ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ & ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ & ΘΡΑΚΗ

ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2021-22

ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ & ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΟΜΟΣ 3ος ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ & ΘΡΑΚΗ

ΣΥΜΦΩΝΟ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ μεταξύ του ερευνητικού φορέα : ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΠΑΤΕΡΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ με το: ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ Ο ερευνητικός φορέας ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΠΑΤΕΡΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ και το ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ σύμφωνα με το NOMO ΥΠ’ ΑΡΙΘΜ. 4692/2020 ΦΕΚ 111/Α/12-6-2020 «Αναβάθμιση του Σχολείου και άλλες διατάξεις» συμφωνούν να συνεργαστούν στον τομέα: Tου σχεδιασμού, της ανάπτυξης και της αξιολόγησης εκπαιδευτικού προγράμματος «ΕΙΚΟΝΙΚΗ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ»

Παιδαγωγική Ομάδα:

Περδικάρη Άλκηστις Σοφιανόπουλος Αθανάσιος Φιλιανάκης Γεώργιος

Συντονιστής: Κυριακουλόπουλος Ευάγγελος

ΣΚΟΠΟΣ: Ανάδειξη βυζαντινών και μεταβυζαντινών μνημείων του ελλαδικού χώρου ΣΤΟΧΟΙ:  Επαφή με την τέχνη της Ναοδομίας  Κατανόηση των αρχών που διέπουν την βυζαντινή ναοδομία.  Προσέγγιση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς  Τοποθέτηση των λατρευτικών μνημείων στο γεωγραφικό χάρτη (google map)  Καλλιτεχνικός & αισθητικός γραμματισμός  Ψηφιακός γραμματισμός

ΜΕΘΟΔΟΣ:  Ερευνητική & Ομαδοσυνεργατική  Ψηφιακή αφήγηση Τόπος : εργαστήριο Η/Υ Μέσα: Κοινόχρηστη παρουσίαση στο Google Drive Χρόνος: 3 διδακτικές ώρες

Εισαγωγικά Με τα έργα της τέχνης του, το Βυζάντιο άφησε στον κόσμο τη μεγαλοπρεπέστερη και διαρκέστερη κληρονομιά του. Η βυζαντινή τέχνη είναι ο καθαρότερος καθρέπτης όπου φαίνεται η σύνθεση του βυζαντινού πολιτισμού. Εκεί μπορεί να δει κανείς όλα τα στοιχεία, ελληνορωμαϊκά, αραμαϊκά, περσικά, σε ποικίλες αναλογίες, αλλά ενωμένα πάντα σε ένα μίγμα τέλειο, σε κάτι το μοναδικό και πρωτότυπο παρά τις διαφορετικές προελεύσεις. Η αρχιτεκτονική πέτυχε από πολύ νωρίς τη σύνθεσή της και εξελίχτηκε με τρόπο φυσικό στη δική της γραμμή. Η κυριότερη συμβολή του Βυζαντίου στην αρχιτεκτονική ήταν το μυστήριο της ισορροπίας του θόλου απάνω σε τετράγωνη βάση, βρήκε δηλαδή αυτό ακριβώς που αναζητούσε ο νέος κόσμος. Για τους πρώτους χριστιανούς μια απλή αίθουσα ήταν αρκετή για τη λατρεία τους. Το εσωτερικό ήταν τόσο απέριττο όπως και το εσωτερικό ενός κλασικού ναού. Σιγά-σιγά όμως, και ιδίως τον 4ο αιώνα, η εκκλησία άρχισε να μην ικανοποιείται πια με το ενιαίο εσωτερικό και ζητούσε μια διαρρύθμιση πιο πολυσύνθετη. Ένας θόλος τοποθετημένος πάνω από το κέντρο της βασιλικής, θα χώριζε το εσωτερικό, ενώ συγχρόνως θα έδινε την εντύπωση μιας μεγαλύτερης λαμπρότητας. Οι αρχιτέκτονες ήξεραν από καιρό να τοποθετούν θόλους σε στρογγυλά οικοδομήματα, όπως το Πάνθεο της Ρώμης, τώρα όμως έπρεπε να τον τοποθετήσουν σε βάση τετράγωνη.

Η Αγία Σοφία παρέμεινε η κορωνίδα της βυζαντινής αρχιτεκτονικής. Και οι ίδιοι οι Βυζαντινοί έτσι την έβλεπαν και για πολύ καιρό τη χρησιμοποιούσαν σαν πρότυπο. Η βυζαντινή αρχιτεκτονική ωστόσο δεν έμεινε στάσιμη. Σιγά-σιγά αναπτύχθηκε ο σταυρικός τύπος. Ο τύπος αυτός χάρη στην απλότητα και την τέλεια οικοδομική του ισορροπία είναι ίσως ο ωραιότερος της αρχιτεκτονικής. Είναι δύσκολο να αποδώσει κανείς δικαιοσύνη στη βυζαντινή τέχνη σε τόσο περιορισμένο χώρο. Παραμελημένη και περιφρονημένη τόσο καιρό, της αποδίδεται επιτέλους τώρα η εκτίμηση που της αξίζει. Ο ζήλος της νεώτερης έρευνας ευρύνει συνεχώς το πεδίο για την κατανόησή της. Τοιχογραφίες άγνωστες ανακαλύφθηκαν, ψηφιδωτά που ήταν πολύ καιρό κρυμμένα κάτω από ασβέστη, ξεσκεπάστηκαν, ναοί που παραμελήθηκαν στο χρόνο αναστηλώνονται και συντηρούνται. Ιστορικοί και αισθητικοί συγκεντρώνουν την προσοχή τους στη βυζαντινή τέχνη όσο ποτέ άλλοτε. Θαρρώ ότι σε λίγα χρόνια θα είμαστε σε θέση να εκτιμήσουμε καλύτερα πόσο μεγάλη είναι η οφειλή του κόσμου της ομορφιάς στους καλλιτέχνες του Βυζαντίου. Κυριακουλόπουλος Ευάγγελος

Ι. ΝΑΌΣ ΠΑΝΑΓΊΑΣ ΚΟΣΜΟΣΏΤΕΙΡΑΣ. ΦΈΡΕΣ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΎΠΟΛΗ

Ιδρύθηκε το 1152 από τον σεβαστοκράτορα Ισαάκιο Κομνηνό γιο του Αλεξίου Α΄ Κομνηνού και της Ειρήνης Δούκαινας, ο οποίος έχει ταφεί μέσα στο καθολικό, κάτω από τον τρουλίσκο της βορειοδυτικής γωνίας. Το καθολικό, που απηχεί την τέχνη της Κωνσταντινούπολης του 12ου αιώνα, ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του πεντάτρουλου, απλού δικιόνιου σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού με νάρθηκα στα δυτικά. Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας αλλοιώθηκαν τα παράθυρα των τρούλων και των αψίδων και κατεδαφίστηκε ο νάρθηκάς του. Οι τέσσερις αντηρίδες που υπάρχουν εξωτερικά είναι μεταγενέστερες.

Ι. ΝΑΌΣ ΑΓΊΑΣ ΑΝΑΣΤΑΣΊΑΣ ΤΗΣ ΦΑΡΜΑΚΟΛΎΤΡΙΑΣ Στον παραλιακό οικισμό της Μάκρης βρίσκεται ένας από τους ωραιότερους και παλαιότερους ναούς της ευρύτερης περιοχής του Έβρου και είναι αφιερωμένος στην Αγία Αναστασία τη Φαρμακολύτρια. Όπως μας πληροφορεί η κτητορική του επιγραφή, αρχικά θεμελιώθηκε το 1100. Είναι αξιοσημείωτο, ότι αν και επανειλημμένα καταστράφηκε από φωτιά, αποκαταστάθηκε και λειτουργούσε συνεχώς στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, χωρίς να μετατραπεί σε μουσουλμανικό τέμενος. Ο ναός αρχιτεκτονικά ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης ξυλόστεγης βασιλικής και δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλος σε διαστάσεις. Οι τοίχοι του είναι κτισμένοι με λίθους και στην πλευρά της εισόδου του έχει διαμορφωθεί στεγασμένη στοά. Στο εσωτερικό του δεσπόζει το επιχρυσωμένο ξυλόγλυπτο τέμπλο, που χρονολογείται στον 17ο αιώνα.

ΒΡΑΧΏΔΗΣ ΝΑΌΣ ΤΩΝ ΑΓΊΩΝ ΘΕΟΔΏΡΩΝ

Το μνημείο αυτό χρονολογείται τον 11ο αιώνα Το ιερό σχηματίζεται με κτιστή κόγχη και διακρίνεται από τον υπόλοιπο χώρο με κτιστό τέμπλο.

Ι.Ν. ΑΓΊΑΣ ΣΟΦΊΑΣ

Στο ιστορικό κέντρο της Δράμας, κοντά στα βυζαντινά τείχη, βρίσκεται ο βυζαντινός ναός της Αγίας Σοφίας, το παλαιότερο σωζόμενο κτήριο της πόλης και ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά μνημεία της. Ο ναός κτίστηκε τον 10ο αιώνα Το μνημείο ανήκει σε μια χαρακτηριστική ομάδα ναών με σχεδόν τετράγωνη κάτοψη, τρούλο και περίστωο στις τρεις πλευρές. Ο τρούλος του είναι ψηλός, οκτάπλευρος, στηριγμένος σε τέσσερις ογκώδεις πεσσούς που ορίζουν τον κεντρικό τετράγωνο χώρο. .

Ι. ΜΟΝΉ ΠΑΝΑΓΊΑΣ ΤΗΣ ΕΙΚΟΣΙΦΟΊΝΙΣΣΑΣ

Στις βόρειες πλαγιές του Παγγαίου όρους, κοντά στο χωριό Πρώτη Σερρών, δεσπόζει η Ιερά Μονή της Παναγίας της Εικοσιφοίνισσας. To καθολικό οικοδομήθηκε μεταξύ των ετών 1837-1847 από τον ηγούμενο Ανδρόνικο, ενώ από τον παλαιό ναό των αρχών του 17ου αιώνα διατηρήθηκε τμήμα του Ιερού Βήματος, που ανακαινίσθηκε. Ο κυρίως ναός, η λιτή και ο εξωνάρθηκας ήταν διακοσμημένα με τοιχογραφίες που έγιναν στη διάρκεια των ετών 1858-1865 από τον αγιογράφο Ματθαίο Ιωάννου από την Κόρινθο, ο οποίος είχε εργαστεί κυρίως στη Μολδαβία.

ΜΟΝΉ ΤΑΞΙΑΡΧΏΝ ΞΆΝΘΗΣ

Βρίσκεται βορειοδυτικά της πόλης Ξάνθης, κάτω ακριβώς από την βυζαντινή ακρόπολη της πόλεως. Η χρονολογία ίδρυσης είναι άγνωστη εφόσον δεν υπάρχουν μαρτυρίες. Από πλευράς ρυθμού είναι βυζαντινός τρίκογχος με τρούλο και μας θυμίζει τον τρόπο κατασκευής πολλών καθολικών μοναστηριών του Αγίου Όρους.

Ψηφιακή Επεξεργασία Παιδαγωγική ομάδα ΠΛΠΠ ΠΑΤΡΑ 2022