Orkesten voor de stad

Inhoudsopgave

1 Missie / Visie / Uitgangspunten educatie/ Profiel

2 Reflectie 2021 - 2024

3 Meerjarenplan 2025 - 2028

Hoofdstuk 1. Missie, visie, uitgangspunten, profiel

Missie

Door onze liefde voor muziek brengen wij mensen samen. Wij verwelkomen iedereen bij onze concerten, opera’s en educatieve programma’s en bieden verwondering, troost en inspiratie.

Algemene visie

Het Nederlands Philharmonisch Orkest en het Nederlands Kamerorkest bieden bezoekers, op welk podium dan ook, bijzondere belevingen van excellente kwaliteit. Om zoveel mogelijk verschillende doelgroepen te bereiken met onze muziek, spelen we in grote concertzalen, bij de opera, in onze NedPhO-Koepel, maar ook op ongebruikelijke grote en kleine podia.

We staan midden in de samenleving en inspireren ons publiek met muziek van nu en van honderden jaren geleden. Omdat wij vinden dat iedereen de schoonheid van klassieke muziek moet kunnen beleven, verleiden wij nieuwe generaties en groepen om kennis te maken met deze sublieme vorm van muziek. We bouwen bruggen tussen op het eerste gezicht verschillende werelden en muziekstromingen en verrassen met de veelzijdigheid van ons repertoire.

We zijn een aantrekkelijke en goede werkgever voor alle medewerkers, betrekken hen bij de koers van de organisatie en laten hen excelleren. We zijn ook een organisatie die verantwoordelijkheid neemt voor haar omgeving, zowel op sociaal vlak in de wijk, de stad en de regio als op het vlak van duurzaamheid.

Visie op cultuureducatie

Het is onze ambitie om kinderen te introduceren in de klassieke muziek en hen op een impactvolle manier kennis te laten maken met een orkest. Muziek in het algemeen en klassieke muziek in het bijzonder is geen vanzelfsprekendheid voor opgroeiende kinderen. Terwijl muziek ongelooflijk belangrijk is voor de ontwikkeling van kinderen, zo blijkt uit diverse onderzoeken. Het versterkt hun vermogen tot planning, versterkt cognitieve functies en stimuleert creativiteit. Daar leveren wij met passie onze bijdrage aan.

Met alles wat we doen, sluiten we aan bij de huidige tijd en belevingswereld van de kinderen om hen te boeien. We kiezen er bewust voor om een groter deel van onze tijd en middelen voor educatie te besteden aan schoolconcerten in plaats van aan familieconcerten. Via de scholen bereiken we namelijk alle kinderen: ook kinderen die van huis uit niet de mogelijkheden hebben om op te groeien met cultuur en concertbezoek. Hiermee zijn we weliswaar minder zichtbaar voor het algemene publiek maar is de impact die we maken op levens van kinderen vele malen groter. We vinden het belangrijk dat zoveel mogelijk kinderen ieder jaar worden geraakt door onze muziek, waardoor we de kansenongelijkheid voor kinderen verkleinen.

Kinderen en jongeren die zelf een instrument bespelen ondersteunen en inspireren we door middel van coaching. Van de kinderen van het Leerorkest, met wie we samenspelen tijdens grote optredens, via jeugdorkesten naar de Orkestacademie: op elk niveau maken we een connectie met jonge musici.

Uitgangspunten educatie

Muziek voor iedereen

Met al onze activiteiten willen we een breed publiek bereiken en zijn we het orkest van de stad. We vinden het dan ook belangrijk dat onze orkesten toegankelijk zijn voor iedereen, ongeacht afkomst en sociaal/economische status. Diversiteit en inclusie zijn belangrijke uitgangspunten voor ons. Onze thuisbasis is in Amsterdam-Oost en is goed bereikbaar. We zien dat scholen uit heel Amsterdam ons dan ook goed weten te vinden en graag naar ons toekomen. Veel scholen bereiken wij in samenwerking met onze partners.

Impact van live muziek in programma’s die aansluiten op de belevingswereld van kinderen

Het belangrijkste element van al onze educatieprogramma’s is de ervaring van livemuziek door een orkest in een ruimte met mooie akoestiek. Wij nodigen de leerlingen dan ook graag uit in onze eigen NedPhO Koepel, het Concertgebouw of in andere concertzalen. We zien dat alle kinderen de kracht en schoonheid van een orkest waarderen. Daarbij programmeren we ook niet alleen eenvoudige of romantische muziek voor kinderen. Innovatief lesmateriaal ondersteunt een optimale voorbereiding en enthousiasme bij groepsleerkrachten.

Dialoog-gestuurd aanbod, altijd in samenspraak met onderwijspartners

Onze educatieafdeling heeft veel kennis en expertise in huis op het gebied van muziek, educatie en onderwijs. Ons netwerk van docenten (groepsleerkrachten en vakdocenten muziek) is groot en daardoor kunnen wij al onze ideeën toetsen bij mensen die zelf voor de klas staan. Het ontwikkelen van nieuwe programma’s doen wij in dialoog met de docenten en de leerlingen: welke elementen van vorige bezoeken hebben impact gehad en waaraan is behoefte? Het idee om de kinderen te laten componeren in de volgende editie van Welkom bij het Orkest (WBHO) is op deze manier tot stand gekomen.

Alle vormen van onderwijs, ook het speciaal onderwijs

We vinden het heel belangrijk dat klassieke muziek voor alle kinderen toegankelijk is. Naast al onze programma’s voor het regulier onderwijs, maken we programma’s specifiek voor speciaal onderwijsscholen en passen onze andere schoolconcerten waar nodig aan, praktisch en inhoudelijk. Musici worden goed voorbereid op concerten voor en in het speciaal onderwijs. Zij krijgen informatie en handvatten om goed om te kunnen gaan met dit publiek. We spelen de concerten op hun eigen school, aangezien een bezoek aan een externe locatie te spannend is. We hebben inmiddels een jarenlange ervaring hierin en zijn zeer trots op wat we hiermee bereiken.

Talentontwikkeling

We investeren in de toekomst van klassieke muziek door talent actief te ondersteunen. Dit begint bij jonge kinderen die met het Leerorkest op repetitiebezoek komen en loopt via de jeugdorkesten door naar de orkestacademie. Helaas blijkt dat niet alle kinderen de kans krijgen om hun talent optimaal te ontwikkelen. Met verschillende Amsterdamse partners zijn we in gesprek om talentontwikkeling in de culturele sector toegankelijker te maken. Daarmee dragen wij bij aan de gehele keten binnen de sector en nemen wij onze maatschappelijke verantwoordelijkheid om de sector kwantitatief en op niveau te houden.

Voortzetting en uitbreiding voortgezet onderwijs Muziekeducatie heeft in Amsterdam in het primair onderwijs een vanzelfsprekende plek. In het voortgezet onderwijs ligt dat helaas anders. We vinden het echter belangrijk dat wij ook deze leerlingen bereiken. Onze programma’s voor leerlingen van HAVO/VWO zetten wij met veel overtuiging voort. We geven extra aandacht aan de leerlingen van het VMBO, die in het aanbod vanuit muziekinstellingen vaak buiten de boot vallen.

Profiel Stichting Nederlands Philharmonisch Orkest

Stichting Nederlands Philharmonisch Orkest is één organisatie met twee orkesten: het Nederlands Philharmonisch Orkest en het Nederlands Kamerorkest. Onze kerntaken zijn het begeleiden van De Nationale Opera (DNO) in haar volledige omvang en diversiteit en het spelen van symfonische concerten in de regio Noord-Holland met een zwaartepunt op de stad Amsterdam. De orkestformatie bestaat inmiddels uit 105 musici die in één of beide orkesten spelen, bij bijzondere bezettingen aangevuld met freelance musici.

De combinatie van het spelen van opera én concertprogramma’s op grote concertpodia zorgt voor een hoog speelniveau. Onze orkesten behoren tot de beste opera-orkesten van Europa en om dat niveau te behouden spelen we, net als alle andere grote opera-orkesten, ook concerten waarbij alle aandacht van de musici en van het publiek op de muziek is gericht. Vanwege onze speelkwaliteit zijn we aantrekkelijk voor solisten en dirigenten van wereldfaam. Iets wat ons publiek zeer waardeert. Om goed te kunnen inspelen op de veranderende behoeften in de samenleving, zijn wij wendbaar en veelzijdig.

De Stichting Nederlands Philharmonisch Orkest wil zoveel mogelijk mensen bereiken met haar muziek en wil dat iedereen zich welkom voelt bij de concerten. We bereiken deze doelen door op veel verschillende podia te spelen, door diverse samenwerkingen aan te gaan, door een gevarieerd repertoire te brengen, door veel aandacht aan educatie en talentontwikkeling te besteden en door de marketing en communicatie af te stemmen op de doelgroepen.

Hoofdstuk 2. Reflectie 2021 – 2024

Met ons programma voor educatie en talentontwikkeling spelen we als orkesten al decennia een grote rol in de stad Amsterdam. Onze musici verwelkomen de leerlingen en talenten met veel plezier en zijn trots dat ze hen meer kunnen leren over muziek. Naast educatie en talentontwikkeling hebben we ook een maatschappelijk programma, in ons ondernemingsplan 2021-2024 beschreven als participatie & outreach. Ondanks dat deze activiteiten geen onderdeel uitmaakten van de financiele toekenning van het AFK noemen we het wel in deze terugblik. Deze activiteiten geven een goed beeld van wat wij naast cultuureducatie voor de stad Amsterdam (en de regio) betekenen.

Educatie

Ondanks de pandemie hebben we ook in de afgelopen jaren veel kinderen bereikt met onze orkesten. Zo bereikten we 6191 leerlingen in 2021, 7138 leerlingen in 2022 en 7939 leerlingen in 2023. We ontvingen scholen uit alle stadsdelen van Amsterdam en daarbuiten in onze NedPhO-Koepel, in Het Concertgebouw en in zalen zoals het Zonnehuis in Amsterdam-Noord. De nadruk bij de bezoeken aan onze Koepel lag bij scholen uit gebieden in Amsterdam waar cultuureducatie schaars is – zoals de wijken Zuidoost, Oost, Noord en Nieuw-West. Zij bezoeken onze concerten en voorstellingen vaak jaarlijks. De docenten kregen van ons digitaal lesmateriaal om de leerlingen op de concerten voor te bereiden en de beleving van het bezoek te vergroten.

In de vorige kunstenplanperiode hebben wij onze koers gewijzigd om meer impact te maken met onze educatieprogramma’s. In plaats van een verhaal centraal te stellen, stellen wij altijd de muziek centraal en spelen we met een groot orkest. Dit was onder meer op verzoek van docenten en cultuurcoördinatoren en dat heeft goed gewerkt. In alle projecten die wij doen, maken de kinderen ten volle mee wat live klassieke muziek kan betekenen.

In de huidige periode maakten we de volgende nieuwe voorstellingen:

Voorstellingen

2024

1 en 2

Daarnaast continueerden we de voorstellingen In de Maneschijn (2022, speciaal onderwijs), Welkom bij het Orkest I (2021 online, 2022 live) en Pluk van de Petteflet (2021, 2022, groep 1, 2 en 3) wegens grote belangstelling.

Samenwerkingen

Succesvolle samenwerkingen met DNO en Het Concertgebouw voor het voortgezet onderwijs zijn voortgezet. Ook werkten we intensief samen in de Alliantie Muziekeducatie Amsterdam om het educatieaanbod in de stad goed op elkaar af te stemmen. Met de stichting Rode Loper werkten we samen om specifiek scholen in onze wijk te bereiken met een passend educatieaanbod. Om nog meer scholen te bereiken zijn we een samenwerking aangegaan met theater De Meervaart.

Al sinds 2007 werken we met veel trots samen met het Leerorkest. Alle kinderen van Leerorkestscholen Amsterdam komen over het seizoen verspreid naar onze repetities. In 2022 hebben we samen met het Leerorkest een groots lustrumconcert gespeeld ter ere van het vijftienjarig bestaan van het Leerorkest in Het Concertgebouw met medewerking van alle leerorkesten en koren. Het project orchestra magica is anders vorm gegeven omdat, deze school een Leerorkestschool is geworden.

We werken al een aantal jaar intensief samen met de Burgemeester de Vlugtschool uit Nieuw-West. Samen met de school hebben we een doorlopende leerlijn ontwikkeld: de leerlingen beginnen met het bezoeken van de kleutervoorstelling, komen in groep 5/6 naar Welkom bij het Orkest en/of het schoolconcert in het Concertgebouw en in groep 8 sluiten zij dit traject af met een workshop componeren. Deze workshop wordt gegeven door musici uit het orkest. Het project begint met een voorbereidende les, waarin een start wordt gemaakt met componeren.

De workshop zelf vindt plaats in de NedPhO-Koepel, waar gewerkt wordt met diverse percussie instrumenten. Aan het eind van de dag hebben de leerlingen een gezamenlijke compositie gemaakt.

Talentontwikkeling

De samenwerking met de jeugdorkesten, Amersfoorts Jeugd Orkest en Almeers Jeugd Symfonie Orkest, is voortgezet. Musici uit onze orkesten hebben de leden van de jeugdorkesten gecoacht tijdens deelrepetities (in corona-tijd online) en de jeugdorkesten zijn een aantal keer op repetitie- en/of concertbezoek geweest. Het Amsterdamse jeugdorkest AYPhil is helaas gestopt na de corona-periode.

Onze Orkestacademie hebben we hervormd: sinds 2021 is die ook voor recent afgestudeerde musici toegankelijk in plaats van alleen voor studenten. We nodigen musici uit het hele land uit te solliciteren in plaats van alleen Amsterdam. In het kader van fair pay hebben we de honoraria voor academisten verhoogd. De bestaande positie van assistent-dirigent is uitgebreid: we bieden deze positie sinds 2021 aan in samenwerking met DNO. De samenwerking met het Conservatorium van Amsterdam en het Koninklijk Conservatorium in Den Haag voor de Nationale Master Orkestdirectie is voortgezet.

Tijdens het huidige Kunstenplan hebben we een pilot opgezet met de compositieafdeling van het Conservatorium van Amsterdam. Studenten kregen de kans om bestaande werken te instrumenteren of zelfs nieuw werk te schrijven voor ensembles uit onze orkesten. De pilot was succesvol en wordt voortgezet.

Belang voor de stad/maatschappelijk programma en participatieprojecten

Onze musici speelden in ziekenhuizen en verpleeg- en verzorgingshuizen, deels in samenwerking met Stichting Appeltaartconcerten. Het project muziek en dementie is gestopt in coronatijd maar we zien het aantal aanvragen op maatschappelijke locaties toenemen. Met veel plezier speelden we ieder jaar ook in samenwerking met het Nationale Ouderenfonds en Het Concertgebouw een Kerstconcert voor ouderen die onze extra aandacht verdienen.

Wegens veel coronamaatregelen was het niet mogelijk om elk jaar een amateurdag te organiseren. In juni 2023 konden wij eindelijk het Koepelfestival realiseren: een weekend vol concerten voor en door buurtbewoners van Amsterdam Oost. Musici uit onze orkesten speelden met de amateurmusici mee.

In oktober 2023 speelde het Nederlands Kamerorkest op het festival Vest in de Stad, in Alkmaar. Bij dit concert speelden amateurmusici uit verschillende Alkmaarse symfonieorkesten mee en zongen leden van het Toonkunstkoor Alkmaar mee.

Uitvoerbaarheid/bedrijfsvoering

De coronajaren hebben hun tol geëist. Onze musici konden niet optreden en konden soms lang niet samen spelen met anderen, de stafmedewerkers moesten thuis werken, er was sprake van inkomstenderving en overleggen beperkten zich tot het hoognodige. Gelukkig konden we op educatiegebied ook veel programma’s online aanbieden. Door de nodige wisselingen in met name staf en MT, hebben sommige processen in de organisatie wel vertraging opgelopen. Er is het afgelopen jaar hard gewerkt om het team weer compleet te krijgen en met de laatste aanstelling van een nieuwe directeur-bestuurder op 1 november 2023 zijn alle vacatures weer ingevuld. De blik is weer volop gericht op de toekomst.

De roep om fair pay was de laatste jaren zeer hoog. Gelukkig stegen de salarissen van musici en staf in 2023 met respectievelijk 7% en 3%, maar de kosten voor levensonderhoud, gas, reizen en wonen stegen harder. Een deel van onze musici met meestal parttime dienstverbanden geven dan ook terecht aan niet goed meer rond te kunnen komen. Net gestarte buitenlandse musici ondervinden tevens hoe moeilijk het is een woning in het dure Amsterdam te vinden. Als zij dan een vacature tegenkomen in een ander Europees land waar de salarissen voor orkestleden hoger liggen, wordt het binden aan onze organisatie bemoeilijkt.

De Wet arbeidsmarkt in balans is ingevoerd op 1 januari 2020 en wordt nageleefd. Uiteraard heeft dat voor een grote kostenverhoging gezorgd die binnen de vastgestelde subsidie moest worden opgevangen. Eerlijk belonen is een vanzelfsprekendheid voor ons, met als basis de cao Nederlandse orkesten voor musici en remplaçanten.

Er is veel aandacht geweest voor het welzijn en de vitaliteit van onze musici. Voor het fysieke welzijn hebben we een vaste masseur beschikbaar op repetitiedagen. Musici zitten gedurende een lange tijd in dezelfde houding en maken vooral repetitieve bewegingen wat kan leiden tot klachten en blessures. Voorafgaand aan een repetitie of concert/uitvoering, is er een warming-up. Duurzame inzetbaarheid is al langer onderdeel van ons hr-beleid – in het bijzonder voor onze musici - en zal vanaf 2024 worden geïntensiveerd.

Diversiteit en inclusie

In de afgelopen periode is er ingezet op publieksverbreding: meer jongeren, meer mensen met een diverse culturele achtergrond en meer nieuw publiek.

De diversiteit en leeftijd van het publiek zien we tot onze vreugde positief veranderen. De komst van chef-dirigent Lorenzo Viotti heeft die verandering versneld en we zien dat zowel bij de concerten waar hij dirigeert als bij de concerten waar een gastdirigent voor het orkest staat. De gemiddelde leeftijd bij concerten met Viotti is 53 jaar, tegenover een gemiddelde leeftijd van 56 jaar bij de overige concerten (in 2019 was de gemiddelde leeftijd nog 58 jaar). Het aandeel twintigers bij Viotti is 14,6%, versus 11,3% bij de andere concerten. Ruim 15.000 bezoekers hebben in de periode 2021-2023 gebruik gemaakt van ons speciale jongerentarief en dit aantal stijgt. Viotti maakt met zijn benadering de concerten toegankelijk, ook voor bezoekers die voor het eerst in de concertzaal zitten. Zo is hij begonnen om altijd een inleiding bij het concert te geven om toe te lichten wat de bezoekers gaan horen. Inmiddels doen ook alle gastdirigenten dat met veel plezier. In de afgelopen periode was het percentage nieuw publiek bij onze concerten 55%.

Met ons educatief aanbod bereiken we de hele stad en de diversiteit van de klassen die wij ontvingen in onze Koepel is groot. We organiseerden ook openbare repetities na schooltijd zodat kinderen met ouders/ verzorgenden naar onze Koepel kwamen. We bereikten daarmee een heel nieuw publiek. Daarnaast hebben we in de afgelopen periode met veel plezier samengewerkt met het Amsterdams Andalusisch Orkest, we zijn vaste partner bij festival SOUK en hebben de Koepel opengesteld voor kleinere concerten en repetities waarmee we ook een ander publiek weten te trekken dan in Het Concertgebouw. Voor kinderen hebben we ook concerten gespeeld in het Zonnehuis in Amsterdam-Noord, Paradiso en Podium Mozaïek in Amsterdam-West. Buiten de stad hebben we structurele samenwerkingen met TAQA Theater De Vest Alkmaar en PHIL Haarlem, we speelden daar meerdere concerten per seizoen.

Ondanks dat ook wij onze toegangsprijzen in 2023 wel iets hebben moeten verhogen, zijn onze concerten nog steeds lager geprijsd dan bij andere orkesten. We speelden op veel verschillende locaties met daarbij behorende prijsniveaus. Daarnaast hebben we een jongerentarief en speciale prijzen voor kinderconcerten. Inwoners van Amsterdam konden tegen een laag tarief genieten van onze concerten met een stadspas, de 1+1 actie van amsterdam&partners, Makkies (een initiatief van Stadsdeel Oost waarmee vrijwilligers concertkaarten kunnen verdienen) en We Are Public.

Hoofdstuk 3. Meerjarenplan 2025-2028

Onze aanvraag valt onder het domein Cultuureducatie en daarom voeren we in de begroting alleen de activiteiten op voor jeugd tot en met 18 jaar. Om een compleet beeld te geven van al onze activiteiten op het gebied van educatie en talentontwikkeling noemen we hieronder ook de activiteiten voor deelnemers boven de 18 jaar (Kopje MBO Volwassenenonderwijs en onder 3.1.2). Deze nemen we niet op in de begroting Cultuureducatie en het geüploade activiteitenoverzicht.

3.1 Activiteitenoverzicht 2025 – 2028

Op het gebied van muziekeducatie loopt onze organisatie al ruim twintig jaar voorop. Onze ambitie is om ook in de komende periode op dit gebied toonaangevend te blijven. Onze programma’s zijn innovatief en gaan uit van de kracht van een heel symfonieorkest. Hiermee onderscheiden wij ons van andere orkesten die vaak theatervoorstellingen met begeleidende muziek spelen, meestal in een kleine bezetting. Wij bereiden de leerlingen met eigentijds en inspirerend lesmateriaal voor op hun eerste concertervaring. Daarin klinken niet alleen Mozart, Tsjaikovski en Bartók maar ook modern repertoire van levende componisten.

3.1.1 Cultuureducatie

Primair Onderwijs

Muk en het Orkest

Muk en het Orkest is ons schoolconcert voor de groepen 1, 2 en 3. In dit symfonische sprookje over een dappere, kleine dalmatiër leren de kinderen een 20-koppig orkest kennen en voelen ze hoe de muziek het verhaal tot leven brengt. De leerlingen hebben een participerende rol in het concert en bereiden dit voor op school met lesmateriaal. In drie lessen leren de kinderen het verhaal, de instrumenten en de liedjes die zij tijdens het concert kunnen meezingen. Bij dit schoolconcert is een boek uitgegeven, Muk naar de top, en alle leerlingen die het schoolconcert bezoeken krijgen dit boek mee naar huis. Zo kunnen zij het verhaal met hun ouders nog eens nalezen en daarbij de door het orkest opgenomen muziek samen terugluisteren. In de komende Kunstenplanperiode hernemen we Muk en het Orkest, maar we ontwikkelen ook een nieuwe voorstelling voor de onderbouw.

Welkom bij het Orkest: de Eredivisie

Welkom bij het Orkest: de Eredivisie is een nieuw ontwikkeld schoolconcert voor primair (groep 5, 6 en 7) en speciaal onderwijs (in aangepaste vorm). De leerlingen maken kennis met een volledig symfonieorkest aan de hand van overeenkomsten tussen een orkest en een voetbalteam. De leerlingen ervaren hoe indrukwekkend een live orkest is en bereiden zich voor met het lesmateriaal. In drie online lessen maken zij kennis met alle instrumenten, het lied dat zij gaan meezingen en maken zij een start met componeren. Het componeren gaat met muzikale bouwstenen, opgenomen door het orkest en verwerkt in een geheel nieuw ontwikkelde componeer website. De leerlingen kunnen de bouwstenen op verschillende manieren combineren, waardoor zij een eigen compositie creëren. Door te werken met een website is het makkelijk toegankelijk voor de leerlingen en kunnen zij ook buiten schooltijd componeren. Voor dit project heeft componist Thomas van Dun het materiaal geschreven. In de voorstelling komt dit materiaal terug en mag elke klas één vooraf bedachte compositie inleveren. Het orkest zal dit dan live spelen, als onderdeel van een grotere compositie (geheel geschreven door Thomas van Dun). Alle instrumentgroepen van het orkest komen in het schoolconcert aan bod en er wordt divers repertoire gespeeld: van Dvorák tot William Walton, van Ravel tot de welbekende Studio Sport tune en het Champions League lied.

Schoolconcerten i.s.m. Het Concertgebouw

Al jaren geven we in samenwerking met Het Concertgebouw schoolconcerten voor het primair onderwijs (groep 5/6) in de Grote Zaal. In 2013 is deze samenwerking vastgelegd in een convenant, deze zal worden geactualiseerd voor de periode 2025 – 2028. Ook voor deze leerlingen ontwikkelen we digitaal lesmateriaal ter voorbereiding op het concert. Hierin maken zij kennis met het orkest en worden de momenten waarop zij meedoen in het concert geoefend. Als orkest, leerlingen, presentatie en lichtplan samenkomen in de Grote Zaal ontstaat een onvergetelijke ervaring. In de komende periode worden sowieso Symfonie voor Wiebelkonten en Vikingen hernomen en wij werken samen met de andere landelijke orkesten aan een nieuw, landelijk uit te voeren programma voor primair onderwijs.

Leerorkest

We werken sinds 2007 al zeer nauw samen met Leerorkest Nederland en ook de komende periode zetten we deze samenwerking voort. Door deze langdurige samenwerking hebben we een stevige connectie met de leerlingen, die vooral uit Amsterdamse wijken als Nieuw-West en Zuidoost komen. We hopen dat onze musici hun kunnen inspireren en motiveren om te blijven spelen.

We ontvangen ieder jaar alle groepen vijf van alle Leerorkestscholen bij ons op een repetitie in de Koepel. Repetitiebezoeken bij onze orkesten geven een unieke kans aan leerlingen om het orkest van dichtbij te ervaren. De leerlingen worden in de klas voorbereid met digitaal lesmateriaal. Eenmaal in de NedPhO-Koepel ontvangen wij de klas in een voorprogramma, waar een musicus uit het orkest uitlegt hoe het is om in het orkest te spelen. Vervolgens nemen de leerlingen plaats rondom en, als het kan, tussen de musici. Na afloop is er veel ruimte voor vragen en verhalen van de kinderen. Repetitiebezoeken zijn een vast onderdeel van het curriculum van Leerorkestscholen. Iedere vier jaar organiseren we samen met het Leerorkest een groot concert in Het Concertgebouw, dat zal in 2026 weer plaatsvinden.

Speciaal Onderwijs

Voor het speciaal onderwijs hebben wij een nieuwe voorstelling ontwikkeld; Lief, Liever, Liefst. Vijf musici uit het orkest spelen deze voorstelling op speciaal onderwijs scholen (cluster 3). Dit is een uitzonderlijke kans om een voorstelling mee te maken voor leerlingen die een concertbezoek buiten de school niet aankunnen. Deze voorstelling wordt ook gespeeld in de Koorzaal van Het Concertgebouw, voor cliënten met een (meervoudige) beperking van zorginstellingen. In de voorstelling spelen de musici uit het hoofd zodat er veel contact met het publiek mogelijk is. Herkenbare gevoelens zoals liefde zorgen voor ontroerende momenten voor publiek, begeleiders en musici. De voorstellingen worden met veel non-verbale communicatie en vrijwel zonder woorden gespeeld zodat leerlingen met een taalachterstand het ook begrijpen.

Speciaal Onderwijs scholen melden zich ook regelmatig aan voor Welkom bij het Orkest en Muk. In goed overleg met deze scholen passen wij lesmateriaal aan en waar nodig in de voorstelling onderdelen, zoals een lagere capaciteit in de zaal, een aparte ontvangstruimte of een gebarentolk.

Samen met DNO spelen we in 2025 en 2027 voorstellingen van het succesvolle ‘Be Opera XL’. Deze editie wordt op maat gemaakt voor het speciaal onderwijs en gespeeld in de Boekmanzaal. In 2024 gaan wij dit project in samenwerking met DNO en speciaal onderwijs scholen doorontwikkelen.

Voortgezet Onderwijs

VMBO bliksemstage

Voor leerlingen uit het VMBO is een beperkt cultureel aanbod in Amsterdam. Er is wél behoefte aan culturele verdieping, buiten de school, vanuit de VMBO-scholen. Een aantal scholen is verenigd in de VMBO denktank, opgericht door het Poldertheater. Na contact met de denktank en maatschappelijke organisatie JINC (met als doel kansengelijkheid te vergroten) hebben wij besloten aanbod te creëren voor VMBO-leerlingen (basis tot en met theoretische leerweg), met de focus op de onderbouw. We hebben in de afgelopen periode een pilot gedaan waarin we leerlingen hebben ontvangen in het kader van een bliksemstage. Leerlingen maken hierin kennis met onze orkesten en de organisatie eromheen. Zij zien hoe hun studie aansluit op verschillende functies binnen onze organisatie. Deze samenwerking is goed bevallen en we willen dit project gaan intensiveren door maandelijks een bliksemstage te organiseren in samenwerking met JINC. De leerlingen worden een dagdeel meegenomen in onze organisatie: zij worden ontvangen door coördinator Educatie, worden daar inhoudelijk voorbereid op de repetitie van het orkest waar zij een stuk van bijwonen. Hierna krijgen de leerlingen een rondleiding door het gebouw en langs de verschillende afdelingen van de staf. De leerlingen krijgen tevens een opdracht die zij in groepjes uitwerken.

Workshop componeren en concertbezoek i.s.m. Het Concertgebouw

In een workshop maken middelbare scholieren (bovenbouw havo/vwo) eigen composities, geïnspireerd op de muziek die ze ’s avonds tijdens het concertbezoek (van een programma van het NedPhO of NKO) in de Grote Zaal zullen horen. De workshop wordt geleid door twee workshopleiders en twee musici uit het orkest. Een belangrijk resultaat van de workshop is het besef dat iedereen kan musiceren en dat iedereen in de groep bijdraagt aan het creatieve proces van componeren.

Workshop en voorstellingsbezoek i.s.m. Nationale Opera & Ballet

De Nationale Opera organiseert workshops voor CKV-leerlingen (bovenbouw havo/vwo). Onze musici werken voorafgaand aan de operavoorstellingen mee aan deze workshops. De leerlingen bereiden de workshop en het voorstellingsbezoek voor op school met lesmateriaal. In de workshop maken ze kennis met muziekfragmenten uit de opera, leren het verhaal kennen en spelen ze zelf enkele scenes na. Vervolgens krijgen zij een rondleiding door het theater, waarbij een van onze musici de leerlingen wegwijs maakt in de orkestbak, vertelt hoe het is om daar te spelen en vertelt over de muziek van de opera die zij ’s avonds bezoeken.

Educatie volwassenen

MBO Volwassenenonderwijs

Met Educatief Centrum Oost (E-CO) hebben we een pilot met repetitie- en concertbezoek opgezet voor MBO volwassenenonderwijs, in het kader van het vak burgerschap. We nodigen vanaf seizoen 24-25 alle studenten van deze opleiding (ca 100) uit voor een kennismaking met onze orkesten in de vorm van repetitie- en concertbezoek (in dezelfde week, met een ontmoeting met musici die uitleg geven over hun beroepspraktijk).

3.1.2 Talentontwikkeling

We investeren in de toekomst van klassieke muziek door talent actief te ondersteunen. Daarmee dragen wij bij aan de gehele keten binnen de sector en nemen wij onze maatschappelijke verantwoordelijkheid om de sector kwalitatief op niveau te houden.

Jeugdorkesten

We zetten graag onze samenwerking voort met het Amersfoorts Jeugd Orkest en het Almeers Jeugd Symfonie Orkest. Hierbij coachen onze musici de leden van de jeugdorkesten (zo’n 150 jonge musici per jaar) bij sectierepetities en verwelkomen wij de leden bij repetitie- en/of concertbezoeken van onze orkesten. Ook zijn we in gesprek met het Kennemer Jeugd Orkest en het Domstad Jeugd Orkest om met hen in dezelfde vorm te gaan samenwerken. De wijktalentorkesten van het Leerorkest (buitenschools aanbod) nodigen wij uit bij repetities of concerten. Ook bieden wij graag een podium aan al deze jongerenorkesten, bijvoorbeeld op het jaarlijkse Koepelfestival.

Orkestacademie

Om conservatoriumstudenten op het werkveld voor te bereiden op het spelen in een orkest van hoge kwaliteit, hebben we in 2012 de Orkestacademie in het leven geroepen. De Orkestacademie biedt werkervaringsplekken aan maximaal tien (recent afgestudeerde) conservatoriumstudenten per seizoen en is een belangrijke brug tussen opleiding en praktijk. De academisten krijgen de mogelijkheid om minimaal tien weken deel te nemen aan zowel concertproducties, operaproducties als educatieprogramma’s van zowel het Nederlands Philharmonisch Orkest als het Nederlands Kamerorkest. De musici ontvangen daarvoor een vergoeding in lijn met fair pay. Ze krijgen daarnaast diverse trainingen en individuele lessen. Dat de academie leidt tot goede resultaten blijkt wel uit het feit dat veel alumni inmiddels een baan hebben bij ons in het orkest of bij andere gerenommeerde orkesten in binnen- en buitenland. Wij gaan in de komende periode de academie uitbreiden met meer aandacht voor persoonlijke ontwikkeling, gerichte coaching en het aanbieden van uitgebreidere workshops en masterclasses. We hebben een coördinator Orkestacademie aangesteld om de uitbreidingen mogelijk te maken.

Assistent-dirigent

Sinds 2015 bieden wij de kans aan jonge dirigenten wereldwijd om één of twee seizoenen als assistent-dirigent aan het werk te gaan met onze orkesten. Onze chef-dirigenten vervullen hierin een coachende rol. Sinds het afgelopen Kunstenplan loopt deze assistent ook stage bij DNO waardoor de functie meer impact heeft gekregen. Naast betrokkenheid bij de concert- en operaproducties van de chef-dirigent, leidt de assistent-dirigent ook eigen producties. In de komende periode zullen wij twee of drie talenten de kans geven deze mooie positie in te vullen.

Nationale Master Orkestdirectie

De Nationale Master Orkestdirectie is een prestigieuze tweejarige masteropleiding van het Conservatorium van Amsterdam en het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. We waren in 2011 mede-initiatiefnemer en inmiddels werken alle Nederlands symfonieorkesten mee aan deze opleiding. Deelnemende dirigenten (drie per seizoen) nodigen we uit bij onze repetities en zij mogen onder begeleiding repeteren met het Nederlands Philharmonisch Orkest. Ze krijgen daarbij coaching van onze chef-dirigent. We zetten deze samenwerking met veel plezier door in de komende periode.

Opera Studio, Dutch National Opera Academy en Nationale Koren Onze musici zijn specialisten in het begeleiden van vocalisten en we werken graag samen met jonge zangers van Opera Studio (DNO), van Dutch National Opera Academy en de Nationale Koren. Deze zangers nemen deel aan projecten met kleinere ensembles in de NedPhO-Koepel, aan grotere concertprogramma’s in Het Concertgebouw of aan experimentele projecten in Paradiso.

Composers Lab

De komende periode gaan we de pilot met de compositieafdeling van het Conservatorium van Amsterdam onder de naam Composers Lab omzetten naar een structurele en duurzame samenwerking. De componisten in opleiding krijgen de opdracht om bestaande werken te instrumenteren of nieuw werk te schrijven. Componist Willem Jeths coördineert het lab vanuit het Conservatorium en begeleidt de componisten hierin. De componisten werken samen met onze ervaren musici en onze artistieke leiding, krijgen feedback en mogen hun werk aan ons publiek toelichten tijdens een van de Koepelconcerten.

Pilot Talentontwikkeling

Het Concertgebouw, het Conservatorium van Amsterdam (Sweelinck Academie), Het Nederlands Philharmonisch Orkest | Nederlands Kamerorkest, het Concertgebouworkest, B! Music School, het Leerorkest, Muziekschool Amsterdam, Oorkaan, Nationale Opera & Ballet en Muziekgebouw aan ‘t IJ | Bimhuis starten in navolging van De Keten een Pilot Talentbegeleiding voor kinderen die minder toegang hebben tot goed muziekonderwijs, met een focus op kinderen met een cultureel diverse achtergrond. Zo willen wij bijdragen aan een inclusieve en diverse muzieksector. Met deze pilot willen we jonge muzikanten met een op maat gemaakt programma ondersteunen in hun muzikale ontwikkeling én een sneeuwbaleffect bewerkstelligen waardoor de aan de pilot deelnemende jonge musici op hun beurt andere kinderen stimuleren om actief te musiceren. Uit het budget van De Keten wordt een externe projectleider aangesteld, die een eerste stap zet in de opzet van de pilot en financiering zoekt om de Pilot te kunnen uitvoeren.

3.2 Belang voor de Stad

Ons belang voor de stad gaat verder dan alleen cultuureducatie. We begeleiden per seizoen 42 operavoorstellingen van DNO en we spelen 67 symfonische concerten in de stad. We brengen mensen daarmee samen en we bieden inspiratie. Een klassiek concert of opera is meer dan alleen de muziek die wordt gespeeld. Het is een ervaring die troost en verwondering biedt. De universele taal van muziek draagt bij aan de maatschappelijke cohesie en de maatschappelijke waarde is dan ook groot.

Als orkest vinden wij het belangrijk om naast de werkzaamheden die wij uitvoeren ten behoeve van onze kerntaak, op nog meer manieren maatschappelijk bij te dragen aan onze omgeving. Cultuureducatie is daar een belangrijk onderdeel van, maar ook het maatschappelijk programma zien wij als belangrijke waarde voor de stad. Om die reden zullen wij ook het maatschappelijk programma kort toelichten in dit hoofdstuk.

3.2.1 Cultuureducatie

Muziek in het algemeen en klassieke muziek in het bijzonder is geen vanzelfsprekendheid voor opgroeiende kinderen. Op scholen zijn de muzieklessen vaak wegbezuinigd en de meeste gemeenten in Nederland hebben geen muziekschool meer. Terwijl muziek ongelooflijk belangrijk is voor de ontwikkeling van kinderen, zo blijkt uit diverse onderzoeken. Het versterkt hun vermogen tot planning, versterkt cognitieve functies en stimuleert de creativiteit. Het is onze ambitie om zoveel mogelijk leerlingen te introduceren in de klassieke muziek en hen kennis te laten maken met het werken bij een orkest.

We richten ons met name op kinderen die van huis uit niet de mogelijkheden hebben om op te groeien met cultuur en concertbezoek. We richten ons dan ook met name op scholen uit de Amsterdamse wijken Zuidoost, Noord en Nieuw-West. Hierdoor zijn we weliswaar minder zichtbaar voor het algemene publiek, maar is de impact die we maken op levens van kinderen vele malen groter. Aangezien er geen goede locaties zijn in Zuidoost voor onze activiteiten (het Bijlmerparktheater is te klein voor onze producties), komen de scholen uit Zuidoost naar ons in de Koepel.

De Cultuurbus, die de scholen via Mocca kunnen inplannen om de leerlingen te vervoeren, is dan ook essentieel voor ons. Dat het vervoer via Mocca door de gemeente wordt bekostigd is fantastisch en onmisbaar. De kinderen in onze eigen repetitieruimte (met bijbehorende akoestiek) ontvangen is heel waardevol.

Onze verhuizing, 12 jaar geleden, van de Beurs van Berlage naar de Indische Buurt in Amsterdam-Oost, heeft veel effect gehad op ons educatieprogramma. Het feit dat we de enige huurder van de NedPhO-Koepel zijn en dus niet voor ieder repetitiebezoek een ruimte erbij hoeven te huren, geeft enorm veel vrijheid. De Koepel is de thuisbasis van het orkest en bezoekende klassen ervaren dat ook echt zo, ze komen bij de musici ‘thuis’. Om de Koepel heen zijn verschillende scholen op loopafstand, met wie we een hechte band hebben. Op veler verzoek van scholen hebben we sinds 2020 het programma Welkom bij het Orkest in het leven geroepen, waarbij de leerlingen niet een ensemble maar een volledig orkest ontmoeten in de NedPhO-Koepel, vlakbij met je neus erbovenop.

Met De Meervaart als nieuwe vaste partner gaan we meer in Nieuw-West spelen, voor scholen maar ook voor regulier publiek. We verheugen ons zeer om in dit stadsdeel meer te gaan doen en zien deze samenwerking als een belangrijke uitbreiding van onze bestaande activiteiten. Scholen uit Nieuw-West bezoeken nu ook onze concerten, maar nu we ook in De Meervaart gaan spelen wordt dit nog toegankelijker en kunnen we meer scholen ontvangen.

In het Zonnehuis in Noord spelen we jaarlijks familieconcerten.

De meeste educatieprojecten vinden plaats in ons eigen stadsdeel Oost, maar we bereiken ook veel leerlingen in Zuid (tijdens de schoolconcerten en workshops i.s.m. Het Concertgebouw). Bij de projecten ism DNO (workshops, Be Opera) bereiken we leerlingen in stadsdeel Centrum.

3.2.2 Maatschappelijke programma’s

Binding in Oost

We willen onze buurtbewoners in Oost een veilige en inspirerende plek bieden. Daarvoor investeren we de komende jaren in een breed sociaal netwerk in de wijk, zodat we meer groepen kunnen gaan ontvangen die niet snel zelf initiatief zullen nemen om naar de Koepel te komen. Door onze Koepel ook letterlijk meer open te stellen, vergroten we de binding met de wijk. Dat doen we door de diverse muzikale evenementen die we organiseren, maar we gaan ook graag het gesprek aan over ander gebruik van de Koepel, bijvoorbeeld als expositieruimte voor lokale kunstenaars of als repetitieruimte voor individuele amateurmusici. Niet iedereen heeft geschikte woonruimte om te kunnen repeteren.

Koepelfestival

Tijdens het jaarlijkse Koepelfestival komen we met onze buren uit de wijk Amsterdam-Oost samen in de NedPhOKoepel en bieden wij lokale amateurmusici de kans om samen met onze musici te spelen in een scratch-orkest. Op deze manier ervaren de amateurmusici hoe het is om in een professioneel orkest te spelen en inspireren wij hen om muziek te blijven spelen. Het is tevens een manier om de toegankelijkheid van onze orkesten en de NedPhO-Koepel te vergroten. Ook bieden wij (amateur)musici een podium tijdens het Koepelfestival. Daarnaast werken we in de komende periode graag mee aan festivals waar amateurmusici kunnen participeren in Alkmaar (festival Vest in de Stad) en Haarlem.

Openbare repetities en toegankelijke (ensemble)concerten

Ieder seizoen zetten we tien keer de deur open voor een repetitie in ons eigen huis. De kaartprijs is bewust heel toegankelijk (4,50 euro) en er is veel interesse voor het bijwonen van de repetities. Juist ook van mensen die niet snel naar een concert gaan of niet in staat zijn onze concerten te bezoeken. Bezoekers maken van dichtbij mee hoe wij ons voorbereiden op onze uitvoeringen en zien hoe een dirigent en orkest (leren) samenwerken. In de NedPhO-Koepel organiseren wij tevens kleinschalige kamermuziekconcerten die door programma en prijsniveau zeer toegankelijk zijn voor nieuwe doelgroepen. Vanaf seizoen 2024/2025 willen we ook concerten gaan organiseren met een volledig orkest in de Koepel en in de Meervaart.

Maatschappelijke concerten

De toegankelijke programma’s die wij in de Koepel spelen, spelen wij ook in zieken- en verzorgingshuizen en andere maatschappelijke locaties. De vreugde en troost die we daarmee brengen, zijn groot. Naast het spelen in de Kapel, spelen we vanaf 2024 ook kleine concerten op de verschillende afdelingen aan het bed in het OLVG (Oost en West).

De Appeltaartconcerten, die door onze musici in samenwerking met Stichting Appeltaartconcerten worden gegeven in verzorgingshuizen, buurthuizen, wijktheaters, hospices en tbs-klinieken, zijn een begrip geworden in Amsterdam en daarbuiten. Een klassiek concert met appeltaart in de pauze zorgen voor een mooie ervaring en verbinding. Ook de komende periode zetten wij deze samenwerking voort. Er wordt ook in Weesp gespeeld.

Samenwerking Nationaal Ouderenfonds

Al sinds 2010 organiseren we met het Nationaal Ouderenfonds in Het Concertgebouw een kerstconcert speciaal voor ouderen die onze extra aandacht verdienen. Het concert kan rekenen op grote belangstelling. Via deelnemende maatschappelijke organisaties zoals De Zonnebloem, Leger des Heils en Humanitas, verwelkomen we hierbij vele ouderen vanuit het hele land. Met een groot orkest spelen we ons kerstprogramma speciaal voor deze doelgroep. We hopen dit nog lang te mogen blijven doen.

3.2.3 Partners

Het Concertgebouw

Al jarenlang hebben we een goede samenwerking met Het Concertgebouw. Met de afdeling educatie en participatie initiëren en organiseren we projecten voor primair, voortgezet en speciaal onderwijs en volwassenen met een verstandelijke beperking. Door onze krachten te bundelen kunnen we onder meer orkestproducties van hoge kwaliteit in de Grote Zaal realiseren. De samenwerking is voor de periode 2025 – 2028 opnieuw in een convenant vastgelegd.

De Nationale Opera

Als vaste orkestpartner van De Nationale Opera zijn wij ook partner op educatiegebied. Dit geven wij vorm in projecten als workshops, rondleidingen en schoolvoorstellingen. Door gebruik te maken van ieders mogelijkheden kunnen we kosten efficiënt impactvolle projecten realiseren.

Alliantie Muziekeducatie Amsterdam

De Alliantie Muziekeducatie Amsterdam (AMA) is een samenwerking tussen zeven organisaties die een muziekeducatiefunctie hebben voor de stad. Het ervaren van live gespeelde muziek van hoge kwaliteit op een professioneel podium is een essentiële verdieping van het binnenschools muziekonderwijs. AMA brengt concerten en muziektheater dichtbij leerlingen en bezorgt ze een onvergetelijke ervaring met live muziek. Doordat alle AMA-partners dezelfde prijs vragen voor schoolconcerten en aanbod op elkaar afstemmen, wordt de toegankelijkheid voor alle kinderen in Amsterdam bevorderd.

Leerorkest

Wij werken zeer intensief samen met het Leerorkest om zo veel scholen te bereiken. Het gaat hier met name om veel scholen uit Zuidoost, maar ook Nieuw-West en Noord. Alle groepen 5 van de Leerorkestscholen komen op repetitiebezoek in de NedPhO-Koepel. Deze leerlingen hebben op dat moment een eigen instrument gekozen of doen dat op zeer korte termijn. In dit bezoek krijgen zij een inleiding ter voorbereiding op de repetitie, is er een gesprek met een musicus en zijn zij de eerste 30 minuten van een repetitie aanwezig. Het is voor deze leerlingen de eerste kennismaking met een professioneel orkest. Ook komen veel Leerorkestscholen naar onze schoolconcerten. De leerlingen die na schooltijd meespelen in de Wijktalentorkesten van het Leerorkest, komen met enige regelmaat op bezoek in de NedPhO-Koepel, voor extra repetitiebezoeken en om mee te spelen op bijvoorbeeld het Koepelfestival.

Stichting De Rode Loper op School

Al een aantal jaar werken wij samen met De Rode Loper op School. Dankzij dit contact bereiken wij veel scholen uit Amsterdam-Oost, die vaak elk jaar naar onze schoolconcerten komen. Ook scholen uit het speciaal onderwijs komen hierdoor naar onze schoolconcerten. Met dank aan het intensieve contact dat De Rode Loper op School heeft met de scholen, kunnen wij vraaggericht werken en de juiste scholen koppelen aan de juiste concerten. De komende jaren gaan wij samen werken aan het vergroten van de ouderbetrokkenheid. Dit doen wij door ouders van leerlingen te stimuleren om mee te gaan naar voorstellingen.

JINC

We werken samen met JINC Amsterdam in twee projecten: de bliksemstage (gericht op VMBO-leerlingen) en JINC Wizzie, waar een aantal bovenbouw klassen uit het primair onderwijs kosteloos onze schoolvoorstelling bezoeken in het kader van culturele ontwikkeling. JINC is een landelijke organisatie gericht op het verbeteren van kansengelijkheid.

De Meervaart

Met De Meervaart zetten we in op een langdurige samenwerking. We delen de missie om er te zijn voor alle Amsterdammers; en dan vooral mensen met een smalle beurs en scholen. We presenteren ieder seizoen Kleutervoorstellingen en Schoolconcerten voor het primair onderwijs. Klassieke muziek in Amsterdam Nieuw-West is schaars, dus we programmeren er ook klassieke concerten.

Stichting Jazzfest Amsterdam

Ieder seizoen sluiten we af met het Koepelfestival; een festival door en voor de buurt. Het Leerorkest en andere jonge talenten krijgen hier een plek. Jazzfest is een organisatie die al jaren concerten organiseert en verbinding legt op diverse locaties in de Indische buurt. Ze zijn onze partner bij het zoeken van nieuwe verbindingen met de buurt en we geven samen inhoud aan programma’s waarbij amateurs, makers en onze musici optreden.

3.3 Diversiteit & Inclusie

Onze missie is om iedereen te verwelkomen bij onze activiteiten; diversiteit en inclusie zijn dan ook een belangrijk thema binnen onze organisatie. Het is noodzakelijk dat we de komende jaren stappen gaan zetten richting meer diversiteit in de volle breedte. Ons publiek moet een afspiegeling zijn van de samenleving en datzelfde geldt voor onze organisatie. We werken continu aan ons netwerk van diverse partners in de wijk en in de stad om ons te laten inspireren en adviseren op dit vlak.

3.3.1 Publiek

Cultuureducatie

We willen met onze organisatie cultuureducatie bieden aan kinderen die daar het minst toegang toe hebben. Het gaat hierbij vaak om kinderen die het van huis uit niet meekrijgen of uit een wijk komen met weinig culturele voorzieningen. In het huidige kunstenplan hebben we concerten gegeven en voorstellingen gespeeld voor kinderen uit alle wijken van onze stad. In Amsterdam Zuidoost is helaas geen podium dat geschikt is voor onze voorstellingen dus nodigden we die scholen uit in ons huis, de NedPhO-Koepel in Amsterdam-Oost. We spelen nu ieder seizoen in Amsterdam-Oost, Nieuw-West en Noord. In het huidige kunstenplan hebben we contact gemaakt met Podium Mozaïek, De Meervaart en het Zonnehuis. In de komende periode 2025-2028 gaan we onze samenwerking met De Meervaart intensiveren.

Concertpubliek

We willen zoveel mogelijk mensen bereiken met onze muziek en er voor iedereen kunnen zijn. Toegankelijkheid van onze concerten is dan ook heel belangrijk voor ons en we streven ernaar om in alle facetten van wat we doen laagdrempelig te zijn. We variëren in vorm en toon in onze communicatie op de verschillende (social) mediaplatforms en zorgen dat iedere bezoeker zich bij ons thuis voelt: van de frequent bezoekende liefhebber tot de nieuwsgierige nieuwkomers. We houden onze prijzen bewust laag, hanteren een jongerentarief, sluiten aan bij de Stadspas en We are Public. Door op veel verschillende podia te spelen, waaronder ook laagdrempelige locaties als de Koepel en De Meervaart, bereiken we een zeer divers publiek. Iedere zomer presenteren we het Koepelfestival in Amsterdam-Oost; een festival voor en door de wijk. Bij het organiseren van dit festival ontmoeten we veel nieuwe buren en nodigen hen uit met ons mee te spelen.

3.3.2. Artistieke partners

Vanuit ons streven naar meer inclusie en diversiteit kiezen we voor samenwerkingen met specifieke partners. Met het Amsterdams Andalusisch Orkest werken we samen in programma’s met het Nederlands Kamerorkest of in de programmering van onze NedPho-Koepelconcerten. Met Stichting SOUK geven we invulling aan een festival waarin traditionele Arabische muziek, Afrikaanse muziek, westerse muziek, Arab pop en dans samensmelten. Samen met De Nationale Opera en Het Nationaal Ballet zullen we Anansi doorontwikkelen, een kleur- en klankrijke familievoorstelling van de hand van de Zuid-Afrikaanse Neo Muyanga. Hierin worden westerse muziekstijlen verweven met West-Afrikaanse percussie en Afro-Caribische invloeden en hiphop. Met het Leerorkest werken we al ruim vijftien jaar intensief samen. In de komende kunstenplanperiode intensiveren we onze Educatiemissie om meer kinderen te ondersteunen om op hoog niveau een muziekinstrument te spelen met de Pilot Talentontwikkeling.

3.3.3. Personeel

Wat betreft de diversiteit in ons personeelsbestand zien we een goede verdeling man/vrouw en leeftijd en in het orkest spelen musici van vele nationaliteiten. Daarmee is de diversiteit nog niet op het niveau dat we willen. Het aantal musici van kleur is helaas nog zeer schaars. Bij de activiteiten in het kader van talentontwikkeling hebben we daar veel aandacht voor en de proefspelen worden altijd blind beoordeeld. Bij het aantrekken van gastdirigenten, solisten, acteurs, presentatoren en regisseurs zoeken we actief naar meer vrouwen en mensen van kleur.

Ook bij de staffuncties streven we nadrukkelijk naar vergroting van de diversiteit. We plaatsen de vacatures al op sites waar we meer diverse doelgroepen bereiken, werken samen met wervingsbureaus die zich specifiek richten op diversiteit en we passen de wervingsteksten aan om een bredere groep aan te spreken. Ook laten we de website die in 2024 vernieuwd wordt en andere uitingen toetsen. Op die manier verwachten wij de gewenste doelgroepen meer aan te spreken. Ook zullen we meer stageplekken realiseren. Bij de invulling van vacatures in de raad van toezicht is het streven naar meer diversiteit nadrukkelijk een punt van aandacht. Ook bij volgende benoemingen zal een diverse samenstelling meewegen.

3.3.4 Programma

Het Nederlands Philharmonisch Orkest en het Nederlands Kamerorkest spelen het repertoire waar ons publiek grote belangstelling voor heeft: de klassieke meesterwerken van de afgelopen eeuwen. We vullen deze werken regelmatig aan met onbekender of nieuw repertoire van vrouwelijke componisten of componisten van kleur. In de afgelopen seizoenen introduceerden onze orkesten werken van componisten die nog niet eerder op Nederlandse bodem klonken. Componisten uit India, Afrika of Zuid-Amerika vervlochten elementen van ‘eigen’ muziek met die van de klassieke muziek. We werken ook samen met partners zoals SOUK en Amsterdams Andalusisch Orkest in programma’s waar de muziek van andere culturen centraal staat, zoals Arabische of Afrikaanse muziek. In de komende kunstenperiode gaan we op deze lijn door. Specifiek maken we bij onze Koepelconcerten meer ruimte voor een diverse programmering.

3.4 Uitvoerbaarheid

3.4.1 Goed werkgeverschap

Wij staan voor een rechtvaardige en respectvolle werkomgeving voor iedereen die betrokken is bij het orkest door een eerlijke beloning en behandeling van zowel de medewerkers in dienst als de remplaçanten. We volgen de cao Nederlandse Orkesten en de cao Remplaçanten Nederlandse Orkesten en hebben een lokale regeling waarin we een aantal specifieke zaken organiseren, met instemming van de OR. Via ons actieve lidmaatschap van de VvNO (Vereniging van Nederlands Orkesten) hebben we invloed op de cao-aanpassingen en streven we naar het versimpelen van de cao, uiteraard ondersteund door een passende lokale regeling die wij met onze werknemers invullen.

De noodgedwongen deeltijdcontracten sinds de subsidiekorting in 2013 en het relatief lage salarisniveau in combinatie met de hoge kosten voor woningen in de regio Amsterdam, maken het met name voor jonge musici moeilijk een bestaan op te bouwen. Dit heeft als gevolg dat het moeilijker wordt om jonge mensen te binden en dat de jongere generatie sneller uit dienst treedt waardoor de vergrijzing in beide orkesten toeneemt. Van oorsprong betaalt het Nederlands Philharmonisch Orkest 110% van de cao, terwijl andere orkesten in grote steden 120% of 130% betalen. Bij meerdere gelegenheden hebben we hier aandacht voor gevraagd bij het ministerie van OCW (en dat zullen we blijven doen!), omdat we binnen de huidige begroting zelf geen ruimte hebben om de salarissen te verhogen. In de begroting voor 2025-2028 houden we rekening met een iets hoger percentage voor de salarissen van de musici, wat mogelijk lijkt door de extra middelen voor fair pay en de ambitie om de eigen inkomsten te verhogen. In overleg met de OR zullen we dit verder uitwerken.

In 2025 gaan we de focus leggen op duurzame inzetbaarheid. We gaan een actiever loopbaanbeleid voeren, dit bereiden we in 2024 voor binnen de organisatie zodat competenties zijn getraind en verwachtingen zijn gemanaged. Zo zal bij de onboarding van nieuwe medewerkers direct aandacht worden besteed aan het belang van de eigen ontwikkeling, zowel op maatschappelijk als artistiek gebied. Het is ook realiteit dat het niet iedereen is gegeven om dit beroep tot aan het pensioen vol te houden. Het beroep van musicus is mentaal en fysiek zwaar, musiceren is tenslotte topsport. Het is belangrijk om daar bewust mee om te gaan als musicus en als werkgever. Dit onderwerp zal tijdens het dienstverband een structureel onderdeel zijn van gesprekken en er worden handvatten geboden om hier tijdig mee aan de slag te gaan. Trainingen en scholing zijn daar een vanzelfsprekend onderdeel van en worden op maat aangeboden.

Naast de aandacht voor de eigen ontwikkeling willen we ook meer aandacht en scholing besteden aan de coachende vaardigheden van onze managers/aanvoerders. Door hen beter te trainen op andere vaardigheden dan het vakgebied (musici en staf) wordt de goede sfeer en samenwerking binnen de organisatie geborgd. Onderdeel daarvan is tevens de Code Gewenst Gedrag waarmee we het belang van een veilige werkomgeving en ieders rol daarin benadrukken. In 2023 is door de VvNO een paritaire werkgroep gestart vanuit het oogpunt van sociale veiligheid waarin wij participeren. Dit krijgt in 2024 een vervolg.

3.4.2 Uitvoerbaarheid cultuureducatie

Binnen onze organisatie wordt het belang van cultuur educatie, talentontwikkeling en maatschappelijke activiteiten breed gedragen. Zowel de musici als de staf investeren hier graag in en we zien ook dat sponsoren educatie een warm hart toedragen. Alle educatie-activiteiten worden door ons educatieteam bedacht en uitgevoerd, onder supervisie van de artistiek leider en in nauwe samenwerking met de planner, de bibliotheek, de afdelingen productie, marketing en development. Externe professionals zoals regisseurs, acteurs, componisten en schrijvers worden door het educatieteam geworven en aangestuurd en ook de musici worden door het team begeleid.

Het team educatie bestaat uit de volgende personen:

Coördinator Educatie

Sinds eind 2022 is Sophie Graven (1991) coördinator educatie. Sophie heeft docent muziek en hoofdvak klassiek trombone gestudeerd aan het Koninklijk Conservatorium Den Haag en Codarts Rotterdam. Zij heeft ruim 15 jaar ervaring als muziekdocent in primair en voortgezet onderwijs (VMBO t/m gymnasium) en het speciaal (voortgezet) onderwijs. Ook heeft zij een aantal jaren lesgegeven aan de docent muziek opleiding aan het Koninklijk Conservatorium te Den Haag. Naast haar werkzaamheden bij het NedPhO|NKO werkt Sophie als freelance trombonist. Sophie onderhoudt het contact met scholen en partners, ontwikkelt lesmateriaal en bewaakt de onderwijs-kant van onze projecten. Zij zorgt ervoor dat alle niveaus op de juiste toon worden aangesproken. Verder organiseert zij het Koepelfestival en de coaching van jeugdorkesten. Wekelijks staat Sophie zelf voor de groepen die op Repetitiebezoek komen.

Programmeur Educatie & Kamermuziek

Sinds 2016 is Iris Oltheten (1985) programmeur Educatie & Kamermuziek. Iris studeerde klassiek Hoorn en Kunsteducatie aan de Fontys Hogeschool voor de Kunsten in Tilburg en gaf jarenlang compositieworkshops in het Voortgezet Onderwijs. Ze was producent van kinderconcerten (o.a. de Magische Muziekfabriek op Radio 4) en zette muzieklessen voor jonge kinderen op in muziekgebouw Splendor. Nog steeds geeft ze 1x per week les aan peuters en kleuters. Iris programmeert samen met de musici de kamermuziekserie en zorgt voor toegankelijke programma’s voor iedere locatie, van NedPhO-Koepel tot ziekenhuis. Binnen de educatieprojecten houdt zij het muzikale overzicht en bewaakt ze de rol van het orkest en de musici.

3.4.3 Marketing

Voor de marketing van onze educatieprojecten investeren we als organisatie voornamelijk in het brede netwerk van partners en docenten in de stad:

• Onze educatieprojecten komen tot stand in samenspraak met docenten, we onderhouden dan ook een breed netwerk van docenten en muziekdocenten in de stad. Via hen maken we scholen attent op de activiteiten die wij hebben door mailings. Ook communiceren we over onze activiteiten in de algemene uitingen van onze organisatie: nieuwsbrieven, mailings, socials. De vraag naar onze programma’s is groot en scholen keren vaak jaarlijks terug.

• Daarnaast werken we samen met Amsterdam Muziek Alliantie (AMA) die namens alle partners op meerdere manieren de scholen in Amsterdam attenderen op het educatie-aanbod. Ze verspreiden de flyer Ontdek de Muziek, versturen mailings en besteden er aandacht aan op socials. We zien dat scholen de alliantie goed kennen en actief reageren op de communicatie.

• Onze “gebouwenpartners” (Het Concertgebouw en De Meervaart) en artistieke partners (DNO) zetten hun eigen marketingkanalen in als we bij/ met hen schoolvoorstellingen spelen.

• Organisaties als JINC en De Rode Loper op School hebben een groot netwerk en dragen scholen bij ons aan.

3.4.4 Begroting

Wij worden door het ministerie van OCW gesubsidieerd in het kader van de BIS. Bij de gemeente Amsterdam wordt in het kader van het kunstenplan 2025-2028 een additionele subsidie aangevraagd voor onze activiteiten ten aanzien van Cultuureducatie. Deze subsidie is van groot belang voor ons om ons educatie programma te kunnen realiseren.

Financiële positie 2021-2024 en 2025-2028

Het begin van de subsidieperiode (2021-2024) kenmerkt zich door de lockdown als gevolg van covid. We hadden minder inkomsten maar ook minder uitgaven doordat er geen concertzalen meer open waren. Dankzij de subsidie van de overheid en de goede financiële situatie waarin de organisatie zich bevond aan het begin van de crisis, hebben ervoor gezorgd dat de organisatie er in 2024 financieel nog goed voor staat.

We zien dat de recettes ook in het seizoen 2022/2023 en 2023/2024 nog niet op het peil zijn van voor covid. Mensen waren in eerste instantie nog bang om naar de concertzalen te komen, waardoor met name de voorverkoop van het seizoen slecht verliep. Daarna kregen we te maken met de invloed van de oorlog in Oekraïne met een hoge inflatie tot gevolg en energieprijzen die door het dak gingen. Ook dit heeft het consumentengedrag ten aanzien van het theaterbezoek negatief beïnvloed.

Qua personeelskosten zijn de uitgaven gestegen, door cao-verhogingen, de Wet Arbeidsmarkt in Balans en het hoge ziekteverzuim. In 2024 en verder zijn er een aantal investeringen nodig (vanuit de BIS-subsidie), vooral in ICT, om de bedrijfsvoering te optimaliseren en achterstanden te herstellen. Ook het onderhoud aan het pand is uitgesteld en er zal een plan van aanpak moeten worden opgesteld om het achterstallig onderhoud aan te pakken en het pand direct te verduurzamen. We verwachten desondanks de huidige periode positief te kunnen afsluiten.

De loonkosten zijn uiteraard ook in de periode 2025-2028 veruit de grootste component. We zijn zeer verheugd dat het subsidiebudget van het rijk is verhoogd met extra middelen ten behoeve van fair pay. Daardoor starten wij de komende periode positief en hopen we de beloning voor onze musici te kunnen verhogen, mede dankzij de groei die wij willen gaan realiseren ten aanzien van sponsoring en private middelen.

Subsidie Gemeente Amsterdam

In het digitale formulier is de integrale OCW begroting ingevuld. Als bijlage vindt u zowel de OCW begroting als een begroting specifiek gericht op Cultuureducatie. De subsidie die wij bij Gemeente Amsterdam aanvragen dekt niet de totale kosten die wij maken voor Cultuureducatie, dit vangen wij op met eigen middelen. Zoals in gesprekken met het AFK al is aangegeven, vragen wij voor de komende periode een hoger subsidiebedrag aan, namelijk € 220.000 euro voor Cultuureducatie. Dit is hoger dan wat we in de vorige periode toegekend hebben gekregen en dat is met name door hogere kosten en toename in activiteiten:

• We gaan onze educatieactiviteiten ook aanbieden in De Meervaart waarmee we het bereik van kinderen in Nieuw-West (en het totale bereik) fors uitbreiden.

• Door inflatie en de Wet arbeid in balans zijn de kosten voor onze medewerkers en remplaçanten enorm toegenomen. Datzelfde effect zien we ook bij de acteurs, presentatoren, regisseurs en componisten die wij betrekken bij onze educatie-activiteiten. We willen echter niet minder educatie gaan aanbieden, maar juist meer omdat de impact die wij maken groot is.

• We voeren een nieuw programma uit voor het VMBO aangezien zij vaak, onterecht, buiten de boot vallen bij cultuureducatie.

Risicoanalyse bij tegenvallende inkomsten en uitgaven

Door een continu monitoringsproces proberen wij het risico op tegenvallende inkomsten- en uitgaven te beperken. We hebben voor onze publieksinkomsten dashboards gebouwd om het aantal bezoekers en de gemiddelde opbrengst per kaart te analyseren. Hierdoor worden markttrends zichtbaar en kunnen wij direct zien welke productie goed verkoopt of juist niet. Wij werken met maandelijkse financiële rapportages en bijbehorende prognoses voor het gehele jaar. De producties worden op alle aspecten geëvalueerd waardoor hogere uitgaven of meevallers snel zichtbaar zijn. Op deze manier kunnen we snel reageren en eventueel bijsturen als het om structurele aanpassingen gaat. Hierbij moet wel worden opgemerkt dat we producties al twee tot drie seizoenen vooruit plannen en vastleggen.

Bij tegenvallende inkomsten/uitgaven hebben wij de volgende opties tot bijstelling:

• geen of zeer beperkte salarisverhogingen (uiteraard met inachtneming van de cao)

• volledige vacaturestop en/of niet verlengen van tijdelijke contracten

• besparen op out-of-pocketkosten

• besparen op randprogrammering

• besparen op uitvoeringskosten concerten

• besparen op kosten van koren, dirigenten en solisten

• aanpassingen doorvoeren in aard en omvang van de orkestbezetting

• kaartprijs verhogen

Governance Code Cultuur

De code biedt een waardevol kader voor het besturen en toezichthouden. Door de code te volgen, kunnen wij het vertrouwen van het publiek behouden, onze missie verwezenlijken en een blijvende bijdrage leveren aan de culturele rijkdom van onze samenleving. Alle activiteiten die wij ondernemen zijn terug te voeren op één of meerdere van onze pijlers: begeleiden van opera, symfonische programmering, talentontwikkeling, educatie of maatschappelijke activiteiten.

Stichting Nederlands Philharmonisch Orkest hanteert het raad-van-toezicht-model. Er is een directeur- bestuurder, verantwoordelijk voor de algemene en dagelijkse leiding en een zevenkoppige raad van toezicht. De Raad evalueert het eigen handelen jaarlijks en voert jaarlijks functioneringsgesprekken met de directeur-bestuurder. De organisatie past de principes van de Governance Code Cultuur toe. We leggen verantwoording af aan stakeholders en publiek in ons jaarverslag en op onze website over onze activiteiten, doelstellingen en financiën. We hebben in 2023 onze statuten vernieuwd.

Integer en rolbewust handelen is een belangrijk uitgangspunt voor ons bestuur en onze raad van toezicht. We zijn daarbij alert op signalen van mogelijke belangenverstrengeling en we gaan op een transparante en zorgvuldige wijze om met tegenstrijdige belangen. We streven binnen de organisatie naar en besteden aandacht aan een

cultuur van openheid en transparantie, waarbij mogelijke dilemma’s bespreekbaar zijn. Het bestuur gaat zeer zorgvuldig en verantwoord om met de mensen en de middelen van de organisatie. De raad van toezicht laat zich niet alleen informeren door de directeur-bestuurder, maar heeft ook rechtstreeks contact met het MT, de OR en andere relevante stakeholders.

3.4.5 Bereik & spreiding

Hieronder is het bereik- en spreidingsoverzicht opgenomen voor het jaar 2025. In het formulier Activiteitenoverzicht is dit gespecificeerd per jaar.

Spreiding stadsdelen

3.4.6 Duurzaamheid

We besteden tijd en aandacht aan de duurzaamheid van de organisatie op allerlei vlakken, van kleine maatregelen tot grote keuzes. Zo besparen we energie door de verwarming lager te zetten en de Koepel zes weken per jaar te sluiten. Dat zijn de weken dat de musici vrij zijn en werknemers die toch in die weken moeten werken, doen dat vanuit huis. Energie nemen we af bij Greenchoice. De verlichting is zo goed als geheel vervangen door ledverlichting, de laatste delen van het pand volgen in het komende jaar.

We voeren een duurzaam inkoopbeleid. Daar waar we kunnen, kopen wij tweedehands/refurbished kantoormeubilair en bij nieuw meubilair letten we op de duurzaamheid daarvan. Indien wij lunch of diner bestellen, zijn deze vegetarisch. Zowel in de bibliotheek als op de kantoren wordt papierloos werken gestimuleerd. We stimuleren onze medewerkers om zoveel mogelijk met de fiets of het openbaar vervoer te reizen. Bij onze reizen in binnen- en buitenland maken we een afweging ten aanzien van het vervoer en locatie: zo mogelijk met de trein of gezamenlijk busvervoer.

In het komende jaar gaan we met onze verhuurder Stadsherstel een plan opzetten om het pand verder te verduurzamen. We reserveren zelf ook de financiële middelen om bij te dragen aan de verduurzaming. We nemen daarnaast deel aan de werkgroep van VvNO om een handboek te maken voor orkesten om met name de CO2-uitstoot verder te reduceren.