Sağlıklı Nesil, Sağlıklı Gelecek Bağımsız Ol, Saygın Ol
, Duvarı nem lılık yıkar ım ğ a b ı n a s in
Sevdiklerin İçin Bağımlı Olma
d en
r ren Ye i G a r Siga Çıkar k ı l ğ a S
İçme, içtikçe sıra sa n a ge lecek
ımsız Ol ğ a B , n e v ü Kendine G Geleceği değiştirmek için çalışıyoruz sini e d a r i , (Yeşilay) a dam ı l n ez . a m k t i l e e Bağım D teslim lı olm e y e d anın t i mad n , s k anın k a ek s u ç lm o lı ım ğ a B e lusu n d i s ir idir t ih c r e t ir b kişisel
çığlığı yükselir t” da m “i n de in es cr hü r he Bağımlının
Bağımlı olmak, insanın kendine inancını yitirmesidir 2
orkulara ve k k lı lı ım ğ a B lmaktır o ir s e e y e d mad
a lı olm m ı ğ a B lığını n ı g y sa ektir m r i t i y
k
A N A YA S A
DİYOR Kİ...
MADDE 58 Devlet, gençleri alkol düşkünlüğünden, uyuşturucu maddelerden, suçluluk, kumar ve benzeri kötü alışkanlıklardan ve cehaletten korumak için gerekli tedbirleri alır. MADDE 59 Devlet, her yaştaki Türk vatandaşlarının beden ve ruh sağlığını geliştirecek tedbirleri alır, sporun kitlelere yayılmasını teşvik eder. YEŞİLAY’ın AMACI Yurdumuzda ahlâki ve kültürel bir kalkınma atmosferi içinde, alkollü içki, sigara ve uyuşturucu madde kullanımını, özel sektör ve devlet organları ile de iş ve gönül birliği yaparak, en az miktara indirmektir. TEŞEKKÜR Bu materyalin hazırlanmasına ve basılmasına katkıda bulunan Yeşilay Ekibine teşekkür ederiz. YAYINA HAZIRLAYANLAR Yeşilay Genel Merkezi Eğitim Uzmanları ÇİZİMLER Mustafa Kocabaş, Özge Demirci GRAFİK - TASARIM Sıla Bilişim Medya Türkiye Yeşilay Cemiyeti © 2011 Türkiye Yeşilay Cemiyeti Genel Merkezi Nuruosmaniye Cad. No:17/1 Cağaloğlu / İstanbul Tel: 0212 527 16 83 Faks: 0212 522 84 63 www.yesilay.org.tr | info@yesilay.org.tr
3
B A Ş K A N
Değerli Yetişkinler, Bağımlılık “o şey olmadan yaşayamama” durumudur. Bağlanılan şeyle hayatın daha anlamlı olduğuna inanmak, o şey olmadığında ruhsal ve fiziksel krizlere girmek gibi etkileri beraberinde getiren bağımlılık, maddi imkânları ve sağlığımızı sömürmek gibi onarılmaz zararları da hayatımıza kattı. Bu yönleri ile bağımlılığın kölelikten hiçbir farkı bulunmamaktadır. Zira kendisine ve çevresine zarar vermeyi engelleyemeyecek duruma gelmiş bir insanın özgürlüğünden, özgür iradesinden bahsedilemeyeceği açıktır. Bu durumda karşımıza, bağımlısı olduğumuz şeyin özgürlüğümüzü çaldığı gerçeği çıkmaktadır. Bahsedilen gerekçelerle özgürlüğü elinden alınmış birey ise bağımlılık üreticilerinin gönüllü kölesi olmuş demektir. Yayılmacı politikalarını insanlarımız üzerinde pervasızca uygulayan, insanlarımızın ve hatta bütün insanlığın onurunu ayaklar altına alan bağımlılık üreticilerinin oyunlarını durdurma zamanı gelmiştir. Her yıl dünyada beş milyon kişi, ülkemizde ise yüz bin kişi sigaraya bağlı akciğer kanserinden hayatını kaybediyor. İnsanlığa karşı işlenen suçlar incelendiğinde işkencenin, ayrımcılığın, köleliğin ve benzerlerinin bu kategoride değerlendirildiğini görmemiz mümkün iken, insanlık onuruna aykırı etkileri ve kitlesel imha olarak değerlendirilebilecek neticeleri itibariyle bu suçlardan hiçbir farkı olmayan bağımlılık üretmek ve yaymanın suç kapsamında olmamasını uluslararası hukukta büyük bir boşluk olarak değerlendiriyoruz. Bu bağlamda mücadelemizi ciddi bir sorumluluk bilinci içerisinde devam ettirmemiz gerçeğini unutmadan, toplumsal geleceğimizin teminatı olan birey özgürlüğünü korumaya devam edeceğiz. Bağımlılıklarla topyekûn gerçekleştirilecek mücadelede size kılavuz olacağını düşündüğümüz bu kitapçığın faydalı olmasını diliyorum. Saygılarımla Av. Muharrem BALCI Türkiye Yeşilay Cemiyeti Genel Başkanı 4
B A ŞS‹GARA L A R K E NHAKKINDA … . . . . . . . . . .B‹LMEN‹Z . . . . . . . . . . . .GEREKENLER ............... Koruyucu sa�l�k ad�na bir ad�m, tedavi ad�na yüz ad�mdan daha yararl�d�r.
Bağımlılık oluştuktan etmek değil oluşmadan Sigara gerçek bir intisonra har yolumüdahale dur! önleyici çalışmalar yapmak aktif bir halk sağlığı yaklaşımıdır. rarl� al��kanl�klar mücadelesinde y�llar�n� harcam�� kurum ve insanlar olaBöyleceZa bağımlılık yapıcı maddelerin bireye, topluma ve ekonorak, son y�llarda sigara konusunda önümüze gelen ciddî bilgi ve rakamlar miye zarar vermesi önlenmiş olur. Bağımlılığın her türlüsü topkar��s�nda ne derce irkildi�imizi anlatma gücüne sahip de�iliz. lum sağlığı Sigara bunlar yere Bu seiçin beple,bir sigarisktir. ray� önümü ze hangi nak�� veiçinde yald�zlarözel la ç�kabir r�rlarsa ç�karsas�nhiptir. Yasal ulaşılması geniş lar, biliolması, nen sa�l�kkolay dü�man lar�n�n ba��nda yer alkitlelerce d���na bütünkullanımına dünya inan�yor. Yine bu sebeple, halFakat k�m�z�n diğer ve gençbağımlılık lerimizin sa�l���yapıcı konusun da, sorumluolanak sağlamaktadır. maddelere luk la r� ta �� yan, res mî mer ci ler ba� ta ol mak üze re, bü tün va tan da� r�m�z� e�igeçiş basamağı olduğu için üzerinde önemle durulması lagereken timcilerimizi ve anne babalar� acil tedbirler almaya ça��r�yoruz. bağımlılık yapıcı bir maddedir. Anne, baba, öğretmen ve topBu Doküman, lumun her yetişkinlerin iyi birer rol modeli olarak 1) Halkesimindeki k�m�z� uyarmak ve sigara kullanımına gerekmektedir. Sağlıklı 2) Ö�rencilerimiözendirmemeleri zin sigara konusunda özel bilgi talebini kar�� lamak içinnehalanm��t�r. bir toplum için ilk basamak görevimizi doğru siller vez�rsağlıklı yapmaktan geçmektedir. Bu iyi birer yetişkin olmanın temelini oluşturmaktadır. 3
5
SİGARA (TÜTÜN)
S�GARA NED�R? Zehirli bir bitki olan tütünün ince bir kâ��t içine s�k��t�r�larak sar�lm�� halidir.
ŞuRA anda dünyada enLER yaygın S�GA DUMA NINDA NE VAR? kullanılan bağımlılık yapıcı maddelerden biSiga duma n�nda vücu dumuz için zararl� 4.000’den fazla zehirlibireyi maddedeğil, bu- toplumun risira ve hatta ilki sigaradır. Sigara, sadece kullanan lutamamını nur. etkileyen, çok önemli bir psikososyal sorundur. Bu maddelerin en önemlileri: N�Bu KOT�N: Esrar, duruma eroin ve mor fin gibi ba��ml�şu l�k ya par kullanım durumu değişmezse günkü bakıldığında anki KAR BON MO NOK S�T: Eg zoz ga z� d�r. Öl dü rü cü dür. Kan�n oksijen ta��ma yete2020’de 10 milyona yakın kişinin nesigara �ini azalkullanımına t�r Dünya Sağlık Örgütünün (WHO) verdiği rakamlara bağlı hastaKATRAN: Kanser yapar göre dünyada her on üç saniyede bir kişi sigara yülıklardan öleceğini ve ölümlerin ASETON: Boya sökücü zünden hayatını kaybediyor ve bu rakama ölmeden %70’i gelişmekte olan ülkelerde KADM�YUM: Akü yap�m�nda kullan�lan maddedir. önce yıllarca acı çeken insanlar dâhil değil. meydana geleceğini gösteriyor. METANOL Roket yak�t�nda bulunan BÜTAN: Çakmak gaz� • Dünyada 1,1 milyar AMON YAK: Temiz lik mad desi sigara tiryakisi var yani yetişkin nüfusun 1/3 oluşturuyor. Sigaradan her yıl 4,9 milyon kişi ölüyor, yani günde ARSEN�K: Fare zehiri 13.000 S�YA NÜR vekişi. NAFTAL�N: Öldürücü zehirler P�REN: Kanser yap�c� madde. Türkiye’de 17sermilyon sigara tiryakisi var yani yetişkin nüfusun D�•BEN ZAKR�D�N: Kan yap�c� mad de. H�D ROJEN S�YA NÜR: Gaz odalaSigaradan r�nda insan ölher dürmek için kullan�kişi l�r. ölüyor, yani gün%44’ünü oluşturuyor. yıl 120.000 TOde LU300 �D�N: kişi. Kanser yap�c� madde. ÜRETAN: Kanser yap�c� madde. TO•LU EN: yıl Endüs de çözücüinsan olaraksigarayı kullan�l�r. bırakmaya teşebbüs etmekte ancak Her 35trimilyon FEçoğu NOL: Kan ser ya p� c� mad de. bırakma çabasından birkaç gün sonra yeniden kullanmaya başlamaktadır. Günde yaklaşık yarım paket içen bir insan her gün beynine 300 nikotin vuruşu gönderiyor demektir. 4
6
DDT: Ha�a rat Öldürücü Sigara-Nikotin Nedir? POLONYUM–210: Kanser yap�c� madde. KUR�UN: Zehirlidir ve yüksek dozu ölümcüldür.
Tütün ürünlerinden sigara, puro vb. biri olan ve 4000’den fazla kimyasal madde içeren nikotin, beyinde faaliyeti olan temel bir tütün öğesidir. Koklanarak burundan çekilen da NA çiğnenen S�GARA HAN G� ORya GANA SIL ZARARdumansız VER�YOR? tütünler de nikotin kadar yüksek düzeyde zehir içerir. Doğal bir şekilde oluşan renksiz bir sıvı ci�erler: Öksürük, balgam, nefes darl���, zatürre iltihaplanma olu�turur. olan nikotin,Akyakıldığı zaman kahverengiye dönüşür ve havayla karıştığınAkci�er hacmini zamanla % 25 e indirir. Akci�er kanserinin en büyük sebeda da tütün kokusunu kazanır. Genellikle ince bir kâğıt içine konup sarılabidir. rak içilir. 1800’lerin başlarında tanımlanan ve yoğun bir şekilde üzerinde çalışılan nikotinin, vücut üzerinde, birzi. kısmı tespit Kalp ve dabeyin mar sisve temin de t�kan ma, kalp kri Tansiyoda nu yük seltiredilemeve enfarkyen karmaşık etkileri vardır. Marketlerde satılan sigaralar 10 mg. tlabir ra setakım bep olur. veya daha fazla nikotin içermektedir. A��z-Bo�az: Tat alamama, a��z kokusu, di�lerde sararma ve çürüme bo�az il-
Sigara içe çekerek içildiğinde, tihab�, bo �az kanseri, bir kullanıcı her bir sigarada ortalama 1 ila 2 mg kadar nikotin almaktadır. Nikotin deri, ağzın içini kaplayan mukoza Burun: Kokuciğerler almada azal ma, sinüzit iltihaplan malaalındığına r�, veya içe çekilmesiyle tarafından emilir. Nasıl bağlı olarak nikotin kan dolaşımında ve beyinde hızlı bir şekilde en yüksek nokSindirim sistemi: Gas trit, mi de ülseri Mi kanseri, tasına ulaşabilir. Örneğin sigara içmede, içedeçekmenin 10 saniye içinde beyne varması, nikotinin bedende baştan sona kadar hızla dağılmasıyla sonuçlanır. Kemikler: Kemiklerde erime, çabuk k�r�lma ve sakatl�klar, Damarlar: Damarlarda t�kanma, bacaklarda kangren Bağımlılık yapma potansiyeli çok güçlüdür ve bırakmak çok zordur. Yağ dokusunda biriktiğinden sigara Dünyada her 10 saniyede bir insan tütün kullanımı bırakıldıktan sonra da vücuttan sonucu ölmektedir. atılması çok uzun5 sürer.
7
Sigaranın İçinde Bulunan Maddeler
Cilt: Ciltte k�r���kl�klar, çabuk ya�lanma, saçlarda k�r�lganl�k ve dökülme, Eller: Parmaklarda sararma, t�rnaklarda düzensizlikler,
Sigara dumanının içinde 4000’den fazla zehirli madde bulunmaktadır. maddelerin enma, önemlileri: Üre meBu siste mi: Libidoda azal cinsel yetersizlik, çocuk sahibi olamama, çocuk dü�ürme, sa�l�ks�z bebek do�urma, cinsel güç kayb� ve kanser olu�um lar�, Radyasyon Radon:
Metanol: Füze yakıtı
Bu hastal�klardan bir veya birkaç�na birden yakalanmak ve hastal�kl� birisi Tolüen: Tiner olarak ya�amak ve erken ölmek istemiyorsan�z sigara içmeyi denemeyin ve Hidrojen Siyanür: Gaz odaları zehri sigara içenlerden uzak durun. Sigara ba��ml�lar�n�n ömrü yakla��k olarak en Naftalin: Güve az�n dan 8-10 y�l kadarkovucu k�salabilmektedir: Amonyak: Temizlik bulunur Ye�ilay dostu olun, sa�l�kl� kamalzemelerinde l�n.
PASİF İÇİCİLERİN DİKKATİNE
Nikotin: Tütün bitkisinin içinde bulunan ve bağımlılık yapma potansiyeli yüksek bir maddedir. Karbon monoksit: Araba egzozlarından çıkan ve öldürücü etkisi olan bir gazdır. Katran: Asfalt yapımında kullanılan yüksek derecede zehir içeren bir maddedir. Aseton: Boya sökücü olarak kullanılır. Kadmiyum: Akü yapımında kullanılan bir maddedir. Bütan: Çakmak gazıdır. Arsenik: Fare zehri olarak kullanılır. 6
8
GARANIN TAHR�BATI SAYMAKLA B�TM�YOR! SigaranınS�Etkileri ∑ Akci�er Kanserlerinin
% 90’� % 85’i Sigaranın etkileri, ne kadar içildiğine, ne kadar süredir kullanıldığı∑ G�rtlak kanserlerinin % 99’u sigara tüketiminden kaynaklan�r. na, ne kadar güçlü ve ne tür bir tütün ne kadar derin ∑ Bacak damar t�kan�kl�klar�n�n % 90’�kullandığına, sigaradand�r. içe çekildiğine, genel sağlığının ai∑ Sigakişinin ra kan yapan kemik ili�ini bozar.nasıl Kan yaolduğuna p�c� elemanlave r�n�kişinin zedeler. Kanl��a sebep olur. Siolup gara içen lerde k�rm�z� bağlı kürecikolarak lerin oksijen ta��ma kapalesinde bellis�zhastalıkların olmadığına değişmektesitesi 1/6 ile 1/3 oran�nda azal�r. dir. ∑ Sigara içenlerin vücuduna % 15 ilâ % 33 daha az oksijen girmektedir. Bu en önce beyin ve kalbin harabiyeti demektir. İçer içmez ∑ortaya çıkabilecek etkileri kalp atışının hızlanması, kan Sigaran�n sebep oldu�u ölümler, di�er uyu�turucular�nkinden 13 kat fazbasıncının artması, midenin asit üretmesi, böbreklerin az idrar üretlad�r. mesi, beynin ve sinir yavaşlaması, ∑ Sigara içenlersisteminin de anî ölüm, içhızlı meyençalışması lere oranla 10sonra kat fazla d�r. 45–50ve ya��n t�ndakiduyularının erkeklerde koroner (kalp) den ölen lerin % 80’i sigaiştahsızlık, ∑koku tatalalma zayıflaması, akciğerlerdeki ra kaynakliflerin l�d�r. küçük saç benzeri ve havayollarının uygun çalışmaması, el ve ∑ ABD Uzay Ara�t�rma Merkezince yap�lan aç�klamada: Tütündeki radyoakayak parmaklarına kan akışının zayıflamasıdır. tif, kur�un ve polonium’un (radyoaktif parçalar olarak) hücreleri mahvetti�i belirtilmi�tir. Ayrıca; midenin baş7 kg dönmeleri da ∑ Gündebozulması, 1 paket sigara gözlerin içenlerin vüsulanması, cudunda 20 y�lda is ve katran bi riyaşanabilir.kiEğer birtakişi mi olmak d�r. uzun bir süreden beri içiyorsa; sık sık nefestün duman�nda 4000 civave r�nda zararl� madde var d�r. siz kalmak ∑veTüöksürmek, dişlerin parmakların lekelenmesi, daha ∑ Si ga ra içen ka d�n lar, iç me yen ka d�n lar dan 15 ya� da ha erken ihbirine tiyarlakırışık ve kuru bir ciltle daha yaşlı gözükmesi, sigara içmeyen maktad�r. ∑ Beyin Kanamalar�n�n
göre daha zor hamile kalmak.
7
9
∑Uzun Sigara içen nelerin çocukdolayı lar�, oksijen azl��� se bebiyle sakat veya geise ri ze-şöyle süreaniçmekten ortaya çıkan hastalıklar
sırala-
kânabilir: l� olabilir. Özellikle Tiryaki han�mciğerlerdeki lar�n çocuklar�nda katl�k ihtimakan lî % 65 gibi ciddî vesakalpteki damarlarının daralbir oran da d�r. ması ve kalınlaşması, solunumla ilgili enfeksiyonlar; üşütme, kro∑ Tiryaki erkeklerin çocuklar�nda da türlü bozukluklar söz konusudur. Siganik bronşit veya zatürree, astımın artması, mide ülseri, akciğere kan ra içen kad�nlarda k�s�rl�k 10 kat daha fazlad�r. azalmasından damar kalp krizi ve kalp ∑akışının Erken do�um ve dü�üklerin %dolayı 80’inin se bebi sigahastalıkları, rad�r. akciğer, gırtlak, ∑ile Tekilgili sigara hastalıklar, insan vücudunda 2,5 mg Cböbrek, vitamininipankreas, yok eder. Bu ise hastal�k-mesane, ralahim, ra kar��mide vücutkanseri. direncinin büyük ölçüde azalmas� sonucunu getirmektedir. ∑Hamilelik ABD’de sigara içen bir i�çi, çasigara l��t��� firiçilmesi maya y�ldasonucunda 4600 dolarl�k bir yük ge-karbon modöneminde alınan tirmektedir. noksit ve yüksek düzeyde nikotin, bebeğin oksijen almasını engeller. ∑ Dünya ülkelerinde ç�kan yang�nlar�n% 70’inden sigara sorumludur. Nikotin plasentaya ve oradan bebeğe geçer ve bebeğe ulaşan nikotin ∑ Uyu�turucu maddeler aras�nda en fazla ölüme ve hastal��a sigara al��kanseviyeden % 15 daha fazla seviyededir. Nikotin, bebeğin l�annedeki �� yol açmakta d�r. kanında, sıvıda ve anne sütünde yoğunlaşır. Bu faktörleABD Sa�l�k Hizamniyotik metleri Dairesi
rin bir araya gelmesi, hamilelikte sigara içen annelerin çocuklarında
Can�, can vererek sat�n almam��s�n ki, de�erini bilesin. Niyaygın zamî olarak görülen düşük doğum kilosu ve gelişim gecikmelerini
açıklamaktadır.
Ç�RK�N VE ZARARLI DAVRANI�LARLA MÜCADELE EDECEK KADAR MEDENÎ CESARETE SAH�P OLMAYAN TOPLUMLAR, O Ç�RK�NL�KLER �Ç�NDE YOK OLYüksek miktarlarda nikotin alınması (örneğin bazı böcek öldürücü MAYA MAHKÛMDURLAR. spreylerde bulunabilir) aşırı miktarda toksit etkisine sahiptir ve kişiYE ��LAY
de kusmaya, titremeye, kıvranmaya, sarsılmaya yol açabilir.
�ÇME, �ÇT�KÇE ÖLÜM SIRASI SANA DA GELECEK -YE��LAY-
Nikotin alımının durdurulması bir veya daha fazla sürede sonlanabilecek bir yoksunluk sendromuna yol açar. 8
10
MANALTIve OLAN LAR, KENilgili D�N�Z�süreçlerde KORUYUNUZ!rahatsızlıklar, uyku İrrite olma,DU zihinsel dikkatle VE LÜT FENartması DUMANINve S�Ztekrar LERE VERkullanmak D��� ZARARLAiçin RI OKU YUNUZ; bozuklukları, iştah aşırı istek duySi ga ra iç me yen ler, içi ci ler le ay n� yer de olur sa pa sif içi ci olur lar. Pa sif içici6leray de ma olarak sıralanabilir. Aşırı derecede tütün için istek duyma, kendileri içmi� gibi zarar görebilirler. veya daha fazla sürebilir. Sigara duman�n�n kapal� yerlerde içmeyenlere verdi�i zararlar özet olarak �unlard�r: Hiç sigara içmeyen, fakat sigara içilen kapal� bir yerde 4 saat kalan bir ki�inin tükürük ve idrar�nda, 10 sigara içeninkine e� de�erde nikotine rastlanmaktad�r.
Vücudumuz ve sigaranın vücudumuz üzerindeki etkileri… Baş ve Yüz
√√√
Pasif içicilerin içlerine çektikleri duman�n, toksik kimyasal madde bak�m�ndan
Sigara bağımlılarının ağız kanserine riski daha yo�un oldu �unu son ara�t�rmayakalanma lar ortaya koymu� tur. çok yüksek. Misal: Ayrıca tütün dumanı diş eti hastalıklarına yol açar, diş çürümesine Uzunkötü zaman ayn� yerde vesebep ayn� hava y� solu yan, pasif içiyanı cinin al d��� sigara dumanve nefesinizin kokmasına olur. Bunların sıra da ki ben zo-api ren, To lu en, Di me til-nit ro sa min ço �u kez ak tif içi ci den daha bağımlılarında kronik baş ağrılarına rastlanır. Beyne giden oksijenfazla olmaktad�r. de azalma olur bu da beyin damarlarının daralmasında neden olur. √√√ Bu durum kişiyi götürür. Anne vefelce babakadar lar, çocuk lar�n�z�n sa�l���n� dü�ünerek, gerek hamilelik öncesinde, gerek hamilelik ve emzirme süresince, sigara ve alkole itibar etmeyiniz. Ondan sonra da onlar� zehirlemeyin ve onlara kötü örnek olmay�n! Akciğer ve Bronşlar √√√
Anne ve babalaborunuzdan r� sigara içen çocuk haftada en az birer pa ket siga içmi� Sigaran dumanı soluk velar, bronşlarınızdan geçer veragöğgibi zarar görürler. sünüze iner.√√√ Sigara dumanındaki hidrojen siyanid, bronşlarınızın çeperini yakar ve kronik öksürük ortaya çıkar. Bronşlar zayıfladıkça, bu bölgede pek çok hastalık oluşur. Akciğer salgılarında azalma olur ve bu da kronik öksürüklere yol açar. 9
11
SiKalp gara duman�, sigara içmeyenlerde de çe�itli kanserlere sebep olmakta, bu arada bilhassa löseminin dumana maruz kalanlarda 7 kat daha fazla görüldü�ü, ABD’li UZMAN KURULU�LARCA aç�klanm��t�r.
Sigaranın kalbe verdiği zararlar tek kelimeyle yıkıcıdır. Nikotin kan basıncını yükseltir ve kanın daha çabuk pıhtılaşmasına sebep olur. Kirli havada ya�ayanlar�n kan�nda % 2–3 karbon monoksit mevcuttur. Sigamonoksitin kandaki oksijeni yok etmeraSigarada içilen kapal�bulunan yerlerde bukarbon oran % 15’e kadar ç�kar. Tam 6,5 misli… siyle damarlarda kolesterol depolanır ve bu da kalp krizi riskini √√√ Siarttırır. gara içenler ile bunla r�n dusıra, man�na madolaşımı ruz kalanlarbozukluklarına da k�rm�z� küreciklerin Bunun yanı kan bağlı olarak, okfelç, sijen ta �� ma ka pa si te si, üç te bir ve ya al t� da bir ora n�n d� aza l�r. içenlerde çok sıkparmaklarda kangren ve iktidarsızlık, sigara √√√ lıkla görülen hastalıklardır. √√√
1989 y�l�nda ABD’de 53 bin ki�i ba�kalar�n�n içti�i sigara duman� sebebiyle akci�er kanserinden ölmü�tür.
Organlar
√√√
Sigaradan bir nefes çekip üfleyen kimse, dumanla birlikte çevreye 70 mg yan m�� madde 25 mg Karbon monoksit verpek mekte ve etkötü raf�ndaetkisi ki canl�labulunmaktadır. r� zeSigaranın sindirim sistemine çok hirSigara lemektetüketimine dir. bağlı olarak, midede asit salgılanması artar, mide √√√
yanmaları ve ülser başlar. Sigara bağımlılarında pankreas kanseri
Günde bir paket sigara içilen evde, çocuklar 5’er adet sigara içmi� gibi olçok sıklıkla ortaya çıkar, büyük ölçüde ölümle sonuçlanır. Sigaramak tad�r. kanserojen idrarla atılır, Ainın le bütihtiva çesindeettiği sigaraya ayr�lan pay ormaddeler, talama % 15’dir. Bu dudışarı rumda za rar ancak bu vücuttaki varlığı mesane kanserine yol açar. Sigara yüikimaddelerin dir; 1)zünden Beslenmeoluşan zaafa u�ra makta, kan basıncı ise böbreklere büyük zarar verir. yüksek 2) Hastal�k sebebi artmakta… √√√
1 adet sigarada bulunan zararl� maddeler, bir ki�inin damar�na zerk edilse, 10
12
Sonuçlar
birkaç dakikada ölüm vaki olur. Sigara içmedi�i halde kanser olan 3 ki�iden birisi pasif içicidir.
ABD Sa�üzerindeki l�k Bakanl��� Rakötü poru etkileri araştırmalarla kanıtlanmışSigaranın sağlık √√√ tır. Bu araştırmalara göre, sigara tiryakisi erkeklerin %40’ı henüz ABD’de kamuya ait kapal� yerlerde sigara içenlere 1000 dolar para cezas� veemeklilik yaşına gelmeden hayatını kaybetmektedir. Bu oran sigarilmektedir. ra kullanmayanlarda %18’ ir.ver Sigara kadınlarda Seul ( Güney Ko re )düni sitesinekullanan sigara içenle ri kabul etmeise mekrahim tedirler. kanseri riski çoğalmaktadır. Hamile kadınların sigara içmesi ise sa(2007) �nsan beynine en çok zarar veren 3 olumsuz etkenden birincisi sigara dumakat ve ölü doğumlarla sonuçlanmaktadır. n� d�r. (Di �er le ri tan siyon vebıraktığınız �eker) Tüm bunlara rağmen, sigarayı anda vücut kendi kendi√√√ ni tamir etmeye başlar. On yıl içinde vücut hiç sigara içmemiş gibi Solunum yollar�n� t�kay�c� hastal�klarda, hava kirlili�i, sigara duman�n�n yaolur. Ancak, n�nsigarayı da hiç kal�r.bırakmak için kanser ya da kalp hastası olmayı beklerseniz, vücudunuzun kendini tamir etmesi için pek fazla vakti (Prof. Dr. Tu�rul Çavdar) olamayacaktır. √√√
Sigaranın yol açtığı sağlık sorunlarından bazıları… • Kalp damarlarında tıkanıklık, Sigara içenlerde akciğer kanseri riski 22 kat • Bronşların daralması sonucu daha fazladır. Sigaranın bırakılması ile risk hızla azalmaktadır. akciğer rahatsızlıkları, • Beyin damarlarında tıkanma ve buna bağlı felç, • Ayak ve bacak damarlarında tıkanma, • Midede gastrit, ülser ve mide kanseri, 11
BAĞIMLILIK, TUTSAKLIKTIR
13
Ka•paBurunda l� yerlerde siga ra duma n�n� te neffüs edenler, duruma göre aktif içicilekoku alma güçlüğü, rinsinüzit, gördü�ü birçok zararlar� ya aynen yahut daha fazlas�yla görmektedirler. Sigara bağımlıları nikotin Bu sebeple;
alışkanlığı
• Ciltte sararma, kırışıklık cilt nedeniyle sigara içerler, duman içinde DE�ERL� SA�LIK DOSTLARI, kanseri, katran nedeniyle Ka l� yerlerde ve nakil araçlar�nda sigara içenlebulunan rin duman�n dan ken dinizi kanser olurlar •pa Prostat kanseri, ve yak�nlar�n�z� koruyun! • Ağız kokusu ve dişlerde sararDevletin bu konuda ç�kard��� yasalar�n uygulanmas�na katk�da bulunun. ma, (Anayasam�z�n 56. ve 58. maddeleri gere�i olarak) mücadeleyi b�rakma• Libido azalmasına bağlı cinsel yetersizlik, çocuk sahibi olamama, y�n! sigara ya ve datop tütün kullanımı; Zi•raGebelikte hakk�n� arama yan insan lumlar, haklar�n� da, erken sa�l�klar�doğuma, n� da, hay- bebek ölüsiyet lerini ve özellikle rini de kay bederler. neden olmaktadır. müne, düşük doğum ağırlığına 1992 y�l�nda ABD’de sigaradan 440 bin insan hayat�n� kaybetmi�tir. kullanımı YiSigara ne ABD’de pasif içicilerbu denhastalıklardan 53 bin insan ölmü�bir tür. ya da bir kaçına yakalanma Gırtlak ves� olağız kanserlerinin Ülriskini kemizde arttırmaktadır. toplam 22 milyon siga ra kullan�c� du�uiçi tahmin edilmektedir. en önemli Ennedeni az o kadar in sa n� m�z da pa sif içi ci (du man al t� olan lar)d�r. sigaradır. Nikotin ve tütündeki kimyasalların kanserojen etKikileri �i ba��na (100 patürlerinden ket) sigara dü�mek tedir.95 oranında sorumludur. bu2 kg. kanser yüzde Yine Ülkemizde WHO’nun verilerine göre, sigaradan ölüm, y�lda 117 bin dolay�ndad�r. Ayr�ca, ço�u çocuk ve bebek olmak üzere 40 bin de pasif içici (duSigara içenlerde; man alt�) ölü mü söz konusudur. Toplamda 200 bine yakla�maktad�r. . Ülkemiz Dünya tüketiminde Brezilya, Güney Kore ve Hindistan’dan sonra 4ncü dür. • Akciğer kanseri olma riski 22 kat, Dünya genelinde 1 kg. olan tüketim ortalamas�na oranla, ki�i ba��na 2 kg. dü• Mesane kanseri riski iki kat, �en ülkemiz, bu çizginin hayli üzerindedir.
• Bronşit riski 10 kat, • Kalp hastası olma olasılığı 3 kat, 12
14
KAN PIHTILA� VE DAMAR TIKAYICI OLARAK: • Kalp krizi riski 1-TI4RICIkat, S�GARA • Prostat kanseri riski 2 kat, �nsan bedenindeki en hayatî organ kand�r. Kan�n en tehlikeli olgusu ise p�h• Ağız kanseri t�la�mariski s�d�r… 3–30 kat, Fi zik (Bi lojik)22 haya t�n devam� en önce kan�m�za, kan�n sa�l��� ve hayati• Felç olma riskiyo2kat, yeti de kan�n yeterli derecede canl� ve ak�c� k�vam�n� muhafaza edebilmesi• Diş eti kanseri ne ba�l�d�r.riski 5- 14 kat , Vücudumu zu saran büriski tün damar lar uç uca eklenecek olursa 150 bin km. • Bacak damarı hastalığı 2 kat, uzunlu�unda devasa bir yumak meydana gelmektedir. Yani damarlar�m�z• Dil kanseri riski 4–33 kat, la dünya çevresini 4 defa sarabiliriz. • Ani ölüm24riski kat, saat için10 de kal be giri�-ç�k�� yapan kan miktar� 1500 litre civar�ndad�r. Ka n�n da mar la r� m�z mal h�z� saatte 60 km… Bu h�z ile kan�n vücut da• Bademcik kanseri 7- da 11ki nor kat, marlar�ndaki seyrini tamamlamas� (k�lcal damarlar d���nda) takriben 2 daki• Kadınlarda kısırlık riski 10 kat, ka sürmektedir. • Gırtlak kanseri 16sonu kat, Bu rakamlar cunda kan�n s�v�l���n�n ne derece önem ta��d��� ortadad�r. iktidarsızlık riski 10 kat, • Erkeklerde Kan�n yeterli derecede canl� ve ak�c� bir k�vamda bulunmas�; yo�unlu�unun • Yemek borusu kanseri riski 8- 10 kat, ve miktar�n�n normal halini kaybetmemesine ba�l� bulundu�u ve bunun • Ülser riski 2 bo kat, ömür yunca göz önünde bulundurulmas�n�n hayatî önem ta��d���n� asla unut ma mak gerekir. • Rahim ağzı kanseri riski 16 kat, Evet, kan�m�z için en büyük tehlike kan�n p�ht�la�mas� yani ak�c�l���n�n (s�v�• Pankreasl�kkanseri derecesinin)riski kaybol2 makat s�d�r., • Sigara içenlerde içmeyenlere göre esrar kullanma riski 8 Kan�n p�ht�la�mas�, aç�k bir ifade ile aktivitesini (canl�l���n�) kaybetmesi nekat, ler yapar: • Kokain kullanma riski 22 kat daha fazladır. 13
15
1Tütün – Dola��dumanına m� güçle�tirir ve a��rla�t�kalmak r�r maruz öldürüyor... 2 – Kan bas�nc�n� (tansiyonu) yükseltir. 3 – Yükselen tansiyon sebebiyle organizma rahatl���n� yitirir. Devaml� bir “Pasif içici”, sigara kullanmayan biri sigara içen birinin sigara dugerginlik ve huzursuzluk ortam�na girer. olmanın etkileri; sigara içilen ortam4 manını – Organlarsolumasıdır. da y�pranma ve Pasif yorguniçici luk artar. da ne kadar zaman geçirdiğine, odada kadar hava oldu5 – Kalbin yükü a��rla��r. Vaktinden önce yorgun dü�er.ne Ar�za lar ba�temiz lar. içildiğine bağlıdır. 6 ğuna – P�ht�la(havalandırma), �an kan�n damarda b�ne rakt�kadar �� tortusigara ço�alarak damarlar� da ralt�r ve Kendileri sert le� ti rir. (Da mar sert li �i).Bu nun ya n�n da ak� m� güç le� ti rir ve so nun da kemaruz sigara içmeseler bile sigara içenlerin tütün dumanına kalan ser. her yıl milyonlarca insan sigaranın neden olduğu hastalıklar nedeni 7 – Böylece meydana gelen damar sertli�i sebebiyle damarlarda (bilhassa ile ölmektedir. k�lcal damarlarda) çatlamalar ve t�kanmalar olur. Bu hal ise yerine göre umumi veya bölgesel felçlere sebep olur. Ve anî ölümler vuku bulur. Bu amonyak, 8 1) – P�h t�laduman �an kan sekarışımı; bebiyle daraformaldehit, lan damarlarda t�siyanür, kanmalar ba� gösterir. karbon mokadmiyum (pilsüzül asidi) veger aseton (oje çıkarıcı) gibi 9 noksit, – içindeki naftalin, çok ince damar a�lar� ile kan�n me i�ini çekle�tiren böbrek lerin çakimyasal l��mas� güçlemadde �ir. Bu haliçerir. de zararl�Arsenik, maddelerinbenzen, (üre, ürik asit ve diklorür �er 4.000 vinil gibi en zeaz hirli40 mad de le r…) at� la ma ya rak kan da ço �a l�p or ga niz ma n�n ze hir len me tanesi kanserojen olan bu kimyasal karışımlar, tütün dumasine sebep olur. nında, sigarayı içen kişinin doğrudan içine çektiği dumandan çok 10 – Yine çok ince damarlarla donat�lm�� olan beyinde çal��ma güçle�ir. Vafazla bulunur. zidaha fesini yap mayan merkezlerde küçük-büyük hasar ve hastal�klara, t�kanma ve tümörlere sebep olur. Tütün dumanına 112)– Göz ler, vak tinden önce maruz görme kakalmak, biliyetini yitikanser, rir. Göz aramfizem, kas� damarlarkalp da hastalıkçat la ma ve t� kan ma lar, ka ta rakt ve göz tü mör le ri gi bi bü yük afet le re se bep ları ve koah gibi birçok hastalığa neden olmaktadır. olabilir. 12 – Kalbin kendisini besleyen damarlarda ak�� ve beslenme k�s�tlan�r veya
3) Çocuklar tütün dumanının zararlı etkilerine karşı çok daha hassastırlar. 14
16
tamam� ile dura bilir. (Koroner yetmezkalma li�i, enfarksüresi tüs v.s) uzadıkça art4) Tütün dumanının zararları, maruz maktadır. 13 – P�ht�la�an kan, kalbi ve damarlar� çal��t�ran sinirlerde de, besleneme-
mesi sebebiyle, türlü zafiyet ve bozukluklar olu�turarak, bu yolla da kalp ve damarlarda ayr� afetlere sebep olur. 5) Başkalarının tütün dumanına sadece 30 dakika maruz kalmak, 14 – P�ht�la�an kan�n, metabolizma bozukluklar�n�n ve dola��m hastal�klar�uzun sürelin�n sigara etkileri ba� soiçiciliğinde rumlusu keza, ortaya birçok tüçıkanlarla mör ve kanseraynı türlerifiziksel nin olu�ma s�nda en ortaya çıkarmakta ve ve sigara içmeyenlerde hastalığı riskini artbüyük sebep fail oldu �u asla unutulmakalp mal�d�r. tırmaktadır.15 – P�ht�la�ma her organizmay� oldu�u gibi, kan� da tembelle�tirir. Sonunda ak�m� keser ve yar� veya tam ölü bir hâle getirir. Bu hal normal faaliyetleri de etkiler ve bozar. Damarlar�n yerine ve durumlar�na ba�l� olarak da cinsî 6) Başkalarının tütün dumanını solumaktan kaynaklanan kanser yönden iktidars�zl�klara sebep olabilir. Cinsel gücü zay�flat�r veya dumura u�ölümlerininrat�r. oranı; asbest, radyoaktif nükleid, arsenik, benzen, vinil klorür, radyasyon, (tarım tehlikeli atıklar, içme 16 – Bu sebeppestisid le zay�f dü�e cek olanilaçları), zedelenmi� erkek ve ka d�n üreme hücsuyunda bulunan kimyasallar, endüstriyel kimyasallar ve madeni releri, do�acak çocuklar�n ya�ama �ans�n� azaltaca�� gibi, ya�ayabilenlerin de sa�l�ks�z ve çelimsiz olmakaynaklanan s�na sebep olur…kanser ölümleri oraatıkların hepsinin toplamından √√√ nından daha fazladır.
Evet, bozdu�u metabolizma yoluyla, görevlerini a��rla�t�r�p güçle�tirdi�i, ba�ta kalp, beyin, gözler ve böbrekler olmak üzere, dola��m yetersizli�inden Tütün dumanına etkileri özellikle çocukları do�an bü tün hasta l�klar�n, sebe bi bu p�ht�tehdit la�ma olaetmektedir... y�d�r. Vaktinden önce ya�lanma ve vaktinden önce ihtiyarl�k da bu duruma ba�l�d�r…
Bebeklerde√√√ ve çocuklarda Bu hâle göre p�ht�la�ma nedir ve nas�l olmaktad�r? 1) Ani bebek ölümleri, 2) Astım vakaları, 3) Kulak enfeksiyonları, 4) Solunum yolu enfeksiyonları her yıl artış göstermektedir. 15
17
SİGARA İÇEN ANNE BABALARIN ÇOCUKLARI DA SİGARAYA MEYİLLİ OLURLAR
PIH TI VE PIH TILA�MA maruz kalmak, bebeklerde düşük doğum ağırlığıTütün dumanına Bana z� kim yasal te sirlerle kan�n yap��kanl�k ve yo�unlu�unun artmas� halidir neden olmaktadır. ki, bu durumda kan, ak�c�l�k hassas�n� ve aktivitesini gittikçe kaybeder. Ve kan�n damarlar içindeki hareket h�z� azalmaya ba�lar. Sigara P�h t�la�maBağımlılığı… s�ras�nda kat� parçalar�n olu�turdu�u çok küçük yumaklara “p�ht�”, p�ht�n�n damar cidarlar�nda ve iç hacminde meydana getirdi�i sabit biriİnsanlar sigaraya genç yaşlarda başlar yaşlandıkça onu bıkim lere de (t�ka n�kl�klara )ise “Trom boz” ad� ve rilmekteancak dir. Trom bozlar�n kan damaErgenlik r�n� t�kamas�döneminde ile o damar�n bes ledi�i organ da (veyaçocukların, rakmak zorlaşır. sigaraya başlayan orhayatları ganlarda) haboyunca yatî tehlikeler ba� gös te rir kan ak� m�, bes len me, ok si das ve sigara bağımlısı olmaları, sigara yon içmeyen ergenbo�alt�m durur. Felçler ve kangrenler meydana gelir. Kalpte koroner trombolere göre daha fazladır. zu, kalp adalelerini besleyen damar�n t�kanmas�ndan ileri gelir. Beyindeki bir kan p�ht�s� ise felç veya anî ölümlere sebep olabilir.
• Gençlerin 1/3’ü sigarayı denemektir ve bunların yarısı sigara baolma riski taşımaktadırlar. • Ne yazık ki, hayatındaki ilk iki sigarasını tamamen bitiren gençP�h t�la�ma dan nasigara s�l korunbağımlısı mal�? lerin %85’i olmaktadır. Kısacası bir kere başlayınca Bilindi�i gibi her çe�it damar t�kanmalar�n�n veya k�lcal dü�ümlenmelerin bir daha zor bırakılmaktadır. temeldeki sebebi p�ht�la�an kan ve yine p�ht�la�m�� olan kan�n damar cidarSigara 11’ emar düşmüştür. la•r�na b�rakt�başlama �� tortularlayaşı olu�an da çeperlerinin küçülmesidir. ğımlısı √√√
Sigara başlama nedenleri:
√√√
Bütün bu tehlikelerden uzakla�man�n yollar� önem s�ras�na göre ve özet ola• Akran etkisi rak �unlard�r: 1)•SiBüyüme garay� kesinisteği likle b�rak�n�z,
• Sigaranın kolay ulaşılabilirliği • Rol modellerin sigara içici oluşu 16
18
2) Alkol ve diklip �er uyu�turuculardan da uzak durunuz, • Görsel basın, film, 3) Uz man he kime ba�vurunuz. Kan�n�z� suland�r�c� tedbirleri asla ihmal et• Gizli reklâm ve promosyonlardır
meyiniz. 4) Kana canl�l�k getiren, az tortu b�rakan, yeterli ve lüzumlu hayat gücü veren Sigarayı Bırakmaya Engeller… g�dalara itibar ediniz. Ve bunlarda da a��r�l��a kaçmay�n�z. (Burada bilhassa taze meyve ve sebzeler söz konusudur.) 5) Kan� ve ha yat� zehirve leyen asabî streskonusunda ten ve kab�zl�ktan korunuengeller nuz. Sigarayı bırakmak zordur bırakma birçok 6) Aç�k ve temiz havaya önem veriniz. vardır. Bunlar: 7) Yeterli derecede harekete, programl� ve yararl� bir çal��ma hayat�na, bu arada zihnî faaliyete de yer veriniz. Okuma, ö�renme çabas�n� asla terk etme• Nikotin yüksek oranda bağımlılık yapıcıdır. yiniz. Yeterli biriçicilerin dinlenme, dü uyku ve saönemli kin bir hayat ye�leyiçekilme niz. • Bırakmaya8) çalışan enzenazli bir yarısında oranda 9) �uu ral t� n� ve bu yol la bü tün be den ve or gan la r� olum suz yön de etkileyen semptomları ortaya çıkar. ahlâk d��� davran��lardan kesinlikle uzak durunuz. (Ahlâkl� ve seciyeli insan • İçiciler sigarasız bir hayatı hayal etmekte zorlanırlar. Bazı içiciler daha sa�l�kl�d�r.) tek başlarına yardımsız bırakabileceklerini düşünürler. 10) Rafine edilmi� yiyeceklerden, bilhassa beyaz un, beyaz �eker, kat� ya�lar • Uzun süreli bırakma pek çok bırakma ve rabaşarılı fine tuzdan, ayr�ca bütün k�zart malar ve baharatgirişimleri lardan, fazla etgerekten, turtirebilir ve yeniden başlamalar hastaların özgüvenlerini azaltabilir. �u ve konserveden uzak durunuz. 11) Gücünyayetsigaranın ti�i nispettesebep sentetikolduğu ilâçlardan, antibiyotam tik veolarak suni geralgımisiz• Bazı kullanıcılar riskleri ler den uzak du ru nuz. Ke sin bir mec bu ri yet ol ma d�k ça, dok to run tav si ye si ollayamamakta ya da gerçeği kabullenememektedirler. madan bunlara ba�vurmay�n�z. • Bazı kullanıcılar olumsuz duygularla baş etme stratejileriyle ilgili 12) Her konuda, yiyecek, içecek, giyeceklerde, bedende ve çevrede temizlik sınırlı birikime sahiptir. kurallar�na azamî derecede riayet ediniz. • Bazı kullanıcılar sigarayı çokbirkolay olduğu dola13) Alyuvarda ve he moglobinbırakmanın de�eri yeterli olan bünye için y�lda en az bir
yısıyla bununla uğraşmaya gerek olmadığı gibi bir yanlış anlayışa sahip olabilirler. 17 Sigarayı bıraktıktan sonra olanlar!
19
de•faSigara veya iki de fa (genelyükselen likle ilkbaharnabız ve sonba olmak üzere)alıp kan ver mek, içerken veharhızlı soluk verme, kan p�h t� la� ma s�n dan ve yo �un la� ma s�n dan uzak la� ma n�n en ge çer li ve meyi bıraktıktan 20 dakika sonra normale döner. pratik yollar�ndan en önemlisidir, unutmay�n�z!
sigara iç-
• Sigara içerken bozulan kandaki oksijen düzeyi, 8 saat sonra nordöner. YEmal ��LAYseviyesine �ÇEN�N DE��L, �Ç�24 LENsaat ZEH�R LER�N DÜ� MANIDIR. sonra sigarayla alınan karbon monoksit vücuttan atılır. Si•ga8rasaat Slogan la r� sonra sigarayla birlikte artan nikotin düzeyi ve azalan tat ve Δ Sigara içen bir ki�i çal��t��� firmaya y�lda 4600 dolarl�k bir “yük” getirmekkoku duyusu normale döner. tedir. • 72 saat sonra Δ Dü�ük nikotinli sigara en az ötekiler kadar zararl�d�r. alıp Δsoluk Tiryaki an neninverçocuklar�n�n oksijen azl��� sebebiyle geri zekâl� olma ihtimek kolaylaşır. ma li yüksek tir. Sigara ile ilgili şartlanmaların farkında olun. ΔEnerji Akci�er kandüzeyi serlerinin % 90’ sigara kaynakl�d�r. Δartar. Bütün uyu�turucular�n aras�nda en çok ölüme sebep olan madde sigarad�r. Di�erlerinin tam 13 kat�•…“Çayla, kahve sigarasız olmaz!” • 2 ila 12 hafta Δ Bal�kesir’de sigaran�n ad�; “Ahmak otu” dur. sonra vücuttaki • “Çalışırken içmek lazım!” Δ O (sigara) seni öldürmeden sen onu söndür! sonra şart! Δdolaşım Mutlu y�llara düzesigara ile ula•�a“Yemekten mazs�n! yürürken Δlir Sigave radan y�lda100 -120 bin insan kayb�m�z var. Bunun 40 bini pasif içici (ço �u çocuk ve gelen bebek) dir. meydana Δyorulma Sigara içen ve anne ler! Lütfen çocuk lar�n�z� emzirmeyin! tıkanmalar azalır. Δ DNA’n�n “AIDS” ten sonra en güçlü tahripçisi sigarad�r. • 3 ila 9 ay sonra akciğer performansı % 5 ila % 10 artar. Kısa süreli Δ Sigara bir vitamin ve sa�l�k dü�man�d�r. ve hırıltılı soluk almalar düzelir. Δ Tiryaki kad�nlarda k�s�rl�k 11 kat daha fazlad�r. • 12 ay sonra kalp hastalıklarına yakalanma riski % 50 azalır. • 12 ila 36 ay sonra, mesane kanserine yakalanma riski % 50 azalır. 18
20
Solunum yolu tal�klar�ndayollarıyla hava kirlili�iilgili sigarakanserlere ya göre hiç hük mün• 5 yıl sonraΔ kalp krizi vehas solunum yakalanma riski dedir. %50 azalır. Δ Sigara bir bacak dü�man�d�r. Kesilen bacaklar�n % 90’� sigara kaynakl�• 10 ila 15 yıl sonra ise kalp krizi geçirme olasılığı, sigara içmeyenler d�r. ile aynı seviyeye iner ve akciğer kanserine yakalanma riski içenlere Δ Sigara içmedi�i halde kanser olan 3 ki�iden biri pasif içicidir. göre yarı yarıya azalır. Δ Tiryaki erkeklerin çocuklar�nda da türlü bozukluklar söz konusudur.
TOPLUMDAKİ YANLIŞ BİLGİLER...
Δ Tüten insan medenî insan de�ildir. Δ Güzelse hayat; Sigaray� at… Yetişkinlerin İyi birer rol modeli olması için… Δ Dumans�z ortam, Sa�l�kl� ya�am… Δ Önemli ise hayat�n�z; sigaray� b�rak�n�z!
Örnek Olun ΔAma Değil SigaBöyle ra bir kan p�ht�la�t�r�c� ve damar t�kay�c�d�r.
Δ Genç ve orta ya� taki kalp ölüm rinin % 80’nin de sebepçocuklara sigarad�r. içSigara Sağlığa Zararlıdır Çocuklar !!! leSiz sigara içerken Δ Si ga ra içen le rin vü cu du na yüz de 15 ilâ yüz de 33 da ha az oksijen girimeyin demek inandırıcı değildir!
yor. Δ �çilen her sigara, insan ya�am�n� 5 dakika k�salt�r Dinleyin Ama Böyle Değil Δ Erken ya�ta sigaraya ba�layanlar�n ömrü ( duruma göre ) ortalama 20–25 Anlat Bakalım y�l aza!!! l�r. Başka işlerler ilgilenirken onları dinleyemezsiniz. Göz kontağıΔkuracak veleraktif dinleme yapacaksınız. Sigara içen sadece kendilerine de�il, çevrelerine de zarar verirler Δ Bulunduklar� çevrenin havas�n� kirletirler Δ Çevrelerindeki insanlar�n pasif sigara içmelerine neden olurlar Öğrenmesine Yardım Edin Ama Böyle Değil Δ Ev ve orman yang�nlar�na neden olurlar.
Bunları Oku Öyle Gel !!! Çocuklara yaş ve gelişim seviyelerine uygun D�KKAT gereklidir. doğru bilgi vermek Sigara firmalar�n�n temel hedefi ö�rencilerdir
Yargılamayın
Sen Zaten Hep Böylesin... Neyi, nasıl ve ne zaman yapacağını öğretin. 19
21
S�GARAYA NEDEN BA�LANIYOR? ∑ Tehtid Özenti Etmeyin ∑Gösteri� Eğer Dediğimi Yapmazsan Çok Fena Olur !!! ∑Kendini ispatlama ∑Arkada� bask�s� Sorgulamayın ∑Ar kada�lar aras�nda yer edinme ∑Oto riteyeBakalım (ebeveyn, okul resine) �� gelme Anlat HeridaŞeyi !!!kar Şüphelendiğinizde
ama ona belli etmeyin ve onu sıkıştırmayın. DENEYEN BIRAKAMIYOR
çocuğunuzu izleyin
∑Sigaray� bir kez deneyen her üç gençten biri ba��ml� hale gelir
∑Ba� ta oyunBaba gibi ba� bu korkunç al��kanl�k, ilerleyen y�llarda kiİyilan Birg�çAnne velayan Öğretmen Olarak Yapabilecekleriniz… �ileri sigara ba��ml�s� ve hasta biri haline getirecektir ∑Asla sigara içmeyi denemeyin. �nsanlar�n ço�u sigara içmez • Sorunu küçümsemeyin “Benim sınıfımda böyle şey olmaz” “ be∑�çenlerin ço�u ise sigaraya ba�lad�klar� için pi�mand�r nim çocuğum içmez” ∑Sigara içenlerin % 70’i sigaray� b�rakmak ister. Ancak bunu çok az� ba�arabilir • ga Sigara velançocuk önyargılarınızın farkına varın, böylece ∑Si raya ba� mak çokhakkında kolay, b�rakmak zordur ∑Ge li�mi� bat�aksatma ülkelerinde sigara içenleazaltırsınız rin say�s� azald�k ça, sigaraiflah �irketolmaz” leri iletişimi olasılığını “Bunlar az geli�mi� olan ülkelerde reklam ve tan�t�m kampanyalar� yapmaktad�r ve siga•raOnu kullan�etiketlemekten m�n� yaymaktad�r. kaçının, çünkü “kullanıcı olarak” etiketlenen
öğrenciye yaklaşmak çok zordur “Keş bu...”
• Bağımlılık yapıcı maddeler hakkında bilgi sahibi olun. • Çocukla konuşurken açık, samimi ve inandırıcı olun. 20
22
GEL��M�� ÜLKE LERDE LIYOR • Çocuğa konuşması için birAZA fırsat verin.
Geli�mi� ülkelerde sigara salg�n� azal�yor. Buna kar ��l�k geli�mekkaçının. te olan ülkelerde salg�n h�zla art�yor • Genellemeler yapmaktan Son 20 y�lda sigara tüketimi;
kiye’deani % 80 artm��,vermeyin. • Söylediği Tür şeylere tepki Amerika’da % 30 azalm��t�r
• Korkularınıza dayanarak konuşmayın. ÖLÜMLE R�N B�R�NC� SE BEB� Dünya Sa�l�k Örgütü’ne göre; Dünyada en büyük edin. sa�l�k sorunu sigarad�r • Özendirmemeye dikkat Önlenebilir en önemli hastal�k ve ölüm etkeni sigarad�r Dünyada her y�l 5 milyon insan sigaradan hayat�n� kaybediyor • Merakı arttırmayın. E�er gerekli önlemler al�nmazsa bu say� önümüzdeki 20 y�lda 10 milyona ula�acakt�r
• Öğüt vermeyin.
“S�GARAYA HAYIR” demek için sebepler ∑ Geli�mi�, bilime önem veren ülkelerde gençler sigara içmiyor Sigara içtiğinden şüphelendiğinizde... ∑ Sigara nefesin, saç�n, elbiselerin kötü kokmas�na neden oluyor ∑ Sigara parmaklar� ve di�leri sarart�yor • Sigara içerken yakaladığınızda zarar vermeden sadece elindeki pa∑ Çevredeki insanlar�n ve özellikle çocuklar�n sa�l���n� bozuyor keti alın ve∑sigara içilmesi ilgili evyorya da okul kurallarını hatırlaSigara spor yapmaile ya en gel olu tın. Sigara ile verin. ∑ Siher gara yakaladığınızda içmek ve hastal�klar�n�aynı tedavitepkiyi etmek için çok para harcan�yor ∑ Sigara akci�eri, kalbi ve bütün vücudu harap ediyor, • Evde ya da bildirin. Ev içi kurallara ∑ Siokulda gara KANsigara SER yap�içilemeyeceğini yor
yetişkin olarak siz de uyun, okulda çocuklar sizi sigara ile görmemeli. 21
23
BA�IMLILAR ��N
• Nasihat dilini kullanmadan sigaranın etkileri hakkında konuşun. S�GA RAYI NADoğru SIL BIRAKbilgileri MALI? öğrenmesini sağlayın. Sigaran�n say�s�z zararlar�n bilen ak�ll� ki�inin ilk i�i �üphesiz bunu b�rakma • Sınıf içindeki konuşmalarınız ona değil, üçüncü şahsa yönelik olçabas�na girmektir. Bu halde yap�lacak i�leri �öylece s�ralayabiliriz: 1)sun. Kesin karar veriniz. Ve bu i�te iradenizi sonuna kadar kullanmay� göze al�n�z. 2)•Siga ray� bir den b�ra k�n�z. Zive ra ara�t�rmalar, birden b�ra kantartışma lar�n ve birden b�Sınıf içinde sigara etkileri başlıklı bir düzenleyin. rakman�n daha ba�ar�l� oldu�unu göstermi�tir. 3) Bu halde ilk i�, sigara içen arkada� ve çevrelerden kesin olarak uzakla��• Sigara kokan odasını toplamayacağınızı ya da eşyalarını temizlen�z. meyeceğinizi bildirin. 4) Size sigaray� hat�rlatan her �eyi ya�am�n�zdan uzakla�t�r�n�z. 5) Sizde sigara arzusu uyand�ran yiyecek ve içeceklerden uzak durunuz. Bilhas sa sigara arzu su �iddetlenince bir bardak su içiniz. GERİLİMİ AZALTIN. 6)“Aa, Plânl�,sigara ölçülü ve faaliçiyorsun?” bir ya�am çizgisini benimseyiniz. mı 7) Sizi strese sokacak konulardan ve tart��malardan uzak durunuz. 8) Bo� zamanlar�n�zda sportif faaliyetlere, hiç olmazsa uygun yürüyü�lere ilKURALLARI HATIRLATIN. tifat ediniz. okulda-evde 9)“Biliyorsun Mümkünse ve içi yorsa e�inizle vesigara ya birkaçiçmek arkada�yasak la grup bu halinyüzden de b�rak�n�z. ceza alabilirsin...” 10) Bu sava�ta mistik ve manevî duygular�n�z� da devreye sokunuz. 11) Sigaradan kurtulanlar, genellikle 4–5 kez b�rakmay� deneyen ve inanc�n� KARARIN SORUMLULUĞUNU ONA VERİN. yitir meyenlerdir.
“Paketi bana verebilirsin ya da içebilirsin, ama kuralları biliyorsun karar senin.” 22
24
Madd i eyi Ka liteniz a K b m ul Etmek Yaşa ğımlı a B n K , i o n i lay, Bırakm gin hirle ükselt v Y e n a e S k Zord Z lmayı O u u n r uğu urma Sigarayı At, Hayatı Tat l ş Sigara d Bo yı Dışl Dol a, H a y a t ir a id is d Y n e eniden ğil, Derdin K e D Başla m ü z ö Ç Alkol
Hiçbirşey için geç değil!
Sağlıklıyız, SEN ONU Mutluyuz, Gelecekten Umutluyuz
BIRAK, O SENİ BIRAKMADAN
Zarar lı Alışk anlıkl Güzel ardan Korun En m a Yolu Hiç Ba ır n a z : a ş K l amam tu Olan aktır Yeşilay Dos m ımsızı Kendine Zarar Verme ğ a , B m utluyu yum, u M l , t u m ı M lıy yum u Sağlık k te n Bağımsızım, t e s c o e l D e G y’ın Yeşila Hayatı Seviyorum uyum l t u m U 25
“Gelece�i De�i�tirmek �çin Çal���yoruz” B�R DÜ�ÜNCE EKEN, B�R EYLEM B�ÇER B�R EYLEM EKEN, B�R ALI�KANLIK B�ÇER B�R ALI�KANLIK EKEN, B�R KARAKTER B�ÇER B�R KARAKTER EKEN, HAYATINI B�ÇER
İLETİŞİM �LET���M
Türkiye Yeşilay Cemiyeti Genel Merkezi Türkiye Ye�ilay Cemiyeti Genel Merkezi Nuruosmaniye Cad. No:17/1 Nuruosmaniye Cad. 34400 No:17-1 Cağaloğlu / İstanbul Ca�alo�lu-�stanbul Tel: 0212 527 16 83 Tlf. 0212 527 16 83 – Faks. 0212 522 84 63 Faks: 0212 522 84 63 www.yesilay.org.tr
www.yesilay.org.tr | info@yesilay.org.tr e-posta: halklailiskiler@yesilay.org.tr
26
BA�I�LARINIZ ��N Ye�ilay Resmi Hesap Numaralar� Vak�fbank Ca�alo�lu �ubesi 2001398