ไอดินกลิ่นดาว

ฉบับพิเศษ

ไอดินกลิ่นดาว นิตยสารท่องเที่ยวเชิงธรรมชาติ

ฉันคือหงส์ดำ�

ภาพหงส์ดำ�ทีส่ วยสง่า เป็นภาพทีค่ นุ้ สายตาผูค้ นแห่งหมูบ่ า้ น รุตตั๊กวาเป็นอย่างดี เพราะชุมชนนี้เพาะพันธุ์หงส์ดำ�เป็นอาชีพ สร้าง รายได้เป็นกอบเป็นกำ� ตั้งแต่การขายไข่ จนถึงการขายลูกหงส์ และ พ่อแม่หงส์

แต่นอกจากหงส์ดำ� จะสือ่ ถึงความสง่างามด้วยสรีระรูปทรง ของมันเองแล้ว หงส์ดำ�ยังแฝงไปด้วยนัยยะอื่นอีกด้วย

‘หงส์ทุกตัวเป็นสีขาว’เคยเป็นความเชื่อโบราณของชาว ตะวันตก ที่คุ้นเคยกับภาพหงส์สีขาวชนชินตา แล้วกลายเป็นความ เชื่อต่อๆกันมาว่าหงส์มีเพียงสีขาวเท่านั้น แต่แล้วความเชื่อนี้ก็ถูก

ลบล้างเมื่อมีการค้นพบหงส์ดำ�ที่ประเทศออสเตเลีย จนถูกนิยามว่า เป็นปรากฏการณ์หงส์ดำ� ที่ส่งผลกระทบเป็นการเปลี่ยนแปลงความ เชื่อและแนวคิดที่มีอยู่เดิมโดยที่ไม่มีใครเคยคิดว่ามันจะมีอยู่ จนตอนนี้ ปรากฏการณ์หงส์ดำ� มักจะถูกนำ�ไปนิยามแทนเหตุการณ์อื่นๆที่สร้าง ความเปลี่ยนแปลงทางความคิดของคนโดยที่ไม่มีใครเคยคิดมาก่อนว่า จะกลายเป็นแบบนั้นไปได้

และเนือ้ หาในนิตยสาร ‘ไอดินกลิน่ ดาว’ เล่มนีอ้ าจจะกลายเป็น หงส์ดำ�สำ�หรับผูอ้ า่ นหลายๆคน ทีจ่ ะเปลีย่ นความคิดในหลายๆเรือ่ ง ทีเ่ รา ไม่เคยรู้มาก่อนแต่มันก็มีอยู่จริง เช่นเดียวกับเรื่องของหงส์ดำ�

ไอดินกลิ่นดาว ในเมืองคอนกรีตที่เต็มไปด้วยความโกลาหล ความรวดเร็วของเทคโนโลยี ได้เข้าแทรกซึมชีวิตของเราในทุกวัน ทุกย่างก้าว จนบางครั้งเราอาจจะลืมวิถี ชีวิตแบบธรรมดา..

นับตั้งแต่ตื่นนอน ตลอดเช้า สาย บ่าย เย็น จนถึงเวลาเข้านอน เทคโนโลยีตา่ งเข้ามามีอทิ ธิพลต่อชีวติ ของเราแทบทัง้ สิน้ เรียกได้วา่ แทบจะกลาย เป็นปัจจัยที่ 5 ของชีวิตไปเสียแล้ว เพราะมีเทคโนโลยีหลายรูปแบบเข้ามา แทรกซึมอยูใ่ นช่วงเวลาชีวิตของเราทุกขณะ จนรูปแบบชีวิตดูเหมือน ‘หุ่นยนต์’ มากกว่าที่จะเป็นรูปแบบการใช้ชีวิตตามนิยามในแบบของ ‘มนุษย์’

นิยตสาร ‘ไอดินกลิน่ ดาว’ จึงอยากทีจ่ ะนำ�เสนอเรือ่ งราววิถขี องคนติด ดินที่แสนธรรมดาแต่ไม่ธรรมดา และความงดงามที่ธรรมชาติได้สรรค์สร้างขึ้น มา ให้ผู้อ่านได้สัมผัสถึงกลิ่นอายธรรมชาติ กลิ่นของดิน กลิ่นสายลม ท้องฟ้า และดวงดาวไปพร้อมกันกับเรา.... ดาวหางสีน้ำ�เงิน บรรณาธิการ

สารบัญ บ้านทุ่งกรุงเทพฯ

2

ตู้เย็นของฉัน� คือสวนหลังบ้าน

3

ฟื้นชีวิตคืนสู่ดิน

4

กองบรรณาธิการ นางสาวชลิตา เรือนอิ่น ฝ่ายศิลป์ นางสาวชลิตา เรือนอิ่น ที่ปรึกษา ผศ.นุชรินทร์ ศศิพิบูลย์ 353 ซอยรัชดาภิเษก 36 แยก 9-9 ถนน รัชดาภิเษก แขวงจันทรเกษม เขตจตุจักร กรุงเทพฯ 10900

2 ไอดิน

[ นำ�ทาง ]

บ้านทุ่งกรุงเทพฯ

หากวันหยุดที่จะถึงนี้ คุณก�ำลังมอง หาที่เที่ยวทางธรรมชาติ และยังไม่มีแปลนไป เทีย่ วทีไ่ หน หรือเบือ่ ทีต่ อ้ งรถติดเวลาออกต่าง จังหวัด

เราอยากจะแนะน�ำสถานที่หนึ่งที่อยู่ ท่ามกลางธรรมชาติ มีมนต์เสน่ห์และกลิ่นอาย ของชนบทอย่างแท้จริง และที่ส�ำคัญคืออยูใ่ น กรุงเทพ นั่นคือ ‘ชุมชนรุตตั๊กวา’ หรือ ‘ชุมชน อิสลามล�ำไทร’ ซึ่งตั้งอยู่ที่เขตหนองจอก โดย คุณจะได้สัมผัสกับท้องนาที่เต็มไปด้วยต้นข้าว สีเขียวสด ไร่ที่เต็มไปด้วยผลไม้

ผูค้ นในชุมชนต่างมีจติ ใจโอบอ้อมอารี เอือ้ เผือ่ และเป็นกันเอง

ซึง่ ทีน่ มี่ บี ริการบ้านพักโฮมสเตย์เพือ่ ให้นกั ท่องเทีย่ วทีส่ นใจได้เข้ามาพักผ่อน อีกทัง้ ยังมีหน่วยฐานการเรียนรู้ด้านเกษตรกรรม และแนวทางการใช้ ชี วิ ต พอเพี ย งตามพระ ราชด�ำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ภูมพิ ลอดุยเดช ทีร่ อให้นกั ท่องเทีย่ วทีส่ นใจเข้า มาศึกษา

ถ้าคุณได้มาสัมผัสกับบรรยากาศที่ อบอุ่น โอบอุ้มด้วยธรรมชาติ และไมตรีจาก คนทีน่ แี่ ล้ว รับรองได้วา่ สิง่ เหล่านีจ้ ะเป็นความ ประทับใจที่คุณจะไม่มีวันลืมอย่างแน่นอน

[ ติดดิน ]

ตู้เย็นของเรา

คือสวนหลังบ้าน

หลายครัง้ ทีเ่ รามักจะเลือกจับจ่ายอาหารส�ำเร็จรูป หรือวัตถุดบิ ในการประกอบอาหารราคาแพงๆ จากในซุปเปอร์มาเก็ต เพราะคิดว่าของ เหล่านั้นสดและสะอาด กว่าในตลาดสดทั่วๆไป ถึงแม้จะมีราคาที่สูงกว่า แต่ก็พร้อมจ่ายเพื่อให้ได้วัตถุดิบที่มีคุณภาพ

แต่ที่นี่ ‘ชุมชนรุตตั๊กวา’ กลับเลือกไม่บริโภคอาหารและวัตถุดิบ จากในท้องตลาดหรือซุปเปอร์มาเก็ต เพราะคนในชุมชนมี “ตู้เย็นแบบ พิเศษ” ที่มีอาหารสดใหม่ สะอาด และปลอดสารพิษ ให้เลือกกินเลือก ทานได้ตามใจชอบ

ตู้เย็นที่พูดถึงอยู่นี้ไม่ได้เป็นเทคโนโลยีท�ำความเย็นแบบใหม่ มี นวัตกรรมล�้ำสมัยที่คิดค้นขึ้นโดยบริษัทชั้นน�ำด้านเทคโนโลยี แต่เป็นสิ่งที่ ตรงกันข้ามกันด้วยซ�้ำ ตู้เย็นนี้ไม่ได้อาศัยเทคโนโลยีท�ำความเย็นอะไรเลย เพราะตู้เย็นที่ว่านี้คือ ‘สวนหลังบ้าน’ ของคนในชุมชนรุตตั๊กวา

เพียงแค่เลือกทีจ่ ะหยิบตะกร้าและเดินมุง่ ตรงไปทีส่ วนหลังบ้าน ก็จะได้วตั ถุดบิ ชัน้ เลิศทีส่ ดใหม่ สะอาด ปลอดสารพิษเจือปนเพือ่ น�ำมา ประกอบอาหารได้แล้ว ทั้งผัก ผลไม้ รวมทั้งเนื้อสัตว์ ก็ล้วนแล้วแต่มี ในตู้เย็นนี้ทั้งนั้น

เพราะคนทีน่ เี่ น้นการปลูกผักและเลีย้ งสัตว์เพือ่ ไว้กนิ เอง ก่อน ที่จะส่งขายออกสู่ตลาดภายนอก ตามค�ำสอนของ ‘พ่อหลวง’ รัชกาล ที่ 9 ซึ่งนอกจากจะท�ำให้คนในชุมชนอิ่มท้องโดยไม่ต้องพึ่งพาซุปเปอร์ มาเก็ตแล้ว ยังเป็นการเพิ่มรายได้อีกทางหนึ่งด้วย

อาหารส่วนใหญ่ของทีน่ กี่ จ็ ะเน้นวัตถุดบิ ทีเ่ ป็นพืชผัก สมุนไพร เป็นหลัก ยกตัวอย่างเช่น แกงเลียง ทีป่ ระกอบด้วยพืชผักสมุนไพรหลาย ชนิด นอกจากจะอิ่มอร่อยแล้วยังมีประโยชน์ต่อร่างกายอีกด้วย และ ยังท�ำให้สุขภาพจิตดีขึ้น เพราะคนในชุมชนอยู่กับธรรมชาติ อยู่กับการ ปลูกผัก เลี้ยงสัตว์ เฝ้าดูแลผลผลิตจากน�้ำพักน�้ำแรงของตัวเองเติบโต ผลิดอกออกผล และเก็บกินสิ่งที่ตัวเองปลูก สิ่งที่ตัวเองเลี้ยง ส่งผลให้ คนในชุมชนรุตตั๊กวามีสุขภาพร่างกายที่แข็งแรง รวมทั้งมีสุขภาพจิตที่ ดี

แล้วอย่างนีจ้ ะมีตเู้ ย็นยีห่ อ้ ไหน หรือเทคโนโลยีลำ�้ สมัยแบบใด อีกที่จะเทียบเท่า ‘ตู้เย็นสวนหลังบ้าน’ ของคนรุตตั๊กวาได้ ที่ให้ ประโยชน์ทั้งทางร่างกายและจิตใจไปพร้อมๆกัน

กลิ่นดาว 3

นางมณสิชา ชะอุม ่ และสภาพดินหลังเพิ่มสารอาหารด ้วยเปลือกไข่

ฟื้นชีวิต...คืนสู่ดิน [ ผืนดินถิ่นฟ้า ]

ดินถือเป็นสิ่งที่ส�ำคัญที่สุดของเกษตรกร เพราะผลผลิตจะดีหรือ ไม่ดี ก็ขึ้นอยู่กับดินเป็นหลัก วันนี้เราจะมาพูดถึงแนวคิดเรื่องการจัดการ ทรัพยากรดินที่น่าสนใจ จาก ‘น้านี’ นางมณสิชา ชะอุ่ม เกษตรกรจาก แหล่งเรียนรู้ครูภูมิปัญญาไทย แขวงหนองจอก กรุงเทพฯ ผู้หญิงตัวเล็กๆ ที่มีความรู้เรื่องดินที่ไม่ธรรมดา

โดย ‘น้านี’ เล่าว่า แนวคิดในการปรับปรุงดินนั้นง่ายๆ คืออาจ จะให้ดินมีสารอาหารอะไรก็เติมสารอาหารเหล่านั้นลงไปในดิน

อย่างดินในพื้นที่แหล่งเรียนรู้ครูภูมิปัญญาไทย แขวงหนองจอก บนพื้นที่ 30 ไร่นั้น แต่เดิมเป็นดินเหนียว ที่จับตัวกันเป็นก้อนแข็ง และ ท�ำการเพาะปลูกล�ำบาก จนเริ่มมีการเปลี่ยนแปลงคุณภาพดิน โดยอาศัย การเติมสารอาหารลงในดินนั่นเอง ซึ่งสารอาหารก็หาได้จากอินทรีวัตถุที่ มีคุณภาพสูงแต่ต้นทุนต�่ำ อย่าง “เปลือกไข่”

โดยเรื่องนี้เป็นผลมาจากการศึกษาของเกษตรกร ซึ่งพบว่าการ เติมเปลือกไข่ลงในดินนัน้ จะท�ำให้สารอาหารอยูใ่ นดินได้นานถึง 10 ปี โดยที่ เปลือกไข่จะไม่สลายไป ในที่ดินพื้นที่ 30 ไร่ของพื้นที่แหล่งเรียนรู้ครู ภูมิปัญญาไทย แขวงหนองจอกนั้น มีเปลือกไข่อยูใ่ นพื้นดินกว่า 38 ตัน ซึ่ง ผลจากการใส่เปลือกไข่ลงไปในดิน จนวันนี้สามารถเปลี่ยนจากดินเหนียว ก้อนแข็ง กลายเป็นดินที่ร่วน เนื้อละเอียด และอุดมไปด้วยสารอาหาร

นอกจากนั้น ‘น้านี’ ยังบอกเคล็ดลับด้วยว่า ในเปลือกไข่สีน�้ำตาล จะมีแคลเซียมอยูม่ าก ซึง่ แคลเซียมในเปลือกไข่นแี่ หละ ทีจ่ ะท�ำให้ตน้ ไม้ทปี่ ลูก ลงในดินให้ผลไม้ทมี่ รี สชาติดี ผลไม่แตก เปรียบเสมือนร่างกายเราทีม่ กี ระดูก ทีแ่ ข็งแรง และตอนนีห้ ลังจากประสบความส�ำเร็จเรือ่ งการจัดการทรัพยากร ดิน แหล่งเรียนรูค้ รูภมู ปิ ญ ั ญาไทยก็ได้ทำ� ดินพร้อมปลูกไว้เพือ่ จ�ำหน่ายให้ผู้ ที่สนใจอีกด้วย โดยมีจ�ำหน่วยขนาด 5 กิโลกรัม ในราคา 25 บาท

จากแนวคิดและวิธีการปรับปรุงคุณภาพดินของแหล่งเรียนรู้ครู ภูมิปัญญาไทย ท�ำให้เราเห็นแล้วว่าบางสิ่งบางอย่างที่เหลือใช้รอบตัวเรา หากน�ำมาใช้ให้เหมาะสม ก็จะเป็นประโยชน์ขึ้นมาได้มหาศาลเลยทีเดียว

หากเกษตรกรไทยหั น มาน� ำ สิ่ ง รอบตั วไปใช้ ป ระโยชน์ กั บ การ ปรับปรุงดิน ก็อาจจะท�ำให้การพึ่งพาปุ๋ยเคมี และสารเคมีทางการเกษตร ลดลง ซึ่งจะเป็นผลดีกับตัวเกษตรกรเองที่ลดต้นทุนการผลิต และเป็นผลดี กับผู้บริโภคที่ไม่ต้องเสี่ยงรับสารพิษเข้าสู่ร่างกายโดยไม่จ�ำเป็นอีกด้วย

“

ไม่ว่าคุณจะทำ�อะไรดินเป็นส่วนสำ�คัญ ต้องจัดการธาตุอาหารให้กับดินแล้วให้ดิน นำ�ธาตุอาหารเหล่านั้นไปเลี้ยงพืช