sêjYT |òüT&é ø√≥˝À eTsêsƒê bÂs¡Twü

eTVü‰sêÁwüº eTsêsƒê bÂs¡TcÕìøÏ Á|ürø£ sêjYT |òüT&é ø√≥  H√eTT\ qs¡à<ë ¬s&ç¶

#·Á‘·|òü‹ •yêJ >∑T]+∫ eTq+ ∫qï|üŒ{Ï qT+&ç #·<äTe⁄‘·÷H˚ ñHêï+. Ms¡‘ê«ìøÏ Á|ürø£>± ø=\T#·T≈£îH˚ #·Á‘·|ü‹ •yêJ eTsêsƒê sê»´ kÕú|ü≈£î&ÉT. yÓTT>∑˝≤sTT\‘√ b˛sê&ç eTsêsƒê kÕÁe÷C≤´ìøÏ ‹s¡T>∑T˝Ò<äì #ê{Ïq Ms¡T&ÉT. j·TT<ä∆‘·+Á‘ê˝À¢ Ä]‘˚]q •yêJ ‘·q sêC≤´ìï s¡øÏå+#·Tø√e&ÜìøÏ >∑÷&ÛÉ#ê] e´edüúqT @sêŒ≥T #˚düTø√e&É+‘√ bÕ≥T, X¯‘·è<äTπs“¤<ä´yÓTÆq ø√≥\ ìsêàD+ ≈£L&Ü #Ó|ü{≤º&ÉT. •yêJ eTs¡DÏ+#˚Hê{ÏøÏ <ë<ë|ü⁄ 300 ø√≥\T Äj·Tq ÄBÛq+˝À ñHêïj·T+fÒ ns¡ú+ #˚düTø√e#·Tà . sê»´ s¡ø£åD≈£î ø°\ø£jÓÆTq ø√≥\ |ü≥¢ Äj·Tq m+‘· ÁX¯<ä∆ eVæ≤+#ê&ÉT. eTsê]ƒ kÕÁe÷C≤´ìøÏ eTTK´yÓTÆq ø√≥\˝À ˇø£{Ï sêjYT |òüT&é ø√≥.

•yêõ eTVü≤sêCŸ düe÷~Û

sêjYT |òüT&é ø√≥ eTT+u…’ eTVü‰q>∑sêìøÏ 160 øÏ˝ÀMT≥s¡¢ <ä÷s¡+˝À ñ+≥T+~. yÓTT<ä{À¢ ¬s’] ø√≥>± |æ\Teã&çq Bìï »yê* sêE #·+Á<äsêJ yÓ÷sY ì]à+∫q≥T¢ #ÓãT‘ês¡T. #·Á‘·|ü‹ •yêJ 1656 ˝À á ø√≥qT kÕ«BÛq+ #˚düT≈£îì |ü{Ïwüº|ü]∫. |ü⁄qs¡T<ä∆]+∫ sêjYT>∑&é (øÏ+>¥‡ bò˛sYº) nì ù|s¡T ô|{≤ºs¡T. Çø£ n|üŒ{Ï qT+&ç Ç~ •yêJ eTsêsƒê sêC≤´ìøÏ sê»<Ûëì>± e÷]+~. düeTTÁ<ä eT{≤ºìøÏ 2700 n&ÉT>∑T\ m‘·TÔ˝À ñ+&˚ á ø√≥ #·T≥÷º düVü‰´Á~ |üs¡«‘ê\T ø£qT$+<äT #˚kÕÔsTT. Ä ø√≥ n+<ë\qT ‹\øÏ+#ê\+fÒ <ë<ë|ü⁄ 1737 yÓT≥T¢ møÏÿ ô|’øÏ yÓfi≤fl*‡ ñ+≥T+~. y˚TeTT sêjYT |òüT&é ø√≥qT #·÷ùd+<äT≈£î yÓ[¢q ñ<˚›X¯´+ eTsêsƒê kÕÁe÷C≤´ìøÏ ‘·\e÷ìø£+>± ñqï Ä ø√≥ yÓ’uÛÑyêìï #·÷&Ü\ì. eTT+<äT>± y˚TeTT ôV’≤<äsêu≤<é qT+&ç eTT+u…’ yÓ[fl nø£ÿ&ç qT+&ç eT÷&ÉT >∑+≥\ bÕ≥T Á|üj·÷D+ #˚dæ |ü#Ûê<é nH˚ Á>±e÷ìøÏ #˚s¡T≈£îHêï+. ˇø£|ü&ÉT á |ü#Ûê<é, sêjYT |òüT&é nH˚ ¬s+&ÉT Á>±e÷\T #ê˝≤ Á|üdæ~∆ #Ó+~q$. á Á>±e÷˝À¢ n+<äs¡÷ ôd’ì≈£î˝Ò ìe•+#˚yês¡≥. ø√≥ s¡ø£åD ø√dü+ Ç˝≤ @sêŒ≥T #˚dæq≥T¢ ‘Ó*dæ+~. ø√≥ ô|’øÏ yÓfi≤fl\+fÒ me¬s’Hê Çø£ÿ&ç qT+#˚ yÓfi≤fl*. á ø√≥˝ÀøÏ Á|üy˚•+#ê\+fÒ ¬s+&ÉT e÷sêZ\T ñ+{≤sTT. ˇø£{Ï ø±*q&Éø£q Ä yÓT≥¢qT m≈£îÿ‘·÷ yÓfi¯fl&É+. ¬s+&√~ s√|ty˚ <ë«sê nø£ÿ&çøÏ #˚s¡Tø√e&É+. y˚TeTT e÷Á‘·+ s√|t y˚ <ë«sêH˚ yÓfi≤fl\ì ìs¡ísTT+#·Tø=ì ãj·T\T<˚sê+. ˇø£ bÕπøCŸ˝À uÛ≤>∑+>± s√|ty˚ ¬s’&é, eT÷´õj·T+ #·÷&Ée#·TÃ. s√|ty˚ <ë«sê yÓ[‘˚ n~ MTHê <äsê«» nH˚ düú\+˝À

~+ù|düTÔ+~. á MTHê <äsê«» nH˚~ ˇø£|ü&ÉT sêC≤kÕúq+˝Àì eTVæ≤fi¯\≈£î e÷Á‘·y˚T Á|üy˚X¯+ ñ+&˚ <ë«s¡+. nø£ÿ&É ~– Çø£ $T>∑‘ê ÁbÕ+‘ê\qT #·÷&É{≤ìøÏ yÓfi¯fle#·TÃ. nsTT‘˚ s√|t y˚ >∑T+&Ü ø√≥ ô|’øÏ yÓfi¯ó‘·T+fÒ ø£ì|æ+#˚ <äèXÊ´\ >∑T]+∫ m+‘· #Ó|ü≈£îHêï ‘·≈£îÿy˚. #·T≥÷º ñqï düVü‰´Á~ |üs¡«‘· ÁX‚DT\ n<äT“¤‘· Á|üø£è‹ <äèXÊ´\T, e+|ü⁄kı+|ü⁄\ »\bÕ‘ê \T, Ä≈£î|ü#·Ãì n&Ée⁄\T sê s¡eTàì |æ\Tdü÷Ô yê{Ï n+<ë\‘√ eTeTà*ï eT+Á‘· eTT>∑T∆*ï #˚XÊsTT. nø£ÿ&ç H˚\, ˙s¡T, ø=+&É, ø√q düeTq«j·T+‘√ Á|üø£è‹ì n+‘· n<äT“¤‘·+>± r]Ã~<ë›j·÷ nì|ædüTÔ+~ yê{Ïì #·÷düTÔ+fÒ. s√|ty˚ ~>±ø£ ø±düÔ eTT+<äT≈£î q&ÉTdü÷Ô yÓfi≤fl+. ˇø£ÿ n&ÉT>∑T eTT+<äT≈£î y˚XÊyÓ÷ ˝Ò<√ eTsêsƒê kÕÁe÷»´ yÓ’uÛÑe+ ˇø£ÿkÕ]>± ø£fi¯¢eTT+<äT ø£<ä˝≤&çq≥T¢ nì|æ+∫+~. X¯Á‘·T<äTπs“¤<ä´yÓTÆq sê‹ ø√≥, <ëì #·÷≥÷º m‘Ó’q >√&É, nãT“s¡|ü]#˚ •\Œø£fi≤ dü+|ü<ä #·÷dü÷Ô $düTÔb˛e&É+ e÷ e+‘Ó’+~. Ä ø√≥ ìsêàD+˝À rs¡T‘ÓqTï\˝À eTsêsƒê\ #ê‘·Ts¡´+ n&ÉT>∑&ÉT>∑Tq #·÷&Ée#·TÃ. ø√≥ Á|ü<Ûëq <ë«sêìï Ç‘·s¡T˝…es¡÷ #=s¡ã&˚+<äT≈£î M\T ˝Ò≈£î+&Ü |ü{Ïwüº+>± ì]à+#ês¡T. ø√≥ #·T≥÷º eT÷&ÉT yÓ’|ü⁄\ >√&ÉqT ì]à+∫ πøe\+ <ë«s¡+ >∑T+&Ü e÷Á‘·y˚T n+<äT˝ÀøÏ Á|üy˚•+#˚˝≤ ì]à+#ê&ÉT. ø√≥˝À Á|ü‘˚´ø£+>± Á|ükÕÔ$+#·Tø√yê*‡q$ n+<äT˝À ˇø£{Ï Á|ü<Ûëq <äsê«», ‘·sê«‘· $\T¢ Äø±s¡+˝À ñqï eTs√ Çs¡yÓ’ <äsê«»\T. ˇø√ÿø£ÿ{Ï 65`70 n&ÉT>∑T\T es¡≈£î ñ+{≤sTT. Çe˙ï ≈£L&Ü ø√≥˝À #ê˝≤ Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq dü+<äs¡Ùq Á|ü<˚XÊ\T nì #Ó|üŒe#·TÃ. Çø£ÿ&çøÏ |üsê´≥≈£î\T n~Ûø£ dü+K´˝À edüTÔ+{≤s¡T. y˚TeTT nø£ÿ&É ˇø√ÿ{Ï #·÷dü÷Ô yê{Ï |üì‘·Hêìï ‘Ó\TdüT≈£î+≥÷ Ä ÁbÕ+‘·+ n+‘ê ø£*j·T‹]>±+.

Ä ø√≥˝ÀH˚ ˇø£ <ä>∑Zs¡ #·Á‘·|ü‹ •yêJ dæ+Vü‰dü+ ≈£L&Ü ø=\Te⁄B] ñ+~. •yêJ

eTVü‰sêE≈£î dü+ã+~Û+∫q $Á>∑Vü≤+ ≈£L&Ü Ä ÁbÕ+‘·+˝À ñ+~. •yêJ $Á>∑Vü≤+ |üø£ÿH˚ Äj·Tq ô|+|ü⁄&ÉT ≈£î≈£îÿ≈£î dü+ã+~Û+∫q $Á>∑Vü≤+ ≈£L&Ü ñ+~. Bìï 2012 ÁbÕ+‘·+˝À mes√ >∑Ts¡TÔ‘Ó*j·Tì e´≈£îÔ\T <Ûä«dü+ #˚ùdÔ ô|<ä› m‘·TÔq n\¢s¡T »]>±j·Tì ‘Ó*dæ+~. sêjYT |òüT&é ø√≥˝À Á|ü‘˚´ø£ Äø£s¡¸D sêDÏ eTVü≤˝Ÿ. Äs¡T >∑<äT\T M{Ï˝À Á|ü‘˚´ø£+>± ≈£L&Ü ì]à+#ês¡T. Çø£ÿ&ç eT÷&ÉT yê#Y ≥es¡T¢ qT+&ç Á|üø£è‹ n+<ë\qT ‹\øÏ+#·e#·TÃ.

Ç+‘· n<äT“¤‘·yÓTÆq ø√≥ô|’ ádæº+&çj·÷ ø£+ô|˙ yêfi¯ó¢ <ë&ç#˚dæ <ëìï Vü≤düÔ>∑‘·+ #˚düT≈£îHêïs¡T. #ê˝≤ eT≥Tº≈£î ø√≥ uÛ≤>±\T <Ûä«+dü+ nsTTq|üŒ{Ïø° Ç+ø± Ä <äTπs“¤<Ûä´yÓTÆq ø√≥ eTsêsƒê sêE\ bÂs¡TcÕìï Á|ü|ü+#êìøÏ #ê≥T‘·÷ ‘·q Á|ü‘˚´ø£‘·qT ì\T|ü⁄≈£îqï~.

Áf…øÏÿ+>¥ Á|æj·TT\≈£î á sêjYT |òüT&é ø√≥≈£î

>∑+>∑ kÕ>∑sY •yêõ ≈£îø£ÿ düe÷~Û

$T+∫q~ ˝Ò<äH˚ #Ó|üŒe#·TÃ. á ÁbÕ+‘·+˝À ‹s¡T>±&ç‘˚ ø√≥>√&É\T Hê{Ï Ms√∫‘· ø£<∏ä\qT $|æŒ#Ó|æŒq≥T¢>± nì|ædüTÔ+~. eTq≈£î ‘Ó*j·T≈£î+ &ÜH˚ eTsêsƒê Ms¡T\ bÂs¡TcÕ´ìï >∑T+&Ó ì+&Ü ì+|ü⁄ø=ì ‹]– ekÕÔeTT. sêjYT >∑&Ûé ø√≥ n+fÒ eTVü‰sêÁwüº˝Àì sêjYT >∑&Ûé õ˝≤¢ nì uÛ≤$+#·ø£+&ç. sêjYT >∑&Ûé ø√≥qT yÓTT>∑˝≤sTT\‘√ nH˚ø£ j·TT<ë∆\T #˚dæq •yêJ ì]à+|ü #˚XÊ&ÉT. ø√≥qT eT÷&ÉTy˚|ü⁄˝≤ Á|üy˚X¯+ ˝Òì ø=+&É\‘√qT Hê\T>∑e yÓ’|ü⁄ |üP]Ô uÛÑÁ<Ûä‘ê ø±e*‘√qT ñ+&˚˝≤ ìsêàD+ #˚XÊs¡T. ø√≥ Á|üy˚•+#ê\+fÒ ˇπø ø±*e÷s¡Z+. X¯Á‘·Te⁄\T ˝À|ü*øÏ #=s¡ã&É˝Òs¡T.

U…’B\qT •øÏå+#˚ >∑<äT\T ≈£L&Ü ø£\e⁄. á ø√≥≈£î ÁbÕs¡+uÛÑ+˝À 1500 yÓT≥T¢ ø£\e⁄. nsTT‘˚ H˚&ÉT |üsê´≥≈£î\T 2700 n&ÉT>∑T\ m‘·TÔø£\ á ø√≥qT #˚πs+<äT≈£î s√|t y˚ ñ|üjÓ÷–düTÔHêïs¡T. •yêõ $Á>∑Vü≤+ ˇø£{Ï ñ+≥T+~. ˇø£ <˚yê\j·T+, eT]j·TT •yêõ dæ+Vü‰düq|ü⁄ >∑~ ≈£L&Ü ø£\e⁄. á ø√≥ ˙{Ï nedüsê\T >∑+>± kÕ>∑sY düs¡düT‡ rs¡TdüTÔ+~. |üsê´≥≈£î\T á düT+<äs¡ Á|ü<˚X¯ #Ûêj·÷ ∫Á‘ê\T rdæ Äq+~+#·e#·TÃ. eTVü‰sêÁwüº˝À eTsêsƒê bÕ\Hê ø±\+ Hê{Ï nH˚ø£ ø√≥\T, Á|ü<˚XÊ\T ø£\e⁄. ø±ì sêjYT >∑&Ûé ñqï+‘· düT+<äs¡+>± H˚{ÏøÏ @ Ç‘·s¡ ø£≥º&ÉeT÷ ˝Ò<äT.