PRACE POGLĄDOWE
Postępowanie chirurgiczne w dializie ciała rzęskowego Surgical management of a cyclodialysis cleft Jacek Rudowicz, Marek Rękas, Adam Kluś Klinika Okulistyczna Centralnego Szpitala Klinicznego Ministerstwa Obrony Narodowej Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie; kierownik: prof. dr hab. n. med. Andrzej Stankiewicz Streszczenie. Jedną z najczęstszych przyczyn przewlekłej hipotonii ocznej jest dializa ciała rzęskowego, która stanowi trudny problem diagnostyczny, a także leczniczy. Dializa ciała rzęskowego może być spowodowana urazem lub wystąpić jako powikłanie pooperacyjne. Jej obecność powoduje nieprawidłową komunikację pomiędzy komorą przednią a przestrzenią nadnaczyniówkową, co prowadzi do przewlekłej hipotonii i związanych z nią powikłań. Do badań pomocnych w ustaleniu rozpoznania należy gonioskopia, optyczna koherentna tomografia – Visante (optical coherence tomography – OCT‑Visante) oraz badanie ultrabiomikroskopowe. W przypadku powikłań wynikających z towarzyszącej hipotonii ocznej należy zawsze rozważyć postępowanie chirurgiczne, którego rozległość i rodzaj zależą przede wszystkim od stanu anatomicznego oka. Słowa kluczowe: dializa ciała rzęskowego, postępowanie chirurgiczne Abstract. One of the most common causes of chronic hypotony is a cyclodialysis cleft, which is difficult to diagnose and treat. It can be caused by trauma or iatrogenic injury of the eye. Cyclodialysis cleft disrupts communication between anterior chamber and suprachoroidal space, which leads to chronic hypotony and related complications. Gonioscopy, optical coherence tomography – Visante, and ultrasonic biomicroscopic tests are useful in the diagnostic process. If complications caused by hypotony occur, surgical treatment adapted to the anatomical state of the eye should be considered. Key words: cyclodialysis cleft, surgical management
Nadesłano: 05.03.2010. Przyjęto do druku: 08.11.2010 Nie zgłoszono sprzeczności interesów. Lek. Wojsk., 2011; 89 (1): 67–70 Copyright by Wojskowy Instytut Medyczny
Wstęp Dializa ciała rzęskowego (cyclodialysis cleft – CC) jest chorobą, która stanowi poważny problem diagnostyczny. Zaniechanie postępowania operacyjnego w przypadku wystąpienia objawów towarzyszących takich jak pofałdowanie rogówki, spłycenie komory przedniej, obrzęk tarczy nerwu wzrokowego, wylewy naczyniówkowe, prążki siatkówki czy fałdy naczyniówki, powoduje trwałe zmniejszenie ostrości wzroku. Dializa ciała rzęskowego jest rezultatem oddzielenia podłużnych włókien mięśnia rzęskowego od ostrogi twardówki i w konsekwencji wytworzenia dodatkowej drogi odpływu cieczy wodnistej z komory przedniej do przestrzeni nadnaczyniówkowej. Po raz pierwszy termin „dializa ciała rzęskowego” został użyty przez Heinego w 1905 roku [1]. Głównymi przyczynami rozwoju CC i jej następstw są urazy [2,3] oraz powikłania jatrogenne [3]. CC może być wytwarzana również w trakcie planowych zabiegów okulistycznych [4,5]. O ile Postępowanie chirurgiczne w dializie ciała rzęskowego
Adres do korespondencji: lek. Jacek Rudowicz Klinika Okulistyczna CSK MON WIM ul. Szaserów 128, 04-141 Warszawa 44, tel.: +48 22 681 65 75, e‑mail: jacekrudowicz@wp.pl
uraz może być bezpośrednią przyczyną dializy, o tyle chirurgia wewnątrzgałkowa jest bardzo często tylko czynnikiem inicjującym powiększenie się już istniejącej, lecz bezobjawowej dializy i dotyczy oczu po urazie. Celem niniejszej pracy jest analiza piśmiennictwa dotyczącego domniemanych przyczyn występowania oraz leczenia chirurgicznego CC po urazach i operacjach wewnątrzgałkowych. Najczęstszymi przyczynami są: pogłębienie komory przedniej w trakcie podawania materiałów wiskoelastycznych, wlew płynu do komory przedniej podczas fakoemulsyfikacji prowadząca do wyższego wskaźnika przepływu przez szczelinę i powiększenie płynowej przestrzeni nadnaczyniówkowej, dynamika przepływu płynu podczas fakoemulsyfikacji powodująca duże wahania głębokości komory przedniej i co za tym idzie, powiększenie szczeliny. Czynnikiem niezależnym od chirurga jest zmniejszenie produkcji cieczy wodnistej z powodu zmniejszenia ukrwienia ciała rzęskowego na skutek urazu operacyjnego [3]. CC z towarzyszącą hipotonią oczną, 67