TAM ZAMANINDA ÜRETİM
TAM ZAMANINDA ÜRETİM • Doğru ürünü, doğru zamanda, doğru yerde ve doğru miktarda üretmek – Doğru ürün pazarın istediği üründür – Doğru zaman, ihtiyaç olan noktada bulunması gerektiği zamandır. – Doğru miktar, pazardan birim zaman diliminde gelen bireysel isteklerin çeşit bazında toplamıdır. – Doğru yer, ürünü talep edenin bulunduğu yerdir.
ORTAYA ÇIKIŞI • 1970’lerde ortaya çıkmasının ardında yatan nedenler: – Talep birçok ürün için doyma noktasına gelmiştir – Rekabet her alanda en üst düzeydedir. – Müşteri isteklerine uygun üretim yapılacaktır. – Yaklaşık, müşteri sayısına eşit sayıda çeşit talep edilmektedir.
ÜRETİM SİSTEMLERİNİN SINIFLANDIRILMASI • İtme ve Çekme Sistemleri • Kitle Üretimi ve Siparişe Dönük Sistemler • Müşteriye Dönük Sistemler
TOYOTA ÜRETİM SİSTEMİ • Tam zamanında üretimin Jenerik İsmidir. İlk uygulandığı yer Toyota Fabrikası olduğu için bu isimle anılır. • Taiichi Ohno’nun 1950-1975 yılları arasındaki çalışmalarının bir sonucudur. • Özü; değişen talep koşullarına hızla uyabilme esnekliğini sağlayacak şekilde, hatasız ürünlerin fabrikada sürekli ve ritmik akışını sağlamaktır. – Miktar Kontrolü – Kalite Güvencesi – İnsan Saygı
TAM ZAMANINDA ÜRETİM • Senkronize üretimdir. Belli bir amacı gerçekleştirmek için bir araya gelmiş bileşenlerin aynı tempoda ve uyumlu biçimde çalıştığı düzendir.
FORD SİSTEMİ
TOYOTA SİSTEMİ
Yüksek Talep
Düşük Talep
Büyük Üretim Partileri
Küçük Üretim Partileri
Az Çeşit: Tek ürün bandı
Çok Çeşit: Esnek Üretim Bandı
Yüksek Stok
Az Stok
Uzun üretim süresi
Kısa üretim süresi
Uzun kurulum süresi
Kısa kurulum süresi
Büyük miktarda seyrek sevk
Küçük miktarda sık sevk
Giren ve çıkan ürün ambarları
Ürün ambarı yok
Bütünleşik TZÜ Sistemi Üretim düzgünleştirme, sürekli iyileştirme (kaizen), Kanban, Otomasyon, Toplam Verimli Bakım, Ayar İşlemleri, U hatları tarzı yerleşim alt sistemlerdir. SONUÇLAR: • İsrafın Yok Edilmesi • Süreç Senkronizasyonu • Maliyet Düşürme • Üründeki Çeşitlilik • Tedarikçi Bütünleşmesi • Emeğe Saygı
TAM ZAMANINDA KAVRAMI • Nagara İlkesi: Senkronize üretim. Ne otomobil parçayı bekler, ne parça otomobili bekler. • Toyota Anlayışında Fiyat: – Klasik görüşe göre maliyet ve kara müdahale edilmez, satış fiyatı ayarlanır. – Satış fiyatı değişmez, maliyeti düşürürseniz kar elde edersiniz.
TAM ZAMANINDA KAVRAMI • Toyota Anlayışında İsraf: Aşırı üretimden kaçılır. Aşırı üretim kayıptır. İki şekilde olur: – Teslimden önce üretilen ürün – Gereken miktarın üzerinde üretilen ürün
• Bunun dışında 7 israf kalemi vardır: – – – – – – –
Aşırı üretim (üretim fazlası, yanlış üretim) Stok bulundurmada israf Parçaların, malzemelerin taşınmasında israf Hatalı parçalardan kaynaklanan israf Süreçteki israf (bekleme) Hareket İsrafı Makinede harcanan zaman israfı (makine duruşu, ayarı)
TAM ZAMANINDA KAVRAMI • İnsan: İnsana büyük önem verilir. Zorlanmadan çalışabileceği şartları geliştirmek en önemli konudur. Çok üretmek değil, verimli çalışmaktır. • Görsel Uyarı Sistemi: Andon Işıkları: Üretimin durduğu hattın numarası ve süresinin görüldüğü panolar
TAM ZAMANINDA KAVRAMI • Toyota Sistem Yaklaşımı: Bir sistemin tüm işlevlerinin başarıyla yapılması halinde o sistem başarılı kabul edilir, bir parçası dahi işlemese, o sistem çalışır kabul edilmez.
ÜRETİMİN DÜZGÜNLEŞTİRİLMESİ • Stoka üretim yapmamak öncelikli felsefe ise önce satıp sonra üretmek gerekir. • Standardın dışında faaliyetler gerektirir.
ÜRETİMİN DÜZGÜNLEŞTİRİLMESİ • Üretimde Düzenlilik: Bir önceki istasyondaki düzensizlik, fazla stok üretilmesine sebep olduğundan dolayı, üretimin değişken talebe göre ayarlanmasına yönelik çalışmalara üretimde düzenlilik çalışmaları denir.
ÜRETİMİN DÜZGÜNLEŞTİRİLMESİ • Talep Dengesinin Sağlanması: – Aylık Düzgünleştirme: Aylık üretim planı ve talep tahminleri – Günlük Düzgünleştirme: Günlük üretim sıralama programı • Günlük talep değişimleri kanban sistemi ve sıralama programı ile belirlenir.
• Birim Çevrim Zamanı: Ürün üretmek için gereken ortalama süredir.
TOYOTA SİSTEMİNDE KANBAN • Sadece Stok yönetimi ile ilgili olduğu düşünülse de, tüm üretim yönetimi için iş emri yerine geçer. • Plastik, mukavva veya metalden yapılmış kartın adıdır. Her kart bir parçayı temsil eder.
TOYOTA SİSTEMİNDE KANBAN Başlıca iki tür Kanban vardır: Sonraki sürecin çekmesi gereken parça cinsini ve miktarını gösterir.
Sonraki sürecin ihtiyacını gösterir.
Yan sanayi firmasının sağlayacağı parçanın cinsini ve miktarını gösterir
Çekme Kanbanı İç Süreç Çekme Kanbanı Tedarikçi Kanbanı
Üretim Kanbanı
Önceki sürecin üretmesi gereken parça cinsini ve miktarını gösteren kanban türüdür.
• Tipik Bir Kanbanda yer alan bilgiler – – – – – – – – –
Parça ismi Parça kodu Parçanın ait olduğu ürün Stok Raf No Kutu kapasitesi Kutu tipi Üretilecek miktar Önceki İşlem Sonraki İşlem
TOYOTA SİSTEMİNDE AYAR İŞLEMLERİ • Anlık Kalıp Değiştirme: Makine hazırlama veya ayar zamanı da denilen set-up zamanını kısaltarak esnekliği ve sıfır stoku sağlamak için önemli bir basamaktır.
TOYOTA SİSTEMİNDE YERLEŞİM U TİPİ HATLAR: Senkronize üretimde; tek parça akış mantığı ve hücresel süreçler kullanılır. • Tek parça akış, yarı mamul stoklarının oluşmasını engeller. Parça hücreyi terk etmeden yeni parça hatta girmez. • Makinenin boş beklemesi kayıp değildir. Operatörün boş beklemesi kayıptır.
TOYOTA SİSTEMİNDE YERLEŞİM • Makine çalışma oranı düşük olabilir, yeter ki makine çalıştığı sürede verimli çalışsın ve ihtiyaç duyulduğunda hazır bulunsun.. • U TİPİ HATLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ – Birimler hatta teker teker girer – Mevcut iş çevrim sürelerinde biter – Karışık türler peş peşe üretilir – Taşıma parti halinde değil, tek birimler halinde yapılır
OTONOMOSYON • Otomatik Hata Kontrolü • Makinelerden veya üretim hatlarında kütle halinde hatalı iş çıkmasını engelleyen bir sistemdir. • İnsan müdahalesi • Otomatik cihazlar – Kimseye sormadan hattı durdurma yetkisi
BAKIM • «Makine arızalandığında acil bakım yap ve işleme devam et» yerini «sorunu bir daha oluşmayacak şekilde gider»e bırakmıştır. • Toplam Verimli Bakım: – Sıfır Arıza – Sıfır Hata – Sıfır İş Kazası – Sıfır Stok – Sıfır Kayıp
BAKIM • Bağımsız Bakım: İş Araçları ve tezgahlar üzerinde yapılan temizlik, gözlem, iyileştirme çalışmaları ve küçük çaptaki bakım işleri faaliyetlerinin tümüne verilen addır.
6S 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Gereksiz her şeyi yok etmek Gerekli her şeyi doğru yerde bulundurmak Genel Temizlik Kirletmemek Standartları takip Titizlik
TOYOTA SİSTEMİNDE YÖNETSEL KONULAR • • • • • • • •
Uzun süreli çalışma Çalışan katılımı Ekipler halinde çalışma İş rotasyonu Şirket sendikaları Kültür değişimi Üst yönetimin katkısı Yan sanayi bütünleşmesi ve işbirliği