Opgroeien in Limburg - december 2025 - Editie Parkstad

Deze bewaarspecial is een uitgave van de commerciÎle afdeling van Mediahuis.

Opgroeien in Limburg

UITGAVE 5 DECEMBER 2025

7

Jeugd ervaart het hele jaar ësinterklaasstressí

Bij de Risk Factory in Venlo kunnen leerlingen van groep 8 op een interactieve manier ervaren welke gevolgen hun financiële keuzes hebben.

11

ìKinderen zijn zeker bezig met milieu, met afvalî 8-9

Nostalgie voor jeugdseries leeft

Lezers delen warme en levendige herinneringen aan helden, avonturen en dat heerlijke gevoel van samen gezellig voor de televisie zitten.

Nina Bockting bezoekt basisscholen in Maastricht en Meerssen met PickitUp, een project om zwerfafval tegen te gaan.

BEELD: MONIEK WEGDAM

Hoe United World College Maastricht de wereld van twee Nederlandse tieners vergroot

Wereldgroei in Maastricht

Met zo’n 950 leerlingen uit meer dan 100 verschillende landen voelt basis- en middelbare school UWC Maastricht als een kleine wereld op één campus. Jongeren tussen 4 en 19 jaar leren en leven er samen. Tussen al die nationaliteiten vind je ook Nederlandse leerlingen, zoals Lilly en Max. Allebei 17 jaar en allebei nieuwsgierig naar een school waar je jezelf en de wereld om je heen echt leert kennen. Max woont bij zijn ouders in Maastricht, Lilly woont op de campus.

TEKST: UWC | BEELD: MONIEK WEGDAM

Max rondde vorig jaar 5 HAVO af op een reguliere middelbare school in Maastricht. Hij merkt nu dat hij bij UWC Maastricht veel meer gemotiveerd is. “Het sprak me meteen aan. Bij biologie gaat het bijvoorbeeld niet alleen om stof uit je boek, maar ook om wat er in de echte wereld gebeurt. Dat maakt het veel relevanter en leuker.” Hij ontdekt dat hij meer gevoel heeft gekregen bij wat er in de wereld speelt.

Ook Lilly zat eerst op een ‘gewone’ Nederlandse school op het VWO. “Ik was altijd al nieuwsgierig naar het buitenland. Op mijn vorige school was daar niet zoveel aandacht voor. Ik hoorde over UWC en dacht meteen: dit past bij mij.” Het brede les-aanbod gaf de doorslag. Ze volgt nu vakken als Global Politics en Film. “Op UWC leer ik van klasgenoten uit alle hoeken van de wereld. Dat verandert echt hoe je naar dingen kijkt.”

Bij UWC Maastricht leer je niet alleen ín het klaslokaal, maar ook daarbuiten. Zo zetten leerlingen projecten op die aansluiten bij wat ze in de lessen ontdekken. Lilly doet bijvoorbeeld vrijwilligerswerk bij een coöperatie voor lokale en duurzaam geproduceerde producten. Max werkt aan een project voor nieuwkomers in Nederland. “We spraken iemand die niet wist wat er op een doosje medicijnen staat. Heel gevaarlijk. We willen nu korte online filmpjes maken die mensen verder helpen.”

Lilly woont op de campus en voelt zich er thuis. “Ik ben veel zelfstandiger geworden. Er is altijd begeleiding van een residence mentor, maar je leert wel echt je eigen leven organiseren.” Max woont in de stad bij zijn ouders en vindt het fijn om zijn leven in Maastricht te combineren met de internationale sfeer op school.

Lilly en Max ontdekken zichzelf én de wereld op een unieke internationale school

UWC Maastricht biedt een volledig International Baccalaureate-programma. Met dit diploma gaan leerlingen naar topuniversiteiten over de hele wereld en veel van hen krijgen studiebeurzen. De school heeft daarnaast een groot aanbod aan buitenschoolse activiteiten, zoals sport, muziek, debat en door leerlingen zelf opgezette projecten.

En de toekomst voor deze twee tieners? Lilly denkt aan Leiden, Dublin, Amsterdam of Nijmegen. Ze ontdekte dat ze schrijven leuk vindt en wil iets interdisciplinairs doen. Max kijkt richting business of sciences. “Je ontwikkelt hier goede skills die straks op de universiteit handig zijn.”

Beiden zouden UWC Maastricht zonder twijfel aanraden. “Iedereen hoort erbij. Je ontdekt nieuwe interesses en talenten. Je krijgt een onafhankelijke blik op de wereld. En je bent onderdeel van iets groots: een internationale beweging die probeert de wereld een beetje beter te maken.”

UWC Maastricht verwelkomt leerlingen van 4 tot 19 jaar. Meer weten? Kijk op uwcmaastricht.nl

Spelen, lachen, groeien en bloeien. Leren en talent ontwikkelen op een manier die goed past en die goed werkt. Dat wensen we ieder kind en daar zetten we ons bij zorgorganisatie Daelzicht met hart en ziel voor in.

Zien en doen wat nodig is Voor kinderen met een ontwikkelingsachterstand of een verstandelijke beperking zijn de uitdagingen vaak net even anders. Daelzicht ondersteunt deze kinderen en hun gezin op allerlei manieren, plekken en momenten. We bewandelen de weg die past bij het gezin. Samen met ouders, het netwerk en iedereen die betrokken is. Want samen komen we vooruit en samen komen we verder.

Meer weten?

Kijk voor meer informatie over Kind, jeugd en gezin, onze ondersteuning en vormen van samenwerking op de website: www.daelzicht.nl/kind-jeugd-gezin daelzicht@daelzicht.nl

Max en Lilly

In Kindcentrum Sittard leren kinderen samen eten, koken en proeven

“Kijk, zo doe je dat”, zegt Lara (6), terwijl ze een wortel in kleine stukjes snijdt. Haar vingers vormen vanzelf het ‘klauwhandje’: knokkels vooruit, vingers gebogen, zodat het mes veilig langs haar hand kan glijden. Naast haar staat Liam (6,5), twee duimen in de lucht. “Ik lust echt álles!”, zegt hij. “En de mummiepizza met oogjes was het allerlekkerst. Die zag een beetje eng uit, maar dat maakte het juist leuk.”

TEKST: PETER SWELSEN | BEELD: KOEN KRUCHTEN

In Kindcentrum Sittard hoort omgaan met eten bij de schooldag, net als rekenen en taal. De school werkt volgens het concept De Gezonde Basisschool van de Toekomst: gezond eten als vanzelfsprekende routine, beweging door de dag heen en leren door te doen in plaats van alleen een werkboek.

De tafel als gelijkmaker

Drie keer per week wordt er een lunchbite gekookt door kookju en Nicole Pol, Miranda Paas en Lily Faber: een warm gerecht naast de bruine boterhammen met verantwoord beleg. De keuken is open en ligt in het hart van de school; kinderen ruiken wat er gaande is, stellen vragen en krijgen er les. “Vroeger had je grote verschillen in broodtrommels”, zegt leerkracht Marieke Joosten. “De één had een rijke lunch met groenten en bruin brood terwijl de ander het moest doen met een donut, chocoladekoek of zelfs niks... Nu eten we met elkaar. Dat geeft rust én gelijkwaardigheid.”

Er wordt niet alleen gegeten maar ook gewerkt aan kookvaardigheid. Dit gebeurt met kinderen in kleine groepjes tijdens de lessen ‘Tuin en Tafel’. Soms buiten bij het voedselbosje, soms binnen bij het aanrecht. Snijden gaat in stappen: eerst een oefenmesje, dan een aardappelmesje, vanaf groep 3 een snijdiploma en vanaf groep 5 een écht koksmes.

“Als kinderen zelf iets gekookt of geoogst hebben, staan ze veel opener voor nieuwe smaken”, zegt Lily. “Maar het gaat verder. Snijden vraagt aandacht. In de tuin ontdek je geduld. Aan tafel leer je delen. Dat is leren met hoofd, hart en handen.”

Gezondheid is breed

De ju en benadrukken dat het koken een onderdeel is van een bredere visie: de zogenaamde Wereldtijdlessen of Verrijkte Schooldagen. Daaronder vallen momenten van bewegen, buiten spelen, creativiteit en, voor sommige groepen, eenvoudige yoga- en ontspanningsoefeningen. Niet als losse activiteiten, maar verweven in het rooster van elke klas en dus alle kinderen. Zo werkt elk kind aan het ontdekken en ontwikkelen van andere talenten. “Kinderen leren hier dat je lichaam en hoofd samenwerken”, zeggen de ju en. “Als je je lijf voelt, kun je beter luisteren. Als je hebt bewogen, kun je beter concentreren. Gezondheid gaat niet alleen over voeding, maar over ruimte, aandacht, rust én plezier.”

Marieke Joosten, die naast haar werk als leerkracht ook voedingscoach is, ziet de aanpak als meer dan een schoolprogramma. “We willen kinderen laten ervaren dat gezondheid iets is wat je kunt doen. Niet door te verbieden, maar door te laten proeven. Ze leren hier bewuste keuzes maken en trots zijn op wat ze zelf maken. Vroeger waren er meer verschillen in de lunch, van ongezond tot gezond, nu is er een lijn. De ouders weten dat dit een gezonde school is en kiezen daar bewust voor!”

“En het is gewoon gezellig”, zegt Liam erachteraan. “We eten allemaal samen en ontdekken spannende gerechten. Da’s voor mij jn, want ik lust álles!” Lara knikt: “En soms mag je het recept mee naar huis nemen. Het is een leuke school.”

Rust werkt door

Kookjuf Nicole Pol ziet hoe smaken meebewegen als je ruimte geeft. “Kinderen zeggen snel ‘lust ik niet’. Meestal bedoelen ze: ‘ik ken het nog niet’. Wij vragen alleen één hap; eventjes proeven.” Ze vertelt over de zoete-aardappelfriet die door een jongetje eerst werd afgezet tegen “de echte frietjes van McDonald’s”. Hij proefde toch. Een week later kwam zijn moeder het recept vragen. Hetzelfde gebeurde met een courgettesoep die ‘drakensoep’ werd. Soms is verbeelding genoeg om nieuwsgierigheid te stimuleren.

Op deze basisschool wordt bewust gekozen voor gezonde voeding

Kinderen ontdekken nieuwe smaken, leren snijden én eten samen aan tafel

Marieke merkt dat de gezamenlijke lunch wel wat vraagt. Daarom wordt er gewerkt met een heel team van vrijwilligers die hierbij helpen. Maar het is de moeite waard. Ze hoort op school ouders zeggen: ”hij wil ineens iets proberen wat hij op school heeft gegeten. Dat vind ik mooi.”

Vandaag staat macaroni met veel groenten en milde kruiden op het menu. In de keuken ruikt het naar oregano en licht gebakken ui. Kinderen schuiven aan zonder aansporing; het ritme zit al in hun lijf. Er is geen ‘wie heeft wat mee’, geen vergelijking, geen oordeel. Nicole zet een bord macaroni voor de verslaggever neer, alsof dat er altijd bij hoort. De smaak is zacht, lichtkruidig en verrassend rond. En dan, bijna als vanzelf: “Hebben jullie het recept misschien voor me?”

Liam (l) en Lara (r) genieten van hun ‘lunchbite’ in gezelschap van lerares Marieke Joosten.

Kookju en Nicole Pol, Lily Faber en Miranda Paas.

“Teamwork, zelfontwikkeling, professionaliteit en verbinding”

Praktijk staat centraal bij Fontys Pedagogiek en Ad PEP (Associate Degree Pedagogisch Educatief Professional) in Sittard. Dat merkt docent Ingrid Caanen, die jarenlang in het basisonderwijs werkte, elke dag. “Een opleiding pedagogiek blinkt uit in praktijkgehalte. Dus geschikt voor mensen die echt met mensen willen werken”, zegt ze. Collega-docent Dimfie Mertens werkt niet alleen bij Fontys maar ook in een pedagogisch team in het ziekenhuis. Tevens neemt ze jarenlange ervaring in de kinderopvang mee het lokaal in.

TEKST: PETER SWELSEN | BEELD: IVO VAESSENS

Volgens Caanen vraagt de veranderende maatschappij om exibele en re ectieve professionals. “De maatschappij verandert snel. Je moet kunnen samenwerken met mondige ouders en ook de doelgroep vraagt om een meer gedi erentieerde aanpak. Maatwerk is dus geen luxe maar een noodzaak. De complexe realiteit in scholen, opvang en zorg zorgt ervoor dat studenten al vroeg leren omgaan met uiteenlopende verwachtingen. Ouders treden vaker naar voren met scherpe vragen of zorgen, kinderen en jongeren weten beter wat ze willen en doelgroepen lopen sterk uiteen in ondersteuningsbehoeften.”

Leerwerkplek

Digitale middelen spelen in het onderwijs een grotere rol, van communicatietools tot systemen die gedrag en ontwikkeling volgen. Binnen de Ad PEP is die verbinding met de praktijk structureel: studenten hebben een leerwerkplek van minimaal 16 uur per week en leren zo theorie meteen te koppelen aan het echte werk. Het versterken van beroepsbekwaamheid is de kern van de opleiding.

“Die praktijkgerichte houding wordt versterkt door de ervaring van docenten.“

Caanen: “Het is onze taak om studenten te leren om goed naar zichzelf en naar de omgeving te kijken. Teamwork, zelfontwikkeling, professionaliteit en verbinding zijn hier kernwoorden.” De deeltijdvariant trekt veel mensen met ervaring uit welzijn, opvang of onderwijs.

“In de deeltijdopleiding stromen mensen uit de praktijk in die willen verbeteren, verdiepen of iets anders willen. De motivatie van studenten is groot omdat ze weten wat ze willen. We staan als docenten naast ze op gelijke voet, want ze brengen al veel ervaring mee uit het werkveld.” Bij de voltijdvariant ligt de nadruk meer op begeleiding: “Bij Ad PEP voltijd ben je weer net iets meer de docent die studenten coacht op welbevinden en studievoortgang.”

Teamwork is in elke pedagogiekopleiding een sleutelwoord. We doen het hier samen

Praktijkervaring als motor van het leren

Docent Dim e Mertens, die naast Fontys werkt in een pedagogisch team in een ziekenhuis, brengt ook direct de actuele praktijk het onderwijs in. “Omdat het hier om een echte pure praktijkopleiding gaat, is het jn als docenten weten hoe het in het echt werkt.” Ze ziet hoe breed het werkveld is geworden: onderwijs, zorg, opvang, jeugdhulp – overal is behoefte aan professionals die stevig staan. Daarom benadrukt ze de maatschappelijke betekenis van het beroep: “Ik wijs studenten er expliciet op hoe belangrijk de rol van pedagogisch professionals voor ouders en kinderen is.” Om studenten bewust te maken van hun positie stelt ze vaak de vraag: “Welke docent herinner je je nog in positieve zin en welke rol wil jij?”

uit hun comfortzone te stappen. Probeer uit bekende patronen te stappen, spar daarover en pro leer jezelf. Durf stappen te zetten.”

Naast het maken van verslagen mogen studenten ook andere vormen van bewijslast toevoegen; hierbij valt te denken aan audio- en videobewijzen die laten zien wat studenten werkelijk doen in de praktijk

Samen leren en groeien: de kracht van verbinding

Samenwerking vormt het fundament van de opleiding. “Teamwork is in elke pedagogiekopleiding een sleutelwoord. We doen het hier samen,” benadrukt Mertens. Feedback komt niet alleen van docenten, maar ook van medestudenten. Dat vraagt veerkracht: “Je moet wel tegen een stootje kunnen en feedback kunnen ontvangen. Dat kan intensief zijn, maar het is altijd positief en bedoeld om je te laten groeien.” De combinatie van praktijkervaring van docenten, moderne toetsing en de hechte leercultuur maakt Fontys Sittard een toegankelijke leeromgeving.

Vanaf 2026 start hier bovendien de voltijd Ad PEP. Daarmee groeit Sittard uit tot een volwaardig pedagogisch opleidingspunt voor studenten die in de regio willen leren en werken, met korte lijnen naar scholen, opvangorganisaties en instellingen.

Meer informatie? www.fontys.nl

Toetsing in beeld: leren door te laten zien

Toetsing is de afgelopen jaren ingrijpend veranderd. Naast het maken van verslagen mogen studenten ook andere vormen van bewijslast toevoegen; hierbij valt te denken aan audio- en videobewijzen die laten zien wat studenten werkelijk doen in de praktijk. Caanen: “Je kunt laten zien wat je kunt en dat vervolgens onderbouwen. Zo kun je bewijzen of je de materie in de praktijk beheerst en waar het goed gaat en eventueel beter kan.” Studenten lmen bijvoorbeeld coachings- of pedagogische gesprekken en analyseren daarna hun rol. Dat vraagt om zel nzicht én lef. “Authenticiteit is belangrijk, blijf dicht bij jezelf,” zegt Mertens. “We prikkelen studenten om het soms anders te doen,

Waar kun je werken na de opleiding Pedagogiek of Ad PEP?

• Leraarondersteuner / onderwijsassistent

• Onderwijsbegeleider

• Pedagogisch beleidsmedewerker of pedagogisch coach in de kinderopvang

• Medewerker opvoed- en opgroeiondersteuning

• Pedagogisch professional in zorg- en ziekenhuisteams

• Jeugd- en gezinsondersteuning / wijkteam

Dim e Mertens en Ingrid Caanen

Kinderen in de peuterleeftijd laten kennismaken met bewegen en een gezonde leefstijl. Het is een van de belangrijkste doelstellingen op de kinderopvanglocaties van MIK & Spelenderwijs Kindontwikkeling. In samenwerking met de stichting Ecsplore worden peuters gestimuleerd om met plezier en zelfvertrouwen in beweging te komen, via het SuperFIT programma.

Spelenderwijs naar een gezonde leefstijl

Het is een aandoenlijk tafereel. Zestien peuters huppelen met een gekleurde ring als een stuur in de handen achter Ilse Marx over het speelpleintje van kinderdagverblijf Loedoes in Sittard. Ze spelen in de vroege en frisse ochtend autotootje en kronkelen behendig tussen bankjes en bloembakken door. Vroemvroem klinkt het vrolijk tussen de jongens en meisjes in de leeftijd van twee tot en met vier jaar.

DE BERG | BEELD: KEVIN CORDEWENER

VAN

TEKST: PETER

“Doen we nog een rondje?”, vraagt Ilse Marx aan de kleintjes. Enthousiast vormen ze opnieuw een slinger achter haar. Zonder dat de kindjes het zelf in de gaten hebben zijn ze spelenderwijs op weg naar een gezonde leefstijl waarbij bewegen centraal staat. “Daar kun je immers niet vroeg genoeg mee beginnen”, zegt Ilse Marx, teamcoördinator van Ecsplore, waarbij de eerste drie letters voor educatie, cultuur en sport staan. Ecsplore is onderdeel van MIK & PIW Groep, een maatschappelijke organisatie die kinderopvang met sociaal werk verbindt.

Nieuwsgierig

Binnen de kinderopvanglocaties van MIK & Spelenderwijs is er veel aandacht voor bewegen en een gezonde leefstijl. Speciaal daarvoor is bijna tien jaar geleden het totaalpakket SuperFIT ontwikkeld, dat wordt aangeboden door Ecsplore. “Voor peuters was er op dat gebied toen nog weinig”, vertelt Ilse Marx. “Het is een heel jonge doelgroep. We proberen de kinderen gezonde gewoontes aan te leren. Niet alleen op het gebied van bewegen. Ook gezonde voeding en gedrag maakt er deel van uit. Peuters zijn op die leeftijd erg

Voldoende beweging levert een positieve bijdrage aan de gezonde ontwikkeling van jonge kinderen

nieuwsgierig. Ze zijn volop in ontwikkeling en leren snel nieuwe dingen. Het is belangrijk om ze meteen kennis te laten maken met gezonde gewoontes. Dat is immers veel beter dan op latere leeftijd weer slechte dingen af te leren.”

Voldoende beweging levert een positieve bijdrage aan de gezonde ontwikkeling van jonge kinderen. “We streven naar bewustwording en veelzijdigheid”, legt Ilse Marx uit. “Peuters vinden het heerlijk om naar buiten te gaan. Als je ze een tijdje observeert zul je zien dat ze bijna altijd in de zandbak zitten of met hun etsje bezig zijn. Om ze op een veelzijdige manier te laten bewegen. Wordt de Schijf van Tien ingezet. Iedereen kent wel de Schijf van Vijf,

met richtlijnen voor een gezond eetpatroon. In de Schijf van Tien staan veel verschillende vormen van bewegen centraal. Zoals gaan en lopen, balanceren en vallen, klimmen en klauteren, springen en landen, gooien, vangen en mikken, stoeien en vechten, zwaaien en slingeren of bewegen op muziek.”

Ontwikkeling

De pedagogisch professionals op de kinderdagverblijven van MIK & Spelenderwijs worden gestimuleerd om met de Schijf van Tien aan de slag te gaan. “Het mooie is dat je met een eenvoudig materiaal, zoals een hoepel, al ontzettend veel speelse activiteiten kunt aanbieden”, vertelt Ilse Marx. “Geef zelf het goede voorbeeld. De kinderen volgen wel. Ze kijken op naar de ju en en doen alles na. En ondertussen ben je vanzelf veelzijdig bezig.”

Bewegen helpt ook bij de sociale en emotionele ontwikkeling van de kinderen. “Bij een eenvoudig spelletje als tikkertje leren ze samen te werken. Maar ook dat je kunt verliezen. Dat hoort er ook allemaal bij. Het heeft met bewustwording en opvoeding te maken. We zeggen daarom wel eens ‘vroeg begonnen, is vroeg gewonnen’.

In de loop van de jaren is al voedingsbeleid ontwikkeld. Met het beweegbeleid zijn we nu ook op de goede weg.”

In feite gaat die gezonde ontwikkeling op beide fronten hand-in-hand. Ilse Marx weet nog hoe een jaar of vijf geleden producten als chocopasta en ranja tijdens de lunch voor de kinderen gewoon op tafel stonden. “Die tijd is voorbij. Water met een smaakje, zoals schijfjes citroen of plakjes aardbei, is ook prima. En voor chocoladeproducten zijn er goede alternatieven, zoals gezonde spreads. De bewustwording voor een gezonde leefstijl proberen we overigens ook op de ouders over te brengen.”

Als de kinderen uiteindelijk de leeftijd bereiken dat ze naar de basisschool gaan, krijgen ze tijdens de buitenschoolse opvang (BSO) van MIK & Spelenderwijs te maken met de beweegspecialisten van Ecsplore. Ilse Marx: “Deze collega’s zijn volledig gericht op het stimuleren om te gaan bewegen. Ook dat gebeurt weer op een veelzijdige manier, bijvoorbeeld door een positieve impuls te geven aan de hand van spelletjes. Ze zijn roulerend aanwezig op onze vijfenzestig BSO-locaties.“

Ecsplore werkt sinds 2009 in de Westelijke Mijnstreek aan de verbetering van het sportieve en culturele klimaat. In de gemeenten Sittard-Geleen, Beekdaelen en Stein biedt Ecsplore een breed aanbod aan activiteiten aan. Dat doen ze voor mensen van alle leeftijden: peuters, kinderen, jongeren, volwassenen, 55-plussers en senioren.

Kijk voor meer informatie op ecsplore.nl en mik-spelenderwijs.nl

Ilse Marx

Fiets je eigen gezonde smoothie

Bewegen en gezonde voeding vinden we heel belangrijk bij Peuteropvang Heerlen. Maar hoe mooi is het als je die twee kunt combineren in één activiteit. Onze peuters en pedagogisch professionals kunnen dat. Want al enige tijd maken al onze 20 locaties om de beurt gebruik van een echte smoothie ets.

De smoothie ets is voor Peuteropvang Heerlen op maat gemaakt voor onze peuters. Voor op de ets bevindt zich de blender. Die draait en mixt zodra de peuterbenen de trappers rondtrappen. En hoe leuk is dat, je eigen smoothie etsen. De peuters zien het voor hun ogen gebeuren. Banaan mengt zich met aardbei, appel en peer met meloen. Of spinazie, avocado, rode biet en komkommer, noem maar op. Het is even stevig doortrappen, maar uiteindelijk is daar de beloning: een gezonde smoothie. De pedagogisch professionals bedenken heerlijke combinaties; zij weten wel wat gezond en lekker is. En zo hebben de peuters enkele meters in de benen en vitaminen in hun buik.

In november was de smoothie ets voor locatie Ukkepukkehut. Zyvan mocht er als eerste op. Dat alleen al vond hij geweldig. Maar toen hij zag wat er gebeurde toen hij stevig op de trappers duwde, kwam er een grote lach op zijn gezicht. Natuurlijk wilde hij ook even proeven. Hoe de smoothie smaakt? De duim zegt genoeg.

Bestuurder Ingrid van den Bunder: “Onze peuters wandelen veel. Iedere dag of zeker regelmatig een rondje in de buurt van de locatie of op de Brunssummerheide. Daarnaast organiseren we al meer dan 10 jaar de Peuter4daagse. Tijdens het eindfeest lopen zelfs (groot)ouders het laatste rondje mee. Ook spelen de peuters buiten, met de etsjes, stepjes, in de zandbak of de hinkelbaan. Voor regenachtige dagen hebben we rode capejes aangescha . En ze spelen en bewegen in de gymzaal. Er zijn verschillende beweegmomenten op de ochtend of middag. Verder eten ze fruit of groente en drinken ze water. De omgeving van alle locaties is rookvrij. De smoothie ets is een leuk extraatje. Want we gunnen onze peuters gezondheid, beweging en een goede ontwikkeling. En als we iets extra’s kunnen doen, laten we die kans natuurlijk niet voorbijgaan!”

Nieuwsgierig geworden naar onze organisatie?

Kijk op www.peuteropvangheerlen.nl voor meer info. En noteer alvast in de agenda: woensdag 25 maart 2026, open dag in alle locaties van POVH. Peuters en hun ouders kunnen dan een kijkje komen nemen in één van de locaties in Heerlen en Hoensbroek.

Jeugd ervaart het hele jaar ‘sinterklaasstress’

Ongeveer een kwart van de jongvolwassenen heeft problematische schulden; niet gek met alle verleidingen die constant en overal op de loer liggen. Ook hier geldt dat voorkomen beter is dan genezen. Bij de Risk Factory in Venlo kunnen leerlingen van groep 8 op een interactieve manier ervaren welke gevolgen hun financiële keuzes hebben.

TEKST: JOHN HUIJS | BEELD: LOUISA VERGOZISI

Risk Factory Limburg-Noord, geopend in 2019, is een belevingscentrum op het gebied van gezondheid en veiligheid. Scholieren (en senioren) kunnen in het grote knalgele pand waar vroeger de regionale brandweer in huisde terecht om aan de hand van een aantal thema’s te ervaren wat de risico’s op het gebied van gezondheid en veiligheid zijn.

Op het eerste oog lijkt er wellicht geen verband tussen financiële problemen en risico’s voor gezondheid of veiligheid. “Toch is dat verband er zeker”, zegt programmamanager Nick Boersma van Risk Factory. “Geldzorgen kunnen leiden tot stress en daarmee de geestelijke gezondheid beïnvloeden. Bovendien bestaat het risico dat financiële problemen leiden tot ondermijnende criminaliteit, omdat geldzorgen jongeren ontvankelijk kunnen maken om het criminele pad op te gaan.”

Hijskraanspel

Eigenlijk weten we allemaal dat dit pad niet per se naar veiligheid leidt. Tegelijkertijd kunnen vooral jongeren de verleiding van ‘snel geld’ moeilijk weerstaan, zeker wanneer ze met financiële problemen kampen. Om leerlingen van groep 8 te laten ervaren welke gevolgen hun financiële keuzes hebben, opende de Risk Factory afgelopen voorjaar tijdens de Week van geld het scenario ‘GeldHeld’. In dit interactieve scenario leren de tieners bewuste keuzes te maken over geld en financiële risico’s beter in te schatten. De scholieren worden uitgenodigd om een concreet en reëel spaardoel te kiezen, zeg een lipgloss, een snackpakket, een kaartje voor een dagje naar het zwembad of pretpark, een mobieltje of een spelcomputer. Het gekozen spaardoel kunnen ze op verschillende manieren bereiken. Bijvoorbeeld door te sparen of door te werken. Maar het scenario brengt hen ook in de verleiding om te gaan gokken of geld te verspillen aan een hijskraanspel.

Aan die verleiding heeft Yuna Geerlings (11) uit Beesel deze donderdagochtend niet toegegeven, zegt ze. Ze zit op basisschool Het Spick in haar woonplaats en is met elf andere groep 8’ers onder leiding van juf Wendy Cober naar Risk Factory gekomen.

Wendy Cober: “Ik vertel van tevoren niet veel over de Risk Factory zodat de leerlingen zoveel mogelijk ondergedompeld worden in de beleving hier. Elk jaar zijn de leerlingen na a oop altijd heel erg enthousiast over de ervaring. Leren vanuit beleving blijkt heel e ectief. Dat geldt voor brandveiligheid, online veiligheid en ook voor financiële risico’s. GeldHeld is een heel actueel scenario, want zeker op sociale media worden leerlingen overladen met verleidingen. Vaak realiseren ze zich niet dat daar ook een prijskaartje aan hangt en er dus ook financiële risico’s aan kleven. Vroeger was vooral eind november, begin december de periode waarin kinderen met het oog op Sinterklaas te maken kregen met verleidingen en keuzes. Nu krijgen ze die prikkels en die stress het hele jaar door. Daarom is het goed om hen daartegen te wapenen door hen bewust te maken van de risico’s van hun financiële keuzes.”

GeldHeld is net als de andere scenario’s in de Risk Factory wetenschappelijk onderbouwd

Belevingswereld

“GeldHeld is net als de andere scenario’s in de Risk Factory wetenschappelijk onderbouwd”, benadrukt de programmamanager. “Kies je voor het behalen van een spaardoel op de langere termijn of val je voor verleidingen op korte termijn? De spaardoelen en de verleidingen in GeldHeld kunnen we voortdurend aanpassen aan de actualiteit. Op die manier sluit het scenario steeds aan bij de belevingswereld van de deelnemers.”

Limburg-Noord is op dit moment de enige Risk Factory in Nederland met het scenario GeldHeld. Of andere vestigingen het programmaonderdeel overnemen, hangt af van de resultaten in Venlo. Nick is hier zeer optimistisch over. “Bijna alle groep 8’ers uit Noord­ en Midden­Limburg bezoeken de Risk Factory en heel veel scholen kiezen daarbij voor het scenario GeldHeld. Bovendien geven zowel leerlingen als leerkrachten het scenario een goede beoordeling. En bovenal: onafhankelijk onderzoek toont aan dat ook dit scenario leidt tot een verandering in het gedrag van de bezoekers.”

Binnenkort wordt duidelijk of ook leerlingen in Zuid­Limburg binnen afzienbare tijd naar een belevingscentrum voor gezondheid en veiligheid kunnen. Een dezer dagen worden de resultaten bekend van een haalbaarheidsstudie naar een Risk Factory in de meest zuidelijke veiligheidsregio van het land. Als het sein op groen gaat, kunnen scholieren in Zuid-Limburg op zijn vroegst in het schooljaar 2026/’27 naar

een Risk Factory. Grote kans dat GeldHeld dan van meet af aan een van de scenario’s is waar de scholen voor kunnen kiezen.

De Risk Factory in Venlo zit met dertien scenario’s voor basisscholen en zes voor het voortgezet onderwijs zo ongeveer aan haar maximum, zegt Nick. “De onderdelen van de Risk Factory en de inhoudelijke invulling daarvan zijn een weerspiegeling van de maatschappij. Daarom blijven we de scenario’s samen met onze partners doorontwikkelen. Online veiligheid en AI worden als thema steeds belangrijker. En als de oorlogsdreiging verder blijft toenemen en we aandacht willen besteden aan noodpakketten, moeten we op een gegeven moment wellicht een ander scenario schrappen. Gezien de populariteit van GeldHeld verwacht ik niet dat dit onderdeel snel zal sneuvelen.”

Lespakketten

Overigens is het enthousiasme waarmee tieners reageren op GeldHeld voor leerkrachten in een aantal gevallen aanleiding om vaker aandacht te besteden aan financiële zaken, weet Nick. “Wij kunnen dat faciliteren door scholen door te verwijzen naar geschikte lespakketten of websites. Ook sluiten scholen geregeld aan bij de Week van het geld.”

Intussen denkt Yuna Geerlings dat ze mede dankzij GeldHeld aardig opgewassen is tegen de vele verleidingen die ook zij ervaart. “Ik krijg elke zondag tien euro zakgeld. Het meeste daarvan spaar ik. Ik koop alleen af en toe iets voor een poppetje in een game. Die spelletjes zelf zijn vaak gratis, maar je wordt wel verleid om dingen te kopen, bijvoorbeeld kleding voor je karakter. Dat doe ik dus soms.” Maar daar blijft het bij, zegt de 11­jarige Yuna stellig. Gelukkig maar, want haar ultieme spaardoel is de Apple Vision Pro headset. Daar bungelt een prijskaartje van zo’n vierduizend euro aan. Dat doel is dus nog héél veel zondagen weg.

Nick Boersma

Twee series die mij blijvend hebben geraakt zijn Miami Vice en Twin Peaks, allebei totaal verschillend, maar elk op hun eigen manier meesterlijk. Miami Vice neemt me mee naar de neonverlichte nachten van de jaren tachtig, met snelle auto’s, felle kleuren, en de iconische Crockett en Tubbs. Wat me vooral aanspreekt, is de sfeer: die mix van actie, melancholie en muziek. De serie was zijn tijd ver vooruit, met muziek van Phil Collins, Jan Hammer en Glenn Frey en gaf misdaad een stijlvol, bijna poëtisch gezicht. Twin Peaks daarentegen is een duik in het onbekende. David Lynch creëerde een wereld die tegelijk mysterieus, dromerig en angstaanjagend is. De moord op Laura Palmer is slechts het begin van iets veel diepers: een verhaal over de donkere kant van de mens, verborgen onder het alledaagse. De vreemde humor, de surrealistische scènes en de sfeer van dreiging blijven me fascineren. Waar Miami Vice glanst in zonlicht en adrenaline, laat Twin Peaks juist de schaduwkant van de ziel zien. Samen vormen ze voor mij het perfecte contrast, stijl en mysterie, licht en donker.

Michel van Dijke, Geleen

Zomaar een zaterdag in de winter van 1974. Ik was al bijna 11 ( als je zo jong bent rond je de leeftijd naar boven af). In de Televizier had ik er al met een rode stift een kringetje om gemaakt: 19.00 uur Q&Q! We hadden thuis pas centrale verwarming, maar op zaterdagavond werd de open haard aangemaakt. Op tijd het bad in (zo’n granieten ronde bak met een gordijntje eronder) en de pyjama vast aan. In het hoekje van de bank kruipen, kussen voor de borst, Nederland 1 op en net als ruim 3 miljoen anderen met spanning wachten op de avonturen van de vrienden uit het fictieve Runkum. De foto van het lijk in het bos, de speurtocht van die jongens. De tv kende nog geen kleuren maar mijn wangen des te meer! Gelukkig mocht ik nog een stuk van één van de acht kijken om af te schakelen, dan voor ik naar bed ging mijn lepel levertraan, mam vroeg: “en jongke vond je Q&Q akelig?” Ik antwoorde: “mam het is maar televisie!“ Dan nog snel even onder het bed kijken en proberen te slapen...

Han Penders, Itteren

Nou onvergetelijk is misschien een groot woord maar spannend, nagelbijtend en uitkijkend naar de volgende aflevering zeer zeker! Ik kan me de meest op mij indruk makende, nog zo voor de geest halen. Fury, Rin Tin Tin, Lassie, Flipper, Rawhide, Bonanza, The Lone Ranger, Ivanhoe. Dan zal ik er ongetwijfeld nog enkele vergeten. Elke aflevering was een verhaal op zich, in tegenstelling tot de series van vandaag waar je verplicht elke week naar moet kijken omdat je anders de draad kwijt bent. Veel kijkplezier aan gehad.

John Lemaire, Maastricht

Nostalgie voor jeugdseries leeft

Jeugdseries blijven onvergetelijk: van Bonanza en Swiebertje tot Pipo de Clown. Lezers delen warme, levendige herinneringen aan helden, avonturen en dat heerlijke gevoel van samen voor de televisie zitten.

Op Duitse televisiezenders waren in de zeventiger jaren films van Winnetou en Old Shatterhand mijn favorieten. De films waren gebaseerd op verhalen van de Duitse schrijver Karl May. De opnames werden in tegenstelling van wat men zou denken in de zestiger jaren niet in de U.S.A. gemaakt, maar in diverse schitterende natuurreservaten van Kroatië. Digitale computertechnieken waren er destijds nog niet dus waren de scenes grotendeels levensecht. Ook vertolkten de hoofdrolspelers in de hoedanigheid van Winnetou, (Pierre Brice) en Old Shatterhand (Lex Barker) absolute glansrollen. Jammer genoeg zijn deze films heden ten dage niet meer op de tv te zien. Ook nu nog zouden heel wat mensen kunnen genieten van deze klassieke films. Rens Pepels, Berg a/d Maas

Swiebertje natuurlijk! Maar ook Okkie Trooy met krentenbollen in zijn koffer, Pipo en Klukkluk met zijn gekke taaltje (dat is niet van de slimme Klukje). En Donald Jones natuurlijk die zo gek praatte. De dikke deur en Snuf en Snuitje die de hele tijd nieteswelles zeiden. En dan moest Pipo dat sussen en weer goed krijgen. Die leuke naam voor zijn ezeltje: Nononono. Ik meen me te herinneren dat er toen zelfs gordijnen waren met Pipo-figuren erop. Zuster Clivia, Floris, Kapitein Zeppos, Johan en de Alverman. Of was dat Belgisch? Ja, wij konden hier in Zuid-Limburg ook de Belgische en de Duitse zenders goed ontvangen met toen nog een antenne op het dak en soms nog een klok naast het tv-toestel. En altijd die feel good erin. Bromsnor die kwaad was op Swiebertje en Saartje die dan weer zorgde dat het goed kwam. Saartje met haar mutsje die veel lekkers bakte en Swiebertje altijd wat meegaf voor onderweg in zo’n blokkenhanddoek aan een stok over zijn schouder. En bij Floris had je een figuur die stond voor een beetje mystiek, met heel zwart haar, ik weet zijn naam niet meer. Die duwden ze een berg af in een ton en hij had niks! En dat prachtige paard met dat lange kleed erover! Rutger Hauer had toen ook blond haar. Net Hans Klok nu. Oh en Bonanza! Met een kok die gebarentaal gebruikte. En waar speelde Manolito bij?

Bij Rawhide? Hij was de deugniet met zijn rollende ogen. Het kinderuurtje op zaterdagmiddag en woensdagmiddag. Wij lieten daar alles voor vallen. Gingen ook bij anderen tv kijken voordat we er zelf een hadden. Was een leuke tijd. Ik ben benieuwd wat anderen er nog van weten... Gerdy van Ginneken, Maastricht

Met buitengewoon veel plezier denk ik nog vaak terug aan de spannende tv series van Pipo de Clown die samen met zijn vrouw Mammaloe en dochter Petra als reizend circusgezelschap met hun woonwagen de wijde wereld introkken en waar de slimme indiaan Klukkluk en de imposante strenge circusdirecteur ‘Dikke Deur’ steeds weer voor leuke en spannende avonturen zorgden.

Ook de boeiende belevenissen van Swiebertje, de rare zwerver en grootste grapjas uit die tijd. Zeker als hij weer stoute streken had uitgehaald en door veldwachter Bromsnor op de hielen werd gezeten om vervolgens bij juffrouw Saartje, de dienstbode van de burgemeester, zich mocht verstoppen en dan weer lekkere taart van haar kreeg voorgeschoteld. Onvergetelijk zijn ook de jeugdfilms van reddingshond Lassie, het paard Furie en de slimme dolfijn Flipper die mensen in nood steeds weer wisten te redden en veilig thuis te brengen. Maar mijn meest favoriete jeugdfilms omtrent de onvergetelijke westerns van Bonanza op hun Ponderosa ranch staan met stip op één! In mijn geheugen staan nog vers gegrift de spannende avonturen van vader Ben Cartwright en zijn drie zonen, Adam, Hoss (de dikke goedlachse cowboy) en Little Joe die alle onrechtmatigheden van vijanden in de kiem wisten te smoren. Met name de oerkracht van Hoss, de slimme Adam en vingervlugge schutter Little Joe spreken boekdelen in deze bloedstollende series. Beklijvende herinneringen uit lang vervlogen tijden.... NoÎl van Hooren, Lanaken

Floris stond ongetwijfeld op nummer 1 als favoriete tv-serie. Met twee oudere broers keek ik mee naar deze 12-delige jeugdserie, in zwart wit uitgezonden op tv. Floris gespeeld door Rutger Hauer en Sindala door Jos Bergman. Een ridder en een fakir, die spannende avonturen beleefden, rond 1500. En dat alles speelde zich af bij kasteel Doornenburg. Spanning en sensatie! Het was het begin van vele mooie films zoals Turks fruit, Soldaat van Oranje en Zwartboek. Rutger Hauer bleef ook in de V.S. niet onopgemerkt. Maar in Nederland was ‘t, waar ‘t allemaal begon! Floris, een prachtige jeugdherinnering... wat een serie.

Lilian Savelkoul, Munstergeleen

VROEGER

Als kind beleef je alles heftiger en geniet je nog meer dan dat je in je latere leven nog doet. Allereerst heb ik als kind genoten van de radio: op zondagmiddag luisterend naar Ibbeltje en dan het liedje meezingend, samen met mijn 2 zusjes. Daarna zie ik ons nog zitten voor de allereerste tv die wij als gezin met 5 kinderen met Sinterklaas kregen: wij konden kijken naar Swiebertje en dat deden in mijn herinnering alle kinderen in onze kinderrijke buurt zodat wij samen, op het stoepje voor het huis gezeten, konden napraten over de avonturen van alle personages. Wij genoten van de avonturen van het hoofdpersonage met zijn grappige taalgebruik als hij weer vroeg aan Saartje om een lekker “kopjen koffie met koekjen” en hoe hij samen met Malle Pietje en Bromsnor altijd in hilarische situaties terecht komt waarbij Malle Pietje altijd wel pal achter zijn vriend Swiebertje bleef staan om hem uit heikele situaties te redden en hoe Bromsnor altijd uiteindelijk tóch weer het onderspit delfde. Wat vond ik het prachtig als ik zag hoe Swiebertje geliefd was in de serie. Joop Doderer heeft nooit meer het Swiebertjes-effect kunnen afschudden maar ik dank hem voor de prachtige herinneringen die zijn personage mij heeft gegeven. Anita Mevissen-Spronck, Beek

BEELD: GETTY IMAGES

Morgen gebeurt hetÖ. Eind jaren vijftig fietste ik iedere woensdagmiddag naar tante Dien een kennis van mijn ouders. Tante Dien was in het bezit van een televisie en dat was in die tijd nog bijzonder. Om vijf uur begon het ‘Kinderuurtje’ en keek ik dan naar ‘Morgen gebeurt het...’ Het was de eerste sciencefictionserie op televisie over een buitenaards wezen dat onze planeet bedreigt, geschreven door kinderboekenauteur Mies Bouhuys. De hoofdrol was weggelegd voor professor Plano die gespeeld werd door Ton Lensink, toen een alom bekende acteur. Daarnaast had je: Robot, Vogelman 3, Hyperion en nog veel meer wonderlijke figuren. Jaren later zag ik foto’s terug en realiseerde me toen dat er flink werd uitgepakt met decors, maar dat die vooral bestonden uit bordkarton en zilverpapier. En dat de acteurs rondliepen in ruimtepakken gemaakt van een soort schuimrubber. Vergeleken met de gelikte decors en kleding van nu, was het nogal klungelig, maar daar had ik toen geen last van. Integendeel: ik vond het verhaal prachtig en van tante Dien kreeg ik altijd een glas ranja met een eierkoek.

Jacques Vriens, Gronsveld

Ivanhoe

Het is ‘n hele tijd geleden, ik ben inmiddels 75, dat mijn favoriete filmserie op tv verscheen. Die serie had als titel Ivanhoe en werd van okt. 1961 tot juli 1964 in zwart- wit door de KRO uitgezonden en daarna nog enkele keren herhaald. De series over de honden Lassie en Rin Tin Tin zijn ook in mijn herinnering gebleven, maar Ivanhoe heeft de meeste indruk gemaakt en dan vooral door de begintune, waarbij een ruiter te paard op een hoorn blaast, dan een jongen hard ‘Ivanhoe!’ roept en vervolgens filmspeler Roger Moore met wapperend vaandel, schild, veren op z’n helm, in het wit te paard verschijnt, vergezeld door Robert Brown, in de rol van schildknaap Gurth, ook te paard. De melodie van deze intro is me tot op de dag van vandaag bijgebleven. Ivanhoe loste als ridder, samen met z’n schildknaap, allerlei problemen op en elke aflevering eindigde altijd met een glimlach op ‘t gezicht van Ivanhoe, waardoor je als kind weer tevreden naar een volgend programma ging kijken. Het was iedere keer, net als op het einde van een sprookje, een soort van: ‘En ze leefden nog lang en gelukkig!’

Phil Schaeken, Sittard

In onze straat hadden de buren als eerste een zwart-wit televisie, eind jaren vijftig van de vorige eeuw. Wij mochten komen kijken naar de serie Bonanza, de uitgezonden werd op de Duitse zender. “Du Hoss, weisst du wo die Pferde sind geblieben? Doch nicht gestolen, hoffentlich?” Al snel begrepen we het meeste wel. Het was telkens een feest om een aflevering te zien, die steevast begon met de brandende lucifer in de landkaart. Toen onze ouders zelf een toestel kochten en we op een dag zaten te wachten op onze favoriete serie, verscheen in plaats daarvan een presentatrice met slecht nieuws. Kennedy was vermoord. De datum: 22 november 1963. Ook al waren we teleurgesteld dat Bonanza niet doorging, dit bericht maakte diepe indruk. Annelies Vossen, Maastricht

Zo omstreeks 1956 hadden mijn opa en oma als eersten een televisie. Dat was me wat. Op zaterdagmiddag mochten kinderen uit de straat komen kijken, want dan waren er allerlei leuke filmpjes op tv te zien, zoals: Pipo de Clown en Mammaloe, de Dappere Dodo en tekenfilmpjes, zoals Donald Duck, Popeye en The Flintstones. Toen ik later die televisie nog eens terug zag was ik verbaasd, hadden wij naar dit kleine, onooglijke kastje zitten kijken? Hoe hadden wij alles scherp kunnen zien op dit kleine scherm? Later volgden nog allerlei series zoals: Lassie, Ivanhoe, Flipper, Skippy, Yogi Bear, Swiebertje. Nog weer wat later series zoals Floris, Bonanza, Rawhide en Het A Team, The Knight Rider. Later keek ik altijd graag politiefilms of detectives, zoals Z.Cars, Tatort, Der Alte, Derrick, Columbo, Starsky and Hutch, Gacney and Lacey, Niet bepaald jeugdseries te noemen, maar ik zag ze wel graag in mijn jeugd. Series zoals Frost, Morse, Lewis, Dalgliesh, de Midsummer Murders, Miss Marple, Vera: hoewel deze allemaal van latere datum zijn bleef ik ze op volwassen leeftijd altijd graag bekijken. Waarschijnlijk omdat onrecht en misdaad werden bestreden en ontrafeld. De boef werd altijd gevangen en het recht zegevierde! Niet weg te denken zijn de vele onvergetelijke comedyseries die garant hebben gestaan voor vele uren kijkplezier. Lucille Ball herinner ik me best nog levendig, een rode comédienne, die ik altijd zo grappig vond. Het zijn er bijna te veel om op te noemen, maar hoe zou je de volgende series kunnen vergeten? George en Mildred, Are you being served? All in the family, Dads Army, Fawlty Towers, Schone Schijn, Mr Bean, Absolutely Fabulous. Friends, The Golden Girls. Ik zal ongetwijfeld nog veel namen vergeten zijn, maar deze werden alle graag en veelvuldig bekeken. Welke films of series nou echt het toppunt van plezier waren is heel moeilijk aan te geven. Als ik uit elke categorie één zou mogen noemen dan doe maar: The Flintstones, Columbo en Schone Schijn. Paula van Roon, Heerlen

“Kinjer kinjer kinjerkraom, joa dit is de kinjerkraom...” Heerlen, jaren ’90. Mijn zussen en ik zitten ’s ochtends in pyjama voor de tv. Pap en mam liggen nog in bed. Na de Kinjerkraom zien we in De Droomshow hoe kandidaten chocoladezoenen van een lopende band eten. Televisie heeft een slecht imago, maar het was een verbindende factor in het gezinsleven. We waren actief in sport en muziek, maar kwamen ‘s avonds bij elkaar voor de tv. Met de haren nog warm van de föhn en ruikend naar shampoo keken we naar Ron’s Honeymoonquiz, Love Letters en Uhh... Vergeet je tandenborstel niet! Ach ja, vroeger was alles beter. Kerst was nog wit, opa en oma leefden nog, we gingen naar de kerk en hadden na de nachtmis genoeg honger om het feestmaal echt te verdienen. We keken naar The Sound of Music. We dansten door de kamer. Dit weekend logeer ik bij mijn ouders. Nu zitten mijn eigen kinderen in pyjama voor de tv. Mijn ouders en ik ploffen ‘s avonds, na een dag bijkletsen op de bank en zetten de tv aan. Niet omdat we elkaar niks te vertellen hebben, maar omdat de verbondenheid juist in die simpele momenten ligt. Esther Ruijters, Utrecht

Terugdenkend aan mijn jeugd, herinner ik mij vooral de volgende Top 5 series:

5) Ivanhoe: De avonturen van een middeleeuwse ridder (een piepjonge Roger Moore) die het onrecht bestreed en vooral de arme bevolking hielp. Als jongetje speelde ik de zwaardgevechten natuurlijk met mijn vriendjes na.

4) De Wrekers: De belevenissen van de keurig geklede John Steed (in zijn Bentley) en zijn vriendin mrs. Peel. Samen onderzochten zij zonderlinge gebeurtenissen en natuurlijk was er aan het einde van elke aflevering een oplossing gevonden.

3) Swiebertje: Nederlandse serie over de goedlachse zwerver, die altijd (onbedoeld) in de problemen kwam. Gelukkig was daar ook nog juffrouw Saartje, die ervoor zorgde dat alles weer op zijn pootjes terecht kwam.

2) The Thunderbirds: Iconische Britse marionettenserie (met een geweldige begintune!) over de organisatie International Rescue. M.b.v. de meest uiteenlopende transportmiddelen (Thunderbirds 1 t/m 5) konden zij overal ter wereld dreigend onheil afwenden. Ik heb destijds zelfs nog mijn Thunderbird 2 bouwpakket gehad, dat voor uren speelplezier zorgde.

1) Raumpatrouille: Mijn absolute favoriet! Spannende Duitse scifi-serie (met een iconische begintune!) over het ruimteschip Orion, dat diep in het heelal nieuwe werelden en levensvormen wil ontdekken. In feite een vroege voorloper van het latere Star Trek. Als ik nog wel eens een aflevering terugkijk op YouTube, ben ik gelijk weer terug in die sfeer van toen.

Jack Bruijnzeels, Maastricht (71 jr.)

Vroeger keek ik het liefst Mickey Mouse. Deze tv-serie maakte mijn jeugd onvergetelijk omdat het altijd plezierig was om te kijken met hun spannende avonturen. Het is zo geweldig om te kijken: Mickey zit bijvoorbeeld lekker te chillen op het strand en vijf minuten later zit hij te surfen met dolfijnen en haaien.

Rein uit groep 8 Basisschool Titus Brandsma, Brunssum

Op dit moment kijk ik het liefst My life with the Walter Boys. Ik vind het een leuk verhaal met veel liefde en drama. Ik kijk het het liefst thuis onder een deken op de bank met thee en een snack. Ik kijk het het liefst alleen, want papa slaapt toch naast me. Ik raad My life with the Walter boys zeker aan.

Bliss uit groep 8 Basisschool Titus Brandsma, Brunssum

Vroeger keek ik het liefst Sneeuwwitje. Ik vond het altijd heel leuk. Ik had ook speelgoed van Sneeuwwitje. Ik keek het vroeger altijd met mijn opa’s en oma’s, papa en mama.

Linn uit groep 8 Basisschool Titus Brandsma, Brunssum

Vroeger keek ik het liefst Woezel en Pip. Deze tv-serie maakte mijn jeugd onvergetelijk omdat het mijn geboorteknuffels zijn en ze super cute zijn. Mijn mooiste herinnering hieraan is dat ik ze al vanaf mijn geboorte ken.

Sara uit groep 8 Basisschool Titus Brandsma, Brunssum

BEELD: GETTY IMAGES

Van groei naar bloei

direct inschrijven?

www.humankind.nl

Kinderopvang?

Kindontwikkeling!

Groeien kan een kind overal, maar écht tot bloei komen?

Daar is meer voor nodig. Wij dagen kinderen uit, stimuleren hun zelfstandigheid, eigen verantwoordelijkheid en het ontdekken wat hun talenten zijn. Bij ons mag en kan veel. Een kan dat zelf mag ervaren, ontdekken, beslissen én fouten maken, blijft je verbazen.

Maak een afspraak en kom eens langs op een van onze locaties. Telefoon 045 - 571 12 54 regiozuidlimburg@humankind.nl

www.humankind.nl

“Kinderen zijn zeker bezig met milieu, met afval”

Het Centrum voor Natuur- en Milieueducatie (CNME) brengt de natuur bij mensen en mensen bij de natuur. Centraal staan activiteiten rond vergroening en verduurzaming in het werkgebied van CNME, Zuid-Limburg, en daar hoort educatie zeker bij. Zo gaat Nina Bockting op bezoek bij basisscholen in Maastricht en Meerssen met PickitUp, een project om zwerfafval tegen te gaan, want “jong geleerd is oud gedaan”.

TEKST: JOS CORTENRAAD | BEELD: MONIEK WEGDAM

Een volle klas tienjarigen iets vertellen over duurzaamheid en zwerfafval. Ga er maar aan staan. Nina Bockting, projectleider Natuur en duurzaamheidseducatie bij CNME, heeft er geen moeite mee. Vanaf de eerste minuut hangt groep vijf van basisschool De Wereldster in Meerssen aan haar lippen.

“Nou”, zegt ze na de les, “zo lastig is dat niet. Dit is wel degelijk een onderwerp dat kinderen boeit. Zij zien ook de lmpjes van de rivieren en zeeën vol plastic, de dieren in nood. Kinderen lopen ook tegen de troep op straat aan, de lege verpakkingen van koekjes of broodjes, hondenpoep. Ze weten wat microplastic is, dat het in ons voedsel terecht komt. Ik ben al bij verschillende scholen in Maastricht en Meerssen op bezoek geweest en de kinderen hebben één en al oor.”

Naar huis

Nina is in Meerssen in het kader van PickitUp, de zwerfafvalcampagne van de gemeenten Maastricht en Meerssen. Inwoners worden gemobiliseerd om zwerfafval op te ruimen, er worden gezamenlijke opschoonacties gehouden en er zijn dus gastlessen op school, gesubsidieerd door de twee gemeenten. “Duurzaamheid, meer aandacht voor groen en de natuur. Het gaat vooral om bewustwording en daar kun je niet vroeg

genoeg mee beginnen. Bovendien nemen de kinderen hun ervaringen en de informatie mee naar huis. Daar vertellen ze hun ouders wel hoe slecht plastic is voor de natuur als het niet opgeruimd wordt.”

Dat blijkt meteen tijdens de ‘les’ in Meerssen als een meisje spontaan vertelt dat haar vader ‘wel eens’ kauwgum uit het autoraampje gooit. “Het duurt wel twintig jaar voordat de kauwgum vergaan is”, zegt zij verontwaardigd als Nina een quizje over zwerfafval afrondt.

“Een blikje of een sigarettenpeuk nog veel langer, plastic nooit”, vult een andere leerlinge aan. “Ik ga dat zeker thuis vertellen.”

Voor de klas

Het onderwerp mag dan leven bij de kids, de aanpak van Nina verraadt liefde voor het lesgeven. Meteen vangt ze de aandacht door een pan plasticsoep te maken door de verpakkingen van ingrediënten voor tomatensoep in een pan te kieperen.

“Ja”, zegt de van oorsprong Geleense (nu woonachtig in Maastricht) die in Heerlen

Evenementenorganisatie studeerde, gevolgd door Kunst&Economie in Utrecht.

“Voor de klas staan vind ik heel leuk. Ik heb verschillende banen gehad waarin ik kennis moest overdragen. Ik heb nog even getwijfeld over de PABO, maar in deze baan bij CNME kan ik én lesgeven én me

bezighouden met duurzaamheid. Het is toch helder dat we iets moeten doen tegen de afvalstroom, zuiniger zijn met energie, bewuster moeten leven. Juist kinderen spelen daarin een grote rol omdat ze hun hele leven nog voor zich hebben.”

Het gaat vooral om bewustwording en daar kun je niet vroeg genoeg mee beginnen

Recyclen

Zwerfafval is irritant en slecht voor de natuur, maar afval is ook kostbaar. Met simpele, heldere plaatjes maakt Nina duidelijk wat recyclen inhoudt. “Van al die lege blikjes en verpakkingen maken we weer nieuwe. Dan hoeven we geen aardolie meer te gebruiken of nieuw metaal”, luidt de boodschap die de leerlingen van juf Maud meekrijgen voordat ze zelf naar buiten mogen om zwerfafval op te ruimen, gewapend met grijpertje en vuilniszak, gekleed in een cool hesje. Op het schoolplein is werk aan de winkel. Er staan meerdere afvalbakken, maar er ligt voldoende troep om op te ruimen, net als

buiten de schoolpoort. “Bij de Wereldster hebben ze gelukkig al grijpertjes om veilig dingen op te pakken. Meerssen is een gemeente die meteen is aangehaakt bij PickitUp, in 2023. Ik was al bij andere scholen in de gemeente en tijdens de Kinderboekenweek heb ik in de bibliotheek voorgelezen. Daarna zijn we in de buurt op pad gegaan. We kwamen toen wel heel veel zakjes met hondenpoep tegen.”

Bloemendaken

Behalve projectleider PickitUp is Nina Bockting voor CNME ook de kartrekker educatie voor de onderwerpen Klimaatadaptie en Groene Daken. “Nee, geen sedumdaken”, zegt ze, “maar bloemendaken. Echt leuk, zo’n dak met bloemen. Helemaal niet lastig te maken en goed voor de biodiversiteit. Dit past allemaal naadloos bij de doelen van onze organisatie: mensen verbinden met de natuur in Zuid­Limburg en bijdragen aan de energietransitie, klimaatadaptie en duurzaam onderwijs.”

Dat laatste verhaal horen de kinderen niet, na een half uurtje struinen door de wijk keren ze terug met toch het nodig afval. “Sjiek, ik heb drie blikjes en een leeg pakje knijpyoghurt”, toont één meisje trots haar buit. “Voor de blikjes krijg ik statiegeld, de verpakking gaat in de PMD­zak.”

Nina Bockting bezoekt namens CNME scholen in Maastricht en Meerssen

“Vapen is gewoon roken, maar dan op een andere manier.

Stop er alsjeblieft mee!”

Dr. Michiel Bannier, kinderlongarts bij het MosaKids

Kinderziekenhuis van het Maastricht UMC+, is duidelijk: “Laat je niks wijsmaken: ook in een e-sigaret zit de grootst mogelijke troep die enorme schade kan aanrichten in je lijf. Je inhaleert simpelweg iets dat niet in je longen thuishoort!”

Aantrekkelijk én gevaarlijk

De tabaksindustrie pakt het akelig slim aan. De vape is duidelijk gericht op de jeugd! Jongeren worden met leuke kleurtjes en zoete smaakjes verleid om te beginnen met vapen. Een nicotineverslaving ligt al snel op de loer en dat maakt de overstap naar een sigaret een stuk kleiner.

Laten we de vape vooral een e-sigaret noemen, dat bekt net iets minder lekker!

Dat nicotine verslavend is, is alom bekend. Maar wist je ook dat je hersenen zich ontwikkelen zich tot pakweg je 25e? En dat nicotine, net zoals alcohol en drugs, zorgt voor onomkeerbare schade aan de hersenen van jongeren? Juist in de periode dat die zich nog volop aan het ontwikkelen zijn? Dr. Michiel Bannier: “Ook is intussen duidelijk dat nicotine (en andere in vape aanwezige chemicaliën), DNA-schade

veroorzaakt in het slijmvlies van je mond, en waarschijnlijk ook je longen. Dit is een eerste stap richting kanker waar wij op termijn onherroepelijk meer over te weten gaan komen.”

Vapen gewoon stom

Pas nog had Michiel Bannier een jonge patiënt die twee keer kort achter elkaar een stevige astma-aanval door vapen kreeg die ze maar moeilijk onder controle kregen. “Zo stom! Ik hoop van harte dat hem nu wel duidelijk is dat roken/vapen als je astma hebt, echt geen slimme zet is. Hij vertelde me dat er tijdens de pauze op school, waar uiteraard niet gerookt mag worden, toch volop gevaped wordt: gewoon op het toilet.”

Goed nieuws: wie rookt, zal stinken

De ‘lekkere’ smaakjes voor e-sigaretten/ vapes, heel aantrekkelijk voor de jeugd, mogen niet meer verkocht worden in Nederland. Een e-sigaret smaakt en stinkt nu net zoals een gewone sigaret. Minder goed nieuws: online zijn ze wel nog volop te krijgen...

Rookvrij Limburg?

In het Nationaal Preventieakkoord staan afspraken om Nederlanders gezonder te maken door roken, problematisch alcoholgebruik en overgewicht terug te dringen. Het Preventieakkoord streeft naar een rookvrije generatie in 2040. Dat is, op z’n zachtst gezegd, een uitdaging. In Zuid-Limburg is hiervoor onder meer een regionale Taskforce Rookvrije Start opgezet die inzet op een rookvrije start voor ieder kind.

Vapende jongeren: feiten en fabels

Laten we beginnen met de belangrijkste fabel te ontkrachten: vapen is gewoon roken, alleen op een andere manier. Een gezonde sigaret bestaat nu eenmaal niet.

Feit of fabel?

• Met vapen krijg je minder nicotine binnen dan met ‘gewoon’ roken Hardnekkige FABEL!

Hoeveel nicotine je binnenkrijgt, hangt af van wat je rookt en hoe vaak. Verstokte vapers die de hele dag door aan hun e-sigaret hijsen, kunnen tot wel twee keer zoveel nicotine binnen krijgen dan zware rokers!

• Van roken word je slank FABEL!

Van roken word je niet slank. Roken heeft wél e ect op je spijsvertering, je eetlust en je smaak.

• Nicotine is verslavend FEIT!

De meeste vullingen voor e-sigaretten bevatten nicotine. Nicotine zorgt voor een geluksgevoel. Maar je raakt er akelig snel verslaafd aan: als je geen nicotine binnenkrijgt, krijg je veel stress. Je wilt steeds meer, steeds vaker roken. Veel jongeren hebben niet eens door dat ze verslaafd zijn aan vapen.

• De damp van een e-sigaret bevat geen giftige sto en FABEL!

De damp van e-sigaretten bevat, naast nicotine, nog veel meer giftige en irriterende sto en: denk aan propyleenglycol, glycerol en smaaksto en met vaak onduidelijke samenstelling. Dat kan toch niet goed zijn voor je longen en je lijf?

• Vapen is alleen slecht voor je longen FABEL!

Vapen verstoort ook het functioneren van de trilhaartjes in de luchtwegen en zelfs in de neus- en keelholte. Hierdoor ben je vatbaarder voor infecties en opstapeling van ingeademde deeltjes. Ook brengt roken/vapen onomkeerbare schade aan je bloedvaten en hersenen toe: juist in de tijd dat die zich volop aan het ontwikkelen zijn.

• Rokers/vapers krijgen sneller gaatjes in de tanden FEIT!

Ze hoesten en piepen ook meer, hebben vaker concentratieverlies, hoofdpijn, een geïrriteerde keel, een stijgende hartslag, epileptische aanvallen en een slechtere conditie. Wist je ook dat je door te roken minder vruchtbaar wordt?

• Nicotinevergiftiging bestaat niet FABEL!

We zien het helaas vaker: duizelig, misselijk, overgeven, auwvallen.

• Eén sigaret/vape proberen maakt je toch nog niet verslaafd? KLOPT!

Maar ⅔ e van iedereen die een sigaret probeert, raakt uiteindelijk verslaafd. Toch iets om over na te denken, niet?

Kinderlongarts Michiel Bannier is erg enthousiast over de Taskforce: ‘Kinderen laten opgroeien zonder sigaretten, in welke vorm dan ook: dat is ons doel. Wij zorgprofessionals – huisartsen, praktijkondersteuners, longartsen, kinderartsen, jeugdgezondheidszorg, verloskundigen, gynaecologen, GGD (Geneeskundige Gezondheidsdienst) enzovoort – richten ons in onze regio op aanstaande ouders. Dáár begint het namelijk!”

• Jongeren die regelmatig e-sigaretten gebruiken, hebben een groter risico om daarna te beginnen met tabak. FEIT!

Ruim ⅔ e van de regelmatig vapende jongeren, rookt ook tabak. Sowieso geldt: mensen met één verslaving, zijn gevoeliger voor andere verslavingen.

• Elke dag beginnen 75 jongeren in Nederland met roken FEIT!

Dat zijn dus ruim 25.000 jonge mensen per jaar. Stel je voor: dat is dubbel zoveel als alle jeugd in Maastricht!

Meer weten? Hulp nodig?

Betrouwbare cijfers en informatie nodig? Kijk eens op de website van het Trimbos Instituut, hét landelijk kennisinstituut voor mentale gezondheid, het gebruik van alcohol, tabak, drugs, gamen enzovoort: trimbos.nl. Of op jellinek.nl of rokeninfo.nl. Stoppen met roken/vapen?

Op ikstopnu.nl vind je handige tips om te stoppen met roken (ook interessant voor ouders!).

De dilemma’s rondom AI

In korte tijd is AI deel gaan uitmaken van ons dagelijks leven. Wat betekent dat voor ons, en met name voor onze kinderen? Hoe maken wij ze bewust van de voordelen en valkuilen van AI? En kunnen we dat eigenlijk wel?

TEKST: MEYKE HOUBEN | BEELD: DISCOVERY MUSEUM

Door een grote deur stap je een ruimte in die verdacht veel lijkt op een kerk. Met glas-in-loodramen, kerkbanken en spitsbogen. Maar waar in de kerk de beeltenis van Jezus het altaar siert, staat hier een nieuwe ‘heilige’: robot Ami, de meest geavanceerde menselijke robot van Europa. Haar levensechte ogen knipperen, scannen de omgeving en registreren alles wat er gebeurt. Als het stil blijft, nodigt ze bezoekers uit om haar vragen te stellen. Soms moet ze even nadenken, dan fronsen haar wenkbrauwen. Afhankelijk van het antwoord verandert ook haar gezichtsuitdrukking, van vriendelijk naar bezorgd, vragend of verward. Wie een tijdje met haar praat, zou bijna vergeten dat ze geen mens is.

Ami is het pronkstuk van de interactieve tentoonstelling ‘AI: de expo’ in Discovery Museum Kerkrade. Marcel de Jonge, Ontwikkelaar Tentoonstellingen & Educatie, is een van de makers. De expositie is bedoeld voor kinderen en volwassenen. “We proberen een zo compleet mogelijk beeld te schetsen van AI als technologie. Wat kun je ermee, wat zijn de kansen en wat de gevaren? Wij gaan zeker niet op de stoel van de ouders als opvoeder zitten. Maar we laten mensen wel nadenken hoe ver ze willen gaan met het gebruik van AI-systemen. In de AI Dilemma Show vragen we bijvoorbeeld of AI een plek moet krijgen in de klas. Mag AI straks de leerkracht vervangen? Of kijk naar Ami. Zo’n robot met menselijke trekjes kan een grote hulp zijn voor kinderen, maar we weten niet waar het naartoe gaat en wat de gevolgen kunnen zijn.”

De Jonge maakt de vergelijking met de ontwikkeling van de stoommachine, waar mensen in het begin doodsbang voor waren. “Al snel leerden we ermee omgaan en omarmden we de voordelen. Bij AI kunnen we het nog niet overzien: past deze technologie in hetzelfde rijtje als de stoommachine? Of is dit een andere categorie, en gaat AI straks ons leven overnemen?” Voor dat laatste is De Jonge overigens niet zo bang. “Ik denk dat de mens ingrijpt, voordat AI ons zal overvleugelen.”

Kinderen en jongeren groeien nu op met AI. Zij laten zich gemakkelijk verleiden door de leuke kanten ervan. In een handomdraai maak je een grappig lmpje voor je sociale media-account, ontwerp je een fraai kunstwerk of creëer je met behulp van ChatGPT een gelikte presentatie voor school. Andersom beïnvloedt AI welke content kinderen te zien krijgen op sociale mediakanalen als Instagram, YouTube of

TikTok. Daar wordt het ingewikkelder, want klopt het wel wat je ziet? De techniek verbetert zo snel, dat het steeds moeilijker is om te onderscheiden wat echt is en wat nep.

Ik denk dat de mens ingrijpt, voordat AI ons zal overvleugelen

“Desinformatie is een van de grote gevaren van AI”, zegt De Jonge. “In de EU geldt sinds vorig jaar een AI-verordening. Die regelt dat AI veilig en betrouwbaar wordt ontwikkeld en toegepast. Zo is het verboden om AI-systemen te gebruiken voor een oneerlijke beoordeling van mensen en moet duidelijk zijn dat er bij deepfakes sprake is van AI. Daarmee is de EU strenger dan China en de Verenigde Staten. De vraag is wat er gebeurt als je een onbetrouwbare overheid hebt, die zelf nepnieuws verspreidt.”

Hij benijdt de kinderen van nu niet, zegt De Jonge. “Het kost volwassenen al moeite om zich bewust te blijven van alle valkuilen van AI. Voor kinderen, die vaak de hele dag aan hun schermpje geplakt zitten, is dat nog veel lastiger Als ouder is het beste wat je kunt doen, je kind begeleiden. Weet waar ze mee bezig zijn, kijk met ze mee en probeer het schermgebruik te monitoren.”

Tekenend voor de onduidelijkheid rondom AI is misschien wel dat techjournalist en AI-evangelist Alexander Klöpping in een talkshow onlangs opperde om kinderen een tijdje helemaal van sociale media af te houden. Net zoals hij zijn eigen kinderen vrijwel schermloos opvoedt. “Hij krijgt steun van verschillende AI-pioniers, die nu een pauze willen inlassen om te kijken hoe we AI op een verantwoorde manier kunnen door ontwikkelen”, vertelt De Jonge. “Dat is een duidelijk signaal. De toekomst is ongewis. Wat AI ons brengt, is afhankelijk van wie de informatie levert en hoe vaak die via het internet wordt verspreid. Zo lang we geen garantie hebben dat AI betrouwbaar is, zit er niks anders op dan zelf goed af te wegen tot waar je het gebruik van AI handig en acceptabel vindt.”

Opgroeien

COLOFON

Opgroeien in Limburg is de servicegerichte bijlage van De Limburger om haar lezers wegwijs te maken in de fascinerende wereld van opgroeiende kinderen. Hoe ziet dit ‘landschap’ eruit en waar loop je als ouder(s) tegen aan? Een bijlage met antwoorden op vragen waar je als ouders van kinderen t/m 18 jaar mee worstelt.

Opgroeien in Limburg verschijnt jaarlijks als bijlage bij De Limburger in heel Limburg.

REDACTIE: Peter van de Berg, Jos Cortenraad, Meyke Houben, John Huijs en Peter Swelsen.

BEELD: Kevin Cordewener, Koen Kruchten, Ivo Vaessens, Louisa Vergozisi, Moniek Wegdam en Getty Images.

VORMGEVING: ProCreate Media.

COÖRDINATIE: Els Spronk.

ADVERTENTIES: Raymond van Golde, consultant onderwijs branche, tel. 06 - 308 59 725.

OPGROEIEN IN LIMBURG: Wim Duisenbergplantsoen 1 | 6221 SE Maastricht Tel. 088 - 82 45 180 | E-mail: operations-zuid@mediahuis.nl

AUTEURSRECHT: Op de inhoud van deze bijlage rust auteursrecht. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder toestemming van de uitgever. Opgroeien in Limburg is een commerciële uitgave van Mediahuis.

Angela Stassen over online weerbaarheid bij kinderen

‘Digitale balans is het toverwoord’

“Je maakt overal vrienden en vriendinnen en ontmoet mensen met dezelfde hobby’s. Dat is heel fijn voor kinderen.” Het is een van de eerste dingen die Angela Stassen benadrukt wanneer ze het over de digitale wereld heeft. De oud-lerares Nederlands en freelance consulent digitale geletterdheid geeft trainingen op basis- en middelbare scholen en ziet dagelijks hoe belangrijk social media, games en apps zijn voor jongeren. Niet als bedreiging, maar als vanzelfsprekend onderdeel van hun leven. “Maar tegelijkertijd heeft de online wereld ook een duistere kant.”

TEKST:

Ze ziet in iedere klas kinderen die te maken krijgen met digitale problemen. Waar het CBS spreekt van 13 à 15 procent van de jongeren, merkt zij dat het in de praktijk vaker voorkomt. “De helft van de leerlingen is bijvoorbeeld wel eens gehackt.” Daarom pleit ze voor kennis, gesprek en preventie zonder oordeel. “Niet negatief doen over social media of gaming, want dat is belangrijk en leerzaam voor kinderen. Wél het gesprek aangaan en er voor hen zijn als het misgaat.”

Kansen én risico’s voor kinderen

Kinderen ontmoeten online mensen met dezelfde interesses, gamen samen, bouwen community’s en onderhouden vriendschappen. Volgens Angela geeft dat plezier én sociale ontwikkeling, maar de risico’s zijn tegelijk reëel. In groep 8 hoort ze vaak over gehackte games waarin kinderen vele uren hebben geïnvesteerd, inclusief credits en extra’s. “Dan is alles ineens weg en heeft een anoniem iemand jouw game te pakken.”

Als wijzelf al fouten maken in onze digitale wereld, kun je niet verwachten dat kinderen het wel altijd goed doen

Het blijft niet bij games. Ook TikTok- en Snapchataccounts worden regelmatig gehackt. Dan kan iemand onder de naam van een kind berichten versturen. “Je wordt aangesproken op dingen die jij helemaal niet hebt gedaan. Dat geeft een enorm gevoel van machteloosheid.” Bewustwording, sterke wachtwoorden en weten wat je beter niet kunt aanklikken vormen de basis van digitale weerbaarheid.

Sexting

Sexting speelt een steeds grotere rol, soms zelfs al in groep 8. “Kinderen zijn soms erg verliefd en sturen dan op aandringen van een klasgenoot een foto met het shirtje omhoog of onder de lakens.” Dat vertrouwen blijkt niet altijd terecht: foto’s worden doorgestuurd, binnen klassen gedeeld of komen zelfs bij familie terecht. “Dat is schokkend en kan tot ernstige somberheid leiden.”

Angela spreekt kinderen niet belerend toe. “Ik zeg niet dat ze het nooit moeten doen, want dat werkt niet en het is ook niet mijn taak.” Wel geeft ze praktische adviezen: als het dan toch gebeurt, zorg dat je niet herkenbaar op de foto staat. Ze plaatst het in perspectief. “We zijn allemaal pubers geweest. Zeker bij kinderen van een jaar of 15, 16 overwinnen de hormonen soms het verstand.”

Daarnaast ziet Angela steeds vaker sextortion. Volwassenen doen zich in games of chats voor als leeftijdsgenoten en bouwen langzaam vertrouwen op. “Een kind helpt iemand met een level en krijgt te horen dat het een beloning heeft verdiend. Ze weten niet dat daar vaak een volwassene achter zit.” Het contact wordt steeds persoonlijker, waarna via de webcam seksuele beelden worden opgenomen en afpersing volgt. “Dat leidt tot enorme verwarring. Wat moet je doen? Houdt het op als je betaalt? Durf je het iemand te vertellen?”

Volgens Angela kunnen we niet van kinderen verwachten dat zij digitale verleidingen perfect inschatten. “Als wijzelf al fouten maken in onze digitale wereld, kun je niet verwachten dat kinderen het wel altijd goed doen.”

Cyberpesten maakt het nog lastiger. Vroeger was thuis een veilige plek, maar nu gaat het online vaak 24 uur per dag door

Cyberpesten Cyberpesten maakt het nog lastiger. Vroeger was thuis een veilige plek, maar nu gaat het online vaak 24 uur per dag door. Sommige kinderen krijgen ’s ochtends al honderden nare berichten: gemene stickers, fatshaming, spottende opmerkingen. Soms anoniem, soms via groepsapps van klasgenoten. Dat leidt tot stress, buikpijn, schoolvermijding en isolement. Ouders weten er vaak niets van, en omdat het

buiten school gebeurt, kan de school maar beperkt ingrijpen. “Het is een heel vervelend grijs circuit.”

In ernstige gevallen kan de politie worden ingeschakeld en soms ook daders opsporen. Andere organisaties helpen bij het verwijderen van schadelijke inhoud. Angela noemt helpwanted.nl, dat jongeren ondersteunt bij problemen als sexting of hacking, en meldknop.nl, waar kinderen terechtkunnen bij digitale incidenten. Op scholen is gelukkig meer aandacht voor digitale geletterdheid. Angela behandelt in haar lessen doxing, sexting, hacking, nepnieuws herkennen, sterke wachtwoorden en wat je beter niet kunt aanklikken. Omdat ze in de klassen slechts kort aanwezig is en niets registreert, durven kinderen vaak meer te vertellen. “Zo kun je ze gericht helpen.”

Tips voor digitale weerbaarheid

• Praat indirect en zonder oordeel. Voorbeeld: vraag of je kind iets heeft gehoord over digitaal pesten of sexting.

• Blijf positief over social media en gaming. Het hoort bij hun leven; toon interesse.

• Ken de hulpkanalen.

Helpwanted.nl en meldknop.nl.

• Blijf beschikbaar.

Laat merken dat kinderen bij je terecht kunnen.

• Basiskennis helpt.

Sterke wachtwoorden, nepnieuws herkennen en niet overal op klikken.

Angela Stassen

Onze bank ook van kleintjes die straks op eigen benen staan

De eerste keer op het potje, een zwemdiploma gehaald of zelf veters gestrikt. Allemaal momenten waarop familie en vrienden het leuk vinden om een cadeautje over te maken. Open nu een Rabo RegenboogRekening voor je kind. Zo hebben ze straks nét dat beetje extra voor een studie of rijbewijs bijvoorbeeld. Open vóór 15 december en wij sparen 3 maanden €15 mee. Lees meer op rabobank.nl/samensparen.

Rabobank.nl /samensparen