DANIA
RAPORT AMBASADY RP W DANII ZA 2012 R.
Informacje podstawowe Początki emigracji polskiej do Danii sięgają końca XIX w. Sezonowa emigracja zarobkowa do Danii z Galicji i południowych obszarów Królestwa Polskiego zapoczątkowana została przyjazdem w 1893 r. ok. 400 osób na wyspy Lolland-Falster. W latach 1893–1914 liczba sezonowych emigrantów z ziem polskich wzrosła z około 400 do 14,5 tys. Emigracja sezonowa miała wyraźną specyfikę. Kobiety z Polski pracowały przy uprawie buraków (stąd nazwa „emigracja buraczana”) oraz pomagały w gospodarstwach hodowlanych i rolnych na Zelandii. Mężczyźni natomiast karczowali wrzosowiska, wykonywali prace melioracyjne, budowali kolej na Jutlandii, a także pracowali w cegielniach. Wśród pracowników sezonowych kobiety stanowiły ponad 80 proc. W 1929 r. liczbę Polaków osiadłych w Danii szacowano na ok. 11 tys. osób. Z tego okresu zachowały się dwie kolebki Polonii duńskiej – Izba Polska w Taagerup (LollandFalster) i sanktuarium św. Michała w Pindstrup (Północna Jutlandia), miejsce dorocznych pielgrzymek Polonii. Obie są ikonami Polonii duńskiej tamtego czasu. Po zakończeniu II wojny światowej w Danii znalazło się, według ogólnych szacunków, 5.500-6.000 polskich uchodźców, jednak wskutek repatriacji i reemigracji pozostało tu ok. 600-800 osób. W latach 50-tych i 60-tych XX w. ok. 1,5 tys. Polaków uzyskało status uchodźców. W tym czasie rozpoczęły się też wyjazdy Polek w celach matrymonialnych. W latach 1969–1974 mieliśmy do czynienia z falą emigracji o charakterze narodowościowym, w następstwie kampanii antysemickiej w Polsce; w Danii osiedliło się wówczas ok. 4 tys. osób, w tym ok. 3 tys. pochodzenia żydowskiego. W sporej części była to emigracja wysoce wykształcona – profesorowie, inżynierowie, artyści, nauczyciele, studenci. Od 1982 r. napłynęła kolejna fala emigracji politycznej – solidarnościowej.
82
MINISTERSTWO SPRAW ZAGRANICZNYCH
Polonia w Danii w statystykach duńskich ujęta jest w dwóch grupach - są to imigranci z Polski oraz ich potomkowie. Zgodnie z tym, w 1999 r. Polonia duńska liczyła 12.106 osób, w 2005 r. – 14.518, w 2007 r. – 17.022, w 2009 r. – 27.198 osób. Według danych z 1 stycznia 2013 r., w Danii żyje 34.005 osób polskiego pochodzenia. Struktura tej społeczności jest następująca: 29.903 osoby to imigranci w pierwszym pokoleniu, z czego 5.069 ma już obywatelstwo duńskie. Pozostałe 4.102 osoby to imigranci w drugim lub kolejnym pokoleniu – w tej grupie 1.919 osób posiada obywatelstwo duńskie. Polacy, zgodnie z danymi za 2012 r. stanowią drugą (po imigrantach z Turcji) grupę narodowościową w Danii. W całym 2012 r. w Danii pracowało 32.967 obywateli polskich (na cały etat lub część). Polonia duńska i migranci zarobkowi są mocno rozproszeni po całym kraju. Największe grupy mieszkają w gminach Kopenhaga, Aarhus, Odense, Horsens i Aalborg. Organizacje Polonia duńska nie ma rozbudowanej struktury organizacyjnej, a działające w Danii organizacje polonijne posiadają głównie członków rekrutujących się spośród zakorzenionych tu Polaków. Przybywający w ostatnich latach migranci zarobkowi nie stworzyli do tej pory swojego stowarzyszenia, jednocześnie rzadko przystępują do już istniejących. Funkcjonuje Federacja Organizacji Polskich i Polsko-Duńskich „Polonia” będąca organizacją parasolową zrzeszającą samodzielne organizacje regionalne. Działają także związki nie należące do Federacji. I tak: Związek Polaków w Danii (od 1928 r.), Związek Żydów z Polski w Danii (1969 r.), Polskie Stowarzyszenie SpołecznoKulturalne „Ognisko” (1983 r.), Polski Klub Dyskusyjny „Agora” (1996 r.), Towarzystwo Krzewienia Oświaty Polskiej w Danii (1997 r.). Istnieją organizacje regionalne – Polski Związek w Alborgu (1994 r.), Polski Związek w Aarhus (1994 r.), Polski Związek w Sonderborgu (2003 r.), Związek PolskoDuński w Nastved (1994 r.), Związek Polaków w Danii w Maribo (1994 r.), Związek Polaków w Danii Oddział Fionia, Towarzystwo Przyjaciół Izby Polskiej w Taagerup. Pozycja osób polskiego pochodzenia w kraju zamieszkania Polonia duńska nie ma swoich przedstawicieli pochodzących z wyborów w parlamencie ani w lokalnych samorządach. Nie udało jej się też wypracować pozycji poprzez aktywność w głównych partiach politycznych. W centralnej i lokalnej administracji można znaleźć sporo polsko brzmiących nazwisk. To drugie i trzecie pokolenie