Suara 52: Zuid-Amerika beweegt

Suara 52 Afgiftekantoor: Antwerpen x P 508033

Stem van mensen wereldwijd

•

Missio België, Vorstlaan 199, 1160 Brussel

•

Driemaandelijkse informatiekrant van Missio j u n i ­– j u l i ­– a u g u s t u s

2013

Zuid-Amerika beweegt Wereldkerk in beweging

We kregen een nieuwe paus, die op een aantal gebieden sterk verschilt van zijn voorganger.

In het Vaticaan begint een team aan de voorbereiding van de hervorming van de Curie. Ook in de kerk gebeurt er heel wat.

Zo is het aantal katholieken wereldwijd gestegen tot zo’n 1,2 miljard. Vooral in Afrika groeit de kerk sneller dan de bevolking. Een kerk in beweging is een kerk die er is voor de wereld. Daarom zijn we blij om te zien dat het aantal bisschoppen, priesters, diakens en seminaristen stijgt.

In Zuid-Amerika is de kerk ook voortdurend in beweging.

Ze zoekt steeds opnieuw naar manieren om dicht bij de mensen te zijn en aandacht te hebben voor de schepping. Door te feesten roest de kerk er nooit vast. Kleurrijke processies doorspekken het liturgische jaar.

Een dynamiek die wij hier misschien soms missen?

Catherine De Ryck

Foto: Lon&Queta

Soms krijgen we de indruk dat de wereld razendsnel voortdraait, maar de kerk eerder de trein der traagheid heeft genomen. Toch moet dat niet per se zo zijn. De afgelopen maanden hebben we enkele tekens gekregen dat de kerk voortdurend in beweging is.

Onderwijs in Guetamala Onderwijs is een basisrecht. Basiseducatie en de toegang van meisjes tot onderwijs zijn twee van de millenniumdoelstellingen. Onderwijs geeft jongeren een betere toekomst en een veiliger leven. Dat is ook zo in Guatemala. Elke dag timmert Marleen Renders aan de lange weg die het onderwijs in Guatemala nog af te leggen heeft.

lees verder op blz. 3

sprak met Gustavo Gutiérrez Hoe kan je het evangelie verkondigen, als je dagelijks geconfronteerd wordt met armoede en ellende? Welke rol speelt theologie in Latijns-Amerika en hoe kijkt de rest van de wereld daarnaar? Het zijn enkele vragen die Missio stelde aan Gustavo Gutiérrez, één van de grondleggers van de bevrijdingstheologie.

lees verder op blz. 8

© Wereldmediatheek, Johan Denis

IN DIT NUMMER • Terugblik op een geslaagd werkjaar • Ten strijde tegen voedselcrisis • Marleen Renders | De lange weg van Guatemala • Paradigma’s van de evangelisatie in Latijns-Amerika

• Paus Franciscus | Een nieuwe wind uit Latijns-Amerika • Kerk met beide voeten op de grond | Trinidadgemeenschap in Brazilië • Campagne 2013 | Vooruitblik

• W ereldjongerendagen in Rio | Jongeren weten waarom • Column Michel Coppin • Gustavo Gutiérrez | Uitdagingen voor de evangelisatie in LatijnsAmerika

Suara 2 52

Stem van mensen wereldwijd

Terugblik op een geslaagd werkjaar Vorig jaar stelden we bij Missio 2.219.208 euro ter beschikking van de projecten.

• 984.026 euro gebruikten we voor projecten van geloofsuitbreiding: de bouw en renovatie van kerken, kapellen en katholieke ziekenhuizen.

• 527.524 euro ging naar de opleiding van priesters en verantwoordelijken binnen de kerk wereldwijd.

• Met 707.657 euro steunden we de kinderprojecten, zoals de bouw en de ondersteuning van scholen en weeshuizen.

In naam van alle mensen die we het afgelopen jaar dankzij u konden helpen, zeggen wij vanuit de grond van ons hart: bedankt!

5 Opwarmen na de fakkeltocht in Bree.

Foto’s: Missio

Foto: Hans Medart

5 Mooi uitgedost voor de Afrikadag in Antwerpen.

5 De trotse winnaars van de fotowedstrijd van Sterzingen.

5 Muziekles tijdens Missio in alle kleuren in Mechelen.

Een financiële crisis houdt de wereld in de ban. Toch is dit niet de grootste crisis die de bisschoppenconferentie in Guatemala bezighoudt. De voedselcrisis treft de Guatemalteken nog veel erger.

Sylvain Kalamba Nsapo

Een nieuw ontwikkelingsmodel Op 26 januari presenteerden de Guatemalteekse bisschoppen de conclusies van hun algemene vergadering onder de titel “Gelukkig de vredestichters” (Mt 5,9). De bisschoppenconferentie vond dit jaar plaats van 21 tot en met 25 januari. De bisschoppen onderstrepen in het document de nood aan een nieuw ontwikkelingsmodel en een nieuwe visie op de economie om zo een integrale, solidaire en duurzame ontwikkeling tot stand te brengen.

Guatemala heeft een nationaal project op korte, middellange en lange termijn nodig. Dat project moet de basis vormen voor de

toekomstige voorspoed en levenskwaliteit van de Guatemalteken, in het bijzonder de jongeren en de kinderen. Het is aan de overheid om een dergelijk project uit te denken. Om dit nieuwe economische ontwikkelingsmodel te realiseren, moet de overheid volgens de bisschoppen de wetten over de exploitatie van natuurlijke niet-hernieuwbare energiebronnen hervormen. Dan pas kan de exploitatie ervoor zorgen dat de levenskwaliteit van alle Guatemalteken effectief verbetert.

Belediging voor de waardigheid De voedselcrisis in Guatemala is een belediging voor de menselijke waardigheid van de slachtoffers van deze crisis en is erger dan de financiële crisis. In hun publicatie richten de bisschoppen hun pijlen op het parlement: “Je ziet dat onze wetgevers hun verantwoordelijkheid niet nemen en zo geen echte vertegenwoordigers van het volk zijn, omdat ze weigeren verbeterde wetten over rurale ontwikkeling goed te keuren. Ze willen er zelfs niet over debatteren”.

Foto: Peter Casier

Ten strijde tegen voedselcrisis

Suara 3 52

Stem van mensen wereldwijd

Marleen Renders | De lange weg van Guatemala Een jaar lang stond Guatemala als gastland centraal bij Missio. We stonden stil bij de rol die de kerk speelt in de verdediging van mensenrechten. Ons voorbeeldproject toonde aan dat er nood is aan goed onderwijs voor de Guatemalteekse kinderen en jongeren. Aan het einde van deze campagneperiode vroegen we Marleen Renders naar de weg die Guatemala al heeft afgelegd en welke weg het land nog moet afleggen. Marleen Renders is als zuster van de Jacht al jarenlang werkzaam in Guatemala. Ze maakt er ondermeer volksonderwijs voor volwassenen in gemarginaliseerde wijken mogelijk.

zich niet herhaalt. Maar is er nog een lange weg af te leggen. De boeren in Guatemala hebben het bijvoorbeeld moeilijker dan ooit tevoren. Met de steun van het leger verjagen grote internationale mijnbedrijven

“82% van de arbeidsbevolking heeft geen vast werk.”

Caroline Medats & Catherine De Ryck

Missio: Welke kansen krijgen de jongeren in Guatemala straks?

Renders: “De toekomst voor onze jongeren ziet er niet erg rooskleurig uit. Maar liefst 82% van de arbeidsbevolking heeft geen vast werk. Veel werkloze jongeren vallen ten prooi aan jeugdbendes. Gelukkig zijn er een

Missio: Boekt Guatemala vooruitgang op het gebied van respect voor mensenrechten?

Renders: “Sociale organisaties strijden wel voor de mensenrechten. Zij hebben er bijvoorbeeld voor gezorgd dat het proces tegen voormalig juntaleider Rios Montt van start is gegaan, ondanks verschillende pogingen van de verdediging om het proces stil te leggen. Dat is belangrijk, opdat het aangedane leed erkend wordt en het verleden

hen. Verschillende bisschoppen en priesters steunen de boeren en krijgen daardoor regelmatig bedreigingen.

Maar hoewel de weg nog lang is en we nog veel steun nodig hebben, geven wij zeker niet op!”

“Onderwijs in Guatemala is niet gericht op het vormen van kritisch denkende mensen.”

aantal projecten, die jongeren op het juiste pad proberen te brengen. Het project Educación Popular para Adultos (Volksonderwijs voor Volwassenen) bijvoorbeeld.

Met dit project helpen we jongeren om werk te vinden tijdens de week en te studeren tijdens het weekend.

Verschillende oud-leerlingen hebben nu een universitair diploma op zak en krijgen zo meer toekomstkansen.”

Foto: Hug It Forward

Missio: Welke score zou u geven aan het onderwijs in Guatemala?

Marleen Renders: “Het onderwijs in Guatemala schiet nog vaak tekort. Niet alleen hebben veel kinderen en jongeren geen toegang tot onderwijs, ook is de kwaliteit van dat onderwijs vaak ondermaats. Onderwijs in Guatemala is niet gericht op het vormen van kritisch denkende mensen. Wie privéonderwijs volgt, geniet wel een betere opleiding. Helaas is dat maar een heel klein deel van de bevolking. Ook hogere studies zijn door de kostprijs niet weggelegd voor de doorsneebevolking.”

Paradigma’s van de evangelisatie in Latijns-Amerika Silvia Regina de Lima Silva uit Costa Rica schetst voor ons een kort overzicht van de evangelisatie in Latijns-Amerika door de jaren heen.

Ze geeft ook een overzicht van de uitdagingen vandaag.

Silvia Regina de Lima Silva

Verschillende culturen Het christendom in Latijns-Amerika identificeerde zich met de Europese en Amerikaanse cultuur. Inculturatie moest ervoor zorgen dat de boodschap van het evangelie geïncarneerd werd in verschillende culturen. Daarbij verloor men echter vaak uit het oog dat het koloniale gedachtegoed de benadering van deze culturen sterk bepaalde. De overheersing verhinderde immers dat de veroverde groepen een autonome cultuur ontwikkelden om hun eigen identiteit uit te drukken.

Interculturatie daarentegen gaat uit van dialoog en wederzijdse verrijking.

Dialoog Om de evangelisatie te dekoloniseren, moet je de dialoog met de rijke religieuze

diversiteit van de bevolking in LatijnsAmerika en de Caraïben aangaan. Dat betekent dat je afstand moet doen van de visie dat er slechts één, absolute waarheid is. Je moet je ervan bewust zijn dat een gedeelde visie mogelijk is, waarin verschillende opvattingen naast elkaar bestaan.

“Om de evangelisatie te dekoloniseren, moet je de dialoog met de rijke religieuze diversiteit van de bevolking in LatijnsAmerika en de Caraïben aangaan.”

Als evangelisatie kadert in een proces van dekolonisatie, volstaat het niet om haar inhoud, vorm, methodes en uitdrukkingen te hernieuwen. In een paradigma waarin dialoog, erkenning en respect voor andere culturen en religieuze erva-

ringen centraal staan, kan evangelisatie bijdragen aan het heropleven van mensen en gemeenschappen. Evangelisatie kan ervoor zorgen dat mensen terugkeren naar het idee van een God die in het leven aanwezig is.

Toekomst van de evangelisatie De kerken blijven zich buigen over het thema van de evangelisatie. Een missionaire kerk is er één die bekommerd is om de levensomstandigheden van het volk en die een God verkondigt die dicht bij ons staat. Een God die in ons leeft en die ons helpt om weer zin te geven aan het leven en te geloven in solidariteit, nieuwe machtsvormen en nieuwe relaties tussen mannen en vrouwen, verschillende etnische groepen en rassen. Een missionaire kerk nodigt uit om gemeenschap te vormen en die te verrijken met diversiteit.

Het doel van de evangelisatie is “aandacht hebben”. Als we evangelisatie verstaan als “zorg dragen voor het leven” - het concrete leven van de mens, de natuur, de planeet

Foto: M. Escalera

Tijdens de koloniale periode draaide het bij de evangelisatie vooral rond het overbrengen van instellingen, symbolen en gebruiken uit de eigen Europese christelijke cultuur.

- dan kunnen we beetje bij beetje de koloniale mentaliteit overwinnen. Zo kunnen we dichter staan bij het project van Jezus, die in een kolonie van het Romeinse Rijk zorgde voor de kleinsten en hen hielp om de kracht in hen te ontdekken en te zorgen voor elkaar. Dat is de grote uitdaging en toekomst van de evangelisatie in Latijns-Amerika vandaag.

Silvia Regina de Lima Silva is theologe en directrice van het departement oecumenisch onderzoek in Costa Rica.

Suara 4 52

Stem van mensen wereldwijd

Paus Franciscus | Foto: Christus Vincit

JUSTIN UIT DE VERENIGDE STATEN

Wie is paus Franciscus?

Op 13 maart kregen de katholieken een nieuwe geestelijke leider. Sindsdien staat paus Franciscus aan het hoofd van de katholieke kerk.

Catherine De Ryck

Paus Franciscus werd op 17 december 1936 als Jorge Mario Bergoglio geboren in Buenos Aires, Argentinië. Zijn familienaam verraadt al dat zijn ouders niet van Argentijnse origine zijn. Het zijn Italiaanse arbeidsmigranten.

Studie en kerkelijke carrière Bergoglio studeerde niet alleen filosofie en theologie, maar ook scheikunde.

Het studeren van een exacte wetenschap is overigens typerend voor jezuïeten, de orde waar Bergoglio in 1958 intrad en in 1969 tot priester werd gewijd.

Bergoglio was ook enkele jaren docent literatuur, psychologie en theologie.

In 1992 werd Bergoglio hulpbisschop van Buenos Aires, in 1998 aartsbisschop. Paus Johannes Paulus II benoemde hem in 2001 tot kardinaal. De eerste keer dat wij misschien van Bergoglio hoorden, was in 2005. Toen al was hij één van de grote kanshebbers om paus te worden, maar het was kardinaal Ratzinger (Benedictus XVI) die zich toen de nieuwe paus mocht noemen.

Verwachtingen Bergoglio is de eerste niet-Europese paus in eeuwen - en de eerste jezuïet ooit die paus wordt - en schept daardoor hoge verwachtingen. Door als eerste de naam Franciscus te kiezen, groeien die verwachtingen alleen maar. De duidelijke knipoog naar Franciscus van Assisi doet katholieken dromen van een nederige kerk, een kerk die openstaat voor de wereld en de armen. Paus Franciscus heeft al meermaals laten verstaan dat hij de kerk wil laten terugkeren naar haar essentie: het dienen van mensen en de relatie met God bemiddelen. Bergoglio was hier al mee bezig voor hij paus werd. Hij werkte bijvoorbeeld met mensen in sloppenwijken en riep op tot een eerlijke verdeling van de goederen. Franciscus van Assisi was ook een hervormer, iets wat we ook van paus Franciscus verwachten.

Aan de voorbereidingen voor de hervorming van de Curie is men in Rome bijvoorbeeld al begonnen.

De meningen over de ethische piste, die de nieuwe paus zal bewandelen, zijn verdeeld. Door zijn aandacht voor mensen, eerder dan voor leerstellingen of theoretische uiteenzettingen, verwachten we enerzijds dat paus Franciscus milder zal zijn dan Benedictus XVI. Anderzijds staat Bergoglio ook bekend om zijn conservatieve standpunten. In 2010 verzette hij zich bijvoorbeeld sterk tegen het homohuwelijk in Argentinië. Wel zou Bergoglio eerder gematigd conservatief zijn. En dat is misschien wat we op dit moment van een paus mogen verwachten.

Bent u blij met de nieuw e paus?

“Ja, ik ben heel blij met de keuze, maar ik was erg ver rast. kardinaal Bergoglio totaal niet. Ik wil graag te weten Ik kende hij is als paus en hoe hij komen wie voordien was.”

Wat verwacht u van hem?

“Eerst en vooral verwacht ik dat hij doet wat God van hem vraag t. bidden we ook voor hem, Daarvoor zoals hij zelf meermaals heeft gevraagd . Ten tweede hoop ik dat hij zichzelf blijft en zijn unieke gaven gebr uikt op de heilige Stoel. Voor zover ik weet, doet hij dat tot nu toe zeer goed.”

Wat zijn de belangrijks te noden van de kerk in de VS? “Op het eerste gezicht lijk t de kerk in de Verenigde Staten voora l haar geloofwaardigheid te moeten he rst herbronnen bij de Heer. En ellen. We moeten onszelf dagelijks kel dan kunnen we de get uigen zijn die de mensen rondom ons he t meest nodig hebben. En kel dan kunnen we ons imago herstellen in de nasleep van de recen te schandalen.

Dat is natuurlijk ironisch : om ons publieke imago te herstellen, moeten we trachten trouw e discipelen van Jezus Ch ristus te zijn en niet bezig zijn met he t publieke imago.”

Denkt u dat Franciscus vee l zal betekenen voor de ke rk “In de praktijk zal veel afh angen van wie hij tot bissch in de VS? op benoemt.

Maar volgens mij kan zij n persoonlijk voorbeeld, en dan vooral de toon die hij zet, funge ren als voorbeeld van een hernieuwde opwinding voor de Heer.

Het kan nog even duren, maar ik heb er goede hoop op dat het in orde komt.”

Justin Anderson doceert the ologie aan de Seton Hall Un iversity in New Jersey (Verenigde Staten).

RENEE UIT ARGENTINIË “Eindelijk een arme paus voor de armen! Het bericht bereikte ons op woensdag 13 maart om 16u30. We keken naar de televisie en zagen de beelden. De eerste paus uit Argentinië, Jorge uit Buenos Aires. Niemand had hier ooit van kunnen dromen. Nadien volgde al snel een groot feest in het dorp. Wat voor een man! Een kardinaal zonder trots, een man van het volk. Dit is de paus die de wereld nodig heeft. Ik heb hem gezien en woonde een misviering bij waarin hij voorging. Zijn preek was formidabel. Toen ik ter communie ging, voelde ik zijn oprechte en intense blik. Het was de blik van een man die de mensen zonder stem en die lijden onder onrechtvaardigheid, verdedigt. Ik hoop en ik geloof dat de wereld zal veranderen. Want de wereld moet veranderen. Ik kan u met zekerheid zeggen: wij houden allemaal van Paus Franciscus.”

Zuster Renée Paquet behoort tot de Filles de Marie de Pesche en is al tientallen jaren actief in Campo Largo in het zuiden van Argentinië.

Dialoog

Suara 5 52

Stem van mensen wereldwijd

Ontmoeting

| Een nieuwe wind uit Latijns-Amerika Solidariteit

CHRISTINE UIT BELGIË

Dialogue

Bent u blij met de nieuwe paus?

“Ik ben heel dankbaar voor de nieuwe paus. Al bij zijn eerste verschijning op het balkon veroverde hij de harten van gelovigen én ongelovigen. Onze tijd heeft een paus als hij nodig. Een paus die de armen een warm hart toedraagt en aandacht heeft voor zieke, gekwetste en verlamde mensen.

Hij is een man met een hartverwarmend charisma. Hij is een lichtpunt.”

Rencontre

Wat verwacht u van hem?

“Ik verwacht dat hij met een groep goede medewerkers van de kerk weer een kerk voor de armen maakt. Dat hij een liefdevolle, barmhartige, verzoenende herder mag zijn naar het voorbeeld van Jezus, iemand die mensen weer hoop geeft. Dat hij zoals Franciscus van Assisi aandacht mag hebben voor de interreligieuze dialoog, een nieuwe wind doet waaien in Europa en bruggen bouwt.”

Wat zijn de belangrijkste noden van de kerk?

“De kerk heeft volgens mij nood aan een bescheiden spirituele herder die de noodzakelijke renovatie kan doorvoeren en van de kerk weer een warme en hartelijke kerk maakt. We moeten terug naar de essentie, naar het evangelie, naar het moment waarop de zwarte bladzijde van het kindermisbruik omgedraaid wordt.”

Denkt u dat Franciscus veel zal betekenen voor de kerk in België en in Brazilië?

“Ik denk dat zijn verkiezing een signaal van hoop en vertrouwen is voor heel Latijns-Amerika. Ik denk dat hij een brug zal vormen tussen het zuidelijk en het noordelijk halfrond. Hij belichaamt het dynamisme van de jonge kerk in Argentinië: een kerk op mensenmaat en gericht op sociale actie. Ik hoop dat iets van die jonge kerk mag overwaaien naar de kerk in België.”

Zuster Christine Everaere is algemeen overste van de Zwartzusters van Bethel. Ze verblijft in België maar reist regelmatig naar Brazilië. De Zwartzusters zetten zich ondermeer in Salvador da Bahia in voor de armen en verschoppelingen die leven aan de rand van de samenleving.

OLIVIER UIT BURKINA FASO

hij de gelovigen Bent u blij met de nieuwe paus? s. In zijn eerste toespraken heeft scu nci Fra s pau e uw nie de t me perk in de kerk.

“Ik ben erg blij Dit is het begin van een nieuw tijd t. staa r voo hij r waa d vou een de verbaasd met st.”

Dit is het werk van de heilige Gee pontificaat wil Wat verwacht u van hem? delijk aan welke weg hij tijdens zijn dui ft gee s scu nci Fra m naa de r rsen, ook bij “Zijn keuze voo wereld waar oorlog en armoede hee een In en. arm de r voo k ker een volgen. Hij wil s een profetisch antwoord op die ons in Burkina Faso, brengt de pau de wapens moeten zwijgen en dat problemen. Hij geeft te kennen dat zijn.” christenen opnieuw solidair moeten van de kerk in Burkina Faso?

Wat zijn de belangrijkste noden aging. Maar het is niet enkel aan de “De kerk staat voor een enorme uitd hoofd te bieden. De hele wereldkerk heilige Stoel om die problemen het amische benadering. We moeten moet nadenken over een nieuwe, dyn ken en meer rekening houden den onze manier van werken volledig her willen beleven. Daarnaast blijft of gelo hun zij hoe en n met de gelovige dialoog zeer actueel. De bisschophet vraagstuk van de interreligieuze hebben zich in februari nog over pen van Burkina Faso en Nigeria om onophoudelijk te werken aan deze vraag gebogen. Zij riepen op e dialoog.” de interreligieuze en oecumenisch na Faso? betekenen voor de kerk in Burki Denkt u dat Franciscus veel zal wil versterken en dat hij nen iste geloof van de chr het hij dat zien n late toe nu en wederzijds respect “Hij heeft tot ligen door dialoog, vriendschap stel erk bew wil de vre en d hei dacht brengen in rechtvaardig de armoede opnieuw onder de aan wil Hij en. nst sdie god nde ille g mee.” tussen versch ar is de Burkinese kerk zeer gelukki Da jag. stbe win om ait dra die g een samenlevin bisdom Kaya in Burkina Faso.

Olivier Poly Lompo is priester in het

SHAJI UIT INDIA

Solidarité

Bent u blij met de nieuwe paus?

“De nieuwe paus geeft tekenen van hoop, nu de kerk door onder andere de recente schandalen een beetje in crisis verkeert.

Net als miljoenen mensen ter wereld onthaal ik deze paus met veel enthousiasme.”

Wat verwacht u van hem?

“Paus Franciscus is iemand die de harten van mensen verovert door zijn nederigheid en eenvoud. Hij zal, volgens mij, een paus zijn die dicht bij de mensen staat.”

Wat zijn de belangrijkste noden voor de kerk in India?

“Eerst en vooral moet de inzet van de kerk in India meer gewaardeerd worden. Jammer genoeg krijgen we niet altijd erkenning voor onze inzet in de pastoraal in India en wereldwijd. Ten tweede is er nood aan openheid naar andere culturen en religies toe.”

Denkt u dat Franciscus veel zal betekenen voor de kerk in India?

“Paus Franciscus kan een inspiratie zijn voor de kerk om zich nog meer in te zetten voor mensen in armoede. Je mag niet vergeten dat ongeveer 35% van de Indiase bevolking onder de armoedegrens leeft! Ik denk ook dat paus Franciscus kan bijdragen aan de open houding van de kerk: ze moet kritiek van anderen kunnen aanvaarden en veranderen waar nodig.”

Shaji George Kochuthara is priester en professor aan het Dharmaram College in Bangalore, India.

Ontmoeting

Suara 6

Solidariteit

De kerk met beide voeten op de grond | De Trinidadgemeenschap in Brazilië

Dialogue

52

Stem van mensen wereldwijd

Op de grond slapen in een kerk, leven van fruit en groenten die je op de markt van de grond raapt en intussen nog de inspiratie vinden om verslaafden van de drugs en alcohol af te helpen. Jan Van Den Hoven doet het zonder moeite.

Solidarité

Herlinde Hiele

als ze ladderzat of compleet high zijn, mogen ze niet meedoen.”

Foto: Jan Van Den Hoven

Vijf jaar geleden startte Jan Van Den Hoven de Trinidadgemeenschap in Salvador de Bahia, een stad aan de Braziliaanse kust. Hij vangt er mensen op die op straat terecht kwamen door een verslaving. “Iedereen die bij ons komt, zoekt een uitweg uit de duisternis. Weg van de drank en de drugs. Wij bieden hen een teder onthaal,” aldus Van Den Hoven. “In eerste instantie vangen we de mensen overdag op. Iedere namiddag zijn er activiteiten waar we de straatbewoners op uitnodigen. Ze kunnen er douchen en hun kleren wassen en ze krijgen een warme maaltijd. Soms is er een film of een voordracht. Iedereen is welkom, ook al gebruiken ze nog drugs of drank. Enkel

Rencontre

“Iedereen die bij ons komt, zoekt een uitweg uit de duisternis. Wij bieden hen een teder onthaal.”

5 Feestmaaltijd rond de tafel in de kerk van de leefgemeenschap.

Met zijn Trinidadgemeenschap wil Van Den Hoven meer zijn dan zomaar een hulppost voor straatbewoners. Als iemand toont dat hij of zij echt wil afkicken en bereid is om zijn verantwoordelijkheid te nemen, nodigt hij die persoon uit om toe

te treden tot de gemeenschap. “We leven met 35 tot 50 mensen samen in de kerk, waar we eten, slapen en vieren. Slapen doen we op de grond. Eten doen we allemaal samen rond één grote tafel. Al het eten dat we hebben, delen we. Niemand

houdt iets achter. In het koorgedeelte hebben we onze liturgische ruimte, waar we het ochtend- en avondgebed doen, volgens de liturgie van Taizé.”

Campagne 2013 | Samen inzetten op de toekomst Wat te doen als je ergens woont waar de overheid niet voor je zorgt? Waar je op jezelf aangewezen bent. Voor voedsel, zorg en onderwijs. Wanhopig worden? Of je lot in eigen handen nemen? De inwoners van Burkina Faso kiezen voor het laatste. De kerk ondersteunt hen daarin.

In oktober 2013 lanceren we onze nieuwe campagne met als slogan “Samen inzetten op de toekomst”. We vestigen de aandacht op de rol van de kerk in gemeenschapsopbouw. In Burkina Faso is de kerk het bindweefsel van de samenleving, met oog voor iedereen. Iedereen maakt deel uit van de grote kerkfamilie.

In het bijzonder staan we dit jaar stil bij het lot van de vele weeskinderen in Burkina Faso. Met meer dan 140.000 zijn ze, en dat aantal neemt elk jaar toe.

Gelukkig ontfermen de negen parochies van het bisdom Kaya zich over deze kinderen. De parochies krijgen ondersteuning van een centrale organisatie die hen de nodige middelen geeft om de kinderen te voorzien van een dak boven hun hoofd, een degelijke school en drie maaltijden per dag. Jaarlijks helpen ze op die manier zevenhonderd kinderen jonger dan 14 jaar.

Kalender Dinsdag 17 september: startavond Missio Antwerpen (20u00) De directeur van Missio Burkina Faso is de gastspreker.

Locatie: Oostmalle.

Woensdag 18 september: startdag Missio Antwerpen (14u00) De directeur van Missio Burkina Faso is de gastspreker.

Locatie: TPC, Groenenborgerlaan 149, 2020 Antwerpen.

Donderdag 19 september: startdag Missio Brugge (19u00) Startmoment voor parochies en onderwijs.

De directeur van Missio Burkina Faso is de gastspreker.

Locatie: diocesaan centrum Groenhove, Bosdreef 5, 8820 Torhout.

Woensdag 25 september: startavond Missio Limburg (19u30) De directeur van Missio Burkina Faso is de gastspreker.

Locatie: PCS, Tulpinstraat 75, Hasselt.

Donderdag 26 september: startavond Missio Gent (19u30) De directeur van Missio Burkina Faso is de gastspreker.

Locatie dekenaat Geraardsbergen.

Zondag 6 oktober: Kick-off Missio geeft het officiële startschot van de nieuwe campagne. Op verschillende plaatsen in het land verzorgt Missio een misviering.

Missio Gent en Brugge slaan de handen in elkaar en verwelkomen u om 11u00 graag voor een viering in de SintBaafskathedraal voorgegaan door bisschop Luc van Looy.

Missio Brussel nodigt u tegelijkertijd uit voor een viering in de Sint-Carolus Borromeuskerk in Molenbeek (Karreveldlaan 15).

Mgr Jean Kockerols zal er voorgaan in een tweetalige viering.

Zondag 20 oktober: Missiezondag Zondag 5 januari 2014: Afrikadag Missio heeft speciale relaties met de regio van de Grote Meren in Midden-Afrika. De Afrikadag staat in het teken van die verbondenheid.

Rond 6 januari 2014: Sterzingen Met deze actie tonen kinderen dat ze solidair zijn met leeftijdsgenoten elders in de wereld. Doe je graag mee? Op onze website vind je alle praktische informatie!

Meer informatie over deze evenementen en onze andere activiteiten vindt u weldra op onze website www.missio.be!

Bestel nu alvast uw campagnemateriaal via www.missio.be

Suara 7 52

Stem van mensen wereldwijd

WJD in Rio | Jongeren weten waarom Eind juli maakt Rio de Janeiro zich op om gelovige jongeren uit de hele wereld te ontvangen tijdens de Wereldjongerendagen (WJD). Wij volgen de voorbereidingen van Elke en Ward, twee Vlaamse jongeren die in de zomer naar Brazilië gaan.

Een wijs man zei ooit dat een goede voorbereiding al half het werk is. Alles, maar dan werkelijk alles, heeft een goede planning nodig, grote en kleine zaken, en Rio kan je zeker tot de grote zaken rekenen.

Vaccinaties laten zetten is één van de voorbereidingen.

Een grondige studie van de, helaas onoverzichtelijke, site van het Instituut voor Tropische Geneeskunde wees uit dat eigenlijk elke denkbaar microbe, parasiet, bacterie of ander microscopisch klein wonder je probeert ziek te maken in Brazilië. Op naar de dokter dus. Spuitje hier, prikje daar en voor ik het wist was ik weer buiten met de slogan “voorkomen is beter dan genezen” diep in mijn hoofd geperst. Zou diezelfde wijze man dat gezegd hebben?

Ook moet ik dringend beginnen nadenken over bagage. Hoeveel mag er mee? Wat mag er mee? Wat zijn de belangrijkste dingen? Een bijkomend probleem is dat mijn tijd om in te pakken werkelijk zeer beperkt zal zijn. Net zoals de laatste jaren is ook deze vakantie propvol gestopt, waardoor ik pas de avond voor het grote overzeese avontuur terug thuis kom van een, hopelijk geslaagd, kamp in Wallonië. Alle kleren wassen in een goede acht uur is onmogelijk, noch hangen er genoeg kleren in mijn kast voor een hele maand.

Dit wordt nog een probleem om mijn hoofd over te breken. Maar gelukkig weet de wijze man mij alweer gerust te stellen, want er is voor elk probleem een oplossing.

Ward Quaghebeur

Het komt dichter en dichter, onze reis naar Rio. Bij dit schrijven nog exact 78 dagen voor de Wereldjongerendagen beginnen. Vanuit Vlaanderen vertrekken we wel wat eerder naar Brazilië. Op 13 juli reizen we naar het bisdom Ruy Barbosa, waar de lokale bevolking ons zal verwelkomen. Een inleefreis als het ware.

Voor mij is dit een van de belangrijkere redenen om mee te gaan. Er bereikt ons weinig nieuws over Brazilië, buiten het altijd feestelijke carnaval in Rio de Janeiro zelf en de groeiende kloof tussen arm en rijk. Maar over de Brazilianen zelf weet ik hoegenaamd niets.

Een verblijf in gastgezinnen, in een regio die helemaal anders is dan het rijke Rio: dat wordt een avontuur.

We gaan hun kerkgemeenschappen ontdekken, praten met de jongeren uit de regio en samen met de plaatselijke bevolking vieren en bidden.

Deze uitwisselingen zijn onontbeerlijk voor de toekomst. Ik denk en hoop dat we, door elkaar en elkaars cultuur beter te leren kennen, een hoop vooroordelen over elkaar overboord kunnen gooien. Door van elkaar te leren hoop ik minder cynisch in het leven te leren staan. Door te leven midden in een volledig andere cultuur hoop ik te ontdekken dat terugplooien op onszelf niet de oplossing is, maar dat openheid, solidariteit en liefde voor iedere mens de enige manier zijn om de toekomst tegemoet te gaan.

Elke Schouwaerts

Column Beste Missio-vrienden, In het jaar van het geloof willen we onze reeks rond ‘geloven vandaag’ verder zetten. Samen met jullie wil ik op zoek gaan naar de boodschap van Jezus Christus, zoals het aan ons doorgegeven werd. We willen die boodschap een plaats geven in ons leven, rekening houdend met de context van onze cultuur.

Een viertal stellingen domineren onze leefwereld. De hedendaagse mens wil autonoom kunnen nadenken. Hij wil zijn denken niet onderwerpen aan een gezag buiten hemzelf, laat staan aan een godheid. Hij is zich bewust van zijn denkvermogen en wil dat in alle vrijheid kunnen uitoefenen. De mens wil zich in alle vrijheid ontplooien, zonder dat iemand hem hierbij hindert. ‘Vrij zijn’ is één van de sleutelwoorden van onze cultuur. In het verlengde hiervan wordt het individu als maatstaf van alle denken en handelen beschouwd. Ik moet mijn leven in vrijheid kunnen uitbouwen en het liefst zonder veel inmenging van anderen. Bovendien hebben we meestal een zeer positivistische kijk op het leven. Dit wil zeggen dat we enkel voor echt en waar aannemen wat we met onze eigen zintuigen ervaren. Ons dagdagelijks leven is gericht op het praktische en functionele. Wat we vervaardigen moet ons leven aangenamer maken. We willen genieten van ons leven.

We mogen geenszins ontkennen dat de verworvenheden van de moderne mens de levenskwaliteit enorm verbeterd hebben. Het is goed dat de mens vrij zijn mening kan uiten, dat hij ernaar streeft zijn leven in vrijheid op te bouwen. Het is goed dat hij zijn eigen dromen kan ontplooien.

Door het leven te benaderen vanuit wat hij concreet kan zien, krijgt de mens realiteitszin. En het leven zo functioneel en praktisch uitbouwen dat hij er deugd aan heeft, is zeker een verworven ideaal. Het moderne denken heeft ons leven nieuwe vleugels gegeven. Hierover kunnen we ons enkel verheugen.

Deze verworvenheden moeten we ernstig nemen en een blijvende plaats in ons leven geven. Het zou echter heel jammer zijn indien we zouden denken dat onze problemen hiermee eens en voorgoed opgelost zijn. Wanneer we de moed hebben om deze stellingen verder te doorgronden of willen toetsen aan een reeks nieuwe vraagstukken, zullen we zien dat er in ons moderne denken nog heel wat addertjes onder het gras zitten. Volgende keer meer hierover.

P. Michel Coppin, directeur van Missio

COLOFON Jaargang 12 Suara is het Indonesische woord voor ‘stem’. Suara, stem van mensen wereldwijd. Suara, stem van God in vele talen.

Hoofdredactie: Kenny Frederickx Eindredactie: Catherine De Ryck Medewerkers: Michel Coppin, Silvia Regina de Lima Silva, Herlinde Hiele, Sylvain Kalamba Nsapo, Caroline Medats Foto’s: Lon&Queta, Missio, Peter Casier, Hug it Forward, M. Escalera, Christus Vincit, Sébastien Le Clezio

Druk- en zetwerk: Halewijn Printing & Publishing Nationaal directeur: Michel Coppin V.U.: Michel Coppin, Vorstlaan 199, 1160 Brussel

Missio is een internationale kerkorganisatie die de wereldwijde solidariteit bevordert en ontmoetingen met andere culturen en religies promoot. Een 130-tal landen zijn in deze Missio-beweging verbonden.

Missio steunt zo meer dan 1000 lokale gemeenschappen en bisdommen.

Rekeningnummer van Missio vzw Vorstlaan 199, 1160 Brussel: IBAN : BE19 0000 0421 1012 BIC : BPOTBEB1 Omdat wij pastorale projecten steunen, mogen wij van de overheid geen fiscale attesten afleveren.

Missio nationaal secretariaat Vorstlaan 199, 1160 Brussel Tel: 02 679 06 30 info@missio.be www.missio.be

Missio Antwerpen Groenenborgerlaan 149, 2020 Antwerpen Tel. 03 287 35 87 antwerpen@missio.be

Missio Brugge Bosdreef 5, 8820 Torhout Tel. 050 74 56 50 brugge@missio.be

Missio Brussel Vlasfabriekstraat 14, 1060 Brussel Tel. 02 533 29 80 brussel@missio.be

Missio Gent Biezekapelstraat 2, 9000 Gent Tel. 09 245 20 74 gent@missio.be

Missio Hasselt Tulpinstraat 75, 3500 Hasselt Tel. 011 24 90 62 hasselt@missio.be

Missio Mechelen Vorstlaan 199, 1160 Brussel Tel. 02 679 06 30 mechelen@missio.be

Dialoog

Suara 8

Ontmoeting

52

Stem van mensen wereldwijd

S Gustavo Gutiérrez | Uitdagingen voor de evangelisatie in Latijns-Amerika olidariteit

Dialogue

In het klooster van de Kleine Zusters van de Assumptie in Parijs ontmoetten we op 7 mei 2013 Gustavo Gutiérrez, één van de grondleggers van de bevrijdingstheologie in Latijns-Amerika. Hij werd gepromoveerd tot Master in de Heilige Theologie in de Dominicaanse Orde. Deze titel voegt encontre hij toe aan de andere titels die 17 theologische faculteiten wereldwijd hem eerder toewezen. We spraken met hem over de uitdagingen voor de evangelisatie in Latijns-Amerika en stelden hem enkele vragen over de olidarité bevrijdingstheologie.

R S

Sylvain Kalamba Nsapo

Missio: Wat zijn de uitdagingen voor de evangelisatie in Latijns-Amerika?

Gustavo Gutiérrez: “De armoede waarin de bevolking leeft, is een erg grote uitdaging. Volgens sommigen is dat louter een menselijke vraag en geen theologische uitdaging. Maar als je het leven moet aankondigen in een context waarin armoede zo bepalend is, dan vormt armoede een uitdaging. Wanneer de armen worden gezien als wezens ‘zonder betekenis’, is het probleem bij uitstek theologisch van aard. Bovendien is de armoede niet zuiver economisch. Ze bestrijkt alle aspecten van het menselijk leven. De armoede gaat verder dan de socio-economische sfeer en wordt een globaal menselijk probleem, en dus vormt ze een uitdaging om het evangelie te leven en te verkondigen. Het is wel degelijk een theologische kwestie. Als je kiest voor de armen, ben je je hiervan bewust en sta je ervoor open om deze kwestie te onderzoeken.”

Missio: Vormen de pinksterbewegingen een obstakel voor de evangelisatie?

Gutiérrez: “De pinksterbewegingen vormen geen obstakel voor de evangelisatie.

Zij zijn in staat om het Woord van God te verkondigen. Maar we zouden willen dat ze wat meer de nadruk leggen op de uitdagingen van de armoede. Die blijven vaak onderbelicht.”

Missio: Wat denkt u van de nieuwe evangelisatie? Heeft u hierop een andere visie dan Rome?

Gutiérrez: “De Latijns-Amerikaanse bisschoppen spraken al over de nieuwe evangelisatie op hun conferentie in Medellín (Colombia, red.). Voor ons is ze nieuw in die zin dat ze rekening houdt met de realiteit waarin de ontvanger van het evangelie leeft. De nieuwe evangelisatie moet zich bewust zijn van de opkomst van de armen. Het is dat wat haar nieuw maakt.

In dat perspectief is de arme niet alleen het voorwerp maar ook het onderwerp van de evangelisatie. Ook het Latijns-Amerikaanse episcopaat bevestigde op haar conferentie in Puebla (Mexico, red.) dat het de armen zijn die evangeliseren. Ze zijn niet te reduceren tot louter ontvangers van de Blijde Boodschap. In Rome zijn er die hetzelfde zeggen. Paus Johannes Paulus II heeft uitgelegd wat hij verstond onder het adjectief ‘nieuw’: “nieuw in ijver, nieuw in methodes, nieuw in uitdrukkingen” (cf. zijn toespraak aan de bisschoppen

“De nieuwe evangelisatie moet zich bewust zijn van de opkomst van de armen.

Het is dat wat haar nieuw maakt.”

Missio: Wat denkt u over de klassieke pastoraal en theologie in LatijnsAmerika?

Gutiérrez: “De zogezegde klassieke theologie is nog aanwezig in enkele domeinen van het kerkelijke leven. Maar de context van de bevrijdingstheologie, het klimaat van het concilie en de nadruk van Paus Johannes XXIII op de kerk van de armen hebben geleid tot een Bijbelse reflectie over armoede. Bovendien gebruikten we de term ‘bevrijdingstheologie’ nog niet.

Deze term zag pas het licht toen men zich de volgende vragen stelde: “Waarom doen we aan theologie?”; “Hoe kunnen we aan theologie doen?“ en “Wat is de zin van armoede?”. De bevrijding heeft betrekking op drie fundamentele dimensies: sociaal, cultureel en economisch; persoonlijk en vooral de bevrijding van de zonde. Het is dat alles wat de Latijns-Amerikaanse bisschoppenconferenties verwelkomden.”

Foto: Sébastien Le Clezio

Opkomst van de armen

“De armoede gaat verder dan de socio-economische sfeer en wordt een globaal menselijk probleem, en dus een uitdaging om het evangelie te leven en te verkondigen.”

van Latijns-Amerika, 9 maart 1983). Het adjectief ‘nieuw’ is tegenovergesteld aan de traditionele term ‘evangelisatie’.”

Missio: Wat kan een Argentijnse paus betekenen voor de evangelisatie in Latijns-Amerika?

Gutiérrez: “Je moet vooral de persoonlijkheid van deze paus in beschouwing nemen. Zijn pastorale ervaring in LatijnsAmerika en zijn bescheiden persoonlijkheid geven ons veel hoop. Op korte tijd heeft hij tekens gegeven die een ander beeld van de kerk geven. Misschien draagt dat bij aan de verandering in de kerk. We moeten hopen.”

Theologie onder vuur

Missio: Is het waar dat verschillende seminaries, theologische faculteiten en pastorale centra de bevrijdingstheologie verboden? Wat zijn in uw ogen de uitdagingen voor deze theologie vandaag?

Gutiérrez: “Officieel heeft men de bevrijdingstheologie niet verboden. Maar enkele lokale verantwoordelijken zetten wel een punt achter het bestuderen van deze theologie onder het voorwendsel dat het om een Romeins testament ging.

Nochtans zegt geen enkel document van Rome dit. Zelfs de documenten van Rome uit 1984 en 1986 vragen niemand om te stoppen met het onderwijzen van de bevrijdingstheologie. Natuurlijk zijn er mensen die zich niet kunnen vinden in deze theologie. Tot op vandaag is er geen valabel argument tegen het theologische perspectief van de bevrijding. Je mag de dingen niet met elkaar verwarren als het gaat over de veroordeling van Leonardo Boff (samen met Gutiérrez één van de stichters van de bevrijdingstheologie, red.). Die is niet gebaseerd op de bevrijdingstheologie maar op de kwestie van ecclesiogenese of basisgemeenschappen die de kerk heruitvinden.”

Missio: De bevrijdingstheologie speelt een grote rol in de theologische vorming maar ze krijgt ook kritiek in officiële documenten van Rome. Waaraan moet de jeugd zich vastklampen als ze wil bijdragen aan de bevrijding van het volk in de naam van het geloof?

Gutiérrez: “We moeten erin blijven geloven, want deze theologie is nog steeds relevant. De manier waarop je erover praat, hangt af van het tijdperk waarin je leeft. Maar het is steeds diezelfde boodschap van liefde die je verkondigt aan de volkeren in Latijns-Amerika.”

Missio: Tenslotte, waarom zijn er geen zwarte theologen of bisschoppen in Latijns-Amerika?

Gutiérrez: “Inderdaad, er zijn erg weinig zwarte theologen en bisschoppen. Maar er is een kleine minderheid zwarte theologen en bisschoppen in Brazilië.”