ΥΓΕΙΑ + ΦΑΡΜΑΚΟ

Σωτηρία

Όθων Βασιλόπουλος, Γκρατσιέλλα Κλάδη, Λίζα Γκεζέπογλου, Γιώργος Σακελλόπουλος, Παναγιώτης Αντωνιάδης, Σοφία Κασαπάκη, Ματίνα Γράψα, Ευγενία Παντελή, Ειρήνη Πολίτου

μεγάλο

γίνει

«συνήθεια», οι κοινωνίες έχουν επιστρέψει στους κανονικούς ρυθμούς και οι οικονομίες κάνουν αγώνα να επανακάμψουν και σε πολλές περιπτώσεις να καλύψουν τα χαμένα. Στην Ελλάδα οι ανακατατάξεις σε πολλούς τομείς έχουν συμπέσει και με την οικονομική ανάσα του Ταμείου Ανάκαμψης. Παρ’ όλα αυτά, οι επιχειρηματίες ειδικά στον τομέα της υγείας και του φαρμάκου κάνουν απέλπιδες προσπάθειες να τονώσουν την αγορά, να διατηρήσουν τα κεκτημένα, να αντέξουν τα «χτυπήματα» των νέων νομοσχεδίων και συγχρόνως να προσφέρουν στον ασθενή αξιοπρεπείς υπηρεσίες υγείας στηρίζοντας επιπλέον την απρόσκοπτη πρόσβαση όλων στις υπηρεσίες αυτές. Οι κλινικές μελέτες έχουν μπει δυναμικά στο προσκήνιο, με τους αρμόδιους να ζητούν από το κράτος να κάμψει τα εμπόδια τόσο στη διεξαγωγή κλινικών μελετών όσο και στην αδειοδότηση και την τοποθέτηση στην αγορά των νέων καινοτόμων φαρμάκων. Στο φάρμακο και ειδικά σε ό,τι αφορά τις νέες καινοτόμες θεραπείες η αγορά περνά μια περίοδο ασάφειας. Κάθε νέος νόμος του υπουργείου Υγείας στόχο έχει την οικονομική αφαίμαξη των επιχειρήσεων, με ό,τι αυτό μπορεί να επιφέρει στο κομμάτι της ισότιμης πρόσβασης των Ελλήνων ασθενών, έναντι των υπολοίπων Ευρωπαίων, σε θεραπείες νέας γενιάς. Η στροφή στην καινοτομία μπορεί να κάνει τη μεγάλη αλλαγή στις κοινωνίες. Τρανή απόδειξη τα εμβόλια κατά της Covid-19, όπου οι επιστήμονες, στηριζόμενοι στην τεχνολογία mRNA, έφεραν την επανάσταση στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Οι νέες τεχνολογίες υγείας, τα καινοτόμα φάρμακα, οι εξελίξεις στη διάγνωση και την κλινική αντιμετώπιση του ασθενούς, μπορούν να αλλάξουν τις ζωές εκατομμυρίων συνανθρώπων μας που απειλούνται από σοβαρές παθήσεις. Συγχρόνως συμβάλλουν στη μείωση των δαπανών υγείας, ελαχιστοποιώντας τις νοσηλείες και προσφέροντας μεγαλύτερο και πιο υγιές προσδόκιμο ζωής. Ωστόσο, οι ελπίδες χιλιάδων ασθενών συντρίβονται στα τείχη της γραφειοκρατίας

Α.Ε. 36

Λευτέρης Μαρίνος Γενικός γραμματέας της Ομοσπονδίας Συνεταιρισμών Φαρμακοποιών Ελλάδος και γ.γ. της ΠΡΟΣΥΦΑΠΕ 43

Θεόδωρος Σκυλακάκης Γενικός γραμματέας του Πανελληνίου Συλλόγου Φαρμακαποθηκαρίων (ΠΑΣΥΦΑ) και διευθύνων σύμβουλος ομίλου PROFARM 44

Ολύμπιος Παπαδημητρίου Πρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος, γενικός διευθυντής

24 Θεόδωρος Τρύφων, πρόεδρος Πανελλήνιας Ένωσης Φαρμακοβιομηχανίας (ΠΕΦ) 26 Ιουλία Τσέτη, φαρμακοποιός MSc, επίτιμη δρ Φαρμακευτικής του ΕΚΠΑ, πρόεδρος & CEO του Ομίλου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη, γενική γραμματέας Δ.Σ. του ΣΕΒ, πρόεδρος του UN Global Compact Network Hellas 29

ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΑ ΤΙΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΜΑΣ. Το πρόγραμμα «Μαζί, με στόχο την υγεία», που αποτελεί ένα από τα μακροβιότερα προγράμματα στήριξης του τομέα της Υγείας, επεκτείνεται και στην ηπειρωτική χώρα. Το πρόγραμμα, πάντα με στόχο να παράσχει απρόσκοπτη και ισότιμη πρόσβαση σε όλους, στις παροχές Υγείας, θα καλύψει τις ανάγκες όχι μόνο των δομών Υγείας, αλλά και Μονάδων Φροντίδας Ηλικιωμένων σε απομακρυσμένες περιοχές της ελληνικής περιφέρειας, ενώ θα ενισχύσει και Κοινωνικά Φαρμακεία. Στην Alpha Bank πιστεύουμε στην ενίσχυση του αισθήματος ασφάλειας των κατοίκων των τοπικών κοινωνιών και συνεχίζουμε την έμπρακτη ενίσχυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας στη χώρα μας. Το Πρόγραμμα πραγματοποιείται, από το 2014, σε συνεργασία με την Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρία «ΑΓΟΝΗ ΓΡΑΜΜΗ ΓΟΝΙΜΗ».

Μυοσκελετικές Παθήσεις ∆ιαβήτης Ουρολογία - Σεξουαλική ζωή ∆ερµατολογία Κεντρικό Νευρικό Σύστηµα Ρευµατολογία ∆ιαταραχές Ανάπτυξης Ογκολογία Καρδιολογία Λοιµώξεις Πόνος

κοινού,

συλλόγων

7 καµπάνιες ευαισθητοποίησης για τον Σακχαρώδη διαβήτη, τον καρκίνο, την ψωρίαση.

Ενισχύσαµε προγράµµατα για τη στήριξη ευάλωτων συνανθρώπων µας & την άρση των ανισοτήτων.

Μ

ετά από έναν αιώνα εντυπωσιακής επιστημονικής προόδου, ο κλάδος της υγείας αναμένεται να εισέλθει σε μια περίοδο ακόμη πιο σαρωτικών αλλαγών, αυτή τη φορά μέσω της τεχνολογίας και της ανάλυσης δεδομένων, με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης, όπως περιγράφει η πρόσφατη έκθεση της ΕΥ «The Intelligent Health Ecosystem». Οι αναδυόμενες ψηφιακές τεχνολογίες, με πρωταγωνιστές αισθητήρες, δεδομένα, τεχνητή νοημοσύνη και ρομποτική, υπόσχονται να αλλάξουν ριζικά τον κλάδο της υγείας, με αποτέλεσμα εξατομικευμένη θεραπεία και καλύτερη υγεία. Η ανάγκη μετασχηματισμού του κλάδου της υγείας για την παροχή ανθρωποκεντρικής φροντίδας είναι ισχυρή, παρά τις πιέσεις από τις μειώσεις δαπανών και τη μεγάλη έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού στην υγεία διεθνώς. Οι

οδηγούν τον μετασχηματισμό στην υγεία είναι πλέον ορατές και έντονες. Η γήρανση του πληθυσμού σε συνδυασμό με την αύξηση των χρόνιων παθήσεων και της παχυσαρκίας πιέζουν τα συστήματα υγείας σε όλο τον κόσμο και προκαλούν την ανάγκη για συνεχώς αυξανόμενες δαπάνες προς τη φροντίδα υγείας. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει ισχυρή πίεση για μείωση κόστους, ενώ, την ίδια ώρα, εκτιμάται ότι έως το 2030 θα υπάρξει ένα έλλειμμα εργαζόμενων στην υγειονομική περίθαλψη, της τάξης των 18 εκατομμυρίων ατόμων. Παρά τις αντικρουόμενες αυτές πιέσεις που

δοκιμάζουν τα εθνικά συστήματα υγείας, η εξέλιξη άλλων τομέων της αγοράς μέσω της τεχνολογίας δημιουργεί αυξημένες προσδοκίες και στον τομέα της υγείας, ώστε να παρέχονται βελτιωμένες και προσωποποιημένες εμπειρίες στους χρήστες των υπηρεσιών υγείας. Έχει ήδη γίνει ορατή η ανάγκη για υπηρεσίες φροντίδας υγείας που θα είναι περισσότερο απομακρυσμένες ή εικονικές, και λιγότερο με φυσική παρουσία, με το «κέντρο» παροχής φροντίδας να αρχίζει να απομακρύνεται από το νοσοκομείο, όπου βρίσκεται τώρα, προς πιο φιλικούς χώρους (π.χ. σπίτι, γραφείο).

Αλλά και η φροντίδα αυτή καθαυτή, που ακόμα θεωρείται «φροντίδα ασθένειας» (sick care)

(health care),

να

πρόληψη, αλλά και

υγείας

αυτές

θα βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση και θα μετασχηματίσει

- AI), οι οποίοι θα τροφοδοτούνται με ένα τεράστιο εύρος δεδομένων από έξυπνες συσκευές και αισθητήρες, που θα βρίσκονται γύρω, πάνω και ακόμα και μέσα στους καταναλωτές, δημιουργώντας ένα δίκτυο αντίστοιχο του Internet of Things, αλλά επικεντρωμένο στη βελτίωση της φροντίδας υγείας (Internet of Medical Things - IoMT).

Internet of Medical Things Σήμερα, η καινοτομία στον τομέα της τεχνολογίας υγείας εστιάζεται στην ενσωμάτωση του cloud, των αισθητήρων, των συστημάτων εικονικής και εκτεταμένης πραγματικότητας και της ευρυζωνικότητας πέμπτης γενιάς (5G) στα μοντέλα παροχής φροντίδας.

“

Βάσει της πληθώρας των δεδομένων που θα συλλέγονται από αισθητήρες, αλλά και ενός εύρους τεχνολογιών που αναπτύσσονται, οι θεραπείες θα τείνουν να είναι εξατομικευμένες.

Στο κοντινό μέλλον, κρίσιμο ρόλο θα διαδραματίσουν ακόμη πιο προηγμένες τεχνολογίες, όπως το quantum computing, αλλά και ψηφιακές εξελίξεις, όπως το metaverse και το Web 3.0.

παροχή

με όλο και περισσότερη χρήση φερόμενων (και όχι μόνο) αισθητήρων. Βάσει της πληθώρας των δεδομένων που θα συλλέγονται από αισθητήρες, αλλά και ενός εύρους τεχνολογιών που αναπτύσσονται, οι θεραπείες που τώρα αφορούν, στη συντριπτική πλειονότητά τους, τον συνολικό πληθυσμό μιας ασθένειας, θα τείνουν να είναι εξατομικευμένες, ακόμα και γενετικά προσαρμοσμένες, πάνω στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε ασθενούς. Επακόλουθα, ο ρόλος του ιατρού φαίνεται

ότι επίσης θα αλλάζει σταδιακά. Από αυτόν της παραδοσιακής «αυθεντίας», θα γίνεται αυτός του «καθοδηγητή», ενώ εκτιμάται ότι μερίδα, τουλάχιστον, των ιατρών του μέλλοντος θα εξελιχθούν σε ιατρούς-μηχανικούς, που θα έχουν εκπαιδευτεί στην τεχνητή νοημοσύνη, τα big data, τη ρομποτική και άλλες αναδυόμενες τεχνολογίες. Οι παραπάνω τάσεις οδηγούν στην ανάγκη επιταχυνόμενης υιοθέτησης ψηφιακών τεχνολογιών, αυτοματοποίησης και τεχνητής νοημοσύνης. Η τεχνολογία είναι ώριμη για αυτό, αν και η υιοθέτηση νέων μοντέλων φροντίδας υγείας -μοντέλα που βασίζονται σε εξατομίκευση της πρόληψης και της θεραπείας- απαιτεί μια διαφορετική προσέγγιση στον τρόπο που

Οικοσύστημα»

έκθεση

το επόμενο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση είναι η δημιουργία ενός Έξυπνου Οικοσυστήματος Υγείας, με την ταυτόχρονη συμμετοχή όλων των κύριων παραγόντων των σχετικών κλάδων. Το οικοσύστημα θα υποστηρίζεται από αλγόριθμους τεχνητής νοημοσύνης (Artificial Intelligence

Συνδυαστικά, οι τεχνολογίες αυτές, καθώς θα συνεχίσουν να εξελίσσονται, θα οδηγήσουν στη δημιουργία του δικτύου Internet of Medical Things (IoMT), του οποίου η χρήση αναμένεται να επεκταθεί ευρέως. Το δίκτυο αυτό θα τροφοδοτείται με δεδομένα από ένα μεγάλο εύρος αισθητήρων και θα λειτουργεί ως δίαυλος επικοινωνίας των δεδομένων και της ανάλυσής τους, μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων μερών. Στα κέντρα παροχής φροντίδας, τα σπίτια και το περιβάλλον εργασίας μας θα τοποθετηθεί ένα πλήθος συνδεδεμένων συσκευών, εικονικών βοηθών, αισθητήρων κίνησης, εργαλείων απομακρυσμένης παρακολούθησης, συνδεδεμένων με έξυπνες υποδομές. Παράλληλα, η επιφάνεια και το εσωτερικό του σώματός μας θα χαρτογραφείται από βιοηλεκτρονικά εμφυτεύματα, έξυπνα ρούχα, αισθητήρες-χάπια που θα μπορούμε να καταπίνουμε, και, τελικά, νανορομπότ και έξυπνη σκόνη. Έχει υπολογιστεί ότι το 2020 υπήρχαν ένα ►

σότητα

μικής περίθαλψης που θα είναι διαθέσιμα στο IoMT. Στην πραγματικότητα, η αύξηση αυτή των διαθέσιμων δεδομένων έχει ήδη ξεκινήσει, καθώς κατά την επόμενη τριετία αναμένεται ότι τα διαθέσιμα δεδομένα υγείας θα αυξάνονται ετησίως με ρυθμό 36%, ξεπερνώντας την αύξηση της παραγωγής δεδομένων για κλάδους όπως η μεταποίηση (6,3%) ή οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες (6%). Τα δεδομένα αυτά ήδη χρησιμοποιούνται, αν και σε αρχική μορφή, από τεχνικές τεχνητής νοημοσύνης.

Ο ρόλος της τεχνητής νοημοσύνης (AI) στην υγειονομική περίθαλψη είναι διαρκώς αυξανόμενος, κάτι που αντικατοπτρίζεται

στην έγκριση περισσότερων από 135 νέων αλγορίθμων τη χρονιά 2020-21, με πιο πρόσφατο παράδειγμα την έγκριση από τον

να βελτιστοποιήσουμε τη λήψη αποφάσεων κατά μήκος του «ταξιδιού» του ασθενούς, οδηγώντας τελικά σε πραγματικά ανθρωποκεντρική φροντίδα. «Νοοτροπία διασύνδεσης» Σχολιάζοντας τα ευρήματα της έκθεσης, ο κ. Γιώργος Μητρόπουλος, επικεφαλής Τομέα Υγείας και Βιοεπιστημών της EY Ελλάδος, δήλωσε: «Οι αλλαγές στον χώρο της υγείας είναι, όχι μόνο αναπόφευκτες, αλλά και εξαιρετικά επιθυμητές. Ήδη, ως ΕΥ στην Ελλάδα, δουλεύουμε σε έργα όπως ο σχεδιασμός υπηρεσιών για κατ' οίκον / απομακρυσμένη θεραπεία ή ο μετασχηματισμός διαδικασιών και πρωτοκόλλων, με σκοπό τη βελτίωση της εμπειρίας του ασθενούς. Η Ελλάδα, παρά τις ιδιαιτερότητες και προκλήσεις που αντιμετωπίζει στον τομέα της υγείας, είναι σε θέση να γεφυρώσει το ψηφιακό χάσμα, ίσως και αποτελεσματικότερα από πιο προηγμένες χώρες, όπως έχουν δείξει πρόσφατα παραδείγματα. Για να οδηγήσουν και να επιτύχουν σε ένα τέτοιο νέο περιβάλλον, οι επιχειρήσεις, οι οργανισμοί και το ΕΣΥ θα πρέπει να καλλιεργήσουν μια νοοτροπία συνεργασίας και διασύνδεσης, να αξιολογήσουν σοβαρά τη μετάβαση σε outcomesbased μοντέλα, και να επικεντρωθούν στη χρήση των ψηφιακών τεχνολογιών και της ανάλυσης δεδομένων. Ο σκοπός είναι η ενδυνάμωση της ανθεκτικότητας και της ελαστικότητας των οργανισμών υγείας, αλλά, ΤΟ ΝΕΟ «ΕΞΥΠΝΟ» ΤΟΠΙΟ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ SHUTTERSTOCK SHUTTERSTOCK

υγείας» θα μας επιτρέψει να διαλύσουμε τα στεγανά μεταξύ διαφορετικών τομέων της υγειονομικής φροντίδας και ► Κατά την επόμενη τριετία, αναμένεται ότι τα διαθέσιμα δεδομένα υγείας θα αυξάνονται ετησίως με ρυθμό 36%, ξεπερνώντας την αύξηση της παραγωγής δεδομένων για κλάδους όπως η μεταποίηση (6,3%) ή οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες (6%). “ Μερίδα των ιατρών του μέλλοντος θα εξελιχθούν σε ιατρούς -μηχανικούς, που θα έχουν εκπαιδευτεί στην τεχνητή νοημοσύνη, τα big data, τη ρομποτική και άλλες τεχνολογίες. Στα κέντρα παροχής φροντίδας, τα σπίτια και το περιβάλλον εργασίας μας θα τοποθετηθεί ένα πλήθος συνδεδεμένων συσκευών, εικονικών βοηθών, αισθητήρων κίνησης, εργαλείων απομακρυσμένης παρακολούθησης.

FDA αλγόριθμου τεχνητής

Από την ίδρυσή της το 1885 η Boehringer Ingelheim παραμένει οικογενειακή επιχείρηση και συγκαταλέγεται ανάμεσα στις 20 κορυφαίες φαρμακευτικές επιχειρήσεις στον κόσμο. Οι 50.000 εργαζόμενοί της δημιουργούν αξία μέσω καινοτομίας στους τομείς των φαρμάκων για τον άνρωπο και τα ζώα και βιοφαρμακευτικών. Στο ρόλο

που βασίζεται

φαρμάκου

κόσμου (RWE), θα μπορούσε να διαμορφωθεί μια πιο ορθολογική εθνική πολιτική φαρμάκου, συμβάλλοντας σε μια κουλτούρα διαλόγου στον χώρο του φαρμάκου, χωρίς μύθους και υπερβολές. Συγκεκριμένα, η reformed έχει προσπαθήσει στο μέτρο του δυνατού και μέσω της ανάλυσης των περιορισμένων δημοσίως διατιθέμενων δεδομένων να συμβάλει σε μια πιο τεκμηριωμένη προσέγγιση

ευρύτερη κατανόηση των κρίσιμων ζητημάτων του φαρμάκου. Μια από τις πιο διαδεδομένες αντιλήψεις που αναπαράγεται μέσω δημοσιευμάτων, τα τελευταία χρόνια, είναι πως αποσύρονται πολλά και φθηνά φάρμακα. Οι «καταργημένοι» κωδικοί εκτιμάται πως τα τελευταία χρόνια ανέρχονται σε χιλιάδες. Οπότε, εύκολα κάποιος οδηγείται στο συμπέρασμα πως απαραίτητες φαρμακευτικές ουσίες δεν είναι πλέον στη διάθεση των ασθενών και λόγω υποκατάστασής τους στη θέση τους συνταγογραφούνται ακριβότερα φάρμακα.

σημαίνει

απαραιτήτως ως μείζον πρόβλημα. Με την εξαίρεση βέβαια ο κωδικός να αντιπροσωπεύει μοναδικά μια φαρμακοτεχνική μορφή, άκρως απαραίτητη για ομάδες ασθενών. Αναλύοντας, επομένως, τους χιλιάδες «καταργημένους» κωδικούς, υπό το πρίσμα της διαθεσιμότητας της δραστικής ουσίας, στο ίδιο επίπεδο εύρους λιανικών τιμών, η αντίληψη αρχίζει

να εξασθενεί και αποδραματοποιείται. Προσοχή, δεν εξαλείφεται, αλλά χρειάζεται λεπτομερέστερο προσδιορισμό στις πραγματικές της διαστάσεις. Το γράφημα 1 αναφέρεται στο πλήθος των Κωδικών που καταργούνται ετησίως, ανά εύρος Τιμών Λιανικής (ΤΛ), από τα Δελτία Τιμών Φαρμάκων της επταετίας 2014 - 2020, υπό την αυστηρή προϋπόθεση όμως πως η δραστική ουσία του «καταργημένου» κωδικού δεν εντοπίζεται σε κανέναν κωδικό του επόμενου Δελτίου, δηλαδή καταργείται και αυτή (π.χ. δεν ανευρίσκεται στο Δελτίο Τιμών του 2020, ενώ εντοπιζόταν στο αντίστοιχο Δελτίο Τιμών του 2019).

Ειδικότερα, στο εύρος ΤΛ έως και 10 ευρώ που εντοπίζεται και η μεγαλύτερη κινητικότητα κωδικών, αυτοί που καταργήθηκαν (πάντα

τους 600, για όλες τις χρονιές από το 2014 έως το 2020.

Ακολουθεί μια πιο πολύπλοκη σύγκριση σε δύο γραφήματα (2- 3). Συγκρίνονται οι νέοι προστιθέμενοι κωδικοί με τους καταργημένους κωδικούς στο πρώτο διάγραμμα.

ένα ακόμα πολυπλοκότερο και σπουδαιότερο ζήτημα, που αφορά το τι πληρώνει ο ασθενής στον πάγκο του φαρμακείου, όταν εκτελούνται οι συνταγές συγκεκριμένων φαρμάκων, καθώς και το με ποια τεκμηρίωση λαμβάνονται σχετικές αποφάσεις. Μέχρι και τη θετική λίστα φαρμάκων του Απρίλιου του 2022, όταν προσερχόταν ο πολίτης σε φαρμακείο της κοινότητας με συνταγή και επέλεγε γενόσημο, πλήρωνε μόνο τη θεσμοθετημένη συμμετοχή του, ανάλογα το νόσημα και την προνοιακή του υπαγωγή. Στα γενόσημα η λιανική τιμή

10(1) - Αίτηση

κωδικούς που διευρύνθηκε περαιτέρω η σχετική διαφορά, ως σύνολο. Η ανάλυση εμφανίζεται ανά εύρος Τιμών Λιανικής και Νομικών Βάσεων φαρμάκων του ΕΟΦ.

ότι η χώρα μας έχει σημαντικά χαμηλότερη κατανάλωση γενοσήμων σε σχέση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Εκτός εάν ο νομοθέτης ήθελε συνυπευθυνότητα των πολιτών στη χρήση των φαρμάκων. Αλλά τότε είναι σαφές ότι έπρεπε να νομοθετηθεί επίσης η συνυπευθυνότητα των άλλων εμπλεκομένων. Κλείνοντας, να σημειωθεί ότι δεν αρκούν τα παραπάνω παραδείγματα, προϋπόθεση είναι να διαμορφωθεί ένα ουσιαστικό πλαίσιο τεκμηρίωσης των πολιτικών αποφάσεων, βασισμένο στην «ανοικτή» διάθεση των δεδομένων της Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης στο σχετικό οικοσύστημα

ιδιαίτερα θετική εντύπωση. Ποια είναι τα βασικά σημεία που τεκμηριώνουν αυτή την επιτυχημένη εικόνα; «Είναι γεγονός ότι το 2021 υπήρξε μια επιτυχημένη χρονιά σε πολλαπλά επίπεδα για το Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας (ΙΦΕΤ) και αυτό προκύπτει ξεκάθαρα από τα επίσημα πλέον στοιχεία για την τελευταία οικονομική χρήση - και παρά τις συνεχιζόμενες επιπτώσεις του Covid-19 στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα. Κατά τη διάρκεια αυτού του δωδεκαμήνου καταφέραμε να χρηματοδοτήσουμε τον υψηλότερο όγκο αξίας φαρμάκων στην ιστορία του Ινστιτούτου, να επεκτείνουμε τη διανομή σε νέες ελληνικές πόλεις, να εισαγάγουμε νέες τεχνολογίες και να βελτιώσουμε σημαντικά τη ρευστότητά μας. Θεωρώ ότι πρόκειται για σημαντικά επιτεύγματα, που δικαιώνουν στην πράξη τις επιλογές και τις πρωτοβουλίες της διοίκησής μας, ενισχύοντας τη θέση του Ινστιτούτου και κατ’ επέκταση τη δημόσια υγεία - που είναι και ο πυρήνας της αποστολής μας. Με δυο λόγια, για να συνοψίσω την απάντηση στην ερώτησή σας, οι βασικοί δείκτες του Ινστιτούτου βρίσκονται στο υψηλότερο σημείο από την ίδρυσή του». Μπορείτε να επεκταθείτε με περισσότερες λεπτομέρειες σ’ αυτούς τους δείκτες στους οποίους αναφέρεστε; «Για του λόγου το ασφαλές, θα έλεγα ότι οι επιτυχημένες επιδόσεις του Ινστιτούτου συνοψίζονται στα εξής:  Διατέθηκαν περισσότεροι από 740 κωδικοί φαρμάκων, σε σύνολο 70 θεραπευτικών κατηγοριών, διασφαλίζοντας κάλυψη των εγχώριων αναγκών με καινοτόμες θεραπείες και φάρμακα που δεν κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά. Οι νέοι κωδικοί φαρμάκων ξεπέρασαν τους 170 και αφορούσαν 25 διαφορετικές θεραπευτικές κατηγορίες.  Ολοκληρώθηκαν περισσότερες από 26.000 αποστολές για περίπου 2,6 εκατ. συσκευασίες φαρμάκων, ενώ αναπτύχθηκε διανομή σε 120 νέα σημεία (νοσοκομεία, φαρμακεία) και σε 21 πόλεις της Ελλάδας, διευκολύνοντας έτσι την πρόσβαση περισσότερων ασθενών σε θεραπείες.  Εξασφαλίστηκαν χαμηλότερες τιμές αγοράς για περισσότερα από 130 φάρμακα, εξοικονομώντας συνολικά για το σύστημα υγείας και τη δημόσια δαπάνη 16 εκατ. ευρώ μέσω αντίστοιχων μειώσεων στις τιμές πώλησης.

μια περίοδο πρωτόγνωρων προκλήσεων -και πολύ μεγάλου στρες- συνολικά για τον τομέα της υγείας. Το ΙΦΕΤ, αναγνωρίζοντας τον κοινωνικό του ρόλο, στήριξε πολύπλευρα και ουσιαστικά την εθνική προσπάθεια αντιμετώπισης της πανδημίας Covid-19, εξασφαλίζοντας τη βασική νοσοκομειακή θεραπεία με ρεμντεσιβίρη, ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό για τη λειτουργία ΜΕΘ/ΜΑΦ, αλλά και τα απαραίτητα υλικά για το εμβολιαστικό πρόγραμμα. Για να έχετε μια ποσοτική αίσθηση, προμηθεύσαμε 35 εκατ. σύριγγες, 11 εκατομμύρια βελόνες, 863 μηχανήματα μέτρησης θερμοκρασίας, κουτιά μεταφοράς και ειδικά γάντια, αλλά και 7,8 εκατ. διαγνωστικά τεστ!

Μάλιστα, για τις συνολικές δράσεις μας για την αντιμετώπιση και τη διαχείριση της πανδημίας, λάβαμε πρόσφατα ένα silver και ένα bronze βραβείο στο πλαίσιο των Healthcare Business Awards 2022». Πού αποδίδετε αυτή τη συνολικά επιτυχημένη πορεία του ΙΦΕΤ; «Η θετική εξέλιξη όλων των βασικών ποσοτικών και ποιοτικών δεικτών του Ινστιτούτου είναι αναμφίβολα αποτέλεσμα συστηματικής προσπάθειας των εργαζομένων του, σε συνδυασμό με τη στρατηγική εξυγίανσης και το πλάνο ψηφιακού μετασχηματισμού, που εφαρμόζονται με απόλυτη συνέπεια την τελευταία διετία. Βαδίζουμε σταθερά στον δρόμο του εξορθολογισμού της λειτουργίας μας και της βελτιστοποίησης των διαδικασιών, μα και πρέπει να πω ότι, έχοντας πάντα στο επίκεντρο τον Έλληνα ασθενή και την προάσπιση της δημόσιας υγείας, συνεχίζουμε στην ίδια επιτυχημένη αναπτυξιακή τροχιά και κατά το τρέχον έτος».

περίπτωση!

δυσκολίες

μεγάλες

που έχουμε να αντιμετωπίσουμε πολλά! Όποιος παρακολουθεί τα του κλάδου μας, γνωρίζει ότι συχνά καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε διάφορες "τρικλοποδιές". Η αλήθεια είναι ότι οι αλλαγές που προσπαθούμε -και σε μεγάλο βαθμό καταφέρνουμε- να υλοποιήσουμε συχνά συναντούν μεγάλες αντιστάσεις, ακόμα και από θεωρητικά "φίλιες δυνάμεις". Έχουμε όμως δεσμευτεί να προχωρήσουμε μπροστά, με επαγγελματισμό, με γνώση, με θάρρος, αλλά και με σημαία μας τη διαφάνεια και τη λογοδοσία

του χρόνου τέθηκε σε εφαρμογή το νέο πρόγραμμα εργασίας κλινικών μελετών, από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τους επικεφαλής των Φαρμακορυθμιστικών Αρχών (ΗΜΑ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA), της πρωτοβουλίας Accelerating Clinical Trials in the EU (ACT EU) για την περίοδο 2022-2026. Στόχοι του προγράμματος είναι η περαιτέρω ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) ως κομβικού σημείου για την κλινική έρευνα, η προώθηση της ανάπτυξης υψηλής ποιότητας, ασφαλών και αποτελεσματικών φαρμάκων και η καλύτερη ενσωμάτωση της κλινικής έρευνας στο ευρωπαϊκό σύστημα υγείας. Σύμφωνα με τους ειδικούς, το ACT EU θα ενισχύσει το ευρωπαϊκό περιβάλλον για κλινικές δοκιμές, διατηρώντας παράλληλα το υψηλό επίπεδο προστασίας των συμμετεχόντων στις δοκιμές, την ευρωστία των δεδομένων και τη διαφάνεια που προσδοκούν οι πολίτες της Ε.Ε.

Το πρόγραμμα εργασίας για το 2023 περιλαμβάνει:  Μεγάλες, πολυεθνικές κλινικές δοκιμές: Καθιέρωση μιας διαδικασίας υποστήριξης που απευθύνεται ειδικά σε ακαδημαϊκούς χορηγούς, προκειμένου να καταστεί η Ε.Ε. πιο ελκυστική επικράτεια για τη διεξαγωγή κλινικής έρευνας.  Εφαρμογή του CTR: Ιδιαίτερη έμφαση στο Clinical Trials Information System (CTIS) και σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες για τον CTR και στην επίλυση τυχόν προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι χορηγοί κλινικών δοκιμών.  Πλατφόρμα για πολλαπλά ενδιαφερόμενα μέρη: Θα δημιουργηθεί το 2023 για να διευκολύνει την εξέλιξη του περιβάλλοντος των κλινικών δοκιμών μέσω τακτικού διαλόγου μεταξύ όλων των ενδιαφερομένων, συμπεριλαμβανομένων των ασθενών, των επαγγελματιών υγείας και των ακαδημαϊκών, για την εξεύρεση πρακτικών λύσεων που θα επιτρέψουν και θα προωθήσουν την αλλαγή.  Εκσυγχρονισμός της ορθής κλινικής πρακτικής: Το ACT EU θα υποστηρίξει όχι μόνο την υιοθέτηση, αλλά και την εφαρμογή αναθεωρημένων κατευθυντήριων γραμμών της Ε.Ε. στον τομέα της τεχνολογίας και του σχεδιασμού κλινικών δοκιμών.  Διευκόλυνση καινοτόμων μεθόδων κλινικών δοκιμών: Η πρωτοβουλία θα εκδώσει οδηγίες για αποκεντρωμένες κλινικές δοκιμές έως το τέλος του 2022 και θα δημοσιεύσει έναν οδικό χάρτη μεθοδολογίας για τον εντοπισμό και την ιεράρχηση των βασικών εξελίξεων στις μεθόδους κλινικών δοκιμών. ΣΦΕΕ: Στην Ελλάδα Με αφορμή την Παγκόσμια

και την απασχόληση με εξειδικευμένο επιστημονικό ανθρώπινο δυναμικό υψηλής εκπαίδευσης, εξοικονομεί πόρους για το Εθνικό Σύστημα Υγείας και συμβάλλει ουσιαστικά στην ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας. Τα κυριότερα οφέλη, όμως, είναι πρωτίστως για τους ασθενείς που συμμετέχουν σε αυτές, αφού τους παρέχονται ταχεία πρόσβαση σε νέες θεραπείες, δωρεάν φάρμακα και δωρεάν εργαστηριακές και διαγνωστικές εξετάσεις, ενώ έχουν συνεχή και υψηλού επιπέδου ιατρική παρακολούθηση. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον ΣΦΕΕ, οι κλινικές μελέτες δημιουργούν αξία για τους ασθενείς, το Εθνικό Σύστημα Υγείας, τους επαγγελματίες υγείας και την εθνική οικονομία, προσφέροντας πολλαπλά οφέλη. Συγκεκριμένα, οι ασθενείς που συμμετέχουν σε αυτές επωφελούνται, καθώς λαμβάνουν τη βέλτιστη δυνατή θεραπεία και έγκαιρη πρόσβαση σε καινοτόμα φάρμακα πριν από την ευρύτερη διάθεσή τους. Οι επαγγελματίες υγείας έχουν τη δυνατότητα επιλογής της κατάλληλης θεραπείας ανά περίπτωση, ενώ η ερευνητική κοινότητα προχωράει σε υψηλού κύρους δημοσιεύσεις και διεθνείς συνεργασίες, οι οποίες αναδεικνύουν το υψηλό επίπεδο της ελληνικής επιστημονικής κοινότητας. Η συμμετοχή σε κλινικές μελέτες μπορεί να αποφέρει επίσης οικονομικά οφέλη με εισροή σημαντικών κεφαλαίων στην Ελλάδα, καθώς οι επενδύσεις σε αυτό τον τομέα αποτελούν σημαντική πηγή νέων θέσεων εργασίας και αύξηση της απασχόλησης και στο Εθνικό Σύστημα Υγείας με βελτίωση της οργάνωσης και του εξοπλισμού. Η δυναμική των εταιρειών στις κλινικές μελέτες στην Ελλάδα αυξάνεται χρόνο με τον χρόνο, αφού πολυεθνικές και εγχώριες συμμετέχουν δυναμικά, τοποθετώντας τη χώρα μας πιο ψηλά στον παγκόσμιο χάρτη.

του νέου Ευρωπαϊκού Κανονισμού 536/2014 (EU-CTR) για τις κλινικές δοκιμές, με παράλληλη έναρξη λειτουργίας του βασικού στοιχείου του, που είναι το Πληροφοριακό Σύστημα Κλινικών Δοκιμών (Clinical Trial Information System - CTIS). Η κλινική έρευνα προσελκύει άμεσες ξένες επενδύσεις (FDI), εισάγει ερευνητική τεχνογνωσία, ενισχύει την επιχειρηματικότητα

ήταν ανασταλτικός παράγοντας για τις κλινικές μελέτες, η απάντηση του Medical director Γιάννη Χονδρέλη ήταν καθηλωτική, καθώς, όπως μας είπε, η πανδημία αποτέλεσε μια πρόκληση. «Με βάση τις κατευθυντήριες οδηγίες από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) και τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΟΦ), οι σχετικές δυσκολίες ξεπεράστηκαν, πάντοτε με γνώμονα την ασφάλεια των συμμετεχόντων και την παραγωγή αξιόπιστων δεδομένων. Πέρα από κάποιες λογικές καθυστερήσεις στην έναρξη κλινικών δοκι-

Της Ανθής Αγγελοπούλου aagelopoulou@naftemporiki.gr

ε πλήρη εξέλιξη βρίσκεται ο επενδυτικός σχεδιασμός της εγχώριας βιομηχανίας φαρμάκου, έπειτα από την έγκριση 53 επενδύσεων, ύψους 519.288.136,57 ευρώ, στο πλαίσιο της δράσης «Μεταρρύθμιση του συστήματος clawback & συμψηφισμός του με ερευνητικές και επενδυτικές δαπάνες», του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0». Τα 53 έργα που εγκρίθηκαν στον τομέα του φαρμάκου και θα υλοποιηθούν έως τα τέλη του 2023, πληρούν το σύνολο των προϋποθέσεων συμμετοχής και των όρων επιλεξιμότητας, ενώ το 85% αυτών υλοποιείται από ελληνικές εταιρείες και εντάσσεται στο δυναμικό πλάνο της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας για επενδύσεις συνολικού ύψους 1,2 δισ. ευρώ σε βάθος τετραετίας. Η δράση απευθύνεται σε φαρμακευτικές επιχειρήσεις που υποχρεούνται σε καταβολή ποσού αυτόματης επιστροφής (clawback) της φαρμακευτικής δαπάνης του ΕΟΠΥΥ και της νοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης. Έχει προϋπολογισμό 250.000.000 ευρώ, χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και φορέας υλοποίησής της είναι η ΓΓΕΚ του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων. Συγκεκριμένα, ο αρμόδιος γενικός γραμματέας Έρευνας και Καινοτομίας του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Αθανάσιος Κυριαζής, υπέγραψε τη σχετική έγκριση για τις ενισχύσεις που θα δοθούν μέσω της δράσης, βάσει της οποίας η συνολική δημόσια δαπάνη ανέρχεται σε 246.787.031,11 ευρώ, ενώ η ιδιωτική συμμετοχή των δικαιούχων διαμορφώνεται σε 272.501.105,46 ευρώ. Αξίζει να

αναφερθεί ότι στο

Ενισχύσεων (ΠΣΚΕ) υποβλήθηκαν,

Επιπροσθέτως,

ισοζυγίου

μέσω και των

κλινικών δοκιμών, διασφαλίζει καλύτερη παρεχόμενη

Oκλάδος του φαρμάκου αποτελεί έναν από τους βασικότερους πυλώνες ανάπτυξης της εθνικής οικονομίας, ενώ η συμβολή του στην προαγωγή της δημόσιας υγείας είναι αναμφισβήτητη και ανεκτίμητη. Σήμερα, περισσότερα από 8.000 νέα μόρια βρίσκονται υπό ανάπτυξη παγκοσμίως, γεγονός που καταδεικνύει το τεράστιο επιστημονικό έργο που καταβάλλεται, αν και λίγα από αυτά τα μόρια θα καταλήξουν τελικά στην αγορά. Η φαρμακευτική καινοτομία εκφράζεται -ήδη σε κάποιο βαθμό, αλλά θα είναι περισσότερο στο μέλλον- με γονιδιακές θεραπείες και προσωποποιημένες θεραπείες, οι οποίες θα αποτελέσουν πρόκληση για όλα τα συστήματα υγείας. H συνολική δημόσια δαπάνη φαρμάκου τα τελευταία 10 χρόνια -ακόμα και στην post Covid-19 εποχή- κινείται στα ίδια επίπεδα, λίγο πιο πάνω από 2,5 δισ. ευρώ, ενώ η συνολική φαρμακευτική δαπάνη αυξάνεται μόνο για φέτος συνολικά με ποσοστό 8% -στα ιδιωτικά φαρμακεία με 6,3% (στοιχεία IQVIA) και στα νοσοκομεία με 12,5%- έναντι πέρσι. Αυτό που δεν αυξάνεται είναι η συνεισφορά του Δημοσίου σε αυτήν! Ως συνέπεια της συνεχούς υποχρηματοδότησης της δαπάνης και του πλημμελούς ελέγχου των πρακτικών συνταγογράφησης, παρουσιάζεται η ανεξέλεγκτη υπέρβασή της, την οποία επωμίζονται αφενός οι φαρμακευτικές εταιρείες μέσω της υποχρεωτικής υπερφορολόγησής τους (clawback και rebates που ξεπερνούν κατά περίπτωση ακόμη και το 70% των πωλήσεων ενός προϊόντος) και αφετέρου οι ασθενείς με την αυξημένη συμμετοχή τους. Παρεμβάσεις ουσίας με μακρόπνοο ορίζοντα που θα συμβάλουν στη βιωσιμότητα και προβλεψιμότητα του συστήματος απουσιάζουν και το υπουργείο Υγείας ασχολείται με ευκαιριακές «μεταρρυθμίσεις», όπως η ανακατανομή του clawback, η μεταμφίεση του clawback σε rebate με την επιβολή πρόσθετων rebates 5% και 3% αναδρομικά από 1/1/2022. Η δέσμευση για προβλεψιμότητα, που αποτελεί βασικό πυλώνα της επιχειρηματικότητας, αναδεικνύεται σε κενό «γράμμα». Η φαρμακοβιομηχανία, παρά την απα-

ξιωτική αντιμετώπιση που δέχεται από την πολιτεία, παραμένει αισιόδοξη για ένα μέλλον που θα φέρει καλύτερη υγεία στους Έλληνες πολίτες. Προσπαθούμε να πείσουμε την πολιτική ηγεσία να δώσει προτεραιότητα στην υγεία, εξηγώντας ότι καλή υγεία σημαίνει ισχυρή οικονομία και κοινωνική ευημερία. Τώρα είναι η στιγμή να ενδυναμώσουμε το σύστημα υγείας! Η διασφάλιση των συστημάτων υγείας ξεκινά με τη χρηματοδότησή τους βάσει των πραγματικών αναγκών. Οι κυβερνήσεις δεν πρέπει να θεωρούν τις δαπάνες για την υγεία ως κόστος ή στόχο για βραχυπρόθεσμο περιορισμό του κόστους, αλλά ως κοινωνική επένδυση για την ευημερία των πολιτών και το οικονομικό μας μέλλον. Για τη φαρμακευτική δαπάνη στη χώρα μας θα πρέπει:  να αναπροσαρμοστεί η δημόσια χρηματοδότηση όπως υπαγορεύουν οι υγειονομικές ανάγκες της χώρας. Ειδική μέριμνα πρέπει να γίνει για τη νοσοκομειακή δαπάνη.  να προβλεφθεί χρηματοδότηση για νέα καινοτόμα προϊόντα που έρχονται στο άμεσο μέλλον και για τα οποία πρέπει να διασφαλιστεί η πρόσβαση στους ασθενείς.

αποδοτικό. Οι πόροι πρέπει να διατίθενται στη φροντίδα υψηλής αξίας και στην πρόληψη, ενώ παράλληλα τα αποτελέσματα και οι δαπάνες να ελέγχονται και να αξιολογούνται ολιστικά. Τα εργαλεία που χρειαζόμαστε για τον μετασχηματισμό του συστήματος είναι:  ορθή εφαρμογή θεραπευτικών και συνταγογραφικών πρωτοκόλλων,  ηλεκτρονικός φάκελος ασθενούς,  διασύνδεση εργαστηριακών εξετάσεων & ηλεκτρονικής συνταγογράφησης,  εισαγωγή της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης στα νοσοκομεία,  διενέργεια διαγωνισμών κοκ. Ο ΣΦΕΕ διαχρονικά τονίζει ότι είναι σημαντικό να ολοκληρωθούν οι δομικές μεταρρυθμίσεις που εκκρεμούν, καθώς έτσι θα αποτιμηθεί το τι πετυχαίνουμε με τα χρήματα που ξοδεύονται σε κάθε θεραπευτική προσέγγιση, ώστε να λαμβάνονται τεκμηριωμένες αποφάσεις. Αυτό μεταφράζεται σε καλύτερα αποτελέσματα για τους ασθενείς, αλλά και μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα για τα συστήματα υγείας ή την κοινωνία και συνδέεται άμεσα με την έννοια της αξίας στη φροντίδα υγείας. Η σταδιακή αύξηση των πόρων και οι μεταρρυθμίσεις/ψηφιοποίηση θα συμβάλουν σε ένα βιώσιμο δημόσιο σύστημα υγείας με αναβαθμισμένη παροχή φροντίδας στους πολίτες, αλλά και στην αύξηση της δυνατότητας των φαρμακευτικών επιχειρήσεων για περισσότερες επενδύσεις στην παραγωγή και στην έρευνα και με περισσότερες θέσεις εργασίας. Ας το επαναλάβουμε μήπως γίνει πράξη: Επένδυση στην υγεία σημαίνει καλύτερη υγεία, αλλά και πιο εύρωστη οικονομία!

τον οργανισμό

μπαίνουν σ’ αυτόν, στην περίπτωση όμως

λάθος σήμα και επιτίθενται στη μυελίνη σαν να ήταν η μυελίνη ιός και την καταστρέφουν προκαλώντας την απομυελίνωση (καταστροφή της μυελίνης και διατήρηση των αξόνων των νευρικών κυττάρων). Τα κλινικά συμπτώματα της νόσου Η τοπογραφική διασπορά των πλακών καθορίζει την κλινική συμπτωματολογία της νόσου, π.χ. απομυελινωτικές πλάκες στο οπτικό νεύρο δημιουργούν μείωση της οπτικής οξύτητας έως τύφλωση. Απομυελινωτικές πλάκες στην έλικα του εγκεφάλου που είναι κινητικό κέντρο εκφράζονται κλινικά με μείωση της κινητικότητας των άκρων. Τα συμπτώματα γενικά ανακλούν όλες τις περιοχές του εγκεφάλου με αντίστοιχα συμπτώματα: διπλωπία, παρέσεις άκρων έως παραπληγία, υπαισθησία, αστάθεια, δυσχρησία - τρόμου άκρων. Οι απομυελινωτικές πλάκες φαίνονται αξιόπιστα στη μαγνητική τομογραφία και όταν υπάρχει φλεγμονή, δηλαδή είσοδος λεμφοκυττάρων στον εγκέφαλο, προσλαμβάνουν το σκιαγραφικό. Τα συμπτώματα

Β κύτταρα, Μακροφάγα, αντισώματα, συμπλήρωμα, κυτταροκίνες. Η θεραπεία στοχεύει όλα τα στοιχεία του ανοσολογικού συστήματος: είτε τροποποιεί τη δραστηριότητά τους (ανοσοτροποποίηση) είτε τα καταστρέφει με συνολική καταστροφή (ανοσοκαταστολή) ή μερική (θεραπείες μεμονωμένης καταστροφής ενός κυτταρικού πληθυσμού, π.χ. Β λεμφοκυττάρων).

κυττάρων (interferon beta, glatiramer acetate, dimethylfumarate, terifluomide), μετανάστευση (natalizumab, fingolimod)  εξολόθρευση συγκεκριμένων κυτταρικών πληθυσμών όπως Β λεμφοκυττάρων (ocrelizumab) ή Τ και Β λεμφοκυττάρων (alemtuzumab, cladribin)  αφαίρεση αντισωμάτων (πλασμαφαίρεση) και  γενική ανοσοκαταστολή σε βαριές μορφές της νόσου (ανοσοκαταστολή, cyclophosphamide, Mitoxandrone, ή καταστολή με υψηλή δόση και μεταμόσχευση αιμοποιητικών προβαθμίδων). Στην οξεία φάση της νόσου (υποτροπή, ώσις) δίδεται κορτιζόνη και η θεραπεία κλιμακώνεται με πλασμαφαίρεση ή χρήση μονοκλωνικών αντισωμάτων αν χρειασθεί, ώστε να μην παραμείνει υπολειμματική σημειολογία, έλλειμα δηλαδή στη λειτουργικότητα του ασθενούς. Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχουν αυτές οι δυνατότητες στο νοσοκομείο, όπως και η κατάλληλη γνώσις και εμπειρία στο ιατρικό προσωπικό. Μακροχρονίως η σωστή χρησιμοποίηση των ανωτέρω παραγόντων αποβαίνει ευνοϊκή για την πορεία της νόσου. Στην πρωτοπαθώς προϊούσα μορφή έχουμε λιγότερες επιλογές. Πρόσφατα εγκρίθηκε η χρήση θεραπείας με παράγοντα καταστροφής των Β λεμφοκυττάρων (ocrelizumab), ενώ άλλες μελέτες είναι υπό εξέλιξη. Στη δευτεροπαθώς προϊούσα έχει λάβει έγκριση θεραπεία συγγενική της fingolimod to siponimod. Γενικότερα, οι υπάρχουσες θεραπείες αφορούν τη φλεγμονώδη φάση της νόσου. Υφίστανται παράγοντες συμπτωματικής θεραπείας, π.χ. έναντι σπαστικότητος ή κόπωσης, κυστικών διαταραχών και παροξυσμικών συμπτωμάτων. Συμπερασματικά, τα τελευταία 30 χρόνια, από την εισαγωγή δηλαδή της ιντερφερόνης στη θεραπεία της ΣΚΠ, έχει γίνει μεγάλη πρόοδος. Η νόσος αντιμετωπίζεται με μεγάλη επιτυχία εντός των πλαισίων της ανοσολογίας και συμμεριζόμαστε τις μεγάλες επιτυχίες στη θεραπευτική των ανοσολογικών νοσημάτων.

ενεργοποίηση

Οι απομυελινωτικές πλάκες φαίνονται αξιόπιστα στη μαγνητική τομογραφία και όταν υπάρχει φλεγμονή, δηλαδή είσοδος λεμφοκυττάρων στον εγκέφαλο, προσλαμβάνουν το σκιαγραφικό.

ΕΤΕπ

Τα



της

Covid-19



 Υγεία χωρίς σύνορα: η συνεργασία είναι ο τρόπος αντιμετώπισης των πανδημιών και διάδοσης καλύτερων συστημάτων υγείας, γιατί κανείς δεν είναι ασφαλής μέχρι να είναι όλοι ασφαλείς. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων έχουν σημειώσει μεγάλη πρόοδο στην προώθηση ενός κοινού χαρτοφυλακίου για τη στήριξη των επενδύσεων στον τομέα της υγείας σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, που αντιστοιχούν σε επενδύσεις άνω του 1 δισεκατομμυρίου ευρώ, για την υποστήριξη ισχυρότερων πρωτογενών συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης και την εκρίζωση της πολιομυελίτιδας, τον έλεγχο του καρκίνου και πρωτοβουλίες του Global Gateway Fund. Η ΕΤΕπ και ο Π.Ο.Υ. διαδραματίζουν συμπληρωματικούς ρόλους, με την ΕΤΕπ να υποστηρίζει τις επενδύσεις και τον Π.Ο.Υ. να καθοδηγεί τις χώρες στις ανάγκες τους και στις επενδύσεις στρατηγικού αντικτύπου για την ενίσχυση των συστημάτων υγείας τους. Η ΕΤΕπ κάλεσε τον γενικό διευθυντή του Π.Ο.Υ., δρ. Tedros, στα κεντρικά γραφεία

της ΕΤΕπ στο

της συμμετοχής της ΕΤΕπ στο νέο Ενδιάμεσο Χρηματοοικονομικό Ταμείο για την Πρόληψη, την Ετοιμότητα και την Αντίδραση της Πανδημίας. Ο δρ Tedros θα συμπροεδρεύσει και θα ανοίξει την πρώτη εκδήλωση υγείας υψηλού επιπέδου της ΕΤΕπ/Π.Ο.Υ. μαζί με τον πρόεδρο της ΕΤΕπ, Βέρνερ Χόγερ. Ο Βέρνερ Χόγερ επεσήμανε ότι η πανδημία έδειξε την παγκόσμια ευθραυστότητα όλων των κρατών, αναφέροντας χαρακτηριστικά: «Ένας μικροσκοπικός ιός μάς έχει γονατίσει. Ο Covid-19 πρέπει να είναι μια κλήση αφύπνισης. Δεν υπάρχουν συμβιβασμοί μεταξύ της αντιμετώπισης των επενδυτικών κενών στην υγεία και της οικονομικής ανάπτυξης. Είναι το αντίθετο: η επένδυση σε συστήματα υγείας είναι έξυπνη επένδυση. Ενώ οι ανεπτυγμένες χώρες μπορούν να αντιμετωπίσουν τα λάθη του παρελθόντος σε κάποιο βαθμό μόνες τους, πρέπει να αυξήσουμε τους πόρους που διατίθενται στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Στην ΕΤΕπ είμαστε πολύ περήφανοι για την ισχυρή συνεργασία μας με τον Π.Ο.Υ. για να φέρουμε σημαντικές επενδύσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Είμαι στην ευχάριστη θέση να καλωσορίσω τον δρ. Tedros στις εγκαταστάσεις της ΕΤΕπ στο Λουξεμβούργο, για να συζητήσουμε πώς μπορούμε να αυξήσουμε περαιτέρω τον κοινό μας αντίκτυπο στο μέλλον». Πρωτοβάθμια φροντίδα Τα τελευταία δύο χρόνια, ο Π.Ο.Υ. και η ΕΤΕπ συνεργάστηκαν στενά για την εφαρμογή καινοτόμων οικονομικών προσεγγίσεων για την ενίσχυση της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας σε χώρες σε όλη την Αφρική, σύμφωνα με τον δρ. Tedros Adhanom Ghebreyesus, ο οποίος τόνισε: «Η κινητοποιημένη επένδυση της ΕΤΕπ κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου άνω του 1 δισεκατομμυρίου ευρώ βοήθησε να διασφαλιστεί ότι οι άνθρωποι που έχουν ανάγκη μπορούν να έχουν πρόσβαση σε ζωτικής σημασίας υπηρεσίες υγείας. Αναγνωρίζουμε, ωστόσο, ότι η συνεχής ενίσχυση του συστήματος υγείας, με γνώμονα τις βιώσιμες επενδύσεις, είναι ζωτικής σημασίας για να διασφαλιστεί ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν πρόσβαση σε ποιοτικές, αποτελεσματικές και προσιτές υπηρεσίες υγείας». Η Helen Clark, πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου, Σύμπραξη για την Υγεία Μητέρων, Νεογνών και Παιδιού (PMNCH), Ελβετία, πρώην πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας και πρώην διαχειριστής του Αναπτυξιακού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών, θα παρουσιάσει τις τελικές παρατηρήσεις. Το

εκ των οποίων η καλή υγεία και ευημερία είναι ο επόμενος στόχος. Οι επενδύσεις στον κλάδο της

πιστημών αποτελούν σημαντικό τομέα των εργασιών της Τράπεζας. Μόνο το 2021, η ΕΤΕπ κινητοποίησε πάνω από 5,4 δισεκατομμύρια ευρώ σε χρηματοδότηση σχετικά με την υγειονομική περίθαλψη για τη στήριξη εθνικών κυβερνητικών προγραμμάτων καθώς και έρευνας και ανάπτυξης σε τομείς που εκτείνονται σε δίκτυα πρωτοβάθμιας περίθαλψης, γενικά νοσοκομεία και ιατρική έρευνα, για το επαναστατικό εμβόλιο κατά του Covid-19.

Η ΕΤΕπ και ο Π.Ο.Υ. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) είναι το ίδρυμα μακροπρόθεσμου δανεισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ανήκει στα κράτη-μέλη της. Παρέχει μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση για υγιείς επενδύσεις, προκειμένου να συμβάλει στην επίτευξη των στόχων της πολιτικής της Ε.Ε. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει ηγετικό ρόλο στη δημόσια υγεία στο πλαίσιο του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών. Ο Π.Ο.Υ., που ιδρύθηκε το 1948, συνεργάζεται με 194 κράτη-μέλη, σε έξι περιφέρειες και περισσότερα από 150 γραφεία, για την προώθηση της υγείας, τη διατήρηση της ασφάλειας του κόσμου και την εξυπηρέτηση των ευάλωτων. Ο στόχος για την περίοδο 20192023 είναι να διασφαλιστεί ότι ένα δισεκατομμύριο περισσότεροι άνθρωποι θα έχουν καθολική κάλυψη υγείας, να προστατευτούν ένα δισεκατομμύριο περισσότεροι

Ιουλία Τσέτη Φαρμακοποιός MSc, επίτιμη δρ Φαρμακευτικής του ΕΚΠΑ, πρόεδρος & CEO του Ομίλου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη, γενική γραμματέας Δ.Σ. του ΣΕΒ, πρόεδρος του UN Global Compact Network Hellas

τα μεγαλύτερα διδάγματα

πανδημίας αποτέλεσε η αναγκαιότητα των κρατών για επάρκεια και αυτάρκεια σε πρώτες ύλες, είτε αυτές αφορούν φάρμακα είτε τρόφιμα. Και καθώς οι κρίσεις ήρθαν για να μείνουν, η έμφαση των επιχειρήσεων θα πρέπει να επικεντρωθεί στην αναζήτηση τρόπων επαρκούς στήριξης των κοινωνιών ιατροφαρμακευτικά και διατροφικά. Είναι γεγονός ότι για χιλιετίες η ανθρωπότητα αξιοποίησε τη βιοποικιλότητα στην ιατρική, τη διατροφή και τη γεωργία. Περίπου 320.000 είδη φυτών υπολογίζεται ότι υπάρχουν στον κόσμο και μόνο το ~10% έχει διερευνηθεί χημικά και φαρμακολογικά. Ως βιοποικιλότητα ορίζεται η ποικιλία και η ποικιλομορφία της ζωής στη Γη σε όλες τις μορφές και τις αλληλεπιδράσεις της. Ιστορικά, τα φυσικά προϊόντα έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην ανακάλυψη φαρμάκων, ειδικά για τον καρκίνο και τις μολυσματικές ασθένειες, καθώς και σε άλλους θεραπευτικούς τομείς, συμπεριλαμβανομένων των καρδιαγγειακών παθήσεων, της σκλήρυνσης κατά πλάκας κ.ά. Τα φυσικά προϊόντα έχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά σε σύγκριση με τα συμβατικά συνθετικά μόρια, τα οποία προσφέρουν τόσο πλεονεκτήματα όσο και προκλήσεις για τη διαδικασία ανακάλυψης φαρμάκων. Πράγματι χαρακτηρίζονται από μεγάλη δομική πολυπλοκότητα, την οποία δεν έχουμε στα συνθετικά φάρμακα. Η Ελλάδα θεωρείται μια από τις πλουσιότερες χώρες παγκοσμίως όσον αφορά τη βιοποικιλότητα. Η ελληνική χλωρίδα αποτελείται από περίπου 6.000 είδη φυτών. Από αυτά, ~20% είναι ενδημικά, καθιστώντας την Ελλάδα περιοχή υψηλής προτεραιότητας, «hot spot» περιοχή. Η χλωρίδα της χώρας

σημασίας, όπως ελαιόλαδο, κρασί, μαστίχα Χίου, κρόκος, ενδημικά αρωματικά φυτά και βότανα, άγρια χόρτα, αποτελούν μέρος αυτής της διατροφής και πρέπει να εμβαθύνουμε στη μελέτη όλων αυτών των προϊόντων όσον αφορά τη χημική σύστασή τους, αλλά και τη φαρμακολογική τους δράση. Οι ισχυρισμοί υγείας που σχετίζονται με αυτά τα προϊόντα έχουν τοποθετηθεί στο επίκεντρο της έρευνας και της καινοτομίας τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, η βιοποικιλότητα μειώνεται με ανησυχητικούς ρυθμούς, πράγμα που συνεπάγεται την εξαφάνιση 200 ειδών κάθε μέρα. Παράλληλα, με την προστασία της βιοποικιλότητας προλαμβάνονται σε μεγάλο βαθμό και τα λοιμώδη νοσήματα. Διατηρώντας τη βιοποικιλότητα του πλανήτη μας, αυξάνουμε την πιθανότητα εύρεσης αποτελεσματικών φαρμάκων για την αντιμετώπιση ασθενειών, ενώ στηρίζουμε το περιβάλλον και το οικοσύστημα στη λογική της βιώσιμης ανάπτυξης. Τα βιοδραστικά και βιοενεργά συστατικά των φυτών μπορούν να δώσουν λειτουργι-

κά τρόφιμα και συμπληρώματα διατροφής, προσφέροντάς μας μια καλύτερη ποιότητα ζωής, να θωρακίσουν την υγεία μας και να βελτιώσουν συνολικά τη διατροφή. Ο Όμιλος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Τσέτη έχει ξεκινήσει μια συστηματική προσπάθεια να διερευνήσει και να αναδείξει τον ανεκμετάλλευτο πλούτο και τη βιοποικιλότητα της Ελλάδας. Στόχος μας στην UniHerbo, στη νέα βιομηχανική μας μονάδα στα Οινόφυτα, είναι να συνεχίσουμε να δημιουργούμε καινοτόμα προϊόντα με καθετοποίηση παραγωγής πρώτων υλών, που θα προκύπτουν από εκχυλίσεις φαρμακευτικών φυτών, δένδρων και βιοκαλλιέργειες. Ο δρόμος αυτός μπορεί να αποτελέσει και μια χρυσή ευκαιρία να κρατήσουμε στην Ελλάδα τους νέους επιστήμονες που διψούν για βασική έρευνα, καινοτομία και ανάπτυξη, δημιουργώντας νεοφυείς και έξυπνες επιχειρήσεις. Είναι αυτή η γενιά που θα φέρει ρηξικέλευθες επιστημονικές ανακαλύψεις!

καθιερώθηκε κυρίως ως μοντέλο διατροφής και χαίρει παγκόσμιας αναγνώρισης. Προϊόντα εθνικής

ανάπτυξη και ανάδειξη της αυτοθεραπείας σε βασικό αναπτυξιακό μοχλό της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας είναι από τους πρωταρχικούς στόχους του Συνδέσμου Εταιρειών Φαρμάκων Ευρείας Χρήσης (ΕΦΕΧ). Για τη νέα πραγματικότητα στον τομέα των Μη Συνταγογραφούμενων Φαρμάκων (ΜΗΣΥΦΑ) μας μιλά ο πρόεδρος του Συνδέσμου και γενικός διευθυντής της ΒΙΑΝ Α.Ε. του ομίλου Γιαννακόπουλου, Δημήτρης Μωραΐτης, ο οποίος εξηγεί ότι τα φάρμακα Ευρείας Χρήσης (ΜΗΣΥΦΑ-OTC), υπό κατάλληλες προϋποθέσεις παραγωγής, σήμανσης και διάθεσης και με τη σύσταση-πληροφόρηση και οδηγία των φαρμακοποιών ή και των ιατρών, αποτελούν ιδιαίτερα χρήσιμη συνιστώσα της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Η αγορά των ΜΗΣΥΦΑ προϊόντων παρουσιάζει μοναδικές ευκαιρίες και προκλήσεις, όπως αναφέρθηκε σε πρόσφατο συνέδριό σας. Ποιες είναι αυτές;

«Η αγορά του συνόλου των προϊόντων Αυτοφροντίδας παρουσιάζει σημαντικές προκλήσεις και ευκαιρίες για το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας. Ο καταναλωτής, που διαθέτει πια υψηλή γνώση και κατάρτιση της υγείας του, έχοντας ταυτόχρονα προσβασιμότητα σ’ έναν ωκεανό γνώσεων, είναι

ευαισθητοποιημένος στην προστασία της, στην πρόληψη και αντιμετώπιση ήπιων συμπτωμάτων ασθενειών, καθώς και στη βελτίωση της εμφάνισής του. Η πρόκληση για όλους τους εμπλεκόμενους φορείς στην παραπάνω πραγματικότητα είναι η εφαρμογή της Υπεύθυνης Αυτοφροντίδας από τους επιστήμονες υγείας και κυρίως τους φαρμακοποιούς και ιατρούς. Ο ρόλος του φαρμακοποιού υπογραμμίστηκε περίτρανα στην περίοδο της πανδημίας, όταν τα φαρμακεία αποτέλεσαν τα σημεία - φάρους για την προστασία και την πρόληψη της δημόσιας υγείας. Η Υπεύθυνη Αυτοφροντίδα αποτελεί επίσης σπουδαία ευκαιρία για την ελληνική οικονομία και την ελληνική πολιτεία. Μελέτες, που έλαβαν χώρα τόσο από τον ΕΦΕΧ (Ελληνικός Σύνδεσμος του Consumer Healthcare Industry) όσο και από την AESGP (ο Ευρωπαϊκός Σύνδεσμος της αντίστοιχης βιομηχανίας), κατέδειξαν την εξοικονόμηση υψηλών

οικονομικών πόρων για το Εθνικό Σύστημα Υγείας, τη φαρμακευτική δαπάνη και την παραγωγικότητα των πολιτών. Τέλος, η Υπεύθυνη Αυτοφροντίδα αποτελεί σπουδαία πρόκληση και ευκαιρία για όλες τις επιχειρήσεις που εμπλέκονται στο δίκτυο βιομηχανικής παραγωγής και διανομής των προϊόντων.

Μέσα από τον υγιή ανταγωνισμό, που παράγει μια σημαντική εξισορρόπηση τιμών, μέσα από τη διαφημιστική και την υγιή προωθητική δαπάνη, ενισχύει θέσεις εργασίας.

Μέσα από την καινοτομία, μέσα από την υγιή κερδοφορία, ενισχύει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, όπως τα χιλιάδες φαρμακεία, τις εκατοντάδες χονδρεμπόρους (ιδιωτικές φαρμακαποθήκες και συνεταιρισμοί φαρμακείων) και τις εκατοντάδες επιχειρήσεις παραγωγής και εμπορίας προϊόντων Αυτοφροντίδας. Πίσω από την Υπεύθυνη Αυτοφροντίδα κρύβεται ένα υγιές ανταγωνιστικό, παραγωγικό και συνεχώς εξελισσόμενο καινοτόμο τμήμα της εγχώριας και πολυεθνικής φαρμακοβιομηχανίας».

Με δεδομένο ότι πολλά φάρμακα από τη θετική λίστα ενδέχεται να μπουν στην αρνητική, αυξάνοντας την κατά πολύ, όπως όλα δείχνουν, μπορείτε να μας πείτε ποιο είναι αυτή τη στιγμή το μερίδιο αγοράς των ΜΗΣΥΦΑ

«Μελέτες της Εθνικής Σχολής Υγείας, από τον αείμνηστο καθηγητή Κυριόπουλο και τον καθηγητή Κώστα Αθανασάκη, καθώς και ευρωπαϊκές μελέτες κατέδειξαν πως φάρμακα μπορούν να μεταβούν στην αρνητική λίστα και στη συνέχεια, βασιζόμενα σε επιστημονικά δεδομένα, να μεταβούν στα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα. Η διαδικασία αυτή δεν είναι ούτε σύντομη ούτε εύκολη, αλλά άκρως αναγκαία. Σε αυτήν τη διαδικασία οι ρυθμιστικές αρχές, ο ΕΟΦ, πρέπει να οριοθετήσουν έναν ουσιαστικό και οργανωμένο διάλογο. Το σίγουρο είναι πως από τη λίστα των αποζημιούμενων φαρμάκων πρέπει να αφαιρεθούν οι υπερβολές και οι κακοτοπιές, ενώ, από την άλλη, να δοθεί η ευκαιρία σε ασφαλή και ουσιαστικά φαρμακευτικά σκευάσματα να διατηρήσουν την επιστημονική τους βαρύτητα στην υγεία των πολιτών. Η αγορά των προϊόντων Αυτοφροντίδας (OTC) θα ξεπεράσει το 1 δισ. ευρώ το 2022, δημιουργώντας ένα οικονομικό οικοσύστημα υγιές, ανταγωνιστικό και καινοτόμο, προς όφελος του πολίτη, της πολιτείας και των επιχειρήσεων». Μελέτη της ΕΣΔΥ για τα ΜΗΣΥΦΑ έδειξε πως μπορεί να γίνει εξοικονόμηση πόρων στο φάρμακο. Θα θέλατε να μας εξηγήσετε τι ακριβώς αναφέρουν τα ευρήματα της μελέτης αυτής; «Όπως προανέφερα, η μελέτη της ΕΣΔΥ κατα-

«Η Αυτοφροντίδα και η Αυτοθεραπεία δεν είναι σημερινό φαινόμενο. Έρχεται μέσα από τη φύση μας, όταν το ίδιο το γενετικό υλικό "διορθώνει" τα λάθη του».

από την Υπεύθυνη Αυτοφροντίδα κρύβεται ένα υγιές ανταγωνιστικό, παραγωγικό και συνεχώς εξελισσόμενο καινοτόμο τμήμα της φαρμακοβιομηχανίας.

δεικνύει πως σε κάθε πράξη Αυτοφροντίδας εξοικονομούνται 14 ευρώ! Κάθε φορά που αντιμετωπίζουμε ένα ήπιο σύμπτωμα, κάθε φορά που προλαμβάνουμε, κάθε φορά που προστατεύουμε την υγεία μας, ο πολίτης εξοικονομεί για τον εαυτό του και την κοινωνία 14 ευρώ. Το ποσό αυτό ανέρχεται στο σύνολο της χώρας μας, για ένα έτος, περίπου στο 0,6 δισ. ευρώ. Επομένως, ενώ η αγορά των προϊόντων Αυτοφροντίδας ανέρχεται σε 1 δισ. ευρώ, περίπου το 60% επιστρέφεται στην κοινωνία μέσα από την προσφορά του αγαθού που ονομάζεται Υγεία». Ποιες είναι οι παγκόσμιες τάσεις στα προϊόντα Αυτοφροντίδας (OTC) και πού συνάδει με αυτές η ελληνική αγορά; «Οι παγκόσμιες τάσεις των OTC είναι ευνοϊκές και αυξητικές. Η οικονομική κρίση των Εθνικών Συστημάτων Υγείας, η κρίση της πανδημίας και η συνεχόμενη αυξητική τάση στη γνώση και στην προσβασιμότητα των πολιτών, οδηγεί αναγκαστικά

σε σημαντική αύξηση την αγορά της Αυτοφροντίδας, ώστε να εξοικονομηθούν πόροι, να αντιμετωπιστούν κρίσεις δημόσιας υγείας και να ανταποκριθούμε στις ανάγκες του σύγχρονου ανθρώπου. Βέβαια, η κρίση στον τομέα της διανομής των πρώτων υλών, της ενέργειας και του υπερπληθωρισμού θα συναντήσει τη χαμηλή αγοραστική δύναμη, στο επόμενο διάστημα των δύο ετών. Όμως, αν συγκρίνει κάποιος τα προϊόντα Αυτοφροντίδας με τα συνταγογραφούμενα φάρμακα που πλήττονται από όλα τα παραπάνω και ταυτόχρονα αντιμετωπίζουν την αφόρητη φορολογία, την άκαμπτη διατίμηση των φαρμακευτικών σκευασμάτων και την ανελαστική δημόσια φαρμακευτική δαπάνη, αντιλαμβάνεται πως η βιομηχανία του Consumer Healthcare θα αντεπεξέλθει στις όποιες προκλήσεις».

H καταναλωτική συμπεριφορά συνδέεται άρρηκτα με τις αλλαγές στο τοπίο της υγείας, όπως για παράδειγμα η πανδημία, ή το κοινό έχει αρχίσει να δείχνει μια στροφή προς την αυτοδιαχείριση της νόσου του; «Δυστυχώς, στην Ελλάδα εθελοτυφλούμε. Η Αυτοφροντίδα και η Αυτοθεραπεία δεν είναι σημερινό φαινόμενο. Έρχεται μέσα από τη φύση μας, όταν το ίδιο το γενετικό υλικό "διορθώνει" τα λάθη του. Έρχεται μέσα από τα βάθη της ζωώδους συμπεριφοράς μας να γλείφουμε μια πληγή μας, προσφέροντας αντισηπτική δράση, έρχεται μέσα από τη δράση φυτών και βοτάνων που χρησιμοποίησε ο άνθρωπος για αρρώστιες. Δεν υπάρχει λοιπόν στροφή, αλλά μια συνέχεια. Μια συνέχεια στην αύξηση της γνώσης και την προσβασιμότητα σε αυτήν. Η τεχνολογία έχει φέρει ένα τσουνάμι αφύπνισης της συνειδητότητας της ανθρώπινης ύπαρξης. Τα εκπαιδευτικά συστήματα, τα συστήματα υγείας, τα πανεπιστήμια, οι επιστήμονες υγείας, καλούνται να αντιμετωπίσουν αυτό το τσουνάμι. Γι’ αυτό ο ΕΦΕΧ υπογραμμίζει την Υπεύθυνη Αυτοφροντίδα και υλοποιεί καμπάνιες Αυτοφροντίδας με την υποστήριξη του υπουργείου Υγείας και άλλων φορέων».

δημιουργίας θέσεων εργασίας πάνω στο αντικείμενο, όσο και έμμεσα, μέσω των διαρθρωτικών επιδράσεων που έχουν στους υπόλοιπους κλάδους της οικονομίας, τονώνοντας έτσι συνολικά την οικο-

νητικής συνεργασίας ιδιωτικού και δημοσίου τομέα. Ορισμένοι από αυτούς τους οργανισμούς λειτουργούν παράλληλα και ως κέντρα αριστείας, προάγοντας την έρευνα και την καινοτομία στον χώρο της υγείας μέσω της αξιοποίησης των RWD και των RWE για ερευνητικούς και εμπορικούς σκοπούς, με αντιπροσωπευτικά παραδείγματα το Karolinska Institute στη Σουηδία και το Maccabitech στο Ισραήλ. Στην Ελλάδα Εστιάζοντας στην περίπτωση της Ελλάδας, η κατάσταση του οικοσυστήματος συλλογής ψηφιακών δεδομένων της υγείας είναι αρκετά ελπιδοφόρα, καθώς μέσω ενός εκτενούς καταλόγου ηλεκτρονικών συστημάτων και αποθετηρίων δεδομένων (μεταξύ των οποίων ΕΟΠΥΥ, ΗΔΙΚΑ, ΕΟΔΥ, BI-Health, ΕΛΣΤΑΤ, κ.ά.) έχει διασυνδεδεμένους 11 εκατ. χρήστες - ασθενείς, τους ιατρούς που συνταγογραφούν σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα (περίπου 60 χιλ.), τους φαρμακοποιούς (περίπου 11 χιλ.), τα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων, τους παρόχους διαγνωστικών υπηρεσιών και τους παρόχους υγείας. Επιπροσθέτως, ο στρατηγικός σχεδιασμός της χώρας (μέσω του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» αλλά και της Βίβλου του Ψηφιακού Μετασχηματισμού) έχει τοποθετήσει τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την εξασφάλιση της διαλειτουργικότητας στον τομέα της υγείας εντός του βασικού πυρήνα των μελλοντικών δράσεων. Ωστόσο, το πλήθος πληροφοριών από τις διάφορες αυτές πηγές παραμένει εν πολλοίς ανεκμετάλλευτο,

Το βασικότερο βήμα είναι ο σχεδιασμός ενός ρυθμιστικού πλαισίου που θα εξασφαλίσει τις ευκαιρίες και προοπτικές από τη συλλογή και χρήση των Real World Data.

με ένα θεσμικό και λειτουργικό κενό να εντοπίζεται στο κομμάτι της αλυσίδας αξίας μετά τη συλλογή των RWD, και το οποίο σχετίζεται με τη δευτερογενή επεξεργασία τους με σκοπό την παραγωγή RWE και άλλων κλινικών στοιχείων και ερευνητικών αποτελεσμάτων. Ακολουθώντας τα παραδείγματα του εξωτερικού, η ίδρυση και λειτουργία ενός κέντρου αριστείας, με αποστολή την προαγωγή της έρευνας και της καινοτομίας στον χώρο της

μέσω της συλλογής και αξιοποίησης των RWD, θα μπορούσε να αναβαθμίσει συνολικά τις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας στη χώρα, κεφαλαιοποιώντας τον πλούτο των διαθέσιμων δεδομένων και παρέχοντας σημαντικά οφέλη τόσο στην κοινωνία όσο και στις επιστήμες της υγείας. Φυσικά, η υλοποίηση μιας τέτοιας επένδυσης μπορεί να προσφέρει διαρθρωτικά οφέλη στην ελληνική οικονομία. Ειδικότερα, αξιοποιώντας ένα μεθοδολογικό υπόδειγμα ποσοτικοποίησης που βασίζεται στην ανάλυση εισροών-εκροών, για κάθε 1 εκατ. ευρώ που επενδύεται σε ένα τέτοιο εγχείρημα, η άμεση συνεισφορά του σε όρους ΑΕΠ υπολογίζεται στις 496 χιλ. ευρώ, ενώ το συνολικό διαρθρωτικό όφελος της οικονομίας υπολογίζεται στις 959 χιλ. ευρώ. Σημαντική είναι επίσης και η συνεισφορά σε θέσεις εργασίας,

καθώς 1 εκατ. ευρώ επένδυσης υποστηρίζει άμεσα 13 θέσεις εργασίας στον σχετικό κλάδο και 24 στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας. Η σύσταση ενός κέντρου αριστείας που βασίζεται στη συλλογή, διαχείριση και επεξεργασία των RWD, θα μπορούσε να αποτελέσει τον συνδετικό κρίκο μεταξύ των βάσεων συλλογής πραγματικών δεδομένων και των φορέων που τα αξιοποιούν για την παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών υγείας. Ένα τέτοιο εγχείρημα θα μπορούσε να λειτουργήσει ως πυρήνας ενός ψηφιακού οικοσυστήματος για τα RWD, λαμβάνοντας δεδομένα από τους υφιστάμενους φορείς και επανατροφοδοτώντας τους με RWE και άλλα κρίσιμα κλινικά στοιχεία, ενισχύοντας έτσι την έρευνα και την καινοτομία στις επιστήμες της υγείας και αναβαθμίζοντας ουσιαστικά τις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας στους πολίτες της χώρας. Τα πολλαπλασιαστικά οικονομικά οφέλη που προκύπτουν από μια τέτοια επένδυση μπορούν να τονώσουν το ΑΕΠ και να αποτελέσουν πηγές εξειδικευμένης εργασίας για τη χώρα, προσφέροντας ένα «αντίδοτο» στο φαινόμενο του brain drain, τόσο άμεσα, μέσω της δημιουργίας θέσεων εργασίας πάνω στο αντικείμενο, όσο και έμμεσα, μέσω των διαρθρωτικών επιδράσεων που έχουν στους υπόλοιπους κλάδους της οικονομίας, τονώνοντας έτσι συνολικά την οικονομική δραστηριότητα στη χώρα. Παράλληλα, αποτελεί ένα σημαντικό όπλο για την ενίσχυση του brain gain, δηλαδή της προσέλκυσης εξειδικευμένου επιστημονικού προσωπικού από το εξωτερικό, δημιουργώντας έναν πόλο έλξης διεθνούς επιστημονικής αριστείας, ο οποίος με τη σειρά του μπορεί να προσελκύσει σημαντικές επενδύσεις τόσο από την εγχώρια (φαρμακευτική) βιομηχανία όσο και από το εξωτερικό, και να προσφέρει σημαντικά πολλαπλασιαστικά οφέλη στην κοινωνία και την οικονομία, καθώς και εναλλακτικές πηγές άμεσων και έμμεσων εσόδων για το σύστημα υγείας. Τα δυνητικά οφέλη της ενσωμάτωσης της ανάλυσης και αξιοποίησης των ψηφιακών δεδομένων στο οικοσύστημα της ψηφιακής υγείας της χώρας είναι επομένως πολυδιάστατα, όμως μέχρι στιγμής εντοπίζεται ένα σημαντικό κενό στον στρατηγικό σχεδιασμό για την αξιοποίησή τους.

Ρυθμιστικό πλαίσιο Προς αυτήν τη κατεύθυνση, το βασικότερο βήμα είναι ο σχεδιασμός ενός ρυθμιστικού πλαισίου που θα εξασφαλίσει τις ευκαιρίες και προοπτικές από τη συλλογή και χρήση των RWD και ταυτόχρονα θα διασφαλίζει την ποιότητα και την αξιοπιστία στη διαδικασία συλλογής των δεδομένων και την αξιοποίησή τους για τη παραγωγή RWE, αλλά και την προστασία των προσωπικών δεδομένων των ασθενών. Έτσι θα υπάρξει η βάση για την ανάπτυξη της οικονομικής δραστηριότητας γύρω από την επεξεργασία και την αξιοποίηση των RWD, δημιουργώντας το κατάλληλο συνεργατικό πλαίσιο εμπιστοσύνης που θα κινητοποιήσει τους φορείς του οικοσυστήματος σε επενδύσεις έρευνας και ανάπτυξης, διασφαλίζοντας την αξιοποίηση των RWD ως ενός σημαντικού αναπτυξιακού μοχλού για την οικονομία της χώρας

Ο ρόλος των φαρμακείων ως ευέλικτων μονάδων πρωτοβάθμιας φροντίδας Για

τη

μας για τη δημόσια υγεία όσο και τον τρόπο με τον οποίο θα πρέπει να οργανώνονται όλοι οι συντελεστές της για να φανούν

Αν και η πολιτεία

τους έχει ήδη εκδηλωθεί και βρίσκεται στην οξεία του φάση, οδηγεί το σύστημα υγείας στο να εμφανίζει όχι μόνο λειτουργικές αδυναμίες αλλά κατά περιστάσεις ανεπάρκειες, θυμίζοντας εμφατικά ότι στρατηγική προτεραιότητα είναι η πρόληψη και η πρωτοβάθμια φροντίδα. Τα φαρμακεία και οι φαρμακοποιοί, ως λειτουργοί στο πρωτοβάθμιο επίπεδο, δέχθηκαν πρωτόγνωρη πίεση και βάρος, ιδίως κατά την πρώτη φάση της πανδημίας, την περίοδο όπου πολλά ιατρεία παρέμεναν κλειστά και οι ανάγκες για φάρμακα, πληροφόρηση και είδη ατομικής προστασίας ήταν ακραία αυξημένες. Στη χώρα μας διαθέτουμε

πυκνότερο πανευρωπαϊκά

ζήτηση, διατηρώντας τον εφοδιασμό των φαρμακείων κατά το δυνατόν απρόσκοπτο. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην εθνική προσπάθεια διανομής των εμβολίων κατά της Covid συμμετέχουν αδιάλειπτα και τέσσερις συνεταιριστικές φαρμακαποθήκες, αποδεικνύοντας την ιδιαίτερη συμβολή και σημασία που έχουν στον σχεδιασμό της δημόσιας υγείας οι επιχειρήσεις του χονδρεμπορίου φαρμάκων.

και

οδήγησε

Παρά τα παραπάνω και τη μεγάλη επισκεψιμότητα, η άνοδος που παρατηρήθηκε στον συνολικό κύκλο εργασιών των φαρμακείων της χώρας ανήλθε σε 3,6% για το 2020 και σε 1,7% για το 2021, μένοντας αναντίστοιχη με την πίεση που δέχθηκε ο συγκεκριμένος κλάδος και το πλήθος των ζητημάτων που κλήθηκαν τα φαρμακεία να επιλύσουν. Αξίζει να σημειωθεί ότι αν και η πολιτεία χρειάστηκε τη συνδρομή των φαρμακοποιών σε αρκετά ζητήματα, φάνηκε μάλλον διστακτική και θεσμοθέτησε την εμπλοκή και την αποζημίωσή τους σε περιορισμένες μόνο περιπτώσεις. Ενδεικτικά, ο προληπτικός εμβολιασμός ενηλίκων, ο οποίος εξακολουθεί να πραγματοποιείται στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων στα φαρμακεία, δεν αποζημιώνεται στη χώρα μας». Τι αλλαγές προκλήθηκαν στις πωλήσεις των φαρμάκων τα τρία χρόνια πανδημίας; «Αν αναλύσουμε λίγο περισσότερο το μίγμα πωληθέντων από τα φαρμακεία, θα βρούμε την αναλογία μεταξύ φαρμάκων και παραφαρμάκων να εμφανίζει μικρές διακυμάνσεις, με τα φάρμακα να καταλαμβάνουν το 73% και τα παραφάρμακα το 27% των συνολικών πωλήσεων του 2021, έναντι 75% και 25% το 2020. Αυτό που συνέβαλε στην αύξηση των παρα-

φαρμάκων το 2021 είναι ότι σε αυτή την κατηγορία συμπεριλαμβάνεται και η αποζημίωση των rapid tests που πραγματοποιούνται στα φαρμακεία. Αξίζει να σημειωθεί η αποδοτικότητα της δαπάνης από την πλευρά της δημόσιας υγείας, καθώς η ευκολία και η αύξηση της πρόσβασης του κοινού στα tests αυτά, σε χιλιάδες σημεία ανά το ανάγλυφο της επικράτειας, στη γειτονιά διαμονής ή εργασίας, χωρίς καθυστερήσεις και με μικρό κόστος, συνέδραμε σημαντικά στην έγκαιρη ανίχνευση των πασχόντων και κατ’ επέκταση στον περιορισμό της μετάδοσης της νόσου. Αν και κανείς θα ανέμενε, κυρίως εξαιτίας της κατά κανόνα εκτεταμένης αν και ήπιας νόσησης του πληθυσμού από τον Covid, πολύ μεγάλη αύξηση στη χρήση αυτοθεραπευτικών μέσων, αυτά που καλούμε μη συνταγογραφούμενα φάρμακα (ΜΗΣΥΦΑ), εντούτοις αυτό δεν επιβεβαιώνεται. Το προηγούμενο συνιστά μια παραδοξότητα, καθώς τα φάρμακα αυτά συνιστούν τη θεραπεία εκλογής στις ήσσονος σημασίας λοιμώξεις του αναπνευστικού. Εκτιμάται ότι το μέγεθος της συγκεκριμένης αγοράς διαμορφώθηκε σε 820 εκατομμύρια ευρώ το 2021, σημειώνοντας μόλις 1,2% αύξηση σε σχέση με το 2020. Τα δε φάρμακα που αναφέρονται στον βήχα ή το κρυολόγημα εξακολουθούν να κατέχουν μεγάλο μερίδιο (28%) στην κατηγορία των ΜΗΣΥΦΑ, δείχνουν όμως μικρή δυναμική, καθώς σημείωσαν

Η άνοδος που

παρατηρήθηκε στον συνολικό κύκλο εργασιών των φαρμακείων της χώρας ανήλθε σε 3,6% για το 2020 και σε 1,7% για το 2021, μένοντας αναντίστοιχη με την πίεση που δέχθηκε ο συγκεκριμένος κλάδος.

πολύ μικρή άνοδο, μόλις 1%, από το ποσοστό της προηγούμενης χρονιάς. Μια άλλη κατηγορία προϊόντων που θα ανέμενε κανείς να καταγράφει σημαντική αύξηση, που επίσης δεν επιβεβαιώνεται, είναι τα συμπληρώματα διατροφής. Η συγκεκριμένη κατηγορία περιλαμβάνει και τις βιταμίνες, οι οποίες σε μεγάλο ποσοστό πωλούνται από τα φαρμακεία. Τα συγκεκριμένα προϊόντα εξακολουθούν να αποτελούν σημαντική κατηγορία για τον κλάδο, αφού καταλαμβάνουν το 2021 ποσοστό 33% στο σύνολο των πωλήσεων των παραφαρμακευτικών ειδών, ελαφρά αυξημένο από το 32% του 2020, αν και αισθητά μειωμένο από το 37% του 2017».

Κατά την περίοδο της πανδημίας παρατηρήθηκε

των ηλεκτρονικών πωλήσεων σε όλους σχεδόν τους τομείς της αγοράς, κάτι παράδοξο για

Ελλάδα, καθώς στην πλειονότητά τους οι Έλληνες δεν είχαν και τόσο καλή επαφή με το αντικείμενο. Συνέβη το ίδιο και στα φαρμακεία; «Όντως, ήταν μια σημαντική εξέλιξη αυτή που έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια της πανδημίας στον χώρο των φαρμακείων και ουσιαστικά αποτέλεσε την ενδυνάμωση των online φαρμακείων. Η αγορά των ηλεκτρονικών αυτών καταστημάτων εκτιμάται σε 280

εκατ. το 2021, παρουσιάζοντας αύξηση της τάξης του 12% σε σχέση με το 2020. Η αύξηση αυτή θα πρέπει να αποδοθεί σε σημαντικό βαθμό και στην εξοικείωση μεγάλου τμήματος του πληθυσμού με τον ηλεκτρονικό τρόπο αγορών, που αποκτήθηκε ιδίως κατά την εποχή των περιορισμών κυκλοφορίας. Δεν είναι σαφές αν η συγκεκριμένη αγορά θα πρέπει να θεωρηθεί σχετικά ώριμη ή υπό δυναμική διαμόρφωση, όμως, όπως και να έχει, συνιστά σημαντικό εναλλακτικό κανάλι». Ποιο είναι το μέλλον του ελληνικού φαρμακείου κατά τη γνώμη σας; «Όλα τα προηγούμενα συνθέτουν μια αμφίθυμη εικόνα για το μέλλον του φαρμακείου και των συνδεδεμένων σε αυτό φαρμακαποθηκών, αυτών δηλαδή που συνιστούν το παραδοσιακό κανάλι διανομής. Το κανάλι, που δοκιμάστηκε στην κρίση από το μακρινό 2010, κλονίστηκε, αλλά παρέμεινε ανθεκτικό και δυναμικό. Τι είναι όμως αυτό που θα πρέπει να αναμένει κανείς; Η αντίληψη για την υγεία άλλαξε και η αναγκαιότητα μιας στιβαρής πρωτοβάθμιας φροντίδας αποτελεί όχι μόνο λογική προτεραιότητα αλλά επιτακτική ανάγκη. Αν η προστιθέμενη αξία των φαρμακείων στην αλυσίδα της υγείας και όχι μόνο στο κανάλι της διανομής, γίνει αντιληπτή ως ιδιαίτερης σημασίας όπως θα ανέμενε κανείς και στηριχθεί, τότε το μέλλον για έναν από τους σημαντικότερους πόρους της πρωτοβάθμιας φροντίδας είναι φωτεινό. Σε κάθε άλλη περίπτωση είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς οι ανάγκες του κοινού για τα ζητήματα ιδίως της πρόληψης και της σωστής λήψης των θεραπειών θα μπορούσαν να ικανοποιηθούν».

Οι προκλήσεις που φέρνει η πανδημία, οι συνεργασίες για την παραγωγή και διανομή των εμβολίων, για τις θεραπείες και τις προμήθειες, τα σύγχρονα εργαλεία που εξασφαλίζουν η έρευνα και οι νέες τεχνολογίες δημιουργούν ένα νέο τοπίο στην υγειονομική περίθαλψη

Οτομέας υγειονομικής περίθαλψης σε παγκόσμιο επίπεδο εξακολουθεί να ανταποκρίνεται στις νέες προκλήσεις που φέρνει η συνεχιζόμενη πανδημία, για την οποία τα συστήματα υγείας καταναλώνουν αρκετούς από τους πόρους τους. Οι εταιρείες συνεχίζουν να αναβαθμίζουν το εργατικό τους δυναμικό και να αναδιαμορφώνουν το τι, πώς και πού εκτελείται η εργασία, κλιμακώνοντας γρήγορα τις εικονικές υπηρεσίες υγείας για τους ασθενείς, ενώ δημιουργούν συνεργασίες για την παραγωγή και διανομή των απαιτούμενων εμβολίων, για τις θεραπείες και τις προμήθειες. Ταυτόχρονα, οι πολιτικοί καλούνται να αντιμετωπίσουν την αυξημένη σημασία των ανισοτήτων στην υγειονομική περίθαλψη, τη βιωσιμότητα και το περιβάλλον. Ακόμα, οι επιστήμονες, στην τρέχουσα κατάσταση του τομέα υγειονομικής περίθαλψης παγκοσμίως, προετοιμάζονται για το μέλλον με τη βοήθεια των νέων τεχνολογιών. Οικοσύστημα καινοτομίας Med-Tech Το ισραηλινό επιχειρηματικό οικοσύστημα δημιουργεί ευκαιρίες για νεοφυείς επιχειρήσεις να γίνουν προηγμένες, εμπορικά βιώσιμες και πολλά υποσχόμενες εταιρείες. Ως απόδειξη της ανάπτυξης του κλάδου, οι εξαγωγές βιοεπιστημών το 2017 έφτασαν τα 8,5 δισεκατομμύρια δολάρια, αυξανόμενες σταθερά από το 2010. Ένας πλούσιος αγωγός εταιρειών - «σπόρων» υπόσχεται να διαιωνίσει την τρέχουσα ανάπτυξη. Ο μεγαλύτερος κλάδος είναι οι Ιατρικές Συσκευές και η Ψηφιακή Υγεία (πάνω από το 70% των εταιρειών). Στην αρένα των ιατρικών συσκευών του Ισραήλ, επιστήμονες και μηχανικοί έχουν ενσωματώσει προηγμένες τεχνολογίες στα ηλεκτρονικά, στις επικοινωνίες και στην ηλεκτρο-οπτική για να αναπτύξουν καινοτομίες παγκόσμιας κλάσης στην Ψηφιακή Απεικόνιση, τα Ιατρικά Λέιζερ, την Τηλεϊατρι-

κή, την Πρώιμη Διαγνωστική, τον Έξυπνο Χειρουργικό Εξοπλισμό κ.ά. Σήμερα υπάρχουν πάνω από 1.500 ενεργές εταιρείες στον τομέα των βιοεπιστημών. Πλατφόρμα τεχνητής νοημοσύνης Μια ακόμα πρωτοποριακή πλατφόρμα παροχής ιατρικών υπηρεσιών με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης είναι η Viz.ai. Πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία της αποτέλεσε μια ασθενής, η οποία, ενώ υποβλήθηκε σε επιτυχημένη επέμβαση στον εγκέφαλο, κατέληξε επειδή η επέμβαση έγινε πολύ αργά, λόγω καθυστερήσεων στη διαδικασία. Απογοητευμένος από τις καθυστερήσεις που κόστισαν τη ζωή στην ασθενή του, ο νευροχειρουργός δρ Κρις Μάνσι από το Stanford Business School δεσμεύτηκε να βρει έναν καλύτερο τρόπο και ένωσε τις δυνάμεις του με τον μεταδιδακτορικό φοιτητή Νταβίντ Γκολάν ιδρύοντας μαζί τη Viz.ai, η οποία χρησιμοποιεί την τεχνητή νοημοσύνη για να κάνει την υγειονομική περίθαλψη να λειτουργεί πιο γρήγορα και πιο έξυπνα, μειώνοντας τις καθυστερήσεις που παρεμβάλλονται μεταξύ των ασθενών και των θεραπειών που σώζουν ζωές. Τα προϊόντα που έχει αναπτύξει η Viz.ai ειδοποιούν το δίκτυο των ομάδων φροντίδας για ύποπτη ασθένεια μέσα σε λίγα λεπτά. Οι ομάδες φροντίδας μπορούν να επικοινωνούν σε πραγματικό χρόνο μέσω μιας διεπαφής για κινητά συμβατής με HIPAA, λαμβάνοντας έτσι ταχύτερες αποφάσεις θεραπείας που σώζουν ζωές. Φορητές συσκευές υπερήχων Η Pulsenmore είναι παγκόσμιος ηγέτης στις φορητές συσκευές υπερήχων για οικιακή χρήση. Η εταιρεία επικεντρώνεται στην παροχή ευκολίας και αποτελεσματικότητας στον υπέρηχο πέρα από την παραδοσιακή απεικόνιση που βασίζεται σε κλινικές. Η Pulsenmore καθιστά

του φαρμάκου, αφού διάγετε και δεύτερη θητεία ως πρόεδρος του ΣΦΕΕ. Ποια είναι η συμβολή του κλάδου του φαρμάκου στην εθνική οικονομία και ποια τα προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει για την επιβίωσή του; «Μακάρι να ήμουν ο άνθρωπος "κλειδί", γιατί μάλλον θα είχα λύσει κάποια από αυτά. Και αν αυτά τα χρόνια έχουμε πετύχει να αναγνωριστεί σε σημαντικό βαθμό η συνεισφορά του κλάδου του φαρμάκου στο σύστημα υγείας αλλά και στην εθνική οικονομία, αυτό δεν έχει σταθεί αρκετό για να πείσει την πολιτεία να επενδύσει ουσιαστικά στη χρηματοδότηση της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης, ακριβώς γιατί τη θεωρεί δαπάνη και όχι επένδυση για τη θωράκιση της δημόσιας υγείας. Ακόμη και το προφανές παράδειγμα της ανακάλυψης και διάθεσης των εμβολίων κατά της Covid-19 δεν στάθηκε ικανό να κάνει τους κυβερνώντες να δουν στην ολότητά του τον σημαντικό ρόλο που παίζει το φάρμακο σε αυτό που ονομάζεται δημόσια υγεία. Έτσι, αρκούνται σε αποσπασματικές λύσεις χρηματοδότησης, π.χ. εμβόλια, και εφαρμόζουν μη ρεαλιστικές πολιτικές για το σύνολο της φαρμακευτικής αγοράς, λες και περνάει απαρατήρητο το βαρύ φορτίο των πολλών και σημαντικών χρονίων νοσημάτων που ταλανίζει σήμερα τους Έλληνες πολίτες. Με αυτές τις πολιτικές της διαχρονικής υποχρηματοδότησης και της απουσίας πολιτικών ουσιαστικού ελέγχου για τη βέλτιστη διάθεση των πόρων, είναι θέμα χρόνου να στερηθούν οι Έλληνες πολίτες νέες, καινοτόμες θεραπείες που πρόκειται να έρθουν - ελπί-

θα κατανεμηθούν

υπερβάσεις μεταξύ

κλάδος μας δεν συγκινεί αρκετά ώστε να τύχει ορθολογικής αντιμετώπισης».

εταιρειών ή πώς

τους αριθμούς, δείχνοντας ότι μειώθηκε το clawback με τη μετατροπή του σε rebate. Kαι θα ήθελα να θέσω το ερώτημα: Εφόσον το κράτος επικροτεί τις θεραπευτικές αποφάσεις των Ελλήνων ιατρών, γιατί δεν τις χρηματοδο-

τεί κιόλας, αλλά αναθέτει στις φαρμακευτικές επιχειρήσεις να τις χρηματοδοτούν μέσω των υποχρεωτικών επιστροφών; Αν από την άλλη πλευρά διαφωνεί με αυτές, τι κάνει για να τις αλλάξει ή να τις βελτιώσει; Δυστυχώς σε ένα περιβάλλον που το κριτήριο αποφάσεων είναι το πολιτικό κόστος, φαίνεται πως ο

Κατέχετε εδώ και πολλά χρόνια τη θέση του γενικού διευθυντή της Novo Nordisk Hellas, η οποία αποτελεί την κορωνίδα του τομέα διαβητολογίας, ενώ έχει σημαντικό αποτύπωμα στον τομέα της παχυσαρκίας, της αιμορροφιλίας και των διαταραχών ανάπτυξης. Ποια είναι η δυναμική του χαρτοφυλακίου σας και τι αναμένουμε στο μέλλον; «Η Novo Nordisk είναι μια εταιρεία που ξεκίνησε την ύπαρξή της πριν από 100 χρόνια -τα κλείνουμε το 2023- με την παραγωγή ινσουλίνης στη Σκανδιναβία. Από τότε παραμένει αφοσιωμένη στη θεραπευτική αντιμετώπιση του σακχαρώδους διαβήτη εξελίσσοντας σημαντικά την ινσουλινοθεραπεία, προσφέροντας στον ασθενή με διαβήτη την επαναστατική καινοτομία των "στιλό" ινσουλίνης, που αύξησε κατακόρυφα την αυτονομία τους, και φέρνοντας εξαιρετικές θεραπείες για τον διαβήτη τύπου 2 με τους αγωνιστές GLP-1 που χαρακτηρίζονται από πολλαπλά οφέλη. Διαθέτουμε επίσης και αναπτύσσουμε εξαιρετικά αποτελεσματικές θεραπείες για τη νόσο της παχυσαρκίας - της μεγαλύτερης σήμερα απειλής για την παγκόσμια δημόσια υγεία στον τομέα των χρόνιων μη μεταδοτικών νοσημάτων. Είμαστε στο πλευρό των ατόμων με αιμορροφιλία από τη δεκαετία του 1990 με μια σειρά βιοσυνθετικών παραγόντων πήξης, ενώ στηρίζουμε τα παιδιά με διαταραχές ανάπτυξης με θεραπείες αυξητικής ορμόνης. Σε όλους αυτούς τους τομείς μπορείτε να περιμένετε ακόμη πιο εξελιγμένες θεραπευτικές επιλογές, που έχουν τη δυνατότητα να αλλάζουν κυριολεκτικά τις ζωές των ανθρώπων και να τους κάνουν να ζουν περισσότερο και καλύτερα. Επιπλέον αναπτύσσουμε νέες θεραπείες στον χώρο της καρδιολογίας, της μη αλκοολικής λιπώδους διήθησης του ήπατος και της νόσου Alzheimer. Την ίδια στιγμή έχουμε αυξήσει σημαντικά την εστίασή μας στον χώρο των σπανίων παθήσεων, με έμφαση στα σπάνιες αιματολογικές και ενδοκρινικές διαταραχές.

ανάπτυξη στους τομείς αυτούς. Τέλος, επενδύουμε σημαντικά στις θεραπείες με πολυδύναμα βλαστοκύτταρα και ελπίζουμε μετά από μερικά χρόνια να έχουμε επαναστατικές λύσεις για νοσήματα όπως ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1, η νόσος Πάρκινσον, η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας και η χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια». Ποιο είναι το οικονομικό αποτύπωμα της Novo Nordisk στην Ελλάδα; «Η δραστηριότητα της Novo Nordisk στην Ελλάδα αυξάνεται χάρη στα εξαιρετικά προϊόντα μας, αλλά δυστυχώς και στην έντονα αυξητική τάση των χρονίων νοσημάτων που αυτά αντιμετωπίζουν. Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, για παράδειγμα, αφορά πλέον του 11% του ενήλικου πληθυσμού όταν πριν από 2-3 δεκαετίες κυμαινόταν στο 7%. Η παχυσαρκία επίσης αυξάνεται σημαντικά και σήμερα ένας στους τρεις ενήλικες φαίνεται πως έχει τη νόσο. Ωστόσο, η ανάπτυξή μας δεν είναι ανάλογη της αύξησης του νοσολογικού φορτίου, διότι η ελληνική πολιτεία έχει τα τελευταία χρόνια αναθέσει στις φαρμακευτικές επιχειρήσεις όχι μόνο την τροφοδοσία της αγοράς με τα απαραίτητα φάρμακα, αλλά και τη χρηματοδότηση της φαρμακευτικής πολιτικής μέσω των δυσβάστακτων και σταθερά αυξανόμενων υποχρεωτικών επιστροφών (rebates & clawbacks). Σε αυτό το εξαιρετικά δυσμενές περιβάλλον, καταφέρνουμε, μέχρι τώρα, να θέτουμε τις καινοτόμες θεραπείες μας στη διάθεση των ασθενών και των ιατρών και θα αγωνιστούμε για να το κάνουμε και στο μέλλον. Σε αυτό θα παίξει κρίσιμο ρόλο και η στάση της

Ακόμη και το προφανές παράδειγμα της ανακάλυψης και διάθεσης των εμβολίων κατά της Covid-19 δεν στάθηκε ικανό να κάνει τους κυβερνώντες να δουν στην ολότητά του τον σημαντικό ρόλο που παίζει το φάρμακο, επισημαίνει ο πρόεδρος του ΣΦΕΕ.

περί τα 25 άτομα στο πεδίο αυτό, ενώ στο χρονικό διάστημα 20162021 επενδύσαμε τουλάχιστον 13,4 εκατομμύρια ευρώ για τον σκοπό αυτό, υλοποιώντας 30 κλινικές μελέτες με περισσότερους από 1.200 ασθενείς να λαμβάνουν μέρος σε αυτές. Μάλιστα, η Novo Nordisk Ελλάς είναι η διεθνής φαρμακευτική εταιρεία που υπέβαλε, στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας "Ελλάδα 2.0", τις μεγαλύτερες επενδύσεις σε κλινικές δοκιμές (μελέτες) στη χώρα μας».

SHUTTERSTOCK

Για τα καινοτόμα φάρμακα, οι υποχρεωτικές επιστροφές των εταιρειών αγγίζουν το 70%, κάτι που απειλεί ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ●

δυνατότητα να γίνει η Ελλάδα πόλος έλξης σημαντικών επενδύσεων, τις προτεραιότητες που πρέπει να δοθούν και τις προκλήσεις στις οποίες πρέπει να ανταποκριθεί η πολιτεία, τις παθογένειες ενός συστήματος υγείας που υποχρηματοδοτείται, καθώς και τη συνεισφορά του φαρμακευτικού κλάδου στην οικονομία της χώρας, μας αναλύει ο διευθύνων σύμβουλος AbbVie Ελλάδος & Κύπρου, Πασχάλης Αποστολίδης. Κύριε Αποστολίδη, διανύοντας τον τρίτο χρόνο πανδημίας, η οποία επέφερε σημαντικές αλλαγές σε όλα τα επίπεδα παγκοσμίως, ο φαρμακευτικός κλάδος κλήθηκε να συνδράμει δυναμικά. Πώς το αντιμετωπίσατε όλο αυτό και τι άφησε πίσω; «Στην πρόσφατη παγκόσμια μάχη των κυβερνήσεων κατά της νόσου Covid-19, ο φαρμακευτικός κλάδος αποτέλεσε βασικό σύμμαχο, επιδεικνύοντας γρήγορα αντανακλαστικά. Μέσα από τη στενή συνεργασία επιστήμης, βιομηχανίας, οργανισμών και κράτους, καταφέραμε σε λιγότερο από έναν χρόνο να έχουμε στη διάθεσή μας περισσότερα από ένα καινοτόμα, αποτελεσματικά και ασφαλή εμβόλια, και σε λιγότερο από δύο χρόνια στοχευμένες θεραπείες κατά της Covid-19. Αντλώντας μαθήματα από την πανδημία, οι περισσότερες χώρες της Ευρώπης -παρά την πρωτοφανή ενεργειακή κρίση- αναθεωρούν και ενισχύουν

η

την

λειτουργία

τις πολιτικές υγείας για να ανταποκριθούν στις σύγχρονες υγειονομικές προκλήσεις και τις αυξανόμενες ανάγκες των ασθενών. Εστιάζουν στον ρόλο της φαρμακευτικής καινοτομίας και λαμβάνουν μέτρα, ώστε αυτή να είναι όσο το δυνατόν πιο σύντομα διαθέσιμη στους ασθενείς. Δυστυχώς, η χώρα μας επιμένει στη "συνταγή" της υποχρηματοδότησης του φαρμάκου, διατηρώντας τη σε επίπεδα χαμηλότερα του ευρωπαϊκού μέσου όρου, ενώ επικεντρώνεται στον περιορισμό της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης, αντιμετωπίζοντας τα φάρμακα ως πηγή κόστους και όχι ως μια απαραίτητη προϋπόθεση εξασφάλισης της δημόσιας υγείας και ευημερίας». Επιχειρηματικές πρωτοβουλίες που συμβάλλουν σε ένα οικοσύστημα βασισμένο στην καινοτομία βλέπουμε από πλευράς της αγοράς φαρμάκου. Όμως, βλέπουμε και ένα έλλειμμα όσον αφορά την υποστήριξη της πολιτείας. Ο προϋπολογισμός για το φάρμακο δεν φαίνεται να ακολουθεί τις ανάγκες

της εποχής. Ποιες είναι οι προτάσεις σας αναφορικά με το θέμα; Αν ενισχυθεί το χρηματοδοτικό πλαίσιο στην υγεία, θα αποτελέσει ένα προαπαιτούμενο για μια καλύτερη αντιμετώπιση μελλοντικών κρίσεων;

Στη χώρα μας διαθέτουμε το μοναδικό πλεονέκτημα των δεδομένων της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, που υπάρχουν από το 2012 και είναι ένας πραγματικός θησαυρός για τη φαρμακευτική βιομηχανία και την επιστημονική έρευνα.

ενισχύουν τις πολιτικές υγείας για να ανταποκριθούν στις σύγχρονες υγειονομικές προκλήσεις.

ασθενών, η προώθηση των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων, ο έλεγχος της κατανάλωσης, τα θεραπευτικά πρωτόκολλα, η ψηφιοποίηση και η θέσπιση ανώτατων ορίων στις υποχρεωτικές επιστροφές. Πάνω από όλα, θα πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι το φάρμακο δεν είναι πηγή κόστους, αλλά πολλαπλασιαστής ευημερίας, ανάπτυξης και απασχόλησης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι δραστηριότητες έρευνας και ανάπτυξης (Ε&Α). Σήμερα, επενδύονται στην Ευρώπη ετησίως περίπου 40 δισ. ευρώ στον τομέα, με τη χώρα μας να απορροφά δυστυχώς περίπου 100 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με έγκριτες μελέτες, η άνοδος της Ελλάδας στον ευρωπαϊκό μέσο όρο συνεπάγεται τεράστια οφέλη για τους ασθενείς και συνολικές επενδύσεις περίπου 500 εκατ. ευρώ, γεγονός που θα επιφέρει ετήσια αύξηση 1,1 δισ. ευρώ στο ΑΕΠ, 270 εκατ. ευρώ σε φορολογικά έσοδα και χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας υψηλής εξειδίκευσης. Ο φαρμακευτικός κλάδος έχει καταθέσει συγκεκριμένες εφαρμόσιμες προτάσεις για να επιτευχθεί ο παραπάνω στόχος και επομένως η πολιτεία γνωρίζει καλά τι πρέπει να κάνει για να προσελκύσει η χώρα μας τις επενδύσεις που δικαιούται στην κλινική έρευνα και να αναδειχθεί ως επενδυτικός κόμβος». Η καινοτομία αποτελεί τον βασικό καταλύτη για οικονομική ανάπτυξη

καλύτε-

ρα αποτελέσματα στον κλάδο υγείας; Διαμορφώνοντας δηλαδή ένα καινοτόμο σύστημα, τι κίνητρα πρέπει να δοθούν για την υποστήριξη και την προσέλκυση επενδύσεων; «Σε στενή σχέση με την ανάπτυξη των κλινικών μελετών, η Ελλάδα μπορεί να αποτελέσει σημαντικό πόλο έλξης επενδύσεων για την αξιοποίηση των δεδομένων πραγματικού κόσμου / Real World Evidence (RWΕ). Γιατί στη χώρα μας διαθέτουμε το μοναδικό πλεονέκτημα των δεδομένων της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, που υπάρχουν από το 2012 και είναι ένας πραγματικός θησαυρός για τη φαρμακευτική βιομηχανία και την επιστημονική έρευνα. Κάθε χρόνο, η φαρμακοβιομηχανία επενδύει παγκόσμια εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ για να αποκτήσει πρόσβαση σε δεδομένα υγείας (πάντοτε υπό την προστασία του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία Δεδομένων), και η χώρα μας μπορεί να έχει ένα μεγάλο μερίδιο των επενδύσεων αυτών. Μια ακόμα σημαντική μεταρρύθμιση στο σύστημα

Σήμερα, επενδύονται στην Ευρώπη ετησίως περίπου 40 δισ. ευρώ στον τομέα Ε&Α, με τη χώρα μας να απορροφά δυστυχώς περίπου 100 εκατ. ευρώ.

με θετικό πρόσημο, που θα δημιουργήσει χώρο για τη φαρμακευτική καινοτομία, είναι και η δημιουργία Ταμείου Φαρμακευτικής Καινοτομίας, μια πρόταση που πλέον αγκαλιάζει όλος ο κλάδος. Γιατί σήμερα είναι η ευκαιρία να εξασφαλίσουμε την πρόσβαση των ασθενών στην καινοτομία, μεταφέροντας τεχνογνωσία και βέλτιστες πρακτικές από χώρες όπου ήδη λειτουργούν Ταμεία Φαρμακευτικής Καινοτομίας, όπως είναι η Ιταλία, η Ουαλία, η Σκωτία, το Ηνωμένο Βασίλειο. Τα οφέλη από την υλοποίηση ενός τέτοιου Ταμείου κινούνται σε τέσσερις κατευθύνσεις: (α) ταχύτερη πρόσβαση των ασθενών στη φαρμακευτική καινοτομία, (β) αποφυγή επιπλέον επιβάρυνσης με υποχρεωτικές επιστροφές (clawback) όσων φαρμάκων ήδη αποζημιώνονται στη χώρα μας λόγω της εισόδου νέων καινοτόμων φαρμάκων, (γ) τεκμηριωμένη ενίσχυση της φαρμακευτικής δαπάνης και εξορθολογισμός του προϋπολογισμού και (δ) απελευθέρωση δυνάμεων της πολιτείας, ώστε να ολοκληρωθούν άλλες κρίσιμες μεταρρυθμίσεις στο σύστημα υγείας και τη φαρμακευτική δαπάνη.

Από τα παραπάνω καθίσταται σαφές ότι τώρα είναι η ώρα να εστιάσουμε στην αναπτυξιακή δυναμική του φαρμακευτικού κλάδου, ώστε να μετατρέψουμε τις υπάρχουσες προκλήσεις σε ευκαιρίες και να δημιουργήσουμε πλούτο για το εθνικό σύστημα υγείας, νέες θέσεις εργασίας και οικονομική ευημερία».

Κύριε Κωστάρα, η Ελλάδα πέρασε μέσα από μια πολυετή οικονομική στενότητα, ενώ ακόμα η παγκόσμια κοινότητα εξακολουθεί να βιώνει τα προβλήματα της πανδημίας. Το ελληνικό φαρμακείο αποτέλεσε το πρώτο και σε πολλές περιπτώσεις το μοναδικό σημείο παροχής θεραπευτικών υπηρεσιών, δεδομένων των lockdowns, αλλά και της απώλειας ασφαλιστικής κάλυψης πολλών συνανθρώπων μας προ πανδημίας. Πώς έχει κινηθεί η αγορά των φαρμακείων τον τελευταίο χρόνο σε σχέση με τον προηγούμενο, σε τεμάχια και αξία, τόσο σε συνολική αγορά όσο και στις επιμέρους μακρο-κατηγορίες (Rx, OTC, PAC, PEC, NUT); «Η διαχείριση της Covid-19, πάνω από όλα, ανέδειξε και ισχυροποίησε τον ρόλο του φαρμακοποιού τόσο στη συλλογική συνείδηση όσο και στους επίσημους φορείς. Η περιπέτεια αυτή επηρεάζει σαφώς και τον τρόπο που ο πολίτης αντιμετωπίζει την υγεία του, καθώς και την καταναλωτική συμπεριφορά του στο φαρμακείο. Στον απόηχο της πανδημίας, η αγορά ξαναβρίσκει τη δυναμική της και αναπτύσσεται. Το τελευταίο 12μηνο, μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου, υπάρχει ανάπτυξη 6,3% σε όγκο και 6,4% σε αξία (γράφημα 1)

Παρά το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος των πωλήσεων είναι τα συνταγογραφούμενα σκευάσματα (Rx), η αύξηση οδηγείται κυρίως από την κατηγορία Self Medication (OTC και Μη Συνταγογραφούμενα Φάρμακα).

Πιο συγκεκριμένα, τα συνταγογραφούμενα (Rx) αναπτύσσονται το τελευταίο 12μηνο κατά 2,7% σε τεμάχια, ενώ η αύξηση των πωλήσεων σε αξία είναι σχεδόν διπλάσια, 4,5%. Αντίστοιχα, η αύξηση στις πωλήσεις των Self Medication (OTC & ΜΗΣΥΦΑ) τόσο σε τεμάχια όσο και σε αξία ξεπερνά το 12,5% (γράφημα 2) Λόγω της μεγάλης ζήτησης για σκευάσματα που σχετίζονται με την πανδημία, τη σημαντικότερη ποσοστιαία αύξηση πωλήσεων σημειώνουν οι κατηγορίες φροντίδας ασθενούς -Patient Care (PAC)-, με τις πωλήσεις σε τεμάχια να αυξάνονται το τελευταίο 12μηνο (έως

Σεπτεμβρίου) κατά 50,6%, ενώ οι πωλήσεις σε

αυξάνονται κατά 43,8%. Οι κατηγορίες φροντίδας ασθενούς, όμως, έχουν σημαντικά μικρότερη συμμετοχή στο σύνολο της αγοράς, καθώς αφορούν μόλις το 5% αυτής σε αξίες» (γράφημα 3) Στα νέα λανσαρίσματα, δηλαδή στα νέα μη φαρμακευτικά σκευάσματα που μπήκαν αυτή την περίοδο στα φαρμακεία, τι κίνηση είχαμε; «Η πορεία των νέων, μη φαρμακευτικών σκευα-

σμάτων το τελευταίο 12μηνο είναι υγιής, με οδηγό την κατηγορία "Μεταβολισμός και Πέψη", με σχεδόν δεκαπλάσια αύξηση, συγκριτικά με το προηγούμενο έτος, των τεμαχιακών πωλήσεων.

Ενδιαφέρον συνεχίζει να παρουσιάζει, και αυτό το 12μηνο, η κατηγορία που περιλαμβάνει τα διαγνωστικά τεστ, τις χειρουργικές/προστατευτικές μάσκες, καθώς και τα χειρουργικά γάντια.

Παραμένει σταθερά ανεβασμένη σε νέα λανσαρίσματα, με τη διαφορά ότι υπάρχει πτώση στις αξίες των πωλήσεων από τα νέα λανσαρίσματα. Γεγονός που ήταν αναμενόμενο, καθώς υπάρχει πτώση των τιμών αυτής της κατηγορίας σε σχέση με τις αντίστοιχες τιμές του προηγούμενου 12μήνου. Στην κατηγορία των προϊόντων προσωπικής φροντίδας (PEC), παρατηρούμε πως και το τελευταίο 12μηνο οι κατηγορίες των unisex προϊόντων ομορφιάς, γυναικείας περιποίησης και προσωπικής υγιεινής παραμένουν αυτές που οδηγούν την κατηγορία στα νέα λανσαρίσματα. Σε κατηγορίες Self Medication (OTC & ΜΗΣΥΦΑ) συναντούμε τις περισσότερες πωλήσεις από νέα λανσαρίσματα στις κατηγορίες των παυσίπονων, των βιταμινών, καθώς και της αντιμετώπισης του βήχα και όσον αφορά τις κατηγορίες αυτές η αύξηση των τεμαχιακών πωλήσεων σε σχέση με το προηγούμενο έτος από νέα λανσαρίσματα είναι 8,8%» (πίνακας 1 + 2) Συνταγογράφηση: Ποιες σημαντικές αλλαγές είδαμε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, π.χ., αύξηση

σε συνδυασμό και με το μικρό σχετικά κόστος πολλών σκευασμάτων σ’ αυτές τις κατηγορίες. Αντίθετα, με την άρση των περιορισμών λόγω πανδημίας παρατηρήθηκε μεγάλη αύξηση στην συνταγογράφηση για παθήσεις του αναπνευστικού. Ταυτόχρονα, υπήρξε και μια ήπια αλλά σταθερή αύξηση στα σκευάσματα ψυχικής και πνευματικής

Ένα στα τρία φάρμακα που εξάγονται από την Ελλάδα ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ●

Έχετε δηλώσει πρόσφατα ότι η καινοτομία στο φάρμακο για την Ευρώπη θα πρέπει να επιστρέψει στην αυτάρκεια από την έρευνα έως την παραγωγή και τη διάθεση στον ασθενή. Ποια είναι η κατάσταση στην Ευρώπη σήμερα; «Το 20,8% των διεθνών επιστημονικών δημοσιεύσεων προέρχεται από την Ευρώπη, έναντι του 16,9% που προέρχεται από τις ΗΠΑ. Παρ’ όλα αυτά, για το διάστημα 2014-2018 το 47% των νέων θεραπειών προήλθε από τις ΗΠΑ σε σχέση με μόλις 25% να προέρχεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η εικόνα αυτή αναμένεται να γίνει ακόμη χειρότερη. Σε πρόσφατη ευρωπαϊκή μελέτη καταδείχτηκε η σχετική πτώση στην ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής φαρμακοβιομηχανίας έναντι των άλλων περιοχών του κόσμου, με σαφή πτώση στους δείκτες επένδυσης στην έρευνα & ανάπτυξη, στις κλινικές μελέτες, αλλά και στην παραγωγή». Μπορείτε να μας δώσετε τα συγκεκριμένα ευρήμα-

στα

Έτσι, εισάγονται επενδύσεις στη χώρα

τα που δείχνουν αυτήν την πτώση; «Μερικά από τα κύρια ευρήματα περιλαμβάνουν:  Επένδυση σε Ε&Α: Το 2002 οι ΗΠΑ δαπάνησαν 2 δισ. δολάρια περισσότερα από την Ευρώπη για Ε&Α. Σήμερα, ο αριθμός αυτός ανέρχεται σε 20 δισ. δολάρια - αύξηση της τάξης του 1.000%. Από τις συνολικές επενδύσεις Ε&Α που πραγματοποιήθηκαν στις ΗΠΑ, στην Ευρώπη, στην Κίνα και στην Ιαπωνία, μόνο το 31% του ποσού αυτού λαμβάνει χώρα στην Ευρώπη. Το ποσοστό αυτό μειώθηκε

 Κλινικές μελέτες: Στην Ευρώπη αντιστοιχούσε μερίδιο 19,3% της δραστηριότητας των παγκόσμιων κλινικών δοκιμών το 2020, μείωση της τάξης του 6,3%, σε σύγκριση με μέσο όρο 25,6% τα τελευταία δέκα χρόνια. Τα ευρήματα αυτά θα πρέπει να γίνουν γνωστά τόσο στους αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και στις εθνικές κυβερνήσεις σε αυτό το κρίσιμο χρονικό σημείο κατά τη διαμόρφωση των μελλοντικών πολιτικών φαρμακευτικής καινοτομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης».

σε σχέση με την Ευρώπη. Ο αριθμός των δοκιμών ATMP που διεξήχθησαν στις ΗΠΑ και την περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού αυξήθηκε κατά 70% και 67% αντίστοιχα την περίοδο 2014-21, ενώ η Ευρώπη παρέμεινε στάσιμη.

Δημ. Αναγνωστάκης: Η πολιτεία σε τοπικό επίπεδο και στα ευρωπαϊκά όργανα, να εργαστεί από κοινού με τη φαρμακοβιομηχανία για να επιτευχθεί

«Χρειαζόμαστε πρωτοβουλίες που θα καλλιεργήσουν το "οικοσύστημα" των πανεπιστημιακών, επιστημονικών κοινοτήτων, ώστε να έχουν την ικανότητα να ανιχνεύουν και να αντιμετωπίζουν αναδυόμενες απειλές υγείας. Η καινοτομία αποτελούσε ανέκαθεν ένα σήμα κατατεθέν για τη βιωσιμότητα της Ευρώπης».

χώρες, αποτελώντας το 2,2% των συνολικών εξαγωγών.

τιμολόγησης, και φυσικά η ανάπτυξη μακροπρόθεσμων (15-20 ετών) ευρωπαϊκών πολιτικών και συνεργασιών για

τη δημιουργία σταθερότητας για την προσέλκυση επενδύσεων στον χώρο του φαρμάκου». Πού πιστεύετε ότι μπορεί να συνδράμει η ελληνική πολιτεία στην επαναφορά της Ευρώπης ως ηγέτιδας στην ιατρική

από

της

τόσο σε τοπικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο».

(Diagnosis Related Groups)

«εργαλείο» μέτρησης του κόστους, συγκριτικής αξιολόγησης και ελέγχου της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας των νοσοκομείων και έχουν υιοθετηθεί από τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Στην Ελλάδα η εφαρμογή των DRGs ξεκίνησε ως μνημονιακή υποχρέωση, ωστόσο μπορούν να αποτελέσουν μια σημαντική μεταρρυθμιστική τομή στη δυνατότητα ρύθμισης της νοσοκομειακής περίθαλψης. Ο πρόεδρος του Κέντρου Τεκμηρίωσης και Κοστολόγησης Νοσοκομειακών Υπηρεσιών, του Ελληνικού Ινστιτούτου DRG, Παντελής Μεσσαρόπουλος, μας εξηγεί το πού βρίσκεται σήμερα η διαδικασία και ποιες είναι οι προκλήσεις που πρέπει να ξεπεραστούν για την επίτευξη του στόχου. Η εφαρμογή των DRGs στην Ελλάδα ξεκίνησε ως μνημονιακή υποχρέωση. Ωστόσο, αρκετά χρόνια μετά ακόμα μιλάμε για αδυναμία του συστήματος και προβλήματα στην εισαγωγή τους στον τομέα της δημόσιας υγείας. Πού βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή και ποιες είναι οι προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν; «Με το άρθρο 48 του ν. 4722/2020, το Σύστημα DRG (ή Σύστημα Κοστολόγησης Νοσοκομειακών Υπηρεσιών όπως το αναφέρει ο νομοθέτης) τίθεται πλέον σε πλήρη εφαρμογή από την 1η Ιανουαρίου 2021 σε νοσοκομεία που ορίζει κοινή απόφαση των υπουργών Οικονομικών, Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και Υγείας. Τον Απρίλιο του 2021, το Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Ηρακλείου ορίστηκε με σχετική ΚΥΑ (ΦΕΚ B' 1435/09.04.2021) ως το πρώτο νοσοκομείο που τέθηκε σε πλήρη εφαρμογή το σύστημα DRG. Στα τέλη Δεκεμβρίου 2021, με νεότερη ΚΥΑ (ΦΕΚ6226/Β'/24-12-2021), το σύστημα DRG τέθηκε σε πλήρη εφαρμογή σε όλα τα νοσοκομεία της 7ης Υγειονομικής Περιφέρειας Κρήτης. Έως τα τέλη Οκτωβρίου 2022 αναμένεται να εκδοθεί νέα ΚΥΑ που θα προβλέπει την ένταξη στο σύστημα DRG, το αργότερο έως 1/1/2023, επιπλέον 21 νοσοκομείων του ΕΣΥ και συγκεκριμένα των νοσοκομείων της 3ης ΥΠΕ Μακεδονίας -πλην του "Παπαγεωργίου"-, του ΑΧΕΠΑ Θεσσαλονίκης, του ΓΝ Βόλου, του ΓΝ Λάρισας, του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Λάρισας, του ΓΝ Ελευσίνας "Θριάσιο", του ΓΝ

καταγραφή των στοιχείων (διαγνώσεις νόσων, ιατρικές πράξεις κτλ.) που απαιτούνται για την ταξινόμηση των νοσηλειών σε DRG. 2. Η υλοποίηση των απαραίτητων προσαρμογών και η ηλεκτρονική διασύνδεση των πληροφοριακών συστημάτων των νοσοκομείων με το λογισμικό Grouper του ΚΕΤΕΚΝΥ, καθώς και η ολοκλήρωση της διαδικασίας υποβολών νοσηλειών προς τον ΕΟΠΥΥ.

3. Η εξοικείωση και εκπαίδευση του συνόλου των κλινικών ιατρών με την κλινική κωδικοποίηση κατά DRG.

4. Η κοστολόγηση στο επίπεδο του ασθενούς για την τεκμηριωμένη προσαρμογή των συντελεστών βαρύτητας κόστους. Απαραίτητη προϋπόθεση για την αντιμετώπιση των ανωτέρω προκλήσεων αποτελεί ο συντονισμός και η συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων μερών με στόχο την εφαρμογή ενός όσο το δυνατόν πιο δίκαιου και αποτελεσματικού συστήματος DRG».

Να εξηγήσουμε ωστόσο στο κοινό τι είναι ακριβώς τα DRGs και γιατί είναι απαραίτητα για το σύστημα υγείας; «Το σύστημα DRG είναι ένα σύστημα κατηγοριοποίησης νοσηλειών, το οποίο βασίζεται στη συστηματική συλλογή δεδομένων από τον ιατρικό και διοικητικό φάκελο ασθενών κατά την έξοδό τους από το νοσοκομείο, με σκοπό την ταξινόμησή τους σε έναν διαχειρίσιμο αριθμό ομάδων (δηλαδή τα DRGs), οι οποίες είναι ιατρικά ουσιώδεις και ομοιογενείς και προσομοιάζουν σε επίπεδο χρήσης πόρων. Τα DRGs αναπτύχθηκαν τη δεκαετία του '70 από τον καθηγητή Robert Fetter και την ομάδα του στο Πανεπιστήμιο του Yale (ΗΠΑ), οι οποίοι θέλησαν να καταγράψουν τις εκροές ή το "παραγόμενο προϊόν" των νοσοκομείων λαμβάνοντας υπόψη τη "σύνθεση" των ασθενών (case mix) που αντιμετωπίζει το κάθε ένα από αυτά. Και ενώ ο αρχικός σκοπός εφαρμογής των DRGs ήταν η μέτρηση της νοσοκομειακής δραστηριότητας και η σύγκριση επιδόσεων των νοσοκομείων, από τη δεκαετία του '90 και έπειτα αποτελούν την κύρια μέθοδο αποζημίωσης της ενδονοσοκομειακής περίθαλψης και κατανομής πόρων στα νοσοκομεία στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες του κόσμου. Η εφαρμογή του συστήματος DRG αναμένεται να έχει τα ακόλουθα οφέλη:

η διεύρυνση της συνεργασίας της με την Incyte Biosciences International Sarl ανακοίνωσε η εταιρεία φαρμακευτικής βιοτεχνολογίας GENESIS Pharma, με στόχο τη διάθεση δύο νέων ορφανών αντικαρκινικών φαρμάκων, καθώς και τη διεύρυνση της γεωγραφικής κάλυψης εμπορικά σε 11 αγορές της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Οι δύο εταιρείες συνεργάζονται έξι χρόνια τώρα, με μεγάλη επιτυχία, για τη διάθεση και εμπορία του σκευάσματος πονατινίμπη (ponatinib) που αφορά τον τομέα της αιματολογίας. Με τη νέα συνεργασία η GENESIS Pharma αναλαμβάνει την αποκλειστική διάθεση των αντικαρκινικών ορφανών φαρμάκων πεμιγατινίμπη (pemigatinib) και ταφασιταμάμπη (tafasitamab). Επιπλέον, επεκτείνουν γεωγραφικά την εμπορική κάλυψη σε 11 αγορές: Ελλάδα, Κύπρο, Κροατία, Σλοβενία, Μάλτα, Σερβία, Βόρεια Μακεδονία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κόσοβο, Αλβανία και Μαυροβούνιο. Με αφορμή τη νέα συμφωνία ο διευθύνων σύμβουλος της GENESIS Pharma, Κωνσταντίνος Ευριπίδης, δήλωσε: «Τα τελευταία έξι χρόνια συνεργαζόμαστε με την Incyte για να διασφαλίσουμε την πρόσβαση των ασθενών στην πονατινίμπη στην Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Αυτή η επιτυχημένη σύμπραξη και η κοινή μας δέσμευση και τεχνογνωσία στα σπάνια αιματολογικά και ογκολογικά νοσήματα άνοιξαν τον δρόμο για την

που σχηματίζεται στα χοληφόρα αγγεία. Ταξινομείται με βάση την προέλευσή του στο ενδοηπατικό χολαγγειοκαρκίνωμα, που εμφανίζεται στα χολαγγεία μέσα στο ήπαρ, και στο εξωηπατικό χολαγγειοκαρκίνωμα που εμφανίζεται στον χοληδόχο πόρο έξω από το ήπαρ. Οι ασθενείς με χολαγγειοκαρκίνωμα συχνά διαγιγνώσκονται σε προχωρημένο στάδιο όταν η πρόγνωση δεν είναι καλή. Στην Ευρώπη, η συχνότητα του χολαγγειοκαρκινώματος κυμαίνεται μεταξύ 6.000 - 8.000 ασθενών. Οι συντήξεις ή αναδιατάξεις του FGFR2 συμβαίνουν σχεδόν αποκλειστικά στο ενδοηπατικό χολαγγειοκαρκίνωμα, όπου παρατηρούνται σε ποσοστό 10%-16% των ασθενών. Tafasitamab Το δεύτερο σκεύασμα, η ταφασιταμάμπη (tafasitamab), είναι αντικαρκινική θεραπεία η οποία χορηγείται σε συνδυασμό με λεναλιδομίδη, ακολουθούμενη από μονοθεραπεία με ταφασιταμάμπη, σε ενήλικες ασθενείς με υποτροπιάζον ή ανθεκτικό διάχυτο λέμφωμα από μεγάλα Β-κύτταρα (DLBCL) που δεν είναι κατάλληλοι για αυτόλογη μεταμόσχευση

ανθεκτικό διάχυτο λέμφωμα από μεγάλα Β-κύτταρα (DLBCL) είναι ο πιο κοινός τύπος non-Hodgkin λεμφώματος σε ενήλικες ασθενείς παγκοσμίως, αφορά το 40% όλων των περιπτώσεων και χαρακτηρίζεται από ταχέως αναπτυσσόμενες μάζες κακοήθων Β-κυττάρων στους λεμφαδένες, τον

σπλήνα, το ήπαρ, το μυελό των οστών ή άλλα όργανα. Είναι μια επιθετική νόσος με περίπου 1 στους 3 ασθενείς να μην ανταποκρίνεται στην αρχική θεραπεία ή να υποτροπιάζει στη συνέχεια. Στην Ευρώπη, κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται περίπου 16.000 ασθενείς με υποτροπιάζον ή ανθεκτικό DLBCL. Ποια είναι η GENESIS Pharma H GENESIS Pharma είναι μία βιοφαρμακευτική εταιρεία με εξειδίκευση σε καινοτόμα φαρμακευτικά προϊόντα για σοβαρά και σπάνια νοσήματα και δραστηριοποίηση στην περιφέρεια της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Με γραφεία στην Αθήνα, τη Λευκωσία, τη Σόφια, το Βουκουρέστι, το Ζάγκρεμπ και τη Λιουμπλιάνα, υπήρξε μεταξύ των πρώτων φαρμακευτικών εταιρειών σε ευρωπαϊκό επίπεδο με δραστηριότητα εστιασμένη σε προϊόντα φαρμακευτικής βιοτεχνολογίας. Η GENESIS Pharma ξεκίνησε τη δραστηριοποίησή της στη φαρμακευτική βιοτεχνολογία το 1997, όταν ο κλάδος βρισκόταν σε πρώιμα στάδια, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη. Στόχος της εταιρείας ήταν να συνδυάσει τις ραγδαίες εξελίξεις στο πεδίο της επιστήμης με μια επιτυχημένη και καινοτόμα επιχειρηματική δραστηριότητα, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για τη δημιουργία μιας νέας αγοράς. Από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα, έχει διαμορφώσει ένα ισχυρό χαρτοφυλάκιο προϊόντων σε θεραπευτικά πεδία όπου υπάρχουν σημαντικές θεραπευτικές προκλήσεις και ανάγκες, λειτουργώντας ως στρατηγικός εμπορικός συνεργάτης κορυφαίων πολυεθνικών φαρμακευτικών εταιρειών έρευνας και ανάπτυξης

 Μέτρηση της νοσοκομειακής δραστηριότητας, προσδιορισμός του παραγόμενου έργου και ενίσχυση της διαφάνειας των νοσοκομείων.  Βελτίωση της αποδοτικότητας των νοσοκομείων μέσω της συγκράτησης του κόστους ανά νοσηλεία και της αύξησης της παραγωγικότητας.  Δίκαιη, ορθολογική και ισότιμη κατανομή των διαθέσιμων πόρων, συνδέοντας τα έσοδα με το κόστος της νοσοκομειακής περίθαλψης και τον όγκο των παρεχόμενων υπηρεσιών. Ιδιαίτερα στη χώρα μας, όπου οι προϋπολογισμοί των νοσοκομείων του ΕΣΥ καταρτίζονται με βάση ιστορικά στοιχεία, με την εφαρμογή του νέου συστήματος θα υπάρξει η μετάβαση σε ένα σύστημα χρηματοδότησης βάσει της δραστηριότητας των νοσοκομείων (activity based funding).  Αποτελεσματικός σχεδιασμός των υπηρεσιών υγείας και τεκμηριωμένη λήψη αποφάσεων για την κάλυψη των αναγκών του πληθυσμού.  Έγκαιρη τιμολόγηση, απλοποίηση των διαδικασιών και μείωση γραφειοκρατίας.  Βελτίωση του διοικητικού και κλινικού ελέγχου από τον ΕΟΠΥΥ και τους λοιπούς ασφαλιστικούς οργανισμούς.  Αναβάθμιση της ψηφιακής υποδομής των νοσοκομείων και ιδιαίτερα του ηλεκτρονικού φακέλου του ασθενούς». Ποιο είναι το έργο που έχει κληθεί να φέρει εις πέρας το Ελληνικό Ινστιτούτο DRG; «Το ΚΕΤΕΚΝΥ - Ελληνικό Ινστιτούτο DRG αποτελεί, βάσει νόμου, τον υπεύθυνο φορέα για την ανάπτυξη, λειτουργία, εκμετάλλευση, διαχείριση και κοστολόγηση των Διαγνωστικά Ομοιογενών Ομάδων (DRG). Το σύστημα DRG είναι ένα δυναμικό σύστημα και θα πρέπει να ενημερώνεται και να εξελίσσεται σε τακτική βάση, ιδανικά ετήσια, λαμβάνοντας υπόψη τις μεταβολές της κλινικής πρακτικής και του κόστους. Η ενημέρωση του συστήματος θα πραγματοποιείται από το ΚΕΤΕΚΝΥ με βάση τα δεδομένα από τα νοσοκομεία, δηλαδή την απαιτούμενη τεκμηρίωση. Επιπρόσθετα, σκοπός του ΚΕΤΕΚΝΥ είναι η διαμόρφωση και η εισήγηση στον υπουργό Υγείας για την έκδοση όλων των ιατρικών κωδικοποιήσεων που χρησιμοποιούνται στο σύστημα υγείας της χώρας, καθώς και η διαχείριση, αναθεώρηση

νοσοκομειακών μονάδων που παρέχουν την ίδια υπηρεσία, δηλαδή το ίδιο DRG, τα νοσοκομεία που παράγουν DRG με χαμηλότερο κόστος από το μέσο κόστος επωφελούνται άμεσα από τη διατήρηση του οικονομικού πλεονάσματος. Από την άλλη, δημιουργούνται ελλείμματα στα νοσοκομεία που παράγουν DRG με υψηλότερο κόστος από το μέσο κόστος. Συνεπώς, όλα τα νοσοκομεία, ακόμη και τα πιο αποδοτικά, έχουν κίνητρο να συνεχίσουν να συγκρατούν το κόστος. Πρακτικά, τα νοσοκομεία έχουν διάφορες επιλογές για να βελτιώσουν την αποδοτικότητα των παρεχόμενων

Ποιες θεραπευτικές κατηγορίες συμπεριλαμβάνονται σε αυτά; «Σε γενικές γραμμές το σύστημα DRG αποτελεί μια μέθοδο αποζημίωσης της περίθαλψης που παρέχεται σε εσωτερικούς ασθενείς (inpatients). Σύμφωνα με το άρθρο πρώτο του 4286/2014 το σύστημα DRG καταλαμβάνει όλες τις ιατρικές υπηρεσίες που παρέχονται, με εξαίρεση αυτές που αφορούν:  την ιατρική περίθαλψη ασθενών σε ψυχιατρικά νοσοκομειακά τμήματα,  την ιατρική περίθαλψη ασθενών σε εξωτερικά ιατρεία νοσοκομείων και  την αποκατάσταση σε εξειδικευμένα νοσοκομειακά τμήματα ή κέντρα αποκατάστασης. Επιπλέον εξειδίκευση των κατηγοριών δαπανών που συμπεριλαμβάνονται στα DRGs παρέχεται από οδηγίες που έχει συντάξει

ή να αυξήσει τους διαθέσιμους πόρους. Το σύνολο των διαθέσιμων πόρων για τη χρηματοδότηση των νοσοκομείων αποτελεί πολιτική απόφαση και τα DRGs αποτελούν μόνο το εργαλείο για την κατανομή των διαθέσιμων πόρων με δίκαιο και ισότιμο τρόπο».

ΕΣΥ προς τον ΕΟΠΥΥ. Σε δεύτερη φάση θα αφορούν νοσηλείες που υποβάλλονται από τα νοσοκομεία του ΕΣΥ προς τους λοιπούς ασφαλιστικούς οργανισμούς, αλλά και για την αποζημίωση των ιδιωτικών κλινικών από τον ΕΟΠΥΥ. Τέλος, είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν και από τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες για την αποζημίωση της περίθαλψης που παρέχεται σε ιδιωτικές κλινικές και νοσοκομεία. Συνεπώς, τα βασικά μέλη που θα πρέπει να θέσουν σε εφαρμογή στις υπηρεσίες τους τα DRGs είναι νοσοκομεία, ιδιωτικές κλινικές, ο ΕΟΠΥΥ και ασφαλιστικοί οργανισμοί».

ανθρώπου. Κατά

αποτελεί μια κοινή

που έχει αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής και

αποδοτικότητα στην εργασία, ενώ επιβαρύνει σημαντικά και τα συστήματα υγείας. Τα άτομα μαθαίνουν την έννοια του πόνου μέσα από τις εμπειρίες της ζωής τους. Αποτελώντας ένα προσωπικό βίωμα, ο πόνος προκαλείται από διάφορα παθοφυσιολογικά αίτια και επηρεάζεται από βιολογικούς, ψυχολογικούς και κοινωνικούς παράγοντες. Ο καθένας τον βιώνει διαφορετικά Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι όλοι οι πόνοι ίδιοι. Κι αυτό γιατί ο πόνος που βιώνει ο κάθε άνθρωπος μπορεί να έχει διαφορετική ένταση ή/και διάρκεια. Ο πόνος διακρίνεται σε χρόνιο και οξύ, ανάλογα με την αιτιολογία και την παθοφυσιολογία που τον προκαλεί. Οξύς θεωρείται ο πόνος που διαρκεί λιγότερο από 12 εβδομάδες και εκδηλώνεται συχνά μετά από φλεγμονή και οίδημα, ιδίως σε μύες και αρθρώσεις. O χρόνιος πόνος είναι ο πόνος που διαρκεί τουλάχιστον τρεις μήνες και μπορεί να συνοδεύεται από κόπωση, άγχος και κατάθλιψη, παράγοντες που οδηγούν σε κακή ποιότητα ζωής. Η κεφαλαλγία τάσης, η ημικρανία και ο οξύς πόνος στη μέση αποτελούν οξείες επώδυνες καταστάσεις και συγκαταλέγονται στις 10 πιο συχνές επώδυνες καταστάσεις παγκοσμίως. Ο πόνος στη μέση, ο πόνος στον αυχένα, ο πόνος της οστεοαρθρίτιδας και άλλων μυοσκελετικών παθήσεων θεωρούνται οι πιο κοινές χρόνιες επώδυνες καταστάσεις. Η γρήγορη

H ΕLPEN κυκλοφόρησε πρόσφατα ένα καινοτόμο προϊόν για την ανακούφιση από καθημερινούς πόνους, όπως είναι ο πονοκέφαλος, οι μυοσκελετικοί πόνοι και οι πόνοι περιόδου. Πρόκειται για το Gopain®, το αναλγητικό και αντιφλεγμονώδες σκεύασμα, το οποίο περιέχει σε μοναδική αναλογία δύο καταξιωμένες δραστικές ουσίες, την παρακεταμόλη και την ιβουπροφαίνη, σε ένα μόνο δισκίο. Η χρήση του ενδείκνυται

δοσολογία, ανάλογα με την ένταση του πόνου. Ταυτόχρονα, η λήψη δύο ουσιών σε ένα μόνο δισκίο εξασφαλίζει ευκολία στη χρήση, καλύτερη συμμόρφωση και μείωση της πιθανότητας υπερ- ή υποδοσολόγησης. Η χορήγησή του δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα έξι δισκία ημερησίως και μπορεί να γίνει με τη μορφή ενός ή δύο δισκίων ανά έξι ώρες, ανάλογα με τις ανάγκες που υπάρχουν για αναλγησία. Η ELPEN δραστηριοποιείται εδώ και 57 χρόνια στην ανάπτυξη και παραγωγή επώνυμων ελληνικών φαρμάκων υψηλής ποιότητας και αξιοπιστίας. Με την κυκλοφορία του Gopain®, διευρύνει ακόμα περισσότερο το χαρτοφυλάκιο των σκευασμάτων της,

τα 41 χρόνια λειτουργίας του, ο Προμηθευτικός Συνεταιρισμός Φαρμακοποιών Αττικής (ΠΡΟΣΥΦΑΠΕ) έχει εξελιχθεί στην πιο δυναμική συνεταιριστική συμμαχία της χώρας. Ξεκινώντας το 1981 ως πείραμα μίας μικρής ομάδας οραματιστών φαρμακοποιών, ο ΠΡΟΣΥΦΑΠΕ αποτελεί σήμερα τον μεγαλύτερο όμιλο εμπορίας και διανομής φαρμακευτικών και παραφαρμακευτικών προϊόντων και υπηρεσιών στην Ελλάδα. Με 1.700 και πλέον συνεργαζόμενα φαρμακεία, 350+ προμηθευτές, κύκλο εργασιών 325.000.000 ευρώ (με μηδενικό δανεισμό), στόλο 82 ιδιόκτητων οχημάτων, παραδίδει καθημερινά 200.000 τεμάχια. Επιπλέον, απασχολεί 300 εργαζόμενους, στις πέντε μονάδες όπου δραστηριοποιείται. Δείτε στη συνέχεια.  Πληροφορική Υποστήριξη. Ο ΠΡΟΣΥΦΑΠΕ υποστηρίζει το πρόγραμμα φαρμακείου εδώ και σχεδόν μία εικοσαετία (από το 1993). Σήμερα, τα μέλη του Ομίλου απολαμβάνουν δωρεάν 24/7, 365 ημέρες το χρόνο τα εξής:  Πρόγραμμα B2B. Παρέχει στον φαρμακοποιό τη δυνατότητα σύνδεσης από οποιονδήποτε browser ή συσκευή, χωρίς να απαιτείται εγκατάσταση από ειδικούς. Επιπλέον προσφέρει έλεγχο διαθεσιμότητας ειδών στην αποθήκη, δυνατότητα παράλληλης διαχείρισης διαφορετικών προσφορών και ενημέρωση βιβλίων φαρμακείων από τα τιμολόγια του ομίλου.  FARMAKONET. Αποτελεί την τελευταία λέξη στα προγράμματα φαρμακείου. Παρέχει πλήρη παραμετροποίηση, μεταφορά και αυτόματη εκτέλεση παραγγελιών, πλήρες ιστορικό πελάτη, δυνατότητα τήρησης πελατών επί πιστώσει, παρακολούθηση κινητικότητας ειδών, ενσωμάτωση παραφαρμάκων (όπως γάλατα ή παιδικές τροφές) και πολλά ακόμη. Το Τμήμα Εξυπηρέτησης Πληροφορικής του Ομίλου ΠΡΟΣΥΦΑΠΕ στελεχώνεται από 5 άτομα και εξυπηρετεί περισσότερα από 500 φαρμακεία καθημερινά.

 Εμπορική Υποστήριξη. Ο Όμιλος ΠΡΟΣΥΦΑΠΕ λόγω των οικονομιών κλίμακας όγκου, μπορεί να προσφέρει στο σύνολο των συνεργαζόμενων φαρμακείων, ανεξαρτήτως μεγέθους, τους καλύτερους εμπορικούς όρους (πιστώσεις - εκπτώσεις), καθώς και πληρότητα σκευασμάτων που είναι αναγκαία για την υποστήριξη των πελατών - ασθενών τους.  Συμβουλευτική Υποστήριξη. Το Τμήμα Συμβούλων Πωλήσεων του Ομίλου ΠΡΟΣΥΦΑΠΕ απαρτίζεται από ομάδα 10 ατόμων και αναπτύσσεται συνεχώς. Μέσω καθημερινών επισκέψεων στα φαρμακεία διαχειρίζεται τις ανάγκες των φαρμακοποιών, συμβάλλοντας στην ικανοποίηση των αναγκών του τελικού πελάτη. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα ικανοποίησης πελάτων, το Τμήμα κατέλαβε μία από τις υψηλότερες θέσεις στην προτίμηση των φαρμακοποιών, με σημαντική διαφορά από αντίστοιχα τμήματα του ανταγωνισμού.  Υποστήριξη Παραγγελιών. Το 20% του προσωπικού του ομίλου ασχολείται στο Τμήμα Εξυπηρέτησης Παραγγελιών. Καθημερινά, το Τμήμα διαχειρίζεται 3.500 παραγγελίες, με κάθε εργαζόμενο να ανταποκρίνεται σε περίπου 60 κλήσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε καθημερινή βάση καλύπτεται το σύνολο του πελατολογίου.  Υποστήριξη Διανομής. Το Τμήμα Διανομών κερδίζει καθημερινά τη «μάχη

με τον χρόνο» προς όφελος των μελών του Συνεταιρισμού. Παραδίδει τα προϊόντα μέσα σε 3 ώρες από την παραγγελία, πραγματοποιώντας έως και 3 ημερήσιες διανομές. Σε Αττική, Β. Πελοπόννησο, Φθιώτιδα, Φωκίδα, Ήπειρο, Κέρκυρα. Επιπλέον, σε πλήρη εναρμόνιση με τις ευρωπαϊκές οδηγίες ορθών πρακτικών διανομής φαρμάκων, τα οχήματα του Τμήματος μετατρέπονται σταδιακά σε οχήματα με ενσωματωμένα ψυγεία.  Εκπαιδευτική Υποστήριξη. Ο όμιλος θεωρεί την προσφορά γνώσης ως βασική του υποχρέωση προς τα μέλη του. Γι’ αυτό δημιούργησε την Ακαδημία Green Pharmacy, ένα βραβευμένο online εργαλείο με ενημερωτικά videos και άρθρα, βιβλιοθήκη υγείας, καθώς και θέματα διαχείρισης φαρμακείου. Επιπλέον, ο Όμιλος διοργανώνει ανά τακτά χρονικά διαστήματα workshops και σεμινάρια, σε συνεργασία με τις φαρμακευτικές εταιρείες σε θέματα διαχείρισης των ασθενών πελατών τους. Στην πρόσφατη τελετή απονομής βραβείων του κλάδου, όπου επιβραβεύτηκε η ποιότητα και η καινοτομία στα προϊόντα φαρμακείου και ταυτόχρονα η δημιουργικότητα και η στρατηγική που αφορά τις μάρκετινγκ πρακτικές προώθησής τους στην αγορά, ο όμιλος ΠΡΟΣΥΦΑΠΕ απέσπασε 2 βραβεία επισφραγίζοντας τις καθημερινές προσπάθειες των ανθρώπων