16 minute read
Ang pakiki-saknungan: Maniningning na mga kwento sa kanayunan sa gitna ng COVID-19
cull; palawakin ang saklaw ng kompensasyon at isama ang mga baboy na namatay sa sakit.
Naging positibo naman ang tugon ng mga kinatawan ng mga ahensiyang dumalo. Anila, tutol din sila sa pagbabawal sa backyard hog raising dahil kinikilala rin nila ang kahalagahan ng mga alagang hayop sa mga magsasaka. Nangako sila na magdadagdag ng pondo para palawakin ang saklaw ng kompensasyon at dadagdagan nila ang perang matatanggap ng mga magsasaka para sa mga baboy nilang kakatayin. Inimbitahan rin ang mga kinatawan ng MASIPAG para umupo sa mga pagpupulong ng City Council hinggil sa pagharap ng lungsod sa ASF.
Advertisement
Sa kabilang banda, nangako ang mga magsasaka na tutulong sa mga ahensiya para palaganapin sa kanilang mga komunidad ang impormasyon tungkol sa ASF. Bumuo ang CCB Davao ng trainers’ pool para umarangkada ang diskusyon tungkol sa ASF sa eryang nasasakupan nito. Inayos rin nila ang paghahanda ng mga feed gardens para tiyak na ligtas sa sakit ang mga kakainin ng kanilang mga alaga.
Umupo sa pulong ng ASF Task Force ng Davao City na pinangungunahan ni Konsehal Abella, ang mga kinatawan ng PGS Davao, at ng MASIPAG, sa pamamagitan ni XL Fuentes, Regional Coordinator ng MASIPAG Mindanao.
NATABUNANG PANDEMYA
Ilang linggo matapos ang mga nagawang paghahanda, biglang dumating ang pandemya ng COVID-19. Dumaan ang ilang buwan, humina ang naging pagtugon rito. Biglang natutok ang mga rekurso ng pamahalaan at atensyon ng taumbayan sa banta ng COVID at nawalis sa gilid ang ASF. Unti-unting lumawak ang eryang apektado ng ASF. Dumarami rin ang bilang ng mga alagang hayop na kinakatay. Para sa mga magsasaka, maliban sa paggawa ng mga hakbang para hindi dapuan ng sakit na COVID, marapat lamang na gumawa rin ng hakbang para makakaiwas rin sa ASF ang mga alagang baboy.
Ang ASF at COVID-19 ay magiging parte na ng ating “new
normal”. •
Ang ‘saknungan’ ay singkahulugan ng konsepto ng pagbabayanihan. Isa itong tradisyunal na kaugalian ng pagdadamayan at pagtutulungan ng mga Filipino. Sumasalamin ito sa mapayapang bukluran at pagdadamayan ng mga tao sa isang pamayanan batay sa iisang layunin.
Sa totoo lang, hindi naman ito kaugaliang lumalabas tuwing may kagipitan lamang. Sa katunayan, makikita ito sa pang-araw-araw na pamumuhay ng mga Filipino at ito’y tumitingkad lamang sa oras ng pangangailangan.
Sa panahong may COVID-19, naging maningning muli ang kaugaliang ito at pinamalas ng mga magsasakang MASIPAG tulad ng sa Luzon.
Saknungang magsasaka sa Quezon, Mindoro at Rizal
Ayon kay Ronald Leynes, chairperson ng SAMBIT sa Polilio, Quezon, bagamat limitado ang galaw nila dahil sa pandemya, sinisiguro pa rin nila ang pagkain, lalo na ang bigas at halamang-ugat. Para sa kanila, mahalaga ang pagkain hindi lamang upang mapunan ang kalam ng tiyan kundi upang masiguro rin ang sustansya at resistensya para makaiwas sa sakit at maging malakas ang pangangatawan ng tao. Dahil dito, napakahalaga sa kanila ng pagtitiyak ng paglikha nito na sya namang pangunahing binabalikat ng mga magsasaka at katutubo.
Sa sitwasyong gipit at maraming restriksyon, ang pagtutulungan at suportahan ang pinakamahalagang armas nila sa pag-igpaw sa sitwasyon upang maging bahagi ng “new normal” ang arawang pagtatanim at paglikha ng pagkain.
Sa kabila ng mahigpit na pagpapatupad ng Enhanced Community Quarantine (ECQ) sa loob ng tatlong buwan, ang mga organisasyon ng magsasaka sa lalawigan ng Quezon gaya ng Polilio, Panukulan, General Nakar, Infanta, at Lucena; maging sa Bulalacao, Oriental Mindoro at Rodriguez, Rizal, ay patuloy na nakapagsagawa ng saknungan sa mga katutubong Dumagat; na nakapailalim sa kanilang “Patlo tabengan”. Kwento naman ni Tatay Eddie Ungkay, chairperson ng SAPALA sa Mindoro, sinasaliwan ng masiglang kantahan ng mga Hanunuo Mangyan sa kanilang bersyon ng bayanihan habang nagtatanim. Tinatawag nila itong ‘marayaw’, pagsamo sa mga diyos upang pahusayin ang kanilang ani at ang upang hindi sila mahawaan ng COVID-19.
Sa General Nakar, Quezon, ang saknungan ay regular na ginagawa ng organisasyong KCFA, may krisis man o wala sapagkat bahagi ito ng pagpapalakas ng kanilang organisasyon. Laman nito ang kumustahan sa kalagayan ng mga kasapi at aktibidad sa pagtitiyak ng suplay ng pagkain ng bawat pamilya.
Saknungan sa Hilagang Luzon, Gitnang Luzon at Bicolandia
Ipinamalas ng mga taga-Pangasinan, sa pangunguna ng mga Gabay sa Bagong Pag-Asa chapters (GBP) sa Bayambang, ang kanilang saknungan sa pamamagitan ng pamamahagi ng relief goods at pagkaing bigas, gulay at ilang punla ng pananim, gayundin ang sama-samang pagbuo ng bahaypulungan ng kanilang samahan sa Warding.
‘Patlo tabengan’, o saknungan ng mga katutubong Dumagat na nagsasaka sa mga bahagi ng bulubunduking Sierra Madre sa Rizal, sa Quezon province, at Oriental Mindoro.
Ang pakiki-saknungan: Maniningning na mga kwento ng pagtutulungan sa kanayunan sa gitna ng COVID-19 ni Joel Abrao, Marloun Miras at Rowena Buena 18 18 || SUHAY SUHAY
(Kaliwa) Saknungan sa anihan ng mga miyembro ng LMFA sa Lucena, Quezon.
(Kanan) ‘Pabakal’, o tradisyunal na pagtatanim ng palay ng mga katutubong kasapi ng SAPALA sa Bulalacao, Oriental Mindoro.
Para sa (SAMBIT), mahalaga ang pagkain hindi lamang upang mapunan ang kalam ng tiyan kundi upang masiguro rin ang sustansya at resistensya para makaiwas sa sakit at maging malakas ang pangangatawan ng tao. Dahil dito, napakahalaga ng paglikha [ng pagkain, na] pangunahing binabalikat ng mga magsasaka at katutubo.
Nakapangalap ang mga samahan ng pondo na nagamit sa pagtulong. Ang ilang mga samahang magsasaka sa pangunguna ng GBP, katuwang ang SAFRUDI sa Gabaldon, Nueva Ecija, ay nakapanahi at nakapagpamahagi ng mga face mask, banana chips, at turmeric powder bilang suporta sa mga frontliners sa ospital at kapwa maralita sa kanayunan.
Namahagi naman nang libre at nagbenta ng mga murang organiko at masustansyang gulay ang samahang DUMAOFA sa Bataan nila Ginoong Lauro Diego, Amy Matias at Aladino Caratao, at SJOFA ng Solano, Nueva Vizcaya nila Basilio Prado, sa kanilang mga kababaryo at kababayan.
Napagsilbi nila ang kanilang kasanayan sa organikong paggugulay para sa kanilang kapwa sa panahon ng krisis. Malikhain din silang nakatugon sa bayanihan para sa mga mamamayan sa ilang baryo sa pamamagitan ng pamamahagi ng mainit na sabaw at pagkain mula sa kanilang Mobile Hot Meals ang mga kasamahan sa Bicol sa pakikipagtulungan nila sa mga NGO partner gaya ng Tarabang sa Bicol, Inc. o TABI.
Panawagan at suporta
Sa kabila ng mga pagsisikap ng mga magsasakang MASIPAG upang tiyakin ang kanilang kaseguruhan sa pagkain, marami pa rin silang mga agam-agam sa ipinatutupad na lockdown. Pangunahin dito ang kalayaang makapagsaka at kapanatagan sa usaping seguridad. Ilan sa kanila ay nakararanas ng pandarahas mula sa mga pwersa ng estado.
Sa probinsya ng Rizal, halimbawa, paulit-ulit na inuusisa ng mga militar ang kanilang pakay sa pagpunta sa mga lokalidad ng mga magsasaka bilang mga manggagawang pangkomunidad at pangkaunlaran. Malisyoso silang minamata kahit lehitimo silang organisasyon sa komunidad na kinikilala ng lokal na pamahalaan.
Dahil dito, nag-aalala ang mga magsasaka kapag nagbebenta ng kanilang mga produkto sa komunidad at lokal na pamilihan. Ipit na nga sila dahil sa lockdown, didiinan pa sila ng militaristang pagdududa.
Kaya malinaw din sa kanila na ang saknungan ay porma ng pagsalag sa hindi makatarungang mga paratang at paglabag sa kanilang mga karapatan.
Igigiit nila ang saknungan, gaya ng mahabang panahon na nilang paggigiit sa pagpapayabong ng kanilang mga batayang karapatan bilang mga magsasaka, katutubo at mamamayan. • | 19HUNYO 2019 - HUNYO 2020
Organic Agriculture Act:
Mga Tagumpay at Patuloy na Hamon ng MASIPAG RET Unit
Sa kasaysayan ng organic organizations, akademya, grupong Bahagi sa kabuuang proseso ng PGS movement sa Pilipinas, may mula sa simbahan, maging mga ang mga magsasaka, konsumer, mga organisasyon na buhay na pribadong indibidwal, na hindi mga church-based groups, LGUs, patotoo sa kagalingan at kontribusyon lamang motibo ng pagsasabatas akademya, at mga indibidwal na ng organikong agrikultura bago pa ng RA 10068 ang pagkilala sa mga nagkakaisa sa layunin ng PGS. man maisabatas ang Republic Act pagsusumikap at inisyatiba sa Hindi ito nakakahon sa usapin (RA) 10068 o ang Organic Agriculture larangan ng organikong agrikultura, ng sertipikasyon, bagkus ay Act (OAA) of 2010. kundi upang bigyang prayoridad at nagpapatingkad din sa mahalagang bigyan ito ng angkop na suporta. papel ng mga magsasaka sa Ang mga organisasyong ito ay binubuo pagbalangkas ng makatarungang ng mga maliliit na magsasakang Subalit, sa pagsusuri ng batas, pag-unlad ng organikong agrikultura nagpapaunlad ng kanilang lupang tinatakda ng Section 17 ng RA 10068 sa kanilang lokalidad. Noong 2004 sinasakang hindi hihigit sa na tanging “Third Party Certified” na pa lamang ay may adaptasyon na ng tatlong ektarya. Mayorya ng mga mga produkto lamang ang maaaring PGS ang MASIPAG, na tinawag na magsasakang ito ay nagbubungkal ng gumamit ng label na organic, ay MASIPAG Farmers Guarantee System. kapirasong lupang minana o‘di kaya malinaw na pagbabalewala sa mga Hindi nagtagal, matapos mabuo ang naman ay lupang ninuno para sa mga magsasakang matagal na sa praktika PGS Pilipinas, marami pang lokal na kapatid na katutubo’t Lumad. ng organic; mababalewala ang pormasyon ng PGS, kasama ang ilang Malaking bilang din ng mga magsasaka ang nabibilang sa kategoryang tenante o nakikisaka. kanilang pagsusumikap at adbokasiya dahil lamang hindi nila kayang tustusan ang magastos na Third Party Certification. lokal na yunit ng gobyerno (LGU), ang nabuo at naging kasapi ng PGS Pilipinas. Sa matagal na panahon ay hindi Dahil na rin sa walang tigil na nabigyang halaga at karampatang Sa pinagsama-samang pagkilos na adbokasiya at pagbabantay ng PGS suporta ang mga magsasakang pinangunahan ng MASIPAG, mga Pilipinas, MASIPAG, at iba pang mga nagsusulong ng sistema ng pagsasaka organikong magsasaka, at iba’t ibang grupo, nagkaroon ng aksyon sa Kamara na may ibayong pagpapahalaga sa grupong kabilang sa organikong upang amyendahan ang Organic kalikasan, sa kalusugan, at sektoral kilusan, nabuo ang PGS Pilipinas Agriculture Act of 2010. Mahalagang na pag-unlad. upang ipanawagan sa gobyerno ang amyenda ng batas, halimbawa, Ang pagsasabatas ng RA 10068 ay tagumpay nang maituturing para sa kilusan para sa organikong pagkilala sa Participatory Guarantee System (PGS). Ang PGS ay isang anyo ng maaasahang ang pagkilala sa Participatory Guarantee System, ngunit patuloy na hangad ng mga agrikultura, laluna sa mga maliliit organik na sertipikasyon na angkop na magsasaka na umaasang sa kalagayan ng maliliit na lubos na magsisilbi ang batas sa magsasaka. Pinresenta sa mababang kanilang kagalingan. Tiwala ang kapulungan nila Rowena mga organikong magsasaka, Buena at Cris Panerio ng mga civil society MASIPAG ang posisyon ng MASIPAG sa OAA Amendments na nasa Kamara at hiling na kilalanin ng gobyerno ang Participatory Guarantee System na umiiral bilang sistema ng sertipikasyon ng mga organikong magsasaka.
tagapagsulong ng OA na ang buong batas at ang PGS ay manatiling sa serbisyo ng mga lehitimong maliliit na magsasaka, katutubo at Lumad para sa makabuluhang pag-unlad ng agrikulturang para sa masa.
Katulad ng pagsasabatas ng RA 10068, ang pagkakapasa ng mga amyenda sa OAA sa Senado ay paunang tagumpay pa lamang para sa mga maliliit na magsasaka sa larangan ng organic agriculture.
Malulubos lamang ang tagumpay kung ang batas ay iiral at papabor sa mayorya – ang mga malilit na magsasakang kapos sa rekurso na nais ng agrikulturang tutugon sa lokal na kasapatan sa ligtas na pagkain at mag-aambag sa lokal na ekonomiya.
Inirerehistro rin natin ang pagkadismaya sa hindi pagkakasama ng ilang puntos sa amyenda, tulad na lamang ng depinisyon ng “small farmers”. Kung ang Magna Carta for Small Farmers ang pagbabatayan, tinutukoy sila bilang mga indibidwal na nakaasa sa maliitang pagsasaka upang ikabuhay at primaryang pagmumulan ng kabuhayan. Ang mga produkto, maging ang pakikipagpalitan ng kalakal, ay hindi hihigit sa 180,000 piso kada taon.
Kung pagbabasehan ang taunang kita, masasabing ang nabibilang sa depinisyon ng “small farmers” ay iyong mga nagbubungkal ng hindi hihigit sa 3 ektaryang lupa, mga katutubo at Lumad na nagsasaka sa lupang ninuno, at mga nakikisaka. Karamihan sa mga maliliit na magsasaka ay may alagang hayop na kayang alagaan batay sa kinikita at kung anong rekurso ang mayroon. Halimbawa, may mga magsasaka na may 3 inahing baboy at limang patabain, 20 neytib na manok, at 3 kambing. Subalit kung pagbabatayan ang depinisyon ng small farmers na ginamit sa OAA Amendments, sila ay “mga nagsasaka o gumagamit ng lupang hindi hihigit sa limang (5) ektarya para sa mga agrikultural na produkto tulad ng palay at mais, mga aquaculture producers at may poultry/hayupan na may bilang na hindi hihigit sa: poultry – 1,000 nangingitlog o 5,000 broiler, babuyan – 10 inahin o 20 patabain, neytib na baboy – 30 piraso, cattle – 10 fatteners o 5 breeder, dairy – 10 gatasang kalabaw o baka, at kambing – 50 heads”.
Ang paglawak ng saklaw ng terminong “small farmers” sa amyenda ay pinangangambahang maglilihis ng suportang marapat na para sa mga lehitimong malilit na mga magsasaka patungo sa mga sakahan at pribadong pag-aari na may kapital at rekurso.
Malaki ang maitutulong ng maliliit na magsasaka sa paglawak ng saklaw ng organic agriculture. Isang paraan upang ibayo itong mapalaganap ay sa pagpapataas ng kapasidad ng maliliit na magsasaka sa buong bansa lalo na sa kanayunan. Sa pagbibigay ng mga oryentasyon at pagsasanay, dapat ilagay sa prontera at kilalanin ang kakayanan ng maliliit na magsasakang bihasa dala na rin ng matagal na panahon ng patuloy na praktika ng organikong agrikultura sa lupang sinasaka.
Upang makatulong sa mga magsasaka sa paglipat sa organikong agrikultura mula sa kumbensyunal, kinakailangang magbigay ng angkop na suporta sa mga magsasaka. Halimbawa nito ay ang pagtatayo ng mga lokal na organic seed centers, gayundin ng suportang teknikal at mga pasilidad na hindi makalilikha ng internal na problema sa mga samahan ng magsasaka. Dapat bigyang prayoridad ang samahan ng maliliit na magsasaka sa lahat ng aspeto nito, sa pamamagitan ng makabuluhang konsultasyon at farmer-led na proseso.
Sa bahagi ng MASIPAG, ipagpapatuloy at ibayong palalakasin ng mga kasaping people’s organization ang praktika nito ng likas-kaya at organikong pagsasaka. Magpapatuloy din ang pagpapalakas ng programang Local Marketing and Processing, kung saan nakapaloob ang MASIPAG Farmers Guarantee System (MFGS), at palaging sisikaping maabot ang malawak na bilang ng maliliit na magsasaka para mag-adapt ng likaskaya at organikong pagsasaka tungo sa makabuluhan at makatwirang pag-unlad ng sektor. •
Nakipagdayalogo ang MASIPAG sa opisina ni Sen. Cynthia Villar, tagapangulo ng Senate Committee on Agriculture and Food, upang irekomenda ang suporta para sa PGS at iba pang amyenda sa RA 10068.
ni Gary Ben S. Villocino
sa si Tay Insoy sa ilang mga kumbensyunal na magsasakang inimbitahan ng MASIPAG Mindanao sa isinagawang konsultasyon kaugnay sa Rice Liberalization Law (RLL) noong ika -10 ng Pebrero 2020 halos isang taon matapos Ayon pa sa kanya dagdag pasanin din ang pagtaas sa presyo ng mga chemical inputs bago pa isabatas ang RLL. Labis rin nitong pinataas ang gastos sa produksyon ng mga magsasaka. Ang dating isang Isa si Tay Insoy sa mga kumbensyunal na magsasakang inimbitahan ng MASIPAG Mindanao sa konsultasyon kaugnay sa Rice Liberalization Law (RLL) noong ika-10 ng Pebrero 2020, Ang dating presyuhan ng palay sa kanilang lokalidad ay naglalaro sa 18 piso – 19 piso bawat kilo. Ngayon, nasa 13 piso na lamang ito. Kwento pa ni Tay Insoy, dati ay kumikita pa siya ng higit 12,000 piso kada Dagdag pasanin pa ang bayad sa upa ng lupa. Ayon sa pag-aaral ng Farmer’s Learning Center, isang NGO na nakabase sa CARAGA region, maaring umabot sa 13,829 piso ang lugi ng magsasakang kumbensyunal lagdaan ni Presidente Rodrigohalos isang taon matapos lagdaan ni Roa Duterte ang cropping season. bag ng Urea ay nagkakahalaga ng 900.00 Php kung hindi nila pagmamay-ari ang Ang pagsasabatas ng RLL ay pagtugon nasabing batas. Presidente Rodrigo Roa Duterte ang nasabing batas. sa obligasyon ng noon, ngayon mababang klase Ngunit mula nang naisabatas ang RLL, halos 10,000 piso na ang ay nasa 990.00 Php na ito. Ang rin na cypermethrine, isang uri ng lupang kanilang sinasaka. Ang kwento ni Tay Insoy ay kwento pamahalaan sa ilalim ng kasunduang General Agreement on Tariffs and Trade - World Trade pestisidyo ayAng pagsasabatas ng RLL ay pagtugon sa obligasyon ng nawala sa kanyang kita. Dumagdag pa sa kanyang pasanin ang pagtaas nagkakahalaga na ng 300.00 Php ng maraming kumbensyunal na magsasaka sa palayan na dumalo Organization (GATT-WTO) dalawang dekada na ang nakaraan. Layon nitong tanggalin ang “quantitative bawat litro. Tumaas rin ang iba pang gastusin dahil sa pagtaas sa presyo ng produktong petrolyo, pamahalaan sa ilalim ng General Agreement on Tariffs and TradeWorld Trade Organization (GATTsa presyo ng mga chemical inputs, na mahal na bago pa man isabatas ang RLL. sa konsultasyon. Mayorya sa mga dumalo ay galing sa mga lalawigan ng North at South Cotabato, kilalang restrictions” o limit sa dami ng angkatin ng bansa, kung kaya sa WTO) dalawang dekada na ang nakararaan. Layon nitong tanggalin ang “quantitative restrictions” o bigas na pwedeng kasalukuyan, ang halimbawa ang renta sa hand-driven na rotavator ay nagkakahalaga na ng 2,000.00 php bawat ektaryaLabis rin nitong pinataas ang gastos sa produksyon ng mga magsasaka. mga rice granaries ng Mindanao. Itinala ng mga partisipanteng Pilipinas ang pinakamalaking importerhangganan sa dami ng bigas na ng bigas sa mula sa datingAng dating isang bag ng urea ay 1,800.00 php. kumbensyunal na magpapalay buong mundo na nasa tinatayangpwedeng angkatin ng bansa. aabot sa 3.3 milyong nagkakahalaga ng 900 piso ay nasa ang higit kumulang na 75%-85% metriko-tonelada. Ang bolyum na itoKung kaya sa kasalukuyan, ang ay katumbas ng 75 Dagdag pasanin990 piso na. Ang mababang klase ng cypermethrine, isang uri ng pa ang bayad sa upa ng lupa. na bawas sa kanilang kita. Agaran nilang naramdaman ang biglaang – 78 porsyento ng kabuoang dami ngPilipinas ang pinakamalaking palay na nalikha Ayon sa pag-pestisidyo, ay nasa 300 piso bawat aaral ng Farmer’s Learning Center, bagsak ng kita sa isang cropping ng Mindanao sa taong 2018. Sa pagdamiimporter ng bigas sa buong mundo ng suplaylitro. ng isang NGO na nakabase sa CARAGA region, season mula nang naisabatas ang bigas, labis naapektuhan nito na aabot sa 3.3 milyong metrikotonelada. Katumbas nito ang 75-78 ang presyo ng maaring umabotTumaas rin ang iba pang gastusin sa 13,829.00 Php ang Rice Liberalization Law. lugi ng kumbensyunal na palay sa lokalidadporsyento ng kabuuang dami ng . Ang dating magsasakang dahil sa pagtaas sa presyo ng kumbensyunal kung hindi nila Ayon sa datos ng Philippine Rice presyuhan ng palay sa kanilang lokalidad ay naglalaro sa 18.00 Php – 19.00 Php bawat kilo, ngayon nasa 13.00 pagmamay-aripalay na nalikha ng Mindanao sa taong 2018. Sa pagdami ng suplay ng bigas, labis na naapektuhan nito ang produktong petrolyo, halimbawa ang renta sa hand-driven na rotavator ay nagkakahalaga na ng 2,000 piso ang lupang kanilang sinasaka. Research Institute (PhilRice) noong Nobyembre 2019, tinatayang nasa 61.77 bilyong piso ang nawalang kita Php na lamang ito. Kwento pa niyapresyo ng kumbensyunal na palay sa dati kumikita siya Ang kwento nibawat ektarya mula sa dating 1,800 Tay Insoy ay kwento ng maraming sa mga magsasaka mula ipinatupad ng higit 12lokalidad. ,000.00 Php sa nakaraang cropping piso. season, kumbensyunal na magsasaka ang RLL. sa palayan na dumalo 22 | SUHAY mula nang naisabatas ang nawala sa kanyang kita. 22 | SUHAY RLL halos 10,000.00 php ang sa konsultasyon.
