LEVENSVERHAAL
Jane Goodall met chimpansee Wounda, een wees. Het dier werd toen net vrijgelaten op Tchindzoulou Island. Foto: Brice Ngomo
trouwde. Ik heb de dieren inderdaad namen gegeven – later werd me verteld dat het wetenschappelijker zou zijn om nummers te gebruiken – maar eerlijk, ik had het anders toch gedaan. David Greybeard was erg kalm en ik denk dat zijn acceptatie de andere apen er uiteindelijk van overtuigde dat ik toch niet zo gevaarlijk was. Ik zag de chimpansee grasstengels als gereedschap gebruiken om termieten uit een termietenheuvel te vissen – hun
aarden nest. Later zag ik hoe hij bladeren van een twijgje trok om het voor dat doel geschikt te maken. Destijds was de westerse wetenschap er nog van overtuigd dat alleen mensen in staat waren om gereedschap te maken. Het was de belangrijkste reden voor de tweedeling tussen mens en dier. We werden gedefinieerd als ‘de mens, de gereedschapsmaker’.” “Tegenwoordig weten we dat dieren echt veel intelligenter zijn dan mensen vroeger dachten. Chimpansees en andere mensapen kunnen vierhonderd of meer woorden Amerikaanse gebarentaal leren, complexe problemen op een computer uitwerken en ze
‘Waarom ben ik in hemelsnaam hoopvol, denk ik soms. Deels omdat ik koppig ben’
34
houden van schilderen en tekenen, net als sommige andere dieren, zoals varkens. Maar dat moment, met David Greybeard en zijn gebruik van gereedschap, heeft alles veranderd. Ook voor mij persoonlijk. National Geographic wilde mijn research bekostigen toen de eerste beurs afliep, en ze stuurden Hugo (van Lawick, een Nederlander, red.) om alles te filmen. Ik was niet echt op zoek naar een partner, maar Hugo kwam naar de rimboe en daar zaten we dan met zijn tweeën. Allebei redelijk aantrekkelijk. Allebei dol op dieren. Allebei natuurliefhebbers. Het was overduidelijk dat het zo moest zijn. (Ze zijn gescheiden in 1974. Later trouwde ze met Derek Bryceson, de directeur van Tanzanian Parks, maar ze verloor hem nog geen vijf jaar later aan kanker, red.)” “In 1977 heb ik het Jane Goodall Institute (JGI) opgericht, om chimpansees en andere primaten te beschermen. Ik heb veel geleerd over de problemen waarmee de apen werden geconfronteerd, maar ik heb ook geleerd met welke ellende de bevolking in en rondom hun leefgebieden te kampen had. Verlammende armoede, gebrek aan goed onderwijs en gezondheidszorg, en verarming van het land door bevolkingsgroei. Toen ik in 1960 naar Gombe ging, maakte het deel uit van de grote equatoriale gordel van bossen die zich over Afrika uitstrekte. Tegen 1990 was het een kleine oase van bos geworden, te midden van volledig kale heuvels. Er woonden meer mensen dan het land kon onderhouden, te arm om voedsel van elders te kopen, worstelend om te overleven. De bomen waren gekapt om voedsel te verbouwen of houtskool te maken. Ik leerde veel over de vernietiging van hun leefomgeving in het bos en over het begin van de handel in bushmeat, de commerciële jacht op dieren voor voedsel en het doden van moeders om hun jonkies als huisdier of voor amusement te verkopen. Ik besefte hoe precair de situatie is
