Memorabel

memorabel kunstbeleving voor mensen met dementie

MUSEA BRUGGE

museabrugge.be

MEMORABEL Rondleidingen voor mensen met dementie - Op kunst beleven staat geen leeftijd, het spreekt mensen aan over talen en culturen heen. Kunst verwoordt waar taal soms te kort schiet, maar ontroert ook en verbindt.

Ruim twee geleden ontmoette ik Claire Meire, medewerker van het Brugse expertisecentrum voor dementie Foton, op een vernissage in het Sint-Janshospitaal. We werden aan elkaar voorgesteld en meteen was duidelijk: hier zat een project in! Foton biedt al heel wat culturele activiteiten aan, maar een museumbezoek op maat van mensen met dementie en hun mantelzorgers ontbrak nog. Het Sint-Janshospitaal is de trekker van dit project. De zorg loopt immers als een rode draad door de geschiedenis van deze Brugse caritatieve instelling. Er was vanaf de twaalfde eeuw de zorg voor pelgrims, bedelaars en anderen die toen aan de rand van de maatschappij stonden. Later waren het vooral zieken die in de ziekenzaal werden geholpen. Naast een extra aanbod voor blinden en slechtzienden die aangepaste materiaalkoffers kunnen ontlenen, is er nu ook een initiatief op maat voor mensen met dementie en hun mantelzorgers. Door EVELIEN VANDEN BERGHE

van ‘meet me @ moma’ tot ‘memorabel’ Het oorspronkelijke idee om mensen met dementie rond te leiden ontstond in The Museum of Modern Art (MOMA) in New York. Door middel van een grondig traject met specialisten uit de medische wereld ontwikkelden zij een aangepast aanbod voor mensen met Alzheimer dat de naam ‘meet me @ MOMA’ kreeg . Het MOMA wou graag zijn kennis hierover delen en enthousiasmeerde musea wereldwijd om gelijkaardige projecten uit te bouwen. Ze verspreidden een kant en klare handleiding en filmpjes online over hoe mensen met Alzheimer te begeleiden in een museale context. In Nederland ontstond algauw ‘Onvergetelijk’, een landelijk initiatief met als opzet deze doelgroep de kans te geven musea te bezoeken. Het Antwerpse MHKA is het eerste Belgische museum dat het programma ‘Meet me @ MHKA’ opstartte in 2014 en nu is er ook een aanbod op maat in West-Vlaanderen: Memorabel. Er werd voor deze naam gekozen omdat ze naar het geheugen verwijst, maar ook het woord ‘onvergetelijk’ in zich draagt. Voorlopig kun je enkel in het Sint-Janshospitaal terecht, maar binnenkort volgen andere Brugse musea, zoals het Volkskundemuseum en het Groeningemuseum.

stap per stap In de aanloop van de eigenlijke opstart in 2016 vonden een aantal overlegmomenten plaats met alle betrokkenen. Er vonden inspirerende gesprekken plaats met collega’s van het MHKA, zoals Pieter Van Hecke die er een gelijkaardig project opzette. We zaten ook samen met de drie Brugse gidsenverenigingen en de vrijwilligers van de Vrienden van de Musea. Eén ding viel meteen op: waar we ons verhaal ook deden, we ontmoetten steeds heel veel enthousiasme om mensen met dementie op hun tempo te laten kennismaken met de schatten in de Brugse musea.

Het had heel wat voeten in de aarde om dergelijk dienst-overschrijdend project met de vele partners op te starten. Van de gidsen werd de inzet en toewijding verwacht om een aangepaste vorming te volgen. Tijdens drie avonden kwamen ze meer te weten over dementie en hoe deze bezoekers bij te staan tijdens de rondleiding. Ze werden daarin begeleid door Claire van Foton en Piet Van Hecke. In de zomer van 2016 volgden proefrondleidingen. ‘Vertragen’ bleek het sleutelwoord: tijdens dergelijk museumbezoek van ruim een uur komen slechts vier werken aan bod.

De gidsen krijgen bij een museumbezoek ook hulp van een vrijwilliger van de Vrienden van Musea Brugge. Zij neemt de rol van gastvrouw op en zorgen dat het bezoek vlekkeloos verloopt. De vrijwilligers zijn er voor de praktische vragen over klapstoeltjes, toiletten, maar ook voor de andere bezoekers die graag meer willen weten over deze aparte groep . Het uitbatingspersoneel van het museum kreeg de kans om twee korte opleidingen bij te wonen over omgangsvormen voor bezoekers met dementie. Aan de hand van de Dementiewijzer met praktische tips, kregen ze nuttig advies over omgangsvormen en communicatietechnieken met mensen met dementie. Ze toonden zich heel erg geïnteresseerd tijdens de vorming en ook in de praktijk blijkt dat dergelijk bezoek met veel begrip en sympathie wordt ontvangen. Ondertussen mochten we in april 2017 de eerste twee groepen met mensen met dementie verwelkomen. Met een praktische folder over Memorabel hopen we het project levendig te houden en de juiste mensen te bereiken. De flyer bevat alle nuttige informatie over de vaste rondleidingen en bezoek op aanvraag, alsook alle contactgegevens van de reservatiedienst van Musea

Brugge die zorgt voor de administratieve omkadering.

waarom memorabel? Het aantal mensen met allerlei vormen van dementie zoals Alzheimer groeit: elke 7 seconden krijgt iemand ergens ter wereld dementie. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is dementie prioriteit nummer 1. Het aantal personen met dementie stijgt ook in Vlaanderen razendsnel: in 2020 zullen er maar liefst 130.000 personen met dementie zijn, in 2050 wordt verwacht dat 200.000 mensen aan één of andere vorm van dementie zullen leiden. Als museum willen we ook deze kwetsbare groep kunnen verwelkomen en hen laten voelen dat zij nog steeds een museum kunnen bezoeken ondanks hun aandoening. Ook mantelzorgers ervaren deze uitstap als een verademing. Als partner krijg je de kans om even te ontsnappen aan de harde realiteit en je zorgen te delen met mensen in dezelfde situatie. Memorabel is een project dat recht naar het hart gaat, en er dan ook uitdrukkelijk voor kiest om mensen met dementie en hun mantelzorgers, een steeds groter wordende groep, de kans te geven actief deel te nemen aan ons maatschappelijke leven. De schoonheid verbindt hier innerlijk en uiterlijk. Memorabel is een inspirerend voorbeeld van wat de zeggingskracht is van het Brugs erfgoed. 1 Sfeerbeeld van de opleiding voor de stadsgidsen

2 Deswert Irène – Vlaamse Ouderraad vzw