingen in 2021, 7138 leerlingen in 2022 en 7939 leerlingen in 2023. We ontvingen scholen uit alle stadsdelen van Amsterdam en daarbuiten in onze NedPhO-Koepel, in Het Concertgebouw en in zalen zoals het Zonnehuis in Amsterdam-Noord. De nadruk bij de bezoeken aan onze Koepel lag bij scholen uit gebieden in Amsterdam waar cultuureducatie schaars is – zoals de wijken Zuidoost, Noord en Nieuw-West. Zij bezoeken onze concerten en voorstellingen jaarlijks. De docenten kregen van ons digitaal lesmateriaal om de leerlingen op de concerten voor te bereiden en de impact van het bezoek te vergroten.

Awards:

Operahuis van het jaar: 2023

De Nationale Opera is door de internationale vakjury van de OPER! AWARDS, georganiseerd door het Duitse tijdschrift OPER!, verkozen tot beste operagezelschap van 2023. De prijs wordt uitgereikt op 29 januari 2024 in Nationale Opera & Ballet.

Animal Farm: Beste Wereldpremière

De operaproductie Animal Farm van De Nationale Opera heeft op 9 november de prijs voor Beste Wereldpremière in de wacht gesleept tijdens de Internationale Opera Awards 2023. De ceremonie vond plaats in de Poolse hoofdstad Warschau. Het gezelschap won ook de award voor duurzaamheid. De awards worden sinds 2012 uitgereikt aan bijzondere artiesten, voorstellingen en instellingen uit de mondiale operawereld. Een jury van internationale professionals bepaalt de nominaties en winnaars.

Prijs voor Eurydice

Ook bij de OPER! AWARDS werd een productie van De Nationale Opera verkozen tot Beste Weredpremière: Eurydice – Die Liebenden, blind van de Duitse componist Manfred. De voorstelling ging vorig jaar in première bij De Nationale Opera tijdens het Opera Forward Festival.

‘Het stemmige geheel werd afgesloten met Mozarts Ave verum corpus. Met toneelrook en oplichtende spots werd tijdens die geniale muziek op een symbolische manier prachtig licht in de duisternis gecreëerd.’

Trouw, Benefietconcert voor Oekraïne

‘De woelige, schokkerige ritmiek vraagt de opperste concentratie van dirigent Bassem Akiki, het Nederlands Kamerorkest en de achttien solisten, plus koor en kinderkoor, op het podium. Individueel en als ensemble leveren zij een topprestatie.’

Volkskrant, Opera: Animal Farm

‘De zee aan fietsen voor het Concertgebouw bewees het: jongeren in de zaal. En niet zo’n klein beetje. Niet voor een popconcert – al werd er na afloop flink gejoeld en gefloten – maar voor Lorenzo Viotti die een symfonie van Mahler dirigeerde.’

Trouw, Mahler - Symfonie nr. 5

‘In de zwoele Fantasy Overture van George Gershwin, gearrangeerd door Angela Morley, toont het NedPhO zich een goed jazzorkest dat hoorbaar geniet van de vrijheid die dit uitstapje biedt.’

Volkskrant, Gershwin en Bernstein

‘Aan de musici van het Nederlands Philharmonisch Orkest zijn de geraffineerdste momenten in Bizets operaklassieker welbesteed.’

Parool, Opera: Carmen

‘Albrecht en het Nederlands Philharmonisch Orkest staken donderdagavond in topvorm en voedden het verhaal vanaf het montere begin tot aan het desolate einde met spel van wereldklasse.’

Trouw, Opera: Konigskinder

Onze programma’s zijn voortdurend in ontwikkeling. In de huidige periode maakten we de volgende nieuwe voorstellingen:

Voorstellingen uitvoeringen doelgroepen

Muk en het Orkest 2022, 2023, 2024 Groep 1 en 2

Symfonie voor Wiebelkonten 2022, 2024 Groep 5 en 6

Vikingen 2023 Groep 5 en 6

Lief, liever, liefst 2022, 2023, 2024 Speciaal onderwijs

Be Opera XL 2022, 2023 Groep 5, 6 en 7

Welkom bij het Orkest: De Eredivisie 2024 Groep 5, 6 en 7

Daarnaast continueerden we de voorstellingen In de Maneschijn (2022, speciaal onderwijs) ), Welkom bij het Orkest I (2022, groep 5, 6 en &) en Pluk van de Petteflet (2021, 2022, groep 1 en 2) wegens grote belangstelling. Succesvolle samenwerkingen met DNO en Het Concertgebouw voor het voortgezet onderwijs zijn voortgezet. Ook werkten we intensief samen in de Alliantie Muziekeducatie Amsterdam om het educatieaanbod in de stad goed op elkaar af te stemmen. Met de stichting Rode Loper werkten we samen om specifiek scholen in onze wijk te bereiken met een passend educatieaanbod.

Al sinds 2007 werken we met veel trots samen met het Leerorkest. Alle kinderen uit groep 5 van Leerorkestscholen komen over het seizoen verspreid naar onze repetities. In 2022 hebben we samen met het Leerorkest een groots lustrumconcert gespeeld ter ere van het vijftienjarig bestaan van het Leerorkest in Het Concertgebouw met medewerking van alle leerorkesten en koren.

3. Een inclusief en gastvrij orkest

Onze Orkestacademie hebben we hervormd; sinds 2021 is die ook voor recent afgestudeerde musici toegankelijk in plaats van alleen voor studenten. We nodigen musici uit hele land uit te solliciteren in plaats van alleen Amsterdam. In het kader van fair pay hebben we de honoraria voor academisten verhoogd. De bestaande positie van assistent-dirigent is uitgebreid; we bieden deze positie sinds 2021 aan in samenwerking met DNO. De samenwerking met het Conservatorium van Amsterdam en het Koninklijk Conservatorium in Den Haag voor de Nationale Master Orkestdirectie is voortgezet.

Tijdens het huidige Kunstenplan hebben we een pilot gedaan met de compositieafdeling van het Conservatorium van Amsterdam. Studenten kregen de kans om bestaande werken te instrumenteren of zelfs nieuw werk te schrijven voor ensembles uit onze orkesten. De pilot was succesvol en wordt voortgezet.

Wij koesteren ons publiek en willen dat publiek graag aan ons blijven binden. In de afgelopen periode is er ook ingezet op publieksverbreding: meer jongeren, meer mensen met een diverse culturele achtergrond en meer publiek in de regio.

De diversiteit en leeftijd van het publiek zien we tot onze vreugde positief veranderen. De komst van Viotti heeft die verandering versneld en we zien dat zowel bij de concerten waar hij dirigeert als bij de concerten waar een gastdirigent voor het orkest staat. De gemiddelde leeftijd bij concerten met Viotti is 53 jaar, tegenover een gemiddelde leeftijd van 56 jaar bij de overige concerten (in 2019 was de gemiddelde leeftijd nog 58 jaar). Het aandeel twintigers bij Viotti is 14,6%, versus 11,3% bij de andere concerten. Ruim 15.000 bezoekers hebben in de periode 2021-2023 gebruik gemaakt van ons speciale jongerentarief en dit aantal stijgt. Viotti maakt met zijn benadering de concerten toegankelijk, ook voor bezoekers die voor het eerst in de concertzaal zitten. Zo is hij begonnen om altijd een inleiding bij het concert te geven om toe te lichten wat de bezoekers gaan horen. Inmiddels doen ook alle gastdirigenten dat met veel plezier. In de afgelopen periode was het percentage nieuw publiek bij onze concerten 55%, het percentage bezoekers dat van buiten Amsterdam kwam was 62%.

Met ons educatief aanbod bereiken we de hele stad en de diversiteit van de klassen die wij ontvingen in onze Koepel is groot. We organiseerden ook openbare repetities na schooltijd zodat kinderen met ouders/ verzorgenden naar onze Koepel kwamen. We bereikten daarmee een heel nieuw publiek. Daarnaast hebben we in de afgelopen periode met veel plezier samengewerkt met het Amsterdams Andalusisch Orkest, we zijn vaste partner bij festival SOUK en hebben de Koepel opengesteld voor kleinere concerten en repetities waarmee we ook een ander publiek bereikten dan in Het Concertgebouw. Voor kinderen hebben we ook concerten gespeeld in het Zonnehuis in Amsterdam-Noord, Paradiso en Podium Mozaïek in Amsterdam-West. Buiten de stad hebben we structurele samenwerkingen met TAQA Alkmaar en PHIL Haarlem, we speelden daar meerdere concerten per seizoen. In Alkmaar werkten we ook mee aan het festival Vest in de Stad, een participatieproject waar we met amateurmusici optraden.

Om nog meer mensen op een laagdrempelige manier kennis te laten maken met klassieke muziek, hebben we twee podcastseries ontwikkeld: Klankcast, waarin luisteraars kennismaken met onze musici en het leven in een orkest, en Masterminds, een serie over het leven en werk van grote componisten. De podcasts hebben inmiddels een vaste schare luisteraars en dat aantal is groeiende. Vanaf de start zijn de podcasts al 115.000 keer beluisterd.

Ondanks dat ook wij onze toegangsprijzen in 2023 wel iets hebben moeten verhogen, zijn onze concerten nog steeds lager geprijsd dan bij andere orkesten. We speelden op veel verschillende locaties met daarbij behorende prijsniveaus. Daarnaast hebben we een jongerentarief en speciale prijzen voor kinderconcerten. Inwoners van Amsterdam konden tegen een laag tarief genieten van onze concerten met een stadspas, de 1+1 actie van amsterdam&partners, Makkies (een initiatief van Stadsdeel Oost waarmee vrijwilligers concertkaarten kunnen verdienen) en We Are Public.

Onze musici speelden in ziekenhuizen en verpleeg- en verzorgingshuizen, deels in samenwerking met Stichting Appeltaartconcerten. Met veel plezier speelden we ieder jaar ook in samenwerking met het Nationale Ouderenfonds en Het Concertgebouw een Kerstconcert voor ouderen die onze extra aandacht verdienen.

4. Goed werkgeverschap

De coronajaren hebben hun tol geëist. Onze musici konden niet optreden en konden soms lang niet samen spelen met anderen, de stafmedewerkers moesten thuis werken, er was sprake van inkomstenderving, overleggen moesten worden opgeschort of online worden gevoerd waardoor men zich beperkte tot het hoognodige. Ook waren er de nodige wisselingen in met name staf en MT, waardoor sommige processen in de organisatie vertraging opliepen. Er is het afgelopen jaar hard gewerkt om het team weer compleet te krijgen en met de laatste aanstelling van een nieuwe directeur-bestuurder op 1 november 2023 zijn alle vacatures weer ingevuld. De blik is weer volop gericht op de toekomst.

De roep om fair pay was de laatste jaren zeer hoog. Gelukkig stegen de salarissen van musici en staf in 2023 met respectievelijk 7% en 3%, maar de kosten voor levensonderhoud, gas, reizen en wonen stegen harder. Een deel van onze musici met meestal parttime dienstverbanden geven dan ook terecht aan niet goed meer rond te kunnen komen. Net gestarte buitenlandse musici ondervinden tevens hoe moeilijk het is een woning in het dure Amsterdam te vinden. Als zij dan een vacature tegenkomen in een ander Europees land waar de salarissen voor orkestleden hoger liggen, wordt het binden aan onze organisatie bemoeilijkt.

De Wet arbeidsmarkt in balans is ingevoerd op 1 januari 2020 en wordt nageleefd. Uiteraard heeft dat voor een grote kostenverhoging gezorgd die binnen de vastgestelde subsidie moest worden opgevangen. Eerlijk belonen is bij ons een vanzelfsprekendheid, met als basis de cao Nederlandse orkesten voor musici en remplaçanten. Dat is echter wat anders dan goed belonen. Gezien de geschetste ontwikkeling over kostenstijgingen en de beperkte indexatie van onze subsidie was hoger belonen helaas niet haalbaar. We zijn dan ook zeer verheugd dat er per 2025 extra middelen beschikbaar komen voor fair pay.

Er is veel aandacht geweest voor het welzijn en de vitaliteit van onze musici. Voor het fysieke welzijn hebben we een vaste masseur beschikbaar op repetitiedagen. Musici zitten gedurende een lange tijd in de dezelfde houding en maken vooral repetitieve bewegingen wat kan leiden tot klachten en blessures. Voorafgaand aan een repetitie of concert/uitvoering, is er een warming-up. Duurzame inzetbaarheid is al langer onderdeel van ons hr-beleid – in het bijzonder voor onze musici - en zal vanaf 2024 worden geïntensiveerd.

3. Artistieke kwaliteit

Het Nederlands Philharmonisch Orkest en Nederlands Kamerorkest bieden belevingen van excellente kwaliteit. Dat doen we in de opera, op grote concertpodia en op kleinere en verrassende plekken. In de samenstelling van onze programmering, bij repetities en uitvoeringen werken onze musici, de chef-dirigent, muzikaal leider en artistiek leider heel nauw samen om een zo hoog mogelijke speelkwaliteit te realiseren. Evaluaties van onze uitvoeringen leiden tot een voortdurende verbetering en verfijning waardoor we al tientallen jaren ons hoge niveau kunnen vasthouden.

Met onze uitvoeringen, educatie activiteiten, talentontwikkeling en kleinschalige buurtprojecten willen we een breed publiek verwelkomen en verbinden. Met al deze activiteiten bij elkaar zijn we het orkest van de stad en de regio en we stemmen onze strategie daarop af. Zowel artistiek als in de marketing en educatie staan wij voor toegankelijkheid. Ook in de komende periode blijven we inzetten op verbreding van het publiek. We zien al positieve veranderingen wat betreft diversiteit en verjonging, het aandeel nieuw publiek is hoog. Die stijgende lijn willen we doorzetten. We bereiken de diverse doelgroepen door ons brede muzikale repertoire, door de uitbreiding van onze educatieve activiteiten, de verscheidenheid aan formats en de verschillende podia.

We gaan een uitdagende periode tegemoet, zowel intern als extern. We kunnen artistiek gezien doorbouwen op twee mooie seizoenen na de moeilijke coronaperiode. We zijn met veel energie op zoek naar een nieuwe chefdirigent en besteden meer aandacht aan talentontwikkeling om de sector sterk te houden. Ook gaan we stevig inzetten op participatie en persoonlijke communicatie, in combinatie met digitalisering. Om al deze doelen te halen, is het noodzakelijk dat we onze interne organisatie verbeteren, moderniseren en diverser maken.

3.1 Opera

Het Nederlands Kamerorkest en Nederlands Philharmonisch Orkest zijn samen de vaste orkestpartners van De Nationale Opera (DNO). In deze samenwerking zien wij een belangrijke maatschappelijke waarde van onze orkesten, nationaal en internationaal. Opera doet een beroep op al je zintuigen door muziek, zang en theater en heeft daardoor een betoverende uitwerking op het publiek. Het sluit aan op onze missie om troost en verwondering te bieden. Daarbij blijft het cultureel erfgoed levend en houdt opera ons een spiegel voor waardoor opera-uitvoeringen reflectie bieden op de actualiteit.

De chef-dirigent van het Nederlands Philharmonisch Orkest is ook de chef-dirigent van de Nationale Opera. Lorenzo Viotti blijft als chef-dirigent verbonden tot en met seizoen 2024-2025 en zal in 2025 de opera’s Peter Grimes van Benjamin Britten en Die Fledermaus van Johann Strauss dirigeren. We zijn samen met De Nationale Opera op zoek naar een opvolger. Uitgangspunt is wederom dat we een chef zoeken die een dubbelfunctie heeft als chef-dirigent van beide organisaties. We verwachten dat de nieuwe chef gedurende de nieuwe Kunstenplanperiode zal aantreden, maar we nemen onze tijd voor het proces totdat we er zeker van zijn dat we een kandidaat gevonden hebben die beide instellingen helpt in hun missie en die gedragen wordt door de musici. Viotti zal, zoals eerder gemeld, na 2025 als gastdirigent blijven terugkeren.

Het Kamerorkest zal in samenwerking met De Nationale Opera Studio van DNO en de Nederlandse Reisopera in 2025 Dido and Aeneas (Henry Purcell) begeleiden, zowel in Amsterdam als tijdens een tour door Nederland. Daarnaast blijven we concertprogramma’s spelen met het koor van DNO en de zangers van De Nationale Opera Studio. We willen gedurende het komende Kunstenplan onze samenwerking met DNO verder intensiveren. Niet alleen door de vele producties die we gezamenlijk brengen, maar ook door in te zetten op meer gezamenlijke projecten op het gebied van openbare repetities, registraties, educatie, sponsoring en samenwerkingen met media. We zijn zeer verheugd over de intentie van DNO om Wagners grote tetralogie Der Ring des Nibelungen te programmeren. We ondersteunen van harte het zorgvuldige proces om te zoeken naar een goed team dat een ‘Ring’ van nu kan maken, dat vanuit duurzaamheid werkt, met een dirigent die Wagners meesterwerk op het hoogste niveau kan leiden, en gedragen wordt vanuit zowel DNO als ons. Bijzonder in de realisatie van het project is de samenwerking met de Osterfestspiele Salzburg. De muzikale leiding van de Ring is idealiter in handen van de nieuwe chef-dirigent.

3.2 Concerten

Onze twee orkesten bieden ook in de komende periode aansprekende concerten in Het Concertgebouw. We zijn en blijven met veel plezier de tweede belangrijkste bespeler van dit internationale podium, na het Koninklijk Concertgebouworkest. Daarnaast spelen we concerten in Haarlem, Alkmaar en vele andere podia in Nederland en daarbuiten.

We programmeren concerten met de grote meesterwerken uit de klassieke canon: Mahler, Stravinsky, Mozart, Wagner, Brahms. Daarnaast maken we ruimte voor hedendaagse muziek; we geven ieder seizoen een of meer opdrachten aan Nederlandse of buitenlandse componisten zoals Thomas Larcher, Jörg Widmann en Mathilde Wantenaar, we herhalen succesvolle nieuwe werken. In de programmering leidt juist de combinatie van bekend en onbekend werk tot een prachtig geheel. We betrekken solisten en dirigenten van internationale allure bij onze programma’s en bieden kansen aan Nederlandse talenten. We sluiten bij onze programmering aan bij het ritme van het jaar. In december een kerstprogramma, met Pasen een Passie van Bach, in de zomer programma’s met een lichtere of populaire toets. Zo spelen we in juni 2025 Dream Requiem van Rufus Wainwright – een coproductie met orkesten uit London, Helsinki en Parijs met medewerking van actrice Carice van Houten.

Experiment

We willen het publiek blijven verrassen en doorgaan met het experimenteren met ander repertoire, andere concepten en andere vormen of muziekstromingen. In 2023 zijn we al gestart met meer experiment tijdens de concerten en we willen dit in de komende Kunstenplanperiode verder uitbreiden. We verrassen door met lichtplannen, verhalende regie of boeiende sprekers te werken. Een concert wordt hiermee nog meer een beleving en het versterkt de ervaring van bezoekers. Dit is niet voorbehouden aan de kleinere podia, ook in Het Concertgebouw of in Haarlem is de vorm van de concerten vaak verrassend.

Het Kamerorkest wil de komende periode het concept voor de concerten in Paradiso verder aanscherpen; meer gericht op thematiek in plaats van enkel componisten. Momenteel voeren we gesprekken met debatcentra, influencers en verschillende media, omdat we deze concerten graag met partners willen vormgeven met een diverser publiek.

Concerten in de wijk- van Oost naar West De komende kunstenperiode zetten we in op het verder verspreiden van onze concertactiviteiten over de stad. We willen het Nederlands Kamerorkest (in volledige bezitting) vaker laten spelen in toegankelijke programma’s waarin de mensen dichtbij onze musici zitten. We breiden de concerten in de Koepel (Amsterdam-Oost) dan ook uit en we starten structureel met concerten in Theater de Meervaart (Amsterdam-West), waar we een nieuw publiek binden met behulp van onze partners in de wijk.

Artistieke samenwerkingen

Met Cappella Amsterdam heeft het orkest een artistieke band; ieder seizoen maken we samen een programma. Ook het koor van De Nationale Opera en het Groot Omroepkoor zijn vaste samenwerkingspartners. Bij het flexibele karakter van het Kamerorkest behoren ook in de komende periode samenwerkingen met festivals als Cello Biënnale, Amsterdam Dance Event of SOUK en met ensembles als het Amsterdams Andalusisch Orkest. We zijn continu in gesprek met jonge makers en culturele organisaties in de zoektocht naar nieuwe artistieke kruisbestuivingen om verdere verbreding van het repertoire te realiseren.

Internationale concerten

Het Nederlands Philharmonisch Orkest en het Nederlands Kamerorkest ontvangen regelmatig uitnodigingen voor buitenlandse concerten. We kunnen door onze taakomvang en budget slechts in beperkte mate op deze uitnodigingen ingaan, maar zien ook het belang van buitenlandse concerten. Deze dragen duidelijk bij aan de kwaliteitsontwikkeling van de orkesten en versterkt de samenwerking binnen het orkest. Daarnaast helpen buitenlandse optredens om interessant te blijven voor solisten en dirigenten van internationale allure. Ook tijdens het komende Kunstenplan zullen er internationale optredens op de agenda staan, waarbij we vanzelfsprekend duurzaamheid bij onze keuze betrekken.

Familieconcerten

We spelen met veel plezier voorstellingen voor families. Om de toegankelijkheid daarvan zo groot mogelijk te houden, spelen we op diverse podia: van Het Concertgebouw tot de Meervaart tot onze eigen Koepel. Onze concerten zijn interactief en we bieden online extra materiaal voor gezinnen om zich voor te bereiden en/of na te genieten.

3.3 Talentontwikkeling

We investeren in de toekomst van klassieke muziek door talent actief te ondersteunen. Daarmee dragen wij bij aan de gehele keten binnen de sector en nemen wij onze maatschappelijke verantwoordelijkheid om de sector kwalitatief en kwantitatief op niveau te houden.

Assistent-dirigent

Sinds 2015 bieden wij de kans aan jonge dirigenten wereldwijd om één of twee seizoenen als assistent-dirigent aan het werk te gaan met onze orkesten. Onze chef-dirigenten vervullen hierin een coachende rol. Sinds het afgelopen Kunstenplan is de assistent ook betrokken bij producties met DNO waardoor de functie meer impact heeft gekregen. Naast betrokkenheid bij de concert- en operaproducties van de chef-dirigent, leidt de assistent-dirigent ook eigen producties. In de komende periode zullen wij twee of drie talenten de kans geven deze mooie positie in te vullen.

Nationale Master Orkestdirectie

De Nationale Master Orkestdirectie is een prestigieuze tweejarige masteropleiding van het Conservatorium van Amsterdam en het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. We waren in 2011 mede-initiatiefnemer en inmiddels werken alle Nederlands symfonieorkesten mee aan deze opleiding. Deelnemende dirigenten (drie per seizoen) nodigen we uit bij onze repetities en zij mogen onder begeleiding repeteren met het Nederlands Philharmonisch Orkest. Ze krijgen daarbij coaching van de chef-dirigent. We zetten deze samenwerking met veel plezier door in de komende periode.

Orkestacademie

Om conservatoriumstudenten op het werkveld voor te bereiden op het spelen in een orkest van hoge kwaliteit, hebben we in 2012 de Orkestacademie in het leven geroepen. De Orkestacademie biedt werkervaringsplekken aan maximaal tien (recent afgestudeerde) conservatoriumstudenten per seizoen en is een belangrijke brug tussen opleiding en praktijk. De academisten krijgen de mogelijkheid om minimaal tien weken deel te nemen aan concertproducties, operaproducties en educatieprogramma’s van zowel het Nederlands Philharmonisch Orkest

als het Nederlands Kamerorkest. De musici ontvangen daarvoor een vergoeding in lijn met fair pay. Ze krijgen daarnaast diverse trainingen en individuele lessen. Dat de academie leidt tot goede resultaten blijkt wel uit het feit dat veel alumni inmiddels een baan hebben bij ons in het orkest of bij andere gerenommeerde orkesten in binnen- en buitenland. Wij gaan in de komende periode de academie uitbreiden met meer aandacht voor persoonlijke ontwikkeling, gerichte coaching en het aanbieden van uitgebreidere workshops en masterclasses. We hebben recent een coördinator Orkestacademie aangesteld om de uitbreidingen mogelijk te maken.

Opera Studio, Dutch National Opera Academy en Nationale Koren

Onze musici zijn specialisten in het begeleiden van vocalisten en we werken graag samen met jonge zangers van Opera studio (DNO), van Dutch National Opera Academy en de Nationale Koren. Deze zangers nemen deel aan projecten met kleinere ensembles in de NedPhO-Koepel, aan grotere concertprogramma›s in Het Concertgebouw of aan experimentele projecten in Paradiso.

Composers Lab

De komende periode gaan we de pilot met de compositieafdeling van het Conservatorium van Amsterdam onder de naam Composers Lab omzetten naar een structurele en duurzame samenwerking. De componisten in opleiding krijgen de opdracht om bestaande werken te instrumenteren of nieuw werk te schrijven. Componist Willem Jeths coördineert het lab vanuit het Conservatorium en begeleidt de componisten hierin. De componisten werken samen met onze ervaren musici en onze artistieke leiding, krijgen feedback en mogen hun werk aan ons publiek toelichten tijdens een Koepelconcert.

Jeugdorkesten

We zetten graag onze samenwerking voort met het Amersfoorts Jeugd Orkest en het Almeers Jeugd Symfonie Orkest. Hierbij coachen onze musici de leden van de jeugdorkesten (zo’n 200 jonge musici per jaar) bij sectierepetities en verwelkomen wij de leden bij repetitie- en/of concertbezoeken van onze orkesten. Ook zijn we in gesprek met het Kennemer Jeugd Orkest en het Domstad Jeugd Orkest om met hen in dezelfde vorm te gaan samenwerken. De wijktalentorkesten van het Leerorkest (buitenschools aanbod) nodigen wij uit bij repetities of concerten. Ook bieden wij graag een podium aan al deze jongerenorkesten, bijvoorbeeld op het jaarlijkse Koepelfestival.

Pilot Talentontwikkeling

Het Concertgebouw, het Conservatorium van Amsterdam (Sweelinck Academie), Het Nederlands Philharmonisch Orkest|Nederlands Kamerorkest, het Concertgebouworkest, B! Music School, het Leerorkest, Muziekschool Amsterdam, Oorkaan, Nationale Opera & Ballet, Muziekgebouw aan ‘t IJ|Bimhuis en Aslan Muziekcentrum starten in navolging van De Keten een Pilot Talentbegeleiding voor kinderen die minder toegang hebben tot goed muziekonderwijs, met een focus op kinderen met een cultureel diverse achtergrond. Zo willen wij bijdragen aan een inclusieve en diverse muzieksector. Met deze pilot willen we jonge muzikanten met een op maat gemaakt programma ondersteunen in hun muzikale ontwikkeling én een sneeuwbaleffect bewerkstelligen waardoor de aan de pilot deelnemende jonge musici op hun beurt andere kinderen stimuleren om actief te musiceren.

Uit het budget van De Keten wordt een externe projectleider aangesteld, die een eerste stap zet in de opzet van de pilot en financiering zoekt om de Pilot te kunnen uitvoeren.

4. Maatschappelijke betekenis

Of we nu opera begeleiden of symfonische concerten spelen, we brengen mensen samen en we bieden inspiratie. Een klassiek concert is meer dan alleen de muziek die wordt gespeeld. Het is een ervaring die troost en verwondering biedt. De universele taal van muziek draagt bij aan de maatschappelijke cohesie en de maatschappelijke waarde is dan ook groot.

Als orkest vinden wij het belangrijk om naast de werkzaamheden die wij uitvoeren ten behoeve van onze kerntaak, op nog meer manieren maatschappelijk bij te dragen aan onze omgeving. We blijven volop inzetten op educatie en het spelen van concerten voor mensen in ziekenhuizen of verpleeghuizen. We zien kansen om onze bijdrage te vergroten in onze wijk en verder te ontwikkelen op het gebied van duurzaamheid en inclusie.

Educatie

Muziek in het algemeen en klassieke muziek in het bijzonder is geen vanzelfsprekendheid voor opgroeiende kinderen. Op scholen zijn de muzieklessen vaak wegbezuinigd en de meeste gemeenten in Nederland hebben geen muziekschool meer. Terwijl muziek ongelooflijk belangrijk is voor de ontwikkeling van kinderen, zo blijkt uit diverse onderzoeken. Het versterkt hun vermogen tot planning, versterkt cognitieve functies en stimuleert de creativiteit. Het is onze ambitie om zoveel mogelijk leerlingen te introduceren in de klassieke muziek en hen kennis te laten maken met het werken bij een orkest.

Op het gebied van muziekeducatie loopt onze organisatie al ruim twintig jaar voorop. Onze ambitie is om ook in de komende periode op dit gebied toonaangevend te blijven. Onze programma’s zijn innovatief en gaan uit van de kracht van een heel symfonieorkest. Hiermee onderscheiden wij ons van andere orkesten die vaak theatervoorstellingen met begeleidende muziek spelen, meestal in een kleine bezetting. Wij bereiden de leerlingen met eigentijds en inspirerend lesmateriaal voor op hun eerste concertervaring. Daarin klinken niet alleen Mozart, Tsjaikovski en Bartók maar ook modern repertoire van in leven zijnde componisten.

Met alles wat we doen, sluiten we aan bij de huidige tijd en belevingswereld van de kinderen om hen te blijven boeien. We starten onze trajecten voor nieuwe projecten en voorstellingen daarom altijd met gesprekken met leerkrachten en kinderen. We kiezen er bewust voor om een groter deel van onze tijd en middelen voor educatie te besteden aan schoolconcerten in plaats van aan familieconcerten. Via de scholen bereiken we namelijk alle kinderen: ook kinderen die van huis uit niet de mogelijkheden hebben om op te groeien met cultuur en concertbezoek. We richten ons dan ook met name op de Amsterdamse wijken Zuidoost, Noord en Nieuw-West. Hierdoor zijn we weliswaar minder zichtbaar voor het algemene publiek maar is de impact die we maken op levens van kinderen vele malen groter. We vinden het belangrijk dat zoveel mogelijk kinderen ieder jaar worden geraakt door onze muziek, waardoor we de kansenongelijkheid voor kinderen verkleinen.

Activiteiten voor het Basisonderwijs

• In de komende Kunstenplanperiode spelen we de voorstelling Muk en het Orkest door en ontwikkelen ook een nieuwe voorstelling voor de groepen 1, 2 en 3 waarin de leerlingen vaak voor het eerst kennismaken met een groot orkest. De leerlingen, naar verwachting 1.900 per jaar, hebben een participerende rol in de voorstelling en bereiden dit voor op school met lesmateriaal. Alle leerlingen ontvangen na afloop het bijbehorende boek, waarmee we zowel thuis voorlezen als het luisteren naar muziek stimuleren. In het boek zit een speellijst met de muziek uit de voorstelling, ingespeeld door ons orkest.

• Een recent ontwikkeld schoolconcert (groep 5, 6 en 7, 1.350 leerlingen per jaar) is Welkom bij het Orkest: de Eredivisie, met uitvoeringen in onze eigen NedPhO-Koepel en in theater de Meervaart (vanaf 2025). Dit programma gaan we in 2024 voor het eerst spelen en wordt in de periode 2025-2028 doorgespeeld. De leerlingen maken kennis met een volledig symfonieorkest aan de hand van overeenkomsten tussen een orkest en een voetbalelftal. Hoe speelt het orkest samen als een team? Wat gebeurt er als het samenspelen niet goed gaat? Ook gaan de leerlingen zelf componeren en zingen. Voor dit project wordt een website ontwikkeld, waarmee kinderen zelf leren componeren.

• Al jaren geven we in samenwerking met Het Concertgebouw meerdere Schoolconcerten voor het primair onderwijs (groep 5/6, 3.500 leerlingen per jaar) in de Grote Zaal. Leerlingen participeren actief, wat wordt voorbereid op school. De muziek en het orkest staan centraal. We streven ernaar om in 2026 een nieuw programma uit te voeren dat momenteel met alle landelijke orkesten samen wordt ontwikkeld.

Activiteiten voor het speciaal onderwijs

Voor het speciaal onderwijs hebben wij na de succesvolle productie In de Maneschijn de voorstelling Lief, liever, liefst ontwikkeld. Vijf musici spelen, vrijwel zonder taal, een concert met een onderwerp dat dichtbij de doelgroep ligt. Ook leerlingen met een taalachterstand of andere communicatieve beperking kunnen het daardoor volgen. Dit is voor leerlingen die een concertbezoek buiten de school niet aankunnen, een unieke gelegenheid om een voorstelling mee te maken. Samen met DNO spelen we Be Opera XL, een jeugdopera van Ton Meijer. We maken deze voorstelling deze periode geschikt voor het speciaal onderwijs. Speciaal-onderwijs-scholen melden zich ook regelmatig aan voor andere concerten die wij voor het basisonderwijs spelen. In overleg met docenten passen wij het lesmateriaal en de voorstelling dan aan voor de doelgroep. Een voorbeeld hiervan is Welkom bij het Orkest, die we op maat maken voor het speciaal onderwijs.

Activiteiten voor het voortgezet onderwijs

Voor leerlingen van de bovenbouw havo/vwo bieden wij twee programma’s aan: een ckv-workshop (i.s.m. De Nationale Opera) en een workshop componeren (i.s.m. Het Concertgebouw). Bij deze workshops zijn onze musici betrokken om de leerlingen te begeleiden en bezoeken de leerlingen ’s avonds een regulier concert of operavoorstelling. Bij het vmbo betrekken we leerlingen bij de orkesten door middel van bliksemstages. We werken daarvoor samen met JINC en ontvangen groepen leerlingen in de Koepel om te laten zien welke mogelijkheden er beroepsmatig zijn bij een orkest.

Leerorkest

We werken sinds 2007 al zeer nauw samen met Leerorkest Nederland en ook de komende periode zetten we deze samenwerking voort. We ontvangen ieder jaar alle groepen vijf van alle Leerorkestscholen van Amsterdam en omstreken bij ons in de Koepel, geven een toelichting op ons orkest en laten hen een repetitie bijwonen. Iedere vier jaar organiseren we samen een groot concert in Het Concertgebouw, dat zal in 2026 weer plaatsvinden. Door deze langdurige samenwerking hebben we een stevige connectie met de leerlingen, die vooral uit Amsterdamse wijken als Nieuw-West en Zuidoost komen. We hopen dat onze musici hen kunnen inspireren en motiveren om te blijven spelen.

Binding met wijken

We willen onze buurtbewoners in Oost een veilige en inspirerende plek bieden. Daarvoor investeren we de komende jaren in een breed sociaal netwerk in de wijk, zodat we meer groepen kunnen gaan ontvangen die niet snel zelf initiatief zullen nemen om naar de concertzaal te komen. Door onze Koepel ook letterlijk meer open te stellen, vergroten we de binding met de wijk. Dat doen we door de diverse muzikale evenementen die we organiseren maar we gaan ook graag het gesprek aan over ander gebruik van de Koepel, bijvoorbeeld als expositieruimte voor lokale kunstenaars of als repetitieruimte voor individuele amateurmusici. Niet iedereen heeft geschikte woonruimte om te kunnen repeteren.

Optreden met amateurmusici

Tijdens het jaarlijkse Koepelfestival komen we met onze buren uit de wijk Amsterdam-Oost samen in de NedPhO-Koepel en bieden wij lokale amateurmusici de kans om samen met onze musici te spelen in een scratch-orkest. Op deze manier ervaren de amateurmusici hoe het is om in een professioneel orkest te spelen en inspireren wij hen om muziek te blijven spelen. Het is tevens een manier om de toegankelijkheid van onze orkesten en de NedPhO-Koepel te vergroten. Daarnaast werken we in de komende periode mee aan andere festivals waar amateurmusici kunnen participeren in Alkmaar (festival Vest in de stad) en Haarlem.

Openbare repetities en toegankelijke (ensemble)concerten

Ieder seizoen zetten we tien keer de deur open voor een repetitie in ons eigen huis. De kaartprijs is bewust heel toegankelijk (4,50 euro) en er is veel interesse voor het bijwonen van de repetities. Juist ook van mensen die niet snel naar een concert gaan of niet in staat zijn onze concerten te bezoeken. Bezoekers maken van dichtbij mee hoe wij ons voorbereiden op onze uitvoeringen en zien hoe een dirigent en orkest (leren) samenwerken.

In de NedPhO-Koepel organiseren wij tevens kleinschalige kamermuziekconcerten die door programma en prijsniveau zeer toegankelijk zijn voor nieuwe doelgroepen. Vanaf seizoen 2024/2025 willen we ook concerten gaan organiseren met een volledig orkest in de Koepel en in de Meervaart.

Maatschappelijke concerten

De toegankelijke programma’s die wij in de Koepel spelen, spelen wij ook in zieken- en verzorgingshuizen en andere maatschappelijke locaties. De vreugde en troost die we daarmee brengen, is groot. De Appeltaartconcerten, die door onze musici in samenwerking met Stichting Appeltaartconcerten worden gegeven in verzorgingshuizen, buurthuizen, wijktheaters, hospices en tbs-klinieken, zijn een begrip geworden in Amsterdam en daarbuiten. Een klassiek concert met appeltaart in de pauze zorgen voor een mooie ervaring en verbinding. Ook de komende periode zetten wij deze samenwerking voort.

Samenwerking Nationaal Ouderenfonds

Al sinds 2010 organiseren we met het Nationaal Ouderenfonds in Het Concertgebouw een kerstconcert speciaal voor ouderen die onze extra aandacht verdienen. Het concert kan rekenen op grote belangstelling. Via deelnemende maatschappelijke organisaties verwelkomen we hierbij vele ouderen vanuit het hele land. Met een groot orkest spelen we ons kerstprogramma speciaal voor deze doelgroep. We hopen dit nog lang te mogen blijven doen.

Duurzaamheid

We besteden tijd en aandacht aan de duurzaamheid van de organisatie op allerlei vlakken, van kleine maatregelen tot grote keuzes. Zo besparen we energie door de verwarming lager te zetten en de Koepel zes weken per jaar te sluiten. Dat zijn de weken dat de musici vrij zijn en werknemers die toch in die weken moeten werken, doen dat vanuit huis. Energie nemen we af bij Greenchoice. De verlichting is zo goed als geheel vervangen door ledverlichting, de laatste delen van het pand volgen in het komende jaar.

We voeren een duurzaam inkoopbeleid. Daar waar we kunnen, kopen wij tweedehands/refurbished kantoormeubilair en bij nieuw meubilair letten we op de duurzaamheid daarvan. Indien wij lunch of diner bestellen, zijn deze vegetarisch. Zowel in de bibliotheek als op de kantoren wordt papierloos werken gestimuleerd. We stimuleren onze medewerkers om zoveel mogelijk met de fiets of het openbaar vervoer te reizen. Bij onze reizen in binnen- en buitenland maken we een afweging ten aanzien van het vervoer en locatie; zo mogelijk met de trein of gezamenlijk busvervoer.

In het komende jaar gaan we met onze verhuurder Stadsherstel een plan opzetten om het pand verder te verduurzamen. We reserveren zelf ook financiële middelen om bij te dragen aan de verduurzaming. We nemen daarnaast deel aan de werkgroep van Vereniging van Nederlandse Orkesten (VvNO) om een handboek te maken voor orkesten om met name de CO2-uitstoot verder te reduceren.

Diversiteit en inclusie

Onze missie is om iedereen te verwelkomen bij onze activiteiten; diversiteit en inclusie zijn dan ook een belangrijk thema binnen onze organisatie. Het is noodzakelijk dat we de komende jaren verdere stappen gaan zetten richting meer diversiteit in de volle breedte. Ons publiek moet een afspiegeling zijn van de samenleving en datzelfde geldt voor onze organisatie. We werken continu aan ons netwerk van diverse partners in de wijk en in de stad om ons te laten inspireren en adviseren op dit vlak. Bij al onze educatie-activiteiten is de diversiteit van de kinderen die wij bereiken zeer groot door de diverse scholen waar we mee samenwerken, juist uit de wijken waar muziekeducatie schaars is. Diversiteit in onze programmering en de partners met wie wij daarin samenwerken is in hoofdstuk 3 en 4 al benoemd.

Wat betreft de diversiteit in ons personeelsbestand zien we een goede verdeling man/vrouw en leeftijd en in het orkest spelen musici van vele nationaliteiten. Daarmee is de diversiteit nog niet op het niveau dat we willen. Het aantal musici van kleur is helaas nog zeer schaars. Bij de activiteiten in het kader van talentontwikkeling hebben we daar veel aandacht voor en de proefspelen worden altijd blind beoordeeld. Bij het aantrekken van gastdirigenten en solisten, zoeken we actief naar meer vrouwen en mensen van kleur.

Ook bij de staffuncties streven we nadrukkelijk naar vergroting van de diversiteit. We plaatsen de vacatures op sites waar we meer diverse doelgroepen bereiken en we passen de wervingsteksten aan om een bredere groep aan te spreken. We werken samen met wervingsbureaus gespecialiseerd in diversiteit. Ook laten we de website die in 2024 vernieuwd wordt en andere uitingen toetsen. Op die manier verwachten wij de gewenste doelgroepen meer aan te spreken. Ook zullen we meer stageplekken realiseren. Bij de invulling van vacatures in de raad van toezicht is het streven naar meer diversiteit nadrukkelijk een punt van aandacht. Ook bij volgende benoemingen zal een diverse samenstelling meewegen.

Goed werkgeverschap en Fair Practice

Wij staan voor een rechtvaardige en respectvolle werkomgeving voor iedereen die betrokken is bij het orkest door een eerlijke beloning en behandeling van zowel de medewerkers in dienst als de remplaçanten. We volgen de cao Nederlandse Orkesten en de cao Remplaçanten Nederlandse Orkesten en hebben een lokale regeling waarin we een aantal specifieke zaken organiseren, met instemming van de or. Via ons actieve lidmaatschap van de VVNO hebben we invloed op de cao-aanpassingen en streven we naar het versimpelen van de cao, uiteraard ondersteund door een passende lokale regeling die wij met onze werknemers invullen.

De noodgedwongen deeltijdcontracten sinds de subsidiekorting in 2013 en het relatief lage salarisniveau in combinatie met de hoge kosten voor woningen in de regio Amsterdam, maken het met name voor jonge musici moeilijk een bestaan op te bouwen. Dit heeft als gevolg dat het moeilijker wordt om jonge mensen te binden en dat de jongere generatie sneller uit dienst treedt waardoor de vergrijzing in beide orkesten toeneemt. Van oorsprong betaalt het Nederlands Philharmonisch Orkest 110% van de cao, terwijl andere orkesten in grote steden 120% of 130% betalen. Bij meerdere gelegenheden hebben we hier aandacht voor gevraagd bij het ministerie van OCW (en dat zullen we blijven doen!) omdat we binnen de huidige begroting zelf geen ruimte hebben om de salarissen met 10% te verhogen. Ook minder voorstellingen spelen, biedt daar geen oplossing voor. In de begroting voor 2025-2028 houden we wel rekening met een iets hoger percentage voor de salarissen van de musici, wat mogelijk lijkt door de extra middelen voor fair pay en de ambitie om de eigen inkomsten te verhogen. In overleg met de OR zullen we dit verder uitwerken.

In 2025 gaan we de focus leggen op duurzame inzetbaarheid. We gaan een actiever loopbaanbeleid voeren, dit bereiden we in 2024 voor binnen de organisatie zodat competenties zijn getraind en verwachtingen zijn gemanaged. Zo zal bij de onboarding van nieuwe medewerkers direct aandacht worden besteed aan het belang van de eigen ontwikkeling, zowel op maatschappelijk als artistiek gebied. Het is ook realiteit dat het niet iedereen is gegeven om dit beroep tot aan het pensioen vol te houden. Het beroep van musicus is mentaal en fysiek zwaar, musiceren is tenslotte topsport. Het is belangrijk om daar bewust mee om te gaan als musicus en als werkgever. Dit onderwerp zal tijdens het dienstverband een structureel onderdeel zijn van gesprekken en er worden handvatten geboden om hier tijdig mee aan de slag te gaan. Trainingen en scholing zijn daar een vanzelfsprekend onderdeel van en worden op maat aangeboden.

Naast de aandacht voor de eigen ontwikkeling willen we ook meer aandacht en scholing besteden aan de coachende vaardigheden van onze managers/aanvoerders. Door hen beter te trainen op andere vaardigheden dan het vakgebied (musici en staf) wordt de goede sfeer en samenwerking binnen de organisatie geborgd. Onderdeel daarvan is tevens de Code Gewenst Gedrag waarmee we het belang van een veilige werkomgeving en ieders rol daarin benadrukken. In 2023 is door de VvNO een paritaire werkgroep gestart vanuit het oogpunt van sociale veiligheid waarin wij participeren. Dit krijgt in 2024 een vervolg.

Impactmodel

In 2022 heeft de VvNO het Impactmodel voor orkesten laten ontwikkelen. Hiermee kunnen we de maatschappelijke relevantie van onze activiteiten onderbouwen en beschrijven welk maatschappelijk effect die beogen. In 2023 hebben wij pilots uitgevoerd op twee impactdomeinen. In de komende jaren willen we ook de andere acht domeinen onderzoeken, zodat de orkesten vanaf 2029 gericht kunnen sturen op impact en ieder orkest zijn eigen palet van activiteiten, passend in de eigen omgeving, kan kiezen.

Zie: https://vvno.nl/pijler-1/

En: https://vvno.nl/wp-content/uploads/2023/04/20230417-Rapportage-pilots-De-impact-van-orkesten_ VvNO-2023.pdf

5. Toegankelijkheid

We willen zoveel mogelijk mensen bereiken met onze muziek en er voor iedereen kunnen zijn. Toegankelijkheid van onze concerten is dan ook heel belangrijk voor ons en we streven er naar om in alle facetten van wat we doen laagdrempelig te zijn. Dit doen we onder andere door een bewuste keuze te maken in de communicatie met onze doelgroepen, door de prijsstelling van onze kaarten en de keuze van het repertoire.

Prijs

Prijs is voor veel mensen een belangrijke factor bij een keuze om een concert te bezoeken. We houden onze prijzen bewust laag in vergelijking met andere orkesten en kunnen differentiëren in prijzen door de vele locaties waar we spelen. Daarnaast behouden we het jongerentarief en zetten we graag de samenwerkingen met de stad (Stadspas, Makkies, We Are Public) voort om ook mensen die minder kunnen besteden te kunnen verwelkomen bij onze concerten. De Koepelconcerten blijven tevens bewust laag geprijsd en voor de openbare repetities vragen we alleen een klein bedrag om no-shows te voorkomen.

Podia

Door op bijzondere of ongebruikelijke podia te spelen en aansluiting te zoeken bij andere muziekstromingen, verlagen we de drempel om een klassiek concert te bezoeken eveneens. Hiermee bereiken we groepen mensen die niet vanzelfsprekend in aanraking komen met klassieke muziek en voor wie de stap naar Het Concertgebouw erg groot is. Dat drempelverlagende effect zien we ook bij alle kinderen die we in onze Koepel verwelkomen, met hun klas of ouders. Zij ervaren dat klassieke muziek er wel degelijk ook voor hen is.

Communicatie

Door onze persoonlijke communicatie, zorgen we dat iedere bezoeker zich bij ons thuis voelt: van de frequent bezoekende liefhebber tot de nieuwsgierige nieuwkomers. We sluiten aan bij de beleving van de bezoekers en variëren op de verschillende (social)mediaplatforms in vorm en toon om diverse doelgroepen aan te spreken. We geven tekst en uitleg, stellen onze musici voor, bereiden bezoekers voor op de concerten en laten zien wat we doen. Onze programmatoelichtingen en randprogrammering maken we voor kenners en niet-kenners van klassieke muziek interessant. In het voorjaar van 2024 wordt de website vernieuwd en we besteden daarbij nadrukkelijk aandacht aan de toegankelijkheid, zodat de website ook gebruiksvriendelijk is voor mensen met een visuele beperking of mensen die minder digitaal vaardig zijn.

Repertoire

Ook in de keuze voor repertoire zijn we toegankelijk, we bieden een brede programmering om de diverse doelgroepen te bereiken. Door met vele partners samen te werken en voortdurend te blijven zoeken naar nieuwe (artistieke) partners, kunnen wij er voor iedereen zijn: voor de liefhebbers van de oude meesters tot liefhebbers van filmmuziek.

Digitalisering

Onderzoek wijst uit dat hoe groter de kennis van de bezoeker is, hoe dieper de beleving. Op een toegankelijke manier nemen we onze bezoekers stap voor stap mee in het proces van meer leren over klassieke muziek. We willen meer digitale middelen inzetten als voorbereiding op een optimale live beleving in de concertzaal. Dit doen we nu al met onze podcastserie, waarin luisteraars meer te weten komen over de componist of het werk. In de komende Kunstenplanperiode willen we dit uitbreiden met meer audiovisuele content. We gaan korte video’s opnemen als tutorials en een serie van colleges met chef-dirigent Viotti, in de NedPhO-Koepel.

We breiden het data-geïnformeerd werken ook uit, zodat we ons publiek nog effectiever kunnen bereiken en adviseren. Ook onze bibliotheek is aan het digitaliseren en studiepartijen worden standaard digitaal aan de musici verstrekt. Verder zetten we een belangrijke stap in de digitalisering van de interne organisatie om de efficiëntie van processen op het gebied van planning, hr en financiën te verbeteren.

De afgelopen seizoenen hebben we een aantal professionele concertregistraties opgenomen. Binnen de te ontwikkelen digitale strategie willen we – ook door goed te kijken naar soortgelijke initiatieven in de markt – kijken naar de haalbaarheid van meer digitaal aanbod en vooral in hoeverre streaming rendabel en/of effectief is. We volgen met interesse de plannen voor een gezamenlijk cultuurplatform.

6. Bedrijfsvoering

Financiële positie 2021-2024 en 2025-2028

Het begin van de subsidieperiode (2021-2024) kenmerkt zich door de lockdown als gevolg van covid. We hadden minder inkomsten maar ook minder uitgaven doordat er geen concertzalen meer open waren. Dankzij de subsidie van de overheid en de goede financiële situatie waarin de organisatie zich bevond aan het begin van de crisis, hebben er voor gezorgd dat de organisatie er in 2024 financieel nog goed voor staat.

We zien dat de recettes ook in het seizoen 2022/2023 en 2023/2024 nog niet op het peil zijn van voor covid. Mensen waren in eerste instantie nog bang om naar de concertzalen te komen, waardoor met name de voorverkoop van het seizoen slecht verliep. Daarna kregen we te maken met de invloed van de oorlog in Oekraïne met een hoge inflatie tot gevolg en energieprijzen die door het dak gingen. Ook dit heeft het consumentengedrag ten aanzien van het theaterbezoek negatief beïnvloed.

In de periode 2025-2028 gaan we uit van de volgende aantallen in voorstellingen en bereik:

Qua personeelskosten zijn de uitgaven ook gestegen, door cao-verhogingen, de Wet Arbeidsmarkt in Balans en het hoge ziekteverzuim. In 2024 en verder zijn er een aantal investeringen nodig, vooral in ICT, om de bedrijfsvoering te optimaliseren en achterstanden te herstellen. Ook het onderhoud aan het pand is uitgesteld en er zal een plan van aanpak moeten worden opgesteld om het achterstallig onderhoud aan te pakken en het pand direct te verduurzamen. We verwachten desondanks de huidige periode positief te kunnen afsluiten.

Het aangevraagde subsidiebedrag voor de periode 2025-2028 respecteert het subsidieplafond zoals vastgesteld in artikel 3.17. In de begroting is budget opgenomen voor het inlopen van het achterstallig onderhoud omdat we niet denken alles in 2024 te kunnen realiseren. Datzelfde geldt voor investeringen ten aanzien van ICT en duurzaamheid. De loonkosten zijn uiteraard ook in de periode 2025-2028 veruit de grootste component. We zijn zeer verheugd dat het subsidiebudget is verhoogd met extra middelen ten behoeve van fair pay. Daardoor starten wij de komende periode positief en hopen we de beloning voor onze musici te kunnen verhogen, mede dankzij de groei die wij willen gaan realiseren ten aanzien van sponsoring en private middelen. Indien de subsidie niet wordt geïndexeerd, zal dit aan het einde van de periode leiden tot een negatief resultaat.

Verdienmodel en financieringsmix

Als we kijken naar de gehele financiering, is het aandeel eigen inkomsten iets gedaald ten opzichte van de vorige periode. Met name corona maakte het lastig om het streven naar een hoger percentage waar te maken. We zetten de komende periode in op met name meer inkomsten uit sponsoring en private middelen. We willen groeien van 18% in 2025 naar 21% in 2028. Hierbij moet wel worden opgemerkt dat het percentage eigen inkomsten is berekend over het gehele subsidiebedrag, waarbij we voor de duidelijkheid geen rekening houden met het deel dat wordt aangewend voor onze omvangrijke operataak waar uiteraard geen recetteopbrengsten tegenover staan. We vragen in het kader van ons uitgebreide educatieprogramma een additionele subsidie aan via het Amsterdams Fonds voor de Kunst (AFK). 2%

Risicoanalyse bij tegenvallende inkomsten en uitgaven

Door een continu monitoringsproces proberen wij het risico op tegenvallende inkomsten- en uitgaven te beperken. We hebben voor onze publieksinkomsten dashboards gebouwd om het aantal bezoekers en de gemiddelde opbrengst per kaart te analyseren. Hierdoor worden markttrends zichtbaar en kunnen wij direct zien welke productie goed verkoopt of juist niet. Wij werken met maandelijkse financiële rapportages en bijbehorende prognoses voor het gehele jaar. De producties worden op alle aspecten geëvalueerd waardoor hogere uitgaven of meevallers snel zichtbaar zijn. Op deze manier kunnen we snel reageren en eventueel bijsturen als het om structurele aanpassingen gaat. Hierbij moet wel worden opgemerkt dat we producties al twee tot drie seizoenen vooruit plannen en vastleggen.

Bij tegenvallende inkomsten/uitgaven hebben wij de volgende opties tot bijstelling:

• geen of zeer beperkte salarisverhogingen (uiteraard met inachtneming van de cao)

• volledige vacaturestop en/of niet verlengen van tijdelijke contracten

• besparen op out-of-pocketkosten

• besparen op randprogrammering

• besparen op uitvoeringskosten concerten

• besparen op kosten van koren, dirigenten en solisten

• aanpassingen doorvoeren in aard en omvang van de orkestbezetting

• kaartprijs verhogen

Governance Code Cultuur

De code biedt een waardevol kader voor het besturen en toezichthouden. Door de code te volgen, kunnen wij het vertrouwen van het publiek behouden, onze missie verwezenlijken en een blijvende bijdrage leveren aan de culturele rijkdom van onze samenleving. Alle activiteiten die wij ondernemen zijn terug te voeren op één of meerdere van onze pijlers: begeleiden van opera, symfonische programmering, talentontwikkeling, educatie of maatschappelijke activiteiten.

Stichting Nederlands Philharmonisch Orkest hanteert het raad-van-toezicht-model. Er is een directeur- bestuurder, verantwoordelijk voor de algemene en dagelijkse leiding en een zevenkoppige Raad van Toezicht. De RvT evalueert het eigen handelen jaarlijks en voert jaarlijks functioneringsgesprekken met de directeur-bestuurder. De organisatie past de principes van de Governance Code Cultuur toe. We leggen verantwoording af aan stakeholders en publiek in ons jaarverslag en op onze website over onze activiteiten, doelstellingen en financiën. We hebben in 2023 onze statuten vernieuwd.

Integer en rolbewust handelen is een belangrijk uitgangspunt voor ons bestuur en onze raad van toezicht. We zijn daarbij alert op signalen van mogelijke belangenverstrengeling en we gaan op een transparante en zorgvuldige wijze om met tegenstrijdige belangen. We streven binnen de organisatie naar en besteden aandacht aan een cultuur van openheid en transparantie, waarbij mogelijke dilemma’s bespreekbaar zijn. Het bestuur gaat zeer zorgvuldig en verantwoord om met de mensen en de middelen van de organisatie. De raad van toezicht laat zich niet alleen informeren door de directeur-bestuurder, maar heeft ook rechtstreeks contact met het MT, de OR en andere relevante stakeholders.

7. Geografische spreiding

De orkesten die vanuit de BIS worden gefinancierd, kennen al een geografische spreiding. Wij richten ons met name op de regio Noord-Holland. We spelen operaproducties in Amsterdam en spelen een breed symfonisch repertoire in Het Concertgebouw Amsterdam, PHIL Haarlem en TAQA Theater de Vest in Alkmaar. Naast deze vaste podia spelen we ook met regelmaat in Caprera Bloemendaal, Paradiso, de Meervaart, het Zonnehuis en in onze NedPhO-Koepel. Deze laatste podia zijn bij uitstek geschikt voor experiment en innovatie. Tevens kunnen we met deze zalen onze doelen ten aanzien van publieksverbreding en laagdrempelige kennismakingen met klassieke muziek nog beter verwezenlijken. Met bijzondere projecten spelen we ook buiten de regio, bijvoorbeeld in Utrecht, Rotterdam, Middelburg, Heerlen en Leeuwarden. Ten aanzien van de samenwerking met de jeugdorkesten zien we dat die behoefte groot is en kijken we verder dan onze provincie.