Muzeum rzeczy zagubionych - Marcin Miętus

MUZEUM RZECZY ZAGUBIONYCH Marcin Miętus

Spis rzeczy: srebrna szkatułka koncertowy smoking różowa wstążka negatyw pióro pierścień flakon perfum notatnik

[srebrna szkatułka] 1925, przywieziona z Paryża szkatułka o wymiarach 19x15x5 cm, wykonana z nieszlachetnego metalu, posrebrzana [najpierw wyjmij ze mnie to co mam w środku] KAROL zakładka do książki szklana lufka kamień z sycylijskiej plaży srebrny medalik ZIOKA od matki KAROL bilet do opery na któryś z baletów Diagilewa ZIOKA opowiadałeś nam o nim zrobił na tobie duże wrażenie bardzo chciałeś go poznać NULA mogę to wziąć?

KAROL amulet możesz, medalik i lufkę też ale szkatułkę zostaw NULA a to od kogo dostałeś?

KAROL kupiłem [nieprawda] ZIOKA nie wyjmuj więcej starczy tych wspomnień

2

KAROL tyle pamiątek, że nie wiem, do których wspomnień je przyporządkować przeciekają przez palce czy wspomnienia mogą przeciekać przez palce? [jeśli są wykorzystywane w niewłaściwy sposób lub marnotrawione] KAROL jak nie marnotrawić wspomnień? [o wspomnienia trzeba dbać układać je w porządku alfabetycznym albo kolorami porządkować patrzeć na nie od czasu do czasu głaskać jeśli lubią] NULA jednak tego nie chcę a szkatułka?

KAROL co z nią?

NULA jest taka śliczna ZIOKA szkatułka jak szkatułka nie jest wcale taka wyjątkowa NULA bardzo elegancka pasuje do ciebie KAROL ona jest szczególnie dla mnie cenna nie oddałbym jej nie pozwalam do niej zaglądać byle komu [zwłaszcza komuś kto ma takie brudne palce

3

całe w lukrze a sio!]

KAROL niektórych wspomnień chyba czas się pozbyć NULA co to?

KAROL afrykański amulet NULA to wspomnienie wygląda jak mały robak tylko bez nóżek to jego chcesz się pozbyć?

ZIOKA wspomnień nie da się tak po prostu wyrzucić [tylko mnie nie zostaw przez pomyłkę na pastwę własnego losu będziesz mnie jeszcze potrzebował] ZIOKA pewnych rzeczy nie można wymazać z pamięci choćbyś nie wiem, jak się starał NULA wiem coś o tym wspomnienia zalewają mnie przez cały czas zwłaszcza te z czasów dzieciństwa to na szczęście dobre wspomnienia o tych złych wolę nie myśleć KAROL niemiłe wspomnienia przychodzą niespodziewanie i często nie chcą sobie pójść zobaczysz jak będziesz starsza NULA starszy brat będzie teraz prawił kazanie

4

zaproszony na ambonę wiedzy i doświadczeń przez samego siebie KAROL musisz mieć własną szkatułkę a najlepiej kilka tylko wtedy łatwiej się pogubić NULA gdy nie wiem co z nimi zrobić staram się je zapisywać ZIOKA słusznie to lepsze niż zanudzanie wszystkich osobistymi historyjkami NULA pamiętasz jak z Felem znaleźliście w biblioteczce tom czarodziejskich figlów sztukmistrza Pinettiego?

Felo postanowił zostać magikiem i próbował przemienić pięćdziesiąt dwa kurze jaja w jedno strusie ZIOKA pamiętacie minę ojca?

NULA ileż to kabaretów żeśmy wystawili i grali w nim prawie wszyscy oprócz mamy i ciotek Felo w rudej peruce wyśpiewywał swym barytonem pieśni cygańskie akompaniował mu Jaroś Iwaszkiewicz przebrany za kobietę ZIOKA Nula zawsze nam doradzała, gdy chodziło o kostiumy NULA a ty pewnie męczyłeś się tymi wygłupami?

KAROL ani trochę, bardzo to lubiłem siedziałem przecież przy fortepianie

5

NULA kiedyś zaprosiliśmy do Tymoszówki jakieś pięćdziesiąt osób na te nasze pokazy, pamiętasz? ile było przygotowań a jaką frajdę nam to wszystkim sprawiało!

ZIOKA co to były za czasy tęsknię za nimi NULA beztroskie i takie radosne ZIOKA te kabarety były szczególnie zabawne [zwłaszcza dla aktorów] KAROL odgrywanie komedii mój chleb powszedni ZIOKA sława naszych występów rozeszła się po okolicy wszyscy sąsiedzi wiedzieli i zawsze gości u nas było dużo NULA kiedyś wyciągnęliśmy z widowni dwoje dzieci pomalowaliśmy im sadzą twarze i usadziliśmy na osiołkach dwa murzynki w czerwonych frakach a jakie dumne ze swej niemej roli! ubaw był po pachy ZIOKA nawet zwierzęta brały udział w naszych przebierankach NULA widownia ryczała ze śmiechu na naszej parodii Fausta [panoptika kostiumowe szarady

6

konkursy tenisowe wyścigi wszystko prawda] KAROL rola błazna i odmieńca przypadła mi już w dzieciństwie ZIOKA jak byłeś młody miałeś w sobie tyle radości KAROL później też ją miałem tylko jej nie widziałaś [chował ją do mnie] NULA nasz Katot nigdy nie był zbyt wylewny ZIOKA podobnie jak Felo NULA wdaliście się w ojca ZIOKA co jeszcze chowasz w tej szkatułce?

KAROL już nic wszystko przecież o mnie wiecie

7

[koncertowy smoking] 1919, uszyty w Petersburgu dwurzędowy, czarny smoking – marynarka, spodnie, kamizelka [załóż mnie opowiem ci historię po której będzie ci niezręcznie] STEFAN bardzo elegancko [szast prast połyskujące, jedwabne klapy marynarki czarne, świecące guziki spodnie z lampasem kamizelka] STEFAN każdy detal zawsze był dla ciebie ważny [gazety pisały jeden z najlepiej ubranych mężczyzn w Polsce] KAROL ten smoking wiele razy przyniósł mi szczęście [nie tylko na koncertach] KAROL to mój amulet STEFAN ubranie może przynieść szczęście?

KAROL czuję się w nim bardziej pewny siebie jak wielki kompozytor STEFAN którym przecież jesteś [słabość do krawatów ogromna kolekcja

8

w paski, gładkie i w pepitkę szast prast] KAROL lubię dobrze wyglądać lubię być podziwiany komplementy mnie uspokajają [leżę na tobie idealnie] KAROL podobnie jak ordery, tytuły i wyróżnienia STEFAN i splendor, który za nimi idzie BORYS poznaję ten smoking STEFAN i ludzie, których on przyciąga BORYS miałeś go na sobie jak się poznaliśmy [nikt nie był przy tobie tak jak ja] BORYS schudłeś KAROL dawno się nie widzieliśmy BORYS nawet nie pamiętam kiedy KAROL miałeś piętnaście lat byłeś wymarzonym efebem BORYS teraz jestem dorosły

9

KAROL na tyle, by udawać, że się nie znamy [służyłem elegancją na koncertach na wyjazdach na wernisażach na kolacjach szast prast] KAROL jestem umówiony STEFAN co? z kim?

KAROL dobry wieczór jesteśmy umówieni BORYS voulez vous voir monsieur Diagilew?

STEFAN tak, jesteśmy umówieni KAROL (chrząka) STEFAN co?

KAROL nic jesteśmy umówieni BORYS jestem jego sekretarzem proszę za mną, zaprowadzę Panów do stolika STEFAN zostanie pan z nami?

10

BORYS chciałbym, ale obowiązki wzywają KAROL bardzo dobrze STEFAN to chyba niełatwa praca być asystentem wielkiego Diagilewa?

BORYS sekretarzem praca zwyczajna tak jak bycie mecenasem wielkiego kompozytora KAROL wystarczy tych umizgów STEFAN dziwna rozmowa nie pamiętam jej [zmarnotrawione wspomnienie źle opowiedziana historia byłeś wtedy z Arturem Rubinsteinem] KAROL to nieważne ważne jak bardzo niezręczne było dla mnie to spotkanie BORYS powiedz jak miałbym wytłumaczyć Diagilewowi naszą znajomość?

KAROL powiedziałbyś, że poznaliśmy się po moim koncercie [co jest prawdą] BORYS musiałbym mu później odpowiedzieć na wiele krępujących pytań

11

KAROL zamiast tego wolałeś upokorzyć mnie udając przed wszystkimi [tak dobrze wyglądaliśmy razem] KAROL podarowałem ci jeden z rozdziałów Efebosa tobie nikomu innemu BORYS był dla mnie równie cenny niczym rysunek od Picassa i pierścień od Strawińskiego KAROL zawsze otaczałeś się wianuszkiem mężczyzn artystów byłeś taki piękny BORYS ten krawat masz ode mnie, prawda? [czas się przebrać] KAROL pójdę w nim nawet do trumny STEFAN dopilnuję tego [nagłówek elegancki nawet po śmierci szast-prast] KAROL lubiłem ten smoking STEFAN ja ci go kupiłem pamiętasz? [zostanę z tobą do końca]

12

STEFAN czas na mnie KAROL poczekaj STEFAN czekam KAROL ta mała mieścina ta, w której było nam tak wspaniale jak się nazywała?

STEFAN zwiedziliśmy wspólnie dużo małych miast KAROL ta, gdzie kąpałeś się nago w fontannie STEFAN w tej fontannie, do której potem pijany wymiotowałeś?

KAROL tej samej STEFAN Taormina KAROL Taormina chciałbym ponownie przeżyć to wszystko z nikim innym właśnie tam

13

[różowa wstążka] 1918, znaleziona w Tymoszówce różowa, gładka wstążka o długości 48 cm [układam się w różne kształty koła kwadraty trójkąty jestem elastyczna lekka wiązana lub rozwiązywana] KAROL piszę w listach że już nie mam siły JAROSŁAW twoje listy były dla mnie czymś więcej niż zwykłą informacją tyle w nich było wrażliwości KAROL listy przeznaczone do czytania i listy przeznaczone do spalenia [mogę wziąć cię za rękę?]

KAROL muszę pisać, bo chcę powiedzieć coś sobie nie im JAROSŁAW nikt nie jest w stanie przeniknąć drugiej osoby zwłaszcza tak skomplikowanej jak ty jesteś pełen sprzeczności KAROL nie rozumiesz mnie JAROSŁAW a ty mnie KAROL tylko że ta opowieść jest o mnie nie o tobie o wielkim Jarosławie

14

pierwszym homoseksualiście PRL-u powstało wiele innych książek JAROSŁAW o tobie też sam jedną napisałem KAROL lubię jej tytuł JAROSŁAW twoje siostry strasznie się na mnie pogniewały zwłaszcza Nula Zioka już była obrażona [potrzebuję więcej ciepła boję się, że stracę kolor] KAROL szkoda, że lepiej nie pilnowałeś mojej powieści choć może dobrze nie wiem JAROSŁAW zmyślna, świetnie rozegrana pornograficzna zabawa KAROL tylko tyle w niej widzisz?

JAROSŁAW egzemplifikacja pogańskiej religijności twojej religijności KAROL w miłości nie ma nic obscenicznego JAROSŁAW ekstrawagancka błyskotka choć literacko niczego sobie KAROL pisanie Efebosa uratowało mnie przed popadnięciem w zupełne zniechęcenie

15

bez tego nie wytrzymałbym dwóch potwornych lat życia JAROSŁAW dużo tam piszesz o miłości naprawdę uważasz że najcenniejsze uczucie jest niezwiązane z płodzeniem?

KAROL miłość powinna rodzić przede wszystkim idee być czysta i piękna JAROSŁAW immoralna chciałeś powiedzieć KAROL męczyły mnie już te przemilczenia i zaprzeczenia JAROSŁAW zadziwiające w tym samym czasie po przeciwnej stronie Europy dwaj wielcy pisarze Marcel Proust i André Gide podejmowali bardzo podobne zagadnienia KAROL nieodrodny ze mnie syn Europy JAROSŁAW jednak żałuję że nikt oprócz mnie jej nie przeczyta w całości KAROL to jakiś boczny strumień konkretnych emocji zapisanych w moim ciele których przez długi czas nie rozumiałem albo bałem się zrozumieć JAROSŁAW prawdziwa symfonia na cześć twórczości artystycznej [możesz mnie komuś podarować możesz zrobić ze mnie prezent]

16

KAROL zdaję sobie sprawę, że obiektywnie jest tam wiele dobrego ale traktowałem to raczej jako zapowiedź napisania czegoś istotnie cennego JAROSŁAW cecha każdego dobrego literata KAROL w poezji zatracam się bardziej niż w muzyce JAROSŁAW zawsze powtarzałem że powinieneś być uważany za pisarza w równym stopniu co za kompozytora KAROL to pisarstwo, które się odkrywa odnajduje samo w sobie w niewypowiedzianym JAROSŁAW od zawsze taki byłeś KAROL jaki?

JAROSŁAW pamiętam jak pierwszy raz cię zobaczyłem to wspomnienie wryło mi się w pamięć prawie tak samo jak różowa wstążka Nuli przekazywana z rąk do rąk biorąca udział w tylu naszych scenkach [przyglądam się z ciekawością chcę być blisko] JAROSŁAW byłem małym chłopcem stałem w bramie naszego podwórza w fartuszku opierając się prawą ręką o słup furtki ale był wysoki ty też mi się wydawałeś wysoki choć utykałeś na jedną nogę

17

KAROL dziecięca wyobraźnia nazbyt szczegółowa JAROSŁAW od małego wiedziałem, że wiele się od ciebie nauczę że wiele twoich słów wiele twoich gestów zostanie ze mną KAROL byłeś bystrym dzieciakiem JAROSŁAW nie podobały ci się moje pierwsze kompozycje KAROL droczyłem się z tobą JAROSŁAW te, z których byłem zadowolony krytykowałeś najbardziej KAROL akord tonalny w siódmym i ósmym takcie modulacja w minorze do małej tercji b-moll – des-dur w majorze do dominanty takty dziewiąty-dziesiąty i jedenasty-dwunasty – sekwencja trzynasty-czternasty – powrót tematu szesnasty – koda najlepiej subdominanta, dominanta i tonika kadencja doskonała JAROSŁAW gdyby nie ty pewnie byłbym kompozytorem KAROL podrzędnym JAROSŁAW a tak jestem tylko podrzędnym pisarzem

18

KAROL jesteś wybitnym pisarzem [zrób ze mną co zechcesz ułóż dowolny kształt nie przejmuj się tym, że źle mnie zinterpretujesz] KAROL mój boże ktoś po przeczytaniu Efebosa mógłby mnie posądzić o znalezienie klucza do bram niewątpliwego szczęścia a to tylko wznoszenie stęsknionych ramion ku nieosiągalnej miłości JAROSŁAW piękny młodzieniec w szaroniebieskim ubraniu odpalający papierosa od papierosa takiego cię będę pamiętał połączenie nonszalancji z elegancją pozostań taki [tylko nie zmieniaj mi koloru i obiecaj, że będziesz blisko] KAROL obiecuję

19

[negatyw] 1932, willa Atma w Zakopanem, zarysowany negatyw czarno-biały, prawdopodobnie już nie do wywołania, [wywołaj mnie] ALEKSANDER maestro moje kochane [pokazać się światu] ALEKSANDER co on tu robi? dałem ci go na pamiątkę ale tylko tobie KAROL widok twojego pięknego ciała nie może się zmarnować ALEKSANDER miałem być tylko twój KAROL byłeś mój, ale przez chwilę [zaistnieć w cudzej świadomości] KAROL co za niezwykły dar mieć go tu przy sobie JAROSŁAW ładny ale głupi nie wiem po co go tu trzymasz KAROL pomaga mi tak bardzo że nawet nie masz pojęcia [być obok drugiej osoby] JAROSŁAW brak mu obycia

20

nie widzisz? [ciało przy ciele] ALEKSANDER jesteś zazdrosny JAROSŁAW może i jestem kocham Karola jak brata za trzy miesiące już nie będzie o tobie pamiętał KAROL nie słuchaj go kotku ty jesteś wyjątkowy [dotrzeć do kogoś przez skórę mięśnie aż do kości] KAROL wtedy był moim jedynym powiernikiem w trudnej kwestii mojego zdrowia JAROSŁAW żałuję, że nam powiedziałeś o tym tak późno myślałeś, że student medycyny cię wyleczy?

KAROL wiedział, jak się obchodzić z moim ciałem [kompozytor i jego ciało] ALEKSANDER gładki tors miękkie łydki delikatne długie palce KAROL jesteś zazdrosny o Olesia?

JAROSŁAW przecież on nie wie kim ty jesteś

21

z jak ważnym człowiekiem dla kultury polskiej ma do czynienia KRAOL to właśnie w nim lubię JAROSŁAW zupełnie nie ta wrażliwość jakiej ci trzeba a co z potrzebami duchowymi?

ALEKSANDER kochany maestro potrzebuję stu złotych KAROL mógłbyś wstąpić do Akademii Muzycznej po jeden świstek?

ALEKSANDER kochany maestro pilny dług – dwieście złotych KAROL odbierz proszę jedną rzecz z Astorii zostawił mi tam moją ukochaną zapalniczkę ALEKSANDER kochany maestro mama potrzebuje lekarstw brakuje pięćdziesięciu złotych KAROL trzeba zanieść kwiaty Zośce byłbyś tak miły ALEKSANDER kochany maestro przegrałem wszystko w karty KAROL leć kochany do sklepu i przynieś mi trochę tytoniu jestem w takim stanie że ledwo się ruszam

22

ALEKSANDER kochany maestro kryzys mogę przyjechać do Zakopanego?

KAROL napiszę do Stefana o naszych nagłych potrzebach powiadomię Jarosława o twoim przyjeździe [fotografia za blada albo za ciemno odbita postaciom brakowało stóp, rąk, a nawet głowy] KAROL mam tu takie małe robocze atelier tiule, tuniki, sandały, a nawet wieńce laurowe wszystkie potrzebne kostiumy i rekwizyty znajdziecie w szafie ALEKSNADER będą potrzebne białe prześcieradła JAROSŁAW i zapewne ściereczka do obmycia grzechu śmiertelnego KAROL który kostium?

ALEKSANDER żadnego będę pozował tak, jak mnie pan Bóg stworzył KAROL to mi się podoba Jarosławie twoja kolej JAROSŁAW za stary jestem na takie wygłupy KAROL przypomnij sobie czasy Tymoszówki i co tam wyprawiałeś JAROSŁAW ciało już nie to

23

KAROL ułożę z was najbardziej wytworny obraz ty Jarosławie będziesz Dionizosem ty młodym pasterzem ALEKSANDER a ty?

KAROL ja będę patrzył ALEKSANDER lepiej by było, jakbyś się rozebrał KAROL nie widzę przeszkód jestem dziś w doskonałym humorze ALEKSANDER i podaj mi ten tyrs a ty Jarosławie weź w dłoń kieliszek z winem JAROSŁAW Dionizos w naszym ujęciu był młodym chłopcem a nie starzejącym się przybierającym na wadze mężczyzną KAROL kto tu jest reżyserem tej sytuacji ja czy wy?

ALEKSANDER sprawisz nam przyjemność gdy dołączysz do nas JAROSŁAW ogromną KAROL jak tak na was patrzę to żałuję że ta sytuacja nigdy nie miała miejsca

24

[klisza urywa się] JAROSŁAW muszę wracać domowe obowiązki KAROL przyjedź kiedy chcesz ALEKSANDER dobrze KAROL nie przejmuj się pieniędzmi i przyjeżdżaj kotku o każdej porze

25

[pióro] 1930, zakupione w Warszawie atramentowe, czarne grawerowane pióro, z lekko wygiętą stalówką [długopis rodzaj męski ołówek rodzaj męski mazak rodzaj męski pisak rodzaj męski] KAROL pisak? dziwne słowo [pióro rodzaj nijaki] ZOFIA to chyba pana?

KAROL przepraszam?

ZOFIA upuścił pan KAROL a tak moje ZOFIA zabawne kompozytor gubi pióro które znajduje pisarka KAROL ja też piszę wie pani ZOFIA wiem KAROL (chrząka) ZOFIA a woli pan pisać

26

czy komponować?

KAROL w tym momencie komponować ZOFIA a woli pan kochać mężczyzn czy kobiety?

KAROL w tym momencie mężczyzn ZOFIA możemy być przyjaciółmi KAROL nie widzę przeszkód ZOFIA będą plotkowali o naszym romansie KAROL dla mnie to nic nowego ZOFIA a jak się pan do tego odnosi?

KAROL zwyczajnie ludzie potrzebują widocznie takich rewelacji ZOFIA no tak nie jest pan nowicjuszem w tej dziedzinie KAROL pani też nie o ile mi wiadomo ZOFIA Pan i Natalia Dawydowa

27

KAROL moja najlepsza, najwierniejsza przyjaciółka ZOFIA a ta okropna historia z Jadwigą Janczewską KAROL z tym nie mam nic wspólnego Witkacy doprowadził do jej samobójstwa moim kosztem ZOFIA tłumaczy się pan?

KAROL nic z tych rzeczy przedstawiam swoje stanowisko kiedy mam okazję kiedy ktoś naprawdę pyta ZOFIA ja pytam KAROL bardzo to doceniam ZOFIA a ta młodziutka dziewczyna jak jej było?

KAROL przypominająca postacie z obrazów da Vinci Dagmar Godowski ZOFIA tak, ona KAROL nie wiem właściwie dlaczego akurat ona stała się obiektem moich uczuć [on lekko przyciszony głos

28

subtelny uśmiech misternie zarysowanych ust] KAROL oscylacje moich erotycznych zawirowań bywają nadzwyczajne i zaskakują mnie samego ZOFIA Wanda Siemaszkowa zdradziła mi zaraz po pana śmierci że w się w panu kochała a pan w niej KAROL w młodości niezupełnie i bez pocałunków ZOFIA no cóż jak się zachować wobec tego wytwornego pana który jest niezwykle uprzejmy który przytłumionym głosem mówi różne nieważne grzeczności [intensywne spojrzenie wąskich, bardzo długich, szafirowych oczu patrzących spod trochę zbyt ciężkich brwi] KAROL piszesz powieści na maszynie czy piórem?

ZOFIA na maszynie [maszyna do pisania rodzaj żeński] ZOFIA czyli więcej było w twoim życiu kobiet niż mężczyzn KAROL o kobietach więcej wiadomo i chętnie mówiono, pisano, plotkowano o mężczyznach spalone listy wyrzucone wspomnienia zakopane głęboko w ziemi pamiątki

29

[oczy, które miały skłonność do zapatrzenia się w przestrzeń oczy genialnego artysty] ZOFIA twój chłód był bardzo pociągający podobałeś mi się bez zastrzeżeń KAROL wszyscy myśleli, że dla ciebie zrobię wyjątek ZOFIA nasza przyjaźń uratowała mnie od wchodzenia w relacje z mężczyznami których tak naprawdę nie chciałam niestety w moim typie są skrajni despoci ty byłeś inny KAROL zupełnie ZOFIA przy tobie mogę być na swoim najlepszym poziomie zupełnie szczera i prawdziwa KAROL czułem podobnie ZOFIA lubiłam spędzać z tobą czas twoi chłopcy mi nie przeszkadzali KAROL pamiętam jak przedstawiłem ci mojego sekretarza od razu widziałem, że ci nie przypadł do gustu ZOFIA wcale nie byłam zazdrosna [może trochę] KAROL nawet jak powiedziałem ci, że się w tobie chyba zakochuję? to nie mogło być łatwe

30

ZOFIA nawet to było wyznanie samotności i ja też byłam wtedy samotna więc znaleźliśmy się na chwilę KAROL jeśli kiedykolwiek dałem ci nadzieję której nie mogłem potem spełnić przepraszam

31

[złoty pierścień] 1911, prawdopodobnie przywieziony z Sycylii pierścień wykonany z żółtego złota, z turkusowym kamieniem i gładkimi, ukośnymi krawędziami [zabierz mnie od Messyny przez Palermo Segestę, Syrakuzy do legendarnej Taorminy] KAROL gdzie mityczne przenika się z realnym [płaskorzeźby, amfiteatry, ruiny] KAROL tu jest cudownie nie masz pojęcia [skały nad morzem hellenistyczne rzeźby zapach drzewa oliwnego] KAROL zmartwychwstały Eros o ciele efeba dzieło sztuki HRABIA witajcie w moich progach KAROL widziałem go we śnie obezwładniająco piękny płonący nadludzką miłością nagi HRABIA słodko gorzki mówiła o Erosie Safona [efeb z Agrygentu efeb Onesimos] HRABIA miłość mężczyzny do mężczyzny to oznaka duchowej wyższości

32

prawda tej miłości nie równa się z niczym innym jest piękna i czysta jest dzieckiem wiary i filozofii [ale czy to normalne] KAROL jeżeli normalność określa się jedynie możliwościami rozmnażania to gdzie cały psychiczny bagaż miłości? gdzie estetyzm? gdzie duchowe wartości?

HRABIA człowiek normalny jest jakimś fantomem ideą platońską człowieka płodem subiektywnej fantazji autora nie istniejąc w naturze nie może być miarą normalności człowieka istniejącego KAROL wyznaję jedną religię religię miłości HRABIA matematycznie można by i wykroić normalnego człowieka jako jakąś średnią arytmetyczną ludzkości uznać jego ogólny wyraz ale nie miałoby to żadnego sensu w przełożeniu na rzeczywistość KAROL to nie jest potrzebne kto ma czelność o tym decydować?

HRABIA niezmordowana opinia publiczna ferująca wyroki kto jest normalny, a kto nienormalny KAROL kto dał jej do tego prawo? istota miłości człowieka to absolutna swoboda bezgraniczna wolność wyboru oparta o subiektywne, indywidualne, psychiczne i fizyczne cechy jednostki

33

której nawet opinia publiczna nie ma prawa stawiać granic [spróbuj wyzwolić się z biernego oporu przeciąć węzeł gordyjski który dusi cię od lat] KAROL ten wewnętrzny obszar wolności osiąga się przez zaakceptowanie swojego pochodzenia [oraz orientacji?]

KAROL poczucia łączności z macierzystą glebą [oraz własną seksualnością uczenia się jej mówieniu o niej] KAROL w nadmiarze wzruszenia nie zauważyłem co mówię HRABIA ależ tutaj nie musisz za nic przepraszać możesz popełniać błędy i nie wiedzieć daj sobie czas na odpowiedzi [księżyc samotny blady wędrowiec] HRABIA załóż ten pierścień KAROL o nocy najmilsza przyjaciółko słodka towarzyszko wesołych figli zakochanych na twój rozkaz kwitnące jaśminy rozsiewają swój słodki aromat czekajmy na wspaniałe przygody jakie nam dziś ofiarujesz HRABIA jeśli nie masz jeszcze doświadczeń w byciu z innym mężczyzną to nic

34

[w słodkim aromacie kwitnących jaśminów, bzów i narcyzów niech zatraci się upojny zapach wina] KAROL noc w noc śni mi się posąg z brązu który widziałem w Neapolu nagi pasterz z nonszalancko narzuconą na ramiona koźlęcą skórą nazwany Narcyzem [Praksytelesowski Hermes, Dionizos-Narcyz z Palermo] KAROL moje wybory, upodobania i fascynacje są rezultatem wyłącznie wyboru tego co naturalne a więc piękne i obdarzające intensywnością doznań bogactwa przysłonionych przez obyczajowość i zasady moralne HRABIA kto by się nimi przejmował KAROL nieraz myślałem że w miłości najważniejszą rzeczą jest to co człowiek potrafi z własnej duszy wykrzesać reszta to już zazwyczaj mniej lub więcej przyjemna fizjologia oczywiście takie typy nie są materiałem na mężów i ojców w najlepszym razie na kochanków i to co ja nazywam les vagabond l’amour HRABIA ach włóczędzy miłości doskonałe wypijmy za to [toast!]

HRABIA za cudowną architekturę Włoch i pyszne jedzenie KAROL za młodych chłopców Taorminy, kąpiących się w morzu nago

35

HRABIA za rzeźby i malarstwo da Vinci KAROL za balet rosyjski, który wprowadził na scenę pięknych młodzieńców HRABIA za piękne dni a raczej bezsenne noce KAROL za trzy lata czeka mnie izolacja odcięcie sześć lat bez Europy którą kocham po stokroć wolałbym spędzić ten czas tutaj [nie obawiaj się jeszcze tu wrócisz] KAROL pytanie czy za życia czy po śmierci?

36

[flakon perfum] 1913, Wiedeń, otrzymany w prezencie ozdobny flakon perfum, szkło reliefowe ze złotą nasadką, wysokość 14 cm [mówiono wprost człowiek zepsuty] KAROL co znaczy zepsuty? jak wygląda miara cudzego zepsucia [geniusz, owszem, ale moralnie podejrzany] KAROL kto decyduje o tym, co mogę a czego nie? znowu ta przeklęta opinia publiczna [erotyczna była nawet jego muzyka pisali] KAROL a co miałem robić w tym zasranym nudnym mieście nic tu się nie dzieje STEFAN ale aż tylu?

KAROL jesteś przecież przyzwyczajony do moich ekstrawaganckich wiedeńskich przyjaciół STEFAN ten pesymizm to chyba sprawka tych wszystkich dekadenckich filozofów którymi przesiąka to miasto KAROL jakoś nie idzie mi komponowanie teraz więcej piszę bez żadnych oczywiście pretensji literackich STEFAN dużo dystraktorów

37

KAROL całe miasto w rękach Żydów STEFAN lepiej tak nie mówić z perspektywy czasu KAROL Żydzi może i są uzdolnieni ale są to talenty bardzo powierzchowne kpię sobie z Schönberga któremu nawet kawały się nie udają [chodzi o ten okropny atonalizm] KAROL żydowskość tej muzyki podobnie jak w przypadku Mahlera polega na odcięciu od witalno-emocjonalnych korzeni niedostatku uczucia wkroczeniu w sferę spekulacji czysto mózgowych STEFAN o jedno słowo za dużo i ktoś może cię nazwać antysemitą KAROL to już się stało już to wszystko napisałem nie wymażę tego [a chciałbyś?]

KAROL może i bym chciał to zdenerwowało trochę Rubinsteina w Dzienniku Kijowskim z kolei się podobało STEFAN chyba ważniejsze są słowa przyjaciela niż jakiegoś redaktora KAROLA dwadzieścia lat później już bym tego nie napisał

38

[jesteś pewny?]

KAROL tak nie tak nie wiem skąd mam wiedzieć? [wierzę, że byś nie napisał] STEFAN wolałbym żebyś tego nigdy nie napisał KAROL wolałbym tego nie napisać ale napisałem

falkon perfum rozbija się SREBRNA SZKATUŁKA 1 nie chciałam, żeby matka się o tym dowiedziała SREBRNA SZKATUŁKA 2 nie chciałam, żeby ktokolwiek wiedział było mi wstyd KAROL wstydziłaś się za mnie czy przeze mnie?

SREBRNA SZKATUŁKA 1 Natalia i Katot byliby taką piękną parą KONCERTOWY SMOKING między tym dwojgiem wytworzył się niezwykły stosunek romansowej przyjaźni SREBRNA SZKATUŁKA 2 miał tyle okazji żeby się ożenić RÓŻOWA WSTĄŻKA głupio zrobił, że to wszystko zaprzepaścił KAROL nie mógłbym znieść takiego uwiązania

39

NEGATYW nigdy się go nie wstydziłem przez głowę by mi to nie przeszło PIÓRO uporczywie wracają do mnie plotki o bliskim małżeństwie z Szymanowskim nawet obcy ludzie mnie o to pytają KAROL co im odpowiadasz?

PIÓRO pytam o datę wolałabym stawić się na własne wesele RÓŻOWA WSTĄŻKA zawsze chciał stworzyć wrażenie człowieka mającego wielkie powodzenie u kobiet KONCERTOWY SMOKING flirciki Karola były znane na całą Warszawę SREBRNA SZKATUŁKA 2 docierały nawet do Tymoszówki PIÓRO jedyny mój pocałunek z Szymanowskim był wymuszony przez Kazia Wierzyńskiego przy wypiciu bruderszaftu na sylwestra SREBRNA SZKATUŁKA 1 Katot zawsze dobrze się czuł w atmosferze subtelnej i wyrafinowanej kobiecości PIÓRO a kobiety dobrze czuły się w jego towarzystwie wiedziały, że nie wyrządzi im krzywdy SREBRNA SZKATUŁKA 2 cechowała go niespotykana wrażliwość oraz chłonność wrażeń KONCERTOWY SMOKING dociekliwość

40

RÓŻOWA WSTĄŻKA bohema miała z nim problem zawsze taki zadbany i wypielęgnowany PIÓRO modnie przystrzyżony wąs NEGATYW ciało niedoskonałe piękne ciało SREBRNA SZKATUŁKA 1 a i tak mówiono o nim jako o człowieku zepsutym PIERŚCIEŃ toast!

RÓŻOWA WSTĄŻKA nieszczęsna religia miłości mój pogląd na te sprawy był całkowicie odmienny KONCERTOWY SMOKING przyzwyczajony do ekskluzywnej atmosfery do samolubnego egotycznego życia RÓŻOWA WSTĄŻKA powiedzmy tak Karol Szymanowski był człowiekiem o niezwykle żywym instynkcie wolności co spoczywa u podstaw europejskiej kultury PIERŚCIEŃ czy to możliwe, że Sycylia nam się tylko przyśniła?

KAROL dlaczego muszę się uczyć jak być wolnym dlaczego nie mogę być wolnym od urodzenia od decyzji, kiedy mówię o sobie? kiedy mówię, że kocham mężczyzn a nie kobiety NEGATYW nawet to, że utykał na jedną nogę dodawało mu uroku

41

KAROL notoryczne niedopasowanie zwłaszcza w rodzinnym domu SREBRNA SZKATUŁKA 1 pewnego słonecznego popołudnia biegając z innymi dziećmi po podwórku mały Karol upadł na ziemię i stłukł sobie kolanko SREBRNA SZKATUŁKA 2 potem Karol chorował, z nogą zgiętą w pół i chodząc o kulach aż któregoś dnia zjawił się słynny chirurg z Moskwy SREBRNA SZKATUŁKA 1 o śmiesznym nazwisku Sklefasowski SREBRNA SZKATUŁKA 2 i dokonał strasznej operacji która była bardzo bolesna a mały Karol wykazał się niezwykłym męstwem KAROL męstwo? w mojej historii? że umiem cierpieć czy, że jestem wystarczająco męski żeby być nazywany mężczyzną nie będąc na wojnie kochając innych mężczyzn RÓŻOWA WSTĄŻKA Efebos był w pewnym sensie dziełem przypadku idea powieści zrodziła się pół żartem pół serio im dłużej ją pisał tym bardziej się do niej przywiązywał SREBRNA SZKATUŁKA 1 ze zdumieniem dowiaduję się jakoby udzielone ci zostało pełnomocnictwo na zawiadywanie i opracowywanie spuścizny literackiej Karola KONCERTOWY SMOKING stop SREBRNA SZKATUŁKA 1 w sprawie tej absolutnie nic mi nie jest wiadome

42

i żadnej zgody na to nie wyrażałam KONCERTOWY SMOKING stop SREBRNA SZKATUŁKA 1 piszę do mecenasa list z prośbą o formalne cofnięcie tego pełnomocnictwa o czym dla lojalności bezpośrednio cię zawiadamiam KONCERTOWY SMOKING stop RÓŻOWA WSTĄŻKA przesłałem jej upoważnienie nic to nie dało SREBRNA SZKATUŁKA 2 nie wiem co miało znaczyć to bezsensowne wystąpienie jej przeciągła choroba niezdrowy tryb życia wieczne towarzystwo tych egzaltowanych na wpół zwariowanych bab rozwinęły w niej wrodzony egoizm i nadmierny snobizm nawet w stosunku do Katota RÓŻOWA WSTĄŻKA rękopisu ostatecznie nie oddałem KAROL pisząc tę powieść słyszałem zawczasu ryczące gromy oburzenia PIERŚCIEŃ Efebos miał być rękawicą rzuconą w twarz opinii publicznej, rzuconą przez rękę czystą, rzetelną i mężną KAROL widziałem deszcz kamieni lecący na moją biedną głową ale tego się nie spodziewałem

43

[notes] czarny, zapisany notes, miejsce zakupienia nieznane, dokładny okres posiadania nieznany [przeczytaj mnie] KAROL w ciemną przesmutną noc wyklęty i zhańbiony ucieka w daleki świat od swoich łanów, trzód ucieka z niezgłębioną rozpaczą w sercu mając wszystko przeciw sobie i nic za sobą z uczuciem jakiejś strasznej niesprawiedliwości z okrzykiem nienawiści, jękiem żalu nie wiedząc co zrobił i dlaczego czując w sobie jakiś wulkan, co mu pierś rozrywa nie mając ujścia jakieś niezgłębione, tajemnicze morze pełne nieznanych potworów ucieka gnany jakąś tajemniczą siłą od miejsc rodzinnych aż oto stuwieczny bór przyjmuje go w swe czarne głębie z dala słyszy plusk fal jeziorko tu utuli swe pragnienie tu spocznie, gdyż nogi odmawiają mu posłuszeństwa iść dalej nie może leży oto cichy, wyczerpany na piasku wybrzeża i patrzy, jak na stropie niebieskim gwiazdy jedna po drugiej znikają ach, czyż i one na jego widok chowają się do swych tajemniczych kryjówek nie, to burza nadciąga wiatr napędza na niebo złowrogie chmury aż oto wiatr nadciągnął do cichej kryjówki Kaina wplątał się między nadbrzeżne szuwary i oczerety a te zaczęły śpiewać Kain słucha jęków i zawodzeń tajemnych aż oto zbolała i spłakana dusza budzi się z wolna pod wpływem tych pieśni wichru wyobraźnia się ocknie i czepiając się tego pierwszego pozoru, zaczyna tworzyć [co teraz?]

KAROL w końcu przyszedł czas na to

44

żeby porzucić poczucie odrzucenia i własnej monstrualności konieczności milczenia towarzyszące mi przez lata [możesz powiedzieć mi wszystko] KAROL czas na radość z życia nieżałowanie podjętych decyzji spełnianie snu o wolności i szukanie nowych ścieżek bo one są [tylko wydaje ci się, że się zatarły] KAROL choć koniec końców zostałem sam [masz mnie] KAROL osobowości cierpiące na wskutek nadmiaru uczuć intensywności życia wewnętrznego chętnie się zbliżają gdy czują się źle [to chyba jednak nie o mnie] KAROL czuję się jakbym został zepchnięty do otchłani, jaskini bądź innej homoseksualnej metafory [powiernik wszystkich twoich niewypowiedzianych myśli jest gotowy na przyjęcie kolejnych] KAROL zamknięty w szafie na długo przed zaistnieniem tego pojęcia w dławiącej samotności w niemożliwości bycia sobą wypowiedzenia siebie mówienie o własnych uczuciach w konsekwencji zapominanie o nich

45

lekceważenie unieważnianie [zawsze miałeś odwagę w szukaniu tego co warte jest miłości] KAROL miałem wielu przyjaciół [to nie jest podsumowanie niech to nie będzie podsumowanie] KAROL nie to początek tutaj nie ma końca [mnie można odwrócić do góry nogami i zacząć pisać od nowa] KAROLA mnie można przodem do tyłu o sto osiemdziesiąt stopni [ale tylko raz] KAROL bez końca nawet nie zliczę, ile wykonałem takich piruetów [i ile wyrwałeś ze mnie kartek] KRAOL coraz mi się wyraźniej rysuje droga, którą powinienem iść ale czy potrafię? [charakterystycznym, nierównym krokiem] KAROL jedyne co jest warte w życiu to miłość a tego miałem, dzięki Bogu, dużo! [to też zapisałeś charakterystycznym, nierównym stylem pisma]

46

Osoby: KAROL – Karol Szymanowski. Dla przyjaciół i rodziny – Katot.

JAROSŁAW – Jarosław Iwaszkiewicz, pisarz, daleki kuzyn Szymanowskiego.

Autor libretta do opery Król Roger. Do rąk Iwaszkiewicza trafił manuskrypt dwutomowej powieści Szymanowskiego Efebos, który spłonął w mieszkaniu literata w 1939 roku. Zachowały się tylko fragmenty.

ZIOKA – Zofia Szymanowska, poetka i pisarka, najmłodsza siostra Karola.

Najmocniej sprzeciwiająca się wydaniu Efebosa. Skutecznie powstrzymała jego publikację po śmierci brata, usiłując odebrać manuskrypt Iwaszkiewiczowi.

NULA – Anna Szymanowska, malarka, starsza siostra Karola. Dopuszczała możliwość publikacji Efebosa, jednak po lekturze Spotkań z Szymanowskim Iwaszkiewicza, gdzie autor zdradza intymne szczegóły z życia kompozytora, była „śmiertelnie obrażona”.

BORYS – Borys Kochno, rosyjski poeta, tancerz, wielka miłość Szymanowskiego. Późniejszy współpracownik Siergieja Diagilewa, autor kilkunastu librett baletowych. Szymanowski, zachwycony urodą Kochno, podarował mu rosyjski przekład jednego z rozdziałów Efebosa.

STEFAN – Stefan Spiess, przyjaciel i mecenas Szymanowskiego. Odbyli razem wiele podróży w tym po Sycylii i Północnej Afryce. Ich romans nie został potwierdzony, choć korespondencja wskazuje, że relacja tych dwoje nie była wyłącznie platoniczna.

ALEKSANDER – Aleksander Szymielewicz, lekarz, kochanek Szymanowskiego, potem przyjaciel. Poznali się gdy Szymielewicz był jeszcze studentem medycyny. Model do pierwszego znanego aktu męskiego wykonanego w Polsce przez fotografa Benedykta Borysa.

ZOFIA – Zofia Nałkowska, pisarka, przyjaciółka Szymanowskiego. Środowisko artystyczne od początku plotkowało o ich romansie. Był to jednak związek platoniczny, choć Nałkowska mogła być zakochana w kompozytorze, mimo że najprawdopodobniej od początku wiedziała o jego orientacji.

HRABIA – Baron Wilhelm von Gloeden. Ekscentryk, fotograf, właściciel atelier w Taorminie, do którego pielgrzymowali homoseksualiści z całego kontynentu.

Pierwowzór von Rellova z Efebosa. Znany na Sycylii jako baron lub hrabia choć prawa do tego tytułu miał raczej wątpliwe.

47

W dramacie wykorzystano fragmenty Efebosa, Szkicu do mego Kaina i Kwestii Żydostwa opublikowanych w II tomie Pism Karola Szymanowskiego, zredagowanych przez Teresę Chylińską.

Zrealizowano w ramach programu stypendialnego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Kultura w sieci.

Tekst do pobrania: https://drive.google.com/file/d/1CIR-MfCwOYVIHgLuVi0ze_qtLMIx6eM/view?usp=sharing

48