n#·T´‘· sêj·T\ ãTs¡TE

n#·T´‘· sêj·T\ ãTs¡TE  yÓTÆ˝≤s¡+ eT+EHê<∏é

lÁøÏwüí<˚esêj·T\ ø£Hêï eTT+<äT Áø°.X¯. 1505`1509 eT<Ûä´ $»j·Tq>∑s¡+ kÕÁe÷C≤´ìï |ü]bÕ*+∫q ‘·Tfi¯óe Ms¡ qs¡dæ+Vü≤sêj·T\T ø£+<äqy√\T ø√≥qT ns¡M&ÉT sêeTsêE≈£î

Ä+Á<Ûä sêÁwüº ‘=* sê»<Ûëì ø£s¡÷ï\T.|üPs¡«|ü⁄ ù|s¡T ø£+<äq y√\T. $»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷»´+˝À Á|üeTTK ø√≥. ø£+<äqy√\T ø√≥≈£î Hê\T>∑TyÓ’|ü⁄˝≤ >∑\ ãTs¡TE\˝À q>∑s¡+ q&çu§&ÉT¶˝À e⁄qï~ eTTK´yÓTÆq~. ø√≥ s¡ø£åD˝À uÛ≤>∑+>± ãTs¡TE\qT ø£{Ϻ-yê{Ïô|’ ø±|ü˝≤ø±ùdyês¡T. q&çu§&ÉT¶˝Àì~ ø=+&ܬs&ç¶ ãTs¡TE>± U≤´‹ >±+∫+~. yêdüÔyêìøÏ Ä ãTs¡TE $»j·Tq>∑s¡ Á|üuÛÑTe⁄ n#·T´‘· <˚e sêj·T\ ø±\+˝À ì]à‘·eTsTT+~. ø=+&ܬs&ç¶ ãTs¡TE #·]Á‘· >∑÷]à m≥Te+{Ï XÊdüHê\T \uÛÑ´+ø±˝Ò<äT. ‘·Tfi¯óe qs¡dü Hêj·T≈£îì ô|<ä› ≈£îe÷s¡T&ÉT Ms¡ qs¡dæ+Vü≤sêj·T\T (Áø°.X¯.1505-1509) ø£+<äqy√\T ø√≥qT ns¡M&ÉT sêeTsêE≈£î ãVüAø£]+∫q≥T¢ ãVüAø£]+∫q≥T¢ ‘Ó\Tdü÷Ô+~.‘Ó\TdüTÔqï~. düT˝≤ÔqT\ <ë&çì düeTs¡úe+‘·+>± ‹|æŒø={Ϻq ªªø£+<äqy√\Tμμ ø√≥ >∑T]+∫ yÓTT≥º <äTsêZ~Û|ü‹ ns¡M{Ï sêeT sêj·T\≈£î Ms¡ qs¡dæ+Vü≤ sêj·T\T yÓTT<ä≥ ø£q|ü&˚~ Çø£ÿ&˚. ;C≤|üPsY ø£+<äqy√\T ø√≥qT Ç#êÃ&ÉT. nsTT‘˚ ø√≥ |ü{Ïwüº+-ãTs¡TE\ düT˝≤ÔqT j·T÷dü|òt Ä~˝Ÿ U≤Hé ìsêàD+ e÷Á‘·+ n#·T´‘· <˚e sêj·T\ ø±\+(Áø°.X¯.1529- ‘·T+>∑uÛÑ Á<ëq~ì <ë≥Tø=ì 1542) ˝À »]–+~. n~ n#·T´‘· sêj·T\ ãTs¡TCÒ. ø£+<äqy√\T ø√≥ô|’ <ä+&Ó‘êÔ&ÉT. Ä ãTs¡TE yÓTT‘·Ô+ Hê\T>∑T uÛ≤>±\T>± ñ+~. ÁøÏ+~ uÛ≤>∑+˝À düeTj·T+˝À ‘·Tfi¯óeMs¡ qs¡ ‘·÷s¡TŒyÓ’|ü⁄ ø±|ü˝≤<ës¡T ñ+&É{≤ìøÏ ˇø£ ∫qï >∑~, dæ+VüQìøÏ n+&É>± ns¡M&ÉT sêeTsêE ì\ã&ç ;C≤|üPsY Äπ>ïj·T+yÓ’|ü⁄ yÓTT<ä{Ï n+‘·düTú≈£î #˚s¡Tø√e&ÜìøÏ M\T>± düT˝≤ÔqTqT bÕs¡Á<√* ø£+<äqy√\T $XÊ\yÓTÆq yÓT≥T¢HêïsTT. eT<Ûä´ ˝À Hê\T>∑T düú+u≤\T HêïsTT. ø√≥‘√ bÕ≥T Ä<√ìì ≈£L&Ü ÄÁø£ yÓTT<ä{Ï n+‘·düTÔ˝À ≈£î&ç,m&ÉeT\yÓ’|ü⁄ >∑T+|ü⁄>± ø±≈£î+&Ü $T+#·&ÜìøÏ düVü‰j·T|ü&ܶ&ÉT. ˇø=ÿø£ÿs¡T #=|ü⁄Œq es¡Tdü>± mø£ÿ&ÜìøÏ Çs¡T¬ø’q yÓT≥T¢HêïsTT. <ëì‘√ $»j·Tq>∑s¡ Á|üuÛÑTyÓ’q Ms¡ n+fÒ X¯Á‘·Te⁄˝…e¬s’Hê <ë&ç #˚dæq|ü⁄&ÉT ˇø£ÿkÕ]>± ô|’øÏ qs¡dæ+VüQ&ÉT sêeT sêEqT yÓT#·Tà sê≈£î+&Ü Ç$ n&ÉT¶ |ü&É‘êsTT. Ä ô|’ uÛ≤>∑+˝À ôd’ì≈£î\T ø=ì ø£+<äqy√\T ø√≥qT n‘·ìøÏ ñ+&É{≤ìøÏ ◊<äT ô|<ä› ô|<ä› >∑<äT\T, U…’B\qT ã+~Û+#·&ÜìøÏ ãVüQ e÷q+>± Ç#êÃ&ÉT. n‘·&˚ ø£s¡÷ï\T ø√≥qT |ü{Ïwüº+ #˚dæ¬s+&ÉT ∫qï >∑<äT\THêïsTT. ãTs¡TEqT ì]à+∫ ñ+&Ée#·Ãì ø=+<ä] n_ÛÁbÕj·T+. lÁøÏwüí<˚esêj·T\T k˛<äs¡T&Ó’q n#·T´‘· <˚esêj·T\ ø±\+˝À ø£+<äqy√\T ø√≥qT ø£{Ϻ+∫q≥Tº uÛ≤s¡‘· |ü⁄sêedüTÔ XÊK yês¡T @sêŒ≥T #˚dæq •˝≤|òü\ø£+˝À ù|s=ÿq&É+ »]–+~. ø=+&Ü ¬s&ç¶ ãTs¡TEqT ì]à+∫q~ ≈£L&Ü n‘·H˚qì Bì ndü\T ù|s¡T n#·T´‘· <˚esêj·T\ ãTs¡TE nì ù|s=ÿHêïs¡T. @<˚yÓTÆHê á ø=+&ܬs&ç¶ ãTs¡TE $»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷C´ ø±\+˝À ì]à+#·ã&ç+<äq&É+˝À dü+<˚Vü≤+ ˝Ò<äT. eTq+ mdt.|æ. ø±sê´\j·÷ìøÏ ø=+&ܬs&ç¶ ãTs¡TE |üø£ÿqT+&ç yÓfi‚fl π>≥T <ä>∑Zs¡ ì\ã&ç Ä ãTs¡TE ø√≥qT

>∑qø£ >∑eTìùdÔ ô|’q ∫qï ∫qï s¡+Á<ë\Tqï Á|ü<˚XÊ\ <ä>∑Zs¡ $»j·Tq>∑s¡ sêE\≈£î dü+ã+~Û+ ∫q dæ+Vü≤+, @qT>∑T, >∑TÁs¡+ ˝≤+{Ï ∫qï ∫qï u§eTà\T ø£qã&ÉT‘êsTT. ø£+<äqy√\T ø√≥ yÓTT‘·Ô+ eT÷&ÉT #·<äs¡|ü⁄ øÏ˝À MT≥s¡T¢

yÓ’XÊ\´+‘√, Äs¡T n&ÉT>∑T\ m‘·TÔ‘√ X¯Á‘·Te⁄\ qT+&˚ ø±ø£, ‘·T+>∑uÛÑÁ<ä, Vü≤+Á~ q<äT\ es¡<ä\ qT+&ç ø±bÕ&˚ ≥≥T¢ ì]à+#ês¡T. á ø√≥ #·÷≥Tº ˇø£ ø£+<äø£+ ñ+&˚~. q>∑s¡ $düÔs¡D˝À uÛ≤>∑+>± Á_{°wt ø±\+˝À á ø√≥ >√&É*ï ‘=\–+#ês¡T. ‘·T+>∑uÛÑÁ<ä yÓ’|ü⁄ Ç|üŒ{Ïø° rs¡+ yÓ+≥ m‘·ÔsTTq ø√≥ >√&ÉqT >∑eTì+#·e#·TÃ. Áø°.X¯. 1602` 1618 eT<Ûä´ ø±\+˝À ;C≤|üPsY düT˝≤ÔqT Á|ü‹ì~Û nsTTq nãT›˝Ÿ eVü‰uŸ ø£+<äqy√\TqT |ü]bÕ*dü÷Ô ñ+&˚yê&ÉT. Ä düeTj·T+˝À q+~ø=≥÷ÿs¡T ‘ê\÷ø± bÕ‘·ø√≥ bÕ˝…>±&Ó’q ø=+&ܬs&ç¶ Ç‘·ì n~Ûø± sêìï ~Ûø£ÿ]+#·&É+‘√ nãT›˝Ÿ eVü‰uŸ ø=+&Ü ¬s&ç¶ì z&ç+∫ á ãTs¡TE˝Àì ø±sê>±s¡+˝À ã+~Û+#ê &ÉT. Ä ø=+&ܬs&ç¶ ãTs¡TE˝ÀH˚ eTs¡DÏ+ #·&É+‘√ n‘·ì ù|s¡TMT<ä BìøÏ ø=+&ܬs&ç¶ ãTs¡TE nH˚ ù|s¡T e∫à ñ+≥T+<äì |ü\Te⁄] n_ÛÁbÕj·T+. eT]ø=+<ä] n_ÛÁbÕj·T+ Á|üø±s¡+ Ä+π>¢j·TT\ bÕ\Hê ø±\+˝À n\+|üPsY ÁbÕ+‘·+˝Àì ø=+&ܬs&ç¶ nH˚ <˚X¯uÛÑ≈£îÔ&ÉT yêfi¯¢ n~Ûø±sêìï m~]+#·&É+‘√ Ä+π>¢j·TT\T n‘·ìì |ü≥Tºø=ì Çø£ÿ&É ã+~Û+#ês¡˙, <ëì‘√ n‘·ì ù|s¡T MT<ä BìøÏ ªªø=+&ܬs&ç¶ ãTs¡TE nH˚ ù|s¡T e∫Ã+<äì #ÓãT‘ês¡T. n˝≤π> eT]ø=+<äs¡T ø£\÷¢s¡T ÁbÕ+‘êìøÏ #Ó+~q ø=+&ܬs&ç¶ nH˚ n‘·ì ù|s¡T MT<ä ≈£L&Ü BìøÏ Ä ù|s¡T e∫Ã+<ä+{≤s¡T. q+~ø=≥÷ÿs¡T bÕ˝…>±&Ó’q ø=+&ܬs&ç¶ eTs¡DÏ+#·&É+ e\¢ á ù|s¡T e∫Ã+<äì n‘·´~Û≈£î\ $XÊ«dü+. 1930 »qe]˝À uÛ≤s¡‹ |üÁ‹ø£˝À ø£s¡÷ï\T õ˝≤¢ >∑T]+∫ |ü]XÀ<ÛäHê‘·àø£ yê´kÕìï >∑qïes¡|ü⁄ düTã“sêeTj·T´ Á|ü#·T]+#ês¡T. n+<äT˝À nH˚ø£ ø£≥º&Ü\ bò˛{À\T yê{Ï ù|s¡T¢ Ç#êÃs¡T. ø=+&ܬs&ç¶ ãTs¡TE bò˛{À ÁøÏ+<ä e÷Á‘·+ m≥Te+{Ï ù|s¡T Çe«≈£î+&Ü ªªÇ~ ˇø£ bÕ‘· ãTs¡TE, Ç+<äT˝À q\¢eT+<äTqT <ë∫ b˛©düT\T ø±|ü˝≤ ø±düTÔHêïs¡Tμμ nì sêkÕs¡T. n˝≤π> <ë<ë|ü⁄ 40 dü+e‘·‡sê\T ø£s¡÷ï\T ÁbÕ+‘·+˝À ìedæ+∫q $*j·T+ Äs¡úsY kÕº+≥dt 1950˝À nyÓT]ø±˝À Á|ü#·T]+∫q ª~ ny˚ø£ì+>¥ Ä|òt Ç+&çj·÷μ nH˚ |ü⁄düÔø£+˝À ≈£L&Ü ø=+&ܬs&ç¶ ãTs¡TE ∫Á‘·+ ÁøÏ+<ä ªu≤dæºj·Tdt ≥T <ä z˝Ÿ¶ bò˛sYºμ nì sêkÕπs >±˙ ø=+&ܬs&ç¶ ãTs¡TE nì sêj·T˝Ò<äT. M{Ïì |ü]o*+∫q ø=+<äs¡T ndü\T 1950øÏ eTT+<äT ø=+&ܬs&ç¶ ãTs¡TE nH˚ ù|s¡T ñ+<ë? ˝Ò<ë? ñ+fÒ yê¬ses¡÷ |ü⁄düÔø±\˝À <ëìHÓ+<äT≈£î ù|s=ÿq˝Ò<äT? nì n_ÛÁbÕj·T|ü&ÉT‘·THêïs¡T.

Bì ìsêàD≤ìï |ü]o*ùdÔ Bìì ø£s¡÷ï\T q>∑sêìøÏ <ä>∑Zs¡˝À ñqï≥Te+{Ï »>∑Hêï<∏ä>∑≥Tº qT+&ç sêfi¯¢qT rdüTø=ì e∫à ˇø£<ëì MT<ä ˇø£{Ï ù|s¡Tdü÷Ô ÇdüTø£, düTqï+, u…\¢+ $TÁX¯eT+‘√ ø£{≤ºs¡T. ‘·÷s¡TŒyÓ’|ü⁄ ø±|ü˝≤<ës¡T ñ+&É{≤ìøÏ ˇø£ ∫qï >∑~, Äπ>ïj·T+yÓ’|ü⁄ yÓTT<ä{Ï n+‘·düTÔ≈£î #˚s¡Tø√e&ÜìøÏ M\T>± $XÊ\yÓTÆq yÓT≥T¢ ñHêïsTT. eT<Ûä´ uÛ≤>∑+˝À Hê\T>∑T düú+u≤\T ñHêïsTT. M{Ïì qyêãT\ ø±\+˝À ãTs¡TE |ü&çb˛≈£î+&Ü ì]à+∫q≥T¢ #ÓãT‘ês¡T. yÓTT<ä{Ï n+‘·düTÔ˝À ≈£î&ç, m&ÉeTyÓ’|ü⁄ >∑T+|ü⁄>± ø±≈£î+&Ü ˇø=ÿø£ÿs¡T #=|ü⁄Œq es¡Tdü>± mø£ÿ&ÜìøÏ Çs¡T¬ø’q yÓT≥T¢ ñHêïsTT. n+fÒ X¯Á‘·Te⁄˝…e¬s’Hê <ë&ç #˚dæq|ü⁄Œ&ÉT ˇø£ÿkÕ]>± ô|’øÏ sê≈£î+&Ü Ç$ n&ÉT¶ |ü&É‘êsTT. Ä ô|’ uÛ≤>∑+˝À ôd’ì≈£î\T ñ+&É{≤ìøÏ ◊<äT ô|<ä› ô|<ä› >∑<äT\T, U…’B\qT ã+~Û+#·&ÜìøÏ ¬s+&ÉT ∫qï >∑<äT\T ñHêïsTT. n<˚ $<Ûä+>± eT<Ûä´˝À nedüs¡+ |ü&çq|ü⁄Œ&ÉT ‘·|æŒ+#·Tø=e&ÜìøÏ M\T>± ˇø£ kıs¡+>∑ e÷s¡Z+ ≈£L&Ü ñ+~. á kıs¡+>∑ e÷s¡Z+ n\+|ü⁄s¡+ es¡≈£î ñ+<äì ø=+<ä] n_ÛÁbÕj·T+. ìC≤ìøÏ ‘·T+>∑uÛÑÁ<Ûä q~ ÁøÏ+<ä qT+&ç kıs¡+>∑ e÷s¡Z+ ì]à+#·&É+ n|üŒ{À¢ nkÕ<Ûä´+. ø±ã{Ϻ á kıs¡+>∑ e÷s¡Z+ ø√≥ ãj·T≥ ‘·T+>∑uÛÑÁ<ëq~ ˇ&ÉT¶es¡≈£î ñ+&Ée#·TÃ. X¯Á‘·Te⁄\ qT+∫ ‘·|æŒ+#·Tø√e\dæq dü+<äsꓤ\˝À á kıs¡+>∑ e÷s¡Z+ <ë«sê yêfi¯ófl nø£ÿ&ç es¡≈£î yÓ[fl n˝≤π> ‘·T+>∑uÛÑÁ<ëq~ì <ë{Ï yÓ[flb˛e#·TÃ. ¬s+&Ée n+‘·düTÔ ns¡ú e\j·÷ø±s¡+˝À ∫qï e÷s¡Z+˝À ñ+≥T+~. Ç+<äT˝À |ü&ÉeTs¡yÓ’|ü⁄ ôd’ì≈£î\ ø√dü+ ì]à+∫q @&ÉT >∑<äT\THêïsTT. yê{ÏøÏ m<äTs¡T>± X¯Á‘·Te⁄\qT m<äTs√ÿe&ÜìøÏ M\T>± ∫qï ∫qï s¡+Á<Ûë\T >∑\ eTìwæ |üfÒº+‘· ìsêàD≤\THêïsTT. á s¡+Á<Ûë\ <ë«sê ôd’ì≈£î\T ne‘·\ yê]øÏ ø£qã&É≈£î+&Ü ‘·eTì ‘êeTT s¡øÏå+#·T≈£î+≥÷, ø√≥ô|’øÏ e∫Ãq≥Te+{Ï X¯Á‘·Te⁄\ô|’ <ë&ç #˚j·T&ÜìøÏ M\e⁄‘·T+~. Çø£ÿ&ç qT+&ç ‘·TbÕ≈£î\ <ë«sê ÁøÏ+~yê]ì ø±\Ãe#·TÃ. n+‘˚ø±≈£î+&Ü ø√≥ô|’øÏ m>∑u≤≈£î‘·Tqï yêfi¯fl≈£î ô|’qT+∫ sêfi¯ófl >±˙, y˚&ç y˚&ç |ü<ësêú\Tø±˙ >∑TeTà]+#·&ÜìøÏ M\T>± ñ+≥T+~. eT÷&Ée n+‘·düTú˝À Ç≥Tø£\‘√ ì]à+∫q 7ôd’ìø£ >∑<äT\T yê{Ï eTT+<äT $XÊ\yÓTÆq düú\+ ñHêïsTT. düú\+ eT<Ûä´˝À 168n&ÉT>∑T\ m‘·TÔ >∑\ bı&ÉyÓ’q dü÷Ô|ü+ ñ+~. Ç~ Á_{°wt yê] ø±\+‘√ yê] C…+&Ü m>∑s¡y˚j·T≥+ ø√dü+ ì]à+∫q≥T¢ ‘Ó\TdüTÔ+~. n+‘˚>±ø£ Bì ô|’¬øøÏÿ düT<ä÷s¡+>± edüTÔqï X¯Á‘·Te⁄\qT ≈£L&Ü |üdæ>∑≥ºe#·TÃqT. ˇø£|ü⁄Œ&ÉT á dü÷Ô|ü+ô|’øÏ mø£ÿ&ÜìøÏ M\T>± ˇø£ ÇqT|ü ì#ÓÃq ñ+&˚~. ø±˙ Á|üe÷<ë\T »s¡>∑≈£î+&Ü <ëìì ‘·s¡Tyê‘· ‘=\–+#ês¡T. uÛ≤s¡‘· C≤rj·T |ü‘êø±ìï ìs¡+‘·s¡+ m>∑s¡y˚j·T≥+ ø√dü+ <˚X¯eT+‘ê ø=ìï m‘Ó’Ôq dü÷ÔbÕ\qT mìïø£ #˚j·T>± ø=+&ܬs&ç¶ ãTs¡TE ◊<äe kÕúq+ bı+~+~. $»j·Tq>∑s¡ kÕÁe÷»´ bÕ\≈£î\T ˇø£ j·TT<ä∆ ‘·+Á‘·+>± X¯Á‘·Te⁄\qT >∑eTì+#˚+<äT≈£î á ãTs¡TEqT m‘·TÔ>± ì]à+#ês¡T.