PRACE ORYGINALNE
Rozpoznawanie i leczenie obrażeń wielomiejscowych i wielonarządowych Diagnosis and treatment of injuries to multiple sites and organs Krzysztof Kwiatkowski, Andrzej Kalewski, Piotr Piekarczyk, Dariusz Bojanowski, Konrad Borcz, Łukasz Chojecki, Bogusz Grabik, Jakub Ziółek Klinika Traumatologii, Ortopedii i Oddziału Zakażeń Narządu Ruchu Centralnego Szpitala Klinicznego Ministerstwa Obrony Narodowej Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie; kierownik: prof. dr hab. n. med. Krzysztof Kwiatkowski Streszczenie. Wstęp: Zasadą postępowania w obrażeniach wielomiejscowych i wielonarządowych jest leczenie zagrożenia życia, uszkodzeń struktur nerwowych i naczyń oraz operacyjne nastawienie i zespolenie złamań. Cel: Przedstawienie danych demograficznych chorych z tymi obrażeniami, ocena stanu świadomości i rokowania na przeżycie według ogólnie przyjętych skal oraz rozpoznań obrażeń i sposobów ich leczenia. Materiał i metody: Analiza retrospektywna na podstawie historii chorób 36 osób (M 29, K 7), przyjętych do WIM w 2008 roku z powodu tych obrażeń, które po leczeniu wypisano w stanie ogólnym dobrym. Średni wiek 37,5 roku (18–82 lata). Oceniono dane demograficzne, liczbę obrażeń według liczbowej skali obrażeń (LSO), stan świadomości wg Glasgow Coma Scale (GCS), rokowanie na przeżycie według Revised Trauma Score (RTS). Przedstawiono sposoby leczenia operacyjnego i nieoperacyjnego. Wyniki: Wskaźnik GCS wahał się od 3 do 15 punktów. Wskaźnik RTS u 2 chorych określono na 4 punkty, wskazujący na małe szanse przeżycia. Stwierdzono 134 obrażenia różnych okolic ciała (średnio 3,7 na 1 chorego). Najczęściej obrażenia kończyn dolnych – 30 chorych (83,3%), najrzadziej jamy brzusznej – 6 chorych (16,7%). Czas pobytu chorych w szpitalu wahał się od 5 do 58 dni (średnio 24,5 dnia). Wnioski: Mężczyźni do 50. roku życia są najczęściej ofiarami obrażeń wielomiejscowych i wielonarządowych. Wstępna ocena stanu świadomości (GCS) i szansy przeżycia (RTS) u poszkodowanych nie powinna wpływać na podejmowane działania lecznicze. Słowa kluczowe: leczenie obrażeń, obrażenia wielomiejscowe, obrażenia wielonarządowe, rozpoznawanie obrażeń pourazowych Abstract. Introduction: The management of injuries to multiple sites and organs involves reducing the threat of life, removing damage to nervous and vascular structures, and performing open reduction and stabilization of fractures. Aim: Presentation of the demographic data of patients with such injuries; assessment of patients’ awareness, life expectancy according to the generally accepted scales, as well as diagnoses and treatment options. Material and methods: A retrospective analysis on the basis of the medical history of 36 patients (M 29, F 7), admitted to WIM in 2008 because of such injuries, who were discharged after treatment in good condition. The medium age was 37.5 years (18–82 years). We assessed demographic data, the number of injuries according to the numerical scale of injuries, the state of awareness according to the Glasgow Coma Scale (GCS), life expectancy according to the Revised Trauma Score (RTS). Surgical and nonsurgical treatment options were presented. Results: The GCS rate was from 3 to 15 points. The RTS in 2 patients was 4 points, which indicated small chance of survival. We observed 134 injuries in different sites of the body (mean 3.7 per patient). Most common were injuries of the lower limbs – 30 patients (83.3%), least common of the abdominal cavity – 6 patients (16.7%). Length of hospital stay ranged from 5 to 58 days (mean 24.5 days). Conclusions: Men aged less than 50 years most often suffer from multiple injuries. Preliminary assessment of the state of awareness (GCS) and of the chance of survival (RTS) in casualties should not influence the course of treatment. Key words: diagnosis of post‑traumatic injuries, treatment of injuries, multiple injuries
Nadesłano: 23.08.2010. Przyjęto do druku: 08.11.2010 Nie zgłoszono sprzeczności interesów. Lek. Wojsk., 2011; 89 (1): 26–35 Copyright by Wojskowy Instytut Medyczny
26
Adres do korespondencji: prof. dr hab. med. Krzysztof Kwiatkowski Klinika Traumatologii, Ortopedii i Oddział Zakażeń Narządu Ruchu CSK MON WIM, ul. Szaserów 128, 04-141 Warszawa 44, tel. +48 228 102 166, e‑mail: klin_ort@wim.mil.pl
LEKARZ WOJSKOWY 1/2011