Opgroeien in Limburg - december 2025 - Editie Midden-Limburg

Deze bewaarspecial is een uitgave van de commerciÎle afdeling van Mediahuis.

Opgroeien in Limburg

UITGAVE 5 DECEMBER 2025

7

Jeugd ervaart het hele jaar ësinterklaasstressí

Bij de Risk Factory in Venlo kunnen leerlingen van groep 8 op een interactieve manier ervaren welke gevolgen hun financiële keuzes hebben.

11

ìKinderen zijn zeker bezig met milieu, met afvalî 8-9

Nostalgie voor jeugdseries leeft

Lezers delen warme en levendige herinneringen aan helden, avonturen en dat heerlijke gevoel van samen gezellig voor de televisie zitten.

Nina Bockting bezoekt basisscholen in Maastricht en Meerssen met PickitUp, een project om zwerfafval tegen te gaan.

BEELD: MONIEK WEGDAM

Spelen, lachen, groeien en bloeien. Leren en talent ontwikkelen op een manier die goed past en die goed werkt. Dat wensen we ieder kind en daar zetten we ons bij zorgorganisatie Daelzicht met hart en ziel voor in.

Zien en doen wat nodig is Voor kinderen met een ontwikkelingsachterstand of een verstandelijke beperking zijn de uitdagingen vaak net even anders. Daelzicht ondersteunt deze kinderen en hun gezin op allerlei manieren, plekken en momenten. We bewandelen de weg die past bij het gezin. Samen met ouders, het netwerk en iedereen die betrokken is. Want samen komen we vooruit en samen komen we verder.

Meer weten? Kijk voor meer informatie over Kind, jeugd en gezin, onze ondersteuning en vormen van samenwerking op de website: www.daelzicht.nl/kind-jeugd-gezin

daelzicht@daelzicht.nl ● 0475 57 77 77 ● www.daelzicht.nl

Hoe United World College Maastricht de wereld van twee Nederlandse tieners vergroot

Wereldgroei in Maastricht

Met zo’n 950 leerlingen uit meer dan 100 verschillende landen voelt basis- en middelbare school UWC Maastricht als een kleine wereld op één campus. Jongeren tussen 4 en 19 jaar leren en leven er samen. Tussen al die nationaliteiten vind je ook Nederlandse leerlingen, zoals Lilly en Max. Allebei 17 jaar en allebei nieuwsgierig naar een school waar je jezelf en de wereld om je heen echt leert kennen. Max woont bij zijn ouders in Maastricht, Lilly woont op de campus.

TEKST: UWC | BEELD: MONIEK WEGDAM

Max rondde vorig jaar 5 HAVO af op een reguliere middelbare school in Maastricht. Hij merkt nu dat hij bij UWC Maastricht veel meer gemotiveerd is. “Het sprak me meteen aan. Bij biologie gaat het bijvoorbeeld niet alleen om stof uit je boek, maar ook om wat er in de echte wereld gebeurt. Dat maakt het veel relevanter en leuker.” Hij ontdekt dat hij meer gevoel heeft gekregen bij wat er in de wereld speelt.

Ook Lilly zat eerst op een ‘gewone’ Nederlandse school op het VWO. “Ik was altijd al nieuwsgierig naar het buitenland. Op mijn vorige school was daar niet zoveel aandacht voor. Ik hoorde over UWC en dacht meteen: dit past bij mij.” Het brede les-aanbod gaf de doorslag. Ze volgt nu vakken als Global Politics en Film. “Op UWC leer ik van klasgenoten uit alle hoeken van de wereld. Dat verandert echt hoe je naar dingen kijkt.”

Bij UWC Maastricht leer je niet alleen ín het klaslokaal, maar ook daarbuiten. Zo zetten leerlingen projecten op die aansluiten bij wat ze in de lessen ontdekken. Lilly doet bijvoorbeeld vrijwilligerswerk bij een coöperatie voor lokale en duurzaam geproduceerde producten. Max werkt aan een project voor nieuwkomers in Nederland. “We spraken iemand die niet wist wat er op een doosje medicijnen staat. Heel gevaarlijk. We willen nu korte online filmpjes maken die mensen verder helpen.”

Lilly woont op de campus en voelt zich er thuis. “Ik ben veel zelfstandiger geworden. Er is altijd begeleiding van een residence mentor, maar je leert wel echt je eigen leven organiseren.” Max woont in de stad bij zijn ouders en vindt het fijn om zijn leven in Maastricht te combineren met de internationale sfeer op school.

Lilly en Max ontdekken zichzelf én de wereld op een unieke internationale school

UWC Maastricht biedt een volledig International Baccalaureate-programma. Met dit diploma gaan leerlingen naar topuniversiteiten over de hele wereld en veel van hen krijgen studiebeurzen. De school heeft daarnaast een groot aanbod aan buitenschoolse activiteiten, zoals sport, muziek, debat en door leerlingen zelf opgezette projecten.

En de toekomst voor deze twee tieners? Lilly denkt aan Leiden, Dublin, Amsterdam of Nijmegen. Ze ontdekte dat ze schrijven leuk vindt en wil iets interdisciplinairs doen. Max kijkt richting business of sciences. “Je ontwikkelt hier goede skills die straks op de universiteit handig zijn.”

Beiden zouden UWC Maastricht zonder twijfel aanraden. “Iedereen hoort erbij. Je ontdekt nieuwe interesses en talenten. Je krijgt een onafhankelijke blik op de wereld. En je bent onderdeel van iets groots: een internationale beweging die probeert de wereld een beetje beter te maken.”

UWC Maastricht verwelkomt leerlingen van 4 tot 19 jaar.

Meer weten? Kijk op uwcmaastricht.nl

Max en Lilly

In Kindcentrum Sittard leren kinderen samen eten, koken en proeven

“Kijk, zo doe je dat”, zegt Lara (6), terwijl ze een wortel in kleine stukjes snijdt. Haar vingers vormen vanzelf het ‘klauwhandje’: knokkels vooruit, vingers gebogen, zodat het mes veilig langs haar hand kan glijden. Naast haar staat Liam (6,5), twee duimen in de lucht. “Ik lust echt álles!”, zegt hij. “En de mummiepizza met oogjes was het allerlekkerst. Die zag een beetje eng uit, maar dat maakte het juist leuk.”

TEKST: PETER SWELSEN | BEELD: KOEN KRUCHTEN

In Kindcentrum Sittard hoort omgaan met eten bij de schooldag, net als rekenen en taal. De school werkt volgens het concept De Gezonde Basisschool van de Toekomst: gezond eten als vanzelfsprekende routine, beweging door de dag heen en leren door te doen in plaats van alleen een werkboek.

De tafel als gelijkmaker

Drie keer per week wordt er een lunchbite gekookt door kookju en Nicole Pol, Miranda Paas en Lily Faber: een warm gerecht naast de bruine boterhammen met verantwoord beleg. De keuken is open en ligt in het hart van de school; kinderen ruiken wat er gaande is, stellen vragen en krijgen er les. “Vroeger had je grote verschillen in broodtrommels”, zegt leerkracht Marieke Joosten. “De één had een rijke lunch met groenten en bruin brood terwijl de ander het moest doen met een donut, chocoladekoek of zelfs niks... Nu eten we met elkaar. Dat geeft rust én gelijkwaardigheid.”

Er wordt niet alleen gegeten maar ook gewerkt aan kookvaardigheid. Dit gebeurt met kinderen in kleine groepjes tijdens de lessen ‘Tuin en Tafel’. Soms buiten bij het voedselbosje, soms binnen bij het aanrecht. Snijden gaat in stappen: eerst een oefenmesje, dan een aardappelmesje, vanaf groep 3 een snijdiploma en vanaf groep 5 een écht koksmes.

“Als kinderen zelf iets gekookt of geoogst hebben, staan ze veel opener voor nieuwe smaken”, zegt Lily. “Maar het gaat verder. Snijden vraagt aandacht. In de tuin ontdek je geduld. Aan tafel leer je delen. Dat is leren met hoofd, hart en handen.”

Gezondheid is breed

De ju en benadrukken dat het koken een onderdeel is van een bredere visie: de zogenaamde Wereldtijdlessen of Verrijkte Schooldagen. Daaronder vallen momenten van bewegen, buiten spelen, creativiteit en, voor sommige groepen, eenvoudige yoga- en ontspanningsoefeningen. Niet als losse activiteiten, maar verweven in het rooster van elke klas en dus alle kinderen. Zo werkt elk kind aan het ontdekken en ontwikkelen van andere talenten. “Kinderen leren hier dat je lichaam en hoofd samenwerken”, zeggen de ju en. “Als je je lijf voelt, kun je beter luisteren. Als je hebt bewogen, kun je beter concentreren. Gezondheid gaat niet alleen over voeding, maar over ruimte, aandacht, rust én plezier.”

Marieke Joosten, die naast haar werk als leerkracht ook voedingscoach is, ziet de aanpak als meer dan een schoolprogramma. “We willen kinderen laten ervaren dat gezondheid iets is wat je kunt doen. Niet door te verbieden, maar door te laten proeven. Ze leren hier bewuste keuzes maken en trots zijn op wat ze zelf maken. Vroeger waren er meer verschillen in de lunch, van ongezond tot gezond, nu is er een lijn. De ouders weten dat dit een gezonde school is en kiezen daar bewust voor!”

“En het is gewoon gezellig”, zegt Liam erachteraan. “We eten allemaal samen en ontdekken spannende gerechten. Da’s voor mij jn, want ik lust álles!” Lara knikt: “En soms mag je het recept mee naar huis nemen. Het is een leuke school.”

Rust werkt door

Kookjuf Nicole Pol ziet hoe smaken meebewegen als je ruimte geeft. “Kinderen zeggen snel ‘lust ik niet’. Meestal bedoelen ze: ‘ik ken het nog niet’. Wij vragen alleen één hap; eventjes proeven.” Ze vertelt over de zoete-aardappelfriet die door een jongetje eerst werd afgezet tegen “de echte frietjes van McDonald’s”. Hij proefde toch. Een week later kwam zijn moeder het recept vragen. Hetzelfde gebeurde met een courgettesoep die ‘drakensoep’ werd. Soms is verbeelding genoeg om nieuwsgierigheid te stimuleren.

Op deze basisschool wordt bewust gekozen voor gezonde voeding

Kinderen ontdekken nieuwe smaken, leren snijden én eten samen aan tafel

Marieke merkt dat de gezamenlijke lunch wel wat vraagt. Daarom wordt er gewerkt met een heel team van vrijwilligers die hierbij helpen. Maar het is de moeite waard. Ze hoort op school ouders zeggen: ”hij wil ineens iets proberen wat hij op school heeft gegeten. Dat vind ik mooi.”

Vandaag staat macaroni met veel groenten en milde kruiden op het menu. In de keuken ruikt het naar oregano en licht gebakken ui. Kinderen schuiven aan zonder aansporing; het ritme zit al in hun lijf. Er is geen ‘wie heeft wat mee’, geen vergelijking, geen oordeel. Nicole zet een bord macaroni voor de verslaggever neer, alsof dat er altijd bij hoort. De smaak is zacht, lichtkruidig en verrassend rond. En dan, bijna als vanzelf: “Hebben jullie het recept misschien voor me?”

Liam (l) en Lara (r) genieten van hun ‘lunchbite’ in gezelschap van lerares Marieke Joosten.

Kookju en Nicole Pol, Lily Faber en Miranda Paas.

“Teamwork, zelfontwikkeling, professionaliteit en verbinding”

Praktijk staat centraal bij Fontys Pedagogiek en Ad PEP (Associate Degree Pedagogisch Educatief Professional) in Sittard. Dat merkt docent Ingrid Caanen, die jarenlang in het basisonderwijs werkte, elke dag. “Een opleiding pedagogiek blinkt uit in praktijkgehalte. Dus geschikt voor mensen die echt met mensen willen werken”, zegt ze. Collega-docent Dimfie Mertens werkt niet alleen bij Fontys maar ook in een pedagogisch team in het ziekenhuis. Tevens neemt ze jarenlange ervaring in de kinderopvang mee het lokaal in.

TEKST: PETER SWELSEN | BEELD: IVO VAESSENS

Volgens Caanen vraagt de veranderende maatschappij om exibele en re ectieve professionals. “De maatschappij verandert snel. Je moet kunnen samenwerken met mondige ouders en ook de doelgroep vraagt om een meer gedi erentieerde aanpak. Maatwerk is dus geen luxe maar een noodzaak. De complexe realiteit in scholen, opvang en zorg zorgt ervoor dat studenten al vroeg leren omgaan met uiteenlopende verwachtingen. Ouders treden vaker naar voren met scherpe vragen of zorgen, kinderen en jongeren weten beter wat ze willen en doelgroepen lopen sterk uiteen in ondersteuningsbehoeften.”

Leerwerkplek

Digitale middelen spelen in het onderwijs een grotere rol, van communicatietools tot systemen die gedrag en ontwikkeling volgen. Binnen de Ad PEP is die verbinding met de praktijk structureel: studenten hebben een leerwerkplek van minimaal 16 uur per week en leren zo theorie meteen te koppelen aan het echte werk. Het versterken van beroepsbekwaamheid is de kern van de opleiding.

“Die praktijkgerichte houding wordt versterkt door de ervaring van docenten.“

Caanen: “Het is onze taak om studenten te leren om goed naar zichzelf en naar de omgeving te kijken. Teamwork, zelfontwikkeling, professionaliteit en verbinding zijn hier kernwoorden.” De deeltijdvariant trekt veel mensen met ervaring uit welzijn, opvang of onderwijs.

“In de deeltijdopleiding stromen mensen uit de praktijk in die willen verbeteren, verdiepen of iets anders willen. De motivatie van studenten is groot omdat ze weten wat ze willen. We staan als docenten naast ze op gelijke voet, want ze brengen al veel ervaring mee uit het werkveld.” Bij de voltijdvariant ligt de nadruk meer op begeleiding: “Bij Ad PEP voltijd ben je weer net iets meer de docent die studenten coacht op welbevinden en studievoortgang.”

Teamwork is in elke pedagogiekopleiding een sleutelwoord. We doen het hier samen

Praktijkervaring als motor van het leren

Docent Dim e Mertens, die naast Fontys werkt in een pedagogisch team in een ziekenhuis, brengt ook direct de actuele praktijk het onderwijs in. “Omdat het hier om een echte pure praktijkopleiding gaat, is het jn als docenten weten hoe het in het echt werkt.” Ze ziet hoe breed het werkveld is geworden: onderwijs, zorg, opvang, jeugdhulp – overal is behoefte aan professionals die stevig staan. Daarom benadrukt ze de maatschappelijke betekenis van het beroep: “Ik wijs studenten er expliciet op hoe belangrijk de rol van pedagogisch professionals voor ouders en kinderen is.” Om studenten bewust te maken van hun positie stelt ze vaak de vraag: “Welke docent herinner je je nog in positieve zin en welke rol wil jij?”

uit hun comfortzone te stappen. Probeer uit bekende patronen te stappen, spar daarover en pro leer jezelf. Durf stappen te zetten.”

Naast het maken van verslagen mogen studenten ook andere vormen van bewijslast toevoegen; hierbij valt te denken aan audio- en videobewijzen die laten zien wat studenten werkelijk doen in de praktijk

Samen leren en groeien: de kracht van verbinding

Samenwerking vormt het fundament van de opleiding. “Teamwork is in elke pedagogiekopleiding een sleutelwoord. We doen het hier samen,” benadrukt Mertens. Feedback komt niet alleen van docenten, maar ook van medestudenten. Dat vraagt veerkracht: “Je moet wel tegen een stootje kunnen en feedback kunnen ontvangen. Dat kan intensief zijn, maar het is altijd positief en bedoeld om je te laten groeien.” De combinatie van praktijkervaring van docenten, moderne toetsing en de hechte leercultuur maakt Fontys Sittard een toegankelijke leeromgeving.

Vanaf 2026 start hier bovendien de voltijd Ad PEP. Daarmee groeit Sittard uit tot een volwaardig pedagogisch opleidingspunt voor studenten die in de regio willen leren en werken, met korte lijnen naar scholen, opvangorganisaties en instellingen.

Meer informatie? www.fontys.nl

Toetsing in beeld: leren door te laten zien

Toetsing is de afgelopen jaren ingrijpend veranderd. Naast het maken van verslagen mogen studenten ook andere vormen van bewijslast toevoegen; hierbij valt te denken aan audio- en videobewijzen die laten zien wat studenten werkelijk doen in de praktijk. Caanen: “Je kunt laten zien wat je kunt en dat vervolgens onderbouwen. Zo kun je bewijzen of je de materie in de praktijk beheerst en waar het goed gaat en eventueel beter kan.” Studenten lmen bijvoorbeeld coachings- of pedagogische gesprekken en analyseren daarna hun rol. Dat vraagt om zel nzicht én lef. “Authenticiteit is belangrijk, blijf dicht bij jezelf,” zegt Mertens. “We prikkelen studenten om het soms anders te doen,

Waar kun je werken na de opleiding Pedagogiek of Ad PEP?

• Leraarondersteuner / onderwijsassistent

• Onderwijsbegeleider

• Pedagogisch beleidsmedewerker of pedagogisch coach in de kinderopvang

• Medewerker opvoed- en opgroeiondersteuning

• Pedagogisch professional in zorg- en ziekenhuisteams

• Jeugd- en gezinsondersteuning / wijkteam

Dim e Mertens en Ingrid Caanen

Kinderen in de peuterleeftijd laten kennismaken met bewegen en een gezonde leefstijl. Het is een van de belangrijkste doelstellingen op de kinderopvanglocaties van MIK & Spelenderwijs Kindontwikkeling. In samenwerking met de stichting Ecsplore worden peuters gestimuleerd om met plezier en zelfvertrouwen in beweging te komen, via het SuperFIT programma.

Spelenderwijs naar een gezonde leefstijl

Het is een aandoenlijk tafereel. Zestien peuters huppelen met een gekleurde ring als een stuur in de handen achter Ilse Marx over het speelpleintje van kinderdagverblijf Loedoes in Sittard. Ze spelen in de vroege en frisse ochtend autotootje en kronkelen behendig tussen bankjes en bloembakken door. Vroemvroem klinkt het vrolijk tussen de jongens en meisjes in de leeftijd van twee tot en met vier jaar.

DE BERG | BEELD: KEVIN CORDEWENER

VAN

TEKST: PETER

“Doen we nog een rondje?”, vraagt Ilse Marx aan de kleintjes. Enthousiast vormen ze opnieuw een slinger achter haar. Zonder dat de kindjes het zelf in de gaten hebben zijn ze spelenderwijs op weg naar een gezonde leefstijl waarbij bewegen centraal staat. “Daar kun je immers niet vroeg genoeg mee beginnen”, zegt Ilse Marx, teamcoördinator van Ecsplore, waarbij de eerste drie letters voor educatie, cultuur en sport staan. Ecsplore is onderdeel van MIK & PIW Groep, een maatschappelijke organisatie die kinderopvang met sociaal werk verbindt.

Nieuwsgierig

Binnen de kinderopvanglocaties van MIK & Spelenderwijs is er veel aandacht voor bewegen en een gezonde leefstijl. Speciaal daarvoor is bijna tien jaar geleden het totaalpakket SuperFIT ontwikkeld, dat wordt aangeboden door Ecsplore. “Voor peuters was er op dat gebied toen nog weinig”, vertelt Ilse Marx. “Het is een heel jonge doelgroep. We proberen de kinderen gezonde gewoontes aan te leren. Niet alleen op het gebied van bewegen. Ook gezonde voeding en gedrag maakt er deel van uit. Peuters zijn op die leeftijd erg

Voldoende beweging levert een positieve bijdrage aan de gezonde ontwikkeling van jonge kinderen

nieuwsgierig. Ze zijn volop in ontwikkeling en leren snel nieuwe dingen. Het is belangrijk om ze meteen kennis te laten maken met gezonde gewoontes. Dat is immers veel beter dan op latere leeftijd weer slechte dingen af te leren.”

Voldoende beweging levert een positieve bijdrage aan de gezonde ontwikkeling van jonge kinderen. “We streven naar bewustwording en veelzijdigheid”, legt Ilse Marx uit. “Peuters vinden het heerlijk om naar buiten te gaan. Als je ze een tijdje observeert zul je zien dat ze bijna altijd in de zandbak zitten of met hun etsje bezig zijn. Om ze op een veelzijdige manier te laten bewegen. Wordt de Schijf van Tien ingezet. Iedereen kent wel de Schijf van Vijf,

met richtlijnen voor een gezond eetpatroon. In de Schijf van Tien staan veel verschillende vormen van bewegen centraal. Zoals gaan en lopen, balanceren en vallen, klimmen en klauteren, springen en landen, gooien, vangen en mikken, stoeien en vechten, zwaaien en slingeren of bewegen op muziek.”

Ontwikkeling

De pedagogisch professionals op de kinderdagverblijven van MIK & Spelenderwijs worden gestimuleerd om met de Schijf van Tien aan de slag te gaan. “Het mooie is dat je met een eenvoudig materiaal, zoals een hoepel, al ontzettend veel speelse activiteiten kunt aanbieden”, vertelt Ilse Marx. “Geef zelf het goede voorbeeld. De kinderen volgen wel. Ze kijken op naar de ju en en doen alles na. En ondertussen ben je vanzelf veelzijdig bezig.”

Bewegen helpt ook bij de sociale en emotionele ontwikkeling van de kinderen. “Bij een eenvoudig spelletje als tikkertje leren ze samen te werken. Maar ook dat je kunt verliezen. Dat hoort er ook allemaal bij. Het heeft met bewustwording en opvoeding te maken. We zeggen daarom wel eens ‘vroeg begonnen, is vroeg gewonnen’.

In de loop van de jaren is al voedingsbeleid ontwikkeld. Met het beweegbeleid zijn we nu ook op de goede weg.”

In feite gaat die gezonde ontwikkeling op beide fronten hand-in-hand. Ilse Marx weet nog hoe een jaar of vijf geleden producten als chocopasta en ranja tijdens de lunch voor de kinderen gewoon op tafel stonden. “Die tijd is voorbij. Water met een smaakje, zoals schijfjes citroen of plakjes aardbei, is ook prima. En voor chocoladeproducten zijn er goede alternatieven, zoals gezonde spreads. De bewustwording voor een gezonde leefstijl proberen we overigens ook op de ouders over te brengen.”

Als de kinderen uiteindelijk de leeftijd bereiken dat ze naar de basisschool gaan, krijgen ze tijdens de buitenschoolse opvang (BSO) van MIK & Spelenderwijs te maken met de beweegspecialisten van Ecsplore. Ilse Marx: “Deze collega’s zijn volledig gericht op het stimuleren om te gaan bewegen. Ook dat gebeurt weer op een veelzijdige manier, bijvoorbeeld door een positieve impuls te geven aan de hand van spelletjes. Ze zijn roulerend aanwezig op onze vijfenzestig BSO-locaties.“

Ecsplore werkt sinds 2009 in de Westelijke Mijnstreek aan de verbetering van het sportieve en culturele klimaat. In de gemeenten Sittard-Geleen, Beekdaelen en Stein biedt Ecsplore een breed aanbod aan activiteiten aan. Dat doen ze voor mensen van alle leeftijden: peuters, kinderen, jongeren, volwassenen, 55-plussers en senioren.

Kijk voor meer informatie op ecsplore.nl en mik-spelenderwijs.nl

Ilse Marx

Meer hulp nodig bij het kiezen met je hart? Wij staan voor je klaar.

Jeugd ervaart het hele jaar ‘sinterklaasstress’

Ongeveer een kwart van de jongvolwassenen heeft problematische schulden; niet gek met alle verleidingen die constant en overal op de loer liggen. Ook hier geldt dat voorkomen beter is dan genezen. Bij de Risk Factory in Venlo kunnen leerlingen van groep 8 op een interactieve manier ervaren welke gevolgen hun financiële keuzes hebben.

TEKST: JOHN HUIJS | BEELD: LOUISA VERGOZISI

Risk Factory Limburg-Noord, geopend in 2019, is een belevingscentrum op het gebied van gezondheid en veiligheid. Scholieren (en senioren) kunnen in het grote knalgele pand waar vroeger de regionale brandweer in huisde terecht om aan de hand van een aantal thema’s te ervaren wat de risico’s op het gebied van gezondheid en veiligheid zijn.

Op het eerste oog lijkt er wellicht geen verband tussen financiële problemen en risico’s voor gezondheid of veiligheid. “Toch is dat verband er zeker”, zegt programmamanager Nick Boersma van Risk Factory. “Geldzorgen kunnen leiden tot stress en daarmee de geestelijke gezondheid beïnvloeden. Bovendien bestaat het risico dat financiële problemen leiden tot ondermijnende criminaliteit, omdat geldzorgen jongeren ontvankelijk kunnen maken om het criminele pad op te gaan.”

Hijskraanspel

Eigenlijk weten we allemaal dat dit pad niet per se naar veiligheid leidt. Tegelijkertijd kunnen vooral jongeren de verleiding van ‘snel geld’ moeilijk weerstaan, zeker wanneer ze met financiële problemen kampen. Om leerlingen van groep 8 te laten ervaren welke gevolgen hun financiële keuzes hebben, opende de Risk Factory afgelopen voorjaar tijdens de Week van geld het scenario ‘GeldHeld’. In dit interactieve scenario leren de tieners bewuste keuzes te maken over geld en financiële risico’s beter in te schatten. De scholieren worden uitgenodigd om een concreet en reëel spaardoel te kiezen, zeg een lipgloss, een snackpakket, een kaartje voor een dagje naar het zwembad of pretpark, een mobieltje of een spelcomputer. Het gekozen spaardoel kunnen ze op verschillende manieren bereiken. Bijvoorbeeld door te sparen of door te werken. Maar het scenario brengt hen ook in de verleiding om te gaan gokken of geld te verspillen aan een hijskraanspel.

Aan die verleiding heeft Yuna Geerlings (11) uit Beesel deze donderdagochtend niet toegegeven, zegt ze. Ze zit op basisschool Het Spick in haar woonplaats en is met elf andere groep 8’ers onder leiding van juf Wendy Cober naar Risk Factory gekomen.

Wendy Cober: “Ik vertel van tevoren niet veel over de Risk Factory zodat de leerlingen zoveel mogelijk ondergedompeld worden in de beleving hier. Elk jaar zijn de leerlingen na a oop altijd heel erg enthousiast over de ervaring. Leren vanuit beleving blijkt heel e ectief. Dat geldt voor brandveiligheid, online veiligheid en ook voor financiële risico’s. GeldHeld is een heel actueel scenario, want zeker op sociale media worden leerlingen overladen met verleidingen. Vaak realiseren ze zich niet dat daar ook een prijskaartje aan hangt en er dus ook financiële risico’s aan kleven. Vroeger was vooral eind november, begin december de periode waarin kinderen met het oog op Sinterklaas te maken kregen met verleidingen en keuzes. Nu krijgen ze die prikkels en die stress het hele jaar door. Daarom is het goed om hen daartegen te wapenen door hen bewust te maken van de risico’s van hun financiële keuzes.”

GeldHeld is net als de andere scenario’s in de Risk Factory wetenschappelijk onderbouwd

Belevingswereld

“GeldHeld is net als de andere scenario’s in de Risk Factory wetenschappelijk onderbouwd”, benadrukt de programmamanager. “Kies je voor het behalen van een spaardoel op de langere termijn of val je voor verleidingen op korte termijn? De spaardoelen en de verleidingen in GeldHeld kunnen we voortdurend aanpassen aan de actualiteit. Op die manier sluit het scenario steeds aan bij de belevingswereld van de deelnemers.”

Limburg-Noord is op dit moment de enige Risk Factory in Nederland met het scenario GeldHeld. Of andere vestigingen het programmaonderdeel overnemen, hangt af van de resultaten in Venlo. Nick is hier zeer optimistisch over. “Bijna alle groep 8’ers uit Noord­ en Midden­Limburg bezoeken de Risk Factory en heel veel scholen kiezen daarbij voor het scenario GeldHeld. Bovendien geven zowel leerlingen als leerkrachten het scenario een goede beoordeling. En bovenal: onafhankelijk onderzoek toont aan dat ook dit scenario leidt tot een verandering in het gedrag van de bezoekers.”

Binnenkort wordt duidelijk of ook leerlingen in Zuid­Limburg binnen afzienbare tijd naar een belevingscentrum voor gezondheid en veiligheid kunnen. Een dezer dagen worden de resultaten bekend van een haalbaarheidsstudie naar een Risk Factory in de meest zuidelijke veiligheidsregio van het land. Als het sein op groen gaat, kunnen scholieren in Zuid-Limburg op zijn vroegst in het schooljaar 2026/’27 naar

een Risk Factory. Grote kans dat GeldHeld dan van meet af aan een van de scenario’s is waar de scholen voor kunnen kiezen.

De Risk Factory in Venlo zit met dertien scenario’s voor basisscholen en zes voor het voortgezet onderwijs zo ongeveer aan haar maximum, zegt Nick. “De onderdelen van de Risk Factory en de inhoudelijke invulling daarvan zijn een weerspiegeling van de maatschappij. Daarom blijven we de scenario’s samen met onze partners doorontwikkelen. Online veiligheid en AI worden als thema steeds belangrijker. En als de oorlogsdreiging verder blijft toenemen en we aandacht willen besteden aan noodpakketten, moeten we op een gegeven moment wellicht een ander scenario schrappen. Gezien de populariteit van GeldHeld verwacht ik niet dat dit onderdeel snel zal sneuvelen.”

Lespakketten

Overigens is het enthousiasme waarmee tieners reageren op GeldHeld voor leerkrachten in een aantal gevallen aanleiding om vaker aandacht te besteden aan financiële zaken, weet Nick. “Wij kunnen dat faciliteren door scholen door te verwijzen naar geschikte lespakketten of websites. Ook sluiten scholen geregeld aan bij de Week van het geld.”

Intussen denkt Yuna Geerlings dat ze mede dankzij GeldHeld aardig opgewassen is tegen de vele verleidingen die ook zij ervaart. “Ik krijg elke zondag tien euro zakgeld. Het meeste daarvan spaar ik. Ik koop alleen af en toe iets voor een poppetje in een game. Die spelletjes zelf zijn vaak gratis, maar je wordt wel verleid om dingen te kopen, bijvoorbeeld kleding voor je karakter. Dat doe ik dus soms.” Maar daar blijft het bij, zegt de 11­jarige Yuna stellig. Gelukkig maar, want haar ultieme spaardoel is de Apple Vision Pro headset. Daar bungelt een prijskaartje van zo’n vierduizend euro aan. Dat doel is dus nog héél veel zondagen weg.

Nick Boersma

Als kind/puber genoot ik volop van tv-series waarmee ik mij dan identificeerde met de hoofdrolspeler en dit met andere kinderen vaak naspeelde. Als eerste gedachte komt dan bij mij Lederstrumpf met hoofdrolspeler Hellmut Lange. Vervolgens Bonanza, Baretta, The High Chaparral, The Thunderbirds; ik had in die tijd het Thunderbird Eiland met alle raketten en toebehoren waar later mijn zoon en vervolgens mijn kleinzoon mee speelde. Later genoot ik van Derrick met Horst Tappert, Floris, en op de Belgische zender Thierry la Fronde, Starsky en Hutch en noem maar op. Series die nog steeds op mijn netvlies staan en waar ik waardevolle herinneringen aan heb overgehouden.

Wim Reinen, Roermond

Nog steeds is het verwonderlijk dat er zo weinig mensen van mijn generatie een herinnering hebben aan een serie die ik nog steeds koester: Okkie Trooy. Deze uitvinder met zijn koffertje vol krentenbollen heeft indruk op mij gemaakt. Omdat wij thuis precies zo’n koffertje hadden. kon ik me als 6-jarig jongetje wel indenken hoe dat moest voelen als je hiermee over straat ging. En wat zou dat geweldig zijn als je dat kon openen en zoveel krentenbollen kon eten als je zou willen. Okkie Trooy kon oplossingen bedenken voor heel veel dingen die in en om het huis verbetering behoefden en had altijd als beloning een krentenbol paraat. In de serie maakte ik al kennis met onder andere John Leddy en Sylvian Poons (die ik later bewonderde om zijn Zuiderzeeballade samen met Oetse Verschoor). Ook Herbert Joeks (later onze Klukkluk uit de serie Pipo de Clown) speelde in de serie mee. Verhalen uit de serie kan ik me niet meer herinneren, maar wel de eigenwijze uitvinder met zijn bolhoed en bijzondere koffertje. Er zijn nog filmpjes te zien op het internet. Gek genoeg hebben ze niet meer de sfeer en de (denkbeeldige) geur van versgebakken krentenbollen. Jos van den Heuvel, Weert

Vroeger keek ik het liefst Woezel en Pip. Deze tv-serie maakte mijn jeugd onvergetelijk omdat het mijn geboorteknuffels zijn en ze super cute zijn. Mijn mooiste herinnering hieraan is dat ik ze al vanaf mijn geboorte ken. Sara uit groep 8 Basisschool Titus Brandsma, Brunssum

Nostalgie voor jeugdseries leeft

Jeugdseries blijven onvergetelijk: van Bonanza en Swiebertje tot Pipo de Clown. Lezers delen warme, levendige herinneringen aan helden, avonturen en dat heerlijke gevoel van samen gezellig voor de televisie zitten.

Als je net als ik 70 jaar bent, herinner je je vast nog de tijd zonder tv. Ik was 6 of 7 jaar toen we bij ons thuis een tv kochten. Een duidelijk aanwezig meubelstuk in huis. Stond meestal schuin in een hoek op een tafeltje. De bolle achterkant stak ver uit en de tv was erg zwaar. Je had in die tijd maar 1 zender, geen afstandsbediening en zwart-wit beeld. Maar het was een aanwinst. De kinderen uit de buurt kwamen bij ons kijken naar Swiebertje en Pipo de Clown. Swiebertje was een vrolijke zwerver die sliep in een hooiberg en was dikke vriendjes met Saartje van de burgemeester. Met Bromsnor, de veldwachter, lag hij vaak in de clinch. Een lachwekkende serie. Pipo de Clown woonde met Mammaloe in een woonwagen. Met hun ezeltje trokken ze door het land en beleefden veel avonturen. Op het eind van iedere aflevering zei Pipo: dag vogels, dag bloemen, dag kinderen en met zijn vinger voor de mond zei hij sssssttttt en was het bedtijd. Een avondritueel. Een mooie film, was die van Lassie. Een hond (collie) met een zwart, wit, bruine vacht. Met zijn vriendje beleefde hij spannende avonturen. Lassie was de redder in nood die door zijn aanhoudende geblaf iedereen overtuigde dat er wat aan de hand was en er hulp nodig was. Nog een prachtige jeugdfilm vond ik Heidi. Een film met een lach en een traan. Heidi woonde bij haar opa in de Zwitserse Alpen. Opa was een kluizenaar, maar Heidi veroverde zijn hart. Met Peter en de geiten trekt ze iedere dag de bergen in. Op een gegeven moment komt haar tante Heidi halen en moet ze mee naar Frankfurt. Daar woont ze bij een familie met een invalide meisje. Ze worden dikke vriendinnen maar Heidi wordt ziek van heimwee en wil terug naar opa. Uiteindelijk gaat ze terug, samen met haar vriendinnetje, die in de bergen weer leert lopen. Gelukkig kregen we enkele jaren later een kleuren-tv en konden we alles in kleur zien. In deze tijd kun je de hele dag tv kijken op heel veel zenders. De techniek staat voor niets. Toch was er vroeger één voordeel: GEEN RECLAME. Wil van Eijk van Roij, Nederweert

Als kind was ik al dol op films. Naar de bioscoop gaan was er niet bij, vanuit het dorp waar ik woonde. Toch was het mogelijk om eens per maand een film te zien. Groot was de opwinding op mijn lagere school, eind jaren vijftig, als de postbode het schoolplein opkwam met onder zijn arm een plat bruin pak met daarin een rond filmblik met een heuse 16 mm film. Als we later naar de film gingen kijken deden we dat in het parochiezaaltje boven de school. Daar stonden de klapstoelen klaar en de projector waar de filmrol in werd geplaatst. Het geluid, elke stem en elk geluidseffect kwam uit een luidspreker, recht voor ons. Wisten wij veel dat ene Henk van der Linden, zoon van een Hoensbroekse bioscoopdirecteur deze films eigenhandig maakte, van het script tot de eindmontage. Bijna alle films werden in Limburg gemaakt. Mia, zijn echtgenote, was grimeuse, ontdekte nieuw talent en zorgde voor de rekwisieten en de catering. Zijn vader Cor bouwde de decors. Voor ons als kinderen deed dat niets af aan de magie van zijn films. Wij keken in 1958 naar de nieuwe avonturen van Dik Trom, een zwart-wit film vol actie en avontuur. Dik Trom was een dik jongetje dat veel kattenkwaad uithaalde en steeds aan eten dacht. Er zat ook een goede kant aan Dik, die een actie houdt om geld op te halen om zo de oogoperatie van blinde Nelly te kunnen betalen. Heel ontroerend vond ik dat. De film was 28 jaar lang wekelijks te zien in een of meer Nederlandse bioscopen. 1.263.250 bezoekers zouden zijn film hebben gezien. Eén ervan was dat 8 jarige meisje op de lagere school dat daar in dat parochiezaaltje de basis gelegd kreeg voor haar liefde voor films. An Hermans, Roermond

Wat ik nog uit mijn jeugd in de jaren 60 weet te herinneren is dat toen nog niet iedereen een tv had. Sommigen zaten met de hele buurt bij elkaar om naar de televisie te kunnen kijken. En die was nog kolossaal met een dikke beeldbuis en draaiknoppen waarmee je met precieze nauwkeurigheid de zender moest zoeken. Nee, geen flatscreen en afstandsbediening dus. En de uitzendingen waren alleen in het zwart/wit. Je was als kind al heel blij met een kinderuitzending. In mijn tijd was mijn favoriet: op nummer 1 Swiebertje. Een landloper met rare uitspraken en een uitgestreken snoet. Verder wat ik nog weet was ik dol op: The Flintstones (tekenfilm) en de Jetsons. De serie: Ja zuster, nee zuster. Met zuster Clivia. En Floris de ridder op het paard (gespeeld door Rutger Hauer). Iets later kwam Bonanza (cowboy/ western film) en mr. Ed het sprekende paard. Eind jaren 60 begin 70er jaren kwam kleuren tv. Wauw! Helemaal te gek. Toen was ik alweer 10 jaar ouder en toch was Pippi Langkous of de Engelse serie: Catweazle een favoriet. Later kwam daar Dagboek van een herdershond, Bartje en de serie Dallas bij. En niet te vergeten: de Fabeltjeskrant (animatie). Dit was al heel wat, want heel in het begin had je alleen maar ned. 1 en 2. Later ook de Duitse zender. Dat zijn mijn herinneringen.

Henny Janssen-Rutten, Heythuysen

Als ik aan vroeger denk, mijn favoriete jeugdfilm, dan is dat toch wel: Ferien auf Immenhof. Van de inhoud herinner ik me niet veel, wel herinner ik me het gevoel en het verlangen dat de film bij mij opriep. Er was een in mijn ogen prachtig huis, in een prachtige omgeving met mooie natuur en een meer. De hoofdpersonen waren kinderen, meisjes, die heel vrolijk en ondernemend waren. Ze hadden ponyís, het was een soort ponyhotel. Er gebeurde van alles, alles even vrolijk en spannend. Ik heb heel vaak gefantaseerd dat ik daar ÛÛk woonde, heerlijk die vrijheid, en er waren ook jongens in het spel, maar dan wel heel kuis hoor, het waren de jaren 50 hè? (Ik ben geboren in 1953). Volgens mij is deze film later als serie op een Duitse zender geweest en heb ik die gezien toen ik een jaar of 10 was. De naam Ferien auf Immenhof roept bij mij nog steeds gevoelens van heimwee op, naar een zorgeloze, vrolijke avontuurlijke tijd, in een prachtige omgeving, met een meer, en pony’s, én meisjes speelden de hoofdrol dus ik kon me helemaal inleven... geweldig...

Gery Hol, Venlo

Elke zondagavond aten we gezellig met de hele familie, met onze ouders, twee oudere broers een ouder en een jonger zusje en ik, samen friet. Dat was al een feest. Daarna ging de tv aan en zaten we gezamenlijk samen de ëspannendeí serie Bonanza te kijken. Ik krijg nu weer een lach op mijn gezicht. Het is door pure nostalgie en het gezellige samenzijn. Heerlijk. W. Wuts, Swalmen

BEELD: GETTY IMAGES

Het was in het antieke tijdperk, toen er nog geen interactieve tv was en al helemaal geen mogelijkheid tot opnemen, want zowel video als dvd bestond nog niet. Dan moest je maar hopen dat je thuis was als je favoriete serie op televisie was. Star Trek, met captain Kirk en mr. Spock. Geweldig vond ik dat. ìGoing where no man has ever gone before”. Vreemde werelden, vreemde mensen, prachtige avonturen. En dan de transporter, waarmee mensen werden weggebeamd. ìBeam us up Scottyî. Ik verdween helemaal in die fantasiewereld. En dan hoorde je de gevreesde woorden: ìDoe je jas aan, we gaan naar oma en opaî. En nee, daar kwam ik met mijn 11 jaar niet onderuit. Ik kan me nog vaag herinneren dat ik bij een vriendinnetje speelde en zij hadden een tv op de ouderslaapkamer en op dat moment was Star Trek op de buis. Ik heb stiekem een tijdje op het bed zitten kijken, ik was blij met alle beetjes die ik kon kijken. In zwart-wit uiteraard. ElËne Penders, Maasbree

Wij konden ons vroeger helemaal vergapen aan de film op de WDR van Old Shatterhand en Winnetou. Dat waren onze helden van vroeger. In die tijd had je maar een paar zenders Nederland 1 en 2 en een paar Duitse zenders. Met de buurtkinderen konden wij dat de hele dag naspelen en waren we altijd buiten. Ik kom uit een heel groot gezin dus er waren altijd speelkameraadjes en het trok ook kinderen uit onze eigen straat. Dus konden wij met de hele bubs cowboy en indiaantje spelen. We maakten onze eigen pijl en boog van takken en touw. Ik kon me helemaal vergapen aan die mooie lange vlechten en de mooie kleurrijke kleding van de indianen en de knappe Winnetou. Omdat we vroeger geen lang haar mochten, maakte ik mijn eigen vlechten van touw en deed die om mijn hoofd. Wat zal dat er komisch hebben uitgezien, maar ik vond het prachtig. Zie je die series nu nog terug dan zie je hoeveel er veranderd is op filmgebied en hoe simpel het leven vroeger was, maar ik heb er goede herinneringen aan. Voor ons waren die destijds erg spannend en waren de kwaaien uiteindelijk altijd de klos.

Gerda Cremers, Velden

In mijn jeugd heb ik verschillende jeugdseries gezien zoals De Zevensprong en op de Duitse televisie Tim Thaler. Maar voor mij springt de serie Q & Q er duidelijk boven uit. Het is een serie over twee jongens die allerlei avonturen beleven als detectives. Q & Q staat voor de namen van de vrienden Aristides Quarles van Ispen en Wilbur Quant. Er zijn twee series uitgezonden begin jaren zeventig en daarna twee keer herhaald. Geboren in 1970 heb ik de herhaling gezien. Voor mij was dit een zeer spannende serie waar je dan ook voor thuis bleef. In de eerste serie (Een mislukte foto) werd een foto gemaakt van een man en als de jongens terug gaan dan vinden ze een ring die geheime informatie bevat. De tweede serie (Kunst- en vliegwerk) gaat over een inbraak en worden er schilderijen gestolen. De vrienden komen terecht in het gevaarlijke wereldje van kunstdiefstal en goudsmokkel. In totaal werden 26 afleveringen uitgezonden die allemaal op zich al spannend zijn. Als tiener kon je meeleven met de avonturen van deze jongens en jezelf ook zien als detective. Deze serie is voor mij altijd nog onvergetelijk.

Marcel Richter, Linne

ìKinjer kinjer kinjerkraom, joa dit is de kinjerkraom...î Heerlen, jaren í90. Mijn zussen en ik zitten ís ochtends in pyjama voor de tv. Pap en mam liggen nog in bed. Na de Kinjerkraom zien we in De Droomshow hoe kandidaten chocoladezoenen van een lopende band eten. Televisie heeft een slecht imago, maar het was een verbindende factor in het gezinsleven. We waren actief in sport en muziek, maar kwamen ës avonds bij elkaar voor de tv Met de haren nog warm van de fˆhn en ruikend naar shampoo keken we naar Ron’s Honeymoonquiz, Love Letters en Uhh… Vergeet je tandenborstel niet! Ach ja, vroeger was alles beter. Kerst was nog wit, opa en oma leefden nog, we gingen naar de kerk en hadden na de nachtmis genoeg honger om het feestmaal echt te verdienen. We keken naar The Sound of Music. We dansten door de kamer. Dit weekend logeer ik bij mijn ouders. Nu zitten mijn eigen kinderen in pyjama voor de tv. Mijn ouders en ik ploffen ‘s avonds, na een dag bijkletsen, op de bank en zetten de tv aan. Niet omdat we elkaar niks te vertellen hebben, maar omdat de verbondenheid juist in die simpele momenten ligt.

Esther Ruijters, Utrecht

Eind zestiger jaren keken wij met veel plezier naar Bezauberende Jeannie oftewel I dream of Jeanny. Een Amerikaanse fantasiekomedie die draaide om een vrouwelijke geest uit een fles die verliefd werd op kapitein Tony met in de hoofdrollen Larry Hagman als Tony en Barbera Eden als Jeanny. Als een van de eersten beschikte mijn oma over een kleuren-tv en mocht ik samen met mijn vriendinnetjes Tanja en Paula wekelijks bij haar samen met hen naar de serie op de Duitse tv kijken, een hoogtepunt van de week! Nu na zoveel jaren, en wij nog steeds vriendinnen zijn en ons geregeld treffen, hebben wij het er nog vaak over. Het was een bijzondere tijd: een kleuren-tv en dan samen bij oma Jeanny kijken. Liesbeth Simonis, Heel

In ons grote gezin kwam rond 1975 een kleuren-tv. Het beeldscherm had toen al een zeer sterke aantrekkingskracht. Het aanbod van programmaís was helaas zeer beperkt. Dus we wisten precies op welke momenten we allemaal als door een magneet naar de woonkamer werden getrokken. Bijna alle acht de kinderen geplakt achter het scherm, in afwachting van wat er komen zou. Hangend op de groene bank of zittend op de oranje bonte vloerbedekking. Verschillende leeftijden door elkaar heen, wat maakte dat de jongste kinderen soms keken naar films die best een beetje (te) spannend waren. Wie herinnert zich niet Chitty Chitty Bang Bang. De titel van deze film zou tegenwoordig aardig wat wenkbrauwen doen fronsen, omdat het niet klinkt als uit een genre van kinderfilms. Vol verwachting keken we jaar na jaar naar deze film. Waarin plezier en spanning elkaar afwisselen precies op de goede manier. Bang voor de kinderlokker met de lange neus en de enge stem en het aller verleidelijkste snoep. Je wilde roepen naar het scherm dat ze ervan af moesten blijven! Je zong mee met de liedjes en leefde intens mee met de avonturen van het gezin. Terecht een fantastische klassieker. Miranda Maas, Sevenum

In mijn jeugdjaren hadden wij als een van de eersten in de straat een televisie in de huiskamer staan. Nederland 1 en 2 en de Duitse teevee waren de enige zenders destijds. Voor ons was het in eerste instantie alleen zaterdagavond kijken. Eerst een wasbeurt in het grote bad waar ik een gruwelijke hekel aan had en dan frisgewassen voor de beeldbuis. Met een glaasje exota en een kom chips voor 3 man. In eerste instantie alleen Pipo de Clown en Mammaloe en die rare Klukkluk met steeds weer die grote rode of gele ballon die op een bijzondere manier uit elkaar knalde. Later ook Swiebertje met Saar en de burgemeester en niet te vergeten de serie Ja Zuster nee zuster met Leen Jongewaard en Hettty Blok als de zorgzame maar kritische verpleegster Klivia. Mooie liedjes die nu nog heugen. Bonanza kwam op de Duitse teevee. Jongstleden heb ik nog wel eens een aflevering gevolgd op de zender ONS. Het leek een simpel gebeuren in een kleine ruimte. Net als de High Chapperal en Winnetou met Old Shatterhand. Met mijn kinderogen heb ik er altijd op een bijzondere wijze naar gekeken en ervan genoten. Hans Huijs, Blerick

Als kind groeide ik op in een groot gezin met zeven kinderen. Het was altijd gezellig thuis; vaak kwamen vrienden en vriendinnen over de vloer. Op zondag was er een vast ritueel: eerst de kerk, daarna bezoek of zelf op bezoek, en rond het middaguur het zondagse diner. Moeders zelfgemaakte soepballetjes, verse groenten uit vaders tuin en een pudding als afsluiter maakten deze maaltijd bijzonder. Na het eten volgde ontspanning voor de zwart-wit-tv. Steevast stond de eerste Duitse zender, ARD, aan, met series die ik nooit zal vergeten: Rin Tin Tin, de heldhaftige herdershond, Fury met Joe, Jim en Pete en natuurlijk de majestueuze mustang Fury, en ‘Am Fuß der blauen Bergeí, die ons meenam naar avonturen in de wildernis. Later werden de zondagen nog rijker met de toevoeging van ZDF: Flipper, Lassie, en in de feestmaand december. Die Schatzinsel, Lederstrumpf met Hellmut Lange, en de charmante Madels vom Immenhof. Buiten de televisieherinneringen herleefden deze avonturen ook in het spelen met de andere kinderen in ‘t Ven. Die zondagmiddagen waren een bijzondere combinatie van gezin, vriendschap, eten en verhalen die tot de verbeelding spraken en voor altijd bijblijven.

Theo van Rensen, Venlo

Q en Q

De meest favoriete jeugdfilm uit mijn jeugd is met afstand Q en Q. Q en Q was een populaire Nederlandse jeugdserie die werd uitgezonden van 1974 tot 1976. De serie volgt de vrienden Aristides Quarles van Ispen en Wilbur Quant, die denken op het spoor van een misdrijf te zijn. De beide vrienden komen door toeval enkele misdadigers op het spoor. Ik, toen 11-12 jaar, keek iedere week uit naar de uitzending op zaterdagavond. Iedere week was superspannend. Met een paar vriendjes werd deze serie, door de week na school, nagespeeld. Waarschijnlijk waren dat mijn eerste schreden op toneelgebied. Wij gingen daarvoor naar de bossen rond kasteel Nieuwenbroek te Beesel. Een ideaal decor voor een waarheidsgetrouwe mis en scËne. Attributen werden aangesleept en telkens werd de spanning opgevoerd. In de echte serie kwam regelmatig een oude Mercedes langs gereden. Tot het moment dat wij tijdens een van onze wekelijkse speelmomenten nabij het kasteel een Mercedes over het aangrenzende bospad zagen rijden... Vanaf dat moment werd ons speelterrein verlegd naar de Walsberg, ver weg van Kasteel Nieuwenbroek. Het moge duidelijk zijn dat de serie Q en Q een onuitwisbare indruk op mij heeft achtergelaten.

Ger Spee, Beesel

BEELD: GETTY IMAGES

zoek jij leuke collega’s? wij ook!

Hartenwerk met impact!

Word jij onze nieuwe collega?

Stuk voor stuk veroveren ze je hart. Het is heerlijk, werken met kinderen. En dat niet alleen. Het is betekenisvol! Want ieder kind dat opgroeit tot een krachtige volwassene maakt onze samenleving mooier. Humankind kinderopvang en -ontwikkeling opent een wereld aan kansen. Voor ieder kind. En voor jou. Want Jij Telt!

Meer weten over de vacatures bij jou in de buurt?

Neem contact op met Jolie Urselmann via 06 - 57 66 00 28 of mail naar jolieurselmann@humankind.nl

Geïnteresseerd?

Vind hier onze vacatures.

www.humankind.nl

Van groei naar bloei

“Kinderen zijn zeker bezig met milieu, met afval”

Het Centrum voor Natuur- en Milieueducatie (CNME) brengt de natuur bij mensen en mensen bij de natuur. Centraal staan activiteiten rond vergroening en verduurzaming in het werkgebied van CNME, Zuid-Limburg, en daar hoort educatie zeker bij. Zo gaat Nina Bockting op bezoek bij basisscholen in Maastricht en Meerssen met PickitUp, een project om zwerfafval tegen te gaan, want “jong geleerd is oud gedaan”.

TEKST: JOS CORTENRAAD | BEELD: MONIEK WEGDAM

Een volle klas tienjarigen iets vertellen over duurzaamheid en zwerfafval. Ga er maar aan staan. Nina Bockting, projectleider Natuur en duurzaamheidseducatie bij CNME, heeft er geen moeite mee. Vanaf de eerste minuut hangt groep vijf van basisschool De Wereldster in Meerssen aan haar lippen.

“Nou”, zegt ze na de les, “zo lastig is dat niet. Dit is wel degelijk een onderwerp dat kinderen boeit. Zij zien ook de lmpjes van de rivieren en zeeën vol plastic, de dieren in nood. Kinderen lopen ook tegen de troep op straat aan, de lege verpakkingen van koekjes of broodjes, hondenpoep. Ze weten wat microplastic is, dat het in ons voedsel terecht komt. Ik ben al bij verschillende scholen in Maastricht en Meerssen op bezoek geweest en de kinderen hebben één en al oor.”

Naar huis

Nina is in Meerssen in het kader van PickitUp, de zwerfafvalcampagne van de gemeenten Maastricht en Meerssen. Inwoners worden gemobiliseerd om zwerfafval op te ruimen, er worden gezamenlijke opschoonacties gehouden en er zijn dus gastlessen op school, gesubsidieerd door de twee gemeenten. “Duurzaamheid, meer aandacht voor groen en de natuur. Het gaat vooral om bewustwording en daar kun je niet vroeg

genoeg mee beginnen. Bovendien nemen de kinderen hun ervaringen en de informatie mee naar huis. Daar vertellen ze hun ouders wel hoe slecht plastic is voor de natuur als het niet opgeruimd wordt.”

Dat blijkt meteen tijdens de ‘les’ in Meerssen als een meisje spontaan vertelt dat haar vader ‘wel eens’ kauwgum uit het autoraampje gooit. “Het duurt wel twintig jaar voordat de kauwgum vergaan is”, zegt zij verontwaardigd als Nina een quizje over zwerfafval afrondt.

“Een blikje of een sigarettenpeuk nog veel langer, plastic nooit”, vult een andere leerlinge aan. “Ik ga dat zeker thuis vertellen.”

Voor de klas

Het onderwerp mag dan leven bij de kids, de aanpak van Nina verraadt liefde voor het lesgeven. Meteen vangt ze de aandacht door een pan plasticsoep te maken door de verpakkingen van ingrediënten voor tomatensoep in een pan te kieperen.

“Ja”, zegt de van oorsprong Geleense (nu woonachtig in Maastricht) die in Heerlen

Evenementenorganisatie studeerde, gevolgd door Kunst&Economie in Utrecht.

“Voor de klas staan vind ik heel leuk. Ik heb verschillende banen gehad waarin ik kennis moest overdragen. Ik heb nog even getwijfeld over de PABO, maar in deze baan bij CNME kan ik én lesgeven én me

bezighouden met duurzaamheid. Het is toch helder dat we iets moeten doen tegen de afvalstroom, zuiniger zijn met energie, bewuster moeten leven. Juist kinderen spelen daarin een grote rol omdat ze hun hele leven nog voor zich hebben.”

Het gaat vooral om bewustwording en daar kun je niet vroeg genoeg mee beginnen

Recyclen

Zwerfafval is irritant en slecht voor de natuur, maar afval is ook kostbaar. Met simpele, heldere plaatjes maakt Nina duidelijk wat recyclen inhoudt. “Van al die lege blikjes en verpakkingen maken we weer nieuwe. Dan hoeven we geen aardolie meer te gebruiken of nieuw metaal”, luidt de boodschap die de leerlingen van juf Maud meekrijgen voordat ze zelf naar buiten mogen om zwerfafval op te ruimen, gewapend met grijpertje en vuilniszak, gekleed in een cool hesje. Op het schoolplein is werk aan de winkel. Er staan meerdere afvalbakken, maar er ligt voldoende troep om op te ruimen, net als

buiten de schoolpoort. “Bij de Wereldster hebben ze gelukkig al grijpertjes om veilig dingen op te pakken. Meerssen is een gemeente die meteen is aangehaakt bij PickitUp, in 2023. Ik was al bij andere scholen in de gemeente en tijdens de Kinderboekenweek heb ik in de bibliotheek voorgelezen. Daarna zijn we in de buurt op pad gegaan. We kwamen toen wel heel veel zakjes met hondenpoep tegen.”

Bloemendaken

Behalve projectleider PickitUp is Nina Bockting voor CNME ook de kartrekker educatie voor de onderwerpen Klimaatadaptie en Groene Daken. “Nee, geen sedumdaken”, zegt ze, “maar bloemendaken. Echt leuk, zo’n dak met bloemen. Helemaal niet lastig te maken en goed voor de biodiversiteit. Dit past allemaal naadloos bij de doelen van onze organisatie: mensen verbinden met de natuur in Zuid­Limburg en bijdragen aan de energietransitie, klimaatadaptie en duurzaam onderwijs.”

Dat laatste verhaal horen de kinderen niet, na een half uurtje struinen door de wijk keren ze terug met toch het nodig afval. “Sjiek, ik heb drie blikjes en een leeg pakje knijpyoghurt”, toont één meisje trots haar buit. “Voor de blikjes krijg ik statiegeld, de verpakking gaat in de PMD­zak.”

Nina Bockting bezoekt namens CNME scholen in Maastricht en Meerssen

“Vapen is gewoon roken, maar dan op een andere manier.

Stop er alsjeblieft mee!”

Dr. Michiel Bannier, kinderlongarts bij het MosaKids

Kinderziekenhuis van het Maastricht UMC+, is duidelijk: “Laat je niks wijsmaken: ook in een e-sigaret zit de grootst mogelijke troep die enorme schade kan aanrichten in je lijf. Je inhaleert simpelweg iets dat niet in je longen thuishoort!”

Aantrekkelijk én gevaarlijk

De tabaksindustrie pakt het akelig slim aan. De vape is duidelijk gericht op de jeugd! Jongeren worden met leuke kleurtjes en zoete smaakjes verleid om te beginnen met vapen. Een nicotineverslaving ligt al snel op de loer en dat maakt de overstap naar een sigaret een stuk kleiner.

Laten we de vape vooral een e-sigaret noemen, dat bekt net iets minder lekker!

Dat nicotine verslavend is, is alom bekend. Maar wist je ook dat je hersenen zich ontwikkelen zich tot pakweg je 25e? En dat nicotine, net zoals alcohol en drugs, zorgt voor onomkeerbare schade aan de hersenen van jongeren? Juist in de periode dat die zich nog volop aan het ontwikkelen zijn? Dr. Michiel Bannier: “Ook is intussen duidelijk dat nicotine (en andere in vape aanwezige chemicaliën), DNA-schade

veroorzaakt in het slijmvlies van je mond, en waarschijnlijk ook je longen. Dit is een eerste stap richting kanker waar wij op termijn onherroepelijk meer over te weten gaan komen.”

Vapen gewoon stom

Pas nog had Michiel Bannier een jonge patiënt die twee keer kort achter elkaar een stevige astma-aanval door vapen kreeg die ze maar moeilijk onder controle kregen. “Zo stom! Ik hoop van harte dat hem nu wel duidelijk is dat roken/vapen als je astma hebt, echt geen slimme zet is. Hij vertelde me dat er tijdens de pauze op school, waar uiteraard niet gerookt mag worden, toch volop gevaped wordt: gewoon op het toilet.”

Goed nieuws: wie rookt, zal stinken

De ‘lekkere’ smaakjes voor e-sigaretten/ vapes, heel aantrekkelijk voor de jeugd, mogen niet meer verkocht worden in Nederland. Een e-sigaret smaakt en stinkt nu net zoals een gewone sigaret. Minder goed nieuws: online zijn ze wel nog volop te krijgen...

Rookvrij Limburg?

In het Nationaal Preventieakkoord staan afspraken om Nederlanders gezonder te maken door roken, problematisch alcoholgebruik en overgewicht terug te dringen. Het Preventieakkoord streeft naar een rookvrije generatie in 2040. Dat is, op z’n zachtst gezegd, een uitdaging. In Zuid-Limburg is hiervoor onder meer een regionale Taskforce Rookvrije Start opgezet die inzet op een rookvrije start voor ieder kind.

Vapende jongeren: feiten en fabels

Laten we beginnen met de belangrijkste fabel te ontkrachten: vapen is gewoon roken, alleen op een andere manier. Een gezonde sigaret bestaat nu eenmaal niet.

Feit of fabel?

• Met vapen krijg je minder nicotine binnen dan met ‘gewoon’ roken Hardnekkige FABEL!

Hoeveel nicotine je binnenkrijgt, hangt af van wat je rookt en hoe vaak. Verstokte vapers die de hele dag door aan hun e-sigaret hijsen, kunnen tot wel twee keer zoveel nicotine binnen krijgen dan zware rokers!

• Van roken word je slank FABEL!

Van roken word je niet slank. Roken heeft wél e ect op je spijsvertering, je eetlust en je smaak.

• Nicotine is verslavend FEIT!

De meeste vullingen voor e-sigaretten bevatten nicotine. Nicotine zorgt voor een geluksgevoel. Maar je raakt er akelig snel verslaafd aan: als je geen nicotine binnenkrijgt, krijg je veel stress. Je wilt steeds meer, steeds vaker roken. Veel jongeren hebben niet eens door dat ze verslaafd zijn aan vapen.

• De damp van een e-sigaret bevat geen giftige sto en FABEL!

De damp van e-sigaretten bevat, naast nicotine, nog veel meer giftige en irriterende sto en: denk aan propyleenglycol, glycerol en smaaksto en met vaak onduidelijke samenstelling. Dat kan toch niet goed zijn voor je longen en je lijf?

• Vapen is alleen slecht voor je longen FABEL!

Vapen verstoort ook het functioneren van de trilhaartjes in de luchtwegen en zelfs in de neus- en keelholte. Hierdoor ben je vatbaarder voor infecties en opstapeling van ingeademde deeltjes. Ook brengt roken/vapen onomkeerbare schade aan je bloedvaten en hersenen toe: juist in de tijd dat die zich volop aan het ontwikkelen zijn.

• Rokers/vapers krijgen sneller gaatjes in de tanden FEIT!

Ze hoesten en piepen ook meer, hebben vaker concentratieverlies, hoofdpijn, een geïrriteerde keel, een stijgende hartslag, epileptische aanvallen en een slechtere conditie. Wist je ook dat je door te roken minder vruchtbaar wordt?

• Nicotinevergiftiging bestaat niet FABEL!

We zien het helaas vaker: duizelig, misselijk, overgeven, auwvallen.

• Eén sigaret/vape proberen maakt je toch nog niet verslaafd? KLOPT!

Maar ⅔ e van iedereen die een sigaret probeert, raakt uiteindelijk verslaafd. Toch iets om over na te denken, niet?

Kinderlongarts Michiel Bannier is erg enthousiast over de Taskforce: ‘Kinderen laten opgroeien zonder sigaretten, in welke vorm dan ook: dat is ons doel. Wij zorgprofessionals – huisartsen, praktijkondersteuners, longartsen, kinderartsen, jeugdgezondheidszorg, verloskundigen, gynaecologen, GGD (Geneeskundige Gezondheidsdienst) enzovoort – richten ons in onze regio op aanstaande ouders. Dáár begint het namelijk!”

• Jongeren die regelmatig e-sigaretten gebruiken, hebben een groter risico om daarna te beginnen met tabak. FEIT!

Ruim ⅔ e van de regelmatig vapende jongeren, rookt ook tabak. Sowieso geldt: mensen met één verslaving, zijn gevoeliger voor andere verslavingen.

• Elke dag beginnen 75 jongeren in Nederland met roken FEIT!

Dat zijn dus ruim 25.000 jonge mensen per jaar. Stel je voor: dat is dubbel zoveel als alle jeugd in Maastricht!

Meer weten? Hulp nodig?

Betrouwbare cijfers en informatie nodig? Kijk eens op de website van het Trimbos Instituut, hét landelijk kennisinstituut voor mentale gezondheid, het gebruik van alcohol, tabak, drugs, gamen enzovoort: trimbos.nl. Of op jellinek.nl of rokeninfo.nl. Stoppen met roken/vapen?

Op ikstopnu.nl vind je handige tips om te stoppen met roken (ook interessant voor ouders!).

De dilemma’s rondom AI

In korte tijd is AI deel gaan uitmaken van ons dagelijks leven. Wat betekent dat voor ons, en met name voor onze kinderen? Hoe maken wij ze bewust van de voordelen en valkuilen van AI? En kunnen we dat eigenlijk wel?

TEKST: MEYKE HOUBEN | BEELD: DISCOVERY MUSEUM

Door een grote deur stap je een ruimte in die verdacht veel lijkt op een kerk. Met glas-in-loodramen, kerkbanken en spitsbogen. Maar waar in de kerk de beeltenis van Jezus het altaar siert, staat hier een nieuwe ‘heilige’: robot Ami, de meest geavanceerde menselijke robot van Europa. Haar levensechte ogen knipperen, scannen de omgeving en registreren alles wat er gebeurt. Als het stil blijft, nodigt ze bezoekers uit om haar vragen te stellen. Soms moet ze even nadenken, dan fronsen haar wenkbrauwen. Afhankelijk van het antwoord verandert ook haar gezichtsuitdrukking, van vriendelijk naar bezorgd, vragend of verward. Wie een tijdje met haar praat, zou bijna vergeten dat ze geen mens is.

Ami is het pronkstuk van de interactieve tentoonstelling ‘AI: de expo’ in Discovery Museum Kerkrade. Marcel de Jonge, Ontwikkelaar Tentoonstellingen & Educatie, is een van de makers. De expositie is bedoeld voor kinderen en volwassenen. “We proberen een zo compleet mogelijk beeld te schetsen van AI als technologie. Wat kun je ermee, wat zijn de kansen en wat de gevaren? Wij gaan zeker niet op de stoel van de ouders als opvoeder zitten. Maar we laten mensen wel nadenken hoe ver ze willen gaan met het gebruik van AI-systemen. In de AI Dilemma Show vragen we bijvoorbeeld of AI een plek moet krijgen in de klas. Mag AI straks de leerkracht vervangen? Of kijk naar Ami. Zo’n robot met menselijke trekjes kan een grote hulp zijn voor kinderen, maar we weten niet waar het naartoe gaat en wat de gevolgen kunnen zijn.”

De Jonge maakt de vergelijking met de ontwikkeling van de stoommachine, waar mensen in het begin doodsbang voor waren. “Al snel leerden we ermee omgaan en omarmden we de voordelen. Bij AI kunnen we het nog niet overzien: past deze technologie in hetzelfde rijtje als de stoommachine? Of is dit een andere categorie, en gaat AI straks ons leven overnemen?” Voor dat laatste is De Jonge overigens niet zo bang. “Ik denk dat de mens ingrijpt, voordat AI ons zal overvleugelen.”

Kinderen en jongeren groeien nu op met AI. Zij laten zich gemakkelijk verleiden door de leuke kanten ervan. In een handomdraai maak je een grappig lmpje voor je sociale media-account, ontwerp je een fraai kunstwerk of creëer je met behulp van ChatGPT een gelikte presentatie voor school. Andersom beïnvloedt AI welke content kinderen te zien krijgen op sociale mediakanalen als Instagram, YouTube of

TikTok. Daar wordt het ingewikkelder, want klopt het wel wat je ziet? De techniek verbetert zo snel, dat het steeds moeilijker is om te onderscheiden wat echt is en wat nep.

Ik denk dat de mens ingrijpt, voordat AI ons zal overvleugelen

“Desinformatie is een van de grote gevaren van AI”, zegt De Jonge. “In de EU geldt sinds vorig jaar een AI-verordening. Die regelt dat AI veilig en betrouwbaar wordt ontwikkeld en toegepast. Zo is het verboden om AI-systemen te gebruiken voor een oneerlijke beoordeling van mensen en moet duidelijk zijn dat er bij deepfakes sprake is van AI. Daarmee is de EU strenger dan China en de Verenigde Staten. De vraag is wat er gebeurt als je een onbetrouwbare overheid hebt, die zelf nepnieuws verspreidt.”

Hij benijdt de kinderen van nu niet, zegt De Jonge. “Het kost volwassenen al moeite om zich bewust te blijven van alle valkuilen van AI. Voor kinderen, die vaak de hele dag aan hun schermpje geplakt zitten, is dat nog veel lastiger Als ouder is het beste wat je kunt doen, je kind begeleiden. Weet waar ze mee bezig zijn, kijk met ze mee en probeer het schermgebruik te monitoren.”

Tekenend voor de onduidelijkheid rondom AI is misschien wel dat techjournalist en AI-evangelist Alexander Klöpping in een talkshow onlangs opperde om kinderen een tijdje helemaal van sociale media af te houden. Net zoals hij zijn eigen kinderen vrijwel schermloos opvoedt. “Hij krijgt steun van verschillende AI-pioniers, die nu een pauze willen inlassen om te kijken hoe we AI op een verantwoorde manier kunnen door ontwikkelen”, vertelt De Jonge. “Dat is een duidelijk signaal. De toekomst is ongewis. Wat AI ons brengt, is afhankelijk van wie de informatie levert en hoe vaak die via het internet wordt verspreid. Zo lang we geen garantie hebben dat AI betrouwbaar is, zit er niks anders op dan zelf goed af te wegen tot waar je het gebruik van AI handig en acceptabel vindt.”

servicepunten GRATIS af te halen Lees digitaal via uittipslimburg.nl/krant

Opgroeien

COLOFON

Opgroeien in Limburg is de servicegerichte bijlage van De Limburger om haar lezers wegwijs te maken in de fascinerende wereld van opgroeiende kinderen. Hoe ziet dit ‘landschap’ eruit en waar loop je als ouder(s) tegen aan? Een bijlage met antwoorden op vragen waar je als ouders van kinderen t/m 18 jaar mee worstelt.

Opgroeien in Limburg verschijnt jaarlijks als bijlage bij De Limburger in heel Limburg.

REDACTIE: Peter van de Berg, Jos Cortenraad, Meyke Houben, John Huijs en Peter Swelsen.

BEELD: Kevin Cordewener, Koen Kruchten, Ivo Vaessens, Louisa Vergozisi, Moniek Wegdam en Getty Images.

VORMGEVING: ProCreate Media.

COÖRDINATIE: Els Spronk.

ADVERTENTIES: Raymond van Golde, consultant onderwijs branche, tel. 06 - 308 59 725.

OPGROEIEN IN LIMBURG: Wim Duisenbergplantsoen 1 | 6221 SE Maastricht Tel. 088 - 82 45 180 | E-mail: operations-zuid@mediahuis.nl

AUTEURSRECHT: Op de inhoud van deze bijlage rust auteursrecht. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder toestemming van de uitgever. Opgroeien in Limburg is een commerciële uitgave van Mediahuis.

Angela Stassen over online weerbaarheid bij kinderen

‘Digitale balans is het toverwoord’

“Je maakt overal vrienden en vriendinnen en ontmoet mensen met dezelfde hobby’s. Dat is heel fijn voor kinderen.” Het is een van de eerste dingen die Angela Stassen benadrukt wanneer ze het over de digitale wereld heeft. De oud-lerares Nederlands en freelance consulent digitale geletterdheid geeft trainingen op basis- en middelbare scholen en ziet dagelijks hoe belangrijk social media, games en apps zijn voor jongeren. Niet als bedreiging, maar als vanzelfsprekend onderdeel van hun leven. “Maar tegelijkertijd heeft de online wereld ook een duistere kant.”

TEKST:

Ze ziet in iedere klas kinderen die te maken krijgen met digitale problemen. Waar het CBS spreekt van 13 à 15 procent van de jongeren, merkt zij dat het in de praktijk vaker voorkomt. “De helft van de leerlingen is bijvoorbeeld wel eens gehackt.” Daarom pleit ze voor kennis, gesprek en preventie zonder oordeel. “Niet negatief doen over social media of gaming, want dat is belangrijk en leerzaam voor kinderen. Wél het gesprek aangaan en er voor hen zijn als het misgaat.”

Kansen én risico’s voor kinderen

Kinderen ontmoeten online mensen met dezelfde interesses, gamen samen, bouwen community’s en onderhouden vriendschappen. Volgens Angela geeft dat plezier én sociale ontwikkeling, maar de risico’s zijn tegelijk reëel. In groep 8 hoort ze vaak over gehackte games waarin kinderen vele uren hebben geïnvesteerd, inclusief credits en extra’s. “Dan is alles ineens weg en heeft een anoniem iemand jouw game te pakken.”

Als wijzelf al fouten maken in onze digitale wereld, kun je niet verwachten dat kinderen het wel altijd goed doen

Het blijft niet bij games. Ook TikTok- en Snapchataccounts worden regelmatig gehackt. Dan kan iemand onder de naam van een kind berichten versturen. “Je wordt aangesproken op dingen die jij helemaal niet hebt gedaan. Dat geeft een enorm gevoel van machteloosheid.” Bewustwording, sterke wachtwoorden en weten wat je beter niet kunt aanklikken vormen de basis van digitale weerbaarheid.

Sexting

Sexting speelt een steeds grotere rol, soms zelfs al in groep 8. “Kinderen zijn soms erg verliefd en sturen dan op aandringen van een klasgenoot een foto met het shirtje omhoog of onder de lakens.” Dat vertrouwen blijkt niet altijd terecht: foto’s worden doorgestuurd, binnen klassen gedeeld of komen zelfs bij familie terecht. “Dat is schokkend en kan tot ernstige somberheid leiden.”

Angela spreekt kinderen niet belerend toe. “Ik zeg niet dat ze het nooit moeten doen, want dat werkt niet en het is ook niet mijn taak.” Wel geeft ze praktische adviezen: als het dan toch gebeurt, zorg dat je niet herkenbaar op de foto staat. Ze plaatst het in perspectief. “We zijn allemaal pubers geweest. Zeker bij kinderen van een jaar of 15, 16 overwinnen de hormonen soms het verstand.”

Daarnaast ziet Angela steeds vaker sextortion. Volwassenen doen zich in games of chats voor als leeftijdsgenoten en bouwen langzaam vertrouwen op. “Een kind helpt iemand met een level en krijgt te horen dat het een beloning heeft verdiend. Ze weten niet dat daar vaak een volwassene achter zit.” Het contact wordt steeds persoonlijker, waarna via de webcam seksuele beelden worden opgenomen en afpersing volgt. “Dat leidt tot enorme verwarring. Wat moet je doen? Houdt het op als je betaalt? Durf je het iemand te vertellen?”

Volgens Angela kunnen we niet van kinderen verwachten dat zij digitale verleidingen perfect inschatten. “Als wijzelf al fouten maken in onze digitale wereld, kun je niet verwachten dat kinderen het wel altijd goed doen.”

Cyberpesten maakt het nog lastiger. Vroeger was thuis een veilige plek, maar nu gaat het online vaak 24 uur per dag door

Cyberpesten Cyberpesten maakt het nog lastiger. Vroeger was thuis een veilige plek, maar nu gaat het online vaak 24 uur per dag door. Sommige kinderen krijgen ’s ochtends al honderden nare berichten: gemene stickers, fatshaming, spottende opmerkingen. Soms anoniem, soms via groepsapps van klasgenoten. Dat leidt tot stress, buikpijn, schoolvermijding en isolement. Ouders weten er vaak niets van, en omdat het

buiten school gebeurt, kan de school maar beperkt ingrijpen. “Het is een heel vervelend grijs circuit.”

In ernstige gevallen kan de politie worden ingeschakeld en soms ook daders opsporen. Andere organisaties helpen bij het verwijderen van schadelijke inhoud. Angela noemt helpwanted.nl, dat jongeren ondersteunt bij problemen als sexting of hacking, en meldknop.nl, waar kinderen terechtkunnen bij digitale incidenten. Op scholen is gelukkig meer aandacht voor digitale geletterdheid. Angela behandelt in haar lessen doxing, sexting, hacking, nepnieuws herkennen, sterke wachtwoorden en wat je beter niet kunt aanklikken. Omdat ze in de klassen slechts kort aanwezig is en niets registreert, durven kinderen vaak meer te vertellen. “Zo kun je ze gericht helpen.”

Tips voor digitale weerbaarheid

• Praat indirect en zonder oordeel. Voorbeeld: vraag of je kind iets heeft gehoord over digitaal pesten of sexting.

• Blijf positief over social media en gaming. Het hoort bij hun leven; toon interesse.

• Ken de hulpkanalen.

Helpwanted.nl en meldknop.nl.

• Blijf beschikbaar.

Laat merken dat kinderen bij je terecht kunnen.

• Basiskennis helpt.

Sterke wachtwoorden, nepnieuws herkennen en niet overal op klikken.

Angela Stassen

Onze bank ook van kleintjes die straks op eigen benen staan

De eerste keer op het potje, een zwemdiploma gehaald of zelf veters gestrikt. Allemaal momenten waarop familie en vrienden het leuk vinden om een cadeautje over te maken. Open nu een Rabo RegenboogRekening voor je kind. Zo hebben ze straks nét dat beetje extra voor een studie of rijbewijs bijvoorbeeld. Open vóór 15 december en wij sparen 3 maanden €15 mee. Lees meer op rabobank.nl/samensparen.

Rabobank.nl /samensparen