Suara 46: Iedereen in crisis?

Suara

Stem van mensen wereldwijd

•

Missio België, Vorstlaan 199, 1160 Brussel

•

Afgiftekantoor: Antwerpen x P 508033

46

Driemaandelijkse informatiekrant van Missio

DECEMBER – JANUARI – FEBRUARI

2012

Iedereen in crisis?

Een terugblik op de toekomst Aan de vooravond van 2013 blikken we, zoals dat hoort, graag terug op het jaar dat achter ons ligt. 2012 is een mooi jaar geweest.

Foto: Shutterstock

Denken we daarbij vooral aan het afsluiten van het nieuwe klimaatakkoord, dat voor het eerst wezenlijk de klimaatproblematiek zal aanpakken. Een echte doorbraak was het, want alle landen ter wereld, inclusief China en de VS hebben het akkoord ondertekend. Een andere verwezenlijking van het afgelopen jaar, is de electorale verzilvering van enkele nieuwe democratieën, met Syrië voorop als nieuw democratisch model.

Overal waar het vorig jaar nog rommelde na de befaamde Lente, lijkt de Arabische Zomer het afgelopen jaar te zijn ingetreden. In eigen land was 2012 ook een goed jaar: Di Rupo I heeft schitterend werk geleverd: de structurele problemen zijn de wereld uit, jongeren vinden massaal hun weg op de arbeidsmarkt en de (groene!) economie draait op volle toeren. Ook voor de kerk leek 2012 een wonderjaar. Nadat de kerk besliste om een nieuwe wind te laten waaien in haar rangen, stroomden de kerken het afgelopen jaar weer vol en heeft de katholieke kerk haar plaats in onze maatschappij ten volle hervonden.

De een zijn dood de ander zijn brood?

Onze medewerker Emmanuel Babissagana laat zijn licht schijnen op de economische crisis. Hoe is het allemaal zo ver kunnen komen? Had het einde van het communistische tijdperk geen voorspoed en welvaart voor iedereen ingeluid? Hij ziet in deze crisis mogelijkheden voor de kerk en pleit ervoor deze kansen met beide handen te grijpen.

lees verder op p.2

sprak met Mark Eyskens Foto: Xavier Vankeirsbulck

Kortom, 2012 was een topjaar.

Alle goeds voor 2013!

Herlinde Hiele

Mark Eyskens neemt ons bij de hand en leidt ons door deze moerassige tijden. Hij geeft zijn heldere visie op de crisis en geeft de kerk meteen een aantal rake tips om de crisis het hoofd te bieden.

lees verder op p.8

© Wereldmediatheek, Johan Denis

IN DIT NUMMER • De economische crisis: een opportuniteit voor de kerk?

• Ontsnapt de spiritualiteit aan de crisis?

• Gelovige jongeren over de crisis in de kerk

• Marcelo Barros over eco-solidariteit en eco-spiritualiteit • De crisis over continenten heen: hoe vergaat het de rest van de wereld?

• Jurgen Mettepenningen in de nieuwe rubriek: “Te boek gesteld”

• Voertuigen met een missie • Column Michel Coppin: de crisis doorgedacht • Interview met Mark Eyskens

Suara 2 46

Stem van mensen wereldwijd

De economische crisis: een opportuniteit voor de kerk? crisis schept in ieder geval mogelijkheden.

Voor het christendom is deze periode een uitdaging die meer dan ooit moet worden aangegaan. De uitdaging is eveneens dringender dan ooit tevoren, want er is een overvloed aan nieuwe bewegingen van spiritualiteit, die soms aantrekkelijker alternatieven bieden.

• Het economisch systeem kampt met zingevingscrisis • Crisis biedt kansen aan kerk • Wat zijn de mogelijke alternatieven?

Tot op vandaag laten die rijkdom en algemene welvaart echter nog op zich wachten.

Meer nog, de wereldbevolking telt nu meer arme mensen dan ooit tevoren. De economische en financiële crisissen volgen elkaar in sneltempo op, met telkens dramatische sociale gevolgen. En ondanks de massale interventie van staten om deze kwalijke gevolgen en mankementen van het systeem te verzachten, toch blijft de economische horizon van onze samenleving volgepakt met donkere wolken en de vooruitzichten blijven somber. Onze economieën varen nog stuurloos rond, zonder echt te getuigen van enige visie op lange termijn. De

Sleutel

Foto: Shutterstock

Emmanuel Babissagana Het einde van de Koude Oorlog en de teloorgang van het communisme dompelden de hele wereld onder in een ongebreideld vooruitgangsgeloof. Het kapitalisme zou ervoor zorgen dat iedereen van een toenemende rijkdom kon profiteren. Sinds dan had het kapitalisme vrij spel en werd het systeem steeds meer liberaal en dominant, tot het een soort wereldwijde religie werd. In haar opgang heeft het kapitalisme zich verzekerd van cultusplaatsen (de markten), dogma’s (vrije concurrentie) en van priesters die het geloof prediken (de liberale economen). Later, zoals alle religies die erop gebrand zijn opgang te maken, beloofde deze nieuwe religie haar volgelingen dat hun geloof snel vruchten zou afwerpen, met name rijkdom en algemene welvaart.

enige die iets lijkt af te weten van zaken op lange termijn, blijkt de kerk te zijn. Zij pleit immers voor een beter en duurzaam leven, zowel op aarde als in de hemel.

Schip op drift De kerk was eeuwenlang verantwoordelijk voor het geluk en de voorspoed van de mensen. Maar met het oprukken van de secularisatie in onze contreien is dat privilege aan de economie gaan toebehoren.

Het is nu dus aan de economen om zowel vandaag als in de toekomst, iedereen van welzijn en welvaart te voorzien. Maar het schip van de economie, dat ons met z’n allen naar collectief geluk moest leiden, is zelf op drift geslagen. Ze is niet in staat om na te denken op lange termijn, of om

“Het kapitalisme was een soort wereldwijde religie.” zichzelf in een betrouwbare, duurzame richting te oriënteren. Dat doet veronderstellen dat de economische crisis die we nu meemaken misschien vooral een crisis van zingeving is. Het is immers de drijfveer van de zin van onze levens zelf, met name de economie, die nu met een hevige zingevingscrisis te kampen heeft.

Dit alles leidt tot een grote leegte. Iedereen probeert op zijn of haar manier opnieuw zin te geven aan het bestaan. Is dit een kans voor het christendom om niet langer aan de zijlijn te staan maar om antwoorden aan te reiken aan zoekende mensen? De

Ontsnapt de spiritualiteit aan de crisis ?

We hebben allemaal de mond vol over ‘de crisis’. We bedoelen er verschillende dingen mee: de politieke crisis, de economische crisis of de crisis in het geloof en de kerk. Maar hoe zit het met de spiritualiteit? Bevindt die zich ook in crisis of is ze er op mircaculezue wijze aan ontsnapt?

Catherine De Ryck De eindejaarsperiode was de ideale periode om de aanwezigheid van spiritualiteit in onze samenleving te ontdekken.

Bijvoorbeeld in de etalages van boekhandels, waar de geschenktips uitgestald lagen.

Je vond er boeken rond ‘gelukkig worden’, ‘meditatie’, ‘meer uit je leven halen’, ‘in harmonie zijn met jezelf en de wereld’. Jawel, dat zijn stuk voor stuk spirituele thema’s.

Toch liggen al die boeken in de winkel zelf

niet verzameld onder een bordje ‘spiritualiteit’. Ze liggen eerder verspreid en worden ondergebracht bij psychologie, welzijn of vrije tijd. Spiritualiteit in de brede zin van het woord is dus zeer goed vertegenwoordigd en lijkt helemaal niet in crisis te zijn. Je moet er alleen iets meer aandacht voor hebben, wat meer tussen de regels lezen misschien.

Spiritualiteit is dan ook absoluut niet weg te denken uit het leven. Mens zijn confronteert ons met ‘grote vragen’: levensdoel, levensge-

De waarheid is echter dat geen enkele expert en geen enkel instituut of religie vandaag de enige sleutel bezit om uit de zware crisis te geraken die we nu beleven.

Het probleem bevindt zich immers niet ergens aan de rand, maar net in het hart van het systeem. Het is het fundamentele principe van het economische systeem dat vandaag in vraag wordt gesteld, namelijk het principe van de vrije concurrentie.

luk, geluk en lijden. We kunnen het ‘zoeken naar zin’ noemen; mensen als zinzoekers, maar ook als zingevers. Dat de antwoorden op deze levensvragen en de kaders om het leven in te plaatsen niet gevonden worden binnen een en dezelfde religie, betekent dus geenszins dat brede spiritualiteit ook verdwenen is. Misschien is de institutionele religie of het collectieve geloof wel op de achtergrond verdwenen. Mensen kiezen eerder voor een ‘spiritualiteit op maat’: een zelf samengeraapt kader, met stukjes en brokjes van verschillende tradities en zelfs andere domeinen dan de religieuze of filosofische.

Iedereen in crisis, behalve spiritualiteit dus.

Op voorwaarde dat we spiritualiteit zien als een breed scala van ideeën en kaders, los van één religie of traditie.

Dat is precies waarom veel analisten ervan overtuigd zijn dat de oplossing voor deze crisis zich ergens buiten het huidige economische systeem bevindt. We moeten dus op zoek naar een alternatief om onze maatschappij te organiseren. De kerk is een van de enige instanties, althans in theorie, die heeft kunnen weerstaan aan de principes van het economisch imperialisme. Het is dus de kerk die nu meer dan ooit de kans moet benutten om ‘wraak’ te nemen; om alternatieven aan te bieden. En waarom zou dat niet het principe van solidariteit kunnen zijn, verlicht door christelijke naastenliefde?

Bevindt de kerk zich in crisis?

“

Voor jonge mensen is de kerk niet meer aantrekkelijk, de stap voor jonge mensen om nog naar de kerk te gaan, is vaak groot. De jonge generatie gaat haar zingeving elders zoeken.

De kerk moet het anders aanpakken, zich minder ouderwets opstellen en aansluiten bij de leef­wereld van jongeren.

Pauline Bekaert, Marke

Suara 3 46

Stem van mensen wereldwijd

“De kerk weet dat ze het vertrouwen van de jongeren moeten terugwinnen.

En dat zal hen lukken.”

Hoewel de kerk het tegenwoordig hard te verduren heeft, vindt niet iedereen dat je het geloof zomaar in de steek kan laten. Gerlinde (18) en Annelies (18) trokken afgelopen zomer naar Madrid tijdens de wereldjongerendagen. Ook Daniël (18), een Libanees die sinds enkele maanden in België verblijft voor zijn studies, was daar aanwezig.

Missio: Je gaat naar de Wereldjongerendagen en dan kom je na die ervaring terug in België. Hoe voelt dat aan?

Annelies Suenens: «Voor ik naar Madrid vertrok, had ik het gevoel dat ik alleen stond met mijn geloof. Door daar naartoe te gaan heb ik ontdekt dat er nog veel jongeren gelovig zijn. Dus sinds ik terug ben in België, weet ik zeker dat ik niet meer moet twijfelen en dat ik niet alleen sta.»

Gerlinde Hollevoet: «Voor mij was het een aanleiding om met mensen te praten over het geloof. Veel mensen polsten naar wat ik daar gaan doen was, in Madrid.»

Missio: Staat de kerk dicht genoeg bij de jongeren?

Annelies: «Ik vind dat sommige mensen binnen de kerk wel goed bezig zijn. Onze bisschop bijvoorbeeld, monseigneur Lemmens, had aan enkele jongeren die naar de Wereldjongerendagen geweest zijn, gevraagd om te getuigen over hun ervaringen. Toen hij merkte dat die ervaring voor sommige jongeren heel intens is geweest, is hij allerlei activiteiten beginnen organiseren in het kader van Wereldjongerendagen, om die groepsgeest te bewaren.

Ik weet niet hoe het bij de andere bisschoppen zit, maar volgens mij zijn de bisschoppen daar wel mee bezig. Ze weten dat ze het vertrouwen van de jongeren moeten zien terug te winnen. Volgens mij gaat hen dat lukken, want ze doen moeite.»

Daniel Kallassi: «In Libanon beseft de kerk dat de jongeren een enorm belangrijke groep zijn. Er worden extra inspanningen gedaan om de jeugd tevreden te stellen; er worden bijvoorbeeld eucharistievieringen voor jongeren georganiseerd op zondagavond. De kerk weet dat jonge-

Ontmoeting Solidariteit

ren op zaterdagavond graag uitgaan en dus ’s zondags niet vroeg opstaan.

Ze hebben liever dat de jongeren op zondagavond naar de kerk gaan dan helemaal niet. Er zijn ook speciale programma’s voor jongeren, om hen aan te moedigen om niet enkel naar de mis te gaan, maar om ook echt hun geloof in de praktijk om te zetten.»

Missio: Heb je het gevoel dat je als gelovige jongere moet opboksen tegen vooroordelen?

Gerlinde: «Als ik met mensen een gesprek begin over geloof, staan ze er in het begin meestal negatief tegenover. Maar als ik dan zelf vertel over wat geloof voor mij betekent en de positieve kanten belicht, dan staan ze er wel voor open. Mensen zeggen me vaak dat ze het nog niet op die manier bekeken hadden.»

Daniel: «Waar ik vandaan kom, is het heel makkelijk om voor je geloof uit te komen, het is er eigenlijk heel normaal. En dat zeg ik zonder de illusie te willen creëren dat Libanon het beste land ter wereld is (lacht). Als ik zeg dat ik christen ben, krijg ik haast nooit kritiek, want ik ben van het christelijke deel van Libanon. De christelijke gemeenschap in Libanon hangt erg aan elkaar, net doordat de christenen in Libanon een minderheid zijn.

Er is een enorm groepsgevoel.»

Missio: Daniel, jij bent hier nog maar enkele maanden, maar merk je al verschillen tussen de Belgische en de Libanese kerk?

Daniel: «Ja, absoluut. Ik heb hier nog nooit meer dan één of twee jonge mensen gezien tijdens een misviering. Sinds

Dialogue

ik hier ben, ben ik begonnen met street evangelism. We delen gratis koffie uit op straat en nodigen mensen uit tot een gesprek over geloof. Ik heb zo al met veel mensen kunnen spreken over waarom ze niet meer naar de kerk gaan. En hun enige uitleg waarmee ze op de proppen komen, is dan: “De kerk heeft iets verkeerds gedaan”.»

Rencontre Solidarité

Missio: Hoe kan de kerk uit de crisis treden? Is er een wondermiddel?

Annelies: «Volgens mij is het vooral belangrijk dat de kerk naar jongeren luistert. Zowel naar de gelovige als naar de niet-gelovige jongeren. De kerk moet weten hoe jonge mensen over de dingen denken. Iemand bij ons op school mocht in debat treden met monseigneur Leonard. Maar hij moest wel op voorhand zijn vragen doorgeven en er werd dan gefilterd waarover het wel en niet mocht gaan.

Die jongen vond dat heel vervelend, want hij wilde écht praten. Hij wilde weten wat de aartsbisschop écht denkt.

Ik denk dat een open debat het begin is van alles. Als dat niet kan, is dat jammer.»

Daniel: «Volgens mij moet de kerk opnieuw missionarissen uitzenden. Dit keer niet in verre landen maar gewoon in hun eigen land. Mensen moeten de straat opgaan om met jonge mensen te spreken. Er moeten zaadjes gepland worden, jonge mensen zijn de toekomst!»

Missio vroeg het de gelovigen zelf

Ja, volgens mij is de kerk in crisis. Al denk ik dat ze er wel zal uitgeraken. Ik durf zelfs hopen dat de kerk versterkt naar buiten zal treden.

Er is immers een kern van gelovigen die met de genade van hierboven blijven doorgaan.

Regine D., Waregem

De kerk van het christendom verkeert absoluut niet in crisis. Het instituut heeft de laatste jaren wel veel aanzien verloren, onder andere door wat er allemaal in de media is verschenen.

Mensen gaan op een andere manier op zoek naar de essentie van het geloof, onder andere door contacten met andere christenen. De oplossing zal dan ook vanuit de basis moeten komen.

Christine Lecluyse, Marke

Voor jonge mensen is de kerk niet meer aantrekkelijk, de stap voor jonge mensen om nog naar de kerk te gaan, is vaak groot. De jonge generatie gaat haar zingeving elders ­zoeken. De kerk moet het anders aanpakken, zich minder ouderwets opstellen en aansluiten bij de leefwereld van ­jongeren.

Brigitte Puissant, Leuven

Foto: Xavier Vankeirsbulck

Herlinde Hiele

Dialoog

De hele wereld is in crisis.

Er is een economische, politieke, culturele en sociale crisis gaande. En omdat er overal crisis heerst, lucht het op om iemand te kunnen stigmatiseren: de kerk. Maar juist nu, in deze tijden van crisis, kan de kerk een thuis geven aan mensen die elders geen thuis vinden. De kerk moet zich nu van haar beste kant laten zien: hulp bieden aan allen die dat nodig hebben.

Saskia van den Kieboom, Antwerpen

Suara 4

Dialoog

Marcelo Barros

Ontmoeting

46

Stem van mensen wereldwijd

Eco-solidariteit en eco-spiritualiteit Solidariteit Marcelo Barros is een Braziliaanse benedictijner monnik, priester en bevrijdings­theoloog. In 1969 werd hij priester gewijd door Dom Helder Camara, van wie hij jarenlang de rechterhand was in verschillende domeinen. In het kader van een bezoek aan België, kreeg Missio de kans hem te interviewen. Het werd een interview over ecologie, over de wereldwijde samenleving en over de kerk.

Catherine De Ryck & Herlinde Hiele

om in dialoog te gaan en om bepaalde elementen te integreren. Dat hoeft niet te betekenen dat we het christendom relativeren. Het is de oecumenische dimensie van het geloof en van de cultuur.»

Dialogue

Rencontre

• Marcelo Barros is bevrijdingstheoloog • Eco-solidariteit als oplossing • Samenwerking kerk en maatschappij

Barros: «De bevrijdingstheologie is een theologie die vertrekt vanuit het leven van arme mensen, een leven dat verwe-

Barros: «Volgens mij kan eco-solidariteit een belangrijke rol spelen. Laat ons het voorbeeld van een aardbeving nemen. Als er een aardbeving plaatsvindt, is er steeds een epicentrum dat zich eerder aan de oppervlakte van de aarde bevindt. Maar er zijn ook de tektonische platen, diep in de aarde. Dat is vergelijkbaar met de klimaatproblemen. Ook die hebben een epicentrum, namelijk het economische en sociale systeem, dat onrechtvaardigheid in de hand werkt en de aarde vernietigt. De tektonische platen van de klimaatsproblemen, die veel dieper liggen, zijn de cultuur en de spiritualiteit. Het beeld dat wij hebben van de liefde, van de anderen, van onszelf en van de natuur is enorm belangrijk. We moeten aandacht hebben voor die diepte. Eco-solidariteit steunt daarom ook op eco-spiritualiteit.»

Foto: Xavier Vankeirsbulck

Barros: «Ecojustice of eco-sociale rechtvaardigheid is inderdaad een van mijn stokpaardjes. Tot in de jaren tachtig heeft de bevrijdingstheologie in Zuid-Amerika zich sterk ingezet voor de armen en onderdrukten. Dat waren de zwarte mensen en de inheemse volkeren. Daarna is men tot het besef gekomen dat ook Moeder Aarde tot de groep van onderdrukten behoort.

Vanaf toen werd ook zij het onderwerp van de bevrijdingstheologie, van gerechtigheid. De indianen hadden al veel langer door dat ze goed voor de aarde moeten zorgen. Alles wat zij doen, alle daden van rechtvaardigheid, van sociale gerechtigheid van solidariteit; al die dingen dragen de dimensie van eco-solidariteit en van ecorechtvaardigheid in zich. Het is een rechtvaardigheid, die sociaal is, maar tegelijk ecologisch.»

Missio: Pleit u ervoor dat de christelijke bevrijdingstheologie elementen uit de religie van de inheemse volkeren moet integreren?

Missio: Denkt u dat eco-solidariteit kan helpen om de problemen in de samenleving aan te pakken?

Solidarité

Missio: Uw visie en werk lijken gekenmerkt te worden door wat u ‘ecojustice’ noemt. Wat bedoelt u daarmee?

ven is met hun natuur en hun religie. Veel van deze indianen, zwarten en inheemse volkeren zijn christelijk. Maar er zijn ook gemeenschappen die andere, traditionele religies aanhangen. De bevrijdingstheologie heeft, net als het hele christelijke geloof, de missie om deze religies te respecteren,

Barros: «Het woord ‘religie’ gaat etymologisch terug op het woord voor ‘verbinden’. Religie is dan ook een middel om een gemeenschap te vormen en in dialoog te gaan. Jammer genoeg stellen religies zich vaak dogmatisch of fundamentalistisch op. Zo worden ze een instrument van geweld, verdeling en intolerantie. De theologie moet ervoor zorgen dat religie weer een instrument van gemeenschap wordt.

Cyprianus van Carthago, kerkvader uit de 3e eeuw, stelde al dat de eenheid boven de verschillen uitstijgt. Verschillen moeten gerespecteerd worden, maar de verdeeldheid moet verbroken worden. Zo kunnen we een eenheid doorheen de verschillen opbouwen, een eenheid in diversiteit.»

Eenheid in diversiteit Missio: U spreekt over de oecumenische dimensie van het geloof. In uw land, Brazilië, heerst er een grote religieuze pluraliteit. Hoe leven die verschillende religies in harmonie samen?

Missio: Missio is een kerkelijke organisatie. Hoe bekijkt u de inzet van kerkelijke organisaties?

Barros: «Vandaag de dag is er een sociaal forum op wereldniveau. Iedereen kan en mag deelnemen aan het debat, iedereen is gelijkwaardig. Ook de civiele maatschappij speelt hierin een belangrijke rol, het is zeker niet enkel een kerkelijke rol die gespeeld wordt. Alle kerken moeten op deze evolutie inspelen. Niet als dirigent, maar als deelnemer in het grote wereldwijde orkest. Zo kunnen we allemaal werken aan wereldwijde solidariteit.»

“We zijn een bange kerk geworden” Over de crisis is al heel wat gezegd en geschreven. Sommigen komen daarbij iets origineler uit de hoek dan anderen. Iemand die de crisis vanuit een zeer eigen perspectief belicht is Johan Verstraeten, professor theologie en auteur van ‘Christenen en de crisis’.

Verstraeten: «Ik beschouw de huidige crisis als iets zeer fundamenteel. We leven in een scharniertijdperk en staan op de vooravond van een totaal andere samenleving. De grote bedreiging van van-

daag is de angst, ook in de kerk. We zijn een bange kerk geworden, terwijl de crisis gewoon een voorbode is van iets nieuws dat staat te gebeuren. De kerk zou daarop moeten anticiperen met vertrouwen, in plaats van op een afstand te gaan staan en te zeggen dat de hele wereld in verval is en dat de redding van één kleine groep zal komen. Eigenlijk betalen we nu de rekening van de combinatie van globalisering, een crisis van de instituties en een crisis van leiderschap. Eerst en vooral de globalisering, die genereert een groeiende kloof tussen arm en rijk, minder respect voor de armen, een voedselproblematiek en de privatisering van de winsten die gepaard gaat met de socialisering van de kosten of verliezen etc. Daartegen komt nu een beweging in opstand, die inziet dat het zo niet verder kan.

Time Magazine heeft die beweging zeer juist ingeschat, door de protesterende burger tot persoon van het jaar 2011 uit te roepen. Maar waar is de kerk in heel die tegenbeweging? Juist ja, geheel afwezig.

Ten tweede is er de crisis van instituties, en de daarbij horende hoge nood aan goed leiderschap. Gezagsinstanties verliezen geloofwaardigheid, terwijl anderzijds mensen het beu zijn om te moeten kiezen uit de steeds maar breder wordende waaier aan mogelijkheden. De moderne mens heeft te kampen met een diepe identiteitscrisis, met een gebrek aan spiritualiteit. De kerk zou zich kunnen profileren als instituut dat zekerheid en houvast geeft aan zoekende mensen, maar mist ook hier de boot. Ze opteert verkeerdelijk voor de weg van de angstreflex.» (h.h.)

Suara 5

Dialoog Ontmoeting

46

Stem van mensen wereldwijd

Crisis over de continenten heen

“Europa staat aan de rand van de economische afgrond,” wordt ons al eens verteld. Maar hebben wij Europeanen eigenlijk reden tot klagen?

We vroegen ons af hoe het de rest van de wereld vergaat en legden ons oor in verschillende continenten te luister.

Solidariteit

Alvarez Atehortua, opvoedster in Colombia 1. De situatie is sinds ongeveer vier jaar enorm beginnen verslechteren. Mijn leven en dat van mijn familie wordt er zeker door beïnvloed. Ik heb heel mijn leven lang geprobeerd om mijn nichten en neven financieel een duwtje in de rug te geven, zodat ze konden studeren. Met de huidige crisis slagen ze er niet in om een fatsoenlijke job te vinden.

2. Veel mensen kunnen de crisis geen hoofd bieden, door het sterk toegenomen gebrek aan werkgelegenheid. Als gevolg daarvan is er opnieuw veel drugshandel, criminaliteit en prostitutie. Het zijn helaas de kinderen en jongeren die het zwaarst getroffen worden.

3. Aangezien er veel wanhoop heerst, is onze jeugd niet echt bezig met spiritualiteit. Hoewel er in Colombia toch ook veel verschillende vormen van religie zijn, die elk op hun manier invloed hebben op het leven van de landgenoten.

4. Ja, ik ben bang, voor het economische aspect, voor wat er gaat gebeuren met het spirituele, het menselijke en met het milieu.

5. Na een crisis zie je bijna altijd een heropleving, ik hoop dat het deze keer niet anders loopt. Bovendien biedt een crisis plaats aan creativiteit, innovatie en onderzoek. De crisis smeedt trouwens ook banden, het bevordert het gevoel van eenheid.

Dialogue

Rencontre Solidarité

Charbel Rahméi, student journalistiek in Libanon 1. De economische situatie wordt in het hele Midden-Oosten steeds erger, vooral door de recente politieke problemen.

Fabrieken moeten hun deuren sluiten, jongeren vinden geen werk. De lonen zijn niet voldoende om te voorzien in alle behoeften, zelfs niet voor de basisbehoeften.

2. Ze passen hun verwachtingspatroon aan en stellen zich met minder tevreden.

3. In Libanon is religie een van de meest gerespecteerde aspecten van de samenleving. Bij ons zijn er dus veel jongeren die nog religieus zijn en die hun leven dagelijks ten dienste stellen van God en van de kerk.

Dat is dus dankzij de inspanningen van de christelijke gemeenschap.

4. Mijn moeder heeft me altijd gezegd dat Jezus ons nooit in de steek zal laten en dat hij nooit zal toestaan dat wij een slecht leven leiden. We hebben een sterke geloofsbasis om deze crisis te overleven. Dat wil niet zeggen dat we niet bang zijn. De economische en politieke crisis houden ons land en de hele regio sterk in haar greep. Volgens mij creeërt deze crisis ook een onzekerheidsgevoel dat op den duur kan leiden tot psychische ziektes, vooral door de hoge werkloosheid.

5. Ik zie niet meteen positieve kanten.

1. Beïnvloedt de economische crisis uw dagelijks leven?

2. Wat ondernemen de mensen in uw land om zichzelf te handhaven tijdens de crisis?

3. Is er in uw land ook sprake van een spirituele crisis? Behouden de mensen hun geloof?

4. Bent u bezorgd als u nadenkt over uw toekomst; en die van uw kinderen?

5. Denkt u dat deze crisis ook een positieve kant heeft?

Eleuthère Musima Mungie, student economie in D.R. Congo 1. De economische crisis maakt de hele situatie in D.R. Congo, waar de toestand al precair was van tevoren, nog erger. Het aantal werklozen stijgt elke dag. Ik en mijn familie eten om de twee dagen maar één maaltijd per dag. Gezondheidszorg wordt ook steeds duurde.

2. De mensen ondernemen niet zoveel, omdat er overal een gevoel van onveiligheid heerst. De honger en de ellende laat zich bij iedereen voelen. Ondertussen wordt iedereen via de televisie en via de Congolese muziek overstelpt met verhalen over het mooie Europa. Iedereen moet van Europa houden, zo lijkt het. In combinatie met de slechte situatie bij ons in Congo, krijg je dus grote migratiestromen.

3. Er zijn zeker nog veel mensen die in God geloven. Ze rekenen er op dat God hen helpt. Andere mensen keren zich net tegen God. Ook in mijn familie zijn er mensen die zich afvragen waarom God het toelaat dat dictators ongestraft hun gang kunnen gaan.

Wanneer priesters en paters samenwerken met de dictatuur, is het soms heel moeilijk om nog tot God te bidden.

5. Ik hoop dat dit land binnenkort orde op zaken stelt en dat we terug de juiste weg op gaan.

Barnabas Tiburtius, ondernemer en professor in India 1. Volgens mij is er niemand die kan zeggen dat zijn leven niet door de crisis wordt beïnvloed. Vooral brandstof is heel duur geworden, maar ook voedselprijzen zijn veel gestegen.

2. Mensen eten groenten en fruit die dicht bij huis geteeld worden, dat is goedkoper. Steeds vaker gaan meerdere leden binnen een familie uit werken. Op die manier kan een gezin nog overleven als een van de familieleden zijn of haar job verliest.

3. Absoluut niet. Als mensen geconfronteerd worden met moeilijkheden, grijpen ze terug naar begrippen als ‘lot’ en ‘reïncarnatie’. Helaas komen deze termen niet altijd naar voren in het christelijk geloof. De katholieke en protestantse kerk verliest dan ook veel leden en de niet-confessionele kerken kennen veel aanhang.

4. Ja. Als we niet luisteren naar de waarschuwingen die ons nu langs alle kanten om de oren vliegen, zijn we gedoemd tot zelfvernietiging. Er zijn wel een aantal hoopgevende tekenen, zoals de miljarden dollars die worden besteed aan medisch onderzoek en gratis onderwijs.

5. De huidige economische crisis is een alarm dat afgaat. Door een sterke spirituele basis heeft India een enorme veerkracht, iets waar de andere landen jaloers op zijn. Elke Indiër moet vasthouden aan deze spiritualiteit en dan kunnen we helpen om deze crisis om te buigen tot een nieuw, positief systeem.

TussenRuimte Dat de crisis overal is, weet men ook op de redactie van TussenRuimte, het Nederlands/Belgisch tijdschrift voor interculturele theologie, waar Missio België deel uitmaakt van de redactie. Het decembernummer bekijkt de economische en ecologische crisis en haar invloed op religie en zoomt in op financiën en economie, ethiek, de Bijbel, migratie en nog zoveel meer. Ideaal dus voor wie meer wil weten over al die crisissen, die ons in hun greep dreigen te houden.

Meer informatie vind je op www.tussenruimte.com of via de vormingsdienst van Missio België (vorming@missio.be; 02 679 06 46). Een jaarabonnement op het tijdschrift kost € 39, studenten betalen € 26.

Suara 6 46

Stem van mensen wereldwijd

Dialoog

Te boek gesteld | Jürgen Mettepenningen

O

Een kamer zonder boeken is een lichaam zonder ziel, liet Cicero zich twee millennia geleden ontvallen. In deze rubriek snuistert Missio telkens rond in iemands bibliotheek en vragen we om tekst en uitleg bij een bijzonder boek. Jürgen Mettepenningen heeft het over ‘Is de kerk nog te redden?’ Van Hans Küng.

Naast de financiële ondersteuning die Missio reserveert voor de opleiding van duizenden seminaristen wereldwijd, onderhoudt Missio goede contacten met dertig verschillende seminaries in Afrika en Azië. De seminaristen sturen ons regelmatig brieven waarin ze zich voorstellen en vertellen over wat ze meemaken.

Solidariteit

Dialogue

Groeten en de allerbeste wensen vanuit het St. Antonius Domicus Amalraj klooster. Ik ben student in het eerste jaar theologie aan het Sacred Heart Seminary, in Chennai. Mijn ouders wonen in een drop op veertig kilometer van Tuticorin. Ik ben de jongste van mijn familie. Ik heb twee oudere broers, of beter gezegd: had twee oudere broers, want vier jaar geleden is mijn oudste broer gestorven. Ik heb ook nog twee oudere zussen, waarvan er eentje vorig jaar getrouwd is. Ik ben in het seminarie gegaan na de twaalfde klas. De overste van de school heeft mij toen aangemoedigd om naar het seminarie te gaan. Nu ben ik er van overtuigd dat de heilige Geest van de Heer met mij is en dat hij me vraagt om de mensheid te dienen.

Groeten, Almaraj

Rencontre Solidarité

Herlinde Hiele

Missio: Waarover gaat het boek?

Mettepenningen: «Küng kaart de problemen en uitdagingen van de kerk aan. Hij pleit voor een kerk die zichzelf bijstuurt opdat ze trouwer zou worden aan haar eigen wezen en opdracht. Probleem is evenwel dat de kerkleiding volgens Küng – en vele anderen!

– die opgave niet aandurft, alleszins niet aangaat. Met een aan wanhoop grenzende verontwaardiging blijft Küng hameren op dezelfde spijker, wat hem het boek doet openen met de ietwat potsierlijke zin: ‘Het liefst had ik dit boek niet geschreven’.»

Missio: In welke tijdsgeest speelt dit boek zich af?

Mettepenningen: «Küng schrijft dit boek tegen de achtergrond van de problemen waarmee de rooms-katholieke kerk geconfronteerd wordt. Na het Tweede Vaticaans Concilie (1962-65) dat de kerk opnieuw ten volle bij de tijd wilde brengen, volgde een opeenstapeling van crisissen waarmee de kerkleiding onhandig omsprong.

Denken we vooreerst aan de geloofscrisis: niet alleen haakten velen af, maar de afgelopen decennia waagden steeds minder mensen de sprong naar het geloof. Ten tweede is er de crisis van de gemiste aansluiting van de kerkleiding ten aanzien van de moderne mens en de ontwikkelingen binnen de samenleving. Verder is er de crisis binnen het instituut zelf, waar de hoogste kerkleiding dapper vasthoudt aan verroeste structuren, blind voor het primaat van het evangelie, het geloof en de geloofsgemeenschap.»

Missio: Wanneer hebt u het boek voor het eerst gelezen?

Mettepenningen: «Eind maart 2011 heb ik het van Küng gekregen. Als persoonlijk woord schreef hij binnenin het volgende: ‘Ein Mutmacher’ (een aanmoediging, nvdr.) (schuin) Ik stelde het op prijs, maar na lectuur blijft de vraag of het effectief ‘ein Mutmacher’ was.»

Missio: Wat vindt u speciaal aan dit boek?

Persfoto

Groeten uitntmoeting het Seminarie!

mee oorzaak van het succes van zijn visie en de verkoop van zijn boeken de afgelopen halve eeuw. Naast waardering voor klare taal, blijf ik als lezer na lectuur van het boek wel met enkele vragen zitten. De voornaamste is de vraag: welke kerk?; dat is niet toevallig ook de titel van mijn boek, dat haast op hetzelfde ogenblik verscheen als dat van Küng: Welke kerk? Vandaag en morgen. (schuin) Al te vaak lijkt Küng in te gaan op de bekoring om de kerk te reduceren tot het instituut van de rooms-katholieke kerk, tot haar uiterlijke gestalte met alle logheid die een instituut van dat formaat impliceert. Het aspect van hoop vind ik jammer genoeg te weinig terug.»

Missio: Welke gedachte zal u nog lang bijblijven?

Mettepenningen: «Küngs kritiek op het feit dat de kerkleiding de structuur van het instituut belangrijker vindt dan de missie.

Scherper gesteld: wanneer de geloofsgemeenschap zich in de feiten volgens Rome ten dienste moet stellen van de structuren van de kerk in plaats van omgekeerd, dan is er iets fundamenteel verkeerd met die structuren en met Rome.»

Missio: Aan wie zou u het boek cadeau doen?

Mettepenningen: «Ik zou het boek cadeau doen aan de paus, ook al weet ik dat hij dat geschenk niet zou waarderen. Uiteindelijk draait het in dit boek niet rond Küng, maar om de schreeuw die veel gelovigen richten tot Rome: geef ons onze kerk terug, want zoals het nu loopt is het een kerkfabriek die – zeker in Europa – niet draait, omdat het geloof niet de motor en het kompas is.»

Hans Küng, Is de kerk nog te redden?, Baarn: Ten Have, 2011, 254 blz.

Mettepenningen: «De auteur slaat met de juiste toon op de juiste spijkers. Hij durft de zaken te zeggen zoals ze zijn. Dat facet is

Voertuigen met een missie Missio breidt de voertuigenactie uit. Naast projecten in Afrika en Azië, steunen we nu ook projecten in Guatemala, Bolivia en het noordoosten van Brazilië.

Levenslust Missio steunt dan ook lokale kerkgemeenschappen in Afrika, Azië en LatijnsAmerika in de aankoop van een voertuig.

Dankzij deze financiële steun kunnen priesters vol energie en levenslust families in afgelegen dorpen bezoeken. Daarnaast kunnen ze gebedsdiensten, vieringen en spirituele activiteiten dichter bij de gelovigen brengen. Mensen die in Jezus’ naam ten dienste staan van vrede, gerechtigheid, gemeenschapsopbouw en levenskansen

Foto: Missio

Caroline Medats In deze barre wintermaanden overkomt het iedereen wel eens: een auto die niet wil starten of een lekke band. Deze ongemakken leiden steevast tot heel wat frustratie en sturen onze plannen van de dag danig in de war. Gelukkig stopt de bus voor onze deur of nemen we de fiets. Christelijke gemeenschappen in het Zuiden hebben dit geluk helaas niet. Openbaar vervoer is er vaak schaars en onregelmatig, de wegen zijn in slechte staat en de aankoop van een voertuig is een zware investering.

Missio de aankoop van kleine transportmiddelen zoals motorfietsen, fietsen, ezels en motoren voor kleine boten in Azië, Afrika en LatijnsAmerika. In Azië behoren India, de Filipijnen en Sri Lanka tot onze partnerlanden, in Afrika D.R. Congo, Rwanda en Burundi. Sinds kort heeft Missio besloten haar steun in Latijns-Amerika niet langer te beperken tot Haïti maar om ook de gemeenschappen in Guatemala, Bolivia en het noordoosten van Brazilië te helpen om hun pastorale activiteiten verder te ontplooien. Zo geven we hen een boodschap mee: ook jullie missie gaat ons ter harte!

voor iedereen, kunnen zo de noden van de gelovigen beter invullen. Een transportmiddel is dus een kleine maar erg belangrijke schakel in de werking van een parochie.

Reeds meer dan veertig jaar financiert

Suara 7 46

Stem van mensen wereldwijd

Wat leeft er bij Missio?

Tekenwedstrijd Naar aanleiding van de oktobercampagne lanceerde Missio een oproep voor een tekenwedstrijd. Veel kinderen (en hun leerkrachten) gingen op deze oproep in. Ze luisterden naar het verhaal van de barmhartige Samaritaan en kleurden daarna een tekening in. Missio kreeg honderden tekeningen opgestuurd en koos vier winnaars uit. Camiel uit Roeselare, Marte uit Zedelgem, Robbe uit Galmaarden (zie tekening hieronder) en Rani uit Kinrooi waren de gelukkigen!

Column

De crisis doorgedacht

Agenda In het kader van AfrikaFilmfestival organiseert Missio op 7 maart 2012 in Leuven een avond rond religie in Afrikaanse film. Verwacht u aan inhoudelijk sterke sprekers, lekkere hapjes en afsluitend een goede film!

Missio zoekt vrijwilligers Weet u niet wat gedaan met alle vrije tijd die het nieuwe jaar voor u in petto heeft?

Word vrijwilliger bij Missio! We zoeken mensen die graag eens met hun fototoestel in de aanslag langsgaan op een activiteit en mensen die af en toe eens een leuk verslagje wil schrijven.

Wie dus graag zijn of haar vrije tijd zinvol besteed, kan bellen naar 02 679 06 48 of mailen naar adjdir@missio.be. Alvast oneindig veel dank!

Pleinschool In het kader van onze actie “Solidariteit zonder omwegen” zamelde Pleinschool Groeningekant uit Kortrijk geld in op hun jaarlijkse Missiodag. Missio kreeg een cheque met de mooie som van € 2466 overhandigd! Bedankt!

Michel Coppin Het is weeral zover, de media hebben het allemaal over een nieuwe financiële crisis. Straks gaan we nog denken dat ze het leuk vinden om de mensen met crisisnieuws te vermaken. De media moeten informeren en dat doen ze meestal ook zeer goed. Onze taak is het echter om de crisis te doordenken en ze te plaatsen binnen het kader van de wereldkerk en ze te toetsen vanuit de evangelieboodschap.

Wat moeten we verstaan onder een financiële crisis? Dat ons geld minder waard is, dat we over minder kunnen beschikken en dat we er dus ook minder mee kunnen doen? Het enkel hebben over geld en financiële opbrengsten zou ons denkwerk zeer verengen. Eigenlijk is geld niets meer dan een reeks briefjes en muntstukken, die we kunnen gebruiken om er iets anders in ruil voor te krijgen. We krijgen het als tegenprestatie voor geleverd werk. We krijgen het in ruil voor een product dat we willen verkopen. De banken geven ons interesten als zij ons geld een tijdlang mogen gebruiken voor investeringen. We kunnen er zelf vele dingen mee kopen. Geld heeft een bepaalde symbolische waarde maar is zelf noch goed noch slecht.

Afkoeling van de motor Het gebruik van geld verwijst steeds naar de mens die het gebruikt. Het dient om te overleven. Het schept werkgelegenheid. Het is belangrijk in de relatieopbouw tussen mensen. Het kan veiligheid bieden. Het is een factor in de gemeenschapsopbouw. Een crisis kan ontstaan wanneer mensen met geld constructies opbouwen om sneller en meer geld te laten opbrengen zonder te zorgen voor een goede onderbouw. Het behoort niet tot mijn competentie om hier op de huidige crisis verder in te gaan. Ik wil mij enkel de vraag stellen of een financiële crisis uiteindelijk geen crisis is van en tussen mensen, iets dat wijst op een verkeerde relaties tussen mensen. Geld verwijst naar bezit en macht, twee elementen waarvan de mens steeds meer verlangt. Deze motor zit in ons. Het is goed dat we die hebben. We zouden nooit kunnen overleven zonder. Maar elke motor moet af en toe worden bijgesteld. Soms draait hij wat te hard en moet hij afgekoeld worden. Verstand en wijsheid kunnen ons hierbij helpen. Het gaat om een nadenken over wat echt nodig is om te leven en om gelukkig te zijn. Het is zich afvragen naar wat echt gelukkig maakt en of we bekwaam zijn de andere binnen dat geluk op te nemen. Laten we toe dat de andere voldoende heeft om te leven en dat leven richting te geven? En is dat dan een gelukkig leven? Dit brengt ons naar de vraag over de zingeving in ons leven. Wat en wie geeft zin aan het leven en welke waarden zijn ons dierbaar?

Solidair leven

Foto: An Esprit

Ook Christus kwam met deze levensvragen in contact. Ook Hij werd verleid door bezit en macht. Hij dacht erover na. Hij bad tot zijn Vader om licht en Hij maakte in zijn leven fundamentele keuzes. Er was de aandacht voor zij die in de maatschappij of in de religieuze wereld niet meetelden. Er was de dialoog met zijn Vader die zijn leven richting gaf, want door die contacten leerde Hij dat Hij niet alleen was in de wereld en dat Hij zijn verlangens moest ombuigen in pogingen van solidair leven. Zoals Hij zijn hele leven aan God wist toe te vertrouwen, zo wist Hij zijn talenten met mensen te delen. Hij gaf zelfs zijn hele leven omwille van het heil voor alle mensen.

Kortom, ik vermoed dat we deze financiële crisis pas gaan kunnen oplossen als we deze crisis als een crisis tussen mensen gaan beschouwen, als een vraag naar de zin en richting van ons leven. Ik wens jullie allen alvast een voorspoedige reis bij deze denktocht.

COLOFON Jaargang 12 Suara is het Indonesische woord voor ‘stem’. Suara, stem van mensen wereldwijd. Suara, stem van God in vele talen.

Hoofdredactie: Kenny Frederickx Eindredactie: Herlinde Hiele Werkten mee aan dit nummer: Michel Coppin, Catherine De Ryck, Sylvain Kalamba Nsapo, Caroline Medats en Michel Musimbi Foto’s: Missio, Shutterstock, SXC

en Xavier Vankeirsbulck Druk- en zetwerk: Halewijn Printing & Publishing Nationaal directeur: Michel Coppin V.U.: Michel Coppin, Vorstlaan 199, 1160 Brussel Missio is een internationale kerkorganisatie die de wereldwijde solidariteit bevordert en ontmoetingen met andere culturen en religies promoot. Een 130tal landen zijn in deze Missio-beweging

verbonden. Missio steunt zo meer dan 1000 lokale gemeenschappen en bisdommen.

Rekeningnummer van Missio vzw (Vorstlaan 199, 1160 Brussel): IBAN : BE19 0000 0421 1012 BIC : BPOTBEB1 Missio nationaal secretariaat Vorstlaan 199, 1160 Brussel Tel: 02/679 06 30 info@missio.be - www.missio.be

Missio Antwerpen Groenenborgerlaan 149 2020 Antwerpen Tel: 03/287 35 87 antwerpen@missio.be

Missio Brussel Vlasfabriekstraat 14 1060 Brussel Tel: 02/533 29 80 brussel@missio.be

Missio Brugge Doorniksesteenweg 149 8500 Kortrijk Tel: 056/23 15 60 brugge@missio.be

Missio Gent Biezekapelstraat 2 9000 Gent Tel: 09/245 20 74 gent@missio.be

Missio Limburg Tulpinstraat 75 3500 Hasselt Tel: 011/24 90 62 limburg@missio.be

Missio Mechelen Vorstlaan 199 1160 Brussel Tel: 02 679 06 34 mechelen@missio.be

Suara 8 46

Stem van mensen wereldwijd

Dialoog Ontmoeting

Geboortepijnen van een nieuwe samenleving

De crisis dreigt ons allen uit balans te brengen. Niemand die door het bos de bomen nog ziet. Op zo’n moment kan een goed gesprek met Mark Eyskens soelaas bieden. De man heeft al vele crisissen zien komen en gaan en kan bijgevolg zelfs in de donkerste tijden nog met gemak de bomen in het bos onderscheiden. Neergestreken in zijn salon, bracht hij ons wijsheden bij over God, de kerk en de grote omwentelingen van deze tijd.

Solidariteit

Herlinde Hiele & Sylvain Kalamba Nsapo

Missio: Alles lijkt zich tegenwoordig in een staat van crisis te bevinden: de politiek, de economie, het geloof. Hoe erg is de situatie?

Dialogue

Mark Eyskens: «Crisis is niet noodzakelijk gelijk aan catastrofe. Het woord ‘crisis’ komt van het Grieks en betekent zoveel als moment van de waarheid, een moment van reflectie. We gaan momenteel door een omwenteling, maar dat hoeft niet noodzakelijk negatief te zijn. We staan wel voor gigantische uitdagingen, zowel voor wat betreft demografie als migratie.

In het begin van de twintigste eeuw waren we met een kleine twee miljard, vandaag zijn we met zeven miljard en binnen nog eens honderd jaar zullen we misschien met tien miljard zijn. Wat we nu meemaken, zijn de geboortepijnen van een nieuwe mondiale samenleving. Het ‘blanke continent’ is numeriek op de terugweg. Binnen dertig jaar zal Europa slechts nog 5% van de wereldbevolking uitmaken. Europa zal dus logischerwijs een instroom kennen van mensen uit andere continenten. De Europese jongeren van morgen moeten leren omgaan met mensen van andere culturen. Als ze dat niet kunnen of als ze daar niet toe bereid zijn, dan zijn ze werkelijk een lost generation.

Rencontre

Voor wat de geloofscrisis betreft: de vooruitgang die we nu kennen plaatst het geloof voor enorme uitdagingen. Het gaat erom de nieuwe technologieën ten dienste te stellen van een algemene humane vooruitgang. Dat is een bij uitstek ethische kwestie waar religie absoluut een rol te spelen heeft.»

Missio: Maar gaat het echt zo slecht als men ons wil doen geloven?

Eyskens: «Goh, mensen lijken zich niet te realiseren hoe goed ze het hebben. En zeker in Europa. We hebben al zestig jaar vrede binnen de Europese grenzen, dat is wel geleden van onder Caesar hé! Het is waar dat het nu even wat minder goed gaat, maar mensen beseffen vaak niet hoe waardevol de dingen zijn die we verworven hebben. We zullen met z’n allen wel even de buikriem moeten aanhalen en leren om minder belang te hechten aan materiële waarden. Less is more. We moeten leren opnieuw meer oog te hebben voor spirituele zaken.»

Foto: Xavier Vankeirsbulck

Solidarité

Missio: Zorgt zo’n algemene crisis ervoor dat mensen opnieuw op zoek gaan naar zingeving?

Eyskens: «Er zijn inderdaad veel mensen die op zoek gaan naar een nieuwe vorm van zingeving, zeker jongeren. De kerk moet opnieuw jongeren aantrekken, al is dat moeilijk met wat we tegenwoordig allemaal op het journaal zien, al dat onrecht, oorlog en geweld. Hoe leg je dan uit dat er een God bestaat? Waarom laat Hij toe dat zo’n dingen gebeuren? Is God misschien in staking? Het antwoord dat de kerk dan geeft, is het antwoord van het ‘mysterie’: “Gods wegen zijn ondoorgrondelijk, je moet lijden om de hemel te verdienen”.

Volgens mij zou de kerk andere antwoorden moeten geven, namelijk “God is aanwezig in de solidariteit, hij strijdt samen met de mensen van goede wil tegen het kwade.” Voor mij is God is geen almachtige vader, die boven mijn hoofd hangt en beslist wat er gebeurt. God is voor mij een broer, die aan mijn zijde staat.

God is voor mij transmanent; dat is een samentrekking tussen transcendent en immanent. God is transcendent. Waarom?

Net zoals de liefde overschrijdt God tijd en plaats. Je kan verliefd zijn op iemand die aan de andere kant van de wereld woont en je kan verliefd zijn op iemand die dood is. Je kan je ouders graag blijven zien, over

Missio: Welke lessen kan de kerk trekken uit de crisis die ze nu doormaakt?

Eyskens: «Volgens mij moet de kerk dringend een aantal maatregelen in acht nemen. Eerst en vooral moet de katholieke kerk zich openstellen voor andere culturen en andere religies en moet ze haar discours aanpassen aan de taal van de mensen. Verder zouden er een aantal structurele dingen moeten aangepast worden. Ten eerste: schaf dat celibaat af! Voor mijn part mogen priesters trouwen en een gezin hebben. Zou dat slechtere priesters van hen maken? Nee, integendeel, ze zouden net dichter bij de wereld staan. De priesters die graag nog het celibaat willen volgen omdat ze in de overtuiging zijn dat het voor hen de juiste weg is, mogen daar uiteraard nog aan vasthouden, maar het mag geen verplichting zijn. Ten tweede: er moet een concilie georganiseerd worden dat een nieuwe wind door de kerk laat waaien. Maar dat zal iets voor de volgende paus zijn, want de huidige zal zoiets niet ondernemen. Ten derde: de kerk moet dringend vrouwen toelaten in haar hiërarchie. Het conclaaf om de volgende paus te kiezen zou twaalf vrouwen in haar rangen moeten opnemen: twaalf vrouwelijke kardinalen. Dat zou pas een revolutie zijn! De kerk moet stoppen met vrouwen pertinent te weigeren in haar rangen. Die discriminatie blijven volhouden gaat regelrecht in tegen alles waar ze voor staat. een regelrechte discriminatie tegen alles waar ze voor staat.»

Missio: De kerk kan dus volgens u iets leren van de samenleving. Geldt dat omgekeerd ook?

Eyskens: «Natuurlijk. De kerk biedt al tweeduizend jaar antwoorden aan de samenleving. De verschillende godsdiensten bieden mooie waarden aan. En dan zeg ik niet alleen het christendom, maar alle godsdiensten: katholieken, orthodoxen, protestanten, joden, moslims, boeddhisten. Ik heb hier thuis een exemplaar van de Koran liggen, daar staan mooie dingen in, hé! In elk godsdienstig boek vind je trouwens ook

“De discriminatie van vrouwen gaat regelrecht in tegen alles waar de kerk voor staat.” de dood heen. Iemand kan bij wijze van spreken zelfs verliefd worden op Cleopatra. (lacht) En immanent, want God is overal; we zijn allemaal zonen en dochters van God. God is overal aanwezig. Als ik naar het ziekenhuis ga en ik zie de inzet van vrijwilligers, verplegers en dokters voor de patiënten, dan zie ik God. Net zoals God aanwezig is wanneer familieleden hun zieke komen bezoeken.»

minder mooie teksten. Laat ons niet vergeten dat in de Bijbel ook minder mooie passages staan, alsof God atoombommen op de aarde aan werpt.»

Missio: We zullen het niet vergeten.

Dank u voor dit gesprek.