PRACE ORYGINALNE i nosowo‑oczodołowo‑sitowych lub stanowią istotę izo‑ lowanych złamań dna oczodołu. Najczęstszą przyczyną złamania ścian oczodołu są wypadki komunikacyjne oraz pobicia. Rozpoznanie ustala się na podstawie badania klinicz‑ nego i radiogramów części twarzowej czaszki. Charakterystycznymi objawami klinicznymi złamań ścian oczodołu są: obrzęk, krwiaki, czasem odma pod‑ skórna powiek i policzka. W badaniu palpacyjnym moż‑ na stwierdzić: zmianę zarysu krawędzi oczodołu (uskok w postaci schodka) świadczącą o przemieszczeniu odłamów kostnych. W powstałe po przemieszczeniu odłamów ubytki wpuklają się tkanki miękkie oczodołu. Uwięźnięte w szczelinach złamania tkanki mogą się stać przyczyną zaburzeń równowagi oczno‑ruchowej. Jed‑ nym z typowych objawów złamań ścian oczodołów jest dwojenie obrazów spowodowane ograniczeniem rucho‑ mości gałki ocznej (ryc. 1). Podwójne widzenie często to‑ warzyszy złamaniom ściany dolnej oczodołu i jest pato‑ gnomiczne dla złamań izolowanych dna oczodołu. Innym objawem mogącym świadczyć o złamaniu dolnej ściany oczodołu są zaburzenia czucia w obszarze unerwionym przez nerw podoczodołowy [4]. Obecność przed urazem u chorego zeza rozbieżnego, niedowidzenia od dzieciństwa z powodu różnowzrocz‑ ności oraz niedowidzenia w wyniku zbyt późno prze‑ prowadzonej operacji zaćmy wrodzonej obu oczu może utrudniać ocenę ruchomości gałek ocznych [5]. W diagnostyce złamań ścian kostnych oczodołu waż‑ ną rolę odgrywa badanie okulistyczne, uwzględniające poza oceną uszkodzeń gałki ocznej również jej położe‑ nie w oczodole (egzof talmometr Hertla) oraz równowa‑ gę oczno‑ruchową (ekran Hessa i Leesa). Dwojenie obrazów może być spowodowane odmą, obrzękiem, krwiakiem (ryc. 2) lub uwięźnięciem tkanek okołogałkowych w szczelinie złamania. Odma, krwiak i obrzęk powodują dwojenie przejściowe ustępujące w ciągu kilku dni po urazie, podczas gdy zaklinowanie elementów włóknistych okołogałkowych lub mięśni oko‑ ruchowych w szczelinach złamania jest przyczyną dwo‑ jenia utrwalonego i wymaga pilnego zabiegu operacyjne‑ go. Do zróżnicowania przejściowego i utrwalonego ogra‑ niczenia ruchomości gałki ocznej służy test polegający na uchwyceniu pincetą spojówki gałkowej i poprzez pocią‑ ganie gałki w różnych kierunkach określenie jej ruchomo‑ ści biernej (ryc. 3). Przemieszczenie odłamów kostnych może spowodować zmianę objętości oczodołu i związane z tym zapadnięcie gałki ocznej w głąb oczodołu (ryc. 4) lub znacznie rzadziej spotykany wytrzeszcz (exophtalmus). Do niedawna typowym badaniem radiologicznym w złamaniach dolnej ściany oczodołu było badanie czasz‑ ki PA oraz w projekcji Watersa (ryc. 5), pozwalające na uwidocznienie krawędzi oczodołu oraz tkanek miękkich wpuklających się do zatoki szczękowej. Obecnie najczę‑ ściej wykonywanym badaniem dla zobrazowania złamań Leczenie pourazowych ubytków dolnej ściany oczodołu
Rycina 1. Ograniczenie ruchomości lewej gałki ocznej spowodowane uwięźnięciem tkanek okołogałkowych w szczelinie złamania dolnej ściany oczodołu Figure 1. Movement limitation of the left globe caused by entrapped tissue orbit in orbital floor fracture
Rycina 2. Obraz kliniczny złamania kości górnego masywu twarzy Figure 2. Clinical symptoms of midface trauma
kości oczodołu jest tomografia komputerowa (TK), któ‑ ra znakomicie uwidacznia złamania w obrębie cienkich 333