1. et-Tüsteri, Tefsirü’l-Kur’ân’i’l-Azim;
bazı mütekaddimin ve müteahhirin tarafından makbul görülmemiş ve tenkide uğramıştır. (22)
2. Sülemi, Hakâiku’t-Tefsir; 3. Abdülkerim el-Kuşeyri, Letâifu’l-İşârât.
e. Edebi-İçtimai Tefsir
b. Felsefi Tefsir
1. İçtimai Tefsir: Asrımızda yeni bir tefsir tar-
Felsefenin İslâm dünyasında yayılıp gelişmesini müteâkiben İslâm’ın bazı itikâdi mes’elelerini felsefi yorumlarla açıklama gayretleri görülmeye başladı. Böylece, “felsefi tefsir” diyebileceğimiz bir anlayış belirdi. Ancak bu anlayışın taraftarları Kur’ân’ın felsefi olarak izahını ihtiva eden tam bir tefsir yazmış değillerdir.
zı olarak kabul edilen ekolün en belirgin özelliği, Onun içtimai sahaya bakan yanlarını öne çıkararak, hidâyet gayeli tefsire konu edilmesidir. Kur’ân, toplum için inmiştir. Bu yüzden tefsir edilirken, çağın içtimai problemleri Kur’ân âyetlerinin ışığında çözüme bağlanmalıdır. Kur’ân’da yer alan bilgilerin önemli bir
Daha çok münferid âyetlerin felsefi yorumunu
bölümü insanın insanla olan ilişkilerine, bir
hedef alan birtakım çalışmalar göze çarpmak-
başka ifade ile fert-toplum ilişkilerine aittir. Ni-
tadır. Bu çalışmanın ilk örneklerini ünlü filozof
tekim Kur’ân’da insanın sosyal yapısından, aile
Kindi’de görmekteyiz.
Tefsirle en çok ilgisi
nizamından, evlenme ve boşanmadan, muh-
tesbit edilen İbn Sinâ ise, felsefede Farabi ve İh-
taçlara yardımdan, miras ve özel mülkiyetten,
(20)
vân-ı Safâ’yı tamamlamıştır.
(21)
c. Fıkhi Tefsir Fıkhi tefsir, Kur’ân-ı Kerim’in amel yani ibâdât ve muamelât yönleri ile meşgul olan, bu konu ile ilgili bulunan âyetleri açıklayan ve onlardan hükümler çıkarmaya çalışan bir tefsir koludur. Fıkhi tefsir sahasında yazılan eserlerin bazıları: 1. eş-Şâfii, Ahkâmu’l-Kur’ân; 2. Ebû Bekir el-Cassâs, Ahkâmu’l-Kur’ân; 3. Ebû Bekr ibn Arabi, Ahkâmu’l-Kur’ân; 4. el-Kurtubi, el-Câmi’u li Ahkâmi’l-Kur’ân. d. Fenni Tefsir Kur’ân’ın fenni tefsirinde, Kur’ân’ın bütün ilimleri ihtivâ ettiği esası, ağırlık noktasını teşkil eder. Bu yolu benimseyen kimselerin nazarında Kur’ân, dini itikadi ilimleri ihtivâ etmekle dığı fikri revaç bulur. Fenni tefsir hareketi de
21
MUHARREM 1439
beraber, onun diğer çeşitli ilimleri de kapsa-