campagneboekje - publieksraadpleging

Inhoud

Vooraf… p. 2

Een raadplegingscampagne voor een museum, een gek idee? p. 3

Een campagne in drie fases… p. 4—5

Onmogelijk zonder het Adviescomité Publiek! p. 6—7

De resultaten van elke fase p. 8—15

Online enquête: dit hebben jullie ons gezegd p. 8—11

Forumontmoeting: dit lieten jullie

ons ook weten p. 12—13

Focusgroepen: laatste aanbevelingen p. 14—15

Hierover zijn jullie het eens p. 16—21

Balans van deze raadpleging p. 22—23

Twee jaar aan ontmoetingen, gesprekken en enthousiaste brainstormsessies tussen het Museum van Elsene – wegens werkzaamheden gesloten – en het publiek…

Dat verdient een mooi campagneboekje!

Dit beknopt verslag is in de eerste plaats een aandenken aan de boeiende weg die we samen hebben afgelegd. Daarnaast willen we met dit boekje de belangrijkste lessen van dit gezamenlijk avontuur delen met een zo breed mogelijk publiek.

Dit is de samenvatting van een veel gedetailleerder rapport dat het museumteam voortaan kan gebruiken als referentie om haar visie en strategisch plan te verrijken met het oog op de heropening van het museum, die in 2025 gepland staat.

We hopen dat je het met veel plezier zult lezen en delen in jouw omgeving. Het is een blijk van dankbaarheid van het museumteam voor iedereen – in totaal bijna 2.000 deelnemers van 9 tot 99+ jaar! – die zich op de één of andere manier heeft ingezet om het Museum van Elsene van de toekomst mee vorm te geven.

Onze oprechte dank aan ieder van jullie!

Eigenlijk niet… 1

Jullie uitnodigen om je mening te geven

Allereerst voelden we aan dat jullie ons heel wat dingen te zeggen hadden, en we wilden jullie visie heel graag horen.

Jullie betrekken bij de conceptuele uitwerking van het museum van morgen Omdat dit museum jullie museum zal zijn en omdat we willen dat iedereen er zich thuis kan voelen.

Jullie verwachtingen duidelijker omschrijven

Het is altijd goed om te weten wat jullie bevalt in het Museum van Elsene, als jullie de plek al kennen.

En zo niet, waarom je er nooit binnenloopt en of wij daar in de toekomst verandering in kunnen brengen.

3

Aanbevelingen ontwikkelen voor participatie

Wij vinden het een fijn idee om jullie te betrekken bij het leven van het museum. Maar het is ook zoeken: hoe pakken we dit aan, wat kunnen we jullie vragen? Deze campagne bood ons de kans om ons over de kwestie van publieksdeelname te buigen!

Dit doen we door te experimenteren én met jullie te debatteren.

Een raadplegingscampagne voor een museum, een gek idee?

Voor wie graag vragenlijsten invult, vooral tijdens de coronaperiode

Als je tot deze groep behoort, was je heus niet alleen!

1.671 deelnemers deelden hun stoutste dromen over het Museum van Elsene met ons.

En dat was geen kleine klus: jullie hebben 31 vragen beantwoord in gemiddeld 11 minuten!

Forumontmoeting

Voor wie de wereld (of het museum) wil veranderen, gezellig kletsend bij een drankje

Zowat 100 mensen namen deel aan deze tweede fase van de raadpleging. Het merendeel, weliswaar niet iedereen, had de online-enquête al ingevuld.

Middenin de pandemie betekende dit een aangename terugkeer naar normale omstandigheden, met live uitwisselingen in het museum zelf.

Tijdens deze ontmoeting bespraken we twee thema’s in de diepte: van het publiek en Het museum als levende plek.

19+20JUNI 20

Omdat we wilden dat je ons ‘alles’ kon zeggen, werkten we een campagne in drie fases uit, met voor elk wat wils.

Een museum verander je niet alleen met haar trouwe bezoekers!

Tijdens de laatste fase van de campagne werden groepen uitgenodigd die de weg naar het museum nog niet hadden gevonden. Ze leerden ons veel bij over de manier waarop we het museum gastvrijer kunnen maken en hoe we ons publiek kunnen diversifiëren.

Wie we toen hebben ontmoet? Kinderen, jongeren, mindervaliden, partners uit de sociale sector en minderheidsgroepen, vertegenwoordigers van de Afrikaanse gemeenschap van Matongé en de Adviesraad voor Europese Zaken van de gemeente Elsene, met veel actieve expats wonend in Elsene.

Deze focusgroepen brachten om te beginnen een bezoek achter de schermen van het museum, waar ze kennismaakten met de werken in het depot en met het museumteam.

En toen ontstond de magie: geleidelijk aan kwamen de tongen los en werden er vragen gesteld. Voor ons hét moment om onze oren te spitsen!

Een campagne zonder AP (Adviescomité Publiek) is als Kuifje zonder Bobby, als Suske zonder Wiske.

Het is een meer dan welkome steun, ook al begin je aan een avontuur waarvan je de afloop niet kent.

Als je het publiek raadpleegt, verlaat je je comfortzone en loop je het risico niet inlosbare verwachtingen te scheppen.

Om die mogelijke tegenslag het hoofd te bieden, kun je je dus maar beter omringen met een panel van positief ingestelde burgers, die graag meedenken.

Er werd een hele reeks criteria bepaald om tot een gemengd panel te komen, dat een evenwicht vertoonde tussen mannen en vrouwen, diversiteit op het vlak van generaties en gezinssamenstelling, cultuuradepten en/of buurtbewoners, afkomst en moedertaal (Frans, Nederlands, Italiaans, Spaans, Wolof, Arabisch…).

De rol van het AP: een constructieve, creatieve blik werpen op de uitwerking, opvolging en afronding van de raadpleging.

Van het herlezen van de online enquêtes tot het analyseren van de resultaten en reflecteren over de communicatie: het

AP bleek een bondgenoot van onschatbare waarde om de verschillende fases van het proces tot een samenhangend geheel te bundelen.

Het AP verspreidde ook mee de enquête en nodigde mensen uit om deel te nemen aan de forumontmoeting of de focusgroepen. Sommige leden vormden ook een aanspreekpunt voor de pers en namen op die manier de rol van museumambassadeur op zich.

In de loop van de voorbije twee jaar is het AP zes keer bijeengekomen, telkens op een cruciaal moment van de campagne.

Van de 13 aanvankelijke deelnemers zijn er nog 10 die met hart en ziel deelnemen aan het avontuur. Onder hen ook 3 personen die nog nooit rechtstreeks met het museumteam in contact waren geweest.

Onmogelijk zonder het AP!

Z O N W

De drie campagnefases hebben telkens tot heel specifieke resultaten geleid. Ook problemen en uitdagingen werden in detail besproken.

ONLINE ENQUÊTE: DIT HEBBEN JULLIE ONS GEZEGD

Wie zijn jullie?

Vanwege het formaat en de verspreiding van de enquête – vooral via de kanalen van het Museum van Elsene en de gemeente Elsene – kreeg voornamelijk een publiek dat het museum al kende de kans om zijn mening te geven.

En dat deden jullie massaal, wat bewijst dat het museum een trouw, geëngageerd publiek heeft.

83% van deze deelnemers had in het verleden al een bezoek gebracht aan het Museum van Elsene.

De gemiddelde respondent is een

Franstalige inwoonster van Elsene, een vrouw boven de vijftig, die regelmatig tentoonstellingen bezoekt.

Dit gegeven is belangrijk bij de analyse van de resultaten.

Bij de meestal goed vertegenwoordigde bezoekers van het Museum van Elsene vallen onder de respondenten van de enquête twee grote afwezigen op:

het jonge publiek, dat tot 23 jaar

bijna geheel afwezig blijft, hoewel het museum talrijke schoolgroepen en gezinnen ontvangt

het occasionele publiek

(liefhebbers van evenementen, toeristen, culturele groepen…) dat we amper hebben kunnen ondervragen, aangezien het museum gesloten was

Jouw Museum van Elsene in een paar woorden

80% van de liefhebbers is bereid het Museum van Elsene bij vrienden aan te raden. Wanneer jullie het over het Museum hebben, vertellen jullie dat…

— het klein is, maar mooi en interessant

— jullie de verzameling Belgische kunst en prachtige tentoonstellingen waarderen

— jullie houden van de menselijke kant van het museum

Het is een geheime plek waar je even al het andere vergeet en waar je met een twinkeling in de ogen buitenkomt.

Jouw Mona Lisa in het Museum van Elsene

In de museumcollectie heb jij een voorliefde voor de moderne kunst (eind 19de-begin 20ste eeuw). De drie meest aangehaalde werken zijn:

39%

Léon Spilliaert, De nacht, 1908

36%

Théo Van Rysselberghe, Thee in de tuin, 1903

34%

Rik Wouters, Het zotte geweld,1912

FORUMONTMOETING: DIT LIETEN JULLIE ONS OOK WETEN!

Na de analyse van de resultaten van de online enquête en de brainstorming met het AP weerhielden we volgende thema’s als gespreksstof voor de ontmoeting:

Het museum als levendige plek

Tegenwoordig wordt een museum niet langer beschouwd als ‘zomaar’ een ruimte voor tentoonstellingen en conservatie, maar als een echte levendige plek, waar talloze ervaringen worden gedeeld en elke vorm van dialoog wordt gestimuleerd.

In dat opzicht past de aanwezigheid van een café en ontmoetings-en ontspanningsruimten (tuin, auditorium) in die visie. Maar jullie als bezoekers vinden het ook belangrijk dat de kunst en de kunstenaars altijd centraal blijven staan in het museum.

De door jou voorgestelde activiteiten die een brug maken van het verleden naar het heden helpen ons om onze missie als museum helder te krijgen.

legden verschillende behoeften bloot, soms tegenstrijdig.

Behalve de behoefte aan rust, onthaasting en introspectie kwam ook het verlangen naar feestelijke activiteiten, interactie en participatie duidelijk naar voren. Sommigen wilden graag meer digitale mogelijkheden, wat door anderen dan weer heftig werd afgewezen.

Al deze discussies toonden duidelijk hoe moeilijk het is al die verlangens gelijktijdig een plaats te geven.

Je gaf ons ook de raad ruimten en momenten te voorzien waar een andere sfeer hangt, of aparte bezoektijden te regelen voor bepaalde groepen (scholen, hypersensitieve mensen…). Al die zaken zullen in overweging genomen worden.

Het is belangrijk dat we goed communiceren over dit specifieke aanbod.

̋Er bestaat geen één soort van museumbezoeker. Er zijn meerdere types. Soms sluit je meer aan bij de ene groep, dan weer bij de andere met heel verschillende behoeften.

— Opmerking van een tiener tijdens een focusontmoeting

De betrokkenheid van het publiek

Tot onze grote verbazing – en vreugde – lieten velen onder jullie weten dat ze zich wilden inzetten voor het museum.

Maar hoe precies? Die vraag stelden we jou! Om je samen met ons te engageren, heb jij vooral nood aan duidelijke verwachtingen, zo blijkt.

Je bent niet zozeer op zoek naar een bezigheid maar wil vooral een steentje bijdragen aan de werking van het museum. Bij voorkeur kies je voor korte taken

waarvoor je je meerdere keren wil inzetten.

Je bent bereid praktische taken uit te voeren (hulp bij evenementen…), onze nieuwe tools uit te testen en binnen jouw netwerk het museum te promoten…

Hiervoor hoef je niet noodzakelijk betaald te worden maar je zou het wel op prijs stellen om bepaalde voordelen te genieten (een bevoorrechte toegang tot een evenement, gratis toegangskaartjes, een kijkje nemen achter de schermen van het museum…).

FOCUSGROEPEN: LAATSTE AANBEVELINGEN

De verschillende focusgroepen deden tal van aanbevelingen om het Museum van Elsene toegankelijker te maken.

De mening van deze groepen vonden we heel belangrijk omdat jullie het museum voordien nog nooit hadden bezocht.

Na een eerste kennismaking, blijk je het museum best wel interessant te vinden en hoop je dat het meer bezocht zal worden door jonge generaties.

Maar om terug te keren of het museum aan te raden bij vrienden, zou je je meer willen kunnen identificeren met het programma en de collectie. Jouw vragen en interesses zouden er een plek moeten krijgen.

Jouw boodschap is duidelijk: wie ‘divers publiek’ zegt, zegt ook ‘divers aanbod’. Om dit publiek te bereiken is een gepersonaliseerde communicatie nodig.

Er worden interdisciplinaire benaderingen, zintuiglijke ervaringen, ontmoetingen met kunstenaars, extra murosacties, samenwerking met externe partners en verschillende discours aangeraden. Op die manier ontstaan er vanzelf meer toegangsmogelijkheden tot de collectie.

Om te vermijden dat jouw verwachtingen onvervuld blijven, is het essentieel dat we met elkaar in contact blijven, dat we je regelmatig uitnodigen om over ons programma te praten en zelfs om samen projecten op touw te zetten.

Het museum maakt geen deel uit van onze cultuur.

— Focusgroep "Diversiteit"

Niet iedereen reageert op dezelfde manier op een kunstwerk. De emotionele waarde varieert naargelang de persoon.

— Focusgroep "Diversiteit"

Een plek voor iedereen: een toegankelijk museum

Of je nu fan bent van het museum of niet, iedereen is het erover eens dat toegankelijkheid heel belangrijk is.

Toegankelijkheid betekent voor jou:

— Een hartelijke ontvangst (meertalig, persoonlijk, zonder wachtrijen…)

— Toegankelijke tarieven, aangepast aan verschillende publieksgroepen

— Ruimere bezoektijden (regelmatige nocturnes…)

— Een betere zichtbaarheid van het museum, onder andere via:

● Meer communicatie (sociale media, reclame, partnerschappen), die meer op een divers publiek gericht is

● Betere signalisatie in de stad

● Verduidelijking van de naam door toevoeging van een slagzin (baseline)

— Aangepast parcours voor personen met bijzondere behoeften (beperking, hypersensitiviteit…), inclusieve benadering van de collectie en tentoonstellingen, rekening houdend met de vele gevoeligheden.

Een zintuiglijke benadering kan een nieuw of ander publiek aantrekken. Ook belangrijk is de goede leesbaarheid van de teksten (grote letters, toegankelijke taal…): deze aandachtspunten komen iedereen ten goede.

Kiezen betekent soms dat je iets opgeeft, maar belet niet dat je je voortdurend verbetert!

We zullen uiteraard moeten kiezen tussen al jouw suggesties en dit in functie van de relevantie, de taken van het museum, de haalbaarheid

en de beschikbare (menselijke en financiële) middelen.

Een vaak terugkerende vraag is de beschikbaarheid van parkeerplaatsen, hoewel we vanwege de ecologische uitdagingen andere vervoersmiddelen in de stad willen aanraden.

Maar je kan erop rekenen dat we bijzondere aandacht besteden aan een goede communicatie over de toegankelijkheid voor mensen met een beperkte mobiliteit, net als aan de parkeermogelijkheden in de buurt van het museum.

plek voor verwondering: een

prikkelende bezoekerservaring

Een museumbezoek is een totaalervaring. De voor de heropening aangekondigde inrichting van een café, een shop en de aanwezigheid van een nieuwe binnentuin werden dan ook enthousiast onthaald.

dat een museumbezoek vaak een lichamelijke inspanning vergt.

Daarom zou je graag over rustruimtes beschikken, waar je even op adem kunt komen.

Enkele creatieve geesten raden ons aan om te experimenteren met nieuwe manieren om door de zalen te wandelen. Ze stellen activiteiten voor waarbij het lichaam zich op een andere manier voortbeweegt.

Naast comfortabelere manieren om het museum te bezoeken, verlang je ook naar een rijk, divers cultureel aanbod.

Het zou goed zijn meer en gericht te communiceren over het aanbod dat we nu reeds ontwikkelen.

informatie jou bereikt.

De activiteiten waarover de grootste eensgezindheid bestaat zijn o.a.:

— De kunstwerken in je eigen tempo ontdekken; gebruikmaken van diverse manieren van lezing en interpretatie;

— Interactieve, speelse of zintuiglijke rondleidingen, performances, creatieve workshops;

— Een kijkje nemen achter de schermen: bezoek aan het museumdepot, van gedachten wisselen met het team;

— Kunstenaars ontmoeten, lezingen en debatten bijwonen (zie hierna).

Een plek voor reflectie, ontmoeting en ontdekking: het forum-museum

Een ‘forum’-museum dat luistert naar de vele stemmen van zijn bezoekers schenkt aandacht aan:

— de ontdekking van opkomende of bekende kunstenaars en de mogelijkheid om met hen in gesprek te gaan of om meer te weten te komen over hun creatieve proces (via video’s, schetsen,…)

— interdisciplinaire dialogen vanuit beeldende kunst en lessen over kunstgeschiedenis

tentoonstellingen/conferenties/debatten over actuele en/of maatschappelijke onderwerpen

Tijdens de raadpleging waren verschillende kunstenaars uit Elsene aanwezig, die duidelijk aangaven dat ze graag bij ons tentoongesteld wilden worden.

Het is evenwel niet de opdracht van het Museum van Elsene een specifiek Elsens kunstmuseum te worden, aangezien de coherentie en de sterkte van het museum bepaald wordt door de ruime aanwezigheid van moderne en hedendaagse Belgische kunst.

In verband met deze wens kwamen twee concrete suggesties uit de bus. Het museum kan:

— als bemiddelaar optreden bij andere Elsense instellingen om lokale talenten in de kijker te

zetten: Kapel van Boondaal, Academie van Elsene, kunstenaarsparcours …

— doelgericht communiceren wanneer Elsense kunstenaars in het museum worden tentoongesteld of in de collectie worden opgenomen, wat regelmatig gebeurt.

Het Museum van Elsene nodigt vaak hedendaagse kunstenaars uit om tentoon te stellen of in dialoog te gaan met de collectie. Velen blijken hier niet van op de hoogte. We nemen ons voor hierover systematisch te communiceren naar studenten en in te zetten op (soms reeds bestaande) partnerschappen met universiteiten en kunstscholen.

Voor we de resultaten van de raadpleging hier met jou konden delen, hebben we jouw geduld enigszins op de proef gesteld. Het was een delicate oefening die vroeg om tijd en reflectie

Om de samen afgelegde weg te meten, bekijken we de resultaten in functie van de doelstellingen die we ons stelden:

Jullie verwachtingen duidelijker omschrijven

Jij wenst een museum vol verwondering en plezier. Dat vereist een dynamische, vernieuwende, interactieve, inclusieve en interdisciplinaire aanpak, waarbij de kunst op verschillende manieren toegankelijk is en waarbij rekening wordt gehouden met soms tegengestelde verlangens.

Om mee te evolueren met zijn tijd moet het Museum van Elsene zich profileren als een plek voor ontdekking en ontmoeting. Het moet een forum zijn voor verschillende stemmen waar de kunst centraal blijft staan.

Jullie uitnodigen

om je mening te geven

Of je het museum al kende of nog overtuigd diende te worden: jullie deelden massaal jullie mening.

Die diverse persoonlijkheden en verwachtingen kunnen slechts aan het licht komen als ze daartoe de kans krijgen. Iets voor ons om mee te nemen!

Jullie betrekken bij de conceptuele uitwerking van het museum van morgen

Het stelt ons gerust dat de richtlijnen uit ons Wetenschappelijk en Cultureel Plan (beleidsplan) –document waarin de identiteit en strategie van het museum worden omschreven – versterkt werden door jouw visie op het museum en zijn waarden en DNA.

Het Museum van Elsene moet een museum op mensenmaat blijven, dicht bij jou.

Je houdt van zijn collectie Belgische kunst en van zijn tentoonstellingen op (inter)nationaal niveau, maar waardeert ook zijn lokale verankering.

Het museum verdient niettemin een grotere zichtbaarheid.

Ook de toegankelijkheid voor een divers publiek staat bovenaan op jouw verlanglijstje.

Niet al je suggesties kunnen vanaf de heropening gerealiseerd worden, maar bepaalde wensen kunnen reeds op korte termijn vervuld worden. Het vernieuwde museum zal bijvoorbeeld over een café en een nieuwe ontspanningsruimte (tuin) beschikken.

Aanbevelingen formuleren voor participatie

Uit alles wat we leerden over jullie meningen en deze campagne puurden we enkele essentiële voorwaarden om een participatief project succesvol te maken:

— tijd vrijmaken binnen het museumteam om een heel gepersonaliseerde en flexibele benadering van het project en zijn deelnemers mogelijk te maken

— opdrachten omschrijven met een precieze duur en duidelijke doelstellingen

— ons afvragen welke taken het museum echt kan delegeren aan het publiek en hierover duidelijk communiceren

— vanaf het begin de stem van het publiek integreren in de uitwerking van het proces (nog eens bedankt aan het Adviescomité Publiek!).

Een project van het Museum van Elsene

Op initiatief van Christos Doulkeridis, burgemeester; Ken Ndiaye, schepen van Cultuur en van het Museum en de leden van het College van Burgemeester en Schepenen van de gemeente Elsene

Met steun van de Fédération Wallonie-Bruxelles en de deelname van studiebureau 21 Solutions

© Alle rechten voorbehouden – Museum van Elsene

Illustraties: Fanny Monier

Grafiek: Ekta

Gepubliceerd in april 2023

Deze brochure werd uitgegeven met niet-commerciële doeleinden. Ze mag niet verkocht worden. Elke reproductie of aanpassing van enig fragment via welk procedé ook is verboden.

Verantwoordelijk uitgever: Christos Doulkeridis, Elsensesteenweg 168

1050 Brussel

Publieksraadpleging

VERTEL ONS ALLES!

2021 — 2022

Dit boekje is een aandenken aan meerdere maanden ontmoetingen, gesprekken en enthousiaste brainstorming tussen het – wegens werkzaamheden gesloten – Museum van Elsene en het publiek, al dan niet vertrouwd met de plek.

Het is de samenvatting van een veel gedetailleerder rapport dat het museumteam voortaan kan gebruiken als referentie om zijn visie en strategisch plan te verrijken met het oog op de heropening die in 2025 gepland staat.