97ο Τεύχος

ΚΩΔΙΚΟΣ 016128

ΕΝΤΥΠΟ ΚΛΕΙΣΤΟ ΑΡ. ΑΔΕΙΑΣ 1611/01 ΚΕΜΠΑ

3232

ΚΕΜΠΑ

w w w. m e l i s s o u r g i o t e s . g r

ISSN 2459-3605

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑΣ ΜΕΛΙΣΣΟΥΡΓΙΩΤΩΝ ΑΘΗΝΑΣ ΧΡΟΝΟΣ 28ος - ΑΡ. ΤΕΥΧΟΥΣ 97 - ΑΠΡΙΛΙΟΣ, ΜΑΪΟΣ, ΙΟΥΝΙΟΣ 2019 Μ. ΑΣΙΑΣ 76, 115 27 ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛ.: 210 82 33 830

ΦΩΤ. ΚΩΣΤΑΣ ΜΑΥΡΟΠΑΝΟΣ

Κυριακή 11 Αυγούστου 2019 η Λαϊκή μας Συνέλευση, ώρα 10,30 στα Μαγαζιά. Καλόν Δεκαπενταύγουστο με τον γενέθλιο τόπο στις καρδιές μας!

2

Ιούνιος 2019

Οι Μελισσουργοί κομμάτι της ζωής μας!

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑΣ ΜΕΛΙΣΣΟΥΡΓΙΩΤΩΝ “Ο ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ”

Τ

Συνεχίζεται και ολοκληρώνεται στο παρόν τεύχος ο θέρος προ των πυλών. Αρκετοί έχουμε προτο ιδιόχειρο κείμενο του Λεωνίδα Ραβανού, με το γραμματίσει ήδη τις διακοπές μας. Ο σχεδιασμός οποίο ζήτησε την άδεια, ως πολιτισκός πρόσφυπάντα περιλαμβάνει και το χωριό. Όλοι κάτω απο γας, για να επισκεφτεί τη μητέρα του, όπως μας το τον ίσκιο των πλατάνων θα ανταμώσουμε, θα κουπαρέδωσε η Μαρία Νικ. Ραβανού. βεντιάσουμε, δεν θα αποφύγουμε και τις γκρίνιες, Κείμενο, ιστορικό ντουκουμέντο ας μου αλλά εκεί θα είμαστε και πάλι θα φύγουμε αγκαεπιτραπεί να το χαρακτηρίσω. Οι ιστολιασμένοι. Η Λαϊκή Συνέλευση θα γίνει στον ίσκιο ρικοί μελετητές σίγουρα θα βρούν χρήτων πλατάνων στην Πλατεία Εθνικής Αντίστασης σιμα στοιχεία κατά τη διάρκεια της την Κυριακή 11 Αυγούστου 2019. έρευνάς τους για τη νεότερη ιστορία του Αποκορύφωμα ο Δεκαπενταύγουστος και οι εκτόπου. δηλώσεις που έχει προγραμματίσει ο «Αϊ-ΜάρΟ Νίκος Αθαν. Μίντζας κάνει αναδρομή κος» για μικρούς και μεγάλους. Λίγες μέρες μετά στα ιστορικά δεδομένα και προσεγγίζει το πανηγύρι μας θα ορκισθούν οι νέοι Περιφετην παράδοση που θέλει το χωριό μας ρειακοί, Δημοτικοί και Τοπικοί Σύμβουλοι. Σας Γράφει ο να κατοικήθηκε και από Σουλιώτες ευχόμαστε καλή επιτυχία στο έργο σας, το Γιώργος Κ. οποίο εκ προιμίου το βλέπουμε δύσκολο. Η Μαστρογιάννης κατά την καταστροφή του ιστορικού χωριού από τον Αλή Πασά. υπομονή σας και οι στόχοι που έχετε θέσει είμαι Πρόεδρος Η Κατερίνα Κάτσινου άνοιξε το μπασίγουρος ότι θα σας βοηθήσει ώστε να να ξε- της Αδελφότητας περάσετε όλα τα εμπόδια και το χωριό μας να Μελισσουργιωτών ούλο της βάβως και με το κείμενό της μας οδηγεί στα μονοπάτια της ενδυμαφτάσει ακόμη ψηλότερα. Καλή αρχή και πολλά σίας στα προηγούμενα χρόνια. Τρόπος καταέργα προς όφελος όλων μας. σκευής, χρώματα, κεντήματα και άλλα αξιόλογα Πλούσιες οι εκδηλώσεις του Συλλόγου «Αϊ Μάρλαογραφικά στοιχεία τόσο για την υφαντική όσο και κος», όπως θα διαβάσετε, τόσο εντός όσο και εκτός για την ενδυματολογική μετεξέλιξη του ντυσίματος του νομού μας. Οι εκδηλώσεις που θα πραγματοτων χωριανών μας. ποιηθούν στο χωρίο τον Αύγουστο μήνα με αποκοΜια ακόμη συνέχεια του Απόστολου Λ. Τρομπούκη ρύφωμα τις ημέρες του Δεκαπενταύγουστου θα τις για τον Κώστα Κρυστάλλη. διαβάσετε σε άλλη σελίδα. Σας θυμίζουμε ότι και φέτος τη δεύτερη μέρα, δηλαδή 16 Αυγούστου, σας Σας εύχομαι Καλόν Δεκαπενταύγουστο, καλή ανάπεριμένουμε στην πλατεία του Κάμπου για να σύγνωση και καλό αντάμωμα στο χωριό μας! ρουμε και εκεί το Διπλοκάγκελο.

Σημείωμα της έκδοσης

ΕΚΔΟΤΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Κ. ΜΑΣΤΡΟΓΙΑΝΝΗΣ Πρόεδρος Δ.Σ. Αδελφότητας Μ. Ασίας 76, 115 27 Αθήνα, τηλ.: 6974484100

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗ Εσωτερικού 15 ευρώ Eξωτερικού 50 ευρώ Δήμοι-Οργανισμοί 100 ευρώ

Άρθρα

ΠΛΗΡΩΜΗ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ/ΔΩΡΕΕΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Κ. ΜΑΣΤΡΟΓΙΑΝΝΗΣ Μ.Ασίας 76, 6974484100 gmastro@otenet.gr

ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ: ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ “Πέτρα” ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ 32 106 83 Αθήνα Τηλ.: 210 8233830 FAX: 210 8238468 ekdoseispetra@hotmail.com ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΣΕ ΑΥΤΟ ΤΟ ΤΕΥΧΟΣ Αικατερίνη Κάτσινου Απόστολος Λ. Τρομπούκης Δημήτριος Ψηλός Άρης Ραβανός Γιώργος Κ. Μαστρογιάννης Μαρία Νικ. Ραβανού Σύλλογος «Αϊ-Μάρκος» Γιώργος Καραμάνης Κώστας Χρ. Μπανιάς Κώστας Μαυροπάνος Νικόλαος Αθ. Μίντζας Λάμπρος Αθ. Καλιαρντάς Θόδωρος Τσίκος Στάθης Ντιούδης Κώστας Παπακώστας Ανδρέας Σπ. Ρίζος

Οι ενυπόγραφες συνεργασίες δεν σημαίνει ότι εκφράζουν κατ’ ανάγκη και τις απόψεις του Διοικητικού Συμβουλίου της Αδελφότητας

ΟΙ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΣΑΣ ΣΤΟΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟ ΨΗΛΟ Με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της Αδελφότητας ορίσθηκε υπεύθυνος για την είσπραξη των συνδρομών και των άλλων οικονομικών ενισχύσεων, για την Άρτα και το χωριό, ο επίτιμος πρόεδρος της Αδελφότητας Δημήτριος Ψηλός, τηλ.

6977351352, ο οποίος τους περισσότερους μήνες του χρόνου βρίσκεται εκεί.

Ο νέος πατριωτισμός της μετά μνημονιακής Ελλάδας

Ο

νέος πατριωτισμός που χρει- και παρά τα προβλήματα του ΕΣΥ άζεται η χώρα στη μετά μνηνα μη ζητάνε φακελάκι, ακόμα και μονιακή περίοδο δεν για να κάνουν ένα απλό εμβόλιο. εξαντλείται σε διαδηλώσεις στις Αυτός είναι ο νέος πατριωτισμός. πλατείες, όπου οι κάθε λογής «αγαΟι καταναλωτές οφείλουν να προνακτισμένοι» θα διαμαρτύρονται. τιμούν τα εκλεκτά ελληνικά αγροτικά Χρειάζεται πράξεις. και καταναλωτικά προΕπιβάλλεται όλες οι κοινωνιϊόντα, αντί των εισαγομέκές τάξεις να κινηθούν με νων. πνεύμα πατριωτισμού και να Γιατί στηρίζοντας τις ελληβάλουν ένα λιθαράκι. Αλλιώς, νικές επιχειρήσεις και όχι κανείς δεν δικαιούται να μιλάει τις πολυεθνικές βοηθούν και να επιρρίπτει ευθύνες. να συγκρατηθεί η ανεργία. Χρειάζεται οι επιχειρηματίες Αυτός είναι ο νέος πατριωΤου Άρη να σταματήσουν να φοροδιατισμός. Ραβανού φεύγουν και να εισφοροδιαΟι πανεπιστημιακοί οφείφεύγουν και να προχωρήσουν λουν να κάνουν την σε επενδύσεις ώστε να αρχίσει να έρευνά τους στα ΑΕΙ και όχι να κινείται η οικονομία. Αυτός είναι ο έχουν στόχο να καρπωθούν δεκάνέος πατριωτισμός. δες χιλιάδες ευρώ από ερευνητικά Οι πολίτες θα πρέπει να ζητάνε προγράμματα. Αυτός είναι ο νέος πατριωτισμός. αποδείξεις και να βοηθήσουν με τον Το Κράτος οφείλει να προστατεύει τρόπο τους στην αύξηση των δημοσίων εσόδων. Αυτός είναι ο νέος τον Έλληνα πολίτη και να τον σέβεται, από τη στιγμή που πληρώνει πατριωτισμός. τους φόρους, οι οποίοι είναι μεγάΟι εφοριακοί θα πρέπει να ελέγλοι και αυξανόμενοι και να του παχουν πραγματικά και να εισπράτρέχει τις απαραίτητες - και ποιοτικά τουν τους φόρους, στο πλαίσιο της - υπηρεσίες. Αυτός είναι ο νέος παπάταξης της φοροδιαφυγής. Κανείς τριωτισμός. να μην απειλεί με «λευκή απεργία». Οι πολιτικοί μας οφείλουν να κινηΑυτός είναι ο νέος πατριωτισμός. θούν στο πνεύμα του νέου πατριωΟι ιατροί οφείλουν να ασκούν το τισμού και να μην έχουν ως οδηγό λειτούργημά τους με αυταπάρνηση

το δόγμα, «ό,τι είναι νόμιμο, είναι και ηθικό». Πολλά παραδείγματα μπορεί κανείς να καταγράψει για το πώς αντιλαμβάνεται για το τι είναι ο νέος πατριωτισμός που πρέπει να είναι άρρηκτα δεμένος με την επικράτηση της κοινωνικής δικαιοσύνης, την προστασία των κατώτερων εισοδηματικά στρωμάτων, την εκμηδένιση της διαφθοράς, την παραδειγματική τιμωρία ενόχων για διασπάθιση δημοσίου χρήματος, την πάταξη της φοροδιαφυγής κ.ά. Η κρίση των τελευταίων οκτώ μνημονιακών χρόνων μάς οδηγεί σε σκέψεις για το πώς μπορεί να είναι ο νέος πατριωτισμός. Ο καθένας και η καθεμία ξέρει καλύτερα πώς μπορεί να είναι ο νέος πατριωτισμός, αρκεί να μην κάνουμε αυτοκαταστροφικές κινήσεις. Εξάλλου, στους Έλληνες δεν αρμόζει η μεμψιμοιρία και η μοιρολατρία, αλλά ο αγώνας. Αν θέλουμε να κερδίσουμε τον πόλεμο, έστω και με τα πενιχρά μέσα που διαθέτουμε ως χώρα, οφείλουμε να κινηθούμε στο πνεύμα του νέου πατριωτισμού και να σταματήσουμε τις κορώνες, τις ύβρεις, τις εκατέρωθεν κατηγορίες και τα λαϊκίστικα επιχειρήματα. Φθάνει πια το «όχι» σε όλα.

Ιούνιος 2019

www. melissourgiotes.gr

Μελισσουργιώτικα δρώμενα

Η εκδρομή μας στο μαρτυρικό Δίστομο και στη Μονή Ιερουσαλήμ

σπαθάριο και πήρε το όνομα κατά πάσα πιθανότητα από τις εντοιχισμένες επιγραφές, από το λατινικό scriptus, που σημαίνει επιγραφή (inscription) και έτσι προήλθε το όνομα Σκριπού. Ο δρόμος για το Δίστομο είναι σύντομος και έπρεπε να προλάβουμε το Μουσείο θυμάτων ναζισμού ανοικτό ώστε να ξεναγηθούμε. Με συγκίνηση παρακολουθήσαμε το βίντεο που παρουσιάστηκε και περιέγραφε τις θηριωδίες των ναζί και πώς ένα ολόκληρο χωριό ξεκληρίστηκε. Το γεγονός της καταγωγής μας από το νομό Άρτας κίνησε το ενδιαφέρον του παρουσιαστή ο οποίος αναφέρθηκε με τα καλύτερα λόγια στο εξίσου μαρτυρικό χωριό Κομμένο, υπογραμμίζοντας ότι έχουμε καθυστερήσει αρκετά στις δίκαιες διεκδικήσεις που οι ίδιοι έχουν κερδίσει και περιμένουν από τις ελληνικές κυβερνήσεις να πράξουν το αυτονόητο για να εισπραχθούν τα επιδικασθέντα.

Η έξοδος από το Μουσείο μάς βρήκε όλους σκυθρωπούς αναλογιζόμενοι αν όντως συνάνθρωποί μας διέπραξαν αυτές τις φρικαλεότητες. Ήρθε η ώρα του φαγητού. Το τραπέζι μάς περίμενε και καθίσαμε να απολαύσουμε τα πλούσια εδέσματα που είχαν προετοιμαστεί. Άψογο το σέρβις και τέλειο το φαγητό, ενώ το γλέντι δεν άργησε να ανάψει και να ακουστούν και εκεί τα τραγούδια του τόπου μας. Η μουσική μάς ξεσήκωσε και ο χορός ξεκίνησε χωρίς να μείνει κανείς ασυγκίνητος. Μετά απ’ αυτό το πλουσιοπάροχο γεύμα και τις χορευτικές φιγούρες όλων μας πήραμε τον δρόμο για την Ιερά Μονή της Ιερουσαλήμ, που βρίσκεται σε υψόμετρο 900 μέτρων στις πλαγιές του Παρνασσού. Εκεί η γερόντισσα της Μονής μάς υποδέχθηκε στο Αρχονταρίκι και μας περιέγραψε το ιστορικό της Μονής, αφού πρώτα κεραστήκαμε καφέ και λουκούμι. Δυστυχώς όμως τα ωραία τελειώνουν σύντομα και ήρθε η ώρα της επιστροφής. Μετά από μία στάση για καφέ στις πηγές της Κρύας στη Λιβαδειά, κατάκοποι αλλά ευχαριστημένοι ξαναγυρίσαμε στο κλεινόν άστυ, υποσχόμενοι ότι του χρόνου θα είμαστε πάλι στην εκδρομή που θα διοργανώσει η Αδελφότητά μας. Να ευχηθούμε σε όλους τους συγχωριανούς μας καλό Δεκαπενταύγουστο με υγεία και καλή διασκέδαση στο πανηγύρι του χωριού μας!

ΑΓΓΕΛΙΑ Πωλείται οικόπεδο 178 τ.μ., εντός οικισμού, στους Μελισσουργούς. Τηλέφωνα επικοινωνίας: 210 - 3470983 & 6972-751113.

ΤΚ.: 14122, Τ.: 210 28 27 166 Ε: rakopetra@hotmail.com

ΣΓΟΥΡΕΛΛΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 22 - ΜΥΤΙΛΗΝΗ ΤΗΛ.: 2510 48919, 42508 - email: ouzoland@gmail.com

Δύο εβδομάδες μετά από το Πάσχα και οι επικείμενες εκλογές μας ανάγκασαν να φέρουμε πιο μπροστά την ημερομηνία της εκδρομής. Αντιλαμβανόμενοι ότι οι συχνές μετακινήσεις είναι δύσκολες για όλους μας, αποφασίσαμε να εκδράμουμε την Κυριακή 19 Μάη 2019 στο μαρτυρικό χωριό Δίστομο και να επισκεφθούμε και την Ιερά Μονή της Ιερουσαλήμ. Το σημείο συγκέντρωσης των χωριανών και των φίλων μας είναι πλέον γνωστό σε όλους. Οι καιρικές συνθήκες τέλειες και ξεκινήσαμε με τη διάθεση να έχουμε μία ξεχωριστή μέρα. Ξεκινήσαμε, λοιπόν, και μετά από δυο ώρες φτάσαμε στην ειδυλλιακή τοποθεσία που αποκαλείται “οι πηγές των Χαρίτων”. Είναι οι πηγές Μέλανα ποταμού (του Μαυροπόταμου) και, φυσικά, ο τόπος είναι γεμάτος νερά. Εδώ κατά τη μυθολογία στην Ακιδαλία πηγή των αρχαίων, λατρεύονταν οι θεότητες της φύσης, (των οποίων η λατρεία λέγεται πως ξεκίνησε από τον Ορχομενό), η Αγλαΐα, η Θάλεια και η Ευφροσύνη. Μαζί με αυτές και οι Χάριτες. Απολαύσαμε τον καφέ μας και αμέσως μετά επισκεφθήκαμε τη Μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου ή Μονή της «Παναγίας Σκριπούς» όπου εκεί κάναμε και την αρτοκλασία μας. Οι άρτοι για μία ακόμη φορά ήταν προσφορά του συγχωριανού μας Βαγγέλη Ραβανού. Όπως μας εξήγησε ο εφημέριος του ναού π. Χαράραμπος κατά τη διάρκεια της σύντομης ξενάγησης στο μνημείο, αυτό κτίστηκε το 873/874 από τον Λέοντα βασιλικό Πρωτο-

3

Γιάννης Τσίγας 697 30 55 170 Αγίου Λουκά 2, Π. Ηράκλειο (πλατεία Ηρώων Πολυτεχνείου)

Α Ρ Ι Θ Μ Ο Σ ΛΟ ΓΑ Ρ Ι Α Σ Μ ΟΥ Δ Ι Κ Τ ΥΟΥ Ν Ε ΟΥ ΤΑ Χ ΥΔ Ρ Ο Μ Ι ΚΟΥ ΤΑ Μ Ι Ε Υ Τ Η Ρ Ι ΟΥ Γ Ι Α Τ Η Ν Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι Κ Η Ε Ν Ι Σ Χ Υ Σ Η Τ Η Σ Α Δ Ε Λ Φ Ο Τ Η ΤΑ Σ 0 0 2 6 - 0 6 11 - 0 5 - 0 1 0 1 7 9 9 2 3 7 - I B A N : G R 6 0 0 2 6 0 6 11 0 0 0 0 0 5 0 1 0 1 7 9 9 2 3 7

4

Δ

ΔΕΣΜΟΙ ΤΩΝ ΜΕΛΙΣΣΟΥΡΓΩΝ ΜΕ ΤΟ ΣΟΥΛΙ

ιάχυτη είναι στο χωριό μας, τους Μελισσουργούς Άρτας, η παράδοση, ότι το χωριό κατοικήθηκε/κατοικείται και από Σουλιώτικης καταγωγής/προέλευσης οικογένειες, που κατέφυγαν στην περιοχή του μέχρι και μετά την υποταγή/ καταστροφή/εκκένωση του ιστορικού Σουλίου της Θεσπρωτίας/Ηπείρου απ΄ τον Αλή πασά των Ιωαννίνων το έτος 1803 και τους Τούρκους το 1822. Αυτό μου το ανέφερε και ο πατέρας μου, Νάσιος Γιάννη Μίντζας (1910 – 2010), που το έμαθε ΄΄πάππου προς πάππο΄΄. Σε προηγούμενη δημοσίευση / άρθρο μου στό παρόν περιοδικό, στο α/α 85 τεύχος των Μαϊου-Ιουνίου-Ιουλίου 2016, όπως και στο δεύτερο μέρος του παρόντος άρθρου, ασχολήθηκα με τους δεσμούς Σουλίου Θεσπρωτίας,των Μελισσουργών και του Σουλίου Πατρών(Αχαϊας). Στην αρχή του παρόντος άρθρου αναφέρομαι για το ίδιο θέμα και σε προσωπική μαρτυρία, προφορική και γραπτή, του πατέρα μου Αθανάσιου (Νάσιου) Ιωάννου (Γιάννη) Μίντζα (1910 – 2010). Οι ανιόντες (άμεσοι πρόγονοι, όλοι/όλες απ΄ τους Μελισσουργούς) του πατέρα μου, απ΄ την πλευρά του πατέρα του, ήταν ο : 1. Γιάννης Νικόλα Μίντζας (πατέρας του, 1863-1927) με σύζυγο την Παρασκευή Δημητρίου Μήτση (μητέρα του, 1872-1976), ο 2. Νικόλας Γιάννη Μίντζας (πάππος του) με σύζυγο την Κωνσταντινιά Μαστρογιάννη και ο 3.Γιάννης... Μίντζας (προπάππος του). Από πλευράς της μητέρας του οι αντίστοιχοι ανιόντες ήταν οι: 1. Παρασκευή Δημητρίου Μήτση (μητέρα του, 1872-1976) με σύζυγο τον πατέρα του Γιάννη Νικόλα Μίντζα (1863-1927), και ο 2. Δημήτρης Μήτσης (ή Κακασφάκας, πάππος του) με σύζυγο την Βάσω Μπανιά (Γνωστό στο χωριό μας το αυτοσχέδιο τραγούδι του Δημήτρη Κακασφάκα/Μήτση “...΄βάρα καϋμένε ταμπουρά, πήρα τη Βάσω του Μπανιά...”, που αναφέρεται στο κόλπο του Δημήτρη Μήτση/Κακασφάκα με τις δανεικές λίρες προκειμένου να του δώσουν - όπως και τελικά το κατάφερε ως σύζυγο την περιζήτητη προαναφερθείσα Βάσω Μπανιά). Κατά τα ομολογούμενα απ’ τον πατέρα μου, με βάση τα λεγόμενα “από στόμα σε στόμα” και σύντομη γραπτή μαρτυρία του, ο προαναφερόμενος α/α 3 προπάππος του Γιάννης... Μίντζας κατάγονταν και ήρθε στους Μελισσουργούς απ’ το Σούλι (το γνωστό, το ηρωικό, της Θεσπρωτίας). Όταν οι Μποτσαραίοι κ.λπ. αναγκάστηκαν ν’ αφήσουν το Σούλι, όλη τους η πολυπληθής φάλαγγα, στην οποία συμμετείχε και ο προπάππος του μετά της συζύγου του, καθώς και άλλοι Μιντζαίοι, κατευθύνθηκε προς Δερβίζιανα, Πλάκα, Μονή Σέλτσου και Βουργαρέλι. Καθ΄ οδόν όμως αρρώστησε η σύζυγος του προπάππου του και, καθώς αδυνατούσε ν΄ακολουθήσει την κυρίως φάλαγγα, ξέμειναν με τον σύζυγό της – ίσως και άλλους στενούς συγγενείς τους - πίσω και κατέφυγαν σε πρόχειρη καλύβα για λίγες μέρες, οπότε “έπεσε” ο πυρετός της προγιαγιάς του. Επιδιώκοντας να φτάσουν και να ενσωματωθούν στην προηγούμενη φάλαγγα των

συμπατριωτών τους Σουλιωτών, λάθεψαν στη διαδρομή, βάδισαν αριστερότερα και αντί για το Βουργαρέλι – εφτασαν στα ριζά του όρους “Τζουμέρκα”, περίπου στην “Κερασιά” και τα “Μνήματα”, όπου τότε ήταν ο κύριος οικισμός των Μελισσουργών. Μία αυτόχθων οικογένεια τούς φιλοξένησε και – καθώς είχε ανάγκη βοηθών για τα πρόβατά τους – τους κράτησαν μόνιμα μαζί τους, οπότε και αυτοί οι Μιντζαίοι ακολούθησαν την μοίρα των Μελισσουργών μέχρι σήμερα. Επανερχόμενος στα του χωριού μας, θα ήταν αναληθές να ισχυριστεί κανείς, ότι ό λ ο ι οι κάτοικοι του χωριού μας προέρχονται από κατατρεγμένες σουλιώτικες φάρες. Κι αυτό για τον απλούστατα λόγο, ότι οι Μελισσουργοί, ως οικισμός, αναφέρονται σε γραπτά κείμενα της εποχής του Βυζαντίου περίπου απ΄ το 1272 μ.Χ (βλ. και Νικ. Παπακώστα ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ-ΑΘΑΜΑΝΙΚΑ), δηλαδή πολύ προγενέστερα των αγώνων του Σουλιωτών κατά του Αλή πασά και της τελικής εξορίας τους τα έτη 1803 και 1822. Στο Κάτω Σούλι (Αχαΐας) υπάρχει ακόμα και σήμερα συνοικισμός ονομαζόμενος “ΜΙΝΤΖΕΪΚΑ” και οικογένειες με το επώνυμο ΜΙΝΤΖΑΣ, τόσο στο Κάτω Σούλι, όσο και στο Νέο Σούλι Πατρών, καθώς και μέσα στην πόλη των Πατρών (στο Νέο Σούλι και στην περιοχή της Εγλυκάδας), που γνώριζαν “πάππου προς πάππο” ότι κατάγονται απ’ το ιστορικό Σούλι (της Ηπείρου) και - μερικοί - απ΄ αυτούς προήλθαν απ’ το χωριό μας, τους Μελισσουργούς. Ένας λοιπόν απ΄τους Μιντζαίους της Αχαΐας, ο “ανήσυχος” και ερευνητικός (Κωνστα)Ντίνος Ανδρέα Μίντζας, γεννημένος το 1940, που σε ηλικία περίπου 25 ετών μετανάστευσε απ’ το Κάτω Σούλι Αχαΐας στο Σίδνεϋ Αυστραλίας, γνώριζε “πάππου προς πάππο”, ότι η οικογένεια των προγόνων του προήλθε απ’ τους Μελισσουργούς. Έχοντας αυτή την πληροφορία, το καλοκαίρι του 2006 – μαζί με τη σύζυγό του Ελένη, καταγωγής απ’ τα Σελλά/Αργυρά Πατρών, ταξίδεψαν στους Μελισσουργούς, για προσκύνημα στον τόπο καταγωγής του και σε αναζήτηση τυχόν μακρυνών συγγενών του Μιντζαίων, που ήλπιζε να κατοικούν στους Μελισσουργούς, αλλά τότε δεν συνάντησαν.

Τ

ον Αύγουστο του 2013 (όπως και του 2015) ο Ντίνος Μίντζας με τη σύζυγό του ξαναήρθαν στους Μελισσουργούς συνεχίζοντας την αναζήτησή του. Τυχαία, ο πρώτος άνθρωπος που συνάντησαν και συνομίλησαν στην πλατεία Εθνικής Αντίστασης του χωριού (“στα μαγαζιά”) ήταν ο πρωτοξάδελφός μου Σπύρος Αντώνη Μίντζας, επίσης γνώστης της επίσκεψης του Ντίνου κατά το 2006, που τους προσκάλεσε και συνόδεψε στο σπίτι του, όπου προσκλήθηκα και εγώ. Εκεί, μετά τις απαραίτητες συνηθισμένες συστάσεις γνωριμίας, ο Ντίνος Μ. μας είπε ότι μετανάστευσε για βιοποριστικούς λόγους στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας, όταν ήταν περίπου 25 ετών. Εκεί δραστηριοποιήθηκε επαγγελματικά στον χώρο εστίασης και εκεί ζουν τα τρία παιδιά του Ανδρέας, Δήμητρα και Διονυσία. Μετά την συνταξιοδότησή του, διαμένει πλέον επί επτά περίπου μήνες (από Οκτώβριο μέχρι Απρίλιο)

Ιούνιος 2019

στο Σίδνεϊ, ενώ τους υπόλοιπους πέντε μήνες του έτους (Μάιο μέχρι και Σεπτέμβριο) βρίσκεται και διαμένει στην περιοχή των Πατρών. Ο Ντίνος μας εξιστόρισε την σχέση του με τους Μελισσουργούς, όπως του την διηγήθηκε ο πατέρας του Ανδρέας Θανάση Μίντζας, που την ήξερε “πάππου προς πάππο”. Κατά την εξιστόρησή του το πρώιμο (Μιντζέικο) σόι του κατοικούσε στην περιοχή “Κερασιά” των Μελισσουργών, στους πρόποδες του “Τζουμέρκα”. Λόγω επισυμβάντων φυσικών φαινομένων μετακινήθηκαν χαμηλότερα, μέσα στα όρια του οικισμού του σημερινού χωριού μας, ανάμεσα από δύο τοπικά ρέματα στο πάνω - προς τον “Κάμπο” - μέρος του χωριού μας, που απ’ την περιγραφή του τα εντοπίζω ανάντη τού με πανύψηλα πλατάνια “ρέματος Μαστρογιάννη” και κατάντη του σημερινού αμαξιτού δρόμου Ρίζου - Καψάλα - Ζουμπούλη - Μαστρογιάννη - Πανταζή κ.λπ. Στη θέση αυτή, δεξιά του σπιτιού του Χρήστου Πανταζή, όπως κυττάμε απ’ την πλατεία του “Κάμπου” υπήρχαν, περίπου μέχρι το 1960 , δύο σπίτια, των Γκολομαζαίων και των Θανασαίων. Δεξιότερα, προς τα Μαστρογιαννέικα, όντως ήταν το πατρογονικό σπίτι του δικού μας Μιντζαίικου ταραφιού, πριν ο πάππος μου Γιάννης Μίντζας πάει σώγαμπρος στο σπιτικό τού Δημήτρη Μήτση, χαμηλότερα, εκεί που σήμερα κατοικούμε, δυτικά και πλάι στο ναό του Αγίου Νικολάου.

Τ

α προαναφερθέντα δύο ρέματα συντέλεσαν στη διάβρωση του τόπου και στην καταστροφή του σπιτιού των προγόνων του Ντίνου Μ., που, ίσως και για άλλους λόγους, “πήραν των ομματιών τους” οικογενειακώς και μετά περιπλάνηση και πέρασμα και απ’ το Καρπενήσι και τα Κράβαρα Φωκίδας, κατέληξαν στο Σούλι Αχαΐας, περίπου 15 χιλιόμετρα απ’ την Πάτρα. Σήμερα στο Άνω Σούλι Αχαΐας υπάρχει κατοικούμενος συνοικισμός με το όνομα “ΜΙΝΤΖΕΪΚΑ” και αρκετές οικογένειες με το επώνυμο ΜΙΝΤΖΑΣ. Φωτογραφίες της περιοχής και σχετικών οδικών πινακίδων της έχουν συμπεριληφθεί στο άρθρο μου του 2016 και δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό αυτό. Εκτιμώντας, για τις εποχές εκείνες, περίπου 25 έτη/γενεά υπολογίζομε, ότι η παλαιότερη προαναφερόμενη γενεά του Ντίνου Μ. έζησε στους Μελισσουργούς περίπου απ΄το έτος 1840 [1940 - 4 γενεές Χ 25 έτη/γενεά = 1940 – 100 = 1840] ή και ενωρίτερα (απ’ το 1820 περίπου), εάν υπολογίσουμε 30 έτη/γενεά. Δεν είναι γνωστό εάν ή όχι εγκαταστάθηκαν οι πρόγονοι του Ντίνου Μίντζα στους Μελισσουργούς αμέσως μετά τον (ποιον;) ξερριζωμό των Σουλιωτών απ’ το ιστορικό, ηπειρώτικο Σούλι ούτε και εάν έφτασαν ταυτόχρονα με τον προπάππο του πατέρα μου στους Μελισσουργούς. Το σίγουρο είναι ότι οι Μελισσουργοί συνδέονται με “δεσμούς αίματος” και με το ηρωϊκό Σούλι της Ηπείρου και με το Σούλι Αχαΐας. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΑΘΑΝ. ΜΙΝΤΖΑΣ Πάτρα, Ιούνιος 2019

Ιούνιος 2019

www. melissourgiotes.gr

Με επιστολή του ο εφημέριος του χωριού π. Γεώργιος ευχαριστεί τους γιους τού Σπυρίδωνα και της Μαρίας Κάτσινου για την εμπιστοσύνη τους να προσφέρουν τα βιβλία του αείμνηστου πατέρα τους, ώστε να ταξινομηθούν στη βιβλιοθήκη του Αγίου Νικολάου. Πλήθος ιστορικών και λογοτεχνικών βιβλίων θα κοσμούν πλέον τη βιβλιοθήκη και οι συγχωριανοί μας, ιδίως στους καλοκαιρινούς μήνες, μπορούν να τα μελετήσουν εφόσον το επιθυμούν.

Έναρξη των διαδικασιών για την κατασκευή δυο μεγάλων οδικών έργων στην Ήπειρο που έχουν σχέση με τα Τζουμερκοχώρια. Πρόκειται για την κατασκευή του οδικού τμήματος «Παράκαμψη Φιλιπιάδας για τη σύνδεση της Πρέβεζας με την Ιόνια Οδό» και το «Οδικό τμήμα Γεφύρι Πλάκας – Πράμαντα». Το πρώτο έργο θα χρηματοδοτηθεί από πόρους 35 εκατομμυρίων ευρώ που είναι δεσμευμένοι σε Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της Περιφέρειας Ηπείρου. Το δεύτερο έργο προϋπολογισμού 8.500.000 ευρώ θα αποτελέσει συνέχεια του νέου οδικού άξονα Ιόνια Οδός – Γέφυρα Πλάκας . Ένα έργο που θα δώσει πνοή στα μέρη μας και θα μας φέρει ακόμη πιο κοντά με τους μεγάλους παραθεριστικούς τόπους του Ιονίου και των Επτανήσων.

Λήψη απόφασης άκρως αναγκαία είναι αυτή που αφορά τον καθαρισμό των δασικών δρόμων πυροπροστασίας 2019 της Δημοτικής μας Ενότητας ποσού 9.000 ευρώ. Στη σύμβαση προβλέπεται ο καθαρισμός σε μήκος εννέα (9) χιλιομέτρων, ενώ καλύπτεται μία επιφάνεια καθαρισμού 26.881 τετραγωνικών χιλιομέτρων περίπου. Φρονώ όμως ότι θα πρέπει να γίνει μια ολοκληρωμένη μελέτη δασικής πυροπροστασίας και να εγκατασταθούν σε κομβικά σημεία κρουνοί πυροπροστασίας, ώστε σε τυχόν ατύχημα να υπάρξει έγκαιρη αντιμετώπιση. Τα νερά άλλωστε είναι πολλά στην περιοχή μας και η κατασκευή του δικτύου είναι εφικτή μπροστά στην επαπειλούμενη οικολογική καταστροφή. Άλλωστε τα φαινόμενα των καιρικών συνθηκών μάς αναγκάζουν να τρέξουμε και να προλάβουμε. Πέραν αυτού του ποσού εγκρίθηκε και ποσό επτά χιλιάδων (7.000) ευρώ για τον καθαρισμό των δρόμων και άλλων κοινόχρηστων χώρων του χωριού μας.

Ίσως την ώρα που διαβάζονται αυτές οι γραμμές να έχουν πραγματοποιηθεί οι σχετικές διαδικασίες και να έχουν ευδοκιμήσει οι συνθήκες, ώστε τα δύο έργα που πραγματοποιήθηκαν σχετικοί διαγωνισμοί, το πρώτο με τίτλο «Έργα αποκατάστασης υποδομών ΔΕ Μελισσουργών» προϋπολογισμού δεκαπέντε χιλιάδων ευρώ, καθώς και «Κατασκευή πεζογέφυρας στη θέση “Σκεντέικα” στον ποταμό Μελισσουργιώτη Δ.Ε. Μελισσουργών» προϋπολογισμού δεκαεπτά χιλιάδων εξακοσίων ευρώ. Καλοδεχούμενα τα νέα έργα.

Σίγουρα οι αποφάσεις που δημοσιεύθηκαν στη “Διαύγεια” και αφορούν τα έργα που θα γίνουν το προσεχές διάστημα στο χωριό μας είναι πολλές και ευπρόσδεκτες. Θα ξεκινήσω με την υπ’ αριθ. 3442 από 21/6/2019 απευθείας ανάθεση εργασιών για τον καθαρισμό των δεξαμενών. Εν όψει του καλοκαιριού που οι συγχωριανοί μας θα ανηφορήσουν για το χωριό θα πρέπει εκτός του απαιτούμενου καθαρισμού των δεξαμενών να γίνει και ο απαραίτητος έλεγχος ολοκλήρου του δικτύου, ώστε να μην υπάρχουν οι πολυήμερες διακοπές νερού σε μερικές γειτονιές του χωριού. Συμμετοχή σε εκδηλώσεις και εκτός του νομού μας έχει ο Σύλλογος «Ο Αϊ Μάρκος». Συγκεκριμένα το Σάββατο 20 Απριλίου 2019 έλαβε μέρος στη Λιτανεία για τον εορτασμό εξόδου της Ιεράς Πόλεως του Μεσολογγίου. Παράλληλα έγινε και η πρώτη εμφάνιση του χορευτικού τμήματος με το λάβαρο του Συλλόγου. Την επομένη Κυριακή 21 Απριλίου τα παιδικό χορευτικό τμήμα του Συλλόγου συμμετείχε στη χορευτική εκδήλωση του Συλλόγου ΑμεΑ Ν. Άρτας στο κλειστό γυμναστήριο Κωστακιών. Οφείλουμε να συγχαρούμε τόσο το χορευτικό των ενηλίκων, πολύ περισσότερο δε τους λιλιπούτειους χορευτές μας. Πάντα τέτοια!

Νέες Περιφερειακές και Δημοτικές Αρχές έχουν εκλεγεί. Ευχόμαστε σε όλους καλή επιτυχία στο δύσκολο και επίπονο έργο τους. Από την πλευρά μας να συγ-

Μικρά - Μεγάλα Ενδιαφέροντα

Γράφει ο ΜΕΛΙΣΣΟΥΡΓΟΣ

χαρούμε τους Μελισσουργιώτες Δημήτρη Τρομπούκη και Ράνια Γκίζα που εξελέγησαν ως Περιφεριακοί Σύμβουλοι με το ψηφοδέλτιο «Κοινό των Ηπειρωτών» του Γιώργου Ζάψα. Για τους τοπικούς Συμβούλους και τον Δημοτικό Σύμβουλο που εξελέγη στο χωριό μας θα διαβάσετε στη σελ. 15. Ο εκπρόσωπος της Λαϊκής Συσπείρωσης Χρήστος Λύκος μάς απέστειλε και δημοσιεύουμε την παρακάτω επιστολή. «Αισθάνομαι την ανάγκη από βάθος καρδιάς να ευχαριστήσω όσους βοήθησαν στις τελευταίες δημοτικές εκλογές, είτε ως υποψήφιοι είτε ως ψηφοφόροι να εκπροσωπηθεί η Λαϊκή Συσπείρωση στο Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων. Θέλω να πω σε όλους σας είτε μας ψηφίσατε είτε όχι ότι θα είμαστε δίπλα σας στα προβλήματα (μικρά ή μεγάλα) και θα προσπαθήσουμε να προωθηθούν στο Δ.Σ και θα παλέψουμε για την επίλυση τους».

Εξελέγη για δεύτερη συνεχή τετραετία Δήμαρχος ΣΠΑΤΩΝ-ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ο ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΣΠ. ΜΑΡΚΟΥ, γαμπρός του Αναστασίου Σπ. Μέλλιου. Συγχαρητήρια και καλή επιτυχία στο έργο του.

Στο προηγούμενο τεύχος και στη σελίδα 15 δημοσιεύσαμε φωτογραφία του Γιώργου Καραμάνη με θέμα τη στατικότατα της γέφυρας του Ασπρολάγκαδου στην είσοδο του χωριού. Ενημερωθήκαμε ότι συνεργείο της Περιφέρειας Ηπείρου τοποθέτησε προσωρινά προστατευτικά μέτρα με κορίνες και κορδέλες και σύντομα θα ξεκινήσουν τα έργα αποκατάστασής της. Η δημοσιοποίηση των προβλημάτων βοηθά στην επίλυσή τους.

Πολιτιστικό Πανόραμα από τον «Αϊ-Μάρκο» στο χωριό μας

- ΠAPAΣKEYH 2/8: ΘEATPIKH ΠAPAΣTAΣH AΠO TO ΣΩMA EΛΛHNIKOY OΔHΓIΣMOY (ΠANAΓIA, 20:30) - ΣABBATO 3/8: ΠEPIΠATOΣ AΠO MEΛIΣΣOYPΓOYΣ ΠPOΣ ΞENOΔOXEIO OPIZONTEΣ (BPYΣH AΪ - MAPKOY, 08:00) - ΔEYTEPA 5/8: ΠPΩTAΘΛHMA TABΛI ENHΛIKΩN (KAΦENEIO ΣIAMETH, 10:00).

- TETAPTH 7/8: ΠPΩTAΘΛHMA ΣKAKI ΠAIΔIΩN - ENHΛIKΩN (ANAΨYKTHPIO ΠANAΓIAΣ, 11:00).

- ΠEMΠTH 8/8: ΠPΩTAΘΛHMA ΠINΓK-ΠONΓK (KENTPO NEOTHTAΣ, 11:00).

- ΠAPAΣKEYH 9/8: ΠAPOYΣIAΣH BIBΛIOY TOY ΘOΔΩPH ΔEYTOY (KENTPO NEOTHTAΣ, 20:30).

- ΣABBATO 10/8: ΠAPOYΣIAΣH EΦHBIKOY BIBΛIOY THΣ ΣΠYPIΔOYΛAΣ PIZOY (KENTPO NEOTHTAΣ, 19:30).

- KYPIAKH 11/8: ΠPOBOΛH TOY NTOKΙΜANTEP "OI ΠAPTIZANOI TΩN AΘHNΩN" (KAΦENEIO KATΣINOY, 20:30).

- ΔEYTEPA 12/8: KYNHΓI KPYMMENOY ΘHΣAYPOY (MAΓAZIA, 11:00).

- TPITH 13/8: ΠAPOYΣIAΣH BIBΛIOY TOY ANΔPEA PIZOY ΜΕ ΤΙΤΛΟ «ΚΩΣΤΑΣ ΚΡΥΣΤΑΛΛΗΣ - Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ» (KENTPO NEOTHTAΣ, 20:30) - TETAPTH 14/8: ANTAMΩMA XOPEYTIKΩN ΣYΛΛOΓΩN. ΔHMOTIKH BPAΔIA ME THN OPXHΣTPA TOY ΓIΩPΓOY XAΛIΓIANNH. ΠEMΠTH 15/8: ΠAPAΔOΣIAKO ΔIΠΛOKAΓKEΛO ΔHMOTIKH BPAΔIA ME THN OPXHΣTPA TOY ΓIΩPΓOY XAΛIΓIANNH ΠAPAΣKEYH 16/8: PEMΠETIKH BPAΔIA ME TON MANΩΛH ΠAΠΠO, THN ANATOΛH MAPΓIOΛA KAI TON XPHΣTO ΣIANNA.

Εκδηλώσεις της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Τζουμέρκων

Η Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Τζουμέρκων (Ι.Λ.Ε.Τ.), στο πλαίσιο των σκοπών και των δραστηριοτήτων της, θα πραγματοποιήσει τις ακόλουθες εκδηλώσεις κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.

• Σάββατο 10 Αυγούστου 2019: Στο κτίριο του Λαογραφικού Μουσείου Τζουμέρκων - Ι.Λ.Ε.Τ. [Πλατεία Κοιμ. Θεοτόκου (Κεντρική) Αγνάντων], ώρα 10.00 π.μ., εκδήλωση με θέμα: «Τα έργα και τα εργαλεία των Προγόνων μάς αφηγούνται τις ιστορίες τους. Ας τις αφουγκραστούμε…». Η εκδήλωση θα περιλαμβάνει: α. Ομιλία με τίτλο: «Λαογραφικό Μουσείο Τζουμέρκων, 2009-2019» από την Κωνσταντίνα Χούμη, Υπεύθυνη Τύπου, Δημοσίων Σχέσεων, Διαχείρισης Λαογραφικού Μουσείου και Βιβλιοθήκης Τζουμέρκων της Ι.Λ.Ε.Τ.

5

β. Ομιλία με τίτλο: «Η ανάδειξη και αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς των Τζουμέρκων ως εφαλτήριο για βιώσιμη ανάπτυξη» ,από την Αφροδίτη Καμάρα/Ιστορικό και Σύμβουλο Διαχείρισης Πολιτιστικής Κληρονομιάς. γ. Εργαστήριο κατασκευής κοσμημάτων από ασήμι (συρματερή), από τον Πέτρο Μαργιόλα, Τεχνίτη Ασημένιου Φιλιγκράν.

• Κυριακή 11 Αυγούστου 2019: Στο Πνευματικό Κέντρο Πραμάντων, ώρα 10.30 π.μ. Ετήσια Τακτική Γενική Συνέλευση, με ετήσιο απολογισμό του Δ.Σ. και προγραμματισμό για την ερχόμενη περίοδο. Το Διοικητικό Συμβούλιο της Ι.Λ.Ε.Τ. απευθύνει στα μέλη και σε όλους τους Τζουμερκιώτες και φίλους κάλεσμα, για τη συμμετοχή τους στις παραπάνω εκδηλώσεις

6

ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ

Ιδιόχειρο πρόχειρον (με μολύβι) χειρόγραφο σημείωμα του Λεωνίδα Ιωάννου Ραβανού, για να του δοθεί η άδεια να επισκεφθεί τη μάνα του που από τη χαρά της κόντεψε να πεθάνει. Του είχε στερηθεί η ελληνική ιθαγένεια. Μόλις πάτησε το πόδι του στην Ελλάδα, επαναπατρισθείς εκ Ρωσίας. Μας το εμπιστεύθηκε η φιλόλογος Μαρία Ραβανού, θυγατέρα τού αδελφού του Νίκου, του προστάτη του σ’ όλη του τη ζωή: ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ

Την επιτροπήν αυτήν εμάστιζαν διχασμοί και κρυφή και φανερή εσωκομματική κρίση. Ευρίσκετο εις ανοικτόν πόλεμον με τον Ζήσην Απόστολον (δηλωσίαν πια) εις αγώνα φθοράς με τον δόλιον Μίχον Σωτήριον (εμποροϋπάλληλον εις Καρδίτσαν, πρώην μέλος της Κομματ. Επιτροπής εις Θεσσαλίαν και βραδύτερον καπετάνιος Μεραρχίας – εφονεύθη μεταπολεμικώς εις Καρδίτσαν). Γενικά ευρίσκετο εις προστριβάς με άλλους δηλωσίας και απεδείχθη κλασσικώς ανίκανος να οργανώση τους διανοούμενους. Και εγώ προσωπικά ως υπεύθυνος τύπου και ΕΑΜ μόλις και μετά βίας στις αρχές 1942 κατόρθωσα να οργανώσω μόνο εις το Ε.Α.Μ. 3-4 δικηγόρους (Αβδελίδης, υπουργός Κυβέρνησης βουνού) Παπαϊωάννου, Ζαφειρόπουλος εκ Σαμαρίνης. Εις το εργατικόν στοιχείον της πόλεως και εις την αγροτικήν περιοχήν η δράσις ήταν μάλλον ικανοποιητική. Κύριες γιάφκες ήσαν: 1. Μαγγίνας (κατάστημα υδραυλικών –φανοποιίας).

2. Πάνου Παναγιώτης (υποδηματοποιείον).

3. Παπαδόπουλος (η κυριωτέρα γιάφκα – φωτογραφείον).

4. Παπακώστας Νίκος (κατάστημα – στιλβωτήριον).

5. Ράγγος (ζαχαροπλαστείον – γαλακτοπωλείον). Η Περιφ. Επιτροπή Καρδίτσης υπέστη, μετά την αναχώρησίν μου εις Ήπειρον, εκκαθαρίσεις μελών της και ανασυγκρότησιν δι’ αποφάσεως του Γραφείου Περιοχής Θεσσαλίας. Το Γραφείον περιοχής Θεσσαλίας μού διαβίβασεν εις Καρδίτσαν εντολήν του Πολιτ. Γραφείου της Κ.Ε. του Κ.Κ.Ε. δυνάμει της οποίας έπρεπε να μεταβώ δια μέσου Άρτης εις Ιωάννινα και να τεθώ εις την διάθεσιν της Κομματ. Οργανώσεως Ηπείρου, όπερ και έπραξα. Αναχωρήσας εκ Καρδίτσης την 12ην Μαρτίου 1942 και φθάσας την 17ην του ιδίου μηνός εις Άρταν. Η σύνδεσίς μου με Ιωάννινα άργησε να σταλή εξ Αθηνών κι εγώ βοήθησα την Περιφ. Επιτρ. Άρτης, γραμματεύς της οποίας ήτο ο Παναγιώτης Μίνως (ψευδώνυμο Παπαδόπουλος). Το Ε.Α.Μ. ήτο άγνωστον ακόμη εκεί και εγώ έθεσα τις βάσεις του. Στις αρχές Μαΐου ήλθε η σύνδεσίς μου και μετέβην εις Ιωάννινα. (Γιάφκες ήσαν ένα υποδηματοποιείον εις την οδόν Ανεξαρτησίας και ένα φωτογραφείον σε ένα μεγάλο κτίριο επι της κεντρική οδού, όπου, λόγω διώξεως, δεν παρέμεινα και έφυγα αναλαβών την καθοδήγησιν της Κομματ. Περιφ, Επιτροπής Πρεβέζης – Λευκάδος και ενός τμήματος της Ακαρνανίας ως επίσης και την κομματικήν οργανωτικήν βοήθειαν της Άρτης. Τον Σεπτέμβριον 1942 η Περιφ. Κομματ. Επιτρ. Άρτης διελύθη (μερικά των μελών της συνελήφθησαν, τα υπόλοιπα δε απεμακρύνθησαν και εκρύφθησαν εις τα όρη) από τους Ιταλούς και εγώ ανέβηκα εις τα Ιωάννινα όπου συνηντήθην με τον (άγνωστον, μέλος της Κ.Ε. του Κ.Κ.Ε.) καθοδηγητήν του Ενιαίου Κομματ. Θεσσαλο – Ηπειρωτικού Γραφείου. Αυτός μου ανέθεσεν την ανασυγκρότησιν και καθοδήγησιν της Κομματ. Περιφ. Άρτης, την καθοδήγησιν της Κομματ. Περιφ. Επιτροπής Πρεβέζης – Λευκάδας και την Κομματ. Οργαν. και καθοδήγησιν της Αμφιλοχίας μετά της περιοχής της. Τον Φεβρουάριον 1943 ήλθε και ανέλαβε την καθοδήγησιν Ηπείρου ο Γεωργιάδης (εκ Ξάνθης) με τον οποίον συνηντήθην και μου ανέθεσαν και την κομματ. καθοδήγησιν της Θεσπρωτίας. Τον Μάρτιον απεστάλη και ανέλαβε την καθοδήγησιν του Κομματ. Ηπειρωτικού Γραφείου (ως πρώτος Γραμματεύς ο Κώστας Κολιγιάννης, ψευδ. Παύλος Αρβανίτης). Τέλη Ιουλίου 1943 το Ηπειρωτικό γραφείο στέλλει ως πρώτο Γραμματέα της Κομματ. Περιφ. Επιτροπής Πρεβέζης - Λευκάδος τον πρόσφυγα με ψευδώνυμο Μήτσιος Ηπειρώτης και την εντολή εγώ να παραμείνω ως δεύτερος γραμματεύς, μου αφηρέθη δ’ εντολής η καθοδήγησις των άλλων περιοχών που καθοδηγούσα πρωτύτερα. Εγώ ηρνήθην να πειθαρχήσω εις την εντο-

Ιούνιος 2019

λήν, απεμακρύνθην εις το χωρίον μου μέχρι 22 Αυγούστου 1943, οπότε συνηντήθην με τον Κολιγιάννην εις Άγναντα Τζουμέρκων, όπου τότε ευρίσκετο η έδρα των μικτών αρχηγείων ΕΔΕΣ – ΕΛΑΣ. Ήλθομεν εις απελπιστικήν σύγκρουσιν και του εδήλωσα ότι ένα εκ των δύο πρέπει να συμβαίνει: ή ο Κολιγιάννης παραβιάζει χονδροειδώς την γραμμήν του Κ.Κ.Ε. ή το Κ.Κ.Ε. άλλα διεκήρυσσε και άλλα είχε κατά νούν (αυτό και συνέβαινε) και εν τοιαύτη περιπτώσει εγώ, πιστός εις το επίσημον πρόγραμμα του Κ.Κ.Ε., ήτο αδύνατον να εργασθώ για την πραγματοποίησιν μιας αντιθέτου γραμμής, η οποία δεν τολμούσε να δη το φως. Ο Κολιγιάννης κατέφυγε εις σκαιάς απειλάς, εις τας οποίας εγώ δεν υπέκυψα και απεμακρύνθην εις το χωρίον μου και εκείθεν εις Καρδίτσαν (οικογενειακώς) άνευ ουδεμίας οργανωτικής δράσεως μέχρι και τον Απρίλιο του 1944, επιδίωκα δε επαφήν με την Κ.Ε. του Κ.Κ,Ε. και δεν κατωρθώθηκε. Αιτίαι που με οδήγησαν εις την σύγκρουσιν: α) Εις την Λευκάδα όλοι οι σημαίνοντες κοινωνικοί παράγοντες (επιστήμονες, ιερείς, δημόσιοι υπάλληλοι, εκπρόσωποι του εμπορικού κόσμου και των παραγωγών, μεταξύ αυτών πολλοί πρώην κομμουνισταί ευρίσκοντο εις οργασμόν και ηγωνίζοντο εν μέσω απείρων δυσχερειών δια την επιβίωσιν του λαού της νήσου. Αυτοί ίδρυσαν ένα πραγματικό Ε.Α.Μ. με πλούσια οργανωτική συγκρότηση. Παραλλήλως όμως φυτοζωούσε άλλη οργάνωσις ΕΑΜ, την οποία ίδρυσε και καθοδηγούσε η Κομματική Επιτροπή της νήσου. Τα μέλη της επιτροπής αυτής ήσαν και μέλη της αντιστοίχου Εαμικής Επιτροπής (Γιάννης κερνά και Γιάννης πίνει). Οι κομμουνισταί αυτοί όμως κήρυξαν την οργάνωσίν τους ως και την μόνην εκπροσωπούσα τον απελευθερωτικό αγώνα του λαού της Λευκάδος και δεν ανεγνώριζαν και εμάχοντο φανατικά την πραγματικήν Εαμικήν οργάνωσιν της νήσου. Την κατάστασιν όμως αυτήν εδημιούργησε η Κ.Ε. του Κ.Κ.Ε. (Πουλόπουλος μέλος της Κ.Ε. του Κ.Κ.Ε. και ιδρυτής του Ε.Α.Μ.) η οποία είχεν αποστείλει πριν από μένα διαδοχικώς δύο ινστρούχτορας με την εντολήν να φυλάξουν σαν κόρη οφθαλμού την αυτοτέλειαν της Εαμικής Οργανώσεως των κομμουνιστών, διότι άλλως θα έχαναν εντελώς από τα χέρια τους την κατάστασιν και το κίνημα της νήσου. Οι περισσότεροι κομμουνισταί ήσαν από το χωριό Τσουκαλάδες και γι’ αυτό οι πραγματικοί Εαμίται (οργανωμένος λαός) τους αποκαλούσε «Τσουκαλαδογκράντ». Εγώ ανεγνώρισα την μεγάλην οργάνωσιν και συγχώνευσα μέσα της και την «ορθόδοξη» του κόμματος, τιμωρώντας, αυτή την τελευταία. Οι στενοί κομματικοί ήσαν: 1. Σταθιός (σπανός εκ Λευκάδος – παλαιός εξόριστος).

2. Ροντογιάννης Σπύρος (δημοδιδάσκαλος – εφονεύθη το 1943 ως διοικητής του 24ου Συντάγματος Πρεβέζης) 3. Αντώνης …(εκ Τσουκαλάδων αλοίθωρος, βέρος κομμ.)

4. Ένας γιατρός από τον Άγιο Πέτρο (εφονεύθη από Ιταλούς) 5. Θωμάς …. (Λευκαδίτης και πριν κάτοικος Πειραιώς) 6. Κουτσοκουστάκης (έκτρωμα) Οι της άλλης οργανώσεως ήσαν: 1. Μαλακάσης Ξενοφών (γιατρός) 2. Λεωνίδας (γιατρός) 3. Κων/νος … (Διευθυντής Δημοτικών Σχολείων) 4. Φωτεινός Μήτσιος (γιατρός) 5. Παπαδόπουλος Γεώργιος (διδάσκαλος) 6. Γιαννούλης (βραδύτερον Αρχηγός του ΕΛΑΣ Λευκάδας) 7.Καλαφάτης (Τροτσκιστής) και άλλοι τους οποίους δεν ενθυμούμαι. Επαμφοτερίζοντες: 1) Βρετός Σπυρίδων 2) Περιστέρης (ψευδ. Ασπρογέρακας) και άλλοι τους οποίους δεν ενθυμούμαι. β) Άλλη αιτία: Εις τας αρχάς Ιανουαρίου 1943 ο γραμματεύς της Κομμ. Περιφ. Επιτροπής Άρτης Γεωργονίκος Μίμης (διευθυντής ηλεκτρικής Άρτης μαζί με τον Ζαλοκώσταν Θεόδωρον (φευδών. Παλιούρας) μου ενεχείρησαν επιστολήν του αρχηγού συνδέσμου Στρατηγείου μέσης Ανατολής συν/χου Κριτς προς την Κ.Ε. του Ε.Α.Μ. Το πνεύμα της επιστολής αυτής συνέπειπτε απόλυτα με την γραμμή του Ε.Α.Μ. και εγώ την επεκρότησα, αποστέλλοντάς την εις Αθήνας με τους Αναγνωστάκην Γεώργιον (δικηγόρον, δικαστικόν VIII Μεραρχίας, εις Γράμ-

Ιούνιος 2019

μον ταγματάρχην και νυν εις Τασκένδην) και Αράπην Τέλη (γιατρόν, γραμματέα Νομ. Επιτρ. Άρτης) αμφοτέρους εκ Νησίστης Άρτης. Τον Μάρτιον του 1943 εις Νησίσταν Άρτης, ο Κολιγιάννης με παρετήρησεν γι’ αυτό (που εκφράστηκα ευνοϊκώς) και μου είπεν ότι οι Άγγλοι είναι εχθροί του Ε.Α.Μ., διάκεινται ευμενώς προς τον ΕΔΕΣ και θέλουν να μας τους επιβάλλουν, για να έχουν αύριο την εξουσίαν στα χέρια τους. Είναι ύπουλοι και ύπουλα πρέπει να τους καταπολεμήσουμε. Αλλά επειδή ο λαός μας συνδέεται ιστορικά μ’ αυτούς και τους συμπαθεί, μοναδικός τρόπος να τους χρεωκοπήσουμε στη συνείδηση του λαού είναι να κατορθώσουμε να πείσουμε τον κόσμο ότι ο Ζέρβας βγήκε στο βουνό με την υπόδειξιν και προτροπήν των Γερμανών για αντίβαρον της δράσεως του Ε.Α.Μ., την κυριαρχίαν του οποίου (του Ε.Α.Μ.), φοβείται η «Ιντέλιζενς Σέρβις». γ) Άλλη αιτία: Στας αρχάς Ιανουαρίου 1943 οι ως άνω Γεωργονίκος και Παλιούρας μου εγνώρισαν ότι ο Άρης Βελουχιώτης έστειλε επιστολή εις τον Ζέρβαν και του όριζε μέρος συναντήσεως (δεν ενθυμούμαι πού) δια να συναδελφωθούν και να δράσουν από κοινού. Αλλά πραγματικός σκοπός του Άρη ήτο να συλλάβη και να φονεύση τον Ζέρβα και να αφοπλίση και διαλύση τον Ε.Δ.Ε.Σ.. Ο Γεωργονίκος και Παλιούρας μου είπαν χαρακτηριστικά: “πονηρός ο παππούς (Ζέρβας)”, ο σκοπός αυτός του Άρη μού επεβεβαιώθη από τον Γεωργιάδην (ινστρούχτορα της Κ.Ε. του Κ.Κ.Ε. εις Ήπειρον – μέλος του Κομματ. Ηπειρωτικού Γραφέιου) τον Ιούνιον του 1943 εις χωρίον Ρωμανό Πρεβέζης, όπου το Αρχηγείον Κων/δη του Ε.Δ.Ε.Σ.. δ) Άλλη αιτία: Τον Ιούνιον του 1943 εγώ έλαβα εις την πόλιν της Πρεβέζης το αντίγραφον κειμένων της συμφωνίας του Στρατηγείου Μέσης Ανατολής, ΕΔΕΣ και Ε.Λ.Α.Σ. Δυνάμει αυτών εγώ, ως αντιπρόσωπος της Πανηπειρωτικής Επιτροπής Ε.Α.Μ., μετέβην εις Ρωμανόν όπου ευρίσκοντο και οι Άγγλοι σύνδεσμοι Κριστ και Πωπ, για να κάνουν διαπραγματεύσεις προς σύναψιν συμφωνίας ΕΛΑΣ – ΕΔΕΣ (μόνον για την Ήπειρον). Εκεί βρήκα τον Γεωργιάδη (ως αντιπρόσωπον της Κ.Ε. του ΕΑΜ) μη κινητοποιημένον υπό την διοίκησιν Παλιούρα τον μόνιμον και εφεδρικόν Ε.Λ.Α.Σ. Πρεβέζης – Θεσπρωτίας (τηλεγραφητής Πρίφτης). Εμένα μου απαγόρευσε ο Γεωργιάδης να κάνω διαπραγματεύσεις και ο ίδιος διεξήγαγεν αυτάς σκοπίμως ανεπιτυχώς επί 2-3 ημέρας. Εμένα με απέκρυψε από τα όμματα του ΕΔΕΣ. Μετά την αποτυχίαν μού είπε: Εις την προσφοράν λιρών εκ μέρος των Άγγλων θ’ απαντούμε «κάτω ο κίτρινος πυρετός», για τις συγκρούσεις του ΕΔΕΣ με τους Ιταλούς και Γερμανούς θα λέμε ότι ο Ζέρβας επιτίθεται και αρπάζει από τους Ιταλούς τα άλευρα του Ερυθρού Σταυρού, τα οποία προορίζονται για τον λαό. Μου είπε να λέμε επίσης ότι Γερμανοί παραλαμβάνουν εις τον δρόμον Άρτης-Ιωαννίνων με αυτοκίνητον Εδεσίτας αξιωματικούς και τους μεταφέρουν εις Ιωάννινα, όπου και συνεννοούνται προδοτικώς. Μου είπε ακόμη ότι θα έπρεπε να παρακολουθούμε το Ταχυδρομείον του ΕΔΕΣ προς την Λευκάδα, να πάρουμε τα έγγραφα και τις λίρες και να εξαφανίσουμε τους συνδέσμους. Και τέλος με αγανάκτησιν μου είπε ότι, αν ο Ζέρβας (τέλος 1942) πήγαινε εκεί που τον καλούσε ο Άρης, τώρα θα ήμαστε πια απαλλαγμένοι. Οκτώβριος 1943 προκάλεσε σύγκρουσιν με Ε.Δ.Ε.Σ. κατά των Γερμανών το ίδιο εγίνετο και στη Θεσαλία. Ο Νικηταράς αφόπλισε τον Κωστόπουλο ύστερα από συναδέλφωσι και συνεργασία. Κομματική Περιφ. Επιτρ. Άρτης 1. Μίνως Πάνος (γραμματεύς εκ Μερόπης Ιωαννίνων εφονεύθη 1946 ή 1947 εις ιχθυοτροφεία Μαλακάση, με Γιαννούλην, Λευκάδος).

2. Γεωργονίκος Μίμης εφονεύθη το 1948 (εξ. Άρτης Δ/ντής Ηλεκτρικής Άρτης) 3. Μπέκας Σπύρος (τηλεγραφητής εκ Πραμάντων ηυτοκτόνησε το 1944, διότι δεν τον έκαναν μέλος του ΚΚΕ κατά δήλωσίν του, όταν συνελήφθη από τον ΕΔΕΣ.)

4. Ρακόπουλος Γεώργιος (εκ Νησίστης δημοδιδάσκαλος, βοηθός Επιθεωρητού) 5. Κουτσούκαλης Αλέκος (λοχαγός VIII Μεραρχίας συμμοριτών Άλλα στελέχη Νομού Άρτης νυν εις Τασκένδην 1. Ρήγα Ιουλία (δασκάλα) 2. Ρήγας Σπύρος (αδελφός, υπάλληλος) 3. Αράπης Τέλης (εκ Νησίστης – γιατρός) 4. Αναγνωστάκης Γεώργιος (εκ Νησίστης – δικηγόρος) Η οργάνωση αυτή εχώλαινε τα μέγιστα λόγω της καταπληκτικής επιτροπής του ΕΔΕΣ, εις όλην την περιοχήν του Νομού.

www. melissourgiotes.gr 7 Κομματική Περιφ. Επιτρ. Πρεβέζης 1. Σταθιός (σπανός Λευκαδίτης από το τέλος του 1942 τον πήρα στην Πρέβεζα. Επαγγελματίας, παλαιός κομμουνιστής, ταξίαρχος συμμορίτης).

2. Σκέβης Σπύρος (εκ Παραμυθιάς – διδάσκαλος και άκρως δραστήριος εφονεύθη εκ νάρκης το 1948).

3. Πεπόνης Ευάγγελος (εκ Βρυσούλας Πρεβέζης – ταχυδρομικός διανομεύς).

4. Ντούσιας Μιχαήλ (εκ Κρυοπηγής Πρεβέζης – τραπεζικός υπάλληλος, άλλοτε ιδιαίτερος του βουλευτού Καλκάνη, υπεύθυνος του ΕΑΜ και βραδύτερον διοικητής του 24ου Συντάγματος ΕΛΑΣ. Τώρα εις Αθήνας οδός Σωκράτους 56).

5. Λογοθέτης Αριστείδης (εκ Θεσπρωτικού Πρεβέζης, διδάσκαλος, νυν εις Τασκένδην). Άλλα σημαίνοντα στελέχη της περιοχής Πρεβέζης 1. Πέτρης Γεώργιος (γιατρός εκ Παλιοροφόρου, μαχητικός αυτός και η οικογένειά του).

2. Ζιάκας Κώστας (γιατρός εκ Λούρου, δραστήριος και πειθαρχικός).

3. Διαμάντης Ηρακλής (δηλωσίας εκ Παλιοροφόρου,έμπορος της μεγάλης επιρροής, τώρα εις Τασκένδην).

4.Παπαδήμας Βασίλειος (εκ Ποδογόρας, πονηρός πολύ εργατικός).

5. Παπαμιχαήλ (γιατρός εκ Θεσπρωτικού).

6. Φωτάκης (αγρότης, εκ του χωρίου Κοτσιανόπουλου).

7. Φιλίππου (αγρότης, εκ του χωρίου Κοτσιανόπουλου).

8. Παπακωνσταντίνου (διαδάσκαλος από το Νικολίτσι).

9. Κατσάνος Χρήστος (εκ Καμαρίνης – διδάσκαλος).

10. Τζίμας Λαμπράκης (εκ Κρυοπηγής).

11. Καινούριος Χρήστος (διδάσκαλος εκ Θεσπρωτικού, ταγματάρχης συμμορίτης και νυν εις Τασκένδην).

12. Βελόνας (από ένα χωριό πλησίον του Παλιοροφόρου Κομματική Επιτροπή της πόλεως Πρεβέζης 1. Χαβάνης Ιωάννης (ράπτης – γραμματεύς).

2. Ρέτζιος (υπάλληλος).

3. Φωκάς (ταβέρνα).

4. Δροσούλης Ερωτόκριτος (εκ Κεφαλληνίας, κάτοικος Πρεβέζης και συνεργαζόμενος με Φωκάν) 5. Ζωγράφος ; (ράπτης εκ Συρράκου – έζησε εις Αντίς – Αμπέμπα) πεθερός και γαμβρός από τον Άγιο Νικόλαον (άκρως δραστήριοι – σημαντικοί).

6.Πολύζος (αδελφοί ειργάσθηκαν με φανατικήν αυτοθυσίαν). Η οργάνωσις του Νομού Πρεβέζης απεδείχθη υποδειγματική για όλην την Ήπειρον, είχε συνοχήν, χωρίς σεχταρισμούς, φραξιονισμούς και παρεκκλίσεις και χωρίς προδοσίας. Εις τον οικονομικόν τομέα παρουσίαζε μεγάλα βήματα. Η πόλις έδωσε πολλά αυτόματα και πυρομαχικά, γραφομηχανές, αλλά και τυπογραφείον, το οποίον εχρησιμοποίησε το Κομμ. Ηπείρ. Γραφείον. Ένας μηχανικός, ο οποίος είχε μεγάλας εργοληψίας από τας ιταλικάς Αρχάς, μας έδιδε βοήθειαν 6-7 λίρας τον μήνα. Ο Κολιγιάννης μου έδωσε γι’ αυτόν δύο φορές (Μάρτον 1943 και βραδύτερον) γράμμα κλειστό, εις τον φάκελλον του οποίου ανεγράφετο: «Για τον «Φ» και μου συνέστησεν να μην έλθω εις προσωπικήν επαφήν». Τα γράμματα αυτά δόθηκαν με το Χαβάνη Ιωάννη (γραμματέα της πόλεως Πρεβέζης) Κομματική Επιτροπή Αμφιλοχίας 1. Παπανίκος (διδάσκαλος μοναχογιός – η μητέρα του είχε ξενοδοχείον ύπνου).

2. Βασίλης (ταμειακός ή της ενώσεως υπάλληλος – μελαχροινός, ηλικίας τότε 35 ετών).

3. Τζώρτζης (δικηγόρος διαμένων εις Βόνιτσαν και καθοδηγών τον τομέα Μοναστηράκι – Παλιάμπελα κ.λπ. δραστήριος και πιστός κομμουνιστής (μεταπολεμικά εγκαταστάθη εις Αθήνας ως δικηγόρος).

4. Ένας δικηγόρος (με γυαλιά, νέος, λιγοστός και όμορφος πρωτόβγαλτος εις το Κ.Κ.Ε.)

5. Ένας από τα χωριά του Βάλτου (καλός εμποροκτηματίας, ξανθός και εύσωμος. Η οργάνωση της Αμφιλοχίας παρουσίαζε καλήν δράσιν μόνο εις τον τομέα Βονίτσης, όπου υπήρχαν δραστήριοι κομμουνισταί (τρεις αδελφοί που είχαν μαγαζί και κτήματα εις Βόνιτσαν – αρχηγός ο Τάκης, ο διερμηνεύς των Ιταλών, ένας Ράλλης κ.ά.) μικρήν δράσιν εις την πόλιν της Αμφιλοχίας και καμμίαν δράσιν εις την περιοχήν του Βάλτου, όπου όλος ο κόσμος με επικεφαλής τους αξιωματικούς της περιοχής, είχε προσχωρήσει στρατιωτικά ή πολιτικά στον ΕΔΕΣ.

8

Μελισσουργιώτικα Φωτο - Γραφήματα

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΚΩΣΤΑΣ ΧΡ. ΜΠΑΝΙΑΣ

28 Ιουνίου 1952. Αγιασμός γεωργικών μηχανημάτων που είχε φέρει ο πατέρας μου, Χρήστος (αριστερά στο τρακτέρ). Δεξιά: Αθανάσιος Τσίκος, ο ιερέας Κωνσταντίνος Παπαχρήστος (παπα-Κώστας). Η νεολαία, αριστερά: Δημήτρης Γκισούλης, Κ. Παπαγεωργίου, Κ. Μπανιάς, Δ. Βουρλόκας. Σήμερα είναι το γαλακτοπωλείο Γενοβέφας Μαστρογιάννη (μπροστά στα φανάρια της οδού Κομμένου).

Ιούνιος 2019

Αντώνης Παππάς (Χρήστος - Ελένη). Ήρωας. Παλικάρι. Λοχίας του έπους Οκτωβρίου - Νοεμβρίου - Δεκεμβρίου 1940. Από εκεί στα οχυρά Ρούπελ (6-9 Απριλίου 1941). Λεβέντης. Γυρίζοντας στις 28 Απριλίου 1941, προσπαθώντας με 22 οπλίτες να διαβούν τον παγωμένο Λούρο ποταμό, δοσίλογοι και Γερμανοί τους χτύπησαν από παντού με οπλοπολυβόλα, χειροβομβίδες και ανατίναξαν την βάρκα. 23 παλικάρια - ήρωες πνίγηκαν. Ήταν 27 χρονών, πρώτος ξάδερφος της μάνας μου. Το όνομά του φέρει ο πρώτος ανιψιός του, Αντώνης Παππάς (δάσκαλος). Αιώνιος.

1964. Ευάγγελος Σουραβλιάς (αριστερά), Κωνσταντίνος Μπανιάς. Μελισσουργοί. Ο υψηλότερος καταρράκτης των Βαλκανίων.

Παναμβρακικός 1952-1953. Ιστορία. Αριστερά: Λάκης (Δημήτρης) Καραβασίλης (χαφάρα, ψηλός, επιβλητικός, «μαέστρος». Υψηλή τεχνική. Πρώτος ξάδερφος του πατέρα μου. Μορφή. Διευθυντής του ΟΑΕΔ. Έδωσε δουλειά, ψωμί σε χιλιάδες Αρτινούς και Αρτινές). Βίκτωρ Σακκάς (από το 19371997 πρώτος σε όλα). Παναμβρακικός Αναγέννηση.

Καλλιθέα. Σωκράτους 133. Μάρτιος 1953. Προσέξτε τον γκολκίπερ. Παντελόνι χοντρό. Φόρμα. Φανέλας, κασκέτο του «Θρύλου». Έτοιμος! Δύο καπέλα για… τέρματα. Στη μέση με την μαύρη μπλούζα. Είναι η αφεντιά μου. Κώστας Μπανιάς. Επίσης οι: Χαράλαμπος Πυλορώφ, Γεώργιος Σολεϊμέζογλου, Κώστας Κωνσταντινίδης, Δημήτρης Γάλλος (γιος του δημάρχου Καλλιθέας). Τέρμα είναι ο Μιχάλης Αναματερός (ετοιμότατος. Εγγονός του ήρωα του ΕΛΑΣ, λοχαγού, πεσόντα στη μάχη της Ηλεκτρικής τον Δεκέμβριο του 1944, διεθνούς άσσου του «Θρύλου»).

Ιούνιος 2019

www. melissourgiotes.gr

Μελισσουργιώτικα Φωτο - Γραφήματα Στείλτε στο περιοδικό μας φωτογραφίες από τη ζωή του χωριού και των συγχωριανών Έτσι προβάλλουμε ένα κομμάτι της ιστορίας, της παράδοσης και του πολιτισμού μας.

Μελισσουργοί, Δεκαπενταύγου-

στος 1954. Δύο νεαροί τότε Ευέλπιδες, οι πρώτοι μεταπολε-

μικοί από τους Μελισσουργούς, οι οποίοι μάλιστα είχαν αρι-

στεύσει (βαθμός 20) στα Μαθηματικά, ο Δημήτριος Κων. Ρίζος

και ο Ξενοφών Βασ. Χαρίσης, συμμετέχουν στον γενικό εορ-

τασμό του χωριού μας στο “Δι-

πλοκάγκελο”,

γεγονός

που

χαροποίησε όλους τους συγχωριανούς.

Στη φωτογραφία διακρίνονται

ο Δημ. Ρίζος, ο Χρίστος Ζουμ-

Από αριστερά, Αντιγόνη Θ. Τσιμπλή και η Μαργαρίτα Αθανασίου, το γένος Ιουλίας Γκολομάζου.

πούλης, ο Ξενοφών Χαρίσης, ο

Ευστάθιος Χαρίσης και άλλοι.

(Από το Αρχείο του Δημ. Ρίζου)

Το περιοδικό μας καταγράφει την ιστορία, την παράδοση και τον πολιτισμό του χωριού μας και των Μελισσουργιωτών. Βοηθείστε το να συνεχίσει. Είναι από τα λίγα έντυπα των Αδελφοτήτων που άντεξε στον χρόνο και με ποιότητα στη θεματογραφία του. Εάν σταματήσει την έκδοσή του θα “τραυματίσει” την Αδελφότητα και κατ’ επέκταση και το χωριό μας. Στείλτε τη μικρή, των 15 ευρώ, συνδρομή σας.

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ

1. Η οικογένεια του Κων/νου Γρ. Καραδήμα αναζητεί φωτογραφίες της θείας του Δέσποινας Κων. Καραγιάννη. Παρακαλούμε όποιος διαθέτει στο αρχείο του κάποια φωτογραφία της, ας έλθει σε επικοινωνία με τον Κων/νο Γρ. Καραδήμα.

2. Ο Ανδρέας Ρίζος αναζητεί φωτογραφία του παππού του Κώστα Ρίζου, ο οποίος απεβίωσε το 1938.

9

10

Α

Η παραδοσιακή Μελισσουργιώτικη φορεσιά

νοίξαμε το μπαούλο της γιαγιάς (βάβως) Μελισσουργιώτισσας. Βρήκαμε όμορφα πράγματα από τη ζωή του χωριού μας. Η μυρωδιά της δάφνης, της άγριας λεβάντας, του βασιλικού και του κέδρου μοσχοβολούσαν ακόμα. Ήταν ένα από τα μυστικά τους να μυρίζουν φρεσκάδα τα ρούχα και να διώχνουν τον σκόρο. Όλα ήταν αρχοντικά όμορφα και καθαρά προσεκτικά διπλωμένα. Είχε συμβουλές ομορφιάς από τη φυσική ζωή της προηγούμενης γενιάς. Συνταγές μαγειρικής, μυστικά πως έπλεναν, πως αρωμάτιζαν τα ρούχα, πώς κένταγαν το ψωμί, πώς στόλιζαν την μπουγάτσα του γάμου, πώς έφτιαχναν τα προικιά τους. Ξεδιπλώσαμε ένα ασπροκέντι σεντόνι ολοκέντητο. Ήταν αυτό που καλοσιδερωμένο με γωνίες σκέπαζαν το γύκο. Μιλήσαμε με κάποιες ηλικιωμένες γυναίκες του χωριού. Μας είπαν πολλά μυστικά της υφαντικής τέχνης, της επεξεργασίας μαλλιού, πώς γίνονταν οι παραδοσιακές στολές, πώς ράβονταν, πώς έμπαιναν διακοσμητικά τα γαϊτάνια και πώς είχαν θέση στο κάθε στολίδι. Οι ίδιες ήταν τσελιγκοπούλες. Ύφαιναν όλα τα υφαντά του σπιτιού τους. Έφτιαξαν παραδοσιακές στολές όπως και οι γιαγιάδες τους, οι προγιαγιάδες. Ύφαιναν Δίμτο, Απολυτό, Σκάλτσινο ένα ύφασμα που έφτιαχναν παντελόνια, κουστούμια, τσακτσίρες, παραδοσιακές γυναικείες στολές, φλοκάτες φέλπες, συγγούνια και σαμαροσκούτι, ένα ύφασμα απαλό από μαλλιά αρνιού (αρνόποπια) γινόταν κουβερτούλες, σπάργανα, εσώρουχα, κουβέρτες, ύφασμα για σαμάρια, αλλά και για επένδυση στολών και ύφασμα για φούστες, φορέματα, κουβέρτες ανάλογα πόσο χοντρό υφαίνονταν μερικά από όσα μας είπαν και θέλησα να μείνουν γραμμένα, να μην χαθούν. Ύφαιναν όλα τα είδη των υφαντών. Καπόσκουτο, φλοκάτες καραμελωτές, πάντες, τρουβάδες, σακιά, τσαντήλες. Από το σκάλτσινο έφτιαχναν κάλτσες για τις φουστανέλες. Το κέντημα στις φέλπες ήταν δύο δάκτυλα αποτελείωμα το ίδιο και το βελούδο. Στα σιγκούνια έμπαινε διακοσμητικό στριφτό γαϊτάνι χρώματος καφετί (βουρβαλί) γύρω – γύρω με ειδικό σχέδιο στερεωμένο ραμμένο με βελόνι. Στις κάπες έμπαινε μαύρο γαϊτάνι γύρω – γύρω (συνήθως σταυρωτό γαϊτάνι) και στερεωνόταν – ράβονταν με βελόνι.

Μας έδειξαν πώς δένεται το γυναικείο μαντήλι (τσιμπέρι). Οι Μελισσουριώτισσες ξεχώριζαν, γιατί είχαν ξεχωριστό τρόπο που έδεναν το μαντήλι τους. Κόμπος αριστερά και φιόγκος που στερεωνόταν με καρφίτσα. Ένα κλωνάρι πιο μακρύ πήγαινε δεξιά και στερεωνόταν με καρφίτσα. Το μαντήλι ήταν λεπτό ειδικό ύφασμα χρώματος μπλε σκούρο, λουλακί ή μαύρο. Γύρω - γύρω είχε στενή φάσα με σχέδιο πουλιά ή λουλούδια χρώματος μπλε ανοιχτό. Τα μαλλιά τους οι γυναίκες τα έμπλεκαν μία ή δύο πλεξίδες. Άφηναν μία πιθανή άπλεκτα και ζέσταιναν τον στρίφτη και τα έστριβαν και γίνονταν μπούκλες (στρίφτης ήταν ένα σιδερένιο εργαλείο όπως το αδράχτι που έστριβαν τα σχοινιά νήματα και το στριφτό γαϊτανι). Τα σκουλαρίκια τους ήταν με τιτριμίδες (γιαννιώτικα) και ένα άλλο σχέδιο λεπτό, κρεμαστό στο τέλος είχε πετρούλα (συνήθως λευκή). Τα παπούτσια τους ήταν με λουράκι κούμπωναν στο πλάι ή τσαρούχια με φούντες (χαμηλά). Φορούσαν κόσμημα και σταυρό. Οι χήρες δεν φορούσαν σταυρό. Οι νεότερες γυναίκες φορούσαν χρωματιστά ρούχα, καρώ φλέπες, πλεκτά όλα τα χρώματα, ενώ οι πιο ηλικιωμένες μπλε σκούρο ή μαύρο. Τα πουκάμισά τους ήταν χρωματιστά και όλα τα χρώματα είχαν φτελάκι στο λαιμό μέχρι τη μέση. Από εδώ και από εκεί έμπαιναν διακοσμητικά κουμπάκια ντυμένα με ύφασμα. Από μέσα φορούσαν λεπτό φόρεμα αμάνικο μέχρι το γόνατο, ραμμένο στη μοδίστρα ή πλεγμένο με βελόνες πλεξίματος σε όλα τα χρώματα. Οι φούστες ήταν ραμμένες στη μοδίστρα με ύφασμα που ύφαιναν στον αργαλειό. Μερικές φορές πλεκτές φούστες ή πλεκτά φορέματα είχαν σχέδια πλεγμένα με βελόνες πλεξίματος. Τα γυναικεία εσώρουχα ήταν ή από λεπτό βαμβακερό ή από ύφασμα υφαντό σαμαροσκούτι πιο λεπτό από το βαμβακερό, πιο απαλό. Ήταν μέχρι πιο πάνω από το γόνατο ραμμένο σε μοδίστρα και πάντα στο ίδιο χρώμα με το φόρεμα. Είχε ρέλι στο λάστιχο που πήγαινε πίσω, σταύρωνε και έδενε μπροστά. Οι γυναικείες κάλτσες πλέκονταν με πέντε καλτσοβελόνες. Στον αστράγαλο είχαν σχέδιο βυζαντινό ή ανθάκι και μερικές φορές διάσπαρτα ανθάκια. Στο γόνατο πλέκονταν λεπτό λάστιχο πλέξη μία – μία. Οι κάλτσες για τις φουστανέλες γίνονταν

Ιούνιος 2019

από ύφασμα σκάλτσινο υφασμένο στον αργαλειό, λεπτό ύφασμα με φυσικό χρώμα από άσπρα μαλλιά. Τα αντρικά τσουρέπια πλέκονταν με πέντε καλτσοβελόνες, συνήθως χρώματος μπλε σκούρο λουλακί. Στο γόνατο πλέκονταν λεπτό λάστιχο πλέξη μία – μία με καλτσοβελόνες και ρίγες μονόχρωμές. Οι αντρικές φανέλες πλέκονταν με βελόνες πλεξίματος και στο θώρακα είχαν σχέδιο - ψαροκόκαλο. Χρώμα φυσικό από το μαλλί άσπρο, είχαν και υφαντές φανέλες από μαλλί απαλό αρνιού . Φυσικό χρώμα αλλά και μπλε σκούρο ή μαύρο. Στο τελείωμα του μανικιού (μακρύ μανίκι) έπλεκαν σχέδιο κέντημα πέντε (5) δάκτυλα με καλτσοβελόνες π.χ. μπλε σκούρο με κόκκινο. Ξεδιπλώσαμε ένα πλεκτό ζωνάρι. Ήταν αυτό που στόλιζε την αντρική στολή. Πλεγμένο στο χέρι με βελόνες πλεξίματος πλέξη μία – μία. Το χρώμα ήταν πάντα μπλε σκούρο λουλακί (φάρδος μία πιθαμή και λίγο). Στις δύο άκρες έμπαιναν κρόσσια με ειδικό σχέδιο που έδενε στα αριστερά. Τα υφαντά μαξιλάρια ήταν αυτά που στόλιζαν το σπίτι με σχέδια πουλιά, λουλούδια ή γεωμετρικά σχήματα. Μία πάντα είχε μία ιστορία του χωριού μας. Σχέδιο επαναλαμβανόμενο από γενιά σε γενιά ήταν στα περισσότερα σπίτια του χωριού μας. Στόλιζε τον τοίχο. Το σχέδιο με ωραία χρώματα είχε στη μία άκρη έλατα, δύο αετούς στο λιβάδι, ελάφια και στην άλλη άκρη ένα εκκλησάκι ή σπιτάκι στο δάσος της Παναγιάς ή της Αρτέμιδος. Οι τρουβάδες τους ήταν ριγέ. Οι βλάχικοι ασπρόμαυροι (τσέλιγκες). Οι ηλικιωμένοι είχαν σκούρο μπλε ή μαύρο ή με ρίγα λεπτή κοκκινόασπρη ή και τα δύο. Οι νιόπαντροι είχαν κόκκινο χρώμα ριγέ ή άσπρο ή με κίτρινο ή και άλλα χρώματα. Το σκοινί ήταν πάντα το ίδιο χρώμα με το βασικό χρώμα του τρουβά πλεγμένο γαϊτάνι σταυρωτό. Οι τρουβάδες ράβονταν σε μοδίστρα. Οι γυναικείες τσάντες υφαίνονταν στον αργαλειό με σχέδια γεωμετρικά, μαιάνδρους (κλειδί της πόλης) ή λουλούδια. Είχαν κρόσσια ή χωρίς κρόσσια. Το σκοινί ήταν πλεγμένο γαϊτάνι σταυρωτό ή πλεξίδα. Γινόταν και τσάντες πάνινες ή πλεκτές με βελόνες πλεξίματος σε διάφορα σχέδια. Ρόμβοι, ψαροκόκαλο, κ.λπ. Κατερίνα Κάτσινου

Άρτα - Μαξ. Γραικού 1 - Τηλ.: 2681303073, 6982053022

Ιούνιος 2019

90

www. melissourgiotes.gr

Κατασκήνωση στους Μελισσουργούς

11

νέοι, 65 έφηβοι – Μεγάλοι Οδηγοί και 25 ενήλικες – Στελέχη, από διάφορα μέρη της Ελλάδας, Θεσσαλονίκη, Τρίκαλα, Κομοτηνή, Κηφισιά Αττικής, Σπάτα Αττικής, Νέο Ηράκλειο Αττικής, Λουτράκι, Χανιά και Ηράκλειο Κρήτης θα βρεθούν στους Μελισσουργούς του Δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων, στις 24 Ιουλίου με 4 Αυγούστου για μια δωδεκαήμερη κατασκήνωση «Κοινοτικής ΑνάπτυΣυγκεκριμένα οι Μεγάλοι Οδηγοί θα ασχοληθούν αυτές τις δώδεκα μέρες ξης». Οι νέοι αυτοί είναι όλοι τους μέλη του Σώματος Ελληνικού Οδηγισμού με διάφορους τομείς που σχετίζονται με: • Τον καλλωπισμό διάφορων σημείων του χωριού, καθαρίζοντας τα μνη(ΣΕΟ), μιας παγκόσμιας παιδαγωγικής μη Κυβερνητικής Οργάνωσης (ΜΚΟ) η οποία ξεκίνησε τη δράση της το 1932, σήμερα αριθμεί 12.500 μέλη, παιδιά μεία, συντηρώντας όλα τα παγκάκια του χωριού, φτιάχνοντας ξύλινες ταμπέκαι ενήλικες, σε 111 πόλεις της Ελλάδας και είναι μέλος της Παγκόσμιας Ορ- λες για τα μονοπάτια του χωριού και τα σημεία αναφοράς και δημιουργώντας γάνωσης Οδηγών (WAGGGS), που αριθμεί πάνω από 10 εκατομμύρια μέλη επιδαπέδια παιχνίδια για τα παιδιά.

• Το κέντρο Νεότητας, ζωγραφίζοντας τους τοίχους με εικόνες προσιτές και σε 144 χώρες. Σκοπός του Οδηγισμού είναι να συμβάλει στη διαμόρφωση της προσωπι- οικίες στα παιδιά, συλλέγοντας παιχνίδια και οπτικοακουστικό υλικό, βιβλία κότητας των παιδιών και των νέων, κοριτσιών και αγοριών, ώστε να εξελιχ- για να δημιουργήσουν δανειστική βιβλιοθήκη και τέλος τη συντήρηση των ξύθούν σε άτομα υπεύθυνα, μελλοντικούς συνειδητοποιημένους ενεργούς λινων παραθύρων.

• Τη συντήρηση των λαογραφικών αντιπολίτες. Η εθελοντική προσφορά στο κειμένων του μουσείου, την καταγραφή της κοινωνικό σύνολο είναι ένα βασικό στοι«Η γλώσσα μου ορκίστηκε αλλά ο νους μου δεν δεσμεύιστορίας τους και τη δημιουργία ταμπελών. χείο του προγράμματος των εφήβων τηκε από τον όρκο» (τραγωδία Ιππόλυτος). Πόσο επιτυ• Τη δημιουργία Πολιτιστικού χώρου στο (Μεγάλοι Οδηγοί). χημένα αποτυπώνει ο τραγικός ποιητής Ευριπίδης με τα παλιό ΚΕΠ και τη συντήρηση του κτηρίου. Η κατασκήνωση «Κοινοτικής Ανάπτυλόγια του την περίπτωση του Δημάρχου Κεντρικών Τζου• Τη δημιουργία μόνιμης έκθεσης στον ξης» είναι ένα αυτοδιαχειριζόμενο και αυμέρκων κ. Μαρίνου Γαρνέλη ο οποίος υποσχέθηκε (προκαινούριο χώρο του πολιτιστικού με θέμα τοχρηματοδοτούμενο πρόγραμμα που εκλογικά πρέπει να αναγνωρίσουμε) την καλύτερη (;!) τη ζωή στο χωριό τα παλιά χρόνια, τις δράοργανώνεται σε ελεύθερες συνθήκες δυνατή συνεργασία και βοήθεια στο Σώμα Ελλήνων Οδησεις του Πολιτιστικού Συλλόγου Μελισσουρ(σκηνές). Βρίσκεται σε στενή συνεργαγών που διοργανώνει κάθε χρόνο κατασκήνωση νέων γιωτών Αϊ - Μάρκος και τη ζωή μας τις δώδεκα σία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση και φο(εφήβων και ενηλίκων) από όλη την Ελλάδα στους Μεμέρες αυτές. ρείς του τόπου και προσφέρει έργο σε λισσουργούς. Και για να χρησιμοποιήσουμε πολιτικούς • Το θέατρο και την τέχνη, όπου τα μέλη τομείς όπως ο πολιτισμός, το περιβάλόρους της εποχής μας που αντιπροσωπεύονται από αραυτής της ομάδας θα μοιραστούν στιγμές γέλον και ο άνθρωπος. χαίες φράσεις επάξια, ενώ προεκλογικά έδωσε «γη & λιου και διασκέδασης με τους κατοίκους, ανεΗ καινοτομία και πρωτοπορία της ύδωρ» μετεκλογικά «ποιεί την νύσσαν», αρνείται κάθε δυβάζοντας ένα θεατρικό έργο, το οποίο θα Κ.Κ.Α., που την κάνει και μοναδικό πρόνατή βοήθεια και καταφεύγει σε μικροπολιτικές επιχειρηπαρουσιαστεί την ημέρα της γιορτής την Παγραμμα στο είδος του, είναι ότι το έργο ματικές πρακτικές που δεν τιμούν σίγουρα τον ίδιο, αλλά ρασκευή 2/8. αποφασίζεται, αναπτύσσεται και υλοποιούτε και τους ψηφοφόρους πολίτες του Δήμου μας. Η κα• Τη δημιουργική απασχόληση των παιείται από τους Μεγάλους Οδηγούς, δητασκήνωση «Κοινοτικής Ανάπτυξης» είναι αυτοδιαχειριδιών του χωριού με διάφορα θεματικά εργαλαδή τους εφήβους, με στήριξη των ζόμενο και αυτοχρηματοδοτούμενο πρόγραμμα που στήρια, παιχνίδια, λούνα παρκ κ.λπ. ενηλίκων υπευθύνων σε συνεργασία με συνεργάζεται με φορείς και τοπικές αυτοδιοικήσεις. Ο Οι Μεγάλοι Οδηγοί θα έχουν επίσης την ευτην Τοπική Αυτοδιοίκηση και φορείς του αξιολογικός κώδικας του Οδηγισμού φέρει τους νέους καιρία να έρθουν σε επαφή με τους κατοίκους τόπου. κοντά στην φύση, στον πολιτισμό και τους καθιστά πρωτου χωριού, να ανταλλάξουν και να μοιραΚάθε χρόνο πραγματοποιούνται 8-10 ταγωνιστές στην διαμόρφωσή τους. Είναι λυπηρό άνστούν εμπειρίες, σκέψεις και ιδέες, όπου και Κ.Κ.Α. σε όλη την ηπειρωτική και νησιωθρωποι που ασχολούνται με την πολιτική να βλέπουν με τη βοήθειά τους θα ασχοληθούν με την τική Ελλάδα, με περισσότερα από 50 τόσο κοντόφθαλμα όση η απόσταση από το παραβάν κτηνοτροφία, τις γεωργικές ασχολίες, την παδιαφορετικά προγράμματα στους τόστην …κάλπη! Μην αναρωτιόμαστε φιλοσοφώντας… τι ραγωγή διάφορων τοπικών παραδοσιακών πους. φταίει και στραβά αρμενίζουμε, το σκάφος, η ρότα, ο καγλυκών και φαγητών, την τυροκομία και τους Οι Μελισσουργοί έχουν επιλεγεί πετάνιος, όλοι; Τιμούμε τη θέση μας, αξιολογούμε τα πρόπαραδοσιακούς χορούς. αυτό το καλοκαίρι για μία από τις 8 σωπα και απαιτούμε το καλύτερο για τον τόπο μας πέρα Τέλος θα διοργανωθεί τη Παρασκευή 2 Αυφετινές κατασκηνώσεις του Κλάδου από κομματικές αντιπαραθέσεις και κεφαλαιοποιημένες γούστου 2019 στην πλατεία της εκκλησίαε της Μεγάλων Οδηγών του ΣΕΟ, καθώς δυσαρέσκειες. Και κυρίως από άτομα σε θέσεις ευθύνης Θεοτόκου, μία γιορτή όπου η κατασκήνωση συνδυάζει τη φυσική ομορφιά με την έχουμε ως πολίτες την απαίτηση να τιμούν το ρόλο τους θα παρουσιάσει στους κατοίκους και στους παράδοση και τη φιλοξενία των κακαι φυσικά να σέβονται τον λόγο τους εφόσον έχουν συδιάφορους φορείς του τόπου το έργο αυτών τοίκων, στοιχεία που ενθουσίασαν νεκτιμήσει σε πρώτο επίπεδο σωστά την πρόταση που των δώδεκα ημερών. τρία από τα στελέχη της κατασκήνωτους έγινε και στηρίζουν αξιόλογες προσπάθειες που προΠεριμένουμε με ανυπομονησία να βρεσής μας, που είχαν την ευκαιρία να άγουν πραγματικά πολιτικές αξίες ( για τον πολίτη που θούμε και να περάσουμε τις δώδεκα αυτές έρθουν σε επαφή με αρκετούς κατοίείναι μέλος της πολιτείας). ημέρες μαζί! κους του χωριού στα δύο ταξίδια που Το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου -Ο- Αρχηγός της Κατασκήνωσης πραγματοποίησαν τον Μάρτιο και τον Μελισσουργιωτών Άρτας «Ο Αϊ-Μάρκος» Στάθης Ντιούδης Ιούνιο.

12

Ο ΗΠΕΙΡΩΤΗΣ ΠΟΙΗΤΗΣ ΚΑΙ ΠΕΖΟΓΡΑΦΟΣ

Το 2018, ορίσθηκε ως έτος του ποιητή Κώστα Κρυστάλλη, με αφορμή τη συμπλήρωση 150 χρόνων από τη γέννησή του. Στο παρόν τεύχος και σε συνέχειες παρουσιάζουμε τη μελέτη του Απόστολου Λ. Τρομπούκη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΠΙΤΙ (τ.375, Νοέμβριος – Δεκέμβριος 1994) με αφορμή τη συμπλήρωση τότε των 100 χρόνων από τον θάνατό του.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ

Με την πάροδο του χρόνου ο Κρυστάλλης, παράλληλα προς τις ηπειρωτικές συντροφιές του, αρχίζει και την πρώτη φιλολογική του παρέα με κύριο και καλύτερο φίλο του τον ομήλικό του Μιχ. Μητσάκη, μέσω του οποίου θα έρθει αργότερα σε επαφή με τον Παλαμά, καθώς και με άλλους λόγιους, όπως τον Δροσίνη, τον Καρκαβίτσα, τον Προβελέγγιο και τον Δαμβέργη. Μετά τη δεκάωρη εργασία του στο τυπογραφείο, ασχολείται συστηματικά με τη μελέτη και το γράψιμο, ακόμα διαβάζει γαλλικά, ίσως και γερμανικά όπως βλέπουμε - αρχείο Γάγαρη - στα τετράδια του. «Τυπογράφος ων, δεν έπαυσα να καταγίνομαι, οσάκις μου επερίσσευε λίγος καιρός, και εις την ψυχικήν προς τα γράμματα κλίσιν μου και άρχισα να γράφω εις τινά περιοδικά και εφημερίδες». Κατά την περίοδο αυτή μπορούμε να διακρίνουμε τις ακόλουθες φιλολογικές του προσπάθειες. Το Μάιο του 1889 αποφασίζει να εκδόσει τη λυρική συλλογή «Χελιδόνες», την οποίαν άγγελει ως «πρόσφυξ Ηπειρώτης», μετατρέποντας και το όνομα του από Κρουστάλλης σε Κρυστάλλης. Τον Οκτώβριο του 1889 τελειώνει το επύλλιό του «Ο καλόγερος της Κλεισούρας του Μεσολογγίου» και το κυκλοφορεί αρχές του 1890. Από το 1890, προσανατολίζεται στους τρόπους της αγροτικής ποίησης• δοκιμάζει μία νέα ποιητική περιοχή, συμπληρώνει τη συλλογή «Αγροτικά» και την υποβάλλει τον Μάιο του 1990 στον Φιλαδέλφειο ποιητικό διαγωνισμό. Στις 10 Ιουνίου 1890 ανακοινώνονται τα αποτελέσματα. Ο Κρυστάλλης παίρνει έπαινο. Από το τέλος του 1890 φροντίζει να διοχετεύει σε διάφορα περιοδικά (Σάλπιγξ, Εβδο-

Ο ΚΡΥΣΤΑΛΛΗΣ ΑΝΑΠΑΥΕΤΑΙ ΣΤΟ ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ

μάς, Αττικόν και Μουσείον) και τα παλιά ποιήματα της πρώτης τεχνοτροπίας του. Η συνεργασία του εκτείνεται επίσης στις εφημερίδες; «Εθνική», «Νέα Εφημερίς», «Χρόνος των Αθηνών» και «Ηχώ των Αθηνών», με αποτέλεσμα μέσα σ’ ένα χρόνο αφότου πάτησε, έρημος και άπορος, το πόδι του στην Αθήνα, να καταφέρει να χαράξει νέο δρόμο στην ποιητική περιοχή της πρωτεύουσας και εκτός αυτού μέσα σε δύο χρόνια να έχει παρουσιάσει μία σημαντική σε ποιότητα, δροσιά και πρωτοτυπία, δημιουργία. Για πέντε μήνες που εργάζεται στο περιοδικό «Εβδομάς» (Μάρτης - Ιούλης 1891), ασχολείται φιλολογικά αποκλειστικά με μια περισπούδαστη διατριβή, τους «Βλάχους της Πίνδου». Μολονότι θεωρείται πλέον πετυχημένος ποιητής, ωστόσο δεν ησυχάζει. Η έγνοια του είναι μία: το πώς θα σπουδάσει. «Τι μ’ ωφελεί αν εργάζομαι καλά όλη την ημέρα, αν πληρώνομαι καλά και αν τρέφω το σώμα μου καλά; Του σώματος η τροφή δε με πιάνει. Έχω ανάγκην από τροφήν της ψυχής, από πνευματικήν τροφήν. Η τροφή αυτή είναι τα γράμ-

Ιούνιος 2019

ματα, η σπουδή», γράφει στον φίλο του Αλεξόπουλο, που είναι εγκαταστημένος στην Κέρκυρα. Στις 20 Οκτωβρίου 1892 βγαίνουν τ’ αποτελέσματα του Β΄ Φιλαδέλφειου διαγωνισμού, όπου η επιτροπή βραβεύει, με εισήγηση του Αγγ. Βλάχου, το «Έρως και Ψυχή» του Στρατήγη δίνοντας «πρώτον θερμότατον έπαινον» στον «Τραγουδιστή του χωριού και της Στάνης» τον Κρυστάλλη. Αυτή τη χρονική στιγμή, το περιοδικό «Εβδομάς», που εργαζόταν ο Κρυστάλλης, δεν πήγαινε καλά οικονομικά και ο ποιητής φροντίζει, μέσω του συμπατριώτη του Ζαχρήστου, και διορίζεται στους «Σ.Π.Α.Π.» (Εταιρία Σιδηροδρόμων. Αθηνών-ΠειραιώςΠελοποννήσου). Η δουλειά κι εδώ για τον ταλαιπωρημένο Κρυστάλλη είναι πλέον βαρειά. «Εργάζομαι από το πρωί ώς το βράδυ σε μια ποταπότατη εργασία... όταν απαλλάττωμαι απ’ αυτή, αρχίζω αμέσως την αγαπημένη μου μελέτη. Σωματικά και πνευματικά ούτε ευρίσκω ανάπαψη. Ούτε ευρίσκω ύπνο. Ιδού πώς πέφτει η υγεία μου, πώς μέρα με την ημέρα χάνομαι... βλέπω φανερά-φανερά τον γκρεμό μου». Το κακό για τον ποιητή, μ’ αυτό τον εξαντλημένο οργανισμό, δε θ' αργήσει να έρθει• σε μία εκδρομή που έκανε, ο Κρυστάλλης στην Πεντέλη κρυολόγησε και πέφτει βαρειά άρρωστος. Οι γιατροί διέγνωσαν πλευρίτιδα. Ύστερα από την αρρώστεια του, κι επειδή η άδεια ήταν ακόμα δύσκολη, ο διευθυντής των Σ.Π.Α.Π φρόντισε να τον στείλει στην Αρκαδία με υπηρεσιακή αποστολή. Όταν επέστρεψε του δίνουν και την κανονική του άδεια, κατά τον Αύγουστο 1893, και ταξιδεύει, επιτέλους, μετά από πέντε χρόνια στην Άρτα και στα Τζουμέρκα• φτάνοντας ώς τους ελεύθερους Καλαρρυτες, αντίκρυ στο χωριό του. Κι απ’ το ταξίδι του αυτό κρατάει σημειώσεις, για να τις δημοσιεύσει ως ταξιδιωτικές εντυπώσεις του. Επιστρέφοντας στην Αθήνα τον περίμενε η απόλυση του από τους Σ.Π.Α.Π.

5. Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΠΑ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΚΡΥΣΤΑΛΛΗ Η παρουσίαση των ποιημάτων του Κρυστάλλη στην Αθήνα, είναι αλήθεια ότι δημιούργησε στους φιλολογικούς κύκλους μεγάλο «σάλο». Οι ρομαντικοί χωρίζουν από τους αγροτικούς, οι ξενόθρεφτοι από τους ντόπι-

Ιούνιος 2019

www. melissourgiotes.gr

ους, οι καθαρευουσιάνοι από τους δημοτικιστές. Στο προοδευτικό στρατόπεδο επικεφαλής βρίσκεται ο Κρυστάλλης, καμαρώνοντας δίκαια ότι επιτελεί «έργο εθνικό». Σε λίγο άρχισαν να εμφανίζονται και οι «εχθροί» του (επικριτές του). «Μωρέ τι διάβολο τραβάμε και μ’ αυτόν τον γιδοβοσκό τον Κρυστάλλη, που μας κατέβηκε εδώ πέρα μες από τα βουνά της Πίνδου...», έλεγε κάποιος απ’ αυτούς που τους «μπήκε στη μύτη». Στον φίλο του τον Αλεξόπουλο, γράφει ο Κρυστάλλης: «Τώρα άρχισε να φαίνεται η αξία μου η φιλολογική, που άρχισα να κάνω κι εχθρούς από φθόνον. Ως κι ο Δροσίνης, ως κι ο Καρκαβίτσας, αυτός ο φίλος μου, δείχνουν τώρα κάποια ψυχρότητα και κακά λόγια για μένα. »Του ενός τον μπήκα στη μύτη με τα ποιήματα, του άλλου με τα διηγήματα, εις τα οποία γράφω, καθώς λέγουν άλλοι, πολύ ζωηρότερα και πολύ ζωντανότερα και φυσικά τη δημοτική γλώσσα». Όταν στον δεύτερο Φιλαδέλφειο διαγωνισμό η επιτροπή δεν του έδωσε το πρώτο βραβείο - όπως προαναφέραμε - η αντίδραση της κοινής γνώμης και των ειδικών υπήρξε μεγάλη. Οι φίλοι κατ οι γνωστοί, του ζητούν να κυκλοφορηθεί τα ποιήματά του. Ο Αχ. Παράσχος αγανακτεί κι αυτός με την επιτροπή βραβείων, γιατί θεωρεί τον Κρυστάλλη «ποιητή» και τον Στρατήγη «μπουρδούση». Ο Ροΐδης αστειευόμενος, του προτείνει να τον πάρει δάσκαλο της δημοτικής. Ο ίδιος ο Κρυστάλλης πικραμένος λέει: «...να μην πάρω και εγώ το βραβείο μια βολά, να ενθαρρυθώ και γώ ο φουκαράς». Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Κρυστάλλης είχε το τάλαντο του ποιητή, το οποίο το καλλιέργησε από παιδί. Γεννημένος στα βουνά της Πίνδου και μεγαλώνοντας στο φόβο της τουρκικής δεσποτείας, παρηγόρησε τις ελπίδες του, όπως όλοι οι υπόδουλοι, με τη δροσιά του δημοτικού στίχου, την τόλμη των πατριωτικών θουρίων του Ρήγα και το αίσθημα των ερωτικών δεκαπεντασύλλαβων του «Ερωτόκριτου». Παράλληλα όμως διάβασε από παιδί τους δύο συγχωριανούς του ποιητές, τον Ζαλοκώστα και τον Σπ. Λάμπρο, οι οποίοι υποκινούν την παιδική του επιθυμία για μίμηση. Σ’ αυτούς ήρθε αργότερα να προστεθεί ο Παράσχος, ο οποίος τον επηρέασε αμεσώτερα κι από τους ρομαντικούς• αυτό, εξάλλου, μας το φανερώνει μία προσεκτική σύγκριση σε ορισμένους στίχους των.

Δεν έχω μάννα. Μέσα σ' αυτά τα τρία λόγια. (Παράσχου: Το ορφανό) Αδέλφια, μάνα. Μην τα λες αυτά τα δύο λόγια.(Κρυστάλλη: Το ορφανό). Παιδιά, αν τότε σμίγαμε σε μια σημαία όλοι, μα το σταυρό που προσκυνώ, τους παίρναμε την Πόλη.(Παράσχου: Ο γερο-Καπετάνιος) Νάρθουμε στη σημαία σου να μαζωχτούμε όλοι και να κινήσουμε, γλυκεία μαννούλα για την Πόλη. (Κρυστάλλη: Ο καλόγερος) Εκείνος όμως που θα συνεπάρει τον Κρυστάλλη και θα του διαμορφώσει την πρώτη ποιητική του κλίση είναι ο Βαλαωρίτης. Ο Βαλαωρίτης είναι ο εστεμμένος ποιητής του ρομαντισμού και πανελλήνιας επιβολής, με τα περισσότερα απ’ τα τραγούδια του να κυκλοφορούν σε κάθε αστικό κέντρο του ελληνισμού. Το δημοτικό τραγούδι απασχόλησε, επίσης, τον Κρυστάλλη από την περίοδο της μαθητικής του νεότητας. Με την έμφυτη αγάπη που έτρεφε σ’ αυτό κατώρθωσε να καταγράψει πάρα πολλά δημοτικά τραγούδια, όπως ρητά αναφέρει, ο ίδιος, στους «Βλάχους της Πίνδου». Φυσικά, ώσπου να κατακτήσει την προσωπική του έκφραση, ο Κρυστάλλης, χρειάστηκε κάποια προάσκηση, στη διάρκεια της οποίας συγχύσθηκε αρκετά. Η γραμμή της ποιητικής σταδιοδρομίας του, θα λέγαμε ότι είναι τεθλασμένη. Αρχίζει από τη μίμηση, πλησιάζει τη λυρική ουσία, επιστρέφει στη δημοτική δοκιμή. Ο Παλαμάς λέει: «Το τραγούδι του είναι το δημοτικό τραγούδι αναβρυσμένο με νέα ορμή». Και αλλού: «Ο Κρυστάλλης δεν είναι λαός που βρίσκεται και που γίνεται ποιητής. Είναι ο ποιητής που βρίσκεται και που γίνεται λαός». Από την άλλη μεριά ο Αποστολάκης - ένας από τους επικριτές του Κρυστάλλη - μας λέει: «Το έργο τον Κρυστάλλη είναι εκλαΐκευση περιττή...». Και σ' άλλα σημεία της μελέτης του ο Αποστολάκης, με άπρεπη φρασεολογία και με ειρωνικό ύφος, σημειώνει: «Αφύσικη μυθολογική αφορμή για πάρα πολύ φυσικά και κοινά πράματα. Τι πραμύθι! Τι άνοστη ιστορία! Να χασμουριέσαι...». Κι αλλού: «Μαράγκισμα ψυχής και νερούλιασμα πόθου... μας φωνάζει ο ποιητής για να μας μιλήσει για τη Δημοπούλα. Αλλ’ εμείς πια δεν προσέχουμε. Θέλουμε να κοιμηθούμε». Και συνεχίζοντας καταλήγει• «Στο τραγούδι του Κρυστάλλη δύσκολα κρατούμε το χασμουρητό μας». Το εριστικό αυτό «πνεύμα» του Αποστολάκη και η φανερή εμπάθεια που παρατηρούμε

Από τις Ηπειρωτικές Εκδόσεις “Πέτρα” κυκλοφορεί το βιβλίο “ΚΩΣΤΑΣ ΚΡΥΣΤΑΛΛΗΣ - Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ” με κείμενα παλαιότερων και σύγχρονων πνευματικών ανθρώπων, για τη ζωή και το έργο του ποιητή και πεζογράφου. Τηλ. επικοινωνίας: 2108233830

13 στο ύφος του, μας κρατούν οπωσδήποτε σε κάποια υποψία και επιφύλαξη για τα γραφόμενά του. Οι απόψεις αυτές του Αποστολάκη, φυσικά, δεν έμειναν χωρίς αντίλογο. Μια μελετημένη και επιστημονική απάντηση έδωσε στον Αποστολάκη, ο Τ. Σιωμόπουλος με την εργασία του «Κώστας Κρυστάλλης» η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό των Ιωαννίνων «Ηπειρωτική Εστία», 1953 σελ. 77. Αλλά η καταλληλότερη απάντηση, στα επιχειρήματα του Αποστολάκη, πρέπει να θεωρηθεί η ομιλία του Μιχ. Μερακλή, «Κ. Κρυστάλλης, η μετάβαση από το λόγιο στο αγροτικό ήθος». Ορισμένοι επίσης κριτικοί κατηγόρησαν τον Κρυστάλλη ότι δεν είχε ιδέες, και μας είπαν: «... έχει ιδέας μεγάλας ο γεωργός ή ο ποιμήν; Είναι δυνατόν να έχει τερατώδη έμπνευσιν ο βίος αυτών, ο έρως των;». Και ο Γαβριηλίδης σε άρθρο του τους απαντά: «Δεν έχει ιδέας; Αλλ’ έχει ιδέας το τριαντάφυλλο; Και η ροδοδάκτυλος έχει ιδέας; Και η πανσέληνος; Και του Υμηττού τον βουτηγμένον στα ία, στα ζουμπούλια, στα ρόδα, στην πορφύρα το βράδυ, ποίαι είναι αι ιδέαι; Τι να σκέπτεται περί δανείου ή περί καταργήσεως των πρεσβειών; Ιδέας έχει ο Σοπενχάουερ και ο Νίτσε. Ο βουλόμενος τους παίρνει τους τρώγει και αυτοκτονεί». Για κάτι άλλο, ακόμα, που επικρίθηκε ο Κρυστάλλης είναι η γλώσσα του. Είναι αλήθεια ότι η γλώσσα που χρησιμοποιεί στα έργα του, με τις ιδιωματικές λέξεις της Ηπείρου, αποτελούν πρόκληση. Η γλώσσα του ίσως να μην είχε πάντοτε πλαστικότητα, δεν είχε όμως ούτε εξεζητημένες ακρότητες. Ο Κρυστάλλης, πρέπει να έχουμε υπόψη μας, ότι μας γυρίζει στην αγροτική και βουκολική ορολογία με τις λέξεις: λόγγος, λογγάρι, ζάλογγο, ρουμάνι, ορμάνι, ρογγιά, κουρί, στεφάνι, ραϊδιό, τσουγγρί, γάβρος, ρουπάκια, ροδάμια, σταλίκια, παλιούρια, κολτσίδες, λατσούδες, καυκόπουλο, καρδάρα, στόλισμα, αρνοπόκι, κωλόκουρα, ρούντο κ.ά. Για το λεξιλόγιό του αυτό, μπορεί μερικοί να τον ειρωνεύονταν, αλλά του Κρυστάλλη του είναι αδιάφορο, «αν ξένιζε τα ώτα των αστών». Αυτός ήταν πλέον ένας ριζοσπάστης και δεν εγνώριζε τις δειλίες υποχωρήσεις των άλλων, που φοβόνταν τον κόσμο και τις κρίσεις των αιθουσών. Αυτός ήθελε να τραγουδήσει τις χαρές, τις λαχτάρες και τις θλίψεις του λαού και τις τραγούδησε έτσι, όπως τραγουδάει ο λαός. ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

14 ΓΕΝΝΗΣΕΙΣ

Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Κ Α

- Ο Γιώργος Μαμουζέλος και η Παναγιώτα Βασ. Μποχώτη απέκτησαν αγόρι.

- Ο Νίκος Κολιοπάνος και η Γεωργία Καλιαρντά απέκτησαν αγόρι. Να τους ζήσουν τα νεογέννητα!

ΒΑΠΤΙΣΕΙΣ

Ο Σπύρος Κτενάς και η Γεωργία Ιωάν. Καλιαρντά βάπτισαν τον γιο τους και του έδωσαν το όνομα Βασίλης. Να τους ζήσει το καινούργιο όνομα.

ΘΑΝΑΤΟΙ

- Ο Γιάννης Ι. Τσίκος απεβίωσε και ετάφη στην Αθήνα.

- Η Σταυρούλα Χαράλ. Τζίμα απεβίωσε και ετάφη στους Μελισσουργούς.

- Ο Απόστολος Κων. Σάββας απεβίωσε και ετάφη στην Άρτα.

- Ο Γεώργιος Πάλλας απεβίωσε και ετάφη στην Άρτα.

- Ο Γιάννης Κολιοπάνος απεβίωσε στους Κωστακιούς Άρτας και ετάφη στους Μελισσουργούς.

- Ο Βασίλης Δημ. Ψηλός απεβίωσε στην Αθήνα και ετάφη στους Μελισσουργούς. Θερμά συλλυπητήρια στους οικείους τους.

ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ

- Η οικογένεια Θεοδώρου Τσίκου προσφέρει 100 ευρώ, στη μνήμη του αδελφού και θείου Γιάννη Ι. Τσίκου.

- Η Δήμητρα χήρα Γεωργίου Τσίκου προσφέρει 50 ευρώ στη μνήμη του Γιάννη Ι. Τσίκου.

- Οι αδελφές Νίκη, Αναστασία, Βούλα, Θεοδώρα και Γεωργία Τσίκου προσφέρουν 100 ευρώ στη μνήμη του αγαπημένου τους εξαδέλφου Γιάννη Ι. Τσίκου.

- Ο Δημήτριος Κων. Υψηλός προσφέρει 20 ευρώ στη μνήμη του εξαδέλφού του Γιάννη Ι. Τσίκου. Σάββατο πρωί. Ημέρα ξεκούρασης από το τρέξιμο της εβδομάδας. Πίνω τον καφέ μου στο μπαλκόνι, όταν χτυπάει το τηλέφωνο. Στο άκουσμα του νέου το φλιτζάνι πέφτει από το χέρια μου. Αδύνατο να το πιστέψω και όμως είναι πραγματικότητα. Ο ξάδελφος μου Βασίλης Δημ. Ψηλός έφυγε από κοντά μας, ακολουθώντας τον δρόμο για το μεγάλο ταξίδι του. Προσπαθώ να βάλω σε τάξη τις σκέψεις μου. Προχτές την Τετάρτη μιλούσαμε στο τηλέφωνο, όταν μου είπε: “Ξάδελφε θα έρθω μια μέρα στο σπίτι να πάρω μερικά cd με παλιά τραγούδια που έχει καταγράψει ο Σωτήρης από τις εκδηλώσεις που πήγαινε”. Μου πρότεινε να

- Ο Κωνσταντίνος Ιωάννη Νικολάου προσφέρει 15 ευρώ στη μνήμη των γονέων του Ιωάννη και Δήμητρας.

- Η Ντίνα χήρα Χαραλάμπους Τσίγα προσφέρει 50 ευρώ στη μνήμη του συζύγου της Μπάμπη Τσίγα.

- Ο Ιωάννης Σούρλας προσφέρει 50 ευρώ στη μνήμη των αδελφών του Ευαγγέλου και Γεωργίας Σούρλα που απεβίωσαν τον Μάρτη του 2019.

- Ο Κωνσταντίνος και η Ελένη Δημ. Ψηλού, προσφέρουν 50 ευρώ στη μνήμη του αδελφού τους Βασιλείου Δημ. Ψηλού.

- Η Μαρία Δημ. Ψηλού και ο Ανδρέας Σούλης, προσφέρουν 50 ευρώ στη μνήμη του αδελφού τους Βασιλείου Δημ. Ψηλού.

- Η Ειρήνη Κουλούρη, προσφέρει 50 ευρώ στη μνήμη του εξαδελφού της Βασιλείου Δημ. Ψηλού.

- Η Αικατερίνη και η Αθηνά Κατσουλάκου, προσφέρουν 50 ευρώ στη μνήμη του συμπεθέρου τους Βασιλείου Δημ. Ψηλού.

- Ο Αναστάσιος και η Αθηνά Τάσσιου, προσφέρουν 50 ευρώ στη μνήμη του Βασιλείου Δημ. Ψηλού.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΝΙΣΧΥΣΗ

- Ο Λάμπρος Τασούλης προσφέρει 100 ευρώ για ενίσχυση της Αδελφότητας - Ο Απόστολος Λ. Τρομπούκης προσφέρει 50 ευρώ για ενίσχυση της Αδελφότητας - Ο Θεόδωρος Γ. Παπαγιάννης προσφέρει 20 ευρώ για ενίσχυση της Αδελφότητας - Η Γεωργία Κων. Τρομπούκη προσφέρει 30 ευρώ για ενίσχυση της Αδελφότητας.

- Η Αναστασία Κάτσινου προσφέρει 20 ευρώ για ενίσχυση της Αδελφότητας.

- Ο Σταύρος Μαστοράκης προσφέρει 20 ευρώ για ενίσχυση της Αδελφότητας.

Ενδέχεται μερικές φορές όσοι καταθέτουν την οικονομική τους ενίσχυση στο Πιστωτικό Ίδρυμα με το οποίο συνεργάζεται η Αδελφότητά μας να καθυστερούν να βλέπουν το όνομά τους στους καταγεγραμμένους στη στήλη των οικονομικών ενισχύσεων. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η αναλυτική κατάσταση των καταθέσεων γίνεται μία φορά τον χρόνο. Σας ευχαριστούμε για την ενίσχυσή σας και την κατανόησή σας. έρθει το Σαββατοκύριακο αλλά τον απέτρεψα, γιατί θα έφευγα να πάω να ψηφίσω, προτείνοντάς του άλλες ημέρες και μου είπε ότι θα ξαναμιλήσουμε. Τον ρώτησα από απορία περισσότερα πώς ένας παλιός ροκάς ήθελε παραδοσιακά τραγούδια και μου είπε ότι εδώ και μερικά χρόνια ασχολείται με την εκμάθηση του κλαρίνου και ήδη μπορούσε να παίξει αρκετά τραγούδια. Τότε και εγώ πάνω στη χαλαρή μας κουβέντα του πρότεινα να μάθει πολύ καλά είκοσι τραγούδια της περιοχής μας και τον Δεκέμβρη στην εκδήλωση της Αδελφότητας που γίνεται μετά την αρτοκλασία να έρθει να μας τα παρουσιάσει και παράλληλα να διασκεδά-

Ιούνιος 2019 ΕΝΑ ΕΘΙΜΟ ΠΟΥ ΕΣΒΗΣΕ

Μεγάλη λύπη αλλά και νοσταλγία ταυτόχρονα είναι τα συναισθήματα μου αυτές τις μέρες. Ο Πρόεδρος της Κοινότητας μερικά χρόνια πίσω, έβαζε φύλακες να φυλάνε τα βοσκοτόπια του χωριού μας, όπου θα έρχονταν να ξεκαλοκαιριάσουν από τα χειμαδιά του Ξηρόμερου, του Αγρινίου και της Άρτας οι συγχωριανοί μας κτηνοτρόφοι. Λίγο πριν ξεκινήσει και επίσημα το καλοκαίρι, στις αρχές του Ιούνη, το αργότερο μέχρι 5 Ιούνη, μοιράζονταν τα λιβάδια, όπου θα ξεκαλοκαίριαζαν οι κτηνοτρόφοι μαζί με τα πρόβατά τους. Οι παρέες των κτηνοτρόφων ήταν σεβαστές σε όλους και προσπαθούσαν τα λιβάδια τους να είναι κοντά ή ακόμη και να μοιράζονται το ίδιο λιβάδι, προκειμένου να γίνεται πιο ανεκτή η δύσκολη ζωή τους στα βουνά και να ομορφαίνει το καλοκαίρι. Μερικές φορές βέβαια τα αίματα των θερμόαιμων άναβαν και υπήρχε κάποια ένταση κατά τη διαδικασία της κλήρωσης χωρίς όμως να δημιουργούνται περαιτέρω προβλήματα. Η διαδικασία αυτή επαναλαμβάνονταν κάθε χρόνο. Τα λιβάδια για τα οποία γίνονταν η κλήρωση ήταν τα παρακάτω αναγραφόμενα: Σέλωμα στο Μπαλτινέσι - Μούρες στο Αγκάθι – Βροτόπι – Το κελάρι – Ο Καμσιαράς και πίσω από την ράχη προς την πλευρά της Θεσσαλίας, όπου εκεί βρίσκονταν άλλα τρία λιβάδια δηλαδή το Κυρσακούλι, η Νεράιδα και το Καταθίκι. Οι κτηνοτρόφοι του χωριού μας είχαν πάρα πολλά πρόβατα που έφταναν και τις πενήντα χιλιάδες (50.000). Δυστυχώς όμως τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των απασχολούμενων στην κτηνοτροφία και ο αριθμός των ζώων βαίνει γεωμετρικώς μειούμενος. Πληροφορήθηκα ότι φέτος οι ήχοι από τα κουδούνια των Μελισσουργιωτών κτηνοτρόφων δεν θα ακουστούν στα Μελισσουργιώτικα λιβάδια, γιατί κανένας δεν θα ανηφορίσει στα βουνά Οι αιτίες είναι πάρα πολλές, οι οικολόγοι φρόντισαν να γεμίσουν τα βουνά με λύκους, αρκούδες και τσακάλια τα οποία είναι ό,τι πιο καταστροφικό για τα πρόβατα. Δυστυχώς με τις ενέργειές τους αυτές ανέστρεψαν τη βιοποικιλότητα του χώρου και καθίσταται απαγορευτική η μετακίνηση των κτηνοτρόφων στα βουνά. Λάμπρος Αθ. Καλιαρντάς

σουμε. Βέβαια είχαμε ξεχάσει κάτι πολύ βασικό. Όταν οι άνθρωποι κάνουν σχέδια ο Θεός γελάει. Πλήρης η επιβεβαίωση. Είμαι σίγουρος όμως ότι από εκεί ψηλά που θα συναντηθείς με τους άλλους, τον παππού Βασίλη, τη Χρυσούλα, τον Σωτήρη θα στήσετε κάποιο γλέντι και ο παππούς θα σιγοπιάσει ένα τραγούδι και θα τον ακολουθούν σιγοψιθυρίζοντας τον σκοπό. Ξάδελφε καλό σου ταξίδι και είμαι σίγουρος ότι από εκεί ψηλά μαζί με όλους τους συγγενείς, φίλους και γνωστούς θα μας βλέπετε και να τους πληροφορήσεις ότι εμείς εδώ κάτω ΔΕΝ σας ξεχνάμε ποτέ. Γιώργος Κ. Μαστρογιάννης

Ιούνιος 2019

www. melissourgiotes.gr

πωνύμως

Με τον ΑΝΔΡΕΑ ΡΙΖΟ

Ηπειρωτικά θέματα, θέματα του Δήμου μας και του Χωριού μας, αλλά και ευρύτερα, σχόλια για όσα μας συγκινούν και φιλοξενία Ηπειρωτών, που έχουν κάτι να μας πουν, θα δημοσιεύουμε εδώ κάθε τρίμηνο...

Σε λεύκωμα η 40χρονη ιστορία της «Μέλισσας»

Σε εκδήλωση που έγινε στην Άρτα παρουσιάστηκε το φωτογραφικό λεύκωμα της ομάδας «Μέλισσα» Άρτας που κυκλοφόρησε σε ένα καλαίσθητο βιβλίο. Αποτυπώνει με φωτογραφίες την ιστορική διαδρομή της ομάδας από το 1978, που ιδρύθηκε, μέχρι το 2018. Πέρσι τον Μάρτιο είχε γίνει η εκδήλωση των 40 χρόνων και ξεκίνησε η προσπάθεια για το λεύκωμα από τον πρόεδρο της Μέλισσας, Γιάννη Καψάλα. Κάθε κλικ είναι και μα ιστορία, αποτυπώνοντας ο φωτογραφικός φακός μια μεγάλη πορεία. Είναι από τα πρώτα λευκώματα που κυκλοφόρησαν στην Ήπειρο και στην Άρτα και αξίζει κάθε έπαινος στους συντελεστές. Είναι αφιερωμένο στους ανθρώπους που έφυγαν από τη ζωή και υπηρέτησαν τον Σύλλογο ως παράγοντες, προπονητές και ποδοσφαιριστές. Μια προσπάθεια που έγινε όπως αναγράφεται στην προμετωπίδα του βιβλίου, για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νέοι. Στην εκδήλωση παρέστησαν ο βουλευτής Άρτας Βασίλειος Τσίρκας, ο πρόεδρος της ΕΠΣ Άρτας Αθανάσιος Τρομπούκης. ο πρόεδρος των βετεράνων παικτών Αναγέννησης Άρτας Δημήτρης Αραβανής, ο πρόεδρος της ΑΕ Καραϊσκάκης Άρτας Δημήτρης Γεωργίου, ο πρώτος πρόεδρος στην ιστορία της Μέλισσας Σταύρος Μαστοράκης και πολλοί φίλοι της Μέλισσας, αλλά και του ποδοσφαίρου. Κυρίως παλαίμαχοι παίκτες και παράγοντες, που θυμήθηκαν τα παλιά μέσα από συζητήσεις στο πλαίσιο της εκδήλωσης που έγινε σε αίθουσα του Επιμελητηρίου Άρτας. Στην παρουσίαση του λευκώματος μίλησαν ο δημοσιογράφος και παλιός παίκτης της ομάδας Άρης Ραβανός, ο πρόεδρος της ΕΠΣ Άρτας Θανάσης Τρομπούκης. ο παλιός παίκτης και αθλητικογράφος Κώστας Λύτρας, ενώ κλήθηκαν στο βήμα για έναν χαιρετισμό ο ιστορικός ερευνητής της Άρτας Κώστας Μπανιάς και ο συντάκτης της στήλης. Κεντρικός ομιλητής ήταν ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Απόστολος Τρομπούκης, που έζησε από κοντά

τα πρώτο αλλά και τα μετέπειτα βήματα της ομάδας. Ο Άρης Ραβανός, πολιτικός συντάκτης των «Νέων», τόνισε ότι το παράδειγμα της Μέλισσας πρέπει να ακολουθήσουν και άλλες ομάδες, για να καταγραφεί η ιστορία του ποδοσφαίρου της «ποδοσφαιρομάνας» Άρτας. Ο πρόεδρος της ΕΠΣ Άρτας τόνισε ότι τα καλύτερα χρόνια στο ποδόσφαιρο τα έζησε με αυτήν την ομάδα. Το ιστορικό για την ίδρυση της Μέλισσας σκιαγράφησε ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Απόστολος Λ. Τρομπούκης. Τόνισε ότι οι Μελισσουργιώτες της Άρτας, που έχουν δική τους συνοικία στη θέση «Βαλαώρα», ξεκίνησαν στις αρχές του 1967 για να ιδρύσουν την ομάδα, δίνοντας αρχικά σ’ αυτήν το όνομα «Λιντζέτο», που είναι τοπωνύμιο του χωριού Μελισσουργοί στην περιοχή των Τζουμέρκων. Προπονητής ήταν ο παλιός άσσος του Ολυμπιακού Άρτας Πάνος Ραβανός κα το πρώτο φιλικό παιχνίδι έγινε στα μέσα Απριλίου του 1967 με την ομάδα της Ακροποταμιάς. Οι παίκτες που αγωνίστηκαν ήταν οι Θεόφιλος Κωνσταντής, Αλέκος Τσακανίκας, Βασίλης Χαρίσης, Ναπολέων Πάκος, Χρήστος Ραβανός, Στέφανος Τομπολίδης, Απόστολος Τρομπούκης, Χάρης Στεφανίδης, Γιάννης Γκολομάζος, Κώστας Γκίζας. Όμως έγινε η δικτατορία της 21ης Απριλίου 1967 και δεν πρόλαβαν τότε να καταθέσουν την αίτηση στο Πρωτοδικείο Άρτας για να αναγνωριστεί ο Σύλλογος. Αυτό έγινε το 1978 έχοντας πλέον η ομάδα την ονομασία «Μέλισσα» και όχι Λιντζέτο. Η Μέλισσα αγωνίζεται στην Α΄ Κατηγορία της ΕΠΣ Άρτας με φιλοσοφία της να δίνει τόπο στα νιάτα και στα ταλαντούχα ποδιά της περιοχής Γι’ αυτό έγινε κα η συνεργασία με το αθλητικό κέντρο του Γιώργου Φίλιππα. Το λεύκωμα της Μέλισσας διατίθεται στην Άρτα κα σε άλλα σημεία της Ηπείρου και συνοδεύεται με DVD με παλιές και νέες φωτογραφίες από αγώνες της ομάδας. Καλοτάξιδο το βιβλίο και συγχαρητήρια στον Πρόεδρο Γιάννη Καψάλα για την προσπάθεια. ΦΩΣ ΤΩΝ ΣΠΟΡ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΕΚΛΟΓΩΝ

Μετά από πέντε σχεδόν χρόνια οι κάλπες των ευρωεκλογών και των περιφερειακών εκλογών στήθηκαν και πάλι στο χωριό μας. Σ’ αυτό το μικρό κείμενο θα σταθούμε μόνο σ’ ό,τι αφορά στο χωριό μας, αναλύοντας τα αποτελέσματα όπως προέκυψαν από τις κάλπες. Στα δύο εκλογικά τμήματα που στήθηκαν στο χωριό με εγγεγραμμένους 603 ψηφοφόρους, από τους 713 που ήταν την αντίστοιχη ημερομηνία το 2014, ψήφισαν 296 με το ποσοστό της αποχής να ξεπερνά το 50%. Από τα 296 ψηφοδέλτια τα τέσσερα (4) ήταν άκυρα ποσοστό 1,35%, έξι (6) λευκά ποσοστό 2,03% και έγκυρα διακόσια ογδόντα έξι (286). Ο Πατριωτικός Υπερκομματικός Συναγερμός Κεντρικών Τζουμέρκων, με επικεφαλής τον Δήμαρχο Μαρίνο Γαρνέλη έλαβε 104 ψήφους και ποσοστό 36,36%. Η Τζουμερκιώτικη Δημοτική Πορεία, με επικεφαλής υποψήφιο Δήμαρχο τον Χρήστο Χασιάκο έλαβε 73 ψήφους και ποσοστό 25,52%. Η Προοδευτική Συνεργασία Αλλαγής, με επικεφαλής υποψήφιο Δήμαρχο τον Παναγιώτη Σκαλτσογιάννη πήρε 61 ψήφους με ποσοστό 21,33%. Η Λαϊκή Συσπείρωση Τζουμέρκων, με επικεφαλής υποψήφιο Δήμαρχο τον Χρήστο Λύκο πήρε 44 ψήφους με ποσοστό 15,38% και η παράταξη Τζουμέρκα Επιλογή Ευθύνης & Δημιουργίας, με επικεφαλής υποψήφιο Δήμαρχο τον Δημήτριο Κανή, πήρε 4 ψήφους και ποσοστό 1,40%. Δημοτικός Σύμβουλος από το χωριό μας, με το ψηφοδέλτιο του Μαρίνου Γαρνέλη, εξελέγη ο Κώστας Παναγ. Γκίζας. Στον δεύτερο γύρο των εκλογών το ποσοστό της αποχής άγγιξε το 85%, ποσοστό πολύ μεγαλύτερο από το 67,6% της προηγούμενης εκλογικής διαδικασίας του 2014. Δυστυχώς μόλις 94 συγχωριανοί μας ανηφόρισαν για δεύτερη φορά μέσα σε μία εβδομάδα για να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα. Ίσως οι οικονομικές δυσκολίες που περνάμε όλοι μας να έπαιξε καθοριστικό παράγοντα σ’ αυτή την απόφασή τους, ή ακόμη ότι οι δημοτικοί σύμβουλοι είχαν εκλεγεί από την πρώτη Κυριακή οπότε το ενδιαφέρον ατόνησε. Στον δεύτερο γύρο αναμετρήθηκαν οι Μαρίνος Γαρνέλης και Χρήστος Χασιάκος και ο μεν πρώτος πήρε στο χωριό μας 51 ψήφους (55,43%) ο δε δεύτερος 41 ψήφους (44,57%). Δήμαρχος στον Δήμο Κεντρικών Τζουμέρκων αναδείχθηκε, από την δεύτερη Κυριακή, ο Χρήστος Χασιάκος (52,95%) επικρατώντας του Μαρίνου Γαρνέλη (47,05%). ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΕΛΙΣΣΟΥΡΓΩΝ Τον ακριβή αριθμό των ψήφων κάθε υποψηφίου σάς τον παραθέτουμε κατά ψηφοδέλτιο και αλφαβητική σειρά: «Νέοι Ορίζοντες»: Κάτσινου Θεοδώρα 14, Μπρισένιος Θεόδωρος 28, Πάλλας Μάρκος 79, Ρίζος Δημοσθένης 96, Ρίζου Γεωργία 6, Τζίμας Ιωαν. Βασίλειος 47, Τσαλακώστα Ελένη 17. «Μαζί για τον τόπο μας»: Καλιαρντάς Λάμπρος 38, Καραδήμας Κων. Ιωάννης 12, Καρακίτσος Δημήτριος 9, Παππάς Χρ. Θεόδωρος 87, Σκέντου Ιωάννα 23, Τρομπούκη Αγγελική 27, Τρομπούκη Χαρ. Ουρανία 29. Με τα ανωτέρω αποτελέσματα εκλέγονται για τη Δημοτική Ενότητα των Μελισσουργών και αποτελούν το Κοινοτικό Συμβούλιο οι: Δήμος Ρίζος, Μάρκος Πάλλας, Βασίλης Τζίμας, Θεόδωρος Παππάς και Λάμπρος Καλιαρντάς. Το Διοικητικό Συμβούλιο της Αδελφότητάς μας συγχαίρει τους νέους δημοτικούς και κοινοτικούς άρχοντες και τους εύχεται κάθε επιτυχία στους στόχους τους για το καλό του Δήμου, της Κοινότητας και της ευρύτερης περιοχής. Δηλώνει δε ότι επιθυμεί πάντα τη συνεργασία με τη Δημοτική και την Κοινοτική Αρχή, αφού οι επιδιώξεις και οι δράσεις είναι κοινές. ΓΙΩΡΓΟΣ Κ. ΜΑΣΤΡΟΓΙΑΝΝΗΣ

15

ΦΩΤ. ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑΣ